Op excursie naar “De Rifwachter” en “Utaka” Inleiding: Zaterdag 19 april 2014 had aquariumvereniging Betta Splendens te Almelo een excursie georganiseerd naar twee aquaria-winkels in het midden van het land, “De Rifwachter” in Hilversum en “Utaka” in Amersfoort, beide geselecteerd door het bestuur vanwege hun specialiteiten: -
“De Rifwachter” ,gehuisvest in een uniek pand en een algemene expositieruimte met tientallen
showbakken; -
“Utaka”, gespecialiseerd in unieke vissen, meestal wildvang, met name vissen uit Afrika.
In de ochtend hadden de geïnteresseerde leden zich verzameld in het clubgebouw en werd onder het genot van een bak koffie de indeling gemaakt i.v.m. het meerijden. Laat in de middag kwamen we hier weer terug, voldaan van wat we gezien hadden. “De Rifwachter” We hadden afgesproken te verzamelen in het restaurant boven de winkel, een mooi begin na de reis. Helaas bij aankomst was het restaurant nog niet geopend, daarom zijn we meteen met de rondleiding begonnen, door de eigenaar van de Rifwachter, John Banning. Hij dirigeerde ons naar beneden en naar buiten, achter het pand. Hier gaf John eerst algemene info en vertelde hij ons over de moeilijke start die er was geweest bij de aankoop van het pand. Het gebouw is een voormalige zand- en zoutbunker uit 1945, ontworpen door de bekende Nederlandse architect W.M. Dudok. Na jaren van leegstand is het pand in 2005 geheel gerestaureerd en herstemd tot aquariumwinkel en expositieruimte. Nadat John het verwaarloosde pand (op de lijst van monumentenzorg) voor een symbolisch bedrag van één Euro had gekocht van de gemeente Hilversum, werd John geconfronteerd met allerlei beperkingen voor en tijdens de verbouwing. Aan de gevels mocht eigenlijk niet veel of zeg maar niets veranderd worden. Een opbouw boven het pand werd na vele besprekingen uiteindelijk toegestaan (is het restaurant).
John wees ons op de zes kanteldeuren die deels vervangen en deels vastgezet zijn. Maar uiterlijk nog steeds hetzelfde. Door deze kanteldeuren reden de vrachtwagens het zand en zout uit.
John legde ons nu uit waar het pand oorspronkelijk voor bedoeld was. Het ligt aan het einde van een kanaal vandaar het adres “Haven” Hier werden de vrachtboten middels een kraan gelost van zand en zout en met vrachtwagens vervoerd naar bovenop het pand en daar gelost via grote metalen luiken in de 6 silo’s. Inmiddels is hier weinig meer van te herkennen . Het kanaal lijkt nu op een vijver in een park. De straat omhoog is verdwenen en is vervangen door trappen. Bovenop het pand bevinden zich nu vijvers en het gezellig terras van het restaurant. Er zijn twee mogelijkheden om de aquariumwinkel binnen te komen, èèn hoog via het restaurant, de andere laag via het park. Ook heeft John verschillende “ophaalbruggen” geplaatst zodat het pand buiten openingstijden niet bereikbaar is. De bruggen moeten ongewenste bezoekers en hangjongeren uit het naastgelegen skatepark tegenhouden. Door de leden van de club werd gesuggereerd de naam te veranderen van “Rifwachter” in “Brugwachter”.
Terug naar binnen en in de winkel wees John ons op de doorgangen in de betonwanden. De oorspronkelijke zes verticale betonsilo’s moesten horizontaal toegankelijk gemaakt worden. Er werden dan ook overal doorgangen gefreesd.
John leidde ons gezelschap verder rond te beginnen in het onderste deel van de winkel, bij de zoetwatervis- en planten bakken.
Een voorbeeld: bij de discusvissen stak hij zijn hand in het water, de discussen zwommen rustig hierna toe en kon hij ze zelfs aaien. “Dan pas zijn het goede discusvissen voor de verkoop� zei hij. Wij vonden deze opmerkelijke handeling een positieve ervaring, nooit ergens anders gezien of gehoord.
Daarna een etage hoger gegaan op de nieuwe tussenverdieping naar de zeewater afdeling. Ook hier vertelde John met passie over zijn en onze hobby. Over de water circulatie vertelde hij dat waar een zoetwater aquarium drievoudige waterwisseling aanbevolen wordt, dit voor zeewater dertigvoudig behoort te zijn. Deze golf bewegingen waren goed te zien in de diverse zeewatershowbakken. In een separate zoutwater techniekruimte gaf hij uitleg over al de bij zeewater behorende appendages, zoals eiwitafschuimers, zandfilters, etc.
In de naastgelegen verkoopruimte met centrale kassa vroeg John ons naar boven te kijken, in èèn van de luchtkokers keken we tegen de onderzijde van èèn van de bovengelegen vijvers die rond de restaurant zijn gesitueerd, natuurlijk een geweldig visueel detail.
Inmiddels was het wel tijd geworden voor een kopje koffie c.q. thee, eventueel een gebakje, voor elk wat wils. Vanuit het restaurant wat letterlijk boven de winkel ligt hadden we overzicht over de totale omgeving. Er is een goede harmonie tussen restaurant en de directe omliggende omgeving, de vijvers rond om het pand. Wederom zijn de vissen het middelpunt. Na de koffie werden we weer opgehaald door John Banning en werd de excursie voortgezet. Eindelijk gingen we naar het hoogtepunt van de rondleiding, het “aquarium- expo deel. Hier hadden we naar uit gezien. Voor verschillende deelnemers aan deze excursie overtrof dit alle verwachtingen. Meteen al in de eerste ruimte waren een twintig aquaria te zien. Specifieke biotopen van de verschillende continenten Afrika, Azië en Zuid-Amerika of zelfs van een bepaalde rivier. Alles zo natuurgetrouw mogelijk nagebootst.
Uitleg per aquarium ligt bij de ingang van het expo-deel ter beschikking. Overal is aan gedacht. Via een tussengang zagen we een aquarium tank met een inhoud van 30.000 liter, een Amazone biotoop, met lichtbruin, enigszins zuur water. Een voorbeeld van te overwinning hindernissen was het aanbrengen van de grote ramen. Hiervoor was tijdens de bouw een groot hijsluik uitgesneden uit het dak. Volgens veiligheidsvoorschriften moest het glas een dikte hebben van 6 centimeter. Kosten voor per raam was ca. € 18.000,- , een hele investering.
Hier zwom een grote arowana rond, prachtig om te zien. Deze had geen belangstelling voor een school van zo’n 500 stuks kardinaaltetra’s. Ook zwom er een prachtige groep discusvissen, dit alles straalde rust uit en vanaf een bank tegenover het aquarium kan de toeschouwer alles op zijn gemak bekijken. In de tweede ruimte weer verschillende biotopen, mooi ingericht, geen enkele dode vis, nergens was alg te zien, alles netjes onderhouden, een lust voor het oog.
Weer verder via een andere tussengang, nu een tank met 35.000 liter !! met zeewater. Dit aquarium is in opbouw en vraagt een geleidelijk vervolg dit i.v.m. de keuze van vissen en groei van de koralen. Een groot aantal circulatie/doseerpompen zorgen voor een grote waterwerveling.
Uiteindelijk kwamen we weer uit in de eerste ruimte, enkele van de excursie-leden kozen voor een extra rondje expo langs de aquaria, anderen wilden inkopen doen. Er waren ook leden die kozen voor het restaurant omdat het lunchtijd was. Om 14.00 uur verzamelden we ons om onze reis voort te zetten naar Amersfoort. Natuurlijk nadat we de John Banning hartelijk bedankt hadden voor de geweldige excursie met persoonlijke uitleg.
“Utaka” Op weg naar “Utaka” verkozen helaas enkele leden van de vereniging om hun eigen weg te gaan, jammer, zodat we met ongeveer acht geïnteresseerden bij “Utaka” zijn geweest. De naam “Utaka” stamt nog uit de tijd van de vorige eigenaar, die voornamelijk Malawi-cichliden verkocht. “Utaka” is de lokale benaming voor de grotere cichliden in het Malawimeer. Inmiddels verkoopt “Utaka” al enige jaren geen vissen meer uit het meer, maar de naam is gebleven.
We zijn hartelijk ontvangen door de eigenaar Michael van der Mee. Ooit was hij als klant binnen gekomen om een paar vissen te kopen, maar ging uiteindelijk weg met de hele winkel, omdat de vorige eigenaar destijds de winkel wilde sluiten. Michael bouwde de winkel uit en legde zich toe op uitzonderlijke en “wildvang” vissen. In de winkel zijn de verkoopbakken gerangschikt naar de verschillende continenten, erg overzichtelijk.
Op de begane grond Afrika en Azië, in de kelder Zuid-Amerika. “Utaka” verkoopt geen goudvissen, guppen, Black Molleys of plaatjes, nee ze zijn zoals gezegd, gespecialiseerd in unieke soorten, zoals L nummers en bv. nieuwe soorten Corydorassen, circa € 25,00 per stuk. Een uitgebreide plantenverkoopbak en diverse showaquaria completeren de winkel.
We kregen bij Utaka unieke achtergrond informatie, welke erg interessant is, maar die een individuele bezoeker niet zo snel zal krijgen. Zo vertelde Michael over “wildvang” import. Wat betekent dat er veel hindernissen overwonnen moet worden en daar was hij in eerste instantie niet vanuit gegaan. Bij import uit Zuid-Amerika en Zuidoost-Azië gaat het over het algemeen wel goed. Transport van grote meervallen (25cm +) gaat met verdoving in het water om de vissen enigszins inactief te houden om zo zuurstofgebrek te ondervangen. Ontvangst in Nederland gaat via importlijsten en is eigenlijk altijd correct. Maar import uit Afrika is echter een stuk moeilijker. Dat is ook een van de reden dat er weinig “wildvang” uit Afrika te vinden is in winkels in Nederland. “Utaka” is hierop dus een uitzondering, maar nogmaals, de Afrika import verloopt erg moeizaam.
“Hoe gaat nu zo iets in zijn werk”’ vertelt Michael. Allereerst wordt een lijst met namen van gewenste vissen verzonden vanuit een exporteur in Afrika, b.v. in de Democratische Republiek Congo. Deze exporteur vraagt een aantal lokale vissers op jacht te gaan, bij geen vangst, geen geld, bij vangst, geld. Maar …..deze vissers gaan pas op pad als hun geld (lees: eten) op is. Ze hebben over het algemeen geen idee waar ze de vissen moeten zoeken. Ze vangen in de poeltjes alles wat leeft en geven dit af. De dag er op wordt er weer wat gevangen net zo lang tot er voldoende is om te verzenden. De vissen verblijven in die tussentijd in vervuilde bassins, niet in optimale omstandigheden. De exporteur probeert uiteindelijk hieruit de gevraagde vissen te selecteren. Het transport wordt voorbereid, op de verzendlijst wordt maar wat opgeschreven, uiteraard wat de klant wenst, dus lang niet altijd wat gevraagd is. En genoteerd worden die gangbare soorten waarvan de export niet verboden is. Bij aankomst op het vliegveld in Brussel moet er door Michael getekend worden voor ontvangst, zonder dat er gecontroleerd kan worden wat de inhoud is. Levend of dood, welke soorten, het blijft iedere keer weer een verrassing, vertelt Michael. In het gunstigste geval kan het voorkomen dat er een onbekend visje gevangen is die nog gedetermineerd (op diersoort uitgezocht) moet worden. Diverse ichtyologen weten inmiddels de weg naar Utaka te vinden om nieuwe soorten te vinden en te helpen de juiste naam te vinden bij reeds beschreven vissen. Zo is op dit moment een Neolebias vanuit Nigeria via Utaka geïmporteerd wat waarschijnlijk een nieuwe nog onbeschreven soort is. Met een beetje geluk zal de soort met de wetenschappelijke naam Neolebias “UTAKAensis” door het leven gaan, indien alle onderzoeken zijn afgerond. Een hele eer……………!
Michael vertelde meer interessante unieke achtergrond verhalen, waar je als hobbyist geen weet van hebt. Het geeft aan dat de prijs van een visje verdeeld wordt over vele menselijke schijven. Na de rondleiding hebben we ook hier Michael van der Mee hartelijk bedankt voor de boeiende uitleg. Inmiddels was het 16.00 uur en tijd voor de terugreis. Samenvatting. Een boeiende excursie waarbij we met de twee eigenaren “achter de schermen mochten kijken”. Hier zit dus de meerwaarde van een vereniging ! Voor de mensen die niet mee zijn geweest vormt dit verslag misschien een uitnodiging om de volgende keer wel mee te gaan. Er gingen in totaal 13 clubleden mee, dit mogen er in de toekomst best meer worden……….. Henk Berends te Borne