T-Licht editie 13.3

w

T-Licht Verenigingsblad van T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

Jaargang 13 Editie 3

Excursie naar de uithoek van Nederland

Dorst in Porto!

Voorwoord Lieve lezers, Deze keer aan mij, een ‘oude’ zuurpruim, om het voorwoord te schrijven.

Extra bijzonder omdat dit het laatste T-Licht zal zijn waar ik aan mee werk. Mijn T-Licht periode is er een van gemengde gevoelens waarbij het genot van het inplakken hand in hand ging met de ergernis aan slome grafische programma’s in combinatie met een te volle C schijf. Met andere woorden bestuur doe er eens wat aan!

Maar genoeg geneuzel over mij, een nieuw T-Licht! Ook deze keer enkele interessante artikelen betreffende de bedrijfsstage en het promoveerleven. Toch zaken waar je als student vroeg of laat mee te maken krijgt en waar je je dus maar beter op kunt oriënteren. Verder in dit T-Licht weer de gebruikelijke ‘zut’.

5 Daags snoepreisje naar Porto, 2 dagen zuipen in Groningen, lunch hier en borreltje daar en uiteraard was het ook afgelopen periode weer regelmatig feest. Allemaal zaken die het studentenleven veraangenamen en vaak ook nog eens gratis of bijna gratis. Dat je er stiekum ook nog veel van leert is een gunstige bijkomstigheid, maar wordt voor het gemak vaak vergeten. Jammer, want de studententijd is toch het uitgelezen moment om je met dit soort zaken bezig te houden.

Tot slot zal dit voor mij helaas binnenkort allemaal voorbij zijn. De periode van graties zal eindigen en de periode van betalen zal spoedig beginnen. Achja aan al het goede komt een eind zeggen we dan maar. Voor nu in ieder geval veel plezier met het nieuwe T-Licht!

Freek

Spraakwater

En verder...

Van de Voorzitter

2

Onderwijsnieuws

5

Hoe gaat het nu?

6

Stageverslag

8

Lunchlezing ASML

11

PhD Thesis

12

Spraakwater

16

Lunchlezing S&V

19

2-daagse excursie Groningen 20 Doorgelicht

23

5-daagse excursie Porto

27

Het Y van de (Huis)Meester

31

Wie was ook al weer?

32

De diesweek

34

Lunchlezing TNO

37

Column PLEM

38

T-Light

39

Wist je dat...?

40

Het is weer tijd voor een eerstejaars die het stukje spraakwater schrijft. Dit keer zal Laura Neumann ons vertellen hoe ze als noorderling in het zuiden probeerd te overleven.

16

5-daagse excursie Porto Er heeft weer een 5-daagse excursie plaatsgevonden. Dit keer ging de reis naar het verre zuiden.

Lees over de bezochte bedrijven, het universiteitsbezoek en natuurlijik over wat er in de vrije tijd gebeurde.

27

De diesweek Alweer een tijd geleden heeft de diesweek van Japie plaatsgevonden. Wil je nog eens terug lezen wat er die week allemaal te doen was? Lees dan snel het verslag van de week.

34

Het T-Licht

Van de Voorzitter De afgelopen tijd zijn er weer veel dingen gebeurd, het nieuwe jaar is ingezet, de kredietcrisis, het nieuwe plafond in de F.O.R.T. is gerealiseerd, de Bedrijvendag van de Wervingsdagen is geweest, Huub Stevens is ontslagen bij PSV, de tentamenweken zitten er alweer op, het 2e T-Feest en het FSE feest hebben plaats gevonden, de diesweek ter ere van het 51-jarig bestaan heeft plaats gevonden en carnaval is inmiddels alweer voorbij.

Hoogste tijd dus voor weer een nieuw Tlicht en een mooie gelegenheid om terug te kijken op een aantal zaken.

T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

door: Rick Maas

2

In januari heeft ook het beleidsweekend van het 51ste bestuur plaats gevonden.

Tijdens dit weekend worden verschillende vragen van de raad van advies beantwoord, vragen die belangrijk zijn voor het bestuur persoonlijk of voor de vereniging in haar geheel. Ook wordt het verenigingsbeleid elk jaar geëvalueerd, waarin beschreven staat wat wenselijk is voor Japie in verschillende situaties.

De bevindingen van elk bestuur worden vervolgens in maart op de A.L.V. gepresenteerd, waar jullie als leden mee kunnen denken over de richting die Japie in moet slaan. Deze A.L.V. staat overigens gepland op 18 maart, dus jullie zijn allemaal van harte welkom! Naast de serieuze zaken is het beleidsweekend natuurlijk ook vooral een gezellig weekendje weg met het bestuur.

In een jaar bestuur maak je persoonlijk een behoorlijke ontwikkeling door.

Doordat je zoveel vergadert, overlegt en communiceert met anderen steek je erg veel op. Voordat wij aan ons bestuursjaar begonnen, hebben we voor onszelf verwachtingen en aandachtspunten opgesteld. Aan de hand van deze aandachtspunten proberen we ons te ontplooien en te verbeteren. Het beleidsweekend is natuurlijk een mooie gelegenheid om

hierop terug te komen en te bekijken waar je persoonlijk en als bestuur trots op kunt zijn. Waar we naar mijn mening zeker trots op mogen zijn is de houding die we met z’n allen hebben, het enthousiasme en het positivisme waarmee wij onze taken proberen uit te voeren. We hopen dat dit zijn weerslag zal hebben op de leden van Japie en de toekomst van onze vereniging!

Een van de punten die ook aan bod kwam op het beleidsweekend is de verhouding tussen de serieuze en zuipactiviteiten die het bestuur er op nahoudt. Als bestuur wordt je voor allerlei gelegenheden uitgenodigd en het wordt min of meer van je verwacht dat je ook zoveel mogelijk je gezicht laat zien. Het wordt misschien niet door iedereen gezien of erkend, maar het bestuur is daadwerkelijk de hele dag hard aan ’t werk met het

draaiende houden van de verenigingen en het neerzetten van aantrekkelijke activiteiten. Soms kan het zijn dat iemand wat brak is van de vorige ochtend, maar over het algemeen is iedereen prima in staat met een kater zijn werk te doen. Het is dus zeker niet zo dat zuipactiviteiten de overhand hebben, al is het af en toe een welkome afwisseling tussen de andere taken.

Turbulent, zo zou je het leven op dit moment kunnen beschrijven. Om ons heen gebeurt van alles bij bedrijven en in de financiële wereld. Ook Japie staat niet stil. Door het jaar heen hebben we opnieuw geprobeerd dingen professioneler en gestructureerder aan te pakken dan in het verleden. De vraag die we onszelf vaak stellen is: “Kan het nog wel beter? Voeren we niet elk jaar de dezelfde dingen uit die in de jaren hiervoor bedacht zijn?” Ik geloof niet dat dit zo is. Elk bestuur probeert op zijn eigen manier een stempel te drukken op de vereniging. Veel dingen kunnen op subtiele wijze anders aangepakt worden zonder dat iemand het merkt, wat vooral voor jezelf toch veel voldoening kan opleveren. Ik denk dat er nog genoeg rek in de vereniging zit, en hopelijk kunnen

we aan het eind van het jaar nog enkele mooie activiteiten en investeringen verwelkomen. Het is zo dat bepaalde dingen al jaren prima gaan, en daar kunnen we alleen maar trots op zijn.

Terug kijken is natuurlijk leuk en aardig, maar vooruit kijken is minstens net zo belangrijk. Herinneringen ophalen is altijd erg plezierig, maar ideeën en plannen voor de toekomst zijn meer aan de orde van de dag. En het laatste gedeelte van dit collegejaar zit nog boordevol fantastische activiteiten. Zo zal over enkele weken het Japieweekend plaats vinden. Door sceptici werd het moeilijk geacht voldoende deelnemers te vinden, maar het tegendeel is inmiddels door de inspanningen van de weekendcommissie bewezen! Ook dit jaar zal er een Japieteam afgevaardigd worden naar de Batavierenrace, de grootste estafetteloop van de wereld met na afloop het grootste studentenfeest van de Benelux met zo’n 8000 deelnemers. Mocht je geïnteresseerd zijn, geef je snel op! Ook de ONCS staat dit jaar weer op het programma.

Een grote delegatie van Japie zal dit jaar Enschede onveilig gaan maken in de jacht op een zesde achtereenvolgende overwinning.

Al met al staat er nog veel te gebeuren de komende tijd. Ik hoop iedereen van jullie nog vaak te mogen begroeten op een van de activiteiten zodat het 51ste bestuursjaar in stijl afgesloten kan gaan worden.

Van de Voorzitter

Een ander voordeel van de avondactiviteiten is dat je ontzettend veel mensen leert kennen in een jaartje bestuur. Je komt mensen tegen op vergaderingen, feestjes, activiteiten, borrels, bij bedrijven, noem maar op. Het netwerk dat je hier in een jaar opbouwt kan de rest van je leven nog zeker van pas komen. Het zal later waarschijnlijk niet meer voorkomen dat je zo snel zo veel nieuwe mensen leert kennen. Een nadeel van een jaar zo intensief besturen, is dat je misschien het contact verliest met je vrienden van de middelbare school, minder tijd hebt om te sporten en misschien je vriend/vriendin of familie minder vaak ziet. Al met al is alles wel te combineren en zo lang je goed blijft plannen, hoeven geen van je contacten er onder te lijden.

3

technip advertentie

Onderwijsnieuws

Na een lange periode van vakantie, carnaval en tentamens is iedereen nu weer volop bezig met colleges volgen. De balans over de afgelopen blokken kan dus worden opgemaakt. Een aantal eerstejaars is helaas gestopt met de studie omdat de resultaten uitbleven, maar in dit onderwijsnieuws zal ik me gaan richten op het komend collegejaar waarin weer genoeg veranderingen zullen plaatsvinden.

De eerste grote verandering is dat het BSA (bindend studieadvies) er echt zal komen. In het geschil wat het College van Bestuur had aangespannen tegen de universiteitsraad is in januari een uitspraak geweest. De geschillencommissie was het oneens met de universiteitsraad en vond dat het College van Bestuur goed had beargumenteerd waarom er een BSA moet komen. Om ervoor te zorgen dat het BSA ook echt ingevoerd kan worden is er nu een commissie bezig met het bekijken van de voorwaarden waaraan een bacheloropleiding moet voldoen. De soorten voorwaarden zijn bijvoorbeeld dat de studieadvisering goed moet zijn, dat de tentamens op tijd nagekeken moeten zijn en natuurlijk dat de volgtijdelijkheid van een opleiding goed is. Als een student volgend jaar minder dan 30 studiepunten haalt, moet hij stoppen met de opleiding. Als hij tussen 30 en 40 studiepunten haalt, moet hij een studiecontract tekenen waarin afspraken worden gemaakt over welke vakken de student het jaar erna moet halen. De regel dat een student binnen twee jaar zijn propedeuse gehaald moet hebben, blijft bestaan naast het studiecontract.

Het studiecontract is geen juridisch document, maar het is de bedoeling dat de studenten zich op hun woord wel aan het

contract houden.

Het doel van het BSA is dat studenten extra gemotiveerd zijn om studiepunten te halen. Nu moeten veel eerstejaars studenten erg wennen in het begin en nemen ze daarbij de studievertraging voor lief. Als studenten weten dat er een kans is dat ze worden weggestuurd zullen ze vanaf het begin harder werken.

Verder verandert het komende collegejaar het blokkensysteem. We gaan over op vier blokken. Er komen dan zeven collegeweken, een afrondingsweek en twee tentamenweken. In de afrondingsweek kunnen presentaties voor projecten gehouden worden en zal er bijvoorbeeld academische vorming gegeven worden.

Met dit nieuwe systeem komen er meer vakken tegelijkertijd te lopen. Om ervoor te zorgen dat de volgtijdelijkheid goed blijft, moeten de docenten van de vakken die in een blok worden gehouden goede afspraken maken over de volgorde waarin de lesstof wordt gegeven. Hiervoor staan binnenkort de eerste gesprekken gepland.

Onderwijsnieuws

door: Paula Geers

5

Het T-Licht

Tja, hoe gaat het nu?

Een lastige vraag toch op zich, als de redactie van het T-Licht je vraagt eens een volledig vrij stukje te schrijven dat in principe overal over kan gaan. Overigens wel een strakke vorm waar het stukje aan moet voldoen!

T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

door: Jan den Engelsman

6

Ik ben natuurlijk vereerd dat, na meer dan 25 jaar geleden afgestudeerd te zijn aan toen nog de Technische Hogeschool als “catalyticus” de jeugdige redactie me weet te vinden.

Wat zal ik eens schrijven denk ik dan.

De deadline nadert dus dan toch maar achter de PC plaatsgenomen om de gedachten eens te ordenen. Helaas ben ik geen Yoep van het Hek, ook geen Elsbeth Etty of Jan Mulder met zijn cynische stukjes. Dus de woorden stromen niet meteen uit de pen.

Mijn gedachten gaan, en daar zal ik toch zeker niet de enige in zijn, naar de crisis. De zogenaamde kredietcrisis. Nou ja kredietcrisis, zo de kranten lezend is er meer aan de hand dan een simpele kredietcrisis.

De NRC kopt: “Golf van ontslagen zwelt aan!“ De Nederlandse arbeidsmarkt verandert in snel tempo. LyondellBasell ligt bijna stil, DAF en SABIC in Bergen op Zoom (het oude General Electric Plastics) gaan in de werktijdverkorting, bij Corus een hoogoven uit productie, Philips gaat mensen ontslaan, investeringen op de lange baan………….

Terugdenkend aan de periode dat ik op de arbeidsmarkt mijn plek moest bevechten vraag ik me af of er parallellen zijn?

Dat was de periode begin jaren ‘80.

Massaontslagen waren een niet vreemd verschijnsel eind jaren ‘70 / begin jaren ’80, de oliecrisis en de olieprijzen deelden flinke klappen uit aan de chemische en olie-industrie. De werkloosheid nam ernstige vormen aan. De huizenmarkt stortte ook toen in. Rentepercentages van 13 % voor een hypotheek.

De chemie had in die tijd een erg slechte naam. De arbeidsmarkt zat potdicht voor schoolverlaters en pas afgestudeerden.

Dat gold zeker ook voor, of misschien juist voor, chemiestudenten.

In de jaren daarna vanaf half jaren ‘80, ging het beter met de economie, de tijd dat je in je vriendenkring niet durfde te zeggen dat je bij een chemisch- of olieconcern werkte was voorbij en er kwamen zelfs tekorten aan instromende studenten! De werkgevers vochten om ze. Een genot dat ik helaas niet heb mogen meemaken. Toch prettig, lijkt me, dat er om je gevochten wordt!

Dat is nu even voorbij zullen we maar zeggen. Vandaar dat ik dacht, hoe zullen de huidige studenten zich voelen, vooral die bijna afgestudeerd zijn.

Maken ze zich zorgen? Worden ze zenuwachtig? Mogelijk zelfs werkloos na vijf jaar harde studie. Wacht de bijstand?

Een perspectief dat ineens heel anders is geworden de laatste maanden. Misschien nog wel minder rooskleurig dan toen ik op de markt kwam.

Of denkt de huidige student vooral in positieve beelden. Bijvoorbeeld dat de huizenprijzen omlaag gaan? Als je een baan vindt dan kan je weer een aardig stulpje kopen. Een geluk bij een ongeluk. En die baan, die vinden we wel! De wereld ligt aan onze voeten!

Als voormalig chemisch technologisch student, die toch ook in matige arbeidsmarktomstandigheden zijn weg moest zien te vinden.

Nou ja ik leef nog – om maar eens een swingend positief beeld neer te zetten - , je ziet mijn pennenvruchten (nou ja typewerk) voor je. Dus die moeilijke periode heb ik overleefd. Toch een geruststellende gedachte misschien…….

Na regen komt zonneschijn!

Als ik de voorlopige balans zo opmaak; carrièretechnisch heb ik ondertussen een aantal werkgevers genoten.

Beginnend met Volvo Car in Born (denk aan oppervlakte behandelingsprocessen, lakken van auto’s). Daarna trok de markt aan, ook voor chemisch technologen, en werd het echt gemakkelijker een baan te vinden. Ik ging naar Gist Brocades in Delft (tegenwoordig DSM), als technoloog en daarna iets buiten het chemisch technische vakgebied (chef van een onderhouds- en projectenclub). Daarna bij PURAC Biochem (onderdeel van CSM) als onderhoudschef, een korte periode bij GASTEC – het KIWA van het Gas zal ik maar

Sommigen zullen wellicht denken, geen CEO bij Shell of Unilever, en gelijk hebben ze natuurlijk! Maar begonnen in een economisch donkere periode kun je toch leuk werk binnenslepen is eigenlijk mijn boodschap.

Kost even wat meer moeite maar uiteindelijk gaat het zeker lukken. Af en toe een andere werkgever kan ook geen kwaad. Geeft een aardige blik op verschillende culturen waarbinnen je kunt (of beter: moet?) overleven. Ik zelf kan iedereen aanraden af en toe van werkgever te veranderen.

Niet te snel, maar af en toe een andere cultuur, daar is niks mis mee. Ook goed voor je relativeringsvermogen.

Hoe gaat het nu?

Tja, hoe gaat het nu?

zeggen – en tegenwoordig operationeel baasje in het transport van vloeibare brandstoffen via pijpleidingen bij Defensie. Heb net eind vorig jaar gevierd dat ik 25 jaar voltijd werk zal ik maar zeggen. Helaas zonder de jubileumpremie die je ontvangt als je bij een werkgever blijft, maar gevierd op eigen kosten heb ik het wel. Je moet tenslotte de gelegenheid aangrijpen voor een feestje!

Tja, hoe gaat het nu?

Het blijft een lastige vraag! Ik kan wel zeggen goed, maar ja dat zegt natuurlijk eigenlijk niks. Prima? Uitstekend? Great!

Zoals de altijd positieve Amerikanen zeggen? Het gaat wel, klinkt ook zo mat?!

Een lastige vraag toch van die redactie van het T-Licht. Als student heb je het natuurlijk niet simpel in deze tijd, dan mogen lastige vragen denk ik dan maar.

Afsluitend wens ik jullie veel succes toe in het overwinnen van de crisis en voor de meesten natuurlijk nog gewoon veel studentenplezier!

7

Het T-Licht

Juist scheikundig technologen kunnen consultant worden!

Misschien wist jij nog niet wat je na je studie wilde gaan doen toen je ervoor koos om ST te gaan studeren. Wellicht ben je ST gaan studeren omdat je wilde leren hoe je complexe problemen kunt aanpakken door ze in overzichtelijke stukken te knippen. Deze manier van werken vind je natuurlijk terug in de typische beroepen voor scheikundige ingenieurs, maar ook in de zakelijke dienstverlening.

Toch kiezen ST studenten niet vaak voor een carrière bij een consulting kantoor.

Terwijl het vak van consultant zo dynamisch en uitdagend is!

T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

door: Paul Gerritsen

8

In november 2008 ben ik begonnen als Visiting Associate bij The Boston Consulting Group, afgekort BCG. BCG is een strategie consulting firma. De 4500 consultants die wereldwijd in 65 kantoren bij BCG werken, helpen bedrijven met het oplossen van vraagstukken in hun organisatie. BCG’s sterkste kant is het aanpakken van complexe strategische issues: op welke markt zou een bedrijf zich moeten richten, kan de organisatiestructuur van een bedrijf verbeterd worden, en hoe kun je twee bedrijven efficiënt laten fuseren?

Een consultant van BCG benadert strategische vraagstukken net zo gestructureerd als je tijdens je studie leert.

Tijdens mijn studie ST kreeg ik veel te maken met complexe problemen. Vele factoren die uiteindelijk tot een juiste oplossing moesten leiden, waarbij geen enkel detail over het hoofd gezien mocht worden. Het grote verschil met scheikundige problemen is dat je als consultant te maken krijgt met organisatorische, economische en procesmatige vraagstukken, waarbij ook vooral de mensen die het werk verrichten een zeer grote rol spelen. Ik heb gewerkt voor een klant in de financiële sector. In eerste instantie vroeg ik me af wat een

ST’er kan bijdragen aan een probleem van een financiële instelling. Snel kwam ik er achter dat je waarde toevoegt omdat je in staat bent om complexe problemen op te lossen, in welke sector dan ook.

Bij BCG werk je op projectbasis. Een klant, meestal de raad van bestuur van een beursgenoteerd bedrijf, vraagt BCG om hulp bij strategische vraagstukken.

Een project begint vaak met het in kaart brengen van de puzzel die opgelost moet worden. Vrijwel altijd wordt dit samen met een projectteam van de klant gedaan. Door het analyseren van vele gegevens, processchema’s en organisatiestructuren, maar vooral ook door het praten en discussiëren met de klant en met collega-BCG’ers, vallen langzaam de puzzelstukjes op hun plaats. Uiteindelijk brengen de consultants samen met het projectteam van de klant een advies uit aan het senior management waarin ze aangeven hoe het probleem aangepakt zou moeten worden.

De consultants bij BCG hebben met elkaar gemeen dat ze erg leergierig zijn.

Een consultant zit de eerste jaren van zijn carrière op projecten in verschillende sectoren, variërend van de energiesector en de financiële sector tot de gezondheidszorg en producenten van consu-

mentenproducten. Projecten duren gemiddeld twee a drie maanden, daarna ga je weer voor een andere klant werken.

Nieuwe producten, processen, mensen en ook een ander team van BCG’ers. Zo leer je in korte tijd verschillende sectoren en bedrijven kennen.

Mijn belangrijkste reden om stage te lopen bij BCG is dat je vanaf dag 1 al grote verantwoordelijkheden krijgt, die je

Deze korte beschrijving van het werk als consultant bij BCG is wellicht niet genoeg om een precieze indruk te geven van het werk. Ik kan je daarom sterk aanraden om kennis te maken met BCG tijdens één van de kennismakingmogelijkheden, zoals de ‘Strategy Marathon’, ‘de BCG World Food Programme business course’

of natuurlijk een stage als ‘Visiting Associate’. Dat heeft mij erg geholpen om een goede indruk te krijgen van het werk en van de mensen bij BCG.

Stageverslag

waarschijnlijk niet zou krijgen in bijvoorbeeld de chemische industrie. Zo werd tijdens de wekelijkse teammeetings ook van mij verwacht dat ik deelnam aan de discussies, ging ik kort na aanvang van mijn stage werknemers van de klant interviewen om te achterhalen waar volgens hen de problemen zaten, en werden de analyses die ik had gemaakt door het senior management besproken.

len in mijn werk door iedere dag opnieuw een tijdsplanning te maken.

Ben je nieuwsgierig geworden naar BCG, kijk dan op de website www.bcg.nl, of stuur een mail naar ams.recruiting@bcg. com.

Om deze verantwoordelijkheden goed te kunnen invullen, moet je in korte tijd veel informatie kunnen verwerken en in staat zijn om snel te leren. Je persoonlijke ontwikkeling wordt bij BCG constant in de gaten gehouden door je projectleider en je coach. Zij helpen je met je ontwikkeling door je bijvoorbeeld bepaalde taken te geven die je nog als lastig ervaart en je daarbij te begeleiden.

Zo heb ik geleerd om prioriteiten te stel-

9

Het T-Licht

Advertorial ASML Als fysisch-chemicus aan het werk bij ASML

Sandra van der Graaf

Na een fysisch-chemische studie en een promotie-onderzoek in een Europees project waarbij allerlei vakgebieden bij elkaar kwamen (van het parallelliseren van programmeercodes tot het maken van emulsies met behulp van microtechnologie), ben ik in 2005 bij ASML begonnen. Voor mij was ASML in de eerste instantie een bedrijf dat ingewikkelde machines maakt en waar ik nog niet zoveel over wist. Maar juist daarom sprak het me aan: ik was nieuwsgierig en toe aan een nieuwe uitdaging.

T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

Het vakgebied waar het bij ASML om draait is lithografie: een techniek voor het aanbrengen van een patroon op een silicium schijf (een zogenaamde ‘wafer’). Het af te beelden patroon staat op een masker (het ‘reticle’) en wordt door middel van een optisch systeem (een ASML scanner) geprojecteerd op een silicium wafer die is gecoat met een foto-actieve lak (de ‘photoresist’). Door de belichting wordt een chemische reactie op gang gebracht, waardoor na de belichting in een ander apparaat het belichte gedeelte van de photoresist weggespoeld kan worden . Vervolgens kan in weer een ander apparaat het gedeelte dat niet langer is bedekt met photoresist worden weggeëtst. De ontstane patronen dienen als basis voor het verder ontwikkelen van IC’s (integrated circuits; ofwel chips).

10

ASML maakt dus de optische machines die zorgen voor de projectie van een patroon op de met photoresist bedekte wafer. De grootste uitdaging hierbij is dat de patronen steeds kleiner worden en dat het optisch steeds lastiger wordt om dit nauwkeurig en zonder defecten (maar ook snel) voor elkaar te krijgen. De minimale patroongrootte wordt bepaald door de golflengte van het laserlicht en het optische systeem (de numerieke apertuur is hierbij van groot belang). Op dit moment wordt een 193nm-laser gebruikt en zorgt een laag water tussen de lens en de wafer (‘immersie’) voor een betere resolutie t.o.v. de oudere droge scanners waarbij er gewoon lucht tussen de lens en de wafer zit. Om in de toekomst nog kleinere patronen te kunnen afbeelden wordt er hard gewerkt aan een EUV (Extreme Ultra Violet) scanner met een golflengte van 13.5nm waarbij het lithografische proces in vacuum zal plaatsvinden.

Tot nu toe heb ik me als engineer bij development vooral bezig gehouden met het voorkomen van fouten (defecten) in de afbeeldingen. In de huidige generatie immersiescanners is water in contact met de wafer en de lens en worden patronen van 45nm afgebeeld. Het minste of geringste deeltje of luchtbelletje kan al een patroon verpesten. Fysici en chemici proberen hier zoveel mogelijk inzicht in te krijgen en op die manier de noodzakelijke kwantitatieve voorwaarden voor het systeem te definieren Zo is het belangrijk om extreem schoon water te gebruiken en er ook voor te zorgen dat de oppervlaktes in contact met dit water geen deeltjes of andere contaminatie afgeven aan het water. Daarnaast is het ook erg belangrijk dat de eigenschappen van de oppervlakken en coatings niet zomaar verouderen of veranderen onder invloed van water en/of UV. Het is interessant om te merken dat in een heel ander vakgebied dan waaraan ik op de universiteit heb gewerkt, toch weer dezelfde fenomenen een rol kunnen spelen en ik goed gebruik kan maken van mijn kennis op het gebied van bijvoorbeeld grensvlakspanningseffecten, wettingeigenschappen en de stabiliteit van coatings. Maar ik leer ook nog steeds nieuwe onderwerpen zoals het gedrag van deeltjes in water en vacuum, diffusie van metalen in silicium en optica. Bij ASML heb je vaak ook de mogelijkheid om af en toe op reis te gaan.

ASML heeft veel klanten in Azië en afgelopen paar jaar ben ik op bezoek geweest bij klanten in Taiwan en Zuid-Korea, maar ook de vele internationale collega’s zorgen ervoor dat je merkt dat je in een internationaal bedrijf werkt en dat is natuurlijk erg leuk.

Lunchlezing ASML Op dinsdag 27 januari werden we vereerd met een wederbezoek van ASML. In navolging van de vrij algemene, of beter gezegd, de enigszins natuurkundig aangelegde presentatie op de open dag vorig kalenderjaar, kwamen er drie werknemers van ASML op onze eigen faculteit vertellen over hun ervaringen binnen dit bedrijf. Ditmaal werd niet de nadruk gelegd op analyse en lenzen, maar meer op de projecten en de daarin plaatsvindende chemie.

door: Jeroen Ramakers

(extreem ultraviolet) werkt op een kortere golflengte (13,5 nm vs. 193 nm bij conventionele lasers). Echter, ook deze technologie heeft een nadeel: het probleem dat licht met zo’n kleine golflengte interactie heeft met moleculen die door de lucht zweven. Hiervoor ontwikkelt men vacuümkamers, maar dit staat nog in de kinderschoenen.

Een van de vragen die gesteld werd, was wat een ASML systeem nu precies kost.

Hiermee werd gedoeld op de Twinscan machines. Deze blijken ongeveer 25 miljoen euro (per stuk!) te kosten. ASML leverde er de afgelopen jaren zo’n 200 van aan klanten over de hele wereld. Met de huidige crisis zijn er dat wat minder, maar het R&D budget blijft op 300 miljoen euro staan, om over enkele jaren weer verder te kunnen als marktleider.

ASML bekende verder een verdeling te hebben van 70% vast personeel en 30% flexwerkers. In deze laatste groep wordt als eerste gesneden bij de huidige crisis.

Tijdens de lunch bleek dat veel studenten positief verrast waren over de werkzaamheden binnen ASML. Vooral de nieuwe technologieën en ook de afwisseling van de soorten projecten spraken ons aan.

Ook de gedachte dat over een paar jaar ASML weer veel mensen nodig zal hebben, deed de sfeer goed.

Lunchlezing

In het vorige T-Licht werd al melding gemaakt van de noodzaak tot het extreem schoon werken; op nanometerschaal kan een enkel stofje op een spiegel ervoor zorgen dat er ergens een lasertje verkeerd weerkaatst wordt. Daardoor kan een circuitje een extra draadje of gaatje krijgen. Kortsluiting en een (deels) onbruikbare chip zijn het gevolg. Tijdens de excursie werd ons al kort verteld dat de immersietechnologie, een gedeelte van deze problematiek weg neemt. Er zijn wat voordelen aan deze technologie, namelijk het veel preciezer kunnen werken en minder lichtverlies. Dit laatste komt doordat licht minder gebroken wordt door een vloeibaar medium als water dan door lucht. Echter, met een nieuwe technologie komen er ook nieuwe problemen. Het water dat als medium gebruikt wordt, moet heel schoon zijn. Als er bijvoorbeeld weekmakers uit kunststofonderdelen of coatings van andere materialen oplossen in de vloeistof, zal de brekingsindex veranderen. Dat stelt natuurlijk weer hogere eisen aan de onderdelen en oppervlakken die worden gebruikt binnen de machine. Hiervoor worden de laatste tijd steeds meer scheikundigen aangenomen.

Verder kwam de techniek die ASML nu aan het ontwikkelen is aan de orde: EUV. Deze techniek wordt ontwikkeld omdat de huidige lasertechnologieën al op de grenzen van hun kunnen zitten. De EUV

11

Het T-Licht

Cationic polymer particles One of the first contacts of humans with polymeric particles can be traced back to more than 3000 years ago when natural rubber, obtained from trees, was used to make balls and waterproof clothes.

Being inspired by nature might be a logical path to new materials. One of the best examples is synthetic rubber; prepared for the first time during the 1940’s by a new method nowadays known as emulsion polymerization.

T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

by: Hector Tello Manon

12

In my PhD project we are using cationic block copolymers in an emulsion polymerization process to produce functionalized nanoparticles for potential applications in gene transfer, drug delivery, antimicrobial materials, antifogging coatings, etc.

The preparation of synthetic rubber was the result of great efforts during the 1940’s around the world trying to substitute natural rubber. Natural rubber is obtained as a white liquid from some type of trees. This liquid, also known as latex, consists of a dispersion of polymer particles of monomodal size distribution, stabilized by natural surfactants (figure 1). Natural rubber was already used by Mesoamerican civilizations to produce

several articles including balls for a traditional “ball-game”. The book “Gods and rites and the ancient calendar” from Fray Duran describes some facts about this game: “…The Olmecs are believed to be the inventors of a ball game over 3,000 years ago. This game made use of a rubber ball. In the language Nahuatl, olli is the word for rubber and Olmec means “the people who use rubber”. It was the game of gods, for it was the gods who chose who won or lost. There were no consolation prizes. The “reward” for the losers was being killed with an obsidian blade. “ Similar to the interest manifested for synthetic rubber in the last century, nowadays cationic polymer particles increasingly find interest because of their

Figure 1. Latex extracted from some trees consists of a dispersion of polymer particles (~100 nm). Olmecs used latex to make balls for a traditional game

Approach: With the advent of controlled radical polymerization (CRP) techniques, it has become possible to (relatively) easily synthesize amphiphilic block copolymers (and polymers of more complicated architectures). In this project our approach combines several novel aspects: a) Synthesis of block copolymers containing positive charges In this project Atom Transfer Radical Polymerization (ATRP) and Activator Regenerated by Electron Transfer (ARGET) for ATRP are used to prepare block copolymers of butyl methacrylate and dimethylaminoethyl methacrylate (DMAEMA) with controlled size and composition. pH responsive

PhD Thesis

potential applications ranging form gene transfer to antimicrobial materials. These nanoparticles can be directly prepared via emulsion polymerization where a “hairy” polymeric layer can be obtained through modification of the particles surface or, more effectively, by the use of polymeric surfactants (e.g., amphiphilic block copolymers).

Besides the introduction of a functional hairy layer around the particle, the main advantage over conventional “smallmolecule” surfactants is the relatively low mobility of polymeric surfactants.

Because of the large hydrophilic and hydrophobic blocks, polymeric surfactants have a much greater tendency to stay at the interface, rather than move into the aqueous or polymeric phase, with a potential improvement on particle stability, derived from electro-steric interactions.

Figure 2. The scheme represents our approach to prepare functionalized nanoparticles from cationic block copolymers and films prepared from the latexes obtained Research goal The overall goal of our research is to synthesize cationic block copolymer surfactants of controlled architecture.

These surfactants will be used in an emulsion polymerization process to produce functionalized nanoparticles.

We will study the antimicrobial activity of coatings prepared form these latexes (Figure 2).

characteristic of the block copolymer allows simple purification by tuning the pH of block copolymer solutions (Figure 3). Finally, the polymer is rendered positively charged by a quaternization reaction.

Characterization of block copolymers is done by modern techniques such as Nuclear Magnetic Resonance (NMR), Size Exclusion Chromatography (SEC), Gradient Elution Polymer Chromatography (GPEC), Matrix-Assisted Laser Desorption/Ionization by Time of Flight (MALDI-TOF) analysis, etc.

13

Het T-Licht

b) Solution properties Solution properties such as critical aggregation concentration (CAC) and number of molecules per micelle (Z) are important parameters if one wants to understand nucleation or particle stability during an emulsion polymerization process.

High-Tech instrumentation such as Dynamic Light Scattering (DLS), Static Light Scattering (SLS), Surface Tensiometry, Microcalorimetry, Cryogenic Transmission Electron Microscopy (CryoTEM) and Dark Field Microscopy (DFM) are used to determine solution properties and self-assembly of these block copolymers (Figure 4).

T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

c) Emulsion polymerization.

Emulsion polymerization is a method where a hydrophobic monomer is mixed with water and a small amount of surfactant, until an emulsion is obtained.

After a radical initiator is added, the polymerization reaction takes place and particles are formed. In conventional

processes polymer particles are nucleated by micelles formed by the surfactant which simultaneously stabilizes the particles that are formed.

In our research novel cationic block copolymers are used as surfactants during the polymerization of n-butyl methacrylate to obtain a dispersion of soft polymer particles functionalized with cationic chains at their surface (Figure 5). d) Film properties The last part of the project focuses on films made out of stable latexes. After film formation, the active cationic block copolymer has a reduced tendency to leach out of the substrate (with a resulting lower environmental impact).

Morphology, antimicrobial, antifogging and mechanical properties will also be evaluated. These studies will lead to important conclusions about the relationship between copolymer structure and film properties.

Figure 3. Scheme representing the purification of block copolymer by simply adjusting pH of solution

14

About the author: Figure 4. Instruments used to characterize block copolymer solution properties

My name is Hector M. Tello Manon, I was born in Mexico City.

I Studied Chemical Other projects: Engineering at the National University of Mexico. After two years working for a In our group, other projects focus in the coatings company, I moved to synthesis and preparation of Eindhoven in 2003 were I obtained my novel polymers and hybrids via catalysis, Master degree in January 2006. The polycondensation, enzymatic reactions same year I joined the polymer and controlled radical polymerization. We chemistry group were I started my PhD, are also interested in technological under the supervision of Dr. Hans Heuts applications such as encapsulation of and Prof. Dr. Alex van Herk. If you are clay, super-hydrophobic latexes and interested in my research project you can polymeric surfactants based on contact me: h.tellomanon@tue.nl polyethylene glycol.

PhD Thesis

Furthermore novel semi conductive carbon dispersion, self-healing materials, coatings based on supracolloidal structures, bioconjugates and polymers from natural resources are also under investigation. If you are interested in doing a graduation project or internship in some of these areas contact our SPC department: Helix STO 1.33 TU/e.

Caroline van Os – Rovers or Pleunie Smits.

Figure 5. Emulsion polymerization using cationic block copolymers as surfactants

15

Het T-Licht

Limbo’s in plaats van Tukkers

De Universiteit Twente wordt ook wel eens de universiteit voor Tukkers en Duitsers genoemd. Aangezien ik in beide categorieën min of meer thuishoor, leek het me te voor de hand liggend om maar gewoon naar de UT te gaan. Naast het feit dat ik graag meer van het land wilde zien dan alleen maar onze boerderijen, staat de TU goed aangeschreven en beviel de sfeer mij goed. De eerste ervaringen van een Tukker die probeert te overleven in het Verre Zuiden…

T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

door: Laura Neumann

16

Ergens in de loop van de eerste periode werd het begrip OGO geïntroduceerd.

Op intellectueel gebied bleef de progressie in onze groep zeer beperkt. Dit neemt echter niet weg, dat er op een aantal andere terreinen wel degelijk grote vooruitgang is geboekt. Zo heeft onze groep bijvoorbeeld een bijdrage geleverd aan de cultuur, door de naam van OGO-groep 6 in stand te houden.

Bovendien werd er hard gewerkt aan sociale competenties, door niet alleen, maar met toeschouwers te gamen. Niet (of minder frequent) gamende groepsgenoten kregen veelvuldig de gelegenheid om het geven van opbouwende kritiek in de praktijk te oefenen. Uitspraken als ‘jij kunt zo weinig’ dienen dus in geen geval negatief geïnterpreteerd te worden, maar als goedbedoelde pogingen hetgeen ons bij het STU geleerd is in de praktijk te brengen. Een ander punt waarnaar onze aandacht is uitgegaan, is het krachtig en doeltreffend weergeven van de essentie, om zo te laten blijken of de boodschap is overgekomen en om de vergaderingen niet te lang te laten duren. Ook op dit gebied zijn de doelstellingen mijns inziens ruim gehaald. Een geplande follow-up ‘ergens in januari of februari, niet tijdens de tentamens maar wel min of meer binnenkort, waarbij de voorkeur

van de groep uitgaat naar paintballen, en dan wel buiten ergens in de vrije natuur, omdat dat immers veel spannender is dan binnen’ kan simpelweg weergegeven worden met een ‘koude-oorlog-follow-up’.

Zoals ik net al zei, wilde ik graag iets meer van het land zien. Daarom ben ik ook direct op kamers gegaan. Een kamer hier in Eindhoven had ik gelukkig snel gevonden. Dan blijft het (vooral voor de ouders, die wel willen dat hun kroost enigszins acceptabel terecht komt) altijd spannend in welke staat de kamer is.

Echter, minstens net zo onzeker is de staat van de gezamenlijke huishoudapparatuur. Studentenhuizen zijn (uitzonderingen daargelaten) niet voorzien van de nieuwste snufjes. Dat is ook niet nodig, aangezien veel apparaten al weer verouderd zouden zijn tegen de tijd dat ze gebruikt zouden worden. Wij hebben in ieder geval een aantal apparaten uit voorgaande generaties thuis. Naast een afzuigkap zonder filter is er ook een koelkast aanwezig met ernstige last van grootheidswaan (lees: er is een vriesvak aanwezig waar temperaturen onder het vriespunt niet gehaald worden).

Desalniettemin ontdekte ik bij toeval, toen ik een aantal weken geleden weer thuiskwam op zondagavond, dat wij ook hightech apparaten in huis hebben.

Onze tweede koelkast is namelijk wel degelijk voorzien van een zeer intelligent

systeem: een zelfontdooifunctie. (Ieder normaal mens zou dit stroomuitval noemen, maar dat doet niet ter zake). Deze ontdooifunctie werkt simpel en doeltreffend: al het ijs dat zich in de loop der tijd in de koelkast verzameld heeft, smelt en het ontstane water vormt een grote plas op de keukenvloer. Als je de vloer vervolgens probeert droog te krijgen, met iets wat nog het meest doet denken aan een te klein uitgevallen wannabe-zwabber, is de vloer ook direct (iets) schoner dan voor die tijd. Zo sla je twee vliegen in een klap.

Spraakwater

Ik was ervoor gewaarschuwd: op een technische universiteit zijn de vrouwen enigszins ondervertegenwoordigd. Vandaar dat ik af en toe probeer om in het weekeinde weer eens iets met vriendinnen thuisthuis (die mij op basis van mijn studiekeuze inmiddels Laurens noemen) af te spreken. ‘Ik heb nog steeds die kamer van jou niet gezien. Jij die van mij overigens ook niet. Binnenkort moeten we echt een keer iets afspreken.’ Meestal volgt hierop een stilte van een aantal weken, waarin iedereen druk is met van alles en nog wat. Nadat een afspraak dan pakweg drie keer verzet is, ben je dan toch eindelijk op het punt dat je elkaar weer ziet. De uitzondering op deze regel is een vriendin van mij die een cursus sociologie doet.

Druk is ook zij altijd, maar tijd om iets af te spreken is er in overvloed.

Bij voorkeur natuurlijk op een doordeweekse dag, zodat ze in het weekend nog tijd heeft om andere dingen te doen.

meen Limburgers is voor mij een van de eerste herinneringen uit Eindhoven. Een paar maanden geleden had ik daarmee, op zijn zachtst gezegd, niet zo heel veel ervaring. Toegegeven, het gebeurt wel eens dat ze op de camping in Oostenrijk ineens tegenover je staan. Dat neemt echter niet weg, dat het aantal Limburgers dat ik kende voordat ik hier kwam, op de vingers van één hand te tellen was. Tijdens de meeloopdag had ik al opgestoken dat het aantal vlaaidozen dat bij de OGO-hokken voor de deur dan wel op de kast staat, een goede indicatie is voor het aantal Limburgers dat wekelijks dat hokje passeert. Ook dat Limburgers over het algemeen zélf positief zijn over hun afkomst, is niet onbekend. Zelfs de brabbeltaal (die ze blijkbaar prefereren boven het Algemeen Nederlands) is met enige kennis van het Duits goed te verstaan. (Of je dat ook wilt verstaan, laten we even buiten beschouwing.) Echter, voor het feit dat de personen in kwestie hun afkomst ook de hele dag uitdragen, was ik niet gewaarschuwd. Ik durf het bijna niet toe te geven, maar toen diverse vlaggen de revue passeerden, kon ik die van Limburg direct aanwijzen, die van Overijssel echter niet. Hoe onze vlag eruit ziet heb ik moeten opzoeken, toen ik me bewust werd van dit gat in mijn Tukker-kunde.

Tot slot moet ik toch nog iets kwijt over die Limburgers hier.

De kennismaking met het feno-

17

Het T-Licht

Advertorial S&V Management Consultants Wat is S&V Management Consultants?

S&V Management Consultants is een snel groeiende en internationaal consultancy bureau van 60 professionals in Nederland en BelgiĂŤ. S&V is gespecialiseerd in supply chain management vraagstukken zowel op strategisch als op tactisch niveau. S&V professionals werken in teamverband op nationale, maar ook veel internationale projecten. In Nederland bevat het projectenbestand van S&V een aantal toonaangevende bedrijven, waaronder Friesland Foods, LodersCrocklaan, Cargill, Wavin, NVI en Samas. www.sv-mc.com

info@sv-mc.com

T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

Ervaring van een Supply Chain Management Consultant

18

Illian Hoekstra (28): Mijn eerste project bij Syngenta, een gewasbeschermingproducent, omvatte het opzetten van een beslissingsmodel over hoe bestrijdingsmiddelen vanuit de productielocaties in China en Engeland verscheept moesten worden, zodat de transport kosten minimaal zouden zijn. Hierbij moesten wij rekening houden met verschillende aspecten, zoals handeling en opslagcapaciteiten, productiemogelijkheden, wetgevingrestricties en transportmogelijkheden. Van dit project, wat ik samen met een Engelse collega heb uitgevoerd, heb ik veel geleerd. Opvallend was vooral de hoge mate van verantwoordelijkheid en vrijheid die je krijgt. Andere aspecten die dit project tot een zeer interessant geheel maakten, waren het werken in een internationale omgeving, evenals het contact en de samenwerking met de klant.

Ik heb werktuigbouwkunde gestudeerd, een vrij technische studie. Gedurende mijn afstudeeropdracht bij Corus kwam ik in aanraking met supply chain management, wat mijn interesse trok. Ondanks dat ik werktuigbouwkunde gestudeerd heb, was dit zeker geen belemmering. De supply chain management kennis is met cursussen bijgespijkerd.

Werken bij een Supply Chain Management adviesbureau Veel mensen met een technische achtergrond bedenken niet dat een loopbaan in supply chain management advies voor hen is weggelegd. Toch is 80% van de werknemers van S&V Management Consultants van origine werktuigbouwkundige, scheikundige, natuurkundige of wiskundige. Inhoudelijke kennis van logistiek is voor junior consultants ondergeschikt aan een hoog EQ en een uistekend IQ. Die twee factoren zijn cruciaal en de belangrijkste reden om iemand aan te werven. De selectieprocedure is streng, want alleen dan kan aan de klanten de kwaliteit worden geven, die ze verwachten. S&V Management Consultants investeert daarom ook veel in opleidingen. Behalve de klassieke opleidingen als Six Sigma, spoort S&V Management Consultants haar medewerkers aan een additionele master of MBA te volgen. Als supply chain management consultant sta je dus voor interessante uitdagende vraagstukken en heb je de mogelijkheid om jezelf goed te ontwikkelen.

Lunchlezing S&V Management Consultants Op dinsdag 25 november kwam er een betrekkelijk onbekend en klein bedrijf zijn werkzaamheden uit de doeken doen; S&V Management Consultants. Dit is een consultancybureau dat zich heel specifiek richt op supply chain management. Na een vrij algemene presentatie over S&V en supply chain management van Shirley Hermans, kwam Ilian Hoekstra aan het woord. Deze werktuigbouwkundige, die in de advertorial zijn verhaal nog eens dunnetjes overdoet, vertelde heel enthousiast over zijn eigen projecten.

De lunchlezing was in eerste instantie bedoeld voor onze eigen Japieleden en de eveneens analytisch sterke wiskunde- en informaticastudenten van GEWIS. Helaas bleken de GEWIS-leden niet warm te lopen voor het vrijwillig opgeven van een lunchpauze ter oriëntatie of verdieping en waren er slechts drie (bestuurs)leden aanwezig.

Shirley vertelde over wat supply chain management nu precies inhoudt en waarin S&V zich van andere consultancybureaus onderscheidt. Blijkbaar geven andere bureaus vaak advies over fusies en strategie op allerlei vlakken (personeel, financieel, logistiek, etc.), terwijl S&V dit alleen doet op logistiek gebied.

Supply chain management is eigenlijk het logistieke verhaal van grondstof tot eindproduct. De tussenliggende haltes, zoals transport, opslag in een distributiecentrum, weer transport, opslag bij een tussenhandelaar en weer transport hebben allemaal een rol in dit verhaal. Door bij de opslagcentra de voorraad zo klein mogelijk (maar niet té klein) te houden, transport zo efficiënt en goedkoop mogelijk te laten plaatsvinden en de orders van tussenhandelaren proberen te voorspellen, kunnen er een hoop kosten bespaard worden.

Dit lijkt vrij simpel, maar

is het vaak niet. Supply chain management speelt zich niet echt af in een klein gehucht bij een boer met graan, een molen, een bakker en een stel klanten, maar meer bij grote multinationals met wereldwijde productie- en verkooplocaties. Het voorbeeld waar Ilian zijn verhaal mee illustreerde, was daar een mooi voorbeeld van. Hij noemde Johnson&Johnson, de medicijnenproducent, die wereldwijd produceert, opslag heeft en overal wil kunnen bezorgen.

Een simpele blik op het contract van J&J met hun transportbedrijf leerde hen dat ze al een fikse korting mochten vragen.

Dit scheelde miljoenen per jaar, en het was niemand opgevallen dat deze regel in het contract stond. Ook het vervangen van inefficiënte, halflege vrachtwagens van grote transportbedrijven door lokale, kleinere en goedkopere mensen leverde een kostenbesparing op. Door een schema te maken welke transporteurs waar op de wereld het goedkoopst waren, en dit ook daadwerkelijk te gebruiken, werden wereldwijd dit soort kosten bespaard.

Lunchlezing S&V

door: Jeroen Ramakers

19

Het T-Licht

Tweedaagse excursie Groningen Groningen, je kent het misschien nog wel van je aardrijkskundeles op de basisschool. Elke deelnemer aan de excursie had vooraf wel een ander beeld van Groningen. “Zouden we hunebedden gaan zien? Zeehonden? Terpen, en misschien zelfs de afsluitdijk?”; in de trein werd er lustig op los gefilosofeerd. Niets was echter minder waar, eenmaal aangekomen in Groningen bleek dit een hele normale stad met, nou ja, in ieder geval relatief normale mensen. Gelukkig kon Jan Willem zich wel verstaanbaar maken in het hoge noorden.

T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

door: Jesper van Berkel

20

Snel door naar het hostel, want we hadden een fikse vertraging opgelopen en we zouden binnen geringe tijd alweer opgehaald worden. Voordat wij onze reis vervolgden richting Delfzijl moest eerst nog even een verlate deelnemer opgehaald worden op het centraal station. Het zou sneu zijn als Mark de vier uur reizen in z’n eentje met nog een uur moest verlengen.

Eenmaal aangekomen in Delfzijl volgde een welkome lunch, met aansluitend de on-site trip naar Delamine. Delamine is een joint venture van AkzoNobel en Tosoh Japan, welke een scala aan ethyleenamines produceert uit Akzo’s zelf gechloreerde ethyleenchloride en DSM’s ammoniak ‘oet Limburg’. De producten worden gebruikt in onder andere wasmiddelen, als plasticadditieven en als coating. Na een kort praatje kregen we een rondleiding op de fabriek, beiden zeer verhelderend. We liepen zelfs nog twee oude bekenden tegen het lijf, te weten Koen Bouts en Johan Dam, zij aan zij werkend namens AkzoNobel. Ongelooflijk, waar je tegenwoordig nog terecht kan komen als Eindhovens ingenieur.

Naast Delamine bezochten we ook nog Delesto, de warmtekrachtcentrale die naast de site zelf ook nog eens een mil-

joen huishoudens van energie voorziet.

Het was letterlijk geweldig om een meer dan 500 MW gasverbrandende kolos van dichtbij te zien – en te voelen. Ook het uitzicht over de site en de Eemshaven vanaf de top van dit gebouw was zeker de moeite waard.

Zoals je merkt hebben we hier nog best veel van meegekregen. Dit zou de volgende dag wel anders zijn, nou ja, vooral onze stemming zou anders zijn. Maargoed, dat was nauwelijks een verrassing.

Lieve ………..

Sorry dat ik al weg was om 6.00u.

De nacht was o Super! o Ik heb beter gehad o Waardeloos Bel me o Zo snel mogelijk! o Op donderdagen na 2 uur o Niet Mijn nummer is o 06 3927 9209 o 040 247 3756 o 112 / 0900-tuig

denk ik dan. Maargoed, het was meer opvallend dan storend en de kloof werd later die avond toch veelal gedicht.

Goed en wel verzadigd van pizza en pasta vervolgden we richting de grote markt, waar we eerst rustig nog hebben nageborreld - of eigenlijk voorgeborreld - en toen op zoek zijn gegaan naar een feestje. Uiteraard zoek je de toko op die er het gezelligst uitziet en zo wisten we ons binnen te werken bij een T-feest equiva(Kruis aan indien van toepassing) lent van ‘Commotie’, wat achteraf de studievereniging van Communicatiewetenschappen bleek te zijn. Het was aan menig gezicht af te Even terzijde, het viel al een tijdje op dat lezen; ‘jackpot’. Een van de eerstejaars er een kleine generatiekloof was ontstaan deelnemers onder ons was hier zelfs zo tussen de veelal 4e en 5e jaars deelnevan gecharmeerd dat hij, op de terugweg mers en de drie ‘sjaarzen’; Jurre, Juri en naar het hostel, elders nog een langduStefan (kan niet missen of ik schrijf een rige tussenstop heeft gemaakt. Vermoed van deze namen fout). Waar wij filosowordt dat hij bijgevoegd briefje heeft feren over de zin van het leven horen achtergelaten, waarvan hij er meerdere we op de achtergrond quotes van Family op zak gehad moet hebben.

Guy, en waar wij nog de woorden ‘beter’ of ‘relaxt’ gebruikten om te refereren De volgende ochtend was de reveille alnaar een positieve gebeurtenis, wordt weer om 8.00 uur. Na het ontbijt en een tegenwoordig blijkbaar gekozen voor de korte busreis arriveerden we bij Suiker woorden ‘gunstig’ of de afkorting ‘gun’.

Unie, waar een overweldigend aroma ons Iedereen zal zich wel eens oud voelen tegemoet kwam gelijkend op natte handdoeken die zeven weken in een plastic zak hadden gelegen. Achteraf bleek dit de geur te zijn van verwerkt suikerbietenpulp.

tweedaagse excursie

Na fatsoenlijk ingecheckt te hebben op het hostel werden we nog even vrijgelaten voor het eten.

Zoveel tijd hadden we niet, dus de meeste van ons zijn alvast een pilsje gaan drinken in het restaurant, waarbij er werd geproost op een ‘vergetelijke avond’.

Ondanks de nacht ervoor zat de stemming er toch redelijk goed in; tijdens de koffie voor aanvang van de bedrijfspresentatie werden, mede onder invloed van Sander, geweldige nieuwe marketingstrategieën bedacht voor suiker. Zo bijvoorbeeld het blijven benadrukken dat lightproducten voor losers

21

Het T-Licht T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’ 22

zijn, met de introductie van het product ‘Coca Cola Herotm’, dat vier keer zoveel suiker bevat als normale cola. Ook hoorden hierbij de leuzen, “Zout is fout, zoet is goed, het is suiker dat in mijn voedsel moet.” en natuurlijk de klassieker “Maak me blij, met suiker op m’n ei.” Bij het introductiefilmpje bleek echter dat Suiker Unie er zelf ook kaas van had gegeten; “U kent suiker wel, van producten zoals banket, frisdrank, maar ook snoepjes. Wellicht heeft u zelfs vandaag nog gebruik gemaakt van suiker. Suiker, dé tijdloze smaakmaker.”

De rondleiding op de fabriek loog er echter niet om. Het begon al bij de goed doordachte logistieke planning voor de aanlevering van suikerbieten van diverse chemische samenstellingen tijdens de ‘suikercampagne’, de productieperiode van suiker. Deze duurt jaarlijks slechts vijf maanden, de overige tijd ligt de fabriek stil en in deze tijd wordt elk jaar weer kritisch gekeken naar het proces en worden er ook vaak veranderingen doorgevoerd. Op de plant zelf werden de bieten met veel mechanisch geweld door de fabriek getransporteerd, gewassen en gesneden tot pulp. Hierna volgen extractieprocessen, neerslag van bijproducten en enkele schei-

dingsstappen, waarna de uiteindelijke kristallisatie van suiker plaatsvindt waarvan fysisch gezien volledig pure suiker het resultaat is. Ook erg leuk dat we in deze fabriek mochten proeven wat er uit de reactor kwam!

Aan proeven geen gebrek deze dag. Een kort vervolg aan de hand van een van de belangrijkste bijproducten van de suikerindustrie; melasse. Waar eindigt melasse vraag je? Bij Bergen op Zoom, Nedalco, waar deze vergist wordt tot alcohol.

Waar eindigt deze alcohol? Nou, een deel ervan gaat weer terug naar Groningen en komt terecht bij Hooghoudt. Bergen op Zoom was wat ver, maar bij Hooghoudt zijn we geweest. Een leuke locatie met

een ‘hoog houten brug’ voor het pand en een ontvangst ogend als een bruin café. De excursie ter plaatse was weinig technisch en meer gericht op een breder publiek, dus ook wat aan de korte kant.

Dit resulteerde wel in een uitvoerige productconfrontatie met drie rondes van ieder een stuk of tien van Hooghoudt’s alcoholhoudende producten.

Zeker niet verkeerd, maar in overdreven consumptie hadden weinig mensen trek na de dag ervoor. Ohja, Hooghoudt korenwijn wordt door hen zelf vergeleken met single malt whisky - drink dit alsjeblieft niet! - tenzij je gewend bent je single malt te drinken met brandspiritus.

En toen gingen we naar huis.

Doorgelicht: De Kredietcrisis De Kredietcrisis is de aanduiding voor een crisis op de financiële markten die in de zomer van 2007 ontstond.

De achterliggende oorzaken van de crisis zijn zo complex dat het nagenoeg onmogelijk is om een helder en volledig beeld van de situatie te krijgen. Analyses van de problemen en de fundamentele oplossingen zijn vaak gericht op slechts een beperkt onderdeel van de crisis, maar wij gaan het toch een beetje duidelijk proberen te maken voor jullie, zodat je binnenkort als ware een bedrijfskundige kunt meepraten over de crisis.

Door: Chris en Willeke

crisis op de interbancaire geldmarkt en moesten banken en andere financiële instellingen voor zeer grote bedragen aan verliezen op dergelijke beleggingen rapporteren.

Op diverse tijdstippen moesten centrale banken op grote schaal liquiditeitssteun verlenen, om een verstoring van het financiële systeem te voorkomen. Vooral vanaf het begin van 2008 leidden deze problemen tevens tot sterk dalende koersen op de aandelenmarkten. Vanaf september 2008 was er sprake van een escalatie van de problemen en kwamen diverse grote banken in de problemen. Het bancaire systeem dreigde vast te lopen omdat banken elkaar niet meer vertrouwden en dus geen geld aan elkaar wilden lenen.

Het kwam zover dat overheden moesten ingrijpen toen duidelijk werd dat de gevolgen van de crisis overal hun stempel op zouden drukken. Het financiële gebeuren is een heel groot en complex web waardoor niemand precies kan voorspellen wat de gevolgen zouden zijn als een grote bank zou omvallen. Aangezien banken ook onderling heel nauw met elkaar verbonden zijn, zou het kunnen beteke-

Doorgelicht

De oorzaak was een crisis op de markt voor Amerikaanse hypotheken. Dit is veroorzaakt door een daling van de Amerikaanse huizenprijzen, nadat in de jaren vóór 2007 op grote schaal te hoge hypotheken waren verstrekt aan financieel te zwakke huizenkopers. Meestal hadden deze hypotheken aanvankelijk een lage rente, maar die ging in de jaren daarna omhoog.

Huiseigenaren hoopten echter dat zij het huis met winst zouden kunnen verkopen voordat de renteherziening zou plaatsvinden. Toen de huizenmarkt stagneerde, slaagden zij er niet tijdig in hun huis te verkopen, zodat ze geconfronteerd werden met hogere maandlasten. Dit kwam onder andere doordat er leningen werden verstrekt die groter waren dan de waarde van het onderpand. Ook werden leningen verstrekt aan personen die in het verleden helemaal geen lening zouden mogen afsluiten vanwege hun lage kredietwaardigheid. De term ‘subprime’ wordt vaak gebuikt om deze personen aan te duiden. Door de betalingsachterstanden die hierop volgden, steeg het aantal gedwongen verkopen van huizen sterk. Dit leidde tot problemen op de markt van beleggingsinstrumenten in dergelijke leningen. In de zomer van 2007 leidde dit tot een

23

Het T-Licht T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’ 24

nen dat het omvallen van één bank tot een domino effect leidt. En je hoeft geen genie te zijn om te bedenken dat alle bedrijven weer verbonden zijn met banken. Het resultaat zou dus een complete chaos zijn.

het bezuinigen. Zo is eind december bekend geworden dat een overeenkomst tussen DOW en de regering van Koeweit niet meer doorgaat met als gevolg dat de aandelenprijs van DOW met 19% is gedaald.

Gevolgen voor de studenten Maar nu komt de vraag die iedereen wel bezig zal houden: wat zijn de gevolgen van deze crisis op ons, de studenten?

Hieronder staan een aantal reacties van studenten die ons allen wel bekend zijn.

Paula Geers (4e jaars student, bestuurslid van Japie) geeft aan dat ze wel weet dat het niet goed gaat, maar ze maakt zich nog niet echt zorgen. Haar medebestuursgenoot, Niek van Heijningen, maakt zich niet echt druk en verwacht dat alles snel genoeg weer bij het oude zal zijn.

Zoals hierboven te zien is, maken de studenten zich er niet zo druk om, maar is dat wel terecht? Is het allemaal wel de ver-van-mijn-bed-show of komt het toch dichterbij dan we denken…?

Voor de jongerejaars is er nu niet heel veel om zich druk over te maken, maar het is wel merkbaar dat bedrijven minder geld hebben voor excursies en andere activiteiten. Het zou dus kunnen dat er minder pennen uitgedeeld gaan worden.

Voor de studenten die binnen nu en ongeveer 1-2 jaar willen gaan werken, is de situatie iets moeilijker geworden.

Het vinden van een baan zal niet meer zo makkelijk zijn. Veel bedrijven hebben plannen afgeblazen en zijn aan

Tips Zo, genoeg gepraat over deze crisis, want aanpraten is ook een kunst. We kunnen het beter hebben over hoe de eventuele problemen op te lossen.

Aangezien alles en iedereen aan het bezuinigen is, kunnen we als studenten niet achterblijven. Een heel bekende en makkelijke manier is om je eigen boterhammetjes mee te nemen, want de kantines zijn toch duurder dan de meeste supermarkten. Als je dan je boterhammetjes koopt in de supermarkt en het bedrag wordt naar boven afgerond, kun je beter met pin betalen. Alle beetjes helpen.

Het is misschien ook verstanding om eens bij de Edah en de Lidl te gaan shoppen. Sommige artikelen zijn daar goedkoper dan bij de supermarkt met de Hamsters. Natuurlijk letten op de aanbiedingen en in het groot kopen.

Waarom zou je twee toiletpapier rollen kopen als je 24 kan kopen en het je 1/3 in de prijs scheelt. Een blik op de herniaschappen kan ook geen kwaad.

Als je dan in het groot ingekocht hebt, blijft er ook wel eens wat over. Meestal worden deze kliekjes weggegooid en

dat is natuurlijk zonde, want je kunt de kliekjes ook invriezen voor een keer wanneer je een snelle hap nodig hebt.

Dat bespaart weer een kant en klare maaltijd of een bezoek aan de shoarmatent.

Ga eens langs bij www.gratis.nl voor, zoals de naam al suggereert, gratis spullen. Altijd handig voor als je weer eens een verjaardag hebt.

En vooral voor de vrouwen: schoenen

Dan volgen er nu nog een paar algemene tips die altijd nuttig kunnen zijn.

Blijf zolang je studeert lid bij Japie. Dan kun je namelijk mee op goedkope vakanties en kan er hier en daar nog eens een lekkere lunch naar binnen gewerkt worden bij de lezingen.

Koop één keer in je leven een staatslot. Dit moet je op het moment doen dat je er zeker van bent dat je in de ‘winning mood’ bent. Doe dit maar één keer, want anders gaat het je weer te

gaan langer mee dan een maand, dus koop er niet te veel.

Dan volgt nu de allerlaatste en belangrijkste tip; laat het je vooral niet aanpraten, want je bent zo bang gemaakt.

Doorgelicht

Na het eten heb je ook wel eens zin in wat ontspanning. Lekker filmpje pakken in de bioscoop, maar dat is best een duur grapje, zeker als je er nog wat te drinken en eten bij neemt. Je kunt dan beter gewoon de films downloaden en lekker op de bank de film kijken, met een zak chips die je die dag nog gehamsterd hebt.

veel geld kosten, dus wacht op het goede moment.

En dan nog even dit, als je geld genoeg hebt, lekker blijven uitgeven en niet erop gaan zitten. Geld hoeft er niet warmpjes bij te zitten, maar diegene die het geld heeft wel.

Dus denk eraan; GELD ZAT GINNE SCHRIK!!

25

advertentie dosign

De vijfdaagse excursie naar Porto Woensdag 21 januari was het zover, een groep van 26 Japieleden stond klaar om te vertrekken richting het zonnige Porto in Portugal voor de 5-daagse excursie. Na de tentamenstress uiteraard een mooie afwisseling en de mogelijkheid om even lekker bij te komen van het zware studentenleven. Het was ook deze keer weer gelukt een gevarieerd programma samen te stellen. Ook onze huismeester, Michael Scheepers, was van de partij.

Woensdag 21 januari Toen iedereen voor de Helix verzameld was, vertrokken we met de bus richting het vliegveld van Charleroi. Het bleek dat iedereen al warm liep voor de reis, aangezien de temperatuur in de bus zo hoog werd dat een korte pitstop gemaakt moest worden. Uiteindelijk toch veilig aangekomen op het vliegveld kon de echte reis beginnen.

Zonder veel kleerscheuren wisten we aan te komen bij ons hostel, op de gefronste wenkbrauwen bij het inslaan van het steile steegje waar het hostel zich bevond, na.

Het weer was niet al te best, maar voor ons doorgewinterde Hollanders mocht dit natuurlijk geen belemmering zijn. Het hostel bleek prima in orde te zijn, een goede ontvangst, mooie woonkamer met keuken, nette slaapkamers en voldoende schone douches en wc’s. Na goed en wel ingecheckt te zijn, ging iedereen zijn eigen weg om de prachtige binnenstad van Porto en zijn culinaire hoogstandjes te gaan verkennen.

Donderdag 22 januari De eerste avond was voor niemand een latertje geworden dus iedereen was ’s ochtends weer snel op de been. Deze dag stonden de bezoeken aan de bedrijven Sysadvance en Galp Energia op het programma. Na wat problemen met het verkrijgen van de metrokaartjes kwamen we uiteindelijk via de metro en een door de universiteit geregelde bus aan bij het eerste bedrijf(je).

Sysadvance is een spin-off bedrijf van de universiteit van Porto, dat gespecialiseerd is in het scheiden van stikstof en zuurstof uit lucht.

De techniek die ze hiervoor gebruiken is pressure swing absorption. Uiteindelijk wordt een apparaat gebouwd, dat uit lucht respectievelijk zuurstof of stikstof kan leveren op verschillende zuiverheden. De toepassingen hiervan zijn legio, van verpakking van voedsel, tot het snijden van metalen, tot het verhogen van het zuurstofgehalte

Vijfdaagse excursie

door: Rick Maas

27

Het T-Licht T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

in kweekvijvers voor vissen. Al met al was het erg interessant om te zien hoe een dergelijk klein bedrijf opgezet is en zich verder ontwikkelt en steeds verder groeit.

28

Het volgende bezoek was ook erg de moeite waard. We begonnen eerst met een Portugese lunch waarna een van de medewerkers van de raffinaderij een presentatie gaf. Het was mooi om te zien hoe enthousiast we werden ontvangen, al liet de inhoud van de presentatie wel wat te wensen over. Na een tour over het terrein, begaven we ons weer terug naar het hostel. We reden terug langs de Atlantische Oceaan en de rivier de Douro, die Porto in twee delen verdeelt, wat voor de nodige mooie plaatjes zorgde. Op aanraden van enkele mensen, probeerde een groot gedeelte van de groep op de tweede avond een typisch Portugees gerecht uit: de Francesinha. Deze boterhammen belegd met kaas, ham, worst, nog een vleessoort, ham, ei en kaas, overgoten met een biersaus, bevielen over het algemeen erg goed. Ook deze avond vielen er weinig spectaculaire gebeurtenissen te noteren, al dienen natuurlijk de nachtelijke escapades van een zekere tweedejaars niet onvermeld blijven.

Vrijdag 23 januari De tweede serieuze dag van het programma verliep ook prima, we moesten wat vroeger opstaan dan de vorige dag maar dit was voor de meesten geen probleem. We waren deze dag te gast op de universiteit van Porto. We werden met open armen ontvangen en men had alles uit de kast getrokken om ons een duidelijk beeld te geven. Er waren praatjes van verschillende professoren, alsmede een oproep aan ons tot deelname aan het Erasmus programma. Wij als Eindhovense studenten zijn in ieder geval van harte welkom voor een uitwisseling, afstudeeropdracht of promotie in Porto!

De rest van het programma bestond uit de gebruikelijke rondleiding over de labs, een bovengemiddelde lunch en een erg enthousiast praatje van het hoofd van de faculteit Chemical Engineering. Na het bezoek aan de universiteit stond een rondleiding over de brouwerij van Unicer op het programma. Ondanks dat sommigen hun concentratie ergens onderweg verloren waren, werd er toch een goede en duidelijke uitleg gegeven over het brouwproces. Vooral de op de universiteit ontwikkelde nieuwe methode voor het brouwen van alcoholvrij bier was interessant. Later bij de proeverij bleek dat het erg lastig was om het nieuwe alcoholvrij bier te onderscheiden van het normale pilsener. Op de proeverij werden verder

Bob mag niet met haar paren.

Evert wilde een kansje wagen, hij probeerde een Belg’sche te behagen, hij wilde naar bed, met de Herpesslet, maar werd door Sven verslagen.

Een buschauffeur met twee wangen, mocht Japie in zijn bus ontvangen, een cantus begon, zo hard als ‘t maar kon, nu heeft hij zichzelf opgehangen.

In de avond was er weer een vrij programma. Nu het serieuze gedeelte van de 5-daagse voorbij was, was het tijd om het nachtleven van Porto onveilig te gaan maken. Verschillende bars en discotheken werden bezocht. In de discotheek Via Rapida bleek dat ook in Portugal behoorlijk wat schaars gekleed vrouwelijk schoon te vinden is, al was het soms wat jong. De wetenschappelijk begeleider had voor even het schroom van het begeleiden van een groep studenten van zich afgegooid, met wisselend succes. Bob had wat problemen, terwijl Sven een Belgische schone aan de haak wist te slaan: Bob die zat eens te staren, naar een meisje met blonde haren, oh wat een strop, de baas klapt erop,

Vijfdaagse excursie

nog de nodige andere bieren aan test onderworpen, wat voor veel muzikaal plezier zorgde bij de busreis terug naar het hostel. Een aantal dagen verder werd een limerick bedacht die erg van toepassing was op deze rit:

Zaterdag 24 januari Zowaar was deze dag de zon doorgebroken, waardoor het gebrek aan slaap al snel vergeten was. Op deze dag stond een cruise over de rivier de Douro op het programma, alsmede een bezoek aan twee portkelders.

Toen na een omweg de boot was gevonden, waren de weergoden ons minder gunstig gezind. De regen mocht de pret echter niet drukken. De tocht gaf een prachtig uitzicht over de oude binnenstad van Porto met de vele kleine vervallen huisjes. Ook de overkant van de rivier, met de portkelders was erg mooi om te zien. De cruise voerde ons langs zes bruggen over de Douro, waarvan er één veel gelijkenissen vertoont met de Eiffeltoren in Parijs. Een ander onmisbaar onderdeel van de cultuur van Porto is

de portwijn. In de middag hebben we deelgenomen aan een rondleiding door twee portkelders. Er werd uitgelegd hoe de port gemaakt wordt en welke verschillende soorten er verkrijgbaar zijn.

Ook konden de kelders met daarin de houten vaten waarin de wijn bewaard

29

Het T-Licht T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’ 30

wordt bekeken worden. Na afloop was er in beide portkelders de gelegenheid om nog wat te proeven. De wat sterkere, zoete wijn viel bij de meesten goed in de smaak, op wat ‘hair’ in sommige vaten na. In de avond werd na even zoeken een restaurant gevonden waar we met de hele groep konden eten. Niet iedereen was te spreken over de voorgeschotelde gerechten, maar over het algemeen was het erg gezellig. Deze laatste avond werd nog volop gebruik gemaakt van het aanwezige nachtelijk vertier.

Zondag 25 januari De laatste dag was alweer aangebroken. Deze dag stond veelal in het teken van vrije tijd. Door wat miscommunicatie was iedereen al erg vroeg uit de veren, maar uiteindelijk stond ook het bestuur om 10 uur paraat om de Torre dos Clérigos te bezoeken.

Vanaf de hoogste toren van Porto was de gehele stad te zien. Iets minder spectaculair dan vooraf verwacht, maar toch zeker de moeite waard.

Ondanks de vermoeidheid ging iedereen toch de stad in om nog wat bezienswaardigheden te checken.

Het stadion van Porto werd nog bezocht, een oude markt, de winkelstraat, het muziekcentrum ontworpen door een Nederlander, en nog veel meer. De zondag bleek hiervoor niet de meest ideale dag, aangezien veel bezienswaardigheden dicht waren, maar de vreetverdieping in een winkelcentrum maakte alles goed.

Even later kon de terugweg naar Nederland weer ingezet worden. Na een tocht te voet, met de metro, het vliegtuig en de bus kwamen we uiteindelijk rond twee uur ’s nachts weer aan bij de Helix.

Al met al was het een geweldige reis!

Vooraf was er nog even de gedachte dat er in Porto niet zo veel te doen was, maar dit kan na deze vijf dagen zeker

ontkend worden. Porto is een prachtige stad gebleken, waar veel te zien en te doen is. Ik hoop dan ook dat alle deelnemers zich goed vermaakt hebben, wij in ieder geval wel! We zien jullie dus graag ook weer op de volgende 5-daagse.

Het Y van de (Huis)Meester Vijfdaagse excursie Portugal

door: Michael Scheepers Dan de dag van vertrek: voordat we met de Belgische touringcar de stad uit zijn hebben we half Eindhoven gehad. Ik dacht op dat moment: zit er nu niet ĂŠĂŠn student bij die verder dan de universiteit en het Stratumseind bekend is?

Aangekomen in Porto bleek het in het bezit zijn van een aantal studenten toch wel makkelijk. Voordat ik goed en wel de plattegrond van het metrostel-

hebben gedragen, dit verdiend een grote pluim voor zowel het bestuur als voor de deelnemers.

Als je bij een andere universiteit en faculteit binnen mag kijken kan je toch alleen maar concluderen dat in Eindhoven de faciliteiten voor werk, studie en veiligheid ver vooruit lopen. Wat me dan weer wel tegenstaat is dat de meeste studenten liever lui zijn dan moe, zodat ik me helaas wel eens genoodzaakt voelde om een aantal lopende banden stil te zetten, zodat de studenten toch wel gedwongen werden om te lopen. Dat daar ook wel eens een bejaard vrouwtje tussen stond is gewoon pech.

Het Y van de (Huis)Meester

Al jarenlang sta ik op een lijst om een keer een vijfdaagse excursie mee te mogen maken met Japie. Gezien de weinige punten die ik blijkbaar heb als erelid van Japie is het er tot voor kort nooit van gekomen. Tot mijn grote schrik bleek dit jaar dat er op het laatste moment nog een plekje beschikbaar zou zijn, en kon ik natuurlijk niet meer terug.

Vol goede moed deelde ik dit thuis mede, maar mijn vrouw en kinderen waren niet echt blij.

Hoewel ik er vooraf tegenop zag, en ik zelfs een dik boek had meegenomen, is deze vijfdaagse mij erg goed bevallen. Ik heb vandaag het boek ongelezen teruggebracht naar de bibliotheek.

sel had bekeken, zat ik al in de metro, en een van onze studenten wist zelfs al uit het hoofd de volgende haltes op te noemen. Ook heb ik met bewondering gekeken hoe correct onze studenten zich in bedrijven en de universiteit van Porto

31

Wie was ook alweer?

Het T-Licht

Ivanovitsj Mendelejev

Dmitri Ivanovitsj Mendelejev, Mendeleev of Mendeleyev? Het Russische schrift laat verschillende vertalingen van de achternaam voor deze wetenschapper open.

Maar het is wel een naam die bij iedere scheikundig technoloog een belletje laat rinkelen, want hij is de grondlegger van het periodiek systeem. Maar deze Rus heeft in bijna 73 jaar toch meer bedacht en meegemaakt, dus daarover meer!

T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

door: Irene en Paula

32

Dmitri Mendelejev werd in 1834 geboren als jongste van een hoop broers en zussen, 15 of 17? De Engelse en Nederlandse Wikipedia verschillen zelfs van mening. De familie leefde vlakbij Tobolsk, een stad midden in Siberië waar Dmitri een aantal jaren aan het gymnasium vertoefde. Het gezin verhuisde naar SintPetersburg waar Mendelejev zijn opleiding voltooide. Na zijn opleiding werd tuberculose vastgesteld, dus verhuisde hij voor een paar jaar naar een gebied bij de Zwarte zee. Hier bleef hij niet ziek en zielig zitten maar ging aan het werk op een gymnasium. Volledig hersteld keerde hij weer terug naar SintPetersburg waar hij de onderzoekswereld in dook. Vooral spectroscopie interesseerde hem. In Heidelberg, Duitsland, werkte hij aan een spectroscoop en schreef er zijn eerste boek over dat met veel lof werd ontvangen.

In de jaren hierna trouwde hij zijn eerste vrouw Feozva en werd professor bij het Technologisch Instituut en de universiteit van Sint-Petersburg.

Onderzoekers zitten niet stil; verschillende andere onderzoekers waren bezig orde te brengen in de verschillende elementen die de wereld tot dan toe kende. Het was bekend dat sommige

elementen soortgelijke eigenschappen hebben. Hier werden rijtjes van drie van gemaakt; de wet van triaden, zoals chloor, broom en jood en lithium, natrium en kalium. Een andere wetenschapper vond in zijn eigen systeem een herhaling van eigenschappen van elementen met een periode van acht elementen. Maar het plaatsen van twee elementen in een vakje werd door zijn vakgenoten bekritiseerd.

In 1869 presenteerde Mendelejev voor de Russische chemievereniging zijn periodiek systeem, een stukje chaotischer dan dat het nu bekend staat, maar een stuk logischer en beter doordacht dan tot dan toe. Zonder het te weten had een collega gelijktijdig hetzelfde systeem bedacht, maar Mendelejev voorspelde in zijn periodiek systeem ook een aantal elementen die nog niet ontdekt waren: eka-silicium, eka-aluminium en eka-borium, nu beter bekend als germanium, gallium en scandium.Van deze elementen wist hij de eigenschappen te voorspellen. Het moge geen verrassing zijn dat deze elementen een aantal jaren later ook ontdekt werden.

De mogelijkheid van nog onontdekte elementen en de opzet van de tabel zorgden ervoor dat de tabel van Mendelejev tot op de dag van vandaag nog gebruikt wordt en dat zijn naam eraan verbonden blijft.

delejev dat het percentage op 38 procent alcohol moest liggen maar omdat het belastingsysteem af hing van de sterkte van de drank werd dit afgerond naar 40 procent.

Door al zijn goede werk werd Mendelejev ook vanuit hoge kringen gewaardeerd. Bij de Russische orthodoxe kerk geldt dat je mag scheiden maar moet er als er hertrouwd wordt minimaal zeven jaar voorbij zijn gegaan omdat je anders een bigamist bent en dat was toen ook al bij de wet niet toegestaan. Dus nadat zijn eerste huwelijk, een gearrangeerd huwelijk, overging zou Mendelejev niet snel mogen hertrouwen.

Toen hij toch opnieuw trouwde, dit keer uit liefde en een maand voor zijn eerste huwelijk officieel gescheiden was, zei de tsaar: “Mendeleev has two wives, yes, but I have only one Mendeleev� en daarmee was de zaak afgedaan.

Mendelejev gaf ook niets om zijn uiterlijk. Volgens de verhalen ging hij slechts een keer per jaar naar de kapper en ook zijn baard werd maar eens per jaar geschoren.

Op 2 februari 1907 overleed hij aan de griep, hij is dan 73 jaar. Om zijn naam ook in het periodiek systeem voort te laten leven is element 101, mendelevium, naar hem vernoemd net als een krater op de maan.

Wie was ook alweer?

Natuurlijk is het periodiek systeem niet het enige waaraan hij heeft gewerkt. Hij had de hypothese dat er nog twee inerte elementen bestonden die lichter waren dan waterstof.

In die tijd dacht men dat het heelal bestond uit ether, en bij een zonsverduistering in 1869 werden spectraallijnen waargenomen die met geen enkel bekende stof overeen kwam. Mendelejev noemde het element dat hiervoor verantwoordelijk was coronium, naar de corona om de zon. Dit is een van de twee inerte elementen die volgens hem de ether voorstelde.

In een ander onderzoek onderzocht hij de expansie van vloeistoffen en gassen als ze verwarmd worden.

Verder keek hij nog naar de kritische temperatuur van gassen.

In opdracht van de Russische marine vond hij een kruit uit dat minder rookte.

Helaas heeft de marine het niet gebruikt, maar Mendelejev zorgde er wel voor dat het geproduceerd werd.

Ook aan een andere belangrijke trots van Rusland werd door Mendelejev gewerkt.

Hij besteedde een half jaar aan onderzoek naar de ideale volumeratio tussen alcohol en water in wodka. De resultaten van dit onderzoek publiceerde hij onder de titel: On Combining Alcohol and Water.

Hieruit werd de standaard voor de wodka in Rusland bepaald.

Eigenlijk vond Men-

33

Het T-Licht

Diesweek De diesweek van Japie was ook dit jaar weer een grote happening. Vijf dagen lang stond alles in het teken van de verjaardag van de vereniging. ’s Maandags opening en Diescafé, op dinsdag het apekooien van de ACTcIE en op woensdag de excursie naar het prehistorisch dorp en de cantus van de F.O.R.T. Donderdag was de A.L.V. en de kroegentocht en de week eindigde op vrijdag met een opkikker in de ochtend en een bezoek van de Goedheiligman ’s middags.

T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

door: Rik Mestrom

34

Traditiegetrouw begon deze week met de opening op maandag met een speech van de voorzitter en een grote taart.

Iedereen kon van deze grote taart een lekker stukje opsmikkelen. Daarnaast werd er ook gedacht aan de creatieve kant van de aanwezigen. Voor wie dat wilde was er de mogelijkheid om met kleine bolletjes klei en enkele hulpmiddelen sculpturen van velerlei aard te boetseren. Dit leverde een heel aantal verrassende kunstwerken op die nu tentoongesteld staan op de Japiekamer.

Die avond ging het feest voort met het Diescafé “Vive la France!”. De F.O.R.T. was mooi aangekleed met stokbroden, kuipjes kruidenboter en flessen wijn. Met deze goederen werd het echter niet bij aankleding alleen gelaten. Iedereen die binnen kwam, begon met een aangename slok Pastis 51 als welkomstdrank en een toastje met Paturain.

De fervente kroegtijger kon de avond vervolgen met een lekker fris biertje.

Uiteraard was de muziek tijdens deze avond aangepast aan het thema met een breed spectrum aan Franse chansons en popnummers. Halverwege het diescafé vingen de bierestafettes aan en na de zeer spraakmakende voorrondes wonnen “Les Grandpères” in een voortreffelijke finale van het 51ste Bestuur.

De tweede dag van de diesweek stond in het teken van de activiteit van de ACTcIE, het apekooien. Tijdens deze activiteit kon menig sportief Japielid met een kleine hang naar vroeger zijn of haar hart ophalen. De ACTcIE had een sportzaal afgehuurd en deze volgezet met alle mogelijke gymnastiektoestellen. Het enthousiasme was niet van de lucht en iedereen kon zich flink moe maken.

Hoewel er enkele (lichte) blessures te betreuren waren, mocht dit de pret niet drukken. Na enkele uurtjes fysieke inspanning kon men in de kantine van het sportcentrum even bijkomen met een sportdrankje of een verkoelend biertje.

De dinsdagavond was vrij gehouden, zodat het ook mogelijk was om even een keer op adem te komen of alvast te sparen voor de rest van de week.

De rest van het programma van de diesweek begon op woensdagmiddag met de excursie naar het prehistorisch dorp “Eversham” in Eindhoven. Veertien personen togen per fiets of per bus richting de Genneper Parken waar dit mooie plaatsje ligt. Daar aangekomen werd uitgelegd hoelang de ijzertijd, waarin het dorp zich bevond, al geleden was en wat voor middelen de mensen in die tijd tot hun beschikking hadden.

Vervolgens werd uitgelegd hoe de excursie in elkaar zou steken en werden er twee groepjes gemaakt.

Donderdag was dan de dies-A.L.V. waarin enkele belangrijke zaken aan bod kwamen zoals financiën van het bestuur en de F.O.R.T.-commissie. Helaas bleek hieruit dat de prijs van een F.O.R.T.-kaart niet meer te handhaven was en dat deze in 2009 omhoog zou gaan. Na de A.L.V. kon iedereen nog even rustig borrelen in de F.O.R.T. alvorens de kroegentocht ’s avonds zou beginnen.

Voor deze tocht waren een vijftal kroegen benaderd die elk wel een biertje wilde sponsoren voor Japie. Met elke kroeg (en wellicht elke consumptie) werd de sfeer beter. Eén uitbater had goed ingespeeld op het publiek en enkele drank-

gerelateerde spelen geïnstalleerd boven de bar. Helaas lukte het niemand om de trechter geheel te legen. Na enkele omzwervingen eindigde de avond dan in de laatste kroeg en kon vrijwel iedereen zeer moe en voldaan naar huis terugkeren om zich op te maken voor de laatste dag van deze mooie week.

De vrijdagochtend begon met een beetje zitten in de Pantry onder het genot van een weldadige portie warme chocomel met slagroom en eventueel wat pepernoten. Bij iedereen die zijn schoen in de loop van de week op de Japiekamer had gezet, bleek Sint Nicolaas langs te zijn geweest met een wonderbaarlijk mooie lamp als cadeau. Nadat een groot aantal leden even een paar minuutjes rust had kunnen pakken bij deze versnaperingen werd het even iets rustiger totdat de pauze begon te naderen.

Tijdens de pauze bleek dat intussen de Goedheiligman uit Spanje was gearriveerd in Eindhoven.

Samen met zijn twee knechten wilde hij iedereen graag nog persoonlijk trakteren op allerlei lekkers. Het was mooi om te zien dat ook het personeel van de faculteit begaan was met deze vriendelijke oude man.

Gezeten op een heuse Sint-mobiel kon Sinterklaas zich door de helaas smalle gangen van de faculteit voortbewegen.

Toch was dit een uitkomst. Hij kon nu zonder moeite alle OGO-groepjes uit het eerste jaar bereiken die anders wel erg afgelegen zaten.

diesweek

De bedoeling was dat beide teams pannenkoeken zouden bakken, waarna deze op hun kwaliteit beoordeeld zouden worden. Op het eerste oog lijkt dit een vrij simpele opdracht, maar het had toch meer voeten in de aarde. Om aan meel te komen, diende eerst graan te worden gemalen. Appels en melk konden slechts verkregen worden door te ruilen met zelfgeslagen touwen en pennen.

Nadat dan de ingrediënten waren bemachtigd kwam nog het proces van bakken. Hiervoor is uiteraard vuur nodig.

Na enkele pogingen lukte dit het ene groepje wat beter dan het andere en de pannenkoeken werden gebakken.

Eindelijk konden de vruchten van deze noeste arbeid geplukt worden en deze bleken nog erg smaakvol te zijn ook! ’s Avonds was nog een muzikale activiteit gepland: de diescantus.

De corona verwachtte veel van het presidium, en het presidium van de corona. Al met al werd de cantus uitstekend door hen geleid.

Hilarische momenten waren wel de wortelestafettes en het alvast schilderen van de muur van de F.O.R.T. De absolute killer bleek het belletje te zijn dat het presidium even van de Japiekamer had geleend.

Met het vertrekken van de Sint, vertrok ook langzaam het diesgevoel uit de Helix. Daarmee kwam een einde aan een erg leuke en geslaagde week. Nu kon iedereen eindelijk beginnen met helemaal bij te komen van de verjaardag van de mooiste vereniging van Eindhoven en omstreken.

35

advertorial TNO

Lunchlezing TNO Op donderdag 20 november stond de lunchlezing van TNO op het programma.

TNO is een bedrijf dat wetenschappelijke kennis praktisch toepasbaar maakt in samenwerking met het bedrijfsleven. Het thema van de lezing was CO2-afvang. Zoals bekend levert de emissie van COÂŹ2 een grote bijdrage aan het versterkte broeikaseffect, en daarmee aan de opwarming van de aarde. De grootste bron van CO2emissie zijn elektriciteitscentrales. TNO is bezig met het ontwikkelen van methodes om deze emissies te verminderen.

In de lezing werd uitgelegd welke mogelijkheden er zijn met betrekking tot het opvangen van CO2. Zo zijn er mogelijkheden voor pre-combustion opvang, waarbij de brandstof wordt omgezet in waterstof en CO2. Hierna wordt de CO2 opgevangen en de waterstof omgezet in elektriciteit. Een andere mogelijkheid is post-combustion CO2-capture, waarbij koolstofdioxide wordt verwijderd uit de uitlaatgassen van een fabriek door middel van chemische absorptie. Nadat de schadelijke emissies (deels) verwijderd zijn uit de uitlaatgassen, moet de CO2 uiteraard nog ergens opgeslagen worden. Mogelijkheden hiervoor zijn bijvoorbeeld het injecteren van het gas in lege olievelden of in holtes onder oceanen.

TNO is op dit moment bezig met de ontwikkeling en verbetering van een post-combustion CO2 afvang proces. In Dit proces wordt het uitlaatgas uit een elektriciteitscentrale door 3 kolommen geleid, waarin SO2 (optioneel) en CO2 opgevangen kunnen worden. CO2 wordt in een absorptievloeistof opgevangen,

vervolgens wordt deze vloeistof in een desorber verhit tot ca. 1200C, waarbij CO2 weer vrijkomt en uiteindelijk in pure vorm beschikbaar is.

In april 2008 is al een pilot plant gerealiseerd bij een elektriciteitscentrale van energiebedrijf E.ON. Deze plant heeft de mogelijkheid om 250 kg CO2 per uur op te vangen. Dit valt nog altijd in het niet bij de 400-800 ton CO2 die per uur wordt uitgestoten in de 1080 MW plant, maar het is natuurlijk een begin. Het mooie van deze plant is dat hij op afstand te besturen is via internet. Er waren eerst wat problemen met de presentaties en de internetverbinding, maar uiteindelijk kan dit ook even gedemonstreerd worden tijdens de lunchlezing. Dit was erg interessant om te zien en viel ook erg in de smaak bij de aanwezigen. Over het algemeen waren de reacties van de deelnemers positief, ook te zien aan de vele vragen die gesteld werden en discussies die gevoerd werden tijdens de lunch. Al met al een zeer informatieve en actuele lunchlezing, die zeker een succes genoemd mag worden!

Lunchlezing TNO

door: Rick Maas

37

Veiligheid

T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

Het T-Licht

door: PLEM

38

Eind 2008 werden we opgeschrikt door een bezoek van de gemeente Eindhoven inzake veiligheid bij onze faculteit ST. Er was van alles mis en de pas benoemde directeur bedrijfsvoering Dr Laurent Nelissen moest zich verantwoorden voor dingen waar hij part noch deel aan heeft gehad, maar ja… er was van alles mis met de veiligheid.

Tja wat is mis? Uiteraard met veiligheid kun je niet gaan sollen maar dat 4 van de meer dan 400 gasflessen niet op de juiste manier waren vastgesjord vind ik een compliment waard, minder dan 1% fout, maar het zijn er wel 4 te veel!

In ieder geval haalde het voorval de voorpagina van het blaadje Cursor in een verwoede poging van de journalist Ivo Jongsma dat het Eindhovens Dagblad en andere gerenommeerde dagbladen het bericht zouden overnemen in de trant van “in het centrum van Eindhoven ligt een potentiele bom”. Helaas voor I vo J. het kwam zelfs niet op het journaal en het grote publiek parkeert nog rustig zijn of haar voertuig op de parkeerplaats voor ST op weg naar het centrum (nog steeds goedkoper dan parkeren in de stad).

Chemie is bedreigend voor de niet-chemici en mijn jongste dochter moest op kleuterschool al in een musical een liedje zingen “weg met plastics” en durfde op school niet te vertellen dat haar pa met plastics zijn boterham verdiende (weliswaar zeer dunbelegd).

Tja volledig veilig werken en dat met al die promovendi uit het buitenland waar op de meeste laboratoria het begrip veiligheid onbekend is. Tijdens een bezoek aan een universiteit in het zuiden van India waar we met geld van de Nederlandse overheid een “polymer department” hadden opgericht zag ik een grote schare meisjes en jongetjes natuurrubber oplossen in benzeen in een kolfje met een kaarsje er onder, open en bloot op de labtafel. Het rook heerlijk, al die benzeen dampen, en deed mij herinneren

aan mijn goede oude tijden bij DSM waar we ook de vloer en tafel schoon schrobden met benzeen. Je werd er helemaal high van en vrolijk! Bij ST krijg je geen ml benzeen door de poort naar binnen want je krijgt direct kanker volgens onze veiligheids deskundigen. Ach ja, zal wel waar zijn dus dan maar geen benzeen.

Mag decaline dan wel? In de jaren 80 werkte ik bij DSM samen met mijn onvolprezen collega’s Cees Bastiaansen en Han Meijer (nu beiden TU/e collega’s) aan het oplossen van polyethyleen in decaline in extruders. Door de decaline dampen ging voortdurend het alarm af en dus besloten we de experimenten maar te doen in het weekend waarbij het alarm werd afgezet.

Wij riepen “Cees haal even koffie”maar toen hij wou gaan lopen bleken zijn schoenzolen vast te zitten aan de vloer, decaline is een prima oplosmiddel voor rubber. Dus ook maar geen decaline meer gebruiken? Nee mag ook niet meer van onze veiligheids functionaris, alleen in de zuurkast in minimale hoeveelheden maar tja een extruder past niet in een zuurkast.

Een verre kennis van mij is toxicoloog en vertelde mij recentelijk dat als de veiligheidnormen inzake chemische stoffen zouden worden vertaald naar verkeersveiligheid dan zou de maximum snelheid in de bebouwde kom minder dan 1 km/uur bedragen. Nu is dat 50 km/uur maar dan ga je er van uit dat de chauffeur in kwestie een rijbewijs heeft, geen alcohol heeft gedronken, alleen in de auto zit zonder een zeurende partner of jengelende kinderen en zich volledig concentreert op de weg voor hem. Voor elke factor hiervoor genoemd moet je de maximum snelheid met 50% reduceren en dan bereken je de maximum veilige toegestane snelheid.

Okay, we gaan nog veiliger werken, geen experimenten meer in het lab, alleen nog maar op de PC wat modelleren. Ook de F.O.R.T. gaat dicht want alcohol is ook een gevaarlijk oplosmiddel.

PLEM

T-light Last semester a lot of Erasmus students visited our faculty. This group was very active and was present at a lot of our activities. Now most of those people have gone home and new Erasmus students are arrived. We hope that these new students are also very active and that we can welcome them to our activities so we can show them our culture. To start we will tell something about ‘carnaval’. We will also talk a little something about the upcoming BuMaCie-activity.

by: Rick Maas en Paula Geers

To come back on the Erasmus program, we are happy that we already have welcomed a lot of foreign students. Various people from various countries come to the Netherlands to get to know another city and meet a lot of people. However, the Dutch students tend to stay here to finish their study and get to work as soon as possible. We don’t know why this is, but it really is a pity. Maybe the Dutch students should talk to foreign students more to find out how interesting it could

be to visit another country to study there for about six months, as in the Erasmus program. We visited Porto a while ago with Japie, and on the University they really emphasized the importance of studying abroad. In Eindhoven we probably have another mentality. In Porto they told us that we are more than welcome, so take your chance. The foreign students who have come here will confirm that for sure!

T-Light

A while ago we celebrated the holiday ‘carnaval’. Most people know the famous carnival in Rio the Janeiro but the way the Dutch celebrate carnival is different.

Originally it is a Catholic celebration before the periode of fast. Therefore not all Dutch people celebrate carnival because most people who live north of the rivers are Protestants. The other people dress up in all kinds of weird costumes like princesses, heroes, animals and so on.

In these costumes they go out to the bar and get really drunk. Most songs that are played are in dialect, so people who don’t come from that region don’t understand the songs. All in all carnival is five days of party, at Japie usually starting with the ‘carnavalsborrel’. During carnival a typical dance is performed, called ‘de polonaise’, where people go in line behind each other with their hands on the shoulders of the person in front of him.

On the 24th of March the next BuMaCie (the committee for foreign master students) activity is planned. They are thinking about doing a search around the terrain of the University. Off course we hope to see you all there and also on our drink, which is held every Thursday at 4 o’clock. We also hope that the new Erasmus students feel welcome here and are willing to visit all kind of activities!

39

Het T-Licht

Wist je dat...?

...volgens Ferdi V. België eigenlijk lelijk Nederland is? …volgens Sven van B. daarmee alle Belgen automatisch lelijke Nederlanders zijn? …Jesper van B. wenste dat hij tieten had? …Rik M. bier alleen leuk vindt, maar niet echt lekker? …niet alles bij Rik M. twee keer zo groot is? …er meer in Rik M. past dan in een wc?

T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’

...Jeroen R. het best leuk vindt in Amsterdam? ...Evert C. dit goed begrijpt? ...je volgens Jeroen R. vlaamse frieten na drie weken niet meer proeft? ... vrouwen van de VCSVU best makkelijk zijn? ... Bas H geen alcoholist is, maar gewoon van regelmaat houdt?

Stukjes voor de volgende uitgave inleveren voor: 7 april 2009

Colofon Jaargang 13, nummer 3 Maart 2009 Het T-Licht is het verenigingsblad van Technologische Studievereniging ‘Jan Pieter Minckelers’, studievereniging van de faculteit Scheikundige Technologie aan de Technische Universiteit Eindhoven.

Het T-Licht verschijnt 4 keer per jaar.

T-Licht redactie: Chris Gits, Irene van Leusden, Paula Geers, Willeke van Hout, Freek Hermans, Nicky Hoek, Ilse Hendriks, Bas Hermans, Thijs Duijsters, Sven van Belzen en Niek van Heijningen.

De redactie behoudt zich te allen tijde het recht voor om wijzigingen aan te brengen in aangeleverde kopij of om kopij te weigeren.

Drukkerij: Drukkerij SVS B.V. info@drukwerken.nl Redactieadres T.S.V. ‘Jan Pieter Minckelers’ t.a.v. Het T-Licht Helix STW 2.43 Postbus 513 5600 MB Eindhoven Tel: 040-2473756 tlicht.st@tue.nl www.tsvjapie.nl

Adverteerdersindex AkzoNobel Binnenkant kaft Technip pag. 4 Advertorial ASML pag. 10 Advertorial S&V pag. 18 Dosign pag. 26 Advertorial TNO pag. 36 Teijin Twaron Kaft achter binnen Sabic Kaft achter buiten