Kinderen van NSB'ers

zwarte pakken en hun glimmende laarzen. Ik dacht: O, mijn God, als daar mijn vader op staat! (Er worden ook nu nog vaak bij artikelen in kranten en tijdschriften foto’s van NSB’ers geplaatst. Realiseert men zich dat daar vaders op staan van mensen die nu nog leven en snapt men wat dat voor de kinderen van die afgebeelde mannen betekent; afgezien van wat het voor henzelf betekent wanneer ze nog in leven zijn. Dit is toch levenslange straf? Mag dat zomaar? Hetzelfde geldt voor foto’s van Joden die opgepakt en voortgejaagd worden. De pijn als daar mensen op staan die je gekend hebt; de pijn zelfs als je die mensen niet gekend hebt!)

Hij stond er niet op, gelukkig. Maar hij had er op kunnen staan, maakte het echt verschil? En ik stond hier als dochter van zo’n NSB-er in het Achterhuis. Mijn vader steunde een regime dat het leven voor Anne en haar familie tot een hel had gemaakt. Ik dacht: als ze zouden weten dat ik een NSB-kind ben, dan zouden ze schreeuwen: ‘Jij hoort hier niet.’

Dan zouden ze me eruit gooien. [...] Ik wilde wel wegvluchten, maar stond aan de grond genageld. Ik voelde me zo verscheurd, ik had ter plekke wel voorgoed willen verdwijnen. [...] In het gastenboek had ik wel honderd verhalen willen schrijven, maar ik durfde zelfs niet één woord te zetten. Ik was bang dat iemand die na mij in het boek zou schrijven het lezen zou. En ik wist ook niet wat ik dan zou hebben moeten schrijven. Misschien: vergeef me - maar het was toch niet mijn schuld? Ik had de moed gehad om het Achterhuis te bezoeken, maar het verleden was me keihard op de hielen gesprongen.’ (Het verleden voorbij, 130) Hanna Visser bespeurt ook bij haarzelf haatgevoelens en wil hier duidelijk mee afrekenen: ‘Ik heb ook beseft dat haat verwoestend is voor iemands leven, ook voor degene die haat en niet alleen voor degene die door die haat getroffen wordt. Iemand die haat, lijkt te leven. Maar haat behoort bij de dood, net als oorlog, ongerechtigheid, discriminatie, machtsmisbruik etc. Liefde 134