Jaarverslag 2011

Jaarverslag 2011

Cover Saul Leiter, Festival, 1954. © Saul Leiter, Courtesy Howard Greenberg Gallery, New York p. 2 Tristan Tzara, Compositie, 1915.

Centre Pompidou, Paris © Photo RMN/Jean-Claude Planchet p. 4 Isidor Kaufmann, Portret van een joods jongetje, ca. 1900. Joods Historisch Museum, ter nagedachtenis aan Josee Schelvis p. 7 Saul Leiter, Sign Painter, 1954. © Saul Leiter, Courtesy Howard Greenberg Gallery, New York p. 9 Bij presentatie Tot het doek valt: afbeelding programmaboekje van het Griekse blijspel Amphitryon in de Hollandsche Schouwburg, 1930.

Collectie Theater Instituut Nederland p. 13 M. H. Maxy, Naakt met afgodsbeeld, 1924. The National Museum of Art of Romania, Bucharest

p. 15 Boekendepot Portugese Synagoge. Foto: Peter Lange.

Collectie Joods Historisch Museum, Amsterdam. p. 16 Textieldepot Portugese Synagoge. Foto: Peter Lange.

Collectie Joods Historisch Museum, Amsterdam p. 17 Brieven die Meier Vieijra in 1941 vanuit kamp Buchenwald stuurde aan zijn vrouw Blanche. Collectie JHM p. 19 Horace Cohen (Mijn naam is Cohen. Foto Daniel Cohen, tekst Mischa Cohen) p. 21 Saul Leiter, Haircut, 1956. © Saul Leiter, Courtesy Howard Greenberg Gallery, New York p. 23 Zilverdepot Portugese Synagoge: Siertorens.

Foto: Peter Lange. Collectie Joods Historisch Museum, Amsterdam

p. 27 Boris Kowadlo, Schaftuurtje in een cementen irrigatiebuis, Israël, 1950-1952. Stedelijk Museum Amsterdam © Boris Kowadlo/ Nederlands Fotomuseum p. 29 Sam Szafran, Imprimerie Bellini (Printing House), 2006. Collectie Triton Foundation p. 31 Meier Vieijra met zijn broer Piet (Louis). Privécollectie p. 33 Hollandsche Schouwburg tijdens Museumnacht. Foto: Ruud van Zwet p. 35 Textieldepot Portugese Synagoge: Toramantels, Torakronen en Siertorens. Foto: Peter Lange.

Collectie Joods Historisch Museum, Amsterdam p. 39 foto Museumnacht JHM. Foto: Ruud van Zwet p. 45 Salom Italia, detail van Esterrol, ca. 1641. Perkament: gegraveerd en

manuscript. Coll. Joods Historisch Museum, Amsterdam p. 47 Amedeo Modigliani, Portret van een jong meisje (Louise), 1915.

Collectie Triton Foundation p. 49 Marianne Breslauer, Ruth von Morgen, Berlijn 1934 © Marianne Breslauer/Fotostiftung Schweiz, Winterthur p. 51 © Studio Ram Katzir, Hand, 2006. Collectie Joods Historisch Museum p. 52 Salom Italia, Esterrol, ca. 1641.

Collectie Joods Historisch Museum

Jaarverslag 2011 Joods Historisch Museum Postbus (p.o. box) 16737 1001 RE Amsterdam t + 31 (0)20 5 310 310 f + 31 (0)20 5 310 311 info@jhm.nl www.jhm.nl www.jhmkindermuseum.nl www.hollandscheschouwburg.nl www.portugesesynagoge.nl www.etshaim.nl www.communityjoodsmonument.nl www.joodsmonument.nl www.mbii.nl

4 Inleiding 6 Tentoonstellingen 10 Marketing en Communicatie 12 Evenementen Joods Historisch Museum 14 Portugese Synagoge 16 Educatie 18 Bezoekersaantallen 20 Collectie 28 Mediatheek en Digitaal Monument 30 Hollandsche Schouwburg 34 Menasseh ben Israel Instituut (MbII) 36 Wetenschap 38 FinanciĂŤle ondersteuning in 2011 40 Verkorte jaarrekening JHM 42 Verkorte jaarrekening Hollandsche Schouwburg 44 Personeelszaken 44 Besturen en medewerkers 50 Rondleiders en vrijwilligers 52 Summary

Inleiding

Directeur Joël Cahen kijkt terug op een spannend, maar zeer succesvol jaar. ‘We zijn er goed uitgekomen, dankzij onze kwaliteit.’

4

Het afgelopen jaar was een spannende tijd. De gevolgen van de

cruciale rol in de zichtbaarheid van het JHM. Met het exposeren van

economische crisis – en de onvermijdelijke bezuinigen – gingen niet

de eigen collectie op een andere locatie, bestaat altijd het risico dat je

onopgemerkt aan het JHM voorbij. Toch is het ons gelukt om met

als museum je eigen concurrent wordt. Maar het tegendeel bleek

steun van grote aantallen bezoekers en donateurs een heel succesvol

waar. Juist door de grote aandacht voor onze collectie en de vijfhon-

programma neer te zetten, van hoge kwaliteit. Al was het soms

derd unieke bruiklenen in De Nieuwe Kerk kwamen er méér mensen

buitengewoon ingewikkeld om die kwaliteit te financieren. We zijn

naar het JHM, en werd ons museum veel breder in de markt gezet.

erin geslaagd om het jaar financieel goed af te sluiten, en we hebben

Ook onze goede samenwerking met de Triton Foundation leidde tot

zo het verlies van subsidiegelden weten op te vangen. Ik kijk dus terug

twee bijzondere tentoonstellingen in het Kunstkabinet: Een ontmoe-

op een ongelooflijk succesvol jaar. Dankzij onze kwaliteit zijn we er

ting in Parijs. Amedeo Modigliani, Chaim Soutine en Ossip Zadkine en

goed uitgekomen.

Sam Szafran. Figuratief kunstenaar in een ‘abstracte’ tijd.

Vooral de exposities Saul Leiter. New York Reflections en Van dada tot

Vanaf 1 januari 2012 kent het Joods Cultureel Kwartier één entreebe-

surrealisme. Joodse avant-garde kunstenaars uit Roemenië, 1910-1938

wijs voor het JHM, de Portugese Synagoge en de Hollandsche

sprongen eruit. Beide zorgden voor een enorme bezoekersstroom,

Schouwburg. De doorstroom van bezoekers was gelijk te merken, en

waardoor het JHM sterk op de kaart werd gezet, als museum dat zich

het gezamenlijke entreebewijs vormt zo een natuurlijke verbinding

richt op het jodendom in internationale context én als invloedrijk

tussen de drie instellingen. Overigens werd de restauratie van de

museum op het gebied van fotografie.

Portugese Synagoge gefinancierd, uitgevoerd en afgerond binnen het

De expressieve, veelkleurige New Yorkse foto’s van Saul Leiter waren

budget én de gestelde termijn, terwijl het gebouw toegankelijk bleef

gelijk een publieksfavoriet. Het vroege werk van de Roemeense

voor erediensten en bezoekers. Dat mag een klein wonder heten. Ik

kunstenaars bleef lange tijd verborgen achter het IJzeren Gordijn,

vond het een groot voorrecht om tijdens de opening op 20 december

waardoor het eigenlijk alleen bekend was bij de experts. Maar ook hier

samen met Hare Majesteit de Koningin door de prachtige, nieuwe

kwam het publiek massaal de topstukken bewonderen. In deze

poort te lopen.

tentoonstelling hebben we aan de hand van zeven joodse kunstenaars

Als museum moet je roeien met de riemen die je hebt, én met de

ook een onderbelicht stuk joodse geschiedenis kunnen vertellen. Zo

riemen die je niet hebt. Zoals in de fototentoonstelling Mijn naam is

kregen joden in Roemenië pas in 1923 burgerrechten – nogal een

Cohen, waarbij we met een beperkt budget toch veel voor elkaar

verschil met Nederland. Van dada tot surrealisme reisde door naar het

hebben gekregen. Het initiatief kwam van buiten het museum, maar

Israel Museum, en de catalogus werd helemaal uitverkocht. Net als de

haakte perfect in op Wie niet weg is, is gezien. Joods Nederland na 1945:

catalogus van Leiter.

onze eerste tentoonstelling van het jaar 2011. Dit vormde een

Sinds twee jaar heeft het JHM een fotoconservator. Dat is een bewuste

speerpunt in ons verzamelbeleid, en het vergaren van kennis over de

keuze, want fotografie is een populair medium, en daarmee essentieel

heropleving van de – zeer diverse – joodse gemeenschap in Neder-

voor een museum dat gericht is op cultureel en religieus erfgoed. We

land. Daarnaast had Wie niet weg is, is gezien een grote heilzame

zoeken daarbij naar fotografen met een duidelijke joodse link, die op

werking op de overlevenden, en de jongere generatie.

andere plaatsen nog niet helemaal tot hun recht zijn gekomen. Dat

Daarop gaan we verder bouwen, want het onderwerp lééft. Toen we

leidde tot exposities zoals Onbewaakte momenten. Foto’s van Marianne

vorig jaar de identiteit onthulden van Meier Vieijra – één van de

Breslauer, of die van Saul Leiter. Deze zijn mede tot stand gekomen

mannen op de iconische Amsterdamse razziafoto – leidde dat meteen

dankzij onze goede contacten met het Zwitserse Fotomuseum

tot een grote stroom bezoekers. In de Museumnacht bezochten meer

Winterthur en de Howard Greenberg Gallery in New York.

dan 3000 mensen de Hollandsche Schouwburg om daar op een

Vorig jaar speelde de samenwerking met De Nieuwe Kerk in de

uitdagende, interactieve manier het verleden te herdenken. En dat

grootschalige tentoonstelling Jodendom. Een wereld vol verhalen een

zonder gratis sushi of jazzband.

5

Tentoonstellingen Wisseltentoonstellingen

The Triumph of Identity. Salom Italia’s Esterrollen en de Nederlandse Gouden Eeuw

Wie niet weg is, is gezien. Joods Nederland na 1945

21 maart 2011 t/m 3 juli 2011

29 november 2010 t/m 8 mei 2011

Prentenkabinet JHM

Nieuwe Synagoge JHM

Projectleider: Mirjam Knotter

Projectleider: Hetty Berg

I.s.m. gastconservatoren Emily Bilsky en Sharon Assaf

Ruimtelijke en grafische vormgeving: Kossmann.dejong

Ruimtelijke en grafische vormgeving: MV LevievanderMeer

Publicatie:Uitgeverij Waanders

Eigen publicatie in de reeks van het Menasseh ben Israel Instituut

Een grote multimediale expositie over joods Nederland na de Tweede

De 17de-eeuwse graveur Salom Italia (Mantua, 1619-Amsterdam, sterfd.

Wereldoorlog, met persoonlijke objecten, interviews, filmmateriaal,

onbek.) ontwikkelde in het Amsterdam van de Gouden Eeuw een nieuwe

schilderijen en foto’s. Samengesteld op basis van uitgebreid nieuw

manier om de op perkament geschreven tekst van het bijbelboek Ester te

onderzoek.

versieren. Zes van Italia’s beroemde Esterrollen werden voor het eerst samengebracht in Amsterdam en geplaatsts in hun (kunst)historische

Boris Kowadlo. Fotograaf tussen herinnering en toekomst

context.

29 november 2010 t/m 6 maart 2011

6

Prentenkabinet JHM

Van dada tot surrealisme. Joodse avant-garde kunstenaars uit

Projectleider: Bernadette van Woerkom

Roemenië, 1910-1938

Ruimtelijke en grafische vormgeving: MV LevievanderMeer

1 april 2011 t/m 2 oktober 2011

Publicatie: Uitgeverij Waanders

Nieuwe Synagoge JHM

Het eerste complete beeld van leven en werk van fotograaf Boris Kowadlo

Projectleider: Edward van Voolen

(1911-1959), die in de jaren ‘40 en ‘50 een uniek beeldarchief aanlegde

I.s.m. gastconservator Radu Stern

van het joodse leven in Nederland en Israël.

Ruimtelijke vormgeving: Rietbroek Oudijn Ontwerpers Grafische vormgeving: MV LevievanderMeer

Jong & Joods

Uitgave in eigen beheer

29 november 2010 t/m 30 juni 2011

In de zomer van 2011 toonde het Joods Historisch Museum de eerste

JHM museumroute en wisselvitrine

overzichtstentoonstelling van joodse avant-garde kunstenaars uit

Projectleider: Barbara Bos

Roemenië. Van de ruim zeventig kunstwerken uit de periode 1910-1938

Grafische vormgeving: Sjoukje Kloostra

waren de meeste nooit eerder in Nederland en zelfs niet buiten Roemenië

In het kader van de tentoonstelling Wie niet weg is, is gezien verbeeldden

getoond.

negen joodse jongeren wat joods-zijn in Nederland in deze tijd voor hen betekent.

Aanwinsten 10 jaar BankGiro Loterij als begunstiger van het JHM

1 juni 2011 t/m 10 oktober 2011

Beladen, betwist, bewaard

Wisselvitrine JHM

29 november 2010 t/m17 oktober 2011

Projectleider: Irene Faber

Hollandsche Schouwburg

Een keuze uit belangrijke objecten die dankzij de BankGiro Loterij konden

Projectleider: Annemiek Gringold

worden verworven voor de collectie.

Productie: Esther Göbel CD: Waar bleven de Joden van ons Amsterdam

Een ontmoeting in Parijs. Amedeo Modigliani, Chaim Soutine en

Een audiovisuele presentatie over de tot nu toe onderbelichte naoorlogse

Ossip Zadkine

geschiedenis van dit voormalige theater.

15 juli 2011 t/m 2 oktober 2011

JHM Kunstkabinet

Meier Vieijra (1918-1941)

Projectleider: Irene Faber

21 februari 2011 t/m 25 maart 2011

Het JHM toonde, in samenwerking met de Triton Foundation, in het

Hollandsche Schouwburg

nieuwe JHM Kunstkabinet een viertal werken van Amedeo Modigliani,

Projectleiders: Lonnie Stegink en Esther Göbel

Chaim Soutine en Ossip Zadkine.

Wereldbekend is de historische foto van de razzia op joodse mannen in Amsterdam die aanleiding was voor de Februaristaking. Eén van de mannen op de foto kreeg eindelijk een naam.

7

Onbewaakte momenten. Foto’s van Marianne Breslauer

Mijn naam is Cohen

15 juli 2011 t/m 13 november 2011

25 november 2011 t/m 15 april 2012

Prentenkabinet JHM

Prentenkabinet JHM

Projectleider: Bernadette van Woerkom

Projectleider: Bernadette van Woerkom

Ruimtelijke en grafische vormgeving: MV LevievanderMeer

I.s.m. Daniel Cohen en Mischa Cohen

Bruikleententoonstelling van de Fotostiftung Schweiz, Winterthur

Ruimtelijke en grafische vormgeving: Tijl Akkermans, Zinnebeeld

Duitstalige catalogus van de Zwitserse uitgeverij NIMBUS

Begeleidend boek uitgegeven door &Cohen

Engelse editie van de Nederlandse uitgever Parvenu

Fotoportretten en fragmenten uit interviews, door fotograaf Daniel Cohen

De Berlijnse fotografe Marianne Breslauer (1909-2001) wordt ondanks

en journalist Mischa Cohen. Twintig Amsterdamse ‘Cohennen’ deelden

haar kleine oeuvre als een van de belangrijkste avant-gardistische Duitse

ervaringen, emoties en meningen rond een achternaam – een verhaal over

fotografen van het interbellum gezien. Het JHM haalde de eerste

de beleving en vorming van identiteit.

overzichtstentoonstelling van haar werk naar Nederland.

Jodendom. Een wereld vol verhalen

Jaron Beekes. De lens van Spinoza

17 december 2011 t/m 15 april 2012

17 oktober 2011 t/m 27 november 2011

De Nieuwe Kerk

Wisselvitrine JHM

Projectleider namens JHM: Edward van Voolen

Projectleider: Irene Faber

Ruimtelijke en grafische vormgeving: Kossmann.dejong

De graphic novel De lens van Spinoza vertelt de veelbewogen geschiedenis

Een coproductie van De Nieuwe Kerk met het Joods Historisch Museum

van Nederlands grootste filosoof, Baruch de Spinoza (1632-1677) en geeft

Aan de hand van ongeveer vijfhonderd bruiklenen vertelde deze tentoon-

tegelijk een beeldende inleiding op zijn werk. Het JHM toonde een aantal

stelling het fascinerende verhaal van drieduizend jaar joodse religie,

originele tekeningen voor het boek.

cultuur, kunst en geschiedenis. Voor het eerst was een fragment van een

8

Dode Zee-rol in Nederland te zien.

Sam Szafran. Figuratief kunstenaar in een ‘abstracte’ tijd 23 oktober 2011 t/m 4 maart 2012

Reizende tentoonstellingen

JHM Kunstkabinet Projectleider: Irene Faber Het JHM toonde in het Kunstkabinet twee grote pastels van Sam Szafran

Superhelden en Sjlemielen. Joodse herinnering in de stripkunst

uit de collectie van de Triton Foundation: Imprimerie Bellini/Printing-

4 april 2011 t/m 13 november 2011

house uit 2006 en L’Escalier uit 1986.

Judiska Museet, Stockholm, Zweden Een tentoonstelling over stripverhalen en beeldromans van joodse

Saul Leiter. New York Reflections

stripkunstenaars. Deze coproductie van het JHM en het Musée d’art et

24 oktober 2011 t/m 4 maart 2012

d’histoire du Judaïsme in Parijs was eerder te zien in Parijs, Amsterdam,

Nieuwe Synagoge JHM

São Paulo en Berlijn en reisde in 2011 naar Stockholm.

Projectleider: Bernadette van Woerkom Ruimtelijke en grafische vormgeving: MV LevievanderMeer

Charlotte Salomon: Life? or Theatre?

N.a.v. de tentoonstelling verscheen de 3e herdruk van Saul Leiter.

31 maart 2011 t/m 16 oktober 2011

Early Color bij de Duitse uitgeverij Steidl.

Contemporary Jewish Museum San Francisco, Verenigde Staten

Straatfotografie, modefotografie en abstracte schilderijen: het JHM toonde

Het JHM stelde een tentoonstelling samen van bijna driehonderd

een retrospectief van de Amerikaanse fotograaf en schilder Saul Leiter

gouaches uit de eigen collectie.

(1923). Na een periode van vergetelheid is Leiters werk sinds enige jaren in de Verenigde Staten en Europa herontdekt.

Images from the land of the Bible. People, Lives and Landscapes 1898-1934

Tot het doek valt. Joods theater tijdens de Tweede Wereldoorlog

7 november 2011 t/m 30 september 2012

24 oktober 2011 t/m 20 maart 2012

Eretz Israel Museum, Tel Aviv, Israël

Hollandsche Schouwburg

In 2009 presenteerde het JHM een tentoonstelling samengesteld uit zijn

Projectleider: Annemiek Gringold

collectie van met de hand ingekleurde foto’s van Palestina, gemaakt door

Productie: Esther Göbel

de American Colony Photographers. Deze tentoonstelling was in

In deze audiovisuele presentatie, die in 2009 voor de Hollandsche

2009-2010 te zien in München en reisde in 2011 naar Israël.

Schouwburg werd gemaakt, brengen oude beeld- en geluidsfragmenten de kleurrijke theatergeschiedenis van het gebouw tot leven.

Van Dada tot surrealisme. Joodse avant-garde kunstenaars uit Roemenië 11 november 2011 t/m 18 februari 2012 Israel Museum, Jeruzalem, Israël De tentoonstelling die het JHM samenstelde met gastconservator Radu Stern vertrok na de sluiting in Amsterdam naar Jeruzalem.

9

Marketing en Communicatie 2011 was een goed jaar voor het Joods Cultureel Kwartier Amsterdam.

De Hollandsche Schouwburg werkt steeds vaker samen met de

In totaal werden 227.680 bezoekers ontvangen, waarvan 131.470 in

Mediatheek van het JHM om bijzondere ontdekkingen of aanwinsten

het Joods Historisch Museum (het op één na hoogste aantal uit de

voor een breder publiek te ontsluiten en te presenteren. Soms levert

geschiedenis van het museum), 55.419 in de Portugese Synagoge en

dat grote media-aandacht op.

40.791 in de Hollandsche Schouwburg.

Vanaf februari werden in een vitrine foto’s en brieven getoond van Het is inmiddels evident dat de samenhang tussen de verschillende

Meijer Vieijra. Naar aanleiding van een schenking kon na jaren

instellingen onder beheer van het JHM – versterkt door combinatie-

eindelijk worden vastgesteld wie de man was op de iconische foto van

tickets en gezamenlijke marketing en promotie – een positief effect

de razzia in februari 1941 op het Jonas Daniel Meijerplein. Het bleek

heeft op de bezoekcijfers. In 2011 is de samenhang versterkt door de

(vrijwel zeker) Meier Vieijra te zijn. Zijn dochter, geboren na zijn

introductie van een gezamenlijk entreeticket voor het Joods Cultureel

deportatie, schonk brieven en foto’s van de familie aan het Joods

Kwartier en het in gebruik nemen van de Museumkaart voor de

Historisch Museum.

Portugese Synagoge en de Hollandsche Schouwburg. Dit alles is per 1 januari 2012 met veel succes in werking getreden.

In de aanloop naar de première in januari 2012 van de speelfilm Süskind (regie Rudolf van den Berg), toonde de Hollandsche Schouw-

Tentoonstellingen en bijzondere evenementen

burg een themavitrine met informatie over Walter Süskind, Henriëtte

Het hoge aantal bezoekers in 2011 kwam mede door een aantal

Pimentel, de crèche en verschillende verhalen over redding uit de

succesvolle tijdelijke tentoonstellingen, enkele drukbezochte

crèche.

evenementen en de afronding van de restauratie van de Portugese Synagoge en de opening van de schatkamers aldaar.

Media Alle JHM-tentoonstellingen en diverse presentaties kunnen rekenen

10

Met name de tentoonstellingen Van dada tot surrealisme. Joodse

op belangstelling van de media. De meeste Nederlandse dag-, week-

avant-garde kunstenaars uit Roemenië, 1910-1938 en Saul Leiter. New

en maandbladen volgen onze activiteiten op de voet en schrijven er

York Reflections trokken veel publiek. In december opende in samen-

regelmatig over. Ditzelfde geldt voor de diverse media die zich richten

werking met het JHM in De Nieuwe Kerk de tentoonstelling Joden-

op de internationale bezoeker in Nederland en voor een aantal

dom. Een wereld vol verhalen. Ook deze tentoonstelling, die groots

internationale media.

was opgezet met internationale topstukken en bruiklenen van het JHM, werd goed bezocht. Het bracht joodse kunst en cultuur weer

In 2011 hebben de media ruim aandacht besteed aan de diverse

extra onder de aandacht, en mede door een gezamenlijke kortingsac-

tijdelijke tentoonstellingen en activiteiten in en rondom het JHM, aan

tie en goede communicatie tussen de organiserende instellingen,

de officiële heropening van de Portugese Synagoge en de nieuwe

werden vele bezoekers aangespoord om ook een bezoek te brengen

schatkamers, en aan de herdenkingen en de diverse presentaties in de

aan het Joods Cultureel Kwartier.

Hollandsche Schouwburg. Ook het bijzondere project Joodse Huizen genereerde volop belangstelling in de landelijke pers.

Qua evenementen in 2011 sprong de Museumnacht eruit. Dit jaar was het de tweede keer dat het JHM, de Portugese Synagoge én de

Nieuwe media/websites

Hollandsche Schouwburg geopend waren. Met een gezamenlijk

In de afgelopen twee jaar zijn de websites van het JHM, de Portugese

bezoekersaantal van 13.273 bij de drie locaties was dit de meest

Synagoge, Ets Haim en de Hollandsche Schouwburg geheel ver-

succesvolle editie ooit.

nieuwd. De sites bieden niet alleen een andere vormgeving, maar ze zijn eveneens verrijkt met meer informatie en nieuwe-mediatoepas-

Portugese Synagoge

singen. De koppeling van de zeven websites waar het JHM verant-

In aanwezigheid van Hare Majesteit de Koningin werd op 20 decem-

woordelijk voor is via een systeem van tabbladen, heeft een toename

ber de twee jaar durende restauratie van de Portugese Synagoge

van het aantal bezoekers van de verschillende sites opgeleverd. Het is

feestelijk afgesloten en kon de voorlopige inrichting van de nieuwe

nu duidelijk dat het JHM, het JHM Kindermuseum, de Hollandsche

ondergrondse schatkamers worden getoond.

Schouwburg, de Portugese Synagoge, Ets Haim, Digitaal Monument/

De restauratie was tevens aanleiding voor een regelmatig te verschij-

Community Joods Monument en het Menasseh ben Israel Instituut

nen nieuwsbrief met daarin de laatste restauratie-ontwikkelingen en

met elkaar in verband staan. Dit is een van de vele stappen op weg

achtergrondinformatie over de toekomstplannen.

naar nog meer onderlinge samenhang en samenwerking, intern en

Het bezoekersaantal van de Portugese Synagoge bleef onverminderd

extern.

hoog, ondanks de restauratiewerkzaamheden. De synagoge bleef ook open en er werden gedurende het jaar weer diverse bijeenkomsten

Op het gebied van social media zijn eveneens grote stappen gezet.

georganiseerd, zoals concerten bij kaarslicht, lezingen etc.

Het bereik hiervan is exponentieel toegenomen en het is inmiddels een van de belangrijke instrumenten geworden voor de promotie van

Hollandsche Schouwburg Net als in eerdere jaren kwamen er ook in 2011 weer duizenden mensen af op een van de drie herdenkingen in de Hollandsche Schouwburg.

tentoonstellingen en evenementen.

Facebook Fans

De afdeling Publiekscontacten valt sinds 2011 onder de afdeling

Realisatie 2009: 280

Marketing en Communicatie en heet voortaan Publieksservice en

Realisatie 2010: 1.127

Sales. Dit om uit te drukken waar de afdeling voor staat, namelijk

Realisatie 2011: 2.080

dienstverlening aan het publiek en het werven van bezoekers voor de diverse locaties door middel van nieuwe initiatieven.

Twitter Volgers Realisatie 2009: 200

Samen met de afdeling Marketing en Communicatie richt de afdeling

Realisatie 2010: 628

Publieksservice en Sales zich op het Joods Cultureel Kwartier om

Realisatie 2011: 1.530

bezoekers naar alle locaties te verwijzen. Bij boekingen wordt gewezen op de mogelijkheid om naast het Joods Historisch Museum ook de

Hyves Leden

Portugese Synagoge en de Hollandsche Schouwburg te bezoeken. Ook

Realisatie 2009: 128

bij educatieve programma’s, losse groepsboekingen en individuele

Realisatie 2010: 145

bezoeken wordt op deze mogelijkheid gewezen.

Realisatie 2011: 168 Eind 2011 is begonnen met de implementatie van SEM, Smart Event Website bezoek

Management, een nieuw boekingssysteem. SEM is behalve een

JHM: 475.000 (353.250 uniek)

boekingssysteem ook een systeem dat inzicht geeft in het aantal

HS: 45.000 (31.730 uniek)

bezoekers, de pieken en dalen in bezoekersstromen en de financiële

PS: 45.500 (34.750 uniek)

resultaten.

Samenwerking en collectieve marketing

Vanuit de afdeling zijn mailings naar basisscholen verstuurd en

Het JHM en de gerelateerde instellingen werken in toenemende mate

telefonische follow-ups gepleegd om meer boekingen en naamsbe-

samen met andere partijen om op een nog efficiëntere manier meer

kendheid voor het Joods Cultureel Kwartier te genereren. Verder zijn

publiek aan te spreken en uit te nodigen voor een bezoek aan het

mailings verstuurd naar specifieke doelgroepen, zoals fotografieoplei-

Joods Cultureel Kwartier.

dingen en -verenigingen om de fototentoonstellingen van Marianne

Het museum doet dit onder meer via:

Breslauer, Saul Leiter en Mijn naam is Cohen onder de aandacht te brengen. In het kader van In the Picture, de drie fototentoonstellingen

De Museum Plus Bus

in het Joods Historisch Museum, is met het Foam samenwerking

De Museum Plus Bus is een gezamenlijk initiatief van het Rijksmu-

gezocht om de individuele bezoeker te prikkelen zowel het JHM als het

seum, Van Gogh Museum, Cobra Museum, Hermitage Amsterdam,

Foam te bezoeken.

Mauritshuis, Kröller-Müller Museum en het Joods Historisch Museum, en mogelijk gemaakt door de BankGiro Loterij. Ook in 2011 kon het

Op verzoek van de afdeling Publieksservice en Sales is door de afdeling

JHM weer vele bezoekers van de Museum Plus Bus ontvangen. In

Educatie een speurtocht ontwikkeld voor leerlingen van het basison-

februari kreeg de Stichting Museum Plus Bus van de BankGiro Loterij

derwijs en een kijkwijzer voor het voortgezet onderwijs. Deze kunnen

de status van beneficiant en daarmee kon het over voldoende

ook worden gebruikt door de individuele bezoeker.

financiële middelen beschikken om, samen met enkele andere musea in het land, ook de komende jaren met het project verder te gaan.

De Plantage Amsterdam Het Joods Historisch Museum, de Portugese Synagoge en de Hollandsche Schouwburg zijn alle deelnemer aan het project De Plantage Amsterdam. Het doel hiervan is om de Plantagebuurt, die rijk is aan kunst, cultuur en groen, via strategische samenwerking en marketing nationaal en internationaal te promoten. Andere deelnemers zijn het Rembrandthuis, Hermitage Amsterdam, Artis, NEMO, Tropenmuseum, Gassan Diamonds, Arcam, Theater Carré, Scheepvaartmuseum, Muziektheater en De Hortus.

De Cultuurbus en de Cultuurboot De Cultuurbus en de Cultuurboot zijn in het leven geroepen door de gemeente Amsterdam en 17 Amsterdamse musea om basisschoolscholieren op een makkelijke manier naar de culturele instellingen te kunnen vervoeren. Het project wordt gecoördineerd door Mocca, het expertisenetwerk cultuureducatie.

11

Evenementen Joods Historisch Museum Instaprondleidingen

Speciale evenementen

• Familieportret rondleiden & tekenopdracht

• Theatergroep Barbaren & Co met o.a. Jair Stranders. Literatuurtheater • Marokkaans/Joodse ontmoeting i.s.m. buurthuis Argan

Wandelingen

• Literaire avond met Hanneke Groenteman, Robert Vuijsje en Wanda Reisel

• Wandeling Diamantbuurt, i.s.m. Gassan Diamonds

• Kibboets reünie ; ontbijt en vertoning documentaire Keeping the Kibbutz

• Plantage Zondag, ‘Briljante Wandeling’ & rondleiding bij Gassan

(Ben Crosbie, Israel, 2010) documentaire

Diamonds

• Literaire Avond met Marcel Möring, Nachoem Wijnberg en Hanneke Groenteman

Kinderevenementen / ateliers

• Burendag i.s.m. Nederlandse Museumvereniging

• Levens-stambomen met Eli Content

• Mokumse Verhalen; voorleesprogramma door Fajga Szmulewicz

• Poeriem! Kinderprogramma

(Museumweekend)

• Matzefeest! Pesach

• Hans Keilson geïnterviewd door Frans Weisz (Museumweekend)

• Sieraden Atelier; Kinderatelier met Ela Bauer

• Literaire Avond met Hanneke Groenteman, Hella en Freek de Jonge

• Familie Portret; Familie Rondleiding

• Ajax, de joden en Nederland; gesprek tussen Simon Kuper en Uri Coronel • Jewish Salon getiteld Tongue Ties

Inleidingen op tentoonstellingen

• Willy Lindwer filmretrospectief i.s.m. NIOD, Nederlands instituut voor

• Engelse inleiding op de tentoonstelling Van Dada tot Surrealisme

oorlogs-, holocaust- en genocidestudies en EYE Filminstituut Nederland

• Gallery Talk bij Wie niet weg is is gezien door Hetty Berg

• Optreden van de Amerikaanse chazan Danny Maseng

• Gallery Talk; inleiding op Salom Italia door Mirjam Knotter

• Verplicht Gelukkig, theatermonoloog door Saskia Goldschmidt • Shookbook, ruilmarkt voor Hebreeuwse boeken

12

Lezingen

• In den beginne. Eerste keren in de bijbel, boekpresentatie & interview

• Jong & Joods. Jaap van Velzen & Natascha van Weezel

Meir Shalev

• Verwerking als kunst, kunst als verwerking. Truus Wertheim-Cahen

• Roemeense muziek & dans i.s.m. Internationaal Danstheater & Dans in

• Jewish Philanthropy and Jewish Identity. Prof. dr. Gabriel Motzkin

School

i.s.m. Van Leer Jerusalem Institute

• Dada Soirée in het kader van Cultuurlab i.s.m. Gerrit Rietveld Academie,

• A chance to participate. Ute Eskilden

Afdeling Beeld en Taal

Lezingen in het kader van CultuurLab, een samenwerkingsverband met

• Plantage Zondag, thema: aan het Water

de Rietveld Academie:

• Joods Film Festival in Pathé Tuchinski (thema: Music in Motion) met o.a.

• Romanian anti-Semitism between 1910 and 1938. Diana Oncioiu

gospelzanger Joshua Nelson en sneak preview van de speelfilm Süskind

• De coup tegen de avant-garde. Pieter Hilhorst

• Museumnacht (thema Jew York) met o.a. Lomography, Hotmamahot,

• Ze kunnen allemaal dooddonderen... Europese avant-garde in het

Greg Shapiro, Gideon van Gelder, Tali Farchi en dj Mr. Mendel

interbellum. Marguerite Tuijn

• Alles gaat aan flarden, theatermonoloog door Stichting Droomproducties

• Gallery Talk. Edward van Voolen • Gesprek over De bruid van Marcel Duchamp tussen K. Schippers en

Overige activiteiten

Robert Anker

• Joods Film Festival Amsterdam 26 t/m 30 oktober 2011

Films

Cursussen en workshops

• Kijken, Sjmoezen, Eten. Filmavond met Renée Sanders in de Film en

• Workshop Truus Wertheim-Cahen Verwerking als kunst, kunst als

Televisie Academie

verwerking

• Zonder Rabbinaal Toezicht (Netty Rosenfeld, 2001) documentaire • Een nieuw huis voor onze kille (Frans Bromet, 2011) & Wat is nou een

Evenementen Kindermuseum

Jood? (Frans Bromet, 1997) documentaires

• Toe bisjevat (bomenfeest)

• Loekie Themans, vertoning familiefilms

• Famillieportret Familierondleiding en

• A Film Unfinished (Yael Hersonski, Israel, 2011) documentaire

• knutselopdracht voor de kinderen

• Eli Asser, man van woorden (Hans Polak, 2007) documentaire.

• Poeriem

Gevolgd door een interview met Eli Asser door Henk van Gelder

• Sieradenatelier met Ela Bauer

• Primo Levi (Netty Rosenfeld, 1991) documentaire

• Vormen met Merijn Bolink

• The Tale of Nicolai & The Law of Return (David Ofek en Elinor

• Granaatappelworkshop

Kowarsky, Israel, 2008) documentaire

• Schilderatelier: surrealisme

• Hey Hey It’s Esther Blueburger (Cathy Randall, VS, 2008) film in het

• Soekot

kader van Amsterdam Gay Pride • Joods Film Festival (zie Speciale evenementen)

Inloopateliers • Schilders gezocht

Inloopconcerten in de Grote Synagoge

• Chanoeka

• Concert in de Portugese Synagoge door het Jacques Thibaud

• Sjabbat

Ensemble

13

Portugese Synagoge De eerste helft van 2011 stond geheel in het teken van de afronding

De concertavonden trokken in totaal ruim 2.500 bezoekers.

van de restauratiewerkzaamheden van het gebouwencomplex van de Portugese Synagoge. In de tweede helft stond het verhuizen en de

Kristallnacht

(her)inrichting centraal. Na jarenlange voorbereiding is de restauratie

Op 9 november werd de Kristallnacht-herdenking gehouden in de

van de Portugese Synagoge een feit. De doelstellingen zijn gereali-

Portugese Synagoge met o.a. een toespraak door de burgemeester

seerd: een geoptimaliseerde publieksfunctie, het beter zichtbaar en

van Amsterdam. Aansluitend was er een kranslegging bij de Holland-

toegankelijk maken van het complex, het tonen van de ceremoniële

sche Schouwburg.

objecten in de nieuwe schatkamers en het zeker stellen van continu religieus gebruik. Gedurende de werkzaamheden bleef de synagoge

Afronding restauratiewerkzaamheden

open voor het publiek. Eind juli 2011 ging de nieuwe, uitnodigende

Op 20 december 2011 werd de afsluiting van de restauratiewerkzaam-

glazen poort open aan de hoofdingang, Mr. Visserplein 3.

heden feestelijk gevierd in het bijzijn van Hare Majesteit de Koningin.

Deze feestelijke avond, met toespraken, een concert in de Esnoga en

De nieuwe schatkamers zijn ingericht met zo’n achthonderd

een receptie in het JHM, werd bezocht door ruim 750 personen.

spectaculaire ceremoniële voorwerpen uit de ruim vier eeuwen lange

Literair Programma

geschiedenis van de Portugees-joodse gemeenschap: zilver, kostbaar

In de maanden april t/m augustus 2011 waren er vijf literaire

textiel, en boeken en manuscripten uit de bibliotheek Ets Haim – Li-

programma’s van Fajga Szmulewicz – Over Snoge en Snogeiro’s, een

vraria Montezinos. De schatkamers van de Esnoga zijn geen museale

voorleesprogramma over de Portugese Synagoge.

vitrines, maar depots die in gebruik zijn en waarvan de bezoekers door

14

het joodse jaar heen de inhoud zullen zien veranderen. Een groot

Museumnacht

aantal ceremoniële objecten is nog altijd volgens een vast schema in

Op 5 november werd voor de vijfde keer meegedaan aan het grote

gebruik tijdens de joodse feest- en vastendagen. Sinds de feestelijke

publiekevenement de Museumnacht. Het bezoekersaantal was ook dit

afsluiting van de restauratiewerkzaamheden in het bijzijn van

jaar weer overweldigend.

Koningin Beatrix op 20 december 2011 is al dit prachtige erfgoed permanent te bewonderen voor het publiek.

Rondleidingen In 2011 hebben er diverse Hard Keppel Tours plaatsgevonden

Het synagogecomplex en de collecties ceremoniële objecten van de

(rondleidingen langs de restauratiewerkzaamheden van het synagoge-

Portugees-Israëlietische gemeenschap zijn sinds 2009 aan de zorg

complex). Diverse groepen en organisaties kregen rondleidingen,

van het Joods Historisch Museum toevertrouwd. De samenwerking

waaronder de Israël Bonds, Gemeente Amsterdam – Stadsdeel

met het JHM bracht een intensivering op gang tussen de twee

Centrum en de CIA (Collectieve Israël Actie).

instellingen; naast de in 2010 verstevigde promotie en verkoop van combitickets, de afhandeling van alle groeps- en individuele

Joodse Gemeente

aanvragen door de afdeling Publiekscontacten van het JHM, werden

De Portugese Synagoge is een levende joodse gemeente met ca.

dit jaar de afdelingen Beveiliging, Entreezaken en de winkel samenge-

zeshonderd gemeenteleden. Op de wekelijkse sjabbat worden

voegd.

religieuze diensten gehouden, evenals tijdens de joodse feestdagen.

De Portugese Synagoge heeft in 2011, ondanks de restauratie, ruim

Tijdens Kol Nidré (de belangrijkste dienst van het jaar) zijn er rond de

55.000 bezoekers ontvangen (2.500 bezoekers meer t.o.v. 2010).

achthonderd bezoekers geweest vanuit de gehele joodse gemeenschap. In de tweede helft van 2011 werden er drie choepot (huwelij-

Evenementen in 2011

ken) voltrokken evenals enkele Bar en Bat Mitswa’s.

Ets Haim – Livraria Montezinos

Kaarslichtconcerten januari t/m december 2011

Gedurende de restauratie van het Portugese Synagoge complex was

Tussen januari en december 2011 werden tien succesvolle publieks-

de collectie van Ets Haim – Livraria Montezinos ondergebracht bij de

concerten bij kaarslicht georganiseerd met een gevarieerd muzikaal

afdeling Bijzondere Collecties van de universiteitsbibliotheek van de

programma. In juni werd voor de eerste keer een Witte Nacht-

VU en raadpleegbaar voor het publiek. De collectie is in het najaar

(midzomernacht)concert gehouden in samenwerking met de

teruggekeerd naar het Portugese Synagoge complex.

Plantage. In augustus werd voor de derde keer een concert georganiseerd in samenwerking met het Grachtenfestival.

In juni werd een privéconcert georganiseerd voor deelnemers van het ITF-congres (International Taskforce for Cooperation on Holocaust Education, Research and Remembrance).

In oktober werd een welkomstconcert gegeven voor de nieuwe Israëlische ambassadeur in Nederland, Z.E. Haim Divon, georganiseerd door de Kamer van Koophandel Nederland – Israël.

15

Educatie Ontmoetingen

Kindermuseum

In 2011 werd het langlopende project ‘Ontmoetingen’ afgerond: een

Naast de reguliere programma’s in het Kindermuseum is er voor de

publieksbenadering waarbij naast een effectieve kennisoverdracht ook

onderbouw van het primair onderwijs het programma ‘Max de Matze’.

het bevorderen van genuanceerd denken centraal staat. Om deze visie

Voor groepen van de buiten- en naschoolse opvang is het Mini

concreet en meetbaar te maken is een methode ontwikkeld die wij

Max-programma ontwikkeld.

‘ontmoetingen’ noemen. De methode is geïmplementeerd via training

Er is een concept uitgewerkt voor het interactief maken van het

van de educatieve staf en de rondleiders. De effectiviteit ervan is

schilderij Sgt. Koshers Jewish Hearts Club.

gemeten door bureau Letty Ranshuysen, een in de cultuursector

De werkbladen voor scholen die zich voorbereiden op een bezoek aan

gespecialiseerd onderzoeksbureau. De geformuleerde suggesties ter

het Kindermuseum zijn aangepast aan de methode ‘Ontmoetingen’.

verbetering zijn door middel van training en intervisiesessies

Deze schoolwerkbladen en docentenhandleiding sluiten aan op het

inmiddels zoveel mogelijk geïmplementeerd.

boek Wat jij niet wil… kikker in je bil!

Het gehele proces en de vaardigheden die nodig zijn om met de methode te werken zijn vastgelegd in de publicatie Ontmoetingen. Ook

Ateliers

is een film gemaakt waarop een deel van de methode is uitgewerkt in

Er zijn diverse ateliers georganiseerd rond de tentoonstellingen en

een voorbeeldrondleiding in het museum.

feestdagen als Toe Bisjwat, Poeriem en Soekot. Beeldend kunstenaars als Ela Bauer, Merijn Bolink, Eli Content en Ida Kleiterp leidden deze

16

Tentoonstellingen

ateliers, die hoofdzakelijk op kinderen gericht waren, en in mindere

Bij de tentoonstelling Mijn naam is Cohen heeft de afdeling Educatie

mate op families. Daarnaast waren er ook verschillende succesvolle

het concept voor publieksparticipatie ontwikkeld.

inloopateliers rond het thema Chanoeka, Sjabbat en schilderen.

De Nieuwe Kerk heeft voor de tentoonstelling Jodendom input

Kinderen konden hieraan deelnemen tijdens vakanties, zonder

gekregen van de afdeling Educatie, met name met betrekking tot het

inschrijving en op elk moment van de dag.

educatief materiaal voor primair en voortgezet onderwijs, dat ontwikkeld is door De Nieuwe Kerk en KlasseTV. Daarnaast zijn enkele

Rondleidingen

rondleiders van het JHM opgeleid om rond te leiden in De Nieuwe

Alle rondleiders ontvangen structureel informatie bij nieuwe

Kerk tijdens die tentoonstelling.

tentoonstellingen. Inspirerende intervisiebijeenkomsten maakten de

Er is een start gemaakt met de ontwikkeling van de tentoonstelling

rondleiders vertrouwd met de nieuwe methodiek. Middelen als de

over Koosjer, die eind 2012 getoond zal worden.

rondleidersnieuwsbrief en rondleidersbijeenkomsten hielpen om alle informatie en ontwikkelingen in en rond het JHM met elkaar te bespreken.

De afdeling Educatie stuurde vrijwilligers aan bij zowel de JHM-infor-

Bij de multimediale tentoonstelling Jong & Joods is speciaal educatief

matiebalie (voor de publieksbegeleiding bij de wisseltentoonstelling

materiaal voor ROC-scholen ontwikkeld, bestaande uit een introduc-

Wie niet weg is, is gezien) als de informatiebalie van de Hollandsche

tieles op het ROC en een presentatieprogramma in het JHM.

Schouwburg. Per november 2011 heeft het JHM een vrijwilligerscoördinator aangesteld, waardoor de vrijwilligers sinds die datum niet

In samenwerking met Delta Lloyd en IMC Weekendschool is een

meer vallen onder de afdeling Educatie.

programma voorbereid voor kinderen die de laatstgenoemde scholen bezoeken. Zij krijgen in de weekenden de gelegenheid om bijzondere

Rondleidingen (vaste collectie en lopende wisseltentoonstellingen)

locaties te bezoeken. In 2012 zullen zij het museum bezoeken rond

zijn aangeboden bij:

het thema tsedaka, liefdadigheid.

Wie niet weg is, is gezien Van dada tot surrealisme

Voor het Joods Bijzonder Onderwijs, Rosj Pina en Maimonides

Saul Leiter. The Triumph of Identity

ontwikkelde het JHM in nauwe samenwerking met de scholen een

Onbewaakte momenten. Foto’s van Marianne Breslauer

concept voor museumlessen op structurele basis. In 2012 zullen de

My name is Cohen

eerste klassen richting het JHM, Kindermuseum, Portugese Synagoge en Hollandsche Schouwburg komen voor diverse programma’s.

De rondleidingen in de Portugese Synagoge zijn ondanks de restauratiewerkzaamheden toch doorgegaan. Ook zijn er rondleidingen door

Presentatie en college

de voormalige joodse wijk georganiseerd in samenwerking met

Hoofd Educatie Petra Katzenstein presenteerde tweemaal de methode

Gassan Diamonds.

‘Ontmoetingen’ in het buitenland. In oktober in Ljublijana bij de conferentie Hands On! International Association of Children’s Museums,

In de zomer van 2011 hervatte Fajga Szmulewicz het in opdracht van

waar tachtig vertegenwoordigers van kindermusea aanwezig waren;

het JHM samengestelde literaire voorleesprogramma in de Portugese

en in november in Londen tijdens de jaarlijkse conferentie van de

Synagoge: Snoge en snogeiro’s: verhalen over de Portugese Synagoge en

Association of European Jewish Museums. Een overweldigend aantal

haar bezoekers.

musea liet weten zeer geïnteresseerd te zijn in de methode en er mogelijk mee te gaan werken.

Specifieke doelgroepen

Ook gaf Petra Katzenstein een gastcollege aan de Reinwardt Academie

De afdeling Educatie biedt verschillende op maat gemaakte program-

over de totstandkoming en didactiek van het Kindermuseum.

ma’s voor specifieke doelgroepen waarvan een deel reeds is beschreven.

17

Bezoekersaantallen Aantal bezoekers JHM in 2011

Naar soort toegang

Januari

6.134

Volwassenen normaal tarief

Februari

8.052

13 t/m 17 jaar normaal tarief

19.439 1.370

Maart

8.086

6 t/m 12 jaar

3.676

April

10.915

Kinderen onder 6 jaar

1.465

Mei

9.798

65+ tarief

4.182

Juni

10.897

Algemene Museumkaart

Juli

15.076

Entree groep volwassenen

2.883

Augustus

15.849

Entree onderwijsgroepen

8.085

September

10.941

Vrienden Joods Historisch Museum

Oktober

10.957

Combi CEPIG

November

14.520

I Amsterdam Card

9.515

December

10.245

Totaal

131.470

Museumn8

3.920 3.634

Bezoek opening

1.703

Museum Plus Bus

1.106 818

CJP

651

Holland Pass

627

Vereniging Rembrandt

569

Tours en Tickets

487

Stadspas

311

Vrijkaart

140

Overigen

8.356

Totaal

Bezoek Portugese Synagoge 2011

2.190 13.792

International Youth Card

BankGiro Loterij Card

18

42.551

131.470

Bezoek Hollandsche Schouwburg 2011

Januari

1.732

Januari

2.389

Februari

2.405

Februari

2.325

Maart

3.279

Maart

3.029

April

5.182

April

6.638

Mei

4.720

Mei

7.564

Juni

5.445

Juni

3.506

Juli

5.940

Juli

1.875

Augustus

7.061

Augustus

1.355

September

3.610

September

1.524

Oktober

3.643

Oktober

3.205

November

8.299

November

5.895

December

4.103

December

1.486

Totaal

55.419

Vrienden van het JHM per 31-12-2011: 2.900

Totaal

40.791

19

Collectie Museumcollectie

Dhr. E. Content

Aanwinsten in 2011

Een kartonnen knopenkaart met opgenaaide linnen knopen van de Hema; een door Eli Content vervaardigde nieuwjaarswens voor het

Schenkingen

joodse jaar 5772.

Dhr. Max Abram

Mw. K. Content

Serie van zes tekeningen door Ronny Abram (1938-1999), getiteld O

Drie stalenboeken met diverse stofstalen van de firma M. van Dam &

amor natural.

zonen uit Enschede.

Anoniem

Dhr. P.J.F. van der Does de Willebois

Een affiche voor een symposium in 2011 in Jeruzalem over de

Geschilderde ketoeba (huwelijkscontract) uit 1728.

geschiedenis van Joden in Nederland en een affiche voor de expositie ‘Alle kinderen, ze zijn weg’ in het Nationaal Monument Kamp Vught.

Mw. J. Dotsch Een T-shirt van CIDI (n.a.v. een voetbaltoernooi) en een blouse van

Dhr. Rob F. van den Bergh

Haboniem.

Schenking ter nagedachtenis aan S. van den Bergh en S. van den Bergh-Knurr, aangeboden door Rob F. van den Bergh aan R.C.

Mw. M. Dusseldorp

Musaph- Andriesse, erevoorzitter JHM: schilderij, olieverf (marouflé),

Twee elixerflesjes van het merk Catz.

met als voorstelling een zittende schoenpoetser, door Meijer de Haan (1852-1895).

Mw. G. Evers-Lissauer Speldje van Bne Akiwa Nederland.

20

Mw. D.I. Blanken-van Zanten en dhr. J.H. Blanken Geschilderd portret van Dirkje (Ditje) van Zanten-Klaassen door

Mw. Y. Garcia

Baruch Lopes de Laeo Laguna (1864-1943).

Embleem van Bne Akiwa.

Blijdesteijn Mode

Dhr. B. J. van Gelder

Drie kleerhangers met reclameopdruk.

Twee slijpstenen en twee rituele slachtmessen, alsmede een koosjerstempel, ooit eigendom van Salomon (Sal) van Gelder; een

Dhr. E. de Boer

eetlepel en bord door de schenker gebruikt in zijn onderduikgezin.

Collectebusje van de Rudelsheimstichting.

Dhr. M. Gerstenfeld Dhr. Ilay den Boer

Een tafelkleed vervaardigd door leden van de handwerkclub van de

Twee affiches voor voorstellingen uit de reeks theatervoorstellingen

Sociale Afdeling van de Joodse Gemeente Amsterdam in 1975,

Het Beloofde Feest van Ilay den Boer.

alsmede een rol met namen van dames van de betreffende handwerkclub.

Dhr. H. Citroen Een dameshoedje, twee hoedendozen, diverse verpakkingsdozen en

Dhr. F. Gompen

een luciferdoos van Maison de Bonneterie; een hoge hoed in

Een bronzen plaquette van de NV Koninklijke Chroomlederfabriek de

hoedendoos; een houten portret van Alex R. Citroen; een houten reliëf

Amstel v/h L.S. Gompen, waarop de namen van zes in de Tweede

voorstellende de firma NV Alex Citroen; twee wijnglazen vervaardigd

Wereldoorlog omgekomen werknemers.

ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van Berith Salom; een collectebusje van het Joods Nationaal Fonds; twee bronzen reliëfs

Haboniem-Dror beHolland

voorstellende Izaäk Cohen Bendiks, waarvan een vervaardigd door

Pet, blouse en vlag met daarop het logo van de joodse jeugdbeweging

Mirjam Jacobson (1887-1945); een luciferboekje met reclameopdruk

Haboniem-Dror beHolland, alsmede een geschreven kaart waarop

voor Modehuis Gebr. Gerzon; een speldje voorstellende een miniatuur

leeftijdsgroepen aangegeven zijn.

menora; een menu voor een diner voor het veertigjarig bestaan van de firma Matagalpa en een sigarettenkistje van deze firma; een liniaal

Dhr. F.J. Haneveer

met reclameopdruk voor de firma Wijnants van Leuven Citroen; een

Gipsen wandtegel van het Joods Nationaal Fonds.

verpakkingsdoos van modehuis Hirsch.

Annet en Suzan Hekkelman Dhr. D. Cohen Paraira

Portret van S.P. Abas (olieverf op doek) door Else Berg (1877-1942);

Een keppel met de opdruk JPIG; een beker van Rosj Pina; een blikje

twee tekeningen door Clara de Jong (1928-2005), waarvan een met de

t.b.v. de Honingactie van het Joods Nationaal Fonds; een perspex

titel De wereld in het jaar 1918; een tekening voorstellende een liggend

herinneringsobject van Rosj Pina; diverse puzzeltjes n.a.v. een bat

vrouwelijk naakt door Mommie Schwarz (1876-1942).

mitswa; twee kaartspellen van verzekeringsmaatschappij Franco Mendes & Co; een T-shirt met het logo van Bne Akiwa.

21

Mw. Pauline van Hulst-Kramers

Stichting Maatschappij tot Nut der Israëlieten in Nederland

Tekening, gemengde techniek, voorstellende een danseres, door Ro

Een blikken collectebus met de tekst Maatschappij tot Nut der

Mogendorff (1907-1967).

Israëlieten.

Studentenvereniging Ijar

Dhr. L.J. Marijnissen

Een beker, een frisbee en een ballpoint met het logo van de studen-

Twee stofstalen voor zijden talliethoeken afkomstig uit het archief van

tenvereniging Ijar.

de firma EE Labels, Van Engelen & Evers uit Heeze.

Dhr. Ies Jacobs

Rinet van Meel

Een serie van elf tekeningen door Ies Jacobs (1918-2011) met als

Twee muismatten en een memoblok van Stichting Sjalhomo; speldje

onderwerp café Bos in Purmerend, dinsdagochtend tijdens de veemarkt;

Awakening the Jewish heart.

een aquarel voorstellende het Concertgebouworkest; een ets getiteld Oude Joodse Vrouw; twee aquarellen voorstellende de haven van Dieppe;

Firma Mouwes

een aquarel voorstellende een caféinterieur; een aquarel voorstellende

Een rol tape bedrukt met het logo van de firma Mouwes en een plastic

jeu-de-boule spelende mensen in een park; een plakboek met knipsels

tasje met reclameopdruk.

(voornamelijk cartoons) van de hand van Ies Jacobs.

Mw. A.E. Muller Mw. C. de Jong-Buis

Een geschilderd zelfportret door Anne Muller.

Aardewerken bord als dank geschonken door Fietje Jacobs aan mevrouw Buis-Hoffman bij wie zij tijdens de oorlog was ondergedoken.

Museon Een Esterrol gedrukt ter herinnering aan een jeugdsjoeldienst in 1935

Mw. W.A.M. Koesen-van Frankfoort

in de Nieuwe Synagoge op het Jonas Daniel Meijerplein in Amsterdam.

Twee tekeningen met de titels De nachtmerrie van Antwerpen en Het 22

waschmeisje, door Jacques Hartog (1895-1942).

Nederlands Israëlitische Gemeente Zwolle Een theelepeltje met als versiering de voorgevel van de synagoge in

Mw. S.R. Krieg en Mw. M. Krieg

Zwolle.

Twee zilveren sjabbatkandelaars afkomstig uit de familie van componist/dirigent Hans Krieg.

Mw. I. Onderweegs Een uitschuifbaar kidoesjbekertje voor op reis; een envelop met setjes

Bakkerij Laromme

naalden en een metalen kokertje met haaknaalden, beide reclamege-

Een affiche en een taartdoos.

schenkjes van het koosjere plantenbotermerk Tomor.

Mw. Ellis F. Latul-Jonker

Dhr. Benjamin Peleg (Flesschedrager)

Twee geschilderde vrouwenportretten door Salomon Garf (1879-1943)

Een schilderij getiteld On the road.

en drie vrouwenportretten door Willem van Nieuwenhoven (1879– 1973), uit de nalatenschap van Clara Legras (1937-2005).

Perlmuter Couzijn Foundation Een geschilderd portret van de beeldhouwer Wessel Couzijn.

Dhr. Peter Leers Een setje van zeven chanoekamunten, uitgegeven door de Bank van

Dhr. H. Philips

Israël ter gelegenheid van het 350-jarig bestaan van de joodse

Een tegeltableau van de Velenzo Rijwielfabriek, een ingelijst kranten-

gemeenschap in Curaçao.

artikel over een brand bij dit bedrijf en een kinderfietsje van dit merk.

Dhr. Ralph Levie

Dhr. E. Philipson

Een polsbandje van de joodse jeugdbeweging Haboniem Dror

Een speldje van de joodse jeugdvereniging Hasjalsjelet.

beHolland en een houten kleerhanger van manufacturenwinkel De Magneet in Dieren.

Dhr. Theo van Praag Een T-shirt van JONAG, een belangenvereniging voor de joodse

Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam

naoorlogse generatie.

Een straatnaambord van de Jacob Soetendorpstraat in Amsterdam, een naambord voormalige synagoge en een herinneringsplaquette.

Dhr. H. Ree Educatief gezelschapsspel ter voorbereiding van een bar mitswa; twee

Stichting Limmoed Nederland

aankondigingen voor een kennismakingsavond met een lezing van Abel

Een tasje met opdruk voor Limmoed.

J. Herzberg bij de Nederlandse Zionistische Studenten Organisatie; een kistje met een omerbord en toebehoren; een oorkonde uitgereikt bij

Dhr. J.A. Luijten Portret van lezende vrouw (tekening, gemengde techniek) door Fré Cohen (1903-1943).

een bar mitswa in 1942 en een blouse waarop een jodenster.

23

Restaurant H’Baron

Dhr. S. (Simon) Tuinder

Verschillende soorten broodouwels en een taartdoos.

Acht tekeningen van stadsgezichten en portretten door Simon Blok (1908-1943).

Dhr. A. Rodrigues Pereira Een zilveren schaaltje, geschenk van de Nederlands Portugeesch

Dhr. B. van der Velde

Israelietische gemeente te ‘s-Gravenhage aan het echtpaar Rodrigues

Een wit porseleinen kop en schotel met een goudkleurig Hebreeuws

Pereira-Vaz Dias ter gelegenheid van hun 25-jarig huwelijksfeest, en

opschrift en idem versieringen.

een zilveren kidoesjbeker.

Dhr. J. (Jaap) van Velzen Rosj Pina

Affiche met als onderwerp een lezing door Isaac Lipschits.

Diverse kledingstukken (waaronder keppels en T-shirts) en een vlag, alle met het logo van Rosj Pina of het JBO.

Dhr. O.P. Voitus van Hamme Reclamespeldje voor N.V. Tweka Tricotfabrieken.

Dhr. Eddo Rosenthal Twee slingers van papieren vlaggetjes uit Israël, twee Israëlische

Dhr. E. van Voolen

vlaggen, waaronder een tafelvlaggetje, een door huisvlijt vervaardigde

Oranje suede keppel uitgereikt bij een bar mitswa.

vlag van Israel met Hebreeuwse tekst en een embleem van Hanoar Hazioni.

Mw. N. de Vries-Gokkes en dhr. J.I. de Vries Identiteitspenning uit een R.K. meisjespensionaat met daarop de

Dhr. en mw. M. Blog-Meijer

aangenomen onderduiknaam van mevrouw Gokkes en twee zeepjes

Een kunststof lichtbak en papieren verkoopzakjes van Sal Meijer

waarop reclame voor restaurant Quiros.

Sandwichshop en een toiletzeepje met reclame voor restaurant Quiros.

24

Mw. F. de Vries Robbé-Polak Portretkop van keramiek, voorstellende Fia de Vries Robbé-Polak door

Mw. R. Schenk-Van Witsen

Johannes Gustaaf Wertheim (1898-1977).

Een geschilderd portret van Joseph van Witsen, door Johan Jacob Royaards.

Dhr K. Walstra en mw. J. Walstra Een papieren mizrach met Hebreeuwse teksten en illustraties rond de

Mw. Ella Schirmann-Vieijra

tien geboden en met Nederlands wapenschild uit ca. 1850.

Een houten klomp op onderduikadres gedragen en een zinken identiteitsplaatje uit militaire dienst van Meier Vieijra (1918-1941).

Mw. Juliane M.O. Wertheim Een boek (halachische teksten) getiteld Sefer Asjlee Ravrevi (Sjoelchan

Slagerij Marcus

Aroech, Joree Dea) uit het bezit van Hartog Jozua Hertzfeld (1781-1846).

Een oorkonde voor koosjer pekelvlees en diverse productverpakkingen.

Mw. A. Wietsma Stichting Een Ander Joods Geluid

Een roze keppel, gedragen tijdens de Gay Pride Canal Parade

Een collectebus en twee affiches voor de Israëlische organisatie

Amsterdam in augustus 2010.

Breaking the Silence.

Mw. Bernadette van Woerkom Stichting Mr. Roelse Fonds

Een button van de NIHS met daarop de tekst ‘Zonder Torah geen

Het boek Joodse Oudheden ofte Voor-Bereidselen tot de Bybelsche

Jodendom, Zonder Jodendom geen Israël’.

Wysheid, geïllustreerde uitgave in twee delen uit 1690.

Mw. Batya Wolff Stichting Ralph Prins

Diverse hoofddeksels met opdruk, o.a. een met het logo van

Zestien tekeningen van de hand van Ralph Prins met als onderwerp

Haboniem en een uit Israël.

gedetineerden in Auschwitz, ‘Getto-types’, portretten en voorstudies voor monumenten. Zes foto’s (voorstudies en vervaardigingsproces

Zwarts & Jansma Architecten

kunstwerken Ralph Prins), een affiche van het Verzetsmuseum

Een maquette van een – niet uitgevoerd – ontwerp voor een synagoge

Zuid-Holland en een affiche Anne Frank Portraits by Ralph Prins.

in Amstelveen.

Stoffen & Fourniturenwinkel A. Boeken Drie tasjes met reclameopdruk.

Dhr. J.F. Tjon A Ten Twee koffers gebruikt tijdens de onderduik door Julie Drukker.

Overdrachten

Langdurige bruiklenen van derden

Dhr. Joost van der Lijn

Nederlands Isr. Gemeente Den Haag

Schilderij, olieverf op doek voorstellende het interieur van de oude

Gelila, olieverf op doek door Maurits Leon (1838-1865).

synagoge in Utrecht tijdens de dienst op Grote Verzoendag, door Johan Paul Constantinus Grolman (1841-1927).

Dhr. R. Oudkerk

Besnijdeniskist, eigendom geweest van de besnijder Leib Salomon de

Drie ingelijste textielapplicaties met een sprookje als voorstelling. De

Beer (1786-1875).

werken hingen oorspronkelijk in de creche op de Plantage Middenlaan.

Aankopen met steun van de Stichting Vrienden van het JHM

Mw. N. de Vries-Gokkes en dhr. J.I. de Vries

• Affiche voor het toneelstuk Potasch en Perlemoer (1950-1970).

Beschilderd aardewerken bord met tekst. In 1954 geschonken door de

• Affiche voor een tentoonstelling over diamant in kunst en

Leeuwarder metaalhandelaar Benjamin (Beike) Cohen aan David

industrie bij de firma Drukker en zoon nv in Amsterdam (1955).

Quiros ter gelegenheid van de verbouwing van diens koosjere

• Grafiek, gezicht op een aantal huizen, getiteld Waterlooplein door

restaurant aan de Jodenbreestraat in Amsterdam.

P. le Grand (ca. 1930).

• Affiche, aankondiging voor een openbare vergadering over het lot

Dhr. M. van Zuiden

van het Joodse oorlogspleegkind (1949).

Tekening, portret van Nathan van Zuiden, door Leo Kok (1923-1945).

• Grafiek, spotprent getiteld De Malle Actionisten naar Vianen of ’t Peperland (ca. 1720).

• Ets, Giraffe, door Samuel Jessurun de Mesquita (1868-1944).

Restauraties en conserveringsprojecten met steun van

• Tekening, houtskool en krijt, landschap Gezicht op Certosa del

de BankGiro Loterij

Galluzzo door Else Berg (1877-1942).

•

Lijst en schilderij Gelila, olieverf op doek, door Maurits Leon

(1838-1865).

• Schilderij Gezicht op Tiel, olieverf op hardboard, door Moos (Mozes) Aankopen met steun van de BankGiro Loterij

Cohen (1901-1942).

• Een set zilveren Torabeugels aangeboden ter gelegenheid van het

• Aanvang van het zilverproject: schoonmaken en verpakken van

vijftigjarig bestaan van de synagoge te Oldenzaal door de vereniging

alle zilveren objecten in het depot.

OurThouro.

• Realisering Kunstkabinet JHM: inrichting en productie van de

• Tekening uit de serie O amor natural door Ronny Abram (1938-

exposities in deze ruimte.

1999).

Restauratie met steun van het Johanna Rebecca Wolff Fonds en Aankopen met steun van de Stichting Moos Cohen Fonds

de BankGiro Loterij

Schilderij, olieverf op paneel, getiteld Schoone Herderin door Moses (Moos) Cohen (1901-1942).

Schilderij Portret van Jacob de Pinto, olieverf op doek, door David van Oven (1852-1929).

Legaten Dhr. W.J. Hoogsteder Een houtskooltekening voorstellende een dorp in de bergen, door Germ de Jong 1930-1940; een tekening voorstellende een zittende vrouw in klederdracht en een tekening, zittend naakt, door Mommie Schwarz (1876-1942); en een houtskooltekening voorstellende huizen in de schaduw, door een onbekende kunstenaar.

Mw. N. Schmidt Zilveren bonbonschaaltje, door een joods echtpaar geschonken als dank voor hulp tijdens de Duitse bezetting.

Mw. E. Schoon Verwrongen davidster geboetseerd van was, model voor een bronzen kunstwerk van Ralph Prins.

25

Collectiemobiliteit JHM Kortlopende bruiklenen aan derden (tentoonstellingen buitenshuis) • Een set siertorens, mizrach, gebedsriemen, gebedskleed en een chanoekia in het Museum Maarssen voor de tentoonstelling Sporen uit de Mediene. Joods verleden van de Vechtstreek, van 21 september 2010 tot en met 15 januari 2011.

• Schoenlepel, kledingborstel, slachtmes, koosjerstempel, drie koosjerloodjes, vrije tekening en verpakkingspapier Gebr. Quiros in het Amsterdam Museum voor de tentoonstelling Buurtwinkels, van 25 maart tot en met 21 augustus 2011.

• 27 foto’s van de fotografen: Shirley Barenholz, Hester van de Belt, Wouter de Boer, Maurice Boyer, Nathalie Ezendam Keller, Charles van Gelder, Alex de Groot, Annaleen Louwes en Pauline Prior in de Joodse Gemeente Breda voor de tentoonstelling Springlevend. Foto’s ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van Cefina, van 31 januari tot half maart 2011.

• Omerborden, talliet, jaartijdkalenders, doodskleding en een ring in het Koninklijk Instituut voor de Tropen voor de tentoonstelling De 26

dood leeft, van 2 november 2011 t/m 9 september 2012.

• Een set siertorens, een kan en schaal en een gravure in het Jüdisches Museum Hohenems voor de tentoonstelling Die Türken in Wien, van 5 april tot 2 oktober 2011.

• Een medaille en een brochure in het Mémorial de la Shoah te Parijs voor de tentoonstelling Berlin 1936-London 1948. The tragical decade of European sports, van 3 november 2011 tot 29 april 2012.

• Het geschilderde portret van A.C. Wertheim in het Museum Van Loon voor de tentoonstelling Therèse Schwartze aan de Gracht. De Nederlandse fine fleur geschilderd door Therèse Schwartze, van 1 februari tot en met 15 mei 2011.

• 89 objecten in De Nieuwe Kerk Amsterdam voor de tentoonstelling Jodendom, een wereld vol verhalen, van 17 december 2011 tot en met 15 april 2012.

• 274 gouaches van Charlotte Salomon in The Contemporary Jewish Museum, San Francisco voor de tentoonstelling Life? Or Theater?, van 31 maart tot 16 oktober 2011.

Stichting Cultureel Erfgoed Portugees-Israëlietische Gemeente Kruidenbus, chanoekia en kohaniemschaal in De Nieuwe Kerk Amsterdam voor de tentoonstelling Jodendom, een wereld vol verhalen, van 17 december 2011 tot en met 15 april 2012.

27

Mediatheek en Digitaal Monument Mediatheek

Wereldbekend is de historische foto van de razzia op joodse mannen in

De mediatheek werd in 2011 bezocht door ruim 1400 personen.

Amsterdam die aanleiding was voor de Februaristaking in 1941. Maar

Daarnaast werden bijna 1900 informatievragen per e-mail behandeld en

wie de mannen op de foto zijn bleef decennia lang onbekend. De

570 telefonische en schriftelijke vragen beantwoord.

dochter van Meier Vieijra maakte onlangs de identiteit van haar vader bekend aan het museum, waarmee een van de mannen op de foto nu

Aanwinsten

eindelijk een naam heeft.

De documentencollectie werd in 2011 aangevuld met bijna 100

Vanaf juli 2011 beschikt de mediatheek zelf over een wisselvitrine voor

schenkingen en een enkele bruikleen, variërend van losse brieven tot

bijzondere aanwinsten en kleine presentaties. De eerste presentatie

complete familiearchieven.

vond plaats ter gelegenheid van het 100-jarig jubileum van de reis van

De fotocollectie werd verrijkt met 45 schenkingen, waarmee we ruim

de Wereldwandelaars. Van het viertal Abraham Mossel, Gerard Perfors,

900 foto’s en fotoalbums aan de collectie konden toevoegen. De

Frans van der Hoorn en Marie Zwarts is een indrukwekkende verzame-

AVM-collectie groeide met 66 producties. De collectie boeken en

ling brieven, foto’s, dagboeken en tekeningen in het JHM bewaard

catalogi nam toe met 427 titels, waarvan 60% schenkingen waren.

gebleven. Op 16 juli kwamen de nazaten van de reizigers in het Joods Historisch Museum bijeen.

Digitaal Monument en Community Joods Monument

De presentatie vanaf oktober 2011 betrof bijzondere aanwinsten van de

De Community Joods Monument, gepresenteerd in september 2010,

mediatheek uit 2010 en 2011.

beleefde het eerste volle jaar. Nu iedereen zelf zijn of haar foto’s,

28

verhalen en aanvullingen kan plaatsen, is er veel activiteit op de website.

Partnerschappen

Dat blijkt uit de cijfers en uit de reacties die we krijgen. Er worden prach-

Oneindig Noord-Holland

tige verhalen geplaatst en aanvullingen gedaan. Met de honderden

De museumcollectie van het JHM werd toegankelijk via de website van

nieuw toegevoegde foto’s krijgen velen weer een gezicht.

Oneindig Noordholland. Het JHM publiceerde ook vijf verhalen op deze

Voor het plaatsen van aanvullingen kan men in de mediatheek terecht

website waarin JHM partner is.

voor hulp. Er is nu op woensdagmiddag een speciaal ‘spreekuur’. Een van de vrijwilligers bezoekt ook mensen thuis om foto’s te scannen en

Europeana

gegevens op de site toe te voegen. Alle nieuwe bijdragen worden door

Vanaf november 2011 is de collectie van het JHM ook te vinden op de

een team van vrijwilligers bekeken. Zij reageren of geven aanwijzingen

website van Europeana, een Europees platform waarin erfgoed uit vele

als dat gevraagd wordt.

landen en van vele instellingen bijeengebracht is en doorzoekbaar in 29

De Community Joods Monument werd 234.000 keer bezocht in 2011. De

talen.

site is open voor iedereen, maar alleen leden kunnen een actieve bijdrage leveren. Het aantal leden steeg van 1390 naar 3470. Zij zorgden

Nieuw Israëlietisch Weekblad online

in 2011 samen voor ruim 9000 commentaren, 545 nieuwe verhalen en

Samenwerking tussen het JHM, de UVA en de Koninklijke Bibliotheek

8100 afbeeldingen.

leidde er in 2011 toe dat de uitgaven van het NIW die verschenen zijn tussen 1865 en 1995 volledig beschikbaar werden gesteld op de website

Joodse Huizen 2011

van de Koninklijke Bibliotheek. Hiermee is een rijke bron toegankelijk

Een enorme piek in het websitebezoek ontstond tijden de actie Joodse

geworden voor een breed publiek.

Huizen rond 4-5 mei. Het Joods Historisch Museum, Mediamatic en het Amsterdams 4 en 5 mei Comité vroegen inwoners van Amsterdam om

Award

hun adres op te zoeken in de straatnamen van het Monument. Veel

In de rubriek ‘Beste Mobiele Concept’ ontving de IkPod, de mobiele

Amsterdammers hingen de poster uit het Parool, met de tekst ‘Dit is 1

variant van het Community Joods Monument, die gekoppeld is aan de

van de 21.662 huizen waaruit joden werden gedeporteerd’, voor hun

namenwand in de Hollandsche Schouwburg, een zilveren Spin-Award.

raam. Meer dan 1100 van deze huizen werden gefotografeerd en op de website geplaatst.

Bijeenkomsten Op 28 oktober vond in de Hollandsche Schouwburg een expertmeeting

Tweeduizend Getuigen Vertellen

plaats met wetenschappers van diverse universiteiten. De aanleiding

Het videoarchief Tweeduizend Getuigen Vertellen, met interviews met

voor deze bijeenkomst was een onderzoek door cultuurwetenschapper

tweeduizend overlevenden van de Sjoa, was tot mei 2011 te zien in de

Laurie Faro van de Universiteit van Tilburg naar verschillende monu-

tentoonstelling Wie niet weg is, is gezien. Joods Nederland na 1945.

menten en de waarop mensen ermee omgaan.

Tijdens de tentoonstelling en daarna hebben veel particulieren,

Dit onderzoek werd onder andere uitgevoerd met leden van de

studenten en enkele docenten de mediatheek bezocht om de interviews

Community Joods Monument.

te bekijken. Deze blijken veel toe te voegen aan de kennis over en het begrip van de betekenis van vervolging, zowel op persoonlijk niveau als

Presentaties

in een breder historisch kader.

Community Jewish Monument (EVA Minerva Conference, Jerusalem, november 2011), Anat Harel

Wisselvitrine presentaties In het voorjaar van 2011 presenteerde de Mediatheek van het JHM in de

Community Joods Monument, KomJeOok, nr. 9, thema Crowdsourcing,

Hollandsche Schouwburg het verhaal van Meier Vieijra (1918-1941).

Amsterdam, 16 juni 2011, Lonnie Stegink

29

Hollandsche Schouwburg

deel te nemen aan de kinderherdenking. In totaal kwamen ruim 3000

Bezoekers

Museale presentaties

In 2011 bedroeg het aantal bezoekers van de Hollandsche Schouwburg

Buiten de vaste opstelling zijn er in 2011 twee tijdelijke audiovisuele

40.791. Net als vorig jaar waren het ook in 2011 groepen met zeer

presentaties in de Hollandsche Schouwburg te zien geweest en zijn er

uiteenlopende achtergronden. In het najaar van 2011 is een publieks-

vier themavitrines ingericht. Deze activiteiten vormen alle een

onderzoek gestart met het doel om de diversiteit van bezoekersgroe-

voorbereiding op de vernieuwing van de Hollandsche Schouwburg.

pen duidelijk in kaart te brengen. Het onderzoek is onderdeel van een

mensen naar deze drie herdenkingen.

stageproject van de Universiteit van Amsterdam.

Vanaf februari 2011 wordt aan bezoekers een vrijwillige bijdrage

Audiovisuele presentaties

gevraagd. Als gevolg hiervan hebben vooral in de beginperiode diverse

29 november 2010 t/m 17 oktober 2011

individuen en groepen besloten de Hollandsche Schouwburg niet te

Beladen, betwist, bewaard. De Hollandsche Schouwburg na 1945

bezoeken. Dit is een reden waarom de bezoekersaantallen een kleine

Deze audiovisuele presentatie toont de naoorlogse geschiedenis van

daling ten opzichte van 2010 laten zien.

de Hollandsche Schouwburg. Deze tentoonstelling, resultaat van een groot collectie- en onderzoeksproject werd mede georganiseerd als

30

Bezoeken scholen

voorbereiding op de vernieuwing van de Hollandsche Schouwburg.

In 2011 bezochten veel schoolgroepen de Hollandsche Schouwburg.

Hiermee besteedde het JHM voor het eerst nadrukkelijk aandacht aan

Een groot deel van de Nederlandse groepen kwam uit het primair

de naoorlogse periode, zowel voor wat betreft collectievorming, als

onderwijs (2.387) en het voortgezet onderwijs (10.407). Daarnaast

wetenschappelijk onderzoek. Dit project past in de door de vernieuw-

ontving de Hollandsche Schouwburg groepen uit het HBO, WO en

de Hollandsche Schouwburg te behandelen naoorlogse periode van

middelbare beroepsopleidingen. Ook waren er weer enkele tientallen

opbouw, waarin verwerking, het onvermogen tot herdenken, en

scholen uit het buitenland, waaronder Engeland, Duitsland en België.

restitutie van ontnomen rechten en goederen thema’s zijn.

Educatie

24 oktober 2011 t/m 20 maart 2012

De educatieve producten van de Hollandsche Schouwburg zijn

Tot het doek valt (videopresentatie) belicht in oude beeld- en geluids-

aangepast aan de nieuw ontwikkelde educatieve visie ‘Ontmoetingen’

fragmenten de kleurrijke theatergeschiedenis van de Hollandsche

van het JHM. Groepen maken gebruik van gestandaardiseerde

Schouwburg, met nadruk op de muziek- en theaterstukken, de revues

programma’s die, waar nodig, kunnen worden aangepast aan een

en de operettes die er tot en met 1942 zijn opgevoerd. Deze presenta-

specifieke behoefte. Ook zijn er lesactiviteiten voor de groepen die

tie richtte zich op het element ‘Theater voor allen’, en ‘Theater voor

onder leiding van een schooldocent zelfstandig een bezoek brengen.

joden alleen’, beide onderdeel van de vernieuwingsplannen.

Deze worden aangeboden op de website van de Hollandsche Schouwburg en kunnen leerlingen voorbereiden op een bezoek aan

Themavitrines

deze bijzondere plaats. Reserveringen voor de educatieve producten

Meier Vieijra

en programma’s lopen via de afdeling Publieksservice en Sales van het

1 februari 2011 t/m 20 mei 2011

JHM.

Naar aanleiding van een schenking kon na jaren eindelijk worden vastgesteld wie de man op de iconische foto van de Februari-razzia in

Na een succesvolle studiedag voor leerkrachten in het joods onderwijs

1941 op het Jonas Daniel Meijerplein was. Het bleek (vrijwel zeker)

in november 2010 organiseerde de Hollandsche Schouwburg in

Meier Vieijra te zijn en zijn dochter, geboren na zijn deportatie, schonk

nauwe samenwerking met Yad Vashem in Jeruzalem een 7-daags

brieven en foto’s van de familie aan het Joods Historisch Museum. De

lerarenseminar voor deze groep in the International School For

persoon, zijn verhaal en zijn gezicht werden getoond in de namen-

Holocaust Education Yad Vashem in juni 2011.

wand in de Hollandsche Schouwburg waar Meier Vieijra ook wordt

Net als voorgaande jaren werkte de Hollandsche Schouwburg nauw

herdacht.

samen met Joods Maatschappelijk Werk in diverse programma’s ‘Niet van Gisteren’.

De joden van Monnickendam

29 mei 2011 t/m 1 oktober 2011

Uiteraard organiseerde de Hollandsche Schouwburg weer de

In het kader van deelname aan de kinderherdenking 2011 ontwikkelde

herdenking van de Jom Hasjoa, de joodse gedenkdag voor de sjoa, die

de basisschool de Gouwzee uit Monnickendam verschillende posters

samenvalt met de herdenking van de opstand in het ghetto van

over de joden uit Monnickendam die tijdens de Tweede Wereldoorlog

Warschau, en ook een Nationale Dodenherdenking op 4 mei. Beide

werden vermoord. Naast deze posters was er een aantal objecten van

waren zeer drukbezocht. De aparte kinderherdenking, georganiseerd

de joodse gemeente uit Monnickendam opgesteld, waaronder een

door medewerkers van de Hollandsche Schouwburg en de leerlingen

lesboek.

van de Boekmanschool en de school Rosj Pina, werd uitgebreid met deelname van nog twee basisscholen. De kinderherdenking werd

Siem Vos, acteur in de Hollandsche Schouwburg

daarmee een intensieve beleving. Er wordt gewerkt aan een stan-

29 oktober 2011 t/m 20 mei 2012

daardprogramma waarbij de kwaliteit van de kinderherdenking voorop

Toen nabestaanden van Siem Vos vernamen dat de Hollandsche

blijft staan en toch kan worden voldaan aan de groeiende vraag om

Schouwburg zou gaan vernieuwen, besloten ze documenten van Siem

31

Vos te schenken. Vos werkte als acteur in de Hollandsche Schouwburg

Samenwerkingen

voor de oorlog en in de Joodsche Schouwburg tijdens 1941-1942. Met

Overleg Oorlogs- en verzetsmusea

zijn vrouw Roza Rijksman werd hij in 1944 via Westerbork naar

In 2011 nam de Hollandsche Schouwburg deel aan het reguliere

Auschwitz gedeporteerd. Zelfs daar wist hij met haar contact te

overleg met de oorlogs- en verzetsmusea op zowel educatief als

houden en onder andere een ring en een gedicht naar haar te

directieniveau. Het Directeurenoverleg is in 2011 geformaliseerd tot

smokkelen. Siem Vos kwam om enige dagen voor de bevrijding, zijn

een stichting, om samenwerking en afstemming in het veld beter te

vrouw overleefde en schonk foto’s, de ring en het gedicht aan de

coördineren.

Hollandsche Schouwburg.

In 2011 werkte de Hollandsche Schouwburg samen met een aantal

32

Walter Süskind en redding uit de creche

collega-instellingen en -organisaties. Zo leverde de Hollandsche Schouw-

Vanaf 29 oktober 2011

burg een bijdrage aan het internationale samenwerkingsprogramma

In de aanloop naar de speelfilm Süskind (regie Rudolf van den Berg)

Holocaust Education in European Perspective (HEEP), dat geïnitieerd is

die in januari 2012 in première ging, toont de Hollandsche Schouw-

door de Anne Frank Stichting en het Auschwitz State Museum. In 2011

burg een themavitrine met informatie over Walter Süskind, Henriëtte

was de educatief medewerker van de Hollandsche Schouwburg

Pimentel, de crèche en verschillende verhalen over redding uit de

uitgenodigd mee te denken aan de conceptfase van het nieuw in te

crèche.

richten Kindermuseum van het Verzetsmuseum Amsterdam.

Overige activiteiten

In mei 2010 begon een promovendus van de Universiteit van

Internationale Expertmeeting 10-12 april 2011

Amsterdam aan zijn dissertatie over de Hollandsche Schouwburg als

In het kader van het Nederlands voorzitterschap van de International

‘Lieu de Memoire’. Dit onderzoek kon mogelijk worden door samen-

Taskforce for International Coöperation on Holocaust Education,

werking tussen NWO, de Universiteit van Amsterdam en de Holland-

Remembrance and Research (ITF) organiseerde de Hollandsche

sche Schouwburg, en vindt plaats in het kader van het onderzoekspro-

Schouwburg een expertmeeting over educatie over de sjoa en andere

ject ‘Dynamiek van de Oorlog’.

genociden. Aanwezig waren 25 experts uit 8 landen. Onderwerp was

De beoogde monografie over de Hollandsche Schouwburg die in het

onder andere of het in het onderwijs relevant en wenselijk is om te

kader van dit onderzoek zal worden geschreven, zal mede worden

spreken over een relatie tussen de sjoa en andere genociden, hoe zo’n

geschreven door medewerkers van de Hollandsche Schouwburg.

relatie effectief kan worden gelegd in het formele onderwijs en of er een rol ligt voor instellingen zoals de Hollandsche Schouwburg,

De collectieve herdenkingen op Jom Hasjoa en 4 mei worden al

Westerbork of Kazerne Dossin (B). Experts waren het erover eens dat

jarenlang in samenwerking met vaste partners georganiseerd. Voor de

authentieke plekken van jodenvervolging zich moeten blijven

Jom Hasjoa-herdenking is dat het Comité Jom Hasjoa, dat 22 joodse

focussen op hun eigen geschiedenis.

organisaties vertegenwoordigt en voor de 4 mei-herdenking wordt er door de Hollandsche Schouwburg samengewerkt met de Plantage

Van Site naar Site

Weesperbuurt-vereniging, de Vereniging Vrienden van de Plantage, en

Expertmeeting i.s.m. de Universiteit van Tilburg en het JHM, 29

de IVKO-school (Individueel Voortgezet en Kunstzinnig Onderwijs).

oktober 2011 In het kader van een promotieonderzoek naar de rol van digitalisering

Voor de kinderherdenking wordt samengewerkt met ten minste twee

bij herdenking, waarbij het Digitaal Monument Joodse Gemeenschap

basisscholen: de joodse basisschool Rosj Pina en de Openbare

en de toepassing van dit monument in de Hollandsche Schouwburg

basisschool Boekman, beide in Amsterdam.

een casestudie is, discussieerden 20 experts op het terrein van herdenken, ritualiseren en geschiedenis, over de ontwikkeling van een

Het hoofd van de Hollandsche Schouwburg, mevrouw A. Gringold,

authentieke ‘site’ naar een digitale ‘site’.

heeft ook in 2011 op verzoek van het ministerie van VWS deelgenomen aan de vergaderingen van de Education Working Group van de

Internationale conferentie

International Taskforce for International Coöperation on Holocaust

The Use, Misuse and Abuse of the Holocaust Paradigm, 27-28 november

Education, Remembrance and Research (ITF). Deze vonden plaats in

2011

Amsterdam en Den Haag onder Nederlands voorzitterschap.

In nauwe samenwerking met het NIOD, NH Kamp Westerbork en de Anne Frank Stichting organiseerde de Hollandsche Schouwburg een

Communicatie

internationale conferentie over bovengenoemd thema in het

In 2011 hebben de media ruim aandacht besteed aan de diverse

Vredespaleis in Den Haag. De conferentie met circa 250 deelnemers

activiteiten in en rondom de Hollandsche Schouwburg, zoals de

uit meer dan 30 landen was in het kader van de plenaire ITF-vergade-

tijdelijke presentaties en evenementen, waaronder herdenkingen,

ring onder Nederlands voorzitterschap. De Hollandsche Schouwburg

lezingen, boekpresentaties en filmvertoningen. De Hollandsche

verzorgde de dagdelen waarbij lezingen en presentaties over onderwijs

Schouwburg werd door meerdere filmploegen van uiteenlopende

centraal stonden.

omroepen (KRO, IDTV, NOS, Max, NCRV) bezocht, meestal in het kader van een documentaire. Zo werd in de Hollandsche Schouwburg ook een zgn. ‘stiltespot’ van het Nationaal Comité 4 en 5 mei i.s.m. de NOS (met Claudia de Breij) opgenomen. Ook het project Joodse Huizen genoot ruimschoots aandacht in de landelijke pers.

33

Menasseh ben Israel Instituut (MbII) Het Menasseh ben Israel Instituut (MbII) is een van de wetenschap-

Online Inventarissen van Nederlands-joodse archiefcollecties in

pelijke verbindingen tussen het museum en de academische wereld.

de Bibliotheca Rosenthaliana

Dit instituut voor joodse sociaal-wetenschappelijke en cultuurhistori-

Dit project werd afgerond in 2011, en voorzag in de beschrijving van

sche studies is voortgekomen uit de samenwerking tussen het

vijftig nog goeddeels onbeschreven Nederlands-joodse archiefcollec-

museum en de Universiteit van Amsterdam.

ties aanwezig in de Bibliotheca Rosenthaliana.

Bestuur:

Hartog Beem Prijs 2011

Prof. dr. I.E. Zwiep - voorzitter (namens UvA)

De Hartog Beem Prijs wordt om de twee à drie jaar toegekend aan een

Drs. J.J Cahen - secretaris-penningmeester (namens JHM)

recente Nederlandse MA-scriptie over joodse geschiedenis en cultuur

Dr. E.G.L. Schrijver (namens UvA)

door een auteur onder de 35 jaar. In 2011 werd deze prijs uitgereikt

Drs. R.C. Musaph-Andriesse (namens JHM)

aan Tsila Rädecker voor haar scriptie ‘En op dezelfde manier dat ze me

Prof. dr. C.L. Davidson

zullen vergeven hier voor de aardse rechtbank zo zullen ze me vergeven

Directeur dr. David Wertheim

voor de hemelse rechtbank’. Kerktucht bij de Hoogduitse Joodse Gemeente

Uitvoerend secretaris: drs. M. Witvoet, drs. E. Beijk, dr. M. Hageman

1737-1764. (In samenwerking met de commissie voor de Geschiedenis en de Cultuur van de Joden in Nederland).

Activiteiten Leerstoelen Lezingenreeks

Sinds 2005 is vanwege het MbII aan de Universiteit van Amsterdam

Joodse Loyaliteiten. Tussen mei en oktober 2011 werden vier avonden

de bijzondere leerstoel ingesteld voor ‘Jiddische taal en cultuur, in het

georganiseerd in de Balie, met achtereenvolgens de onderwerpen:

bijzonder in Nederland’. Deze leerstoel werd bekleed door prof. dr.

joodse loyaliteiten in Nederland (met sprekers Bart Wallet, Ido Abram

Shlomo Berger.

en Hans Goedkoop), Israël (met Ruth Gavison), Frankrijk (Shmuel 34

Trigano) en de Verenigde Staten (Deborah Dash Moore). Tijdens de

Sinds 2010 is de leerstoel ‘Hedendaags jodendom, zijn geschiedenis

eerste avond werd in samenwerking met de commissie voor de

en cultuur’ ondergebracht bij het MbII. Deze leerstoel werd ook in

Geschiedenis en Cultuur van de Joden in Nederland de bundel Borders

2011 bekleed door prof. dr. Evelien Gans. Vanuit de leerstoel werden

and Boundaries in and around Dutch Jewish History gepresenteerd en

een collegereeks over joodse familiegeschiedenis, en een symposium

vond de uitreiking van de dertiende Hartog Beem Prijs plaats.

en een geënsceneerde lezing over de Fassbinderaffaire georganiseerd.

Boekpresentatie in het JHM-auditorium:The Vatican Manuscript of Spinoza’s Ethica, Leen Spruit en Pina Totaro’s (Brill, Leiden/Boston 2011) i.s.m. uitgeverij Brill en Vereniging Het Spinozahuis, o.a. met prof. dr. Jonathan Israel, Princeton University. 20-9 Debatavond Dierenwelzijn en Godsdienstvrijheid i.s.m. Crescas, het Genootschap voor de Joodse Wetenschap in Nederland en het NGJS n.a.v. het Eerste Kamerdebat over de wet Onverdoofd Slachten. 13-12 Viering van het 15-jarig jubileum van het MbII met o.a. lezingen van Judith Belinfante en Robert Menasse. 19-12 Publicaties Sharon Assaf and Emily D. Bilski, Salom Italia’s Esther Scrolls and the Dutch Golden Age, MbII/Joods Historisch Museum, Essay Series in Jewish Culture and Art. Judith Frishman, David J. Wertheim, Ido de Haan, Joël Cahen (eds.), Borders and Boundaries in and around Dutch Jewish History, Aksant, Amsterdam 2011, Commissie voor de Geschiedenis en Cultuur van de Joden in Nederland/MbII. Adri Offenberg, Menasseh ben Israel (1604-1657). A Biographical Sketch, Menasseh ben Israel Instituut Studies vi.

35

Wetenschap Joel Cahen

• Redactielid Jaarboek Studia Rosenthaliana

Judith Frishman, David J. Wertheim, Ido de Haan, Joël Cahen (eds.), Borders and Boundaries in and around Dutch Jewish History

David Duindam

(Amsterdam: Aksant, 2011).

Voordrachten • ‘Urban Memory: Imagining the Past’, University of Helsinki,

Julie-Marthe Cohen

interdisciplinary conference, Imagining Spaces/Places, 24 augustus

Publicaties

2011.

• Julie-Marthe Cohen, with Felicitas Heimann-Jelinek (eds),

• ‘The Hollandsche Schouwburg between Jewish memory and

Neglected Witnesses. The Fate of Jewish Ceremonial Objects During

Dutch society.’ University of Copenhagen, XXIV biennial conference of

the Second World War and After, (Institute of Art and Law/Jewish

IAMHIST: Media History and Cultural Memory, 9 juli 2011.

Historical Museum Amsterdam, 2011).

‘Performing urban memory. The façade of the Hollandsche Schouw-

• Julie-Marthe Cohen and Felicitas Heimann-Jelinek, Introduction,

burg: theater, site of terror, site of memory.’ The Lisbon Consortium: I

in Neglected Witnesses. The Fate of Jewish Ceremonial Objects During

Lisbon Summer School for the Study of Culture: Performaticity, 1 juli

the Second World War and After, pp. 11-27.

2011. Naar aanleiding van deze presentatie wordt volgend jaar een

• Julie-Marthe Cohen, ‘Theft and Restitution of Judaica in the

artikel gepubliceerd.

Netherlands During and After the Second World War’, in Neglected

• ‘The Hollandsche Schouwburg as a dialogical monument:

Witnesses. The Fate of Jewish Ceremonial Objects During the Second

Performing Jewish identity.’ Universiteit van Antwerpen, 4th Contact

World War and After, pp. 199-252.

Day Jewish Studies on the Low Countries, 31 mei 2011.

• ‘The Hollandsche Schouwburg as stage for the performance of

36

Voordrachten

memory’, Duitsland Instituut Amsterdam: Graduiertenkolleg mit

• ‘Jewish museums and the dispersion of identified ceremonial

Aleida Assmann, 15 april 2011

objects’, presentatie Art Restitution Panel, in het kader van het ‘Program Masters in Art Business at Sotheby’s Institute of Art - New

Gastcolleges

York’. Hotel Krasnapolsky Amsterdam, 17 maart 2011.

• ‘Erfgoed, herinnering en artefact: de Hollandsche Schouwburg.’

• ‘De Joodse gemeenten en de roof van ceremoniële voorwerpen

Erfgoedstudies Universiteit van Amsterdam, 15 december 2011.

tijdens de Tweede Wereldoorlog’, lezing voor De Nederlandse Kring voor

• ‘The Hollandsche Schouwburg as heritage: performing identity.’

Joodse Genealogie. Openbare Bibliotheek Amsterdam, 19 juni 2011.

Amsterdam University College, 9 november 2011.

• Rondleiding voor de Nederlandse Museumvereniging in het kader van het museumonderzoek Museale Verwervingen vanaf 1933, 7 juli 2011.

N.B. David Duindam doet als AIO promotie-onderzoek naar de

• ‘Het lot van joodse ceremoniële voorwerpen in Nederland tijdens

Hollandsche Schouwburg bij de UvA in het kader van het NWO-pro-

en na de Tweede Wereldoorlog’, lezing voor het Genootschap voor de

ject: Dynamiek van de herinnering. Nederland en de Tweede

Joodse Wetenschap in Nederland. Joods Cultureel Centrum Amster-

Wereldoorlog.

dam, 8 september 2011.

• Presentatie van Neglected Witnesses. The Fate of Jewish

Annemiek Gringold

Ceremonial Objects During the Second World War and After en de aan

Publicaties

de Tweede Wereldoorlog gerelateerde database van het JHM (jhm.nl/

• ITF Subcommittee paper. Co-auteur Lesgeven over de Holocaust

looted), tijdens het symposium ‘Reconstructing the Record of Nazi

en andere genociden, aanbevelingen voor het onderwijs ten behoeve

Cultural Plunder: A Survey of the Dispersed Archives of the Einsatzstab

van de Taskforce for the International Cooperation on Holocaust

Reichsleiter Rosenberg’, georganiseerd door het JHM, het Internatio-

Education, Remembrance and Research

naal Instituut voor Sociale Geschiedenis en het Nederlands Instituut

• Lid redactieraad Bundel voor leerkrachten over het lesgeven over

voor Oorlogsdocumentatie, Holocaust en Genocide Studies. JHM,

de Sjoa in relatie met andere genociden (verwacht voorjaar 2012) .

Amsterdam,19 oktober 2011.

• ‘Roof en restitutie van Joodse ceremoniële voorwerpen in

Overige

Nederland tijdens en na de Tweede Wereldoorlog’. Publiekslezing,

Adviezen en informatie t.b.v. de makers van de speelfilm Süskind en

Joods Historisch Museum Amsterdam, 19 oktober 2011.

van het lespakket over het leven van Walter Süskind.

• Workshop (2x) ‘Provenance Research and WW II database JHM’, tijdens de Association of European Jewish Museums Annual Confe-

Mirjam Knotter

rence. Jewish Museum London, 19-22 november 2011.

Publicaties ‘Vijf “tassas” uit de Haagse en Amsterdamse Portugese synagogen

Overige

nader toegelicht’, in: De Stavelij jaarboek 2010/2011, pp. 99-115

• Voorzitter Nederlands Genootschap Joodse Studiën • Secretaris Genootschap voor de Joodse Wetenschap in Nederland

Voordrachten

• Lid van de Judaica and Jewish Cultural Property Working Group of

• ‘Van Mokum tot in de Mediene, joods ceremonieel erfgoed in

the Advisory Council of the European Shoah Legacy Institute (ESLI),

Nederland’, voor de vereniging Hebreeuws in de synagoge te Dieren,

Praag

26 mei 2011.

• ‘Synagoge of museum, de herinrichting van de Portugese

Edward van Voolen

Synagoge in relatie tot de herinrichting van de Grote Synagoge in het

Publicaties

JHM’, Gastcollege museologie voor 80 studenten van de minor

• Van Dada tot Surrealisme. Joodse avant-garde kunstenaars uit

museumstudies, onderdeel van Algemene Cultuurwetenschappen,

Roemenië, 1910-1938 / From Dada to Surrealism. Jewish Avant-Garde

Universiteit van Amsterdam, 4 oktober 2011.

Artists from Romania, 1910-1938, (edited with Radu Stern), Joods Historisch Museum, Amsterdam 2011.

Jelka Kröger

Jodendom. Een boek vol verhalen. De Nieuwe Kerk, Amsterdam 2011.

Overig

Fifty Jewish Artists You Should Know. Prestel, München, London, New

Registratie van Hebreeuwse opschriften op de ceremoniële voorwer-

York, 2011.

pen en hun vertaling in de objectbeschrijving van Adlib.

• 50 Jüdische Künstler die Sie kennen sollten, Prestel, München, London, New York, 2011.

Bart Wallet

• Joods leven thuis en in de synagoge, Parthenon, Almere 2011

Publicaties

(vijfde herziene druk).

Sjehechejanoe – Die ons heeft laten leven. De geschiedenis van de

• ‘Die Leere’ in: Kritische Berichte. Zeitschrift für Kunst- und

Joodse Gemeente Amsterdam [NIHS] van 1945 tot 2010, met Paul van

Kulturwissenschaften, Jahrgang 39, Heft 2 (2011), S.37-47.

Trigt en Hans Polak, Amsterdam: NIHS, 2011.

Voordrachten Voordrachten

‘Contemporary Synagogue Architecture.’ Universiteit Leiden, 7

• ‘De laatste eenheidsgemeente van Europa. De Joodse Gemeente

december 2011

Amsterdam 1945-2010’, ledenavond Nederlands-Israëlietische Hoofdsynagoge Amsterdam. Joods Cultureel Centrum Amsterdam, 21 september 2011.

Co-referent bij lezing van Yair Sheleg, ‘Religion and State in Israel’, VISOR, Vrije Universiteit Amsterdam, 10 november 2011.

• ‘The Great Eagle, the Pride of Jacob. Joseph Hirsch Dünner in Dutch Jewish Memory Culture’, conference Religious Cultures of Dutch Jewry. Hebrew University, Jerusalem, 22 november 2011.

‘Eenheid en ideologie. Zionisme in naoorlogs Nederland (1945-1955)’.

Seminar socialistisch-zionistische jeugdbeweging Haboniem, 2 december 2011.

• ‘Het politieke debat over ritueel slachten: historisch perspectief.’

Studieavond ‘Ritueel slachten. Over dierenrechten en godsdienstvrijheid’, Uilenburgersynagoge Amsterdam, 13 december 2011.

N.B. Bart Wallet doet postdoc onderzoek naar de naoorlogse geschiedenis van de joden in Nederland bij de UvA in het kader van het NWO-project: ‘Dynamiek van de herinnering. Nederland en de Tweede Wereldoorlog’.

David J. Wertheim Publicaties • David J. Wertheim Salvation Through Spinoza, A Study of Jewish Culture in Weimar Germany (Leiden: Brill, 2011).

Judith Frishman, David J. Wertheim, Ido de Haan, Joël Cahen (eds.), Borders and Boundaries in and around Dutch Jewish History (Amsterdam: Aksant, 2011).

• David J. Wertheim ‘The Political Significance of Anne Frank. On Crossing Boundaries and Defining Them’ in: Judith Frishman, David J. Wertheim, Ido de Haan, Joël Cahen (eds.), Borders and Boundaries in and around Dutch Jewish History (Amsterdam: Aksant, 2011).

Voordrachten • Spinoza and the Signature of Weimar’s Jewish Era. Hebrew University, Jeruzalem, 24 november 2011.

• De Weimar Renaissance als generatieconflict. Universiteit van Amsterdam,16 maart 2011.

37

Financiële ondersteuning in 2011

Fonds Kattenburg 826

Sponsors, subsidienten

Gerard Metzelaar Fonds

Frederik Polak en Griet Polak-Asscher Fonds Hans & Elly Jaffé Fonds

Subsidiënt

Harry Philips Fonds

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Helmuth Mainz & Lore Bachararch Fonds Het Joshua, Mila, Sari, Badu, Isi en Mace de Swaan Fonds

Voor behoud, restauratie en uitbreiding van de collectie

Inge & Alfred Nijkerk-von der Laden Fonds

BankGiro Loterij

Johanna Rebecca Wolff Fonds Kahn Fonds

Begunstigers

Marcelle Hertzdahl Fonds

Aktion Sühnezeichen Friendendienste

Margot Rehfisch en Fiep Westendorp Fonds

Broere Foundation

Nora Salomons Fonds

Centraal Joods Overleg

Prof. dr. Herman Musaph Fonds

Cyrte Investments

Sam Waagenaar Fonds

David Roos Weijl Stichting

Socher Kirzner & Fania Kirzner-Shusterman Fonds

Delta Lloyd

Van Hessen Fonds

Deutsche Bank Nederland Etty Hillesum Fonds

Subsidiënt Hollandsche Schouwburg

Fonds voor Cultuur Participatie

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Goethe Instituut

38

Kerk en Wereld

Begunstigers Hollandsche Schouwburg

Maatschappij tot Nut der Israëlieten in Nederland

A. Markus-Treston

Machseh Lajesoumiem

Aktion Sühnezeichen Friendendienste

Menasseh ben Israel Instituut

Frederik Polak en Griet Polak-Asscher Fonds

Mondriaan Fonds

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Moos Cohen Fonds

Nettie van Zwanenberg Stichting

Nationaal Fonds voor Vrijheid

Prins Bernhard Cultuurfonds

Nijkerk Holding

Stichting Collectieve Maror-gelden Nederland

Polak-Mainz Stichting

Diverse particulieren

Pon Holdings Pro Helvetia

Subsidiënt Portugese Synagoge

SALOMON DE JONG Stichting

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Stichting ’t Trekpaert Stichting Arthur Bosnak

Begunstigers Portugese Synagoge

Stichting Collectieve Maror-gelden Nederland

Mondriaan Fonds

Stichting Dioraphte

Nationaal Restauratiefonds

Stichting Iton

Prins Bernhard Cultuurfonds

Stichting Levi Lassen

Provincie Noord-Holland

Stichting Maror-gelden Overheid

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Stichting Morasha

SNS REAAL Fonds

Stichting Shalom Foundation

Stichting Maror-gelden Overheid

Stichting Vrienden van het Joods Historisch Museum

Diverse particulieren

Stichting Woudschoten Teva Pharmaceuticals Europe BV

Wij danken alle gevers voor hun enorme steun, waardoor wij ook dit

The Foundation for the Jewish Historical Museum in Amsterdam, Inc.

jaar in staat waren ons tentoonstellingsprogramma met zoveel succes

The Lucius N. Littauer Foundation

te hebben kunnen realiseren

The Zantker Charitable Foundation Inc.

Wechsler Family Foundation

We also thank all our US donors for their donations and support.

Will en Rita Jaeger Fonds Diverse particulieren Fondsen op naam beheerd door de Stichting Vrienden van het Joods Historisch Museum Ankie Hak Fonds Etty Hillesum Fonds Familiefonds Gompen

Verkorte jaarrekening JHM Balans per 31 december

2011

2010

2011

2010

€

€

€

€

Besteedbaar vermogen

-31.478

-74.769

Bestemmingsfonds OCW

44.165

11.943

Overige reserves

_

_

Totaal eigen vermogen

12.687

-62.826

72.080

97.640

1.648.184

1.738.758

616.587

577.519

ACTIVA

PASSIVA

VASTE ACTIVA

Eigen vermogen

Materiële vaste activa

1.722.537

1.835.056

VLOTTENDE ACTIVA Voorraden en onderhanden activiteiten

257.493

382.332

Vorderingen

Voorzieningen

Debiteuren

121.788

56.006

Op gelieerde rechtspersonen

173.215

282.309

Overige vorderingen

129.529

208.711

Langlopende schulden

Overlopende activa

489.407

282.015

Investeringssubsidie

Totaal vorderingen

913.939

829.041

Kortlopende schulden

Pensioenen

Crediteuren Liquide middelen

TOTAAL ACTIVA

217.306

3.111.275

110.381

3.156.810

Belastingen en premies sociale verzekeringen

99.778

111.070

Vooruit ontvangen subsidie

250.000

392.594

Overige schulden

292.181

247.331

Overlopende passiva

119.778

54.724

Totaal kortlopende schulden

1.378.324

1.383.238

TOTAAL PASSIVA

3.111.275

3.156.810

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: Stichting Joods Historisch Museum

samenvatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controleverkla-

Bijgesloten samengevatte jaarrekening, bestaande uit de samengevatte

ring van 27 maart 2012.

balans per 31 december 2011 en de samengevatte exploitatierekening,

De samengevatte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn

zijn ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening van de Stichting

vereist op basis van het Handboek Verantwoording Cultuursubsidies

Joods Historisch Museum per 31 december 2011. Wij hebben een

Instellingen. Het kennisnemen van de samengevatte jaarrekening kan

goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controle-

derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de

verklaring van 27 maart 2012. Desbetreffende jaarrekening en deze

gecontroleerde jaarrekening van Stichting Joods Historisch Museum.

Staat van baten en lasten

2011

2010

2011

2010

€

€

€

€

BATEN

LASTEN

Opbrengsten

Salariskosten

3.409.050

3.757.028

Directe opbrengsten

919.846

815.741

Afschrijvingen

385.052

395.083

Indirecte opbrengsten

213.705

105.850

Huur

195.400

195.400

Overige lasten

2.126.309

2.209.731

Som der lasten

6.115.811

6.557.242

Rentebaten/-lasten

2.387

4.069

Exploitatieresultaat

75.513

-44.167

Totaal opbrengsten

1.133.551

921.591

Bijdragen Subsidie OCenW

3.123.840

3.179.211

Overige subsidies en bijdragen

1.931.546

2.408.204

Totaal bijdragen

5.055.386

5.587.415

Het resultaat is als volgt bestemd

Som der baten

6.188.937

6.509.006

Mutatie algemene reserve

43.291

-9.169

Mutatie bestemmingsfonds OCW

32.222

-35.000

Exploitatiesaldo

75.513

-44.167

Verantwoordelijkheid van het bestuur

Oordeel

Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvat-

Naar ons oordeel is de samengevatte jaarrekening in alle van

ting van de gecontroleerde jaarrekening.

materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Joods Historisch Museum per 31 december

Verantwoordelijkheid van de accountant

2011.

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de samengevatte jaarrekening op basis van onze werkzaamheden,

Amsterdam, 27 maart 2012

uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810, ‘Opdrachten om te rapporteren

MAZARS PAARDEKOOPER HOFFMAN N.V.

betref-fende samengevatte financiële overzichten’.

T. Haremaker RA

Verkorte jaarrekening Hollandsche Schouwburg Balans per 31 december

2011

2010

2011

2010

€

€

€

€

Algemene reserve

5.783

-16.158

Fonds op naam

65.445

33.575

Totaal eigen vermogen

71.228

17.417

Langlopende schulden

20.578

32.316

68.111

28.986

sociale verzekeringen

2.499

4.923

Overlopende passiva

16.766

9.975

Totaal kortlopende schulden

87.376

43.884

TOTAAL PASSIVA

179.182

93.617

ACTIVA

PASSIVA

VASTE ACTIVA

Eigen vermogen

Materiële vaste activa

21.735

35.282

VLOTTENDE ACTIVA Vorderingen

46.204

54.819

Liquide middelen

111.243

3.516

Totaal vlottende activa

157.447

58.335

Kortlopende schulden Crediteuren Belastingen en premies

TOTAAL ACTIVA

179.182

93.617

Controleverklaring van de onafhankelijkeaccountant Aan: Stichting Hollandsche Schouwburg

samenvatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controleverkla-

Bijgesloten samengevatte jaarrekening, bestaande uit de samengevatte

ring van 27 maart 2012.

balans per 31 december 2011 en de samengevatte exploitatierekening,

De samengevatte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn

zijn ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening van de Stichting

vereist op basis van het Handboek Verantwoording Cultuursubsidies

Hollandsche Schouwburg per 31 december 2011. Wij hebben een

Instellingen. Het kennisnemen van de samengevatte jaarrekening kan

goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controle-

derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de

verklaring van 27 maart 2012. Desbetreffende jaarrekening en deze

gecontroleerde jaarrekening van Stichting Hollandsche Schouwburg.

Staat van baten en lasten

2011

2010

2011

2010

€

€

€

€

BATEN

LASTEN

Opbrengsten

Salariskosten

314.630

306.487

Afschrijvingen

13.546

13.546

Overige lasten

203.500

153.632

Som der lasten

531.676

473.665

Rentebaten / -lasten

1.315

591

Exploitatieresultaat

53.811

-125.107

Mutatie algemene reserve

21.941

-65.024

Mutatie fonds op naam

31.870

-60.083

Exploitatiesaldo

53.811

-125.107

Indirecte opbrengsten

Totaal opbrengsten

26.403

26.403

3.629

3.629

Bijdragen Subsidie OCenW

272.508

270.635

Overige subsidies en bijdragen

285.261

73.703

Totaal bijdragen

557.769

344.338

Som der baten

584.172

347.967

Het resultaat is als volgt bestemd

Verantwoordelijkheid van het bestuur

Oordeel

Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvat-

Naar ons oordeel is de samengevatte jaarrekening in alle van

ting van de gecontroleerde jaarrekening.

materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Hollandsche Schouwburg per 31 december

Verantwoordelijkheid van de accountant

2011.

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de samengevatte jaarrekening op basis van onze werkzaamheden,

Amsterdam, 27 maart 2012

uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810, ‘Opdrachten om te rapporteren

MAZARS PAARDEKOOPER HOFFMAN N.V.

betref-fende samengevatte financiële overzichten’.

T. Haremaker RA

Personeelszaken

Besturen en medewerkers

Stand per 31-12-2011

Joods Historisch Museum

JHM

47.7 FTE + 0.7 oproep

HS

1.5 FTE

MC

2.47 FTE

MS

1.48 FTE

BESTUREN Raad van Toezicht Joods Historisch Museum

CEPIG 5.2 FTE

dhr. J. Krant

MbII 1.3 FTE

drs. D.H. Kat

voorzitter

mr. S.G.M. Asser-Ribbert Personeelsopbouw JHM

dr. H.S.A. Heijmans aantal FTE

mr. S.M. Léons

formatie tijdelijk

drs. M.E. Paktor

mannen 28

17.8

3.25

drs. Ph. van Tijn

vrouwen 49

19.7

7.65

totaal

77

37.5

10.9

type dienstverband

type aanstelling

drs. J.H. Gerson

vast tijdelijk

31-12-11

aantal personen

Raad van Toezicht Hollandsche Schouwburg mr. E.E. van der Laan

44

fulltime parttime

dhr. J. Krant

mannen 21 7

5

23

drs. J. Wertheim

vrouwen 26 23

7

42

totaal

12

65

47 30

voorzitter

Bestuur Stichting Vrienden van het Joods Historisch Museum drs. M.E. Paktor

waarvan 14 oproepkrachten met een gezamenlijk arbeidspercentage

mr. S. Léons

van 0,7 FTE

dhr. T Kirzner

voorzitter

mr. M.W.B. Asscher

tot 31-12

instroom 11

prof.dr. L.M. Uhlaner

tot 1-4

uitstroom 16

vacatures per 1-1-2012 vervuld met: Mw. Mariette Koster-Herz

Ondernemingsraad

Dhr. Robert Voet

Tot en met 08-12-2011

Aartjan Nooter

Board of the Foundation for the Jewish Historical Museum in

voorzitter

Ria Smit secretaris

Amsterdam, Inc. (V.S.)

Carl Cabenda

Leo S. Ullman

lid

De OR en de directie zijn in 2011 12 maal bij elkaar geweest, en er is 3

Harvey M. Krueger

maal een personeelsvergadering gehouden.

Louis van Leeuwen

Op 8 december vonden de verkiezingen plaats voor een nieuwe OR,

MEDEWERKERS

president and treasurer

bestaande uit 5 leden.

MANAGEMENT

Vanaf 09-12-2011: Anton Kras

voorzitter

Barbara Reuten

secretaris

drs. Joël Cahen

algemeen directeur

Marije van der Laan

lid

drs. Adriaan Dönszelmann

zakelijk leider tot 1-7

Peter Lange

lid

Peter Rijntjes

ad interim zakelijk manager vanaf 1-9

Ted de Leeuw

lid

drs. Hetty Berg MMA

museaal leider

Petra Katzenstein

leider Kindermuseum, Educatie

en Hollandsche Schouwburg

Ziekteverzuim

2008 2009 2010

2011

totaal verzuim

2.96

4.50 2.47

3.34

Staffuncties

exclusief langdurend verzuim 1.65

2.64 2.37

1.20

drs. Moncef Beekhof

hoofd marketing en communicatie,

en zwangerschaps-

publieksservice & sales

en bevallingsverlof

mr. Jacqueline Hartgers

pt hoofd P&O en beleidsmedewerker

drs. Martijn van Seventer

pt beleidsmedewerker

Gerda Sabbé-Timmerman

juridische zaken medewerker fondsenwerving

45

MUSEALE ZAKEN

Mediatheek

Marketing en Communicatie drs. Moncef Beekhof drs. Barbara Reuten drs. Annelie Spaans

hoofdredacteur JHM Magazine

pt medewerker communicatie

pt

hoofd mediatheek

dr. Peter Buijs

pt

senior medewerker mediatheek

Anton Kras

pt

senior medewerker mediatheek

Helma Beeuwkes

pt

medewerker mediatheek

dr. Ariane Zwiers

pt

medewerker mediatheek

drs. Anat Harel

pt medewerker onderzoek en

hoofd marketing en communicatie

pt senior medewerker communicatie,

Lonnie Stegink

Kindermuseum en Hollandsche

Schouwburg

projecten

drs. Anita Soer

pt coördinator evenementen

Shani Revivi BA

pt medewerker evenementen

Tentoonstellingen en presentatie

Margriet Kotek-van Poppel

pt senior medewerker communicatie

drs. Martine Stroo

Rosanne Boas

Portugese Synagoge en Ets Haim

pt medewerker digitale media

pt medewerker tentoonstellingen en

presentatie Margreet Udo

pt redacteur

(gedetacheerd) Publieksservices & Sales

KINDERMUSEUM, EDUCATIE EN HOLLANDSCHE SCHOUWBURG

Linda Andriesse

coördinator publieksservices &

sales

Kindermuseum

drs. Monique Haan

Gittan von Raesfeld Meijer

pt floormanager Kindermuseum

Suzanne Grunfeld

pt educatief medewerker en

pt medewerker publieksservices &

sales tot 1-11

Francisca van Nieuwenhuizen BA

46

gastvrouw Kindermuseum

pt medewerker publieksservices &

sales

Educatie

Inga Schlosser

Batya Wolff

pt conservator educatie

pt medewerker publieksservices &

sales tot 1-9

drs. Ieke Spiekman

pt coördinator educatie tot 1-11

drs. Caspar Stalenhoef

medewerker publieksservices &

ir. Mirjam van Emden

pt medewerker educatie vanaf 1-6

drs. Ardjuna Candotti

pt medewerker educatie tot 1-7

sales drs. Karolina Winkel

pt medewerker publieksservices &

sales

Hollandsche Schouwburg

Carolin Starke

vrijwilliger publieksservices & sales

drs. Annemiek Gringold-Martinot

tot 24-8

pt hoofd Hollandsche Schouwburg

Juliane Harland

vrijwilliger publieksservices & sales

Judith Whitlau

pt medewerker educatie Hollandsche

vanaf 19-9

Schouwburg drs. Sarah Feirabend

Wetenschap

pt coördinator vernieuwing /

drs. Edward van Voolen

pt conservator judaïca

drs. Esther Göbel

drs. Julie-Marthe Cohen

pt conservator cultuurhistorie

drs. Mirjam Knotter

pt conservator Portugees erfgoed

drs. Bernadette van Woerkom pt conservator fotografie Batya Wolff

floormanager tot 1-9

pt educatief medewerker presentaties tot 1-11

BEDRIJFSVOERING

pt conservator educatie Automatisering

Collectiebeheer

drs. Aartjan Nooter

pt systeem- en netwerkbeheerder

drs. Irene Faber

pt hoofd collectiebeheer

Alex Bouwman

pt medewerker automatisering

drs. Erik Koopman

pt wetenschappelijk medewerker

Klaas de Wit

pt medewerker automatisering

collectiebeheer Peter Lange

(gedetacheerd)

pt medewerker collectiebeheer/

registrator

P&O/Financiële administratie/Stichting Vrienden

Netty Wenderich

pt medewerker collectiebeheer

mr. Jacqueline Hartgers

Marischka de Louw

pt medewerker collectiebeheer

drs. Jelka Kröger‑Verhorst

pt wetenschappelijk medewerker

Majenka de Hey

pt coördinator Stichting Vrienden

Lo Woudstra

pt coördinator vrijwilligers vanaf 24-10

Ria Smit‑Libert

pt hoofd financiële administratie

Elma van Loenen-Eekhof

pt administratief medewerker

Lohryn Singor

pt assistent financiële administratie

collectie

pt hoofd P&O en beleidsmedewerker

Hetty Jacobs

juridische zaken

tot 1-4 vanaf 1-7

pt gedetacheerde bij P&O

47

MUSEUMCAFÉ

Secretariaat Annette Zwar

coördinator

Jeanine Moestadja

medewerker secretariaat tot 1-11

Bestuur

Ella Dingemans

medewerker secretariaat vanaf 8-7

dhr. M. de Groot

voorzitter

Robert de Bruyn

medewerker postkamer secretariaat

drs. D.H. Kat

penningmeester

drs. A. Dönszelmann

secretaris tot 31-12

Hetty Jacobs

pt gedetacheerd

Technische Dienst

Medewerkers

Ted de Leeuw

pt hoofd technische dienst

Otto Visser

Alex de Leeuw

pt medewerker TD en tt-bouw

Iris Gelber

Ruud Visser

pt medewerker TD

Méuget Lavertu

pt eerste cafémedewerker

Niels Bakker

pt medewerker TD

Jeany Ramanand

pt eerste cafémedewerker

Ingrid Aas

pt cafémedewerker

Bewaking

pt beheerder tot 1-2 manager café

Marianne Bakker

pt cafémedewerker tot 1-4

René de Waardt

pt assistent hoofdbewaker

Mylene van Ginkel

pt cafémedewerker tot 1-3

Carl Cabenda

pt bewaker/suppoost

Charlotte Karman

pt cafémedewerker van 1-2 tot 1-5

drs. Monique Haan

pt bewaker/suppoost

Thierry Mertens

pt cafémedewerker tot 1-6

Jan Henzen

pt bewaker/suppoost

Charley Reijnders

pt cafémedewerker tot 1-3

Rob Kloek

pt bewaker/suppoost

Rianne van der Veen

pt cafémedewerker tot 1-4

Guus Bergman

pt suppoost

Suzan Visser

pt cafémedewerker tot 1-4

Beate van Bragt

pt suppoost

Sara Nerone

oproepkracht tot 1-4

David Warnink

pt suppoost

Muus Visser

oproepkracht tot 1-4

Sjoerd de Vries

hoofd

48 OPROEPMEDEWERKERS EN -ASSISTENTEN KINDERMUSEUM

CEPIG Theo Kemperman

hoofd bedrijfsvoering CEPIG

Lea Abram

Frederik Reinders

assistent bibliothecaris

Sharon Asscher

Margriet Kotek-van Poppel

pt medewerker communicatie

vanaf 15-2

Dayah Gay

vanaf 1-4

Portugese Synagoge en Ets Haim

Raviv Gay

vanaf 17-1

Meir Dori

hoofd beveiliging, assistent shop

Lisa Goudsmit

vanaf 1-11

Jossi Babila

pt medewerker beveiliging, assistent

Esther Hertog

shop

Annemaria van Hilst

Ricki Margalit BA

pt shopmanager

Iris Kessels

Marja van Nassou-Franken

pt algemeen assistent

Emmelien Kramer

vanaf 1-2

Jan Kras Giza Landweer

MUSEUMSHOP

vanaf 1-6

Lily Minco drs. Marike Pluis

Bestuur mr. M.B.W. Asscher

voorzitter

Elisabeth Rodenburg

drs. D.H. Kat

penningmeester

Guido Straub

drs. A. Dönszelmann

tot 31-12

vanaf 15-5

PROJECTMEDEWERKERS drs. Daniël Metz Medewerkers

pt coördinator digitaal monument

tot 1-9

Otto Visser

pt beheeerder

dr. Serge ter Braake

pt medewerker digitaal monument

Marije van der Laan

pt verkoop- en informatiemedewerker

drs. Maarten-Jan Vos

pt projectmedewerker Joods Vastgoed

Yair Aschkenasy

oproep verkoop- en

tot 1-7

informatiemedewerker

dr. Serge ter Braake

Eli Content

tot 1-7

informatiemedewerker

Mijke Derksen

tentoonstelling Van dada tot

Anneke Walvoort

surrealisme van 1-2 tot 1-6

oproep verkoop- en oproep verkoop- en

informatiemedewerker

pt projectmedewerker Joods Vastgoed

Sophie Heijkoop

Nieuwe Kerktentoonstelling

Jodendom van 1-2 tot 30-9

49

Rondleiders en vrijwilligers STAGIAIRES

50

RONDLEIDERS

Rosalie Anstadt

Evenementen van 27-4 tot 15-9

Stephanie Archangel

Communicatie vanaf 28-6

drs. Debby Abram-Uijenkruijer

mw. Suzanne Rodrigues Pereira

Barend Blom

Koosjer! Vanaf 1-9

Bernie Aschkenasy-Joosten

dhr. Lucas Romviel

Mijke Derksen

Van dada tot surrealisme/Jodendom

drs. Daniëlle van den Bos

mw. Simone Suzan-Wolf

tot 1-2

drs. Touria Bouhkim

dhr. Lo Woudstra

Olmo Garcia Koel

Evenementen tot 1-7

drs. Victor Brilleman

Dagny van Hagen

Collectiebeheer tot 10-7

Evelyn Cnossen

Digitaal Monument

Sophie Heijkoop

Van dada tot surrealisme/Jodendom

Mia Corbey-van Praag

dhr. Leo Arbeid

tot 1-2

dr. Jozien Driessen-van het Reve

dhr. Ernest Gompers

Merel de Kok

Hollandsche Schouwburg

Dan Einhorn

dhr. Jeff Overste

vanaf 19-9

Gloria Fein

mw. Marga Pepping

Aniek Menko

Joden in de Nieuwe Wereld

Rose Marie Frijda-Bouman

vanaf 6-4

Annabel Jansen

Museum Plus Bus

Mariëlle de Munnik

Communicatie van 3-2 tot 24-6

Martin Leeda

mw. Yvonne Juda

Assuntha Overvliet

Evenementen vanaf 1-10

Marcella Levie BA

Naomi Poelsma

Communicatie tot 14-1

Anita Liemburg

Joden in de Nieuwe Wereld

Jelline Reutlinger

Maatschappelijke stage van 24-1

Jeanette Loeb

drs. Hans Ziekenoppasser

tot 29-10

drs. Emma Meijler

Soraya Welvaart

Educatie 12-9 tot 31-12

drs. Marike Pluis

Publieksservice & Sales

Anna de Wilde

Wetenschap vanaf 28-11

drs. Simone Rubens-Neumann

mw. Linda Gompelman

Mara Willemstein

Maatschappelijke stage

Fajga Szmulewicz

mw. Tal Lurie

van 3-5 tot 12-7

Monique de Vos

dhr. Jan Jelle de Meyer

Noga Zohar

dhr. Sjoerd Wolter

Billha Zussman Hollandsche Schouwburg mw. Marjan Bijkersma (BA) VRIJWILLIGERS

mw. Abeline van der Bijl mw. Anais van der Braak

Informatiebalie

drs. Madelon Broekhuis

mw. Marjan Bijkersma (BA)

mw. Gerda Buter (Bed)

mw. Abeline van der Bijl

mw. J. Coldenhoff

mw. Ytha Bijlstra

mw. Anne Cukier

mw. drs. Madelon Broekhuis

mw. Elena Domela Nieuwenhuis-

mw. Gerda Buter (Bed)

Trisotto (BA)

drs. Roty van Buuren

mw. Richelle Edens

mw. Juliko Coldenhoff

mw. Marijke Gravemaker

mw. Richelle Edens

mw. Willie de Groot

mw. Gonny Fischel-Schipper

mw. Juliane Harland

mw. Rose Marie Frijda

mw. Tosca Heyligers

mw. Hans van Gelder-Jacobson

dhr. Gerry Hulst

dhr. drs. Leo van Geuns

dhr. John Melkman

mw. Marianne Gilijamse-Kanis

mw. Stephanie Poelman

mw. Nettie Groot

mw. Monique Reijnen

dhr. drs. Harry Hess

mr. Sascha de Wied

mw. drs. Sophie Josephus Jitta

dhr. Lo Woudstra

mw. Yvonne Juda mw. Jacqueline van Leeuwen-

Esnoga

Klein

dhr. Thys Booij

dhr. John Melkman mw. Tzeepy Mock-Gavra

Technische Dienst

mw. Yvonne Muntjewerf-den

dhr. Wim Roos

Hartog mw. Ellen Pouwels mw. Dafna Revivi

51

Summary

52

Last year, the impact of the economic crisis – as well as the unavoida-

planned deadline, while the building remained open for religious

ble government budget cuts – did not go unnoticed at the Jewish

services and visitors – a minor miracle. The new underground

Historical Museum (JHM). Nevertheless, with the support of our many

treasuries now contain some eight hundred spectacular ceremonial

visitors and donors, we were able to put together a successful,

objects from the more than four hundred year history of the Sephardic

high-quality programme of events. The JHM managed to end the year

community in the Netherlands.

with good financial results.

For the past two years, the JHM has had a photography curator. This is

The exhibitions Saul Leiter: New York Reflections and From Dada to

a deliberate choice. Photography is a popular medium, and therefore

Surrealism: Jewish Avant-Garde Artists from Romania, 1910–1938 were

an essential one for a museum that emphasizes cultural and religious

especially popular, placing the JHM firmly on the map as a museum of

heritage. Partly thanks to our close contacts with the Fotomuseum

Judaism and Jewish life in an international context, and as an

Winterthur in Switzerland and the Howard Greenberg Gallery in New

influential organization in the field of photography. Saul Leiter’s

York, the JHM has been able to organize exhibitions such as Unguar-

evocative, polychromatic New York photographs were an instant hit

ded Moments: Photographs by Marianne Breslauer and Saul Leiter’s New

with our visitors, and our exhibition about Romanian artists shed light

York Reflections.

on an underexamined aspect of Jewish history – life behind the Iron

Our cooperation with De Nieuwe Kerk on the major exhibition

Curtain.

Judaism: A World of Stories also raised the profile of the JHM. The high

After its run in Amsterdam, From Dada to Surrealism travelled on to

level of interest in our collection and the five hundred unique

the Israel Museum. Three other JHM exhibitions also travelled the

international loans brought additional visitors to the JHM and brought

world. Superheroes and Schlemiels: Jewish Memory in Comic Strip Art

the museum to the attention of a much broader public. Our close

was exhibited at the Judiska Museet (Stockholm), Charlotte Salomon:

partnership with the Triton Foundation led to two special exhibitions:

Life? or Theatre? at the Contemporary Jewish Museum (San Francisco),

An Encounter in Paris: Amedeo Modigliani, Chaim Soutine, and Ossip

and Images from the Land of the Bible: People, Lives and Landscapes,

Zadkine and Sam Szafran: Figurative Artist in an “Abstract” Age.

1898–1934 at the Eretz Israel Museum (Tel Aviv).

Last year we discovered the identity of one of the men in an iconic

In 2011, the Jewish Cultural Quarter attracted 227,680 visitors, 131,470

photograph, known around the world, of a German raid in Amster-

of whom went to the Jewish Historical Museum (the second highest

dam. His name is Meier Vieijra. This discovery immediately led to a

number of visitors in the museum’s history), 55,419 to the Portuguese

large influx of visitors. During Museum Night on 8 November, 13,273

Synagogue, and 40,791 to the Hollandsche Schouwburg. On 1 January

people – a record number – visited the Hollandsche Schouwburg, the

2012, the Jewish Cultural Quarter introduced a single admission ticket

Portuguese Synagogue, and the JHM to explore the past in a

for these three organizations. The positive effect was immediately

provocative, interactive way.

apparent.

We will continue building on that foundation, because our work

The restoration of the monumental Portuguese Synagogue was

matters to the public.

financed, carried out, and completed within budget and within the