nationaal-socialistische denken verweven, dat eugenetica gelijk kwam te staan aan rassenhygiëne.56 Tot de wetenschappelijk bronnen die Hitlers wereldbeeld beïnvloedden, behoorde het in 1921 gepubliceerde rassenhygiënistische standaardwerk van Erwin Baur, Eugen Fischer en Fritz Lenz: Grundriss der menschlichen Erblichkeitslehre und Rassenhygiëne. Hitler las de twee banden van ‘de Baur-Fischer-Lenz’ in 1923 tijdens zijn gevangenschap in Landsberg. Van de auteurs waren zowel Fischer als Lenz leerlingen van Weismann en behoorde de eerdergenoemde Baur tot de wegbereiders van de evolutionaire synthese in Duitsland.57 Alledrie waren zij internationaal erkende wetenschappers, die veeleer uitwaren op een wetenschappelijke verhandeling, dan een ideologisch propagandastuk. De enorme populariteit van Menschlichen Erblehre illustreert dat het wetenschappelijke rassendenken, dat in de AngloAmerikaanse wereld gedurende de jaren ’30 geleidelijk aan de aftocht zou blazen, in de Weimarrepubliek nog grote aantrekkingskracht bezat als deugdelijke theorie. Dat deze theorie na de machtsovername van Hilter radicalere trekken aannam, blijkt uit de herdruk van 1936, waarin voor het eerst antisemitische ideeën waren verweven.58 Veel van de grondleggers van de evolutionaire synthese, zowel in Duitsland als daarbuiten, behoorden tot de vroege protagonisten van de eugenetica.59 Het begrip eugenetica werd in 1883 geïntroduceerd door Darwins neef Francis Galton. Het zou in de volgende decennia een belangrijke inspiratiebron vormen voor zowel wetenschappelijke als maatschappelijke theorieën. Tekenend voor het nauwe verband tussen de eugenetica en de darwinistische wetenschap is dat zowel Haeckel als Weismann in 1905 erelid werden van de pas opgerichte Gesellschaft für Rassenhygiëne. Drie jaar later ontvingen beide de prestigieuze DarwinWallace medal, uit handen van de Londense Linnean Society. Enerzijds zouden de ideeën van Haeckel en Weismann in nazi-Duitsland Weiss, Race hygiëne and national efficieny: the eugenics of Wilhelm Schallmayer (Londen 1987) 147-158. 57 Proctor, Racial Hygiene, 33. 58 v. Galen Last, ‘Pleidooien voor moord’, 27-31. 59 Bijvoorbeeld R.A. Fisher, Julian Huxley en J.B.S. Haldane. 56
21