2. Diagnoza funkcjonalna 2.1. Pojêcie i cele diagnozy funkcjonalnej Pojęcie „diagnoza” pochodzi od greckiego słowa diagnosis, które oznacza rozpoznanie, różnicowanie, osądzanie. Początkowo termin ten był używany w medycynie do ustalenia patologicznego stanu organizmu, potem zaczął oznaczać po prostu stan zdrowia osoby. Z czasem pojęcie diagnozy upowszechniło się poza medycyną w wielu dziedzinach, w tym także w psychologii czy pedagogice. Obecnie diagnoza obejmuje znaczeniowo różne rozpoznania jednostkowych lub złożonych stanów rzeczy i ich tendencji rozwojowych w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości14. Jak pisze Irena Obuchowska, diagnozowanie jest procesem nastawionym na wyjaśnienie określonego funkcjonowania człowieka z punktu widzenia genezy tego funkcjonowania – zarówno prawidłowego, jak i zaburzonego, jego mechanizmów, uwarunkowań i skutków15. Można zatem powiedzieć, że diagnoza oznacza zebranie szczegółowych danych, które wymagają analizy, interpretacji, oceny, a następnie określenia stanu rzeczy poddanego badaniu. To odróżnia diagnozę od zwyczajnego zbierania informacji i ich porządkowania. W diagnozie psychologiczno-pedagogicznej – oprócz zbierania danych pochodzących z różnych źródeł potrzebnych, aby nazwać problem, wskazać deficyt – ważne jest wyjaśnienie jego przyczyny, określenie znaczenia i dokonanie oceny możliwości zmiany w pożądanym kierunku16. Identyfikacja trudności dziecka to początek drogi. Nie wystarczy oszacowanie pozycji badanego na tle grupy, potrzebne jest też określenie jego miejsca na drodze rozwojowej, a następnie przeprowadzenie wnikliwej diagnozy potrzeb i możliwości dziecka, która będzie niezbędna do konstruowania planów działań wspierających17. Szczególnym rodzajem diagnozy jest diagnoza funkcjonalna, określana także jako diagnoza dla rozwoju, diagnoza dla jakości życia18. Diagnoza funkcjonalna ukazuje w sposób szczegółowy i opisowy, jak określony problem wpływa na funkcjonowanie psychospołeczne dziecka w różnych obszarach, zakresach i jak można regulować pojawiające się zakłócenie, 14) S. Ziemski, Problemy dobrej diagnozy, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973, s. 3. 15) I. Obuchowska, Dynamika nerwic. Psychologiczne aspekty zaburzeń nerwicowych u dzieci i młodzieży, PWN, Warszawa 1976, s. 92. 16) E. Jarosz, E. Wysocka, Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2006, s. 18. 17) G. Walczak, Diagnoza funkcjonalna podstawą konstruowania indywidualnych programów wczesnego wspomagania rozwoju dzieci zagrożonych niepełnosprawnością bądź z niepełnosprawnością, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2011, s. 22-26. 18) Ibidem, s. 22-26.
23