22
Kei In Sport nummer 13 - november 2021
Tikkie terug
Het vrouwenelftal van Hou Stand, 1937. Handbal werd op gras gespeeld, elf tegen elf. Archief Eemland, foto AFT002002873 (vervaardigd door W. Fortuin).
Houd stand! Kei in sport haalt regelmatig gebeurtenissen uit de rijke Amersfoortse sportgeschiedenis onder een dikke laag stof uit. Hier een verhaal over arbeiderssport: handballen met een ideologisch sausje. Hoe de kleine Amersfoortse handbalvereniging ASC ‘91 toch een ongemeen rijke geschiedenis heeft. Door: Addy Schuurman Het is bijna niet meer voor te stellen, maar lange tijd was Amersfoort een roomsrode stad, gedomineerd door katholieke en socialisten. Ieder had eigen clubs op het gebied van politiek, omroep, jeugd en ook van de sport. De socialistische sportbeweging stond bekend als ‘arbeiderssport.’ Wat was het geval? In de jaren 1920 drong in de socialistische beweging het denkbeeld door “dat het voor de strijd en het klassebewustzijn van het grootste belang is dat de arbeidersbeweging naast haar reeds bestaande kulturele organisaties op het gebied van zang, toneel, muziek, jeugdontwikkeling etc. ook haar eigen onafhankelijke sportverenigingen sticht, die de bevordering van sport en lichaamskultuur tot doel hebben mede ter versterking van onze toekomstige strijders (‘sters).” Een aparte sportorganisatie moest de arbeidersjeugd aan de socialistische beweging binden. En ook losweken uit de neutrale sportverenigingen, zoals er in die tijd talloze in Amersfoort waren. In ideologisch bevlogen bewoordingen zette men zich af tegen ‘de burgerlijke sport’. “Wij wensen een arbeiderssportbeweging die gegrondvest is, niet op rekordverrichtingen, sensatie, individualisme zoals in de burgerlijke sportbeweging, doch wij wensen een beweging met zo groot mogelijke massasport, in samenwerking met onze ganse Moderne Arbeidersbeweging, veelzijdige lichaamsontwikkeling, waarbij de geestelijke scholing onzer sociale beginselen niet wordt veronachtzaamd, terwijl de ware vredeswil en de internationale kameraadschap steeds het voornaamste streven onzer arbeidssportfeesten zal zijn.”
Affiches Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis te Amsterdam
Het waren hele grote woorden en idealen die ten grondslag lagen aan de Nederlandse Arbeiders Sportbond (NASB). De landelijke bond werd opgericht in 1927, een Amersfoortse afdeling volgde een jaar later. Weer vier jaar later, in januari 1932, telde de afdeling al 235 leden. Voor Amersfoortse begrippen dus een grote club. De lokale afdeling was georganiseerd in zes groepen, die onder andere aan gymnastiek, voetbal, atletiek, zwemmen, schaken en handbal deden. Aanvankelijk was gymnastiek de belangrijkste sport – dat vormde immers de basis voor de massale sportbijeenkomsten, die bijvoorbeeld elk jaar op de Dag van de Arbeid op Birkhoven werden gehouden. Maar vanaf het midden van de jaren dertig nam het prestatie-element binnen de NASB toe en kwam in Amersfoort vooral handbal naar voren. Bokkeduinen In sommige gemeenten kreeg de arbeiderssport met de nodige tegenwerking te maken. Afdelingen werden bijvoorbeeld sportvelden of andere accommodaties geweigerd. Vooral de ‘luchtige kleding’ bleek onoverkomelijke bezwaren op te roepen in sommige burgerlijke en/of confessionele kringen. Korte broekjes en shirtjes met korte mouwen en een V-hals, dat riep veel weerstand op. Maar voor zover bekend niet in Amersfoort.
