oorlogsrecht Rebellen denken Kaddafi te hebben omsingeld Doodvonnis voor Saddam Hussein Al-Qaeda
bevestigt dood Bin Laden Noord-Korea dreigt met kernoorlog PVV pleit voor oorlog tegen Iran Libië-oorlog kost VS ruim 400 miljoen Georgië verklaart Rusland de oorlog Bosniërs praten openlijk over nieuwe oorlog Nederlanders zien holocaust als oorzaak WO II
programma jonge balie forum | oorlogsrecht
Op weg naar de top? Nu ben jij aan de beurt! Bij Holland Van Gijzen werken we al jaren aan de juridische top. Wij weten als geen ander dat je dit alleen bereikt door samen te werken. Wij hebben een team van toptalenten verzameld door te kijken naar individuele kwaliteiten. We hebben een sfeer gecreĂŤerd waarin deze kwaliteiten het beste tot hun recht komen. Samen word je groot. Heb jij het talent en de motivatie om ons te versterken?
Kijk voor meer informatie op www.hollandlaw.nl Holland Van Gijzen Advocaten en Notarissen LLP heeft een strategische alliantie met Ernst & Young Belastingadviseurs LLP.
jonge balie forum | oorlogsrecht
Inhoudsopgave 5
Voorwoord voorzitter Jonge Balie Utrecht
7
Thema Forum 2011: oorlogsrecht
9 Programma 10 Stadsschouwburg 11
Jij & Wij
13 Sprekers
• Spreker 1: mr. P. (Peter) Reitsma
• Spreker 2: mr. A.W. (Arwout) Huygen van Dyck
14
Jij & Wij
Make love not war Colofon Redactie Commissie Jonge Balie Forum 2011 Ontwerp boekje NR Grafisch Ontwerp, Nick Rademaker www.nrontwerp.nl
jonge balie forum | oorlogsrecht
Met recht een goede partner www.gvk-advocaten.nl
Biltstraat 97 Utrecht Tel 030 - 231 66 31
Utrechtsestraat 5 IJsselstein Tel 030 - 688 68 68
Westdam 3E Woerden Tel 0348 - 43 44 55
Zwartewaterallee 14 Zwolle Tel 088 - 888 66 50
4
jonge balie forum | oorlogsrecht
Voorwoord voorzitter Jonge Balie Utrecht Amica, Amice, Oorlogsrecht. Oorlog. Eén van de eerste personen waar ik aan denk bij het thema van dit forum is Geert-Jan Knoops, van wie ik ooit een lezing bijwoonde over de oorlogstribunalen voor Rwanda, Sierra Leone en Joegoslavië. Als ik het thema iets langer op me in laat werken denk ik aan John Lennon met zijn Yoko Ono, dagenlang in bed in het Hilton in Amsterdam. De zogeheten ‘bed-in for world peace’. Dat ik die associatie heb geeft maar eens te meer aan in wat een vredig Nederland onze generatie opgroeit. Natuurlijk worden we via kranten en het journaal dagelijks geconfronteerd met oorlogen en politiek instabiele situaties overal ter wereld en kennen velen van ons wel iemand die op missie in Afghanistan is (geweest), die uit oorlogsgebied gevlucht is of die de tweede wereldoorlog nog heeft meegemaakt; toch kunnen we ons geen echt beeld van oorlog vormen denk ik, omdat de meesten van ons gelukkig nooit zelf een oorlogssituatie mee hebben gemaakt. Vandaar ook waarschijnlijk mijn associatie met John en Yoko. Ik schreef ooit een bachelor scriptie voor mijn studie geschiedenis over ‘Het recht in het Derde Rijk’. De vraagt die rijst is of recht nog wel recht is in een oorlogs- of onderdrukkingssituatie. Bestaat er überhaupt wel recht dat rechtvaardig is, ook in vredestijd? Algemene regels hebben altijd ongewenste consequenties. Is onrechtvaardigheid niet inherent aan recht? Is oorlog altijd onrechtvaardig? Zijn militaire interventies om onrecht uit te bannen altijd (ge)rechtvaardig(d)? Het forum heeft een inspirerend thema en ik ben benieuwd met welke stellingen en argumenten de commissie en de deelnemers ons tijdens het debat zullen verrassen. Bij oorlog hoort gelukkig ook vrede. Peace. ’s Avonds na het forum kunnen we ons als echte John’s en Yoko’s uitleven tijdens het ‘make love not war-feestje’ dat de forumcommissie voor ons organiseert. Laat de gloriedagen van Jim Morrison, Janis Joplin, Jimi Hendrix, Bob Dylan en onze eigen Nederlandse Armand herleven! Let it be like Woodstock: love, peace and happiness! Het forum is de laatste activiteit van dit bestuursjaar. Graag neem ik daarom de gelegenheid te baat om alle commissieleden te bedanken voor hun inzet het afgelopen jaar. Maar ik bedank ook al onze leden die hebben deelgenomen aan de georganiseerde activiteiten en die de maandelijkse Jonge Balie borrel tot een groot succes hebben gemaakt. En natuurlijk het bestuur: dank voor het mooie jaar! Maar nu eerst: genieten van het debat tijdens het forum en de hippies en flowerpower op het feest. Forumcommissie, hartelijk dank voor jullie inzet, harde werk en creativiteit!
Willemijn Oudenaarden Voorzitter van de vereniging de Jonge Balie te Utrecht
jonge balie forum | oorlogsrecht
5
een jong en flexibel
ontwerpbureau www.nrontwerp.nl T 030 - 87 80 796 | E info@nrontwerp.nl 6
jonge balie forum | oorlogsrecht
Thema 2011 – Oorlogsrecht Dit jaar gaan wij de uitdaging aan om te debatteren over het onderwerp ‘oorlogsrecht’. Het oorlogsrecht is een breed onderwerp waarvan veel advocaten wel een beeld hebben, maar waarover zij gezien hun dagelijkse praktijk over het algemeen geen gedegen kennis bezitten. Om verder te komen dan alleen een debat gebaseerd op ‘gut feeling’, zijn wij trots te melden dat wij twee ervaren en deskundige sprekers op het gebied van het oorlogsrecht bereid hebben gevonden ons wegwijs te maken in het oorlogsrecht en het debat te leiden. Deze deskundigen zijn:
- mr. P. (Peter) Reitsma (advocaat) - mr. A.W. (Arwout) Huygen van Dyck (Stafofficier Juridische Zaken) Verderop in dit boekje vind je meer informatie over voornoemde personen. Tijdens het Forum zal de rode draad aansprakelijkheid in het oorlogsrecht zijn. Oorlogsrecht, ook wel Humanitair internationaal recht of Humanitair oorlogsrecht, is het recht dat geldt ten tijde van een gewapend conflict. Het oorlogsrecht gaat alleen over het recht dat geldt tijdens een oorlog (jus in bello) en gaat er niet om of het wel gerechtvaardigd was om die oorlog te beginnen (jus ad bellum). Oorlogsrecht; een zeer breed en veelomvattend thema. Te omvangrijk om in één middag te bespreken. Daarom is besloten om de aanwezigen tijdens het Forum over deelaspecten van het oorlogsrecht te informeren en vervolgens met elkaar te laten debatteren over de aansprakelijkheid van de overheid jegens militairen en (nabestaanden van) slachtoffers en de aansprakelijkheid van de militair voor zijn handelen in oorlogsgebied. Het eerste deel van het Forum zal zich richten op de aansprakelijkheid van de Staat. Hierbij kan gedacht worden aan het bieden van opvang van de militairen en het al dan niet verschuldigd zijn van een schadevergoeding voor de militairen die getraumatiseerd terug komen van een missie of aan de recente Srebrenica zaak of de aansprakelijkheid van de Staat voor het bloedbad in Indonesië. Het tweede deel zal zich richten op, bijvoorbeeld de aansprakelijkheid van de militair ziet meer op het Militaire strafrecht en bijvoorbeeld de invloed van het Salduz-arrest. Ook kan gedacht worden aan de verstrekkende gevolgen van het al dan niet opvolgen van een ambtelijk bevel door de militair. Om iedereen onbevangen aan het debat deel te kunnen laten nemen, laten we het hier (voorlopig) bij. Door het onderwerp en de stellingen zal het debat wat ons betreft echter een hevige strijd worden!
jonge balie forum | oorlogsrecht
7
Het idee is dat we elkaar nodig hebben om verder te komen. Als coĂśperatieve bank gelooft de Rabobank heilig in de kracht van het collectief. Samen bereik je immers meer dan alleen. U kunt dan ook op meerdere manieren gebruik maken van onze kennis en die van onze klanten. Zo helpen ervaren ondernemers startende ondernemers. En helpen jongeren elkaar met financiĂŤn. Verder komen door samen te werken. Dat is het idee.
Samen sta je sterker. Rabobank. Een bank met ideeĂŤn.
www.rabobank.nl/idee 8
jonge balie forum | oorlogsrecht
Programma Ontvangst vanaf 15.30 uur Vanaf dit moment bent u welkom in de Stadsschouwburg aan het Lucasbolwerk 24 te Utrecht.
Forum 16.00 – 18.30 uur Tijdens het Forum zullen de heer mr. P. Reitsma en mr. A. Huygen van Dyck een inleiding geven over verschillende deelgebieden binnen het oorlogsrecht. Vervolgens zullen de deelnemers in Lagerhuisstijl aan de hand van stellingen van de sprekers debatteren over verschillende onderwerpen binnen het oorlogsrecht.
Borrel + prijsuitreiking 18.30 – 19.00 uur Tijdens de borrel vindt tevens de prijsuitreiking aan de beste debater plaats.
Algemene Ledenvergadering JB Utrecht 19.00 – 20.00 uur Tijdens de Algemene Ledenvergadering van de Jonge Balie Utrecht zal het bestuur verslagleggen over het afgelopen jaar. Tevens wordt het nieuwe bestuur voorgesteld en benoemd. De Algemene Ledenvergadering zal worden afgesloten met de presentatie van de almanak 2011-2012.
3-gangen diner 20.15 – 21.30 uur Het bezoek aan de Stadsschouwburg wordt afgesloten met een diner in één van de zalen die de Stadsschouwburg rijk is.
Feest in JIJ & WIJ 21.30 – 02.00 uur Op steenworpafstand van de Stadsschouwburg is café JIJ & WIJ gevestigd. Wij zullen op het feest het thema van het forum omvormen van oorlog – naar ‘peace’ en de daarbij behorende hippiecultuur omarmen!
Make love not war
jonge balie forum | oorlogsrecht
Stadsschouwburg
Dit jaar vinden het forum, de Alv en het diner plaats in de Stadsschouwburg van Utrecht. De Stadsschouwburg staat aan de rand van het centrum op de vroegere verdedigingslinie. Het Lucasbolwerk, waar de Stadsschouwburg zich bevindt, werd in 1578 door de prins van Oranje aangelegd als versterking van de bestaande verdedigingslinie. De vier bestaande stenen bolwerken (Morgenster, Zonnenburg, Manenburg en Sterrenburg) waren niet voldoende om de stad goed te beschermen, zodat de prins besloot vijf aarden verdedigingswerken aan te leggen (Wolvenburg, Lepelenburg, het Mariabolwerk, het Begijnebolwerk en het Lucasbolwerk). Op 3 september 1941 werd de Stadsschouwburg officieel geopend. Voorafgaande aan de openingsvoorstelling bood de toenmalige burgemeester aan de architect een herinneringspenning aan. Op deze penning stond de inscriptie: “Hij bouwde met kunstzin onder moeilijke omstandigheden de Stadsschouwburg”. De Duitse bezetters vinden het gebouw niet ‘volks’ genoeg en daarmee ‘slecht’. Door een criticus wordt het gebouw ‘een monument van grofheid’ en ‘een lelijke vierkante kast van urinoir steen’ genoemd. Het grote publiek had echter wel bewondering voor het exterieur. De architect van de Stadsschouwburg (Dudok) licht zijn ontwerp als volgt toe: “De dichte toneelwanden rijzen uit het water op, aan den voet gesteund door de horizontalen der kleedkamers. Overigens is het gehele gebouw zo laag mogelijk gehouden, waardoor het zich goed voegen zal in de fraaie tuinomgeving.” In de Hekmanfoyer,
10
jonge balie forum | oorlogsrecht
waar het Forum zal plaatsvinden, is een aantal typische kenmerken van Dudok terug te vinden. Zo weerkaatsen de bollingen in het plafond het water van buiten op het plafond en de vloer. In 1995 is de toneeltoren rigoureus verbouwd. De oude toneeltoren is door de glazen wanden echter nog goed zichtbaar. Bereikbaarheid Vanaf Utrecht CS stoppen de stadsbussen 3,4,8 en 11 en een de streekbussen 50, 52, 53, 77, 74 bij de Stadsschouwburg (halte Lucasburg). Parkeergelegenheid is er in de parkeergarage Kruisstraat en Grifthoek, vijf tot tien minuten lopen van de Stadsschouwburg. Ook kan er op de Maliebaan geparkeerd worden. Parkeergelegenheid is tegen betaling. Contact gegevens Stadsschouwburg: Lucasbolwerk 24 3512 EJ Utrecht 030 - 2324125
JIJ & WIJ Na afloop van het diner zullen wij ons begeven naar de feestlocatie. Dit jaar zal het feest plaatsvinden in het feestcafĂŠ JIJ & WIJ, aan de Voorstraat 96. De JIJ & WIJ is iedere dag va n 21:00 uur tot in de late uurtjes open voor een borrel of een feestje. De JIJ & WIJ wordt gekenmerkt door een makkelijke en persoonlijke sfeer. Het publiek in de Jij & Wij is zeer divers waarbij de boventoon wordt gevoerd door studenten. Zo komen bijvoorbeeld vaak leden van Histos binnen lopen en op de zondag borrelt de Utrechtse Studenten Hockeyclub altijd in de JIJ & WIJ. Door de week is het vaak wat rustiger en is de JIJ & WIJ een prima stek voor een borrel en een goed gesprek. In het weekend zijn er vaak feestjes en gaan de discolampen aan en de muziek wat harder. In cafĂŠ JIJ & WIJ is bijna alles mogelijk en is het altijd gezellig!
jonge balie forum | oorlogsrecht
11
Aansprakelijkheid en Verzekeringen Arbeidsrecht Ondernemingsrecht Vastgoed Bestuursrecht en Overheid Personen- en Familierecht
Maliebaan 29-33 3581 CC Utrecht Telefoon 030 - 234 72 34 office@bs-advocaten.nl www.bs-advocaten.nl
Spreker 1: mr. P. (peter) Reitsma Peter Reitsma begon zijn carriere als marine-officier waarna hij in 1998 strafrechtadvocaat werd. Als een van de partners is hij verantwoordelijk voor het dagelijkse management van het advocatenkantoor OMVR te Nijkerk. Reitsma houdt zich bezig met het strafrecht in brede zin: dat wil zeggen het ‘commune’ strafrecht, dus bijvoorbeeld diefstal, gewelds- en verkeerszaken, maar ook militair- en economisch strafrecht, waaronder overtredingen van economische delicten (bijvoorbeeld van de Hinderwet). Naast zijn advocatenpraktijk bekleedt hij verschillende nevenfuncties, waaronder het voorzitterschap van de vereniging van militair strafrechtadvocaten. Reitsma zit ook in het rechtbankoverleg, waarin hij praat met de ‘zittende’ en ‘staande’ magistratuur over voorzieningen voor verdachten.
Spreker 2: mr. A.W. (Arwout) Huygen van Dyck Na afronding van de studie Bestuursrecht aan de Rijksuniversiteit van Groningen ging Arwout aan de slag als jurist bij de provincie Overijssel. In 2006 volgde hij de specialistenopleiding aan de Koninklijke Militaire Academie in Breda. In 2007 rondde Arwout de minor Militair Recht af aan de Universiteit van Amsterdam. Sinds 2006 is hij werkzaam als militair-jurist bij de Koninklijke Landmacht. Eerst in de functie van stafofficier Operationeel en Internationaal Recht bij de staf van het Commando Landstrijdkrachten en sinds 2009 als brigadejurist bij het Operationeel Ondersteuningscommando Land. In die hoedanigheid voorziet hij de commandant van juridisch advies op allerlei gebieden, waaronder het militaire straf- en tuchtrecht en het militaire ambtenarenrecht en geeft hij militairen die op uitzending gaan les in ondermeer de regels omtrent geweldgebruik. Zijn eerste operationeel juridische ervaring heeft Arwout opgedaan tijdens een uitzending in 2010 in Afghanistan. Aldaar was hij werkzaam als legal advisor.
jonge balie forum | oorlogsrecht
13