DOORBREEK JE INNERLIJKE CRITICUS

ZELFCOMPASSIE BEGINT BIJ ZELFAANVAARDING

TEKST Akyna Peeters

Je innerlijke criticus is een afkeurende, interne stem die jezelf veroordeelt en aanvalt. Deze stem aan de kant schuiven is zeker niet gemakkelijk, maar het is wel essentieel om te kunnen groeien. Zelfcompassie begint bij jezelf, het brengt je dichter bij anderen en verder in het leven. Maar hoe doe je dat?

Een positieve, zelfverzekerde jij klinkt goed toch? We maken dagelijks een inschatting van hoe leuk, slim of goed we zijn, in vergelijking met anderen. Hoe meer blink ik uit dan iemand anders? Jezelf continu vergelijken brengt onplezierige neveneffecten met zich mee. Het geeft veel druk, want om je zelfvertrouwen te behouden moet je altijd maar beter doen dan een ander.

EEN ONGEZONDE PORTIE ZELFVERTROUWEN

Docent sociale psychologie en positieve psychologie Griet Van Vaerenbergh: ‘Naast jezelf continu vergelijken heeft zelfvertrouwen ook nog als valkuil dat je kan doorschieten in zelfvertrouwen en dan kom je in narcisme. Het kan zelfs leiden tot discriminatie. Je wil je zelfwaarde hoog houden en dit is onder andere mogelijk door anderen te kleineren. “Mijn groepje doet het beter dan het jouwe.” Pesten zou ook een gevolg kunnen zijn van die sterke hang naar zelfvertrouwen. Ik mag meer dan een ander, ik voel mezelf beter dan anderen. En hoe kan je hierin blijven slagen? Door anderen als minderwaardig te zien.’

‘Zelfvertrouwen kan ook erg aangetast worden van buitenaf, vooral via sociale media. Je ervaart alles als norm waaraan je moet voldoen. Meestal is dit geen werkelijke of realistische norm. Vergelijk de buitenkant van iemand anders niet met de binnenkant van jezelf. De werkelijke ik van iemand anders zie je immers niet. Sociale media kunnen voor jou een veel postitievere en zinvollere invulling krijgen. Wees jezelf op sociale media en doorbreek het stereotype. Je moet niet voldoen aan het ideaalbeeld, zolang je maar gelukkig bent.’

AF EN TOE EENS VOOR JEZELF ZORGEN KAN GEEN KWAAD © Akyna Peeters

‘DE WERKELIJKE IK ZIE JE NIET OP SOCIALE MEDIA ’

Als de spreekwoordelijke gezonde portie zelfvertrouwen dan toch niet zo gezond is, hoe kan je dan positiever in het leven staan? Door gebruik te maken van zelfcompassie. Zelfcompassie is een begrip dat naar boven is gebracht door universitair docent Kristin Neff. Neff is een onderzoekster en psychologe, die haar levenswerk heeft gemaakt over zelfcompassie.

‘DOORDAT JE MEER GAAT GEVEN OM JEZELF, LUKT HET JE OM MEER TE GEVEN OM ANDEREN’

Bij zelfcompassie moet je proberen jezelf met een even grote vriendelijkheid, mildheid en zorgzaamheid te behandelen, zoals je een vriend of vriendin zou behandelen.

STRENGE CRITICUS

Wanneer anderen fouten maken, kunnen we meestal wel de moed opbrengen om heel mild te zijn en te luisteren. Maar waarom doen we dat voor onszelf niet? Er komt heel snel een interne criticus naar boven wanneer we fouten maken, waarbij we onszelf afbreken, afwijzen en heel streng zijn. Strenger dan voor anderen. Van Vaerenbergh: ‘Zelfcompassie gaat in de eerste plaats om zelfaanvaarding. Wanneer je naar je eigen tekortkomingen durft kijken en kwetsbaar durft zijn, ga je jezelf aanvaarden zoals je bent. Dat is het doel. Wie heeft je ooit beloofd dat het leven alleen maar pret zal zijn? Het leven pakt je ook af en toe en door dat te beseffen, kan je er beter voor jezelf en anderen zijn.’

Zelfcompassie bevat drie componenten, met elk een tegenpool. In de eerste plaats gaat het over vriendelijkheid of mildheid, in tegenstelling tot jezelf veroordelen. De tweede is dat je tot een gedeelde menselijkheid komt in plaats van isolatie. ‘Zelfcompassie is niet egoïstisch’, legt Van Vaerenbergh uit. ‘Door zelfcompassie kan je jezelf meer gaan herkennen in anderen. Je komt tot een gedeelde menselijkheid, wat wil zeggen dat je beseft dat lijden bij het leven hoort. Je kan al eens een onvoldoende hebben, maar anderen hebben dit ook al meegemaakt. Je kan meer in verbinding staan met anderen in plaats van jezelf af te snijden van anderen.’ De derde component is mindfulness met als tegenpool overidentificatie. Door bewust om te gaan met je emoties, ze toe te laten en in je pijn durven zitten, raak je er niet door overspoeld. Overidentificatie wil zeggen dat je zou samenvallen met je emoties, terwijl mindfulness je de kans geeft je emoties op afstand te bekijken, zonder ze te negeren. Samen komen deze componenten tot het grotere geheel van zelfcompassie. Op deze manier kom je tot vriendelijkheid en mildheid in plaats van jezelf elke keer destructieve en negatieve zelfevaluaties te geven.

ZELFCOMPASSIE IN DE PRAKTIJK

In de eerste plaats zorgt zelfcompassie ervoor dat je een veel minder aanwezige innerlijke criticus hebt. De harde toon waarop je tegen jezelf spreekt valt weg. Je gaat jezelf niet meer zien als de meest domme student, maar als iemand die werkelijk student is en waar een slechter punt er nu eenmaal bij hoort. Daarnaast zorgt zelfcompassie ervoor dat je minder overweldigd wordt door emoties. Stel dat je een slechter punt hebt, dan moet je niet vijf dagen vol zelfmedelijden onder je dons kruipen. Het mag natuurlijk, zolang je beseft dat het pijn doet en jezelf erin troost. Je mag niet wegkwijnen.

Ten slotte zorgt zelfcompassie ervoor dat je je mooier kan verhouden en verbinden met anderen. ‘Het is net omdat je beseft dat je het meemaakt en dat iemand anders het evengoed kan meemaken, dat je meer kan geven om een ander. Doordat je meer gaat geven om jezelf, lukt het je om meer te geven om anderen.’ n

JEZELF AANVAARDEN IN 5 STAPPEN

1Loving-Kindness Meditation: een mentale oefening die eruit bestaat om liefdevol vriendelijk te zijn naar een persoon en uiteindelijk naar jezelf. Je spreekt verschillende woorden uit die je een ander wenst en vervolgens spreek je ze uit naar jezelf. We zien onszelf vaak niet zo graag, dus kan je via deze manier een liefde tegenover jezelf aanleren.

2Schrijf een brief aan jezelf, zoals wanneer je die naar een vriend of vriendin zou schrijven. In plaats van de naam van iemand anders te schrijven, schrijf je je eigen naam. Het helpt om je eigen vriendelijke, steunende woorden te lezen.

3Ga aan de slag met je eigen emoties. Stel jezelf kwetsbaar op en aanvaard wie je bent. Op deze manier kan je jezelf ook beter inleven in de pijn en ellende van anderen. Zo zie je dat zelfcompassie een compleet onzelfzuchtige manier van zelfliefde is.

4Doe het voor jezelf. Wees vriendelijk naar jezelf. Een positief zij-effect is dat je er nadien ook beter kan zijn voor anderen.

5Aanvaard dat het een groeiproces is. Het is een zaadje dat je moet planten. Je moet dat water geven en voeden. Er gaat nog altijd eens een blaadje verwelken, maar de rest van de plant blijft wel rechtop staan.