Jij mag niet meedoen by Jan Piet

Ferdi Ploeger

Jij mag niet meedoen ! of Hebben kinderen met een handicap in Nederland wel recht op goed onderwijs? Ferdi Ploeger. Ferdi.Ploeger@xs4all.nl 21 maart 2013

Inhoudsopgave 0.1

Nalatenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1 Inleiding 1.1 Reactie op de aanmelding van een Rugzakleerling 1.2 Kunnen scholen rugzakleerlingen weigeren? . . . . 1.3 Hoe werkt de rugzakwetgeving uit? . . . . . . . . 1.4 Passend Onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5 Zoeken voor Sterre . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6 Leeswijzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . .

Voorbereiding

13 15 17 18 19 20 22

2 Verantwoording 2.1 Gehandicapt in Nederland . . 2.2 Sterre . . . . . . . . . . . . . 2.3 Schoolloopbaan van Sterre . . 2.4 Onderwijsopties voor Sterre in 2.5 Gekozen onderwijs voor Sterre 2.6 Toekomst voor Sterre . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . Nederland . . . . . . . . . . . .

. . . . . .

3 Voorbereiding voor het zoeken. 3.1 REC Noord Holland Cluster 3 . . . . . . . . . . . . . 3.1.1 Verzoek om te helpen zoeken naar een school. 3.1.2 Resultaat van hulp van het REC . . . . . . . 3.1.3 Evaluatie van de ondersteuning van het REC . 3.2 Kernprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1 Overleg met DMO . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2 Aanspreken van de Wethouder . . . . . . . . . 3.2.3 Uitspraak voorzieningenrechter . . . . . . . . 3.2.4 Rechtbank over toelaten tot de IVKO . . . . . 3.3 Samenwerkingsverband 28.2 . . . . . . . . . . . . . . 3

. . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . .

27 27 31 33 35 36 37

. . . . . . . . . .

39 41 49 50 51 53 53 55 56 57 59

INHOUDSOPGAVE 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.3.5

Samenwerkingsverbanden . . . . . . . . . . . . . . . . Peilen van de wil van scholen om toelating te overwegen IVKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nazorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tot Slot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

60 61 62 62 62

Eerste Leerschool voor aanmelden

4 IVKO 4.1 Aanmelding . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2 Van aanmelding tot afwijzing . . . . . . . 4.3 De Afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4 Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5 De Hoorzitting . . . . . . . . . . . . . . . 4.6 Eerste besluit op bezwaar . . . . . . . . . 4.7 Eerste beroep . . . . . . . . . . . . . . . . 4.8 ACTB-advies . . . . . . . . . . . . . . . . 4.9 Tweede Besluit op Bezwaar . . . . . . . . 4.10 Tweede Beroep . . . . . . . . . . . . . . . 4.11 Latere ontwikkelingen op en rond de IVKO 4.12 Naschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

67 68 69 70 71 73 74 74 75 78 81 84 85

. . . . . . . . . . . .

III Aanmelden bij alle Openbare VO-Scholen in Amsterdam 87 5 Barlaeus gymnasium 5.1 Aanmelding . . . . 5.2 Van aanmelding tot 5.3 De Afwijzing . . . 5.4 Bezwaar . . . . . . 5.5 ACTB-advies . . . 5.6 De afloop . . . . . 5.7 Beoordeling . . . .

. . . . . . afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . .

95 96 96 97 97 97 98 99

6 Vossius gymnasium 6.1 Aanmelding . . . . 6.2 Van aanmelding tot 6.3 De Afwijzing . . . 6.4 Bezwaar . . . . . .

. . . . . . afwijzing . . . . . . . . . . . .

. . . .

101 102 102 103 103

INHOUDSOPGAVE 6.5

ACTB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

7 Spinoza Lyceum 105 7.1 Aanmelding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 7.2 Van aanmelding tot afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 8 OSB 8.1 Aanmelding . . . . . . . . . . 8.2 Van aanmelding tot afwijzing 8.3 De Afwijzing . . . . . . . . . 8.4 Bezwaar . . . . . . . . . . . . 8.5 ACTB-advies . . . . . . . . . 8.6 Eerste Besluit op Bezwaar . . 8.7 Eerste Beroep . . . . . . . . . 8.8 De Hoorzitting . . . . . . . . 8.9 Tweede Besluit op Bezwaar . 8.10 Beroep . . . . . . . . . . . . . 8.11 Tot Slot . . . . . . . . . . . . 9 SG Reigersbos 9.1 Aanmelding . . . . 9.2 Van aanmelding tot 9.3 De Afwijzing . . . 9.4 Bezwaar . . . . . . 9.5 ACTB-advies . . . 9.6 En nu verder . . . 9.7 De Hoorzitting . . 9.8 Besluit op Bezwaar 9.9 Beroep . . . . . . . 9.10 Wat nu nog? . . . .

. . . . . . afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

10 Caland Lyceum 10.1 Aanmelding . . . . . . . . . . . . . . 10.2 Van aanmelding tot afwijzing . . . . 10.3 De Afwijzing . . . . . . . . . . . . . 10.4 Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . 10.5 ACTB-advies . . . . . . . . . . . . . 10.6 Verkeerd genomen besluit op bezwaar 10.7 De Hoorzitting . . . . . . . . . . . . 10.8 Besluit op Bezwaar . . . . . . . . . . 10.9 Beroep . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

109 . 110 . 110 . 111 . 112 . 112 . 114 . 114 . 116 . 116 . 117 . 120

. . . . . . . . . .

121 . 122 . 122 . 123 . 123 . 124 . 126 . 127 . 128 . 128 . 130

. . . . . . . . .

131 . 132 . 132 . 133 . 133 . 133 . 135 . 136 . 138 . 138

INHOUDSOPGAVE 10.10Samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.11Hoger Beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.12Europees Hof voor de Rechten van de Mens . . . . . . . . . 10.13Gemeentelijke Ombudsman . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.14Aanvraag bij het College van burgemeester en Wethouders om een besluit te nemen over de Kernprocedure . . . . . . . . .

11 Bredero College 11.1 Aanmelding . . . . 11.2 Van aanmelding tot 11.3 De Afwijzing . . . 11.4 Bezwaar . . . . . . 11.5 ACTB-advies . . . 11.6 De Hoorzitting . . 11.7 Besluit op Bezwaar 11.8 Beroep . . . . . . .

. . . . . . afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . .

Praktijkschool . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

Europees Hof voor de Rechten van de Mens

13 Verzoekschrift 13.1 Opstellen . . . . . . . . . . 13.2 Ontvangstbevestiging . . . . 13.3 Eerste Aanvulling . . . . . . 13.4 Tweede Aanvulling . . . . . 13.5 Niet-ontvankelijk verklaring 13.6 Tenslotte . . . . . . . . . . .

142 143 146 148

. 150 151 . 153 . 153 . 154 . 154 . 154 . 156 . 156 . 156

157

12 Praktijkschool De Poort 12.1 Aanmelding . . . . . . . . . . 12.2 Van aanmelding tot afwijzing 12.3 De Afwijzing . . . . . . . . . 12.4 Bezwaar . . . . . . . . . . . . 12.5 ACTB-advies . . . . . . . . . 12.6 Besluit op Bezwaar . . . . . . 12.7 Klachtencommissie . . . . . . 12.8 Tenslotte . . . . . . . . . . . . 12.9 Nawoord . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . .

. . . . . .

159 . 162 . 162 . 164 . 164 . 165 . 168 . 170 . 172 . 173

175 . . . . . .

. . . . . .

177 . 178 . 178 . 178 . 179 . 182 . 183

INHOUDSOPGAVE

Betrokken Organisaties

185

14 Gemeente Amsterdam 187 14.1 Toelaten van leerlingen met een ‘Rugzak’ . . . . . . . . . . . . 189 14.1.1 Wet op het Voortgezet Onderwijs . . . . . . . . . . . . 190 14.1.2 Inrichtingsbesluit WVO . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 14.1.3 ‘Rugzak’-wetgeving en de Memorie van Toelichting . . 195 14.1.4 ACTB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 14.1.5 LWOO en PrO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 14.1.6 Schoolbeleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 14.1.7 Jurisprudentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 14.1.8 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens . . . . 203 14.2 Het groeiend bewustzijn van de gemeente Amsterdam . . . . . 204 14.2.1 Voortgezet Onderwijs: Zich nog van geen kwaad bewust204 14.2.2 Er is blijkbaar een Rugzakwetgeving . . . . . . . . . . 205 14.2.3 Wij passen de Kernprocedure niet aan voor Rugzakleerlingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 14.2.4 De Kernprocedure mag niet worden toegepast . . . . . 206 14.2.5 De burgemeester . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 14.2.6 De wethouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 14.2.7 De leerplichtambtenaren . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 14.2.8 Handhaving leerplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 14.2.9 Tot slot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 14.3 Toch nog even: Wat heeft Amsterdam geleerd? . . . . . . . . . 214 14.3.1 De Gemeenstelijke Ombudsman . . . . . . . . . . . . . 215 14.3.2 Aanvraag bij het College van Burgemeester en Wethouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 14.3.3 Commissie Gelijke Behandeling . . . . . . . . . . . . . 218 15 De ACTB 15.1 ACTB volgens haar website (juni 2008) . . . 15.2 Adviezen en rechtzaken . . . . . . . . . . . . 15.3 W´el of geen diploma . . . . . . . . . . . . . 15.3.1 Het diploma-dillemma voor de ACTB 15.4 Tot Slot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15.5 Jaarverslagen . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . .

219 221 230 233 234 239 241

16 ‘Den Haag’ 243 16.1 De overheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 16.2 De Tweede Kamer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248

INHOUDSOPGAVE

17 De Pers

251

18 De onderwijswereld

253

19 Ouders en hun kinderen

257

20 Europese Commissie 20.1 Periodiek onderzoek . . . . . . . . . . . 20.2 rapport 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . 20.3 Antwoorden van de Nederlandse regering 20.4 Conclusie van de Europese Commissie .

VII

. . . .

Documenten

21 Regelgeving en Regelingen 21.1 Primair Onderwijs . . . . . . . . . . . . 21.2 Voortgezet Onderwijs . . . . . . . . . . . 21.3 Voortijdig Schoolverlaten / RMC . . . . 21.4 Speciaal Onderwijs / Expertisecentra . . 21.5 Leerlinggebonden Financiering . . . . . . 21.6 Gelijke Behandeling . . . . . . . . . . . . 21.7 Inspectie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21.8 School en Wet . . . . . . . . . . . . . . . 21.9 Amsterdam . . . . . . . . . . . . . . . . 21.10Internationale verdragen en verklaringen 21.11Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . 21.12Europese Commissie . . . . . . . . . . .

. . . .

261 262 263 265 265

269 . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

22 Besluiten, Adviezen, Uitspraken en Jaarverslagen 22.1 basisschool de Regenboog . . . . . . . . . . . . . . 22.2 IVKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22.3 gemeente Amsterdam . . . . . . . . . . . . . . . . . 22.4 Barlaeus Gymnasium . . . . . . . . . . . . . . . . . 22.5 Vossius Gymnasium . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22.6 Spinoza Lyceum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22.7 Calandlyceum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22.8 OSB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22.9 Bredero College . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22.10SG Reigersbos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22.11Praktijkschool De Poort . . . . . . . . . . . . . . . 22.12Stichting Orion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

271 . 271 . 272 . 272 . 272 . 272 . 272 . 273 . 273 . 273 . 273 . 274 . 274

. . . . . . . . . . . .

275 . 275 . 276 . 276 . 277 . 277 . 277 . 277 . 278 . 279 . 279 . 279 . 280

INHOUDSOPGAVE 22.13Lars, Niels en de Vereniging Christelijk Voortgezet Onderwijs te Zutphen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22.14Thiandi, college van Burgemeester en Wethouders Heemstede . 22.15Thiandi en de Bestuurscommissie Openbaar Onderwijs Almere 22.16ACTB Jaarverslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

280 280 280 280

INHOUDSOPGAVE

0.1. NALATENSCHAP

0.1

Nalatenschap

In dit boek wil ik de ervaringen delen die wij hebben gehad met het zoeken naar een reguliere school voor onze dochter Sterre. Die ervaringen zijn van belang voor ouders en beleidsmakers. Sterre heeft handicaps. Door de onbekendheid met handicaps en door de onwil van scholen en overheden om daarmee rekening te houden is het niet gelukt om voor haar na de basisschool in Nederland een school te vinden. Wij hebben onze strijd gestreden. Sterre is inmiddels te oud om nog naar school te gaan. Wij hebben geen belang meer bij zoeken naar een middelbare school voor Sterre. Maar er blijven nog steeds (meer) ouders van kinderen met een handicap zoeken naar een reguliere school, ook in het voortgezet onderwijs. De beleidsmakers moeten daar in toenemende mate op inspelen, niet in de laatste plaats omdat internationale afspraken daarom vragen. Maar scholen willen geen gehandicapte leerlingen. Scholen vinden het hooguit politiek correct integratie van gehandicapte leerlingen in het regulier onderwijs toe te juichen, maar als puntje bij paaltje komt steken scholen een spaak in de wielen (zie bijvoorbeeld een brief van VBS of een brief van de AoB aan de vaste Kamercommissie voor Onderwijs). Zowel ouders als beleidsmakers moeten zich geen rad voor de ogen laten draaien door het onderwijsveld dat zich aanvankelijk positief opstelt bij het voorbereiden van op integratie gerichte wetgeving. Scholen verkeren door artikel 23 van de Grondwet - de vrijheid van onderwijs - in een machtige positie. Ouders maar vooral ook beleidsmakers proberen het steeds scholen zoveel mogelijk naar de zin te maken en mee te gaan in de retoriek van scholen over profesionaliteit en deskundigheid. Maar ouders en beleidsmakers moeten niet weer in dezelfde valkuilen lopen als wij gedaan hebben en het wiel hoeft niet nog eens te worden uitgevonden. Het moet hen duidelijk zijn dat scholen genadeloos afhaken als er knopen doorgehakt moeten worden, als er wetsvoorstellen moeten worden aangenomen, een wet wordt ingevoerd of een leerling met een handicap moet worden toegelaten. De strijd tegen dit onrecht laten wij vanaf nu over aan de volgene generatie ouders.

INHOUDSOPGAVE

Hoofdstuk 1 Inleiding Het omgaan met mensen met een handicap gaat de samenleving in Nederland anno 2008 nog niet gemakkelijk af. Nederlanders zijn opgevoed zonder dat er veel of nadrukkelijk kinderen met een handicap zichtbaar waren in hun direkte omgeving. Dat kon en kan omdat gehandicapte kinderen naar inrichtingen, dagverblijven of speciale scholen gingen. Dat soort instituten lagen doorgaans ver buiten de directe woon- en leefomgeving van â&#x20AC;&#x153;normaleâ&#x20AC;? kinderen. Kinderen met een handicap brengen een groot deel van hun vrije tijd door in busjes die hen van huis naar school en terug brengen. Daardoor is er voor kinderen met een handicap ook buiten school niet veel aansluiting meer met de kinderen uit de buurt en vereenzamen zij zonder dat de samenleving dat opmerkt of zich er iets van aantrekt. Aan het begin van deze eeuw zijn bijna gelijktijdig twee conflicterende beleidsterreinen ingevoerd: het terugdringen van het voortijdig schoolverlaten (vsv) en de leerlinggebonden financiering (Rugzakje). Van voortijdig schoolverlaten (vsv) is sprake als de leerling van school gaat zonder diploma. Het terugdringen van vsv is in 2000 in EU-verband afgesproken op de Lissabon conferentie bij het introduceren van de euro. Europa moest mondiaal kunnen concurreren. Daarbij hoorde een doeltreffend onderwijssysteem. Het terugdringen van voortijdig schoolverlaten (met 50% in 2010) heet een speerpunt van het huidig onderwijsbeleid te zijn. Vsv vindt naar de mening van het onderwijsveld zijn voornaamste oorzaak in een verkeerde schoolkeuze. Leerlingen haken dan af omdat het onderwijs te weinig uitdagend of juist te hoog gegrepen is. Een opvatting is dat vsv kan worden beperkt door leerlingen direct op de juiste school te plaatsen. In Amsterdam heeft dit geleid tot de Kernprocedure (zie blz 53). Leerlingen met een handicap lopen een verhoogde kans om tijdens hun schoolloopbaan af te haken. 13

HOOFDSTUK 1. INLEIDING

Figuur 1.1: Jochem helpt Sterre op weg

De Kernprocedure voorkomt dat de meeste van deze leerlingen het voortgezet regulier onderwijs instromen. Het vsv-beleid staat daarmee haaks op het Rugzakbeleid. De Rugzakwetgeving is bedoeld om leerlingen met een handicap een reëele keus te bieden tussen regulier en speciaal onderwijs. Het legt de scholen bewijslast op om, indien ze een gehandicapte leerling niet willen toelaten, overtuigend uit te leggen waarom de school, ondanks de voorzieningen die de school heeft moeten treffen voor gehandicapte leerlingen, ondanks het extra leerlinggebonden budget dat de school krijgt en ondank de extra ambulante begeleiding vanuit het Regionaal Expertise Centrum de school toch niet in staat is de leerling toe te laten. De bescherming die de Rugzak-wetgeving ouders en leerlingen zou bieden tegen scholen die luchtigjes leerlingen met een handicap weigeren is teniet gedaan na drie uitspraken van rechtbanken in hoger beroep over toelatingszaken. Ouders en gehandicapte leerlingen staan door deze uitspraken nu nog meer met lege handen dan vóór invoering van de Rugzak. Het is in Nederland onder de huidige weten regelgeving en met de huidige jurisprudentie verder

1.1. REACTIE OP DE AANMELDING VAN EEN RUGZAKLEERLING15 zinloos de strijd te voeren voor een leerling met een handicap en het recht op inclusief onderwijs door naar de rechter te gaan. De Tweede Kamer is niet echt bezig met inclusie en blijft het maar niet begrijpen. In de beleidsstukken over ‘Passend Onderwijs’ wordt geen gelegenheid overgeslagen om te benadrukken dat ‘Passend Onderwijs’ géén inclusief onderwijs is1 . Ouders van leerlingen met een handicap zijn door de verdeel-en-heers politiek uit elkaar gespeeld en kunnen geen vuist maken vanwege schijnbaar conflicterende belangen (bijvoorbeeld autisten die nu op reguliere scholen aan hun lot worden overgelaten willen wél en verstandelijk gehandicapten die de gevolgen van speciaal onderwijs nu aan den lijve ondervinden willen géén speciaal onderwijs) en de nergens op slaande, op instemming van het regulier én het speciaal onderwijs gerichte slogan ”Gewoon als het kan, speciaal als het moet”

1.1

Reactie op de aanmelding van een Rugzakleerling

Kinderen met een handicap die worden aangemeld bij een reguliere school veroorzaken daar een paniekreactie. Ze zijn “vreemd” en vragen andere aandacht dan de “normale” leerlingen. Het veiligst lijkt het dan voor scholen om eerst maar “Nee” te zeggen. Veruit het grootste deel van de ouders haakt dan af. Nadenken over gehandicapte leerlingen op hun school kan altijd nog. Scholen, zo vinden zij zelf, zijn er ook niet om de problemen van de maatschappij op te lossen, dat doet de overheid zelf maar. Pas als ouders blijven aandringen worden door de school de argumenten verzonnen om de gehandicapte leerling te weigeren en buiten hun school te houden. Dit boek gaat dan ook niet over de “mogelijkheden” of “onmogelijkheden” voor scholen om leerlingen met een handicap toe te laten, maar om het mechanisme dat in werking treedt na de aanmelding van een leerling met een handicap bij een reguliere school en de argumenten die scholen aandragen om hun eerste gevoelsmatige “Nee” stand te laten houden in de daarop volgende stroom van bezwaar en rechtzaken. Als ouders voor weigeringen naar de rechter gaan polariseert de verhouding met de school. Het gaat de school dan niet meer om redelijke argumenten maar om alles in de strijd te gooien om het gelijk te halen. Individuele scholen maken uit wie er wel of niet op hun school wordt toegelaten. De schoolbesturen volgen de scholen daarin in plaats van dat 1

zie bijvoorbeeld: H. Schuman, Passend Onderwijs pas op de plaats of stap vooruit?

HOOFDSTUK 1. INLEIDING

zij sturend optreden in toelatingskwesties. Omdat de schoolbesturen een zeer sterke positie hebben in de Grondwet en onderwijswetgeving, kunnen overheden van hoog tot laag niet veel anders doen dan de schoolbesturen in hun beleid volgen. De wetgever - het parlement - ook al geconfronteerd met de sterke positie die schoolbesturen in de Grondwet hebben, kan niet anders dan wetsvoorstellen lanceren die door vergaande compromissen met het onderwijsveld en met politieke stromingen iedere slagkracht missen. Er is misschien wel een gevoel van urgentie om gehandicapte leerlingen meer in het regulier onderwijs toe te laten, maar de politieke verhoudingen maken het onmogelijk. De confessionele partijen willen de positie van het bijzonder onderwijs absoluut onaangetast laten en zijn steeds fel tegenstander van ieder wetsvoorstel dat de vrijheid van (bijzondere) scholen inperkt. Om te mogen meeregeren in het kabinet Balkenende III heeft de PvdA haar streven naar een acceptatieplicht van scholen moeten laten vallen omdat het CDA in het regeerakkoord heeft weten op te nemen dat de vrijheid van onderwijs in de huidige kabinetsperiode niet aan de orde gesteld mag worden. Daardoor sust de Tweede Kamer zich maar in slaap door te veronderstellen dat het Nederlandse onderwijsstelsel in vergelijking met het buitenland goed presteert. Dat gehandicapte leerlingen graag naar regulier onderwijs willen maar niet worden toegelaten wordt daarom maar gezien als een luxe-probleem van ouders die de handicap van hun kinderen niet onder ogen willen zien. Deskundigen uit de onderwijswereld wijzen op de situatie in het buitenland die door inclusie volledig uit de hand zou zijn gelopen. In 2003 is de leerlinggebonden financiering (LGF of het Rugzakje) ingevoerd. De nieuwe regelgeving beoogde leerlingen met een handicap en hun ouders een sterkere positie te geven als zij toegang wilden tot het regulier onderwijs. Kort na de invoering van de LGF is er voor een tweeling (Lars en Niels) met een cluster-4 indicatie2 geprocedeerd tot het Hof in Arnhem . Het Hof stelde de school die niet wilde toelaten in het gelijk. Dat de school niet aan haar wettelijke lgf-verplichtingen had voldaan werd haar vergeven: de wet was immers nog maar kort van kracht! Er is vervolgens tot de Raad van State geprocedeerd voor Thiandi die, hoewel gehandicapt en ge¨ındiceerd voor cluster 3, in principe in staat geacht werd om een diploma te kunnen halen3 : de Raad van State stelde de weigerende school in het gelijk: als het team zo tegen toelating was dat het zelfs tot huilende leraren zou leiden, kon de school volgens de rechter niet anders doen dan weigeren. Tenslotte is er tot 2

Cluster 4 is ´e´en van de vier clusters waarin het speciaal onderwijs in Nederland is onderverdeeld 3 Thiandi heeft in 2009 op een andere school haar vwo-diploma behaald.

1.2. KUNNEN SCHOLEN RUGZAKLEERLINGEN WEIGEREN?

de Raad van State geprocedeerd voor Sterre, ook cluster 3: ook daar werden de besluiten van de weigerende scholen in stand gelaten. De veronderstelling dat de wetgever de gevolgen van de lgf niet goed had overzien werd door de Raad van State als weigeringsgrond geaccepteerd. Geen van de scholen had zich ook maar iets aangetrokken van de verplichtingen die op hen rustten sinds de invoering van de LGF, zoals het aanpassen van schoolplan en schoolgids op de voorzieningen die de school zou hebben moeten treffen voor leerlingen met een leerlinggebonden budget: het maakte voor de rechtbanken allemaal niets uit.

1.2

Kunnen scholen rugzakleerlingen weigeren?

Het antwoord op de vraag of scholen een rugzakleerling kunnen weigeren is volmondig en ongeclausuleerd “Ja!”. Die zekerheid is er door de zoektocht van Lars en Niels, van Thiandi en van Sterre. De zoektocht begon kort voor de inwerkingtreding van de wetgeving van de leerlinggebonden financiering in 2003 en eindigde in Nederland na de uitspraak van de Raad van State in 2007. De ouders van Thiandi en de ouders van Sterre hebben nadien nog een verzoekschrift ingediend bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Beide verzoekschriften zijn een jaar later door het Hof niet ontvankelijk verklaard. Tijdens de jarenlange confrontaties met scholen begonnen scholen te ontdekken dat het weigeren van rugzakleerlingen veel makkelijker was dan zij aanvankelijk voor mogelijk hielden. Doordat de scholen niet op de hoogte zijn of zeggen te zijn van de lgf-regelgeving sturen ze op voorhand veel ouders het bos in. Die ouders worden ontmoedigd door het ontbreken van informatie van de school over de mogelijkheden van plaatsing of die ouders worden mondeling aangezegd dat hun kind niet wordt toegelaten. Als scholen - vaak na stevig aandringen van ouders - hun wettelijke plicht nakomen om een weigering schriftelijk en gemotiveerd te doen, blijkt zo’n besluit zo goed als altijd op veel punten niet te voldoen aan wat wettelijk is voorgeschreven: niet gemotiveerd, geen onderzoek gedaan naar de mogelijkheden, geen externe deskundigen geraadpleegd of niet noemen van de mogelijkheid van bezwaar. Als desondanks doorzettende ouders bezwaar maken weet haast geen school af van de verplichting eerst advies te vragen aan de ACTB , wordt de hoor-

HOOFDSTUK 1. INLEIDING

zitting overgeslagen en worden alle termijnen ruim overschreden. Tekenen ouders vervolgens beroep aan bij de rechter dan blijken besluiten op bezwaar niet voldoende te zijn gemotiveerd en vaak niet bevoegd genomen. Ouders die dan nog steeds in de race zijn zijn dan inmiddels al een jaar lang met deze scholen in gesprek en hebben hoge (advocaats)kosten moeten maken om zover te komen. In veel door ouders aangetekende beroepzaken worden de ouders in eerste instantie in het gelijk gesteld en wordt het besluit op bezwaar van de school vernietigd. Dat wil allerminst zeggen dat de leerling wordt toegelaten. Integendeel, daartoe moet de school eerst een nieuw besluit nemen. Zo lang de school niet heeft besloten dat de leerling wordt toegelaten blijft de situatie zoals die was voor dat besluit: de leerling is niet toegelaten. Scholen kunnen eindeloos doorgaan met het nemen van besluiten die door de rechter worden vernietigd. Soms gaan scholen zelfs in hoger beroep tegen een uitspraak van de rechter dat ze een nieuw besluit moeten nemen (zie bijvoorbeeld hier). Al die tijd maken ouders hoge advocaatskosten, moeten griffierecht betalen en vele dagen steken in hoorzittingen, overleggen met een advocaat en inlezen in de weten regelgeving. Bovendien komt voor hen het tijdstip dat hun kind thuis komt te zitten zonder dat er een school is die hem of haar wil toelaten. De kans bestaat dan vervolgens dat de leerplichtambtenaar met een voorstel komt (speciale school) dat door ouders niet makkelijk kan worden afgeslagen.

1.3

Hoe werkt de rugzakwetgeving uit?

Het is dan ook niet verwonderlijk dat - in tegenstelling tot wat met de LGF was beoogd - er toch een sterke groei is van het aantal leerlingen dat naar het speciaal onderwijs ging. Wellicht voelden reguliere scholen niet zoveel voor de extra taken die zij zouden krijgen als ze een rugzakleerling zouden toelaten. Toelaten zou betekenen dat er veel overleg gevoerd moest worden met ouders en ambulante begeleiders of dat er handelingsplannen moesten worden opgesteld en geÂ¨evalueerd. Het was voor scholen veel makkelijker die leerlingen dan maar te weigeren. Daarnaast was er toch een grote groei van leerlingen met een rugzakindicatie in het regulier onderwijs. Die groei van het aantal rugzakleerlingen in het regulier onderwijs was er niet in de laatste plaats doordat scholen ontdekten dat veel al op hun school zittende leerlingen onder de Rugzakcriteria bleken te vallen en zo de school extra geld konden opleveren. Dat niet alle ouders mee wilden gaan met scholen die het label gehandicapt op hun kinderen wilden plakken en dat die ouders daarom geen aanvraag wilden ondertekenen om hun zoon of dochter aan de toetsing van de Commissie voor Indicatiestelling te laten onderwerpen, is in een laatste

1.4. PASSEND ONDERWIJS

wetsvoorstel van Minister van der Hoeven opgelost door scholen het recht te geven een indicatieverzoek in te dienen als de ouders de ernst van de handicap van hun kind niet wilden inzien: 1.1.2 Indiening indicatieverzoek door bevoegd gezag van een school De Wijzigingswet maakt het mogelijk dat het bevoegd gezag verzoeken tot indicatiestelling van leerlingen voor cluster 4 kan indienen bij een commissie voor de indicatiestelling. Het aanvragen van een indicatie door het bevoegd gezag is pas aan de orde wanneer ouders de (ernst van de) problematiek niet (willen) inzien en daardoor het aanvragen van een indicatie voor hun kind weigeren (zie ook Kamerstukken II 2006/07, 30 956, nr. 3, blz. 3 en Kamerstukken II 2006/07, 30 956, nr. 7, blz. 911). (2008, Stb 89, blz 11)

1.4

Passend Onderwijs

Na het fiasco van de LGF gingen de Tweede Kamer, het onderwijsveld en de oudervertegenwoordigers mee in het traject Passend Onderwijs. Passend Onderwijs is een beleidstraject dat voortkomt uit de veronderstelling dat de niet waargemaakte beloften van de lgf niet hun oorzaak vinden in onwil van scholen om gehandicapte leerlingen toe te laten maar dat het falen van de lgf komt door te complexe en elkaar tegensprekende weten regelgeving. Passend Onderwijs gaat ervan uit dat scholen juist graag leerlingen met een handicap willen opnemen en dat ook zeker en vrijwillig zullen doen als ze er maar de wettelijke ruimte en vrijheid voor krijgen. De scholen zien deze Haagse hersengymnastiek allemaal op een afstand aan. Terecht denkt de onderwijswereld dat het hun tijd wel zal duren. Wat zij voorspellen wordt werkelijkheid. Passend Onderwijs bloedt dood en blijkt onmogelijk te worden door een gebrek aan iniatieven van het onderwijsveld4 . De overheid heeft aangegeven allÂ´eÂ´en te zullen volgen wat door scholen als Passend Onderwijs gezien, maar heeft bezworen vooral geen dwingende maatregelen te nemen. 4

Tijdens de evaluatie van Passend Onderwijs door de Vaste Commissie voor Onderwijs met de staatssecretaris in juli 2008 bleek dat er nauwelijks samenwerkingsverbanden waren die een pilot Passend Onderwijs wilden inrichten. Juist die pilots waren nodig om good practices op te doen die nodig was voor wetgeving. Doordat er maar enkele pilots zouden zijn in het schooljaar 2008/2009 komt het wetgevingstraject dat voorzien was voor invoering van Passend Onderwijs in 2011 ernstig onder druk te staan.

HOOFDSTUK 1. INLEIDING

Het zittende kabinet en de zittende Kamer zien wel. Er is toch geen krachtig tegenveld van belangenverenigingen en rechters gaan nagenoeg geheel mee met de grillen van de scholen. Passend Onderwijs komt er naar de mening van schrijver niet. Ten tijde van het schrijven van dit boek is het ongeveer twee jaar voor de beoogde invoering in 2011, een invoeringsjaar dat overigens al eens is vooruitgeschoven. De reactie van het onderwijsveld is minder dan lauw. Ouders worden nauwelijks betrokken bij het invoeringstraject. Er zijn geen krachtige ouderverenigingen meer: de FvO is failliet en de CG-Raad lijkt al een jaar niet meer bezig met onderwijs. Er zit niet veel beweging in het standpunt van regering, ministerie en scholen dat de leerling een diploma moet halen. Leerlingen die geen diploma kunnen halen, zo lijkt de redenering, kunnen daarom niet naar een reguliere school. Iedereen schijnt het er weer over eens te zijn dat leerlingen met een handicap thuishoren op een speciale school. Speciaal onderwijs is al jaren bezig met het onderzoeken naar kwaliteitsverbeteringen: het lijkt maar niet te lukken.

1.5

Zoeken voor Sterre

Beschreven wordt hierna hoe er voor Sterre tussen 2002 en 2010 confrontaties werden aangegaan met overheden en scholen. Uiteindelijk blijkt er onder de ogen van de Minister (en later staatsecretaris) en Tweede Kamer te worden vastgesteld dat er voor kinderen als Sterre geen enkele school is in Nederland die haar wil, kan of mag toelaten. Als reactie op de gebeurtenissen stelt de staatssecretaris vast niets voor Sterre te kunnen doen.

Het werkelijke zoeken naar een school gebeurde tussen 2002 en 2005. Daardoor en daarna waren alle opties in Nederland verkend en had verder zoeken geen zin meer. De afwikkeling van rechtszaken in Nederland ging daarna nog wel voort. In 2007 deed de Raad van State uitspraak over ´e´en van de weigeringen van scholen om Sterre toe te laten. Met deze uitspraak kan voortaan iedere school in Nederland iedere leerling met een ‘Rugzakje’ weigeren en blijkt voor scholen dat het niet voldoen aan de wettelijke verplichtingen om voorzieningen te treffen voor ‘Rugzak’ leerlingen geen enkel effect heeft op de uitspraak van de rechter. Leerlingen met een handicap zijn weer even vogelvrij als voor de invoering van de ‘Rugzak’ in 2003. Tijdens de behandeling in hoger beroep van een zaak bij de Raad van State hebben ouders een beroep gedaan op het recht op onderwijs zoals

1.5. ZOEKEN VOOR STERRE

dat wordt gegeven in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Dit verdrag gaat boven de nationale wetgeving. De Raad van State is op dit beroep niet ingegaan.

De ouders van Sterre hebben in 2007 een verzoekschrift ingediend bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg. Het EHRM beoordeelt verzoekschriften op schendingen van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens EVRM nadat alle nationale rechtsmiddelen zijn uitgeput. Zo het al tot een uitspraak van het Hof komt zou dit in Nederland niet meer hebben kunnen leiden tot onderwijs voor Sterre. Het Hof is overbelast. In 2007 had het Hof ongeveer 100.000 verzoekschriften ter behandeling op de plank liggen. In meer dan 90% van de verzoekschriften komt het na een eerste globale verkenning tot een niet-ontvankelijk verklaring, zoals het verzoekschrift van Sterre ook ten deel viel. De behandeling van de overige verzoekschriften kan jaren in beslag nemen. Een veroordeling van het Hof bindt de staten om de praktijken die hebben geleid tot de schending van het verdrag aan te passen. Het Hof kan de staat veroordelen tot een schadevergoeding. Het onbevredigende van de niet-ontvankelijk verklaringen is dat zij maar zeer summier worden beargumenteerd en dat het Hof niet meer in discussie wil treden over de reden van niet-ontvankelijk verklaring.

In 2009 hebben wij het toepassen van de Kernprocedure ter beoordeling voorgelegd aan de Gemeentelijke Ombudsman in Amsterdam. De ombudsman achtte zich uiteindelijk niet bevoegd terzake een uitspraak te doen (correspondentie). Begin 2010 hebben wij bij het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Amsterdam een aanvraag gedaan voor besluitvorming over het verder toepassen van de Kernprocedure. Zonodig zal het gevraagde besluit door ons ter beoordeling aan de bestuursrechter worden voorgelegd. Toen duidelijk werd dat er voor Sterre geen onderwijs zou zijn in Nederland hebben ouders Sterre in 2005 ingeschreven op een school voor voortgezet onderwijs (secondary school) in Londen . In Engeland heeft Sterre de laatste twee jaar van een reguliere secondary school doorlopen en is zij vervolgens naar een 6th form College - een soort middenschool - gegaan.

Hoewel Sterre vanaf haar zestiende jaar in principe in Nederland naar het middelbaar beroepsonderwijs zou kunnen gaan (ROCâ&#x20AC;&#x2122;s) en hoewel beroepsonderwijs valt onder de werkingsgebied van de Wet Gelijke Behandeling op

HOOFDSTUK 1. INLEIDING

grond van Handicap of Chronische Ziekte (WGB cz/h) en hoewel rond de tijd dat Sterre 16 werd de ’Rugzak’ ook in het middelbaar beroepsonderwijs wettelijk is vastgelegd, bleek na gesprekken met ROC’s dat toelating van ‘Rugzak’-leerlingen nog zo ver af stond van de belevingswereld van ROC’s dat ouders het niet zinvol oordeelden om met Sterre ook dit traject nog eens te gaan uitproberen. Dat laten ze graag over aan een volgende generatie ouders.

Ook al zullen acties in Nederland niet meer leiden tot een schoolaanbod voor Sterre, de ouders van Sterre blijven de ontwikkelingen in het Nederlandse onderwijs volgen en zij blijven overheden en nieuwsmedia bestoken met commentaar. Naar de mening van ouders mag het niet meer gebeuren dat er wetgeving komt die de goede wil van scholen als uitgangspunt neemt.

1.6

Leeswijzer

Hierna worden in afzonderlijke hoofdstukken de verschillende deeltrajecten van de zoektocht naar een school voor Sterre behandeld. Die trajecten liepen soms gelijktijdig met andere aanmeldingstrajecten. In de behandeling van de aanmeldingen in afzonderlijke hoofdstukken is gepoogd zo volledig mogelijk te zijn. Hierdoor komt het voor dat uitleg over bepaalde aspecten van aanmeldingen “dubbel” wordt beschreven. De bedoeling daarmee is dat de hoofdstukken afzonderlijk kunnen worden gelezen.

De hypertext-verwijzingen refereren (meestal) naar documenten op de website die ouders hebben aangelegd over de aanmeldingen. Doordat instanties zijn opgeheven (ACTB, Wegbereiders, ...) en documenten van websites zijn verwijderd, is regelmatig nalopen van de verwijzingen in deze tekst nodig gebleken om te voorkomen dat de weblinks niet meer bestaan. Hoewel deze website over de aanmeldingen van Sterre in principe het hele traject beschrijft, is deze, omdat de website gedurende vele jaren is samengesteld aan de hand van actuele gebeurtenissen, niet geheel uniform van aanpak omdat de grote lijn op het moment van het beschrijven van de gebeurtenissen nog niet altijd duidelijk was. Waar het aanvankelijk leek alsof het ´e´en school was die moeite had met de implementatie van de ‘Rugzak’-wetgeving bleek later dat het hele onderwijssysteem in Nederland, van leerkrachten tot Minister, wegloopt voor haar verantwoordelijkheid om onderwijs te bieden aan leerlingen met een handicap.

1.6. LEESWIJZER

Londen, 21 maart 2013 Verspreiden van deze publicatie is toegestaan, overname van delen van deze publicatie alleen met bronvermelding . Deze publicatie is te downloaden van URL: http://www.xs4all.nl/Ë&#x153;fploeger/sterre/Jij-mag-niet-meedoen.pdf

HOOFDSTUK 1. INLEIDING

Deel I Voorbereiding

Hoofdstuk 2 Verantwoording 2.1

Gehandicapt in Nederland

Nederland heeft niet veel op met gehandicapten. De meeste mensen in Nederland denken dat er voor gehandicapten goed wordt gezorgd omdat er tenslotte voor iedereen goed wordt gezorgd. Die mensen begrijpen niet hoe gehandicapten buiten de samenleving worden gehouden door hen naar speciale scholen te sturen en wat dit voor hen betekent doordat zij als gevolg daarvan aangewezen zijn op sociale werkvoorziening of helemaal geen werk. 27

HOOFDSTUK 2. VERANTWOORDING

Die mensen zien vervolgens geen causaal verband met het feit dat de gehandicapten daarna terecht komen in woonvormen waarin ze zich vervelen omdat ze geen contact met de omgeving kunnen hebben, omdat ze afhankelijk zijn van professionele zorg die bij gebrek aan beter nog teveel overgaat tot vastbinden (zweedse band), isoleren of ’platspuiten’ . In wetgeving lijkt veel te zijn geregeld. Artikel 1 van de Grondwet sluit immers discriminatie op welke grond dan ook uit. Maar andere weten regelgeving en uitvoeringspraktijken zorgen toch voor discriminatie, al zegt men hierover dat dit voor de eigen bestwil van de gehandicapten is. Tot 2003, het invoeringsjaar van de Rugzak-wetgeving, was het volkomen vanzelfsprekend dat de meeste gehandicapten alleen in speciale scholen het onderwijs kregen waar zij recht op hadden. Er was een consensus dat reguliere scholen, als zij gehandicapte leerlingen plaatsten, deze leerlingen ‘te kort’ deden. De Rugzak-wetgeving gaat uit van de wenselijkheid, zoals in internationale verdragen al veel langer en niet ter discussie is vastgesteld, dat leerlingen met een handicap in het reguliere onderwijs naar school gaan. De leerling met een handicap leert dan om te gaan met de reguliere samenleving, de leerling zonder handicap leert om te gaan met leerlingen met een beperking. Dit boek gaat over de pogingen om voor een leerling met een handicap mijn dochter Sterre - gebruikmakend van de wetgeving en het rechtssysteem, een plaats te vinden op een reguliere school voor voortgezet onderwijs . Dat blijkt in 2009 nog steeds onmogelijk in Nederland. Scholen blijken niet op de hoogte van de Rugzakwetgeving en niet van zins er rekening mee te houden wanneer zij uiteindelijk wel op de hoogte worden gebracht. Rechters toetsen besluiten van scholen marginaal, dat wil zeggen als een school een procedureel juist besluit neemt toetst de rechter het besluit niet inhoudelijk. De rechter laat zelfs besluiten van scholen in stand die gebaseerd zijn op de veronderstelling dat de wetgever de gevolgen niet heeft overdacht van het toelaten van leerlingen met een handicap op een reguliere school. Scholen die na een confrontatie met ouders, ACTB of rechters juridisch onhoudbare argumenten uit hun besluiten weg laten blijven volgens hun schoolgidsen en in de praktijk die juridisch onhoudbare toelatingscriteria toch hanteren. Reguliere Scholen in Nederland hebben geen zin in gehandicapten. Ouders die via de nette manier toch toegang voor hun gehandicapte kinderen willen verliezen dit altijd. Het is zonde van de tijd en na¨ıef om het nog eens te proberen, om te denken dat het in de toekomst, na de (onwaarschijnlijke) invoering van ‘Passend Onderwijs’ wel zal lukken of te hopen dat zij, als de voorgenomen uitbreiding van de Wet Gelijke Behandeling op grond van Chronische Ziekten of Handicap (WGB Cz/h) met funderend onderwijs

2.1. GEHANDICAPT IN NEDERLAND

(uitbreiding voorzien per 1 augustus 2009) plaats heeft gevonden meer kans maken. ‘Passend Onderwijs’, zo het al van de grond komt, is geen inclusief onderwijs zo wordt nadrukkelijk geventileerd door de minister, staatssecretarissen en de andere spelers. Zo het al van de grond komt zorgen samenwerkingsverbanden voor een ’passend’ aanbod en dat zal voor een gehandicapte leerling in de meeste gevallen een speciale school zijn. De uitbreiding van de werking van de WGB cz/h met het funderend onderwijs wordt voorzien op de datum dat de ACTB wordt opgeheven. De ACTB was zes jaar een ‘onafhankelijk’ adviesorgaan dat adviezen moest uitbrengen bij afwijzingen van scholen. In de weinige adviezen die de ACTB heeft uitgebracht is de ACTB meegegaan in het beleid van de regering om gehandicapte leerlingen de toegang tot regulier onderwijs te ontzeggen, ook al voldeden die leerlingen wettelijk en volgens de jurisprudentie aan de toelatingsvoorwaarden van die scholen. Niets wijst erop dat de Commissie Gelijke Behandeling zich anders zal gaan opstellen dan de ACTB, deels omdat leden van de ACTB ook leden van de Commissie Gelijke Behandeling waren. De wetgever (Tweede Kamer) en de regering kunnen niet echt om de vrijheid van onderwijs heen uit artikel 23 van de Grondwet. Er is in Nederland geen politiek draagvlak om dat artikel op de schop te nemen. Daardoor is de invloed van de overheid op het handelen van scholen zeer beperkt. Als scholen in de plicht om gehandicapte leerlingen een aantasting van de vrijheid van onderwijs zien, staat de overheid daartegenover met lege handen. De Tweede Kamer laat zich in slaap sussen met geflatteerde cijfers over het aantal ‘thuiszitters’, dat zijn leerlingen die niet naar school gaan. Commissievergaderingen van de Tweede Kamer over onderwijs aan leerlingen met een handicap worden gevuld met holle retoriek en beslissingen worden vooruitgeschoven naar tijdstippen na de verkiezingen. De wetgever wil niet leren van de ervaringen van enkele ouders die uitputtend hebben geprobeerd hun gehandicapt kind op een reguliere school geplaatst te krijgen. Of de wetgever heeft aan die ervaringen geen behoefte. Wetsvoorstellen gaan steeds uit van het bestaan van een vangnet in de vorm de gang naar de rechter in het geval ouders en school het niet eens worden. De ervaringen die ouders aan het eind van de schoolperiode hebben door de pogingen om hun gehandicapt kind op een reguliere school geplaatst te krijgen en te houden, komen niet over bij de ouders die hun kind aan het begin van hun schoolloopbaan geplaatst willen krijgen. De ouders met veel ervaring hebben geen belang meer, de ouders met kinderen die hun schoolloopbaan starten hebben veel belang maar geen ervaring. Zorgvuldig wordt buiten de discussie gehouden dat ouders met gehandicapte kinderen een zwakke groep zijn. Zij moeten het opnemen tegen de veel grotere groep ouders van niet gehandicapte leerlingen die toelating van

HOOFDSTUK 2. VERANTWOORDING

gehandicapte leerling als een bedreiging zien van de kansen van hun eigen kinderen1 (gehandicapte leerlingen vragen veel aandacht en dat zou wel eens ten koste kunnen gaan van de aandacht voot hun eigen kinderen), maar ook de groep ouders van gehandicapte leerlingen is verdeeld: bijvoorbeeld ouders van leerlingen met gedragsproblemen die zien dat hun kinderen op een reguliere school ondergesneeuwd raken, pleiten voor speciale scholen, scholen waartoe ze nu nog geen toegang hebben. Maar ook andere gehandicapte leerlingen die op een reguliere school genegeerd worden denken op een speciale school beter af te zijn. Ouders die pleiten voor ‘inclusief onderwijs’ worden als sektaristen afgedaan2 vanwege de onbekendheid met dat begrip doordat de overheid deze term in al haar publikaties weet te vermijden. Vaststellend dat het in Nederland geen zin heeft verder aan te dringen op toelating tot een reguliere school als de school zegt of laat blijken geen zin te hebben, vaststellend dat de regeringen de vrijheid van onderwijs niet ter discussie willen stellen, vaststellend dat het parlement (Tweede en Eerste Kamer) uit pragmatiek discussie over artikel 23 uit de weg gaan omdat er geen politiek draagvlak voor is, lijkt het dat het bewandelen van de ’nette’ manier (juridische procedures, lobbyen bij parlement ) niet tot resultaten zal leiden. Met in het achterhoofd dat macht niet wordt gegeven maar wordt genomen, is het aan de nieuwe ouders om nieuwe wegen te vinden, wetend dat de oude niet hebben voldaan of zullen voldoen. Er zijn in Nederland geen ouderverenigingen meer die een vuist kunnen of willen maken. De voormalige Federatie van Ouderverenigingen is in 2007 failliet gegaan. De deelverenigingen zijn te klein en missen de know how en capaciteit om als relevante gesprekspartner te kunnen deelnemen aan de discussie. De Chronisch Zieken en Gehandicaptenraad laat het onderwerp onderwijs al meer dan een jaar liggen en lijkt de ontwikkelingen te missen. Andere (ouder)organisaties beoordelen moeite doen om aan de beleidsvoor1

Het Calandlyceum stelde in haar primaire besluit om Sterre niet toe te laten Er wordt een enorme inzet, aandacht, tijdsinvestering verwacht van al onze medewerkers voor Sterre. Dat zal ten koste gaan van de andere 1750 leerlingen. Dit is aan de ouders van die 1750 leerlingen niet uit te leggen.

Tijdens het pleidooi van de IVKO over de afwijzing van Sterre stelde de school dat Het grootste verschil tussen de Archipel en de IVKO is dat de Archipel werkt vanuit het principe dat het onderwijs zich aanpast aan Sterre. Eisers noemen dit principe inclusie”. Eisers verwachten dat de IVKO dit onderwijsprincipe ook overneemt en het onderwijs om Sterre heen laat plaatsvinden. Volgens eisers is dat ook de gedachtengang van de ACTB. MSA is het niet eens met de stelling dat de ACTB dit beoogt in haar advies ...

2.2. STERRE

bereidingen deel te nemen als vergeefse moeite en concentreren zich op andere aspecten van de zorg voor gehandicapten. Groeperingen die wel graag aan de beleidsvoorbereidingen willen deelnemen worden buiten de discussie gehouden. Ook al wordt af en toe geconstateerd dat er weinig ouders aan de beleidsvoorbereiding deelnemen, er wordt niet echt actie ondernomen om hier iets aan te doen: men wacht af wat de vleugellamme organisaties doen en beschouwt het als een gegeven dat die organisaties niets doen. Wij hebben onze strijd gestreden. Onze dochter Sterre is inmiddels 18 jaar. Het is ons niet gelukt haar na de basisschool in Nederland op een vorm van onderwijs te krijgen. Dat het in het buitenland wel kan weten we omdat Sterre, bij het voor haar ontbreken van onderwijs in Nederland in Londen op een reguliere school voor voortgezet onderwijs - secondary school - heeft gezeten en daarna naar een 6th form college kon. Wij hebben verder geen belang meer bij een Nederlandse wetgeving die kinderen met een handicap een re¨eel recht geeft op regulier onderwijs. Dit boek is mijn nalatenschap voor de nieuwe groep ouders die voor hetzelfde probleem staan. Ik hoop dat dit boek hen duidelijk maakt dat het Nederlandse systeem zoals het nu is, hen geen schijn van kans biedt op het recht op regulier onderwijs voor hun gehandicapte kinderen. Het boek is ook bedoeld voor beleidsmakers die bewust of onbewust ten onrechte denken het beste voor te hebben met gehandicapte kinderen en ten onrechte denken dat het rechtssysteem en de weten regelgeving in Nederland de garantie geeft dat die gehandicapte kinderen die rechten ook kunnen verzilveren. Het laatste vangnet, het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, is overbelast en kan niet anders dan het grootste deel van de verzoekschriften die het krijgt, niet-ontvankelijk verklaren. Polderen, vertrouwen op de wetgeving of wachten op betere wetgeving is tijdverspillen. Dat gaat leiden tot een traject als bij Sterre. Daarom mijn oproep aan ouders en wetgever: zorg er nu eens voor dat het ´echt anders wordt!.

2.2

Sterre

Sterre (11 juni 1991) heeft handicaps. Zij heeft verstandelijke, zintuigelijke en motorische problemen. In de zienswijze van de Commissie voor Indicatiestelling (CvI)3 heeft zij een indicatie MG cluster 3 . Deze indicatie 3

CvI’s worden sinds de invoering van de LGF door Regionale Expertisecentra (REC’s) in stand gehouden. De taak van CvI’s is het indiceren van bij het REC aangemelde leerlingen. Indicatie gebeurt op grond van landelijk geldende criteria . CvI-Indicaties zijn dan ook landelijk geldig.

HOOFDSTUK 2. VERANTWOORDING

Figuur 2.1: Sterre komt uit school betekent dat zij, indien zij naar een speciale schoolgaat, all´e´en toelaatbaar is op een Tyltylschool4 . Wettelijk is zij toelaatbaar voor iedere vorm van regulier voortgezet onderwijs. Dat klinkt vreemd maar dat heeft een reden. Speciaal onderwijs is relatief duur. Om die reden wil de wetgever niet dat leerlingen met een handicap op een verkeerde (dure) speciale school worden geplaatst. Over toelaten van leerlingen op reguliere scholen beslist het bevoegd gezag (op speciale scholen overigens ook). De wetgever gaat er van uit dat het bevoegd gezag voldoende zorgvuldig afweegt of zij een bepaalde leerling wil toelaten. In het geval een (CvI) ge¨ındiceerde leerling wordt toegelaten tot een reguliere school krijgt hij of zij een “Rugzakje” (leerlinggebonden financiering) voor het ondersteunen van de school bij de extra inzet die de reguliere school moet bieden. Een Rugzakje is een geoormerkt budget dat 4

of een ZMLK met een beschikking voor verbrede toelating, dat wil zeggen een ZMLK die van de minister een beschikking heeft gekregen om ook meervoudig gehandicapte leerlingen te mogen toelaten

2.3. SCHOOLLOOPBAAN VAN STERRE

Figuur 2.2: Sterre wordt toegekend aan de reguliere school. De school krijgt dat budget dus all´e´en als de betreffende leerling op die school wordt ingeschreven. Over de besteding van het Rugzakbudget moeten afspraken gemaakt worden met de ouders van die leerling. Ongeveer de helft van dat Rugzakje moet dan wel weer verplicht worden herbesteed bij het ondersteunende speciaal onderwijs (Regionaal Expertise Centrum, REC) voor ambulante begeleiding.

2.3

Schoolloopbaan van Sterre

Sterre bezocht een reguliere basisschool in Duivendrecht (1996-1997) voor groep 1 en 2. Daarna volgde vier jaar op de Tyltylschool in Amsterdam Zuidoost (Bijlmer) in een symbiose-constructie5 met haar oude basisschool 5

Symbiose onderwijs is onderwijs waar een leerling ingeschreven staat op één school en tevens enkele dagdelen onderwijs volgt op een andere school. Vóór invoering van de ‘Rugzak’-wetgeving was dit alleen mogelijk gedurende een beperkte tijd, ná de invoering van de ‘Rugzak’ was dit een toegestane constructie die niet aan tijd gebonden was. Voor Sterre was met de inspectie een afspraak gemaakt over de symbiose.

HOOFDSTUK 2. VERANTWOORDING

(1997-2001): een dagdeel per week ging zij terug naar de basisschool. De Tyltylschool zag de eerste twee jaar dat Sterre op haar school stond ingeschreven als een pilot omdat zij tot dan toe leerlingen als Sterre niet toeliet. Het speciaal onderwijs zag in kinderen als Sterre ondergrensleerlingen en verwees die gewoonlijk door naar kinderdagverblijven. Vanaf september 2001 ging Sterre naar de Openbare Basisschool de @rchipel in Almere. Dat was een buitenkansje voor Sterre want dat kon toen in een pilot van de Stichting ‘Gewoon Anders’. ’Gewoon Anders’ was in 1997 opgericht als expertisecentrum in Almere. In 1997 was het aantal inwoners van Almere zover gegroeid dat het de behoefte en mogelijkheid had om aanvragen in te dienen voor het stichten van speciaal onderwijs binnen haar gemeente. Op verzoek van de toenmalige staatssecretaris van Onderwijs Netelenbos, besloot Almere af te zien van de stichting van speciaal onderwijs en alle basisschoolleerlingen met een handicap de keus te laten naar een reguliere basisschool in Almere te gaan of naar een speciale school buiten Almere (Lelystad, Hilversum, Huizen of Amsterdam). De Stichting ‘Gewoon Anders’ wilde in 2001 een pilot inrichten ter voorbereiding van de toen op stapel staande ‘Rugzak’-wetgeving. Zij wilde de mogelijkheden onderzoeken voor regulier basisonderwijs aan leerlingen die op dat moment z´elfs niet werden toegelaten tot het speciaal onderwijs. In de op stapel staande rugzakwetgeving was immers de ondergrens 6 losgelaten en kregen leerlingen met welke handicap dan ook het recht op onderwijs. Dat zou zelfs gaan gelden voor die leerlingen (zoals Sterre) die voorheen door speciale scholen werden doorverwezen naar kinderdagcentra. In juli 2005 verliet Sterre na vier jaar de basisschool. Zij had toen in Almere vier jaar - m´et begeleiding van de Stichting ‘Gewoon Anders’ - onderwijs gehad in de groepen 5 t/m 8. Op het moment dat Sterre de basisschool verliet was zij 14 jaar oud. Dat is de uiterste leeftijd die een leerling mag hebben op een basisschool. Het zoeken naar vervolgonderwijs voor Sterre was al ruim twee jaar eerder gestart. Er was in 2005 voor Sterre in Amsterdam in ieder geval geen aansluitend regulier of speciaal onderwijs. Later zou blijken door de uitspraak van de Raad van State dat er voor Sterre in heel Nederland geen aansluitend onderwijs was. Met de kennis van toen besloten wij dat het beste wat wij op 6

Speciale scholen zagen (in ieder geval tot dan toe) leerlingen met een ontwikkelingsperspectief van maximaal 24 maanden als niet leerbaar. Dat soort kinderen had - volgens de speciale scholen - niets aan onderwijs en kon daarom het beste worden doorverwezen naar kinderdagcentra. Na het loslaten van de ondergrens in de wetgeving beklaagden de speciale scholen zich erover dat zij nog steeds niet in staat waren voor dit soort kinderen onderwijs te verzorgen.

2.4. ONDERWIJSOPTIES VOOR STERRE IN NEDERLAND

Figuur 2.3: Sterre bij de Tower Bridge dat moment konden doen was Sterre in te schrijven op een reguliere school voor voortgezet onderwijs (secundary school) in Londen. Wat wij toen als tijdelijke oplossing zagen - de scholen in Nederland waar wij Sterre hadden aangemeld hadden nog niet besloten op bezwaar - zo bleek later - bleek een definitieve oplossing. De jaren na de basisschool zou Sterre in Londen blijven.

2.4

Onderwijsopties voor Sterre in Nederland

Sterre heeft een Rugzakindicatie MG cluster 37 . Door deze indicatie is Sterre allÂ´eÂ´en toelaatbaar op, voorzover het speciaal onderwijs is, een Tyltylschool. Tyltylscholen zijn niet geschikt voor Sterre. Dat vinden de ouders van Sterre, maar dat vinden de Tyltylscholen zelf ook8 . Sterre heeft vier jaar op de Tyl7

Meervoudig Gehandicapt Cluster 3. Cluster 3-scholen zijn er voor leerlingen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking 8 Zie evaluatieverslag OB3-pilot (2000), Manifest onderwijs aan zeer laag functionerende kinderen (2008) en de verwarring die ontstond nadat per jan 2009 bezuinigd werd op de AWBZ

HOOFDSTUK 2. VERANTWOORDING

tylschool in Amsterdam gezeten, deels in een pilot. In 2000 stelde deze school in een evaluatierapport van de pilot niet te zijn toegerust voor het geven van onderwijs aan (kinderen als) Sterre. Maar ook nog in 2008 werd door de WEC-raad een petitie van dezelfde strekking aangeboden aan de vaste commissie voor Onderwijs van de Tweede Kamer. De Onderwijsinspectie stelde in 2008 vast in haar themaonderzoek dat in dat jaar over cluster3-scholen ging, dat het onderwijs op deze scholen aan leerlingen als Sterre problematisch is. Reguliere scholen voor voortgezet onderwijs blijken ook geen optie, immers alle reguliere scholen voor voortgezet onderwijs, zoals blijkt uit het hiernavolgende, blijken toelating van Sterre af te kunnen wijzen. Minister van der Hoeven meende9 zelfs dat reguliere scholen leerlingen als Sterre af moesten wijzen, een zienswijze die later - wiens brood men eet diens taal men spreekt - door de ACTB is overgenomen. De bescherming die de in 2003 ingevoerde Rugzakwetgeving beoogde te geven aan ouders bij het aanmelden van hun gehandicapt kind, bleek niet te werken. De rechtbanken en de Raad van State gaven unaniem de scholen gelijk in hun afwijzing van Sterre. Daardoor is er voor Sterre na de basisschool in het geheel geen onderwijs. Het stelsel van weten regelgeving, jurisprudentie en uitvoeringspraktijken blijkt niet in staat het recht op onderwijs te garanderen zoals van staten wordt gevraagd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Er is leerplicht. Ouders zijn verplicht hun kinderen in te schrijven op een school zo lang zij leerplichtig zijn. Aan de andere kant is er voor scholen geen acceptatieplicht. Dit kan er in sommige gevallen, zoals bij kinderen als Sterre, toe leiden dat er voor hen in het geheel geen onderwijs is dat wil, kan of mag toelaten. De regelgeving inzake leerplicht en leerrecht is in Nederland niet sluitend. Dit begint te wringen als ouders weigeren af te zien van de in de leerplichtwet geboden mogelijkheid om ontheffing van de leerplicht aan te vragen.

2.5

Gekozen onderwijs voor Sterre

Bij ontbreken van enige vorm van voortgezet onderwijs in Nederland dat Sterre wil, kan of mag toelaten, zijn ouders met Sterre naar Londen gevlucht. Zoals in vele landen - anders dan in Nederland - geeft ook het Verenigd Koninkrijk invulling aan het recht op onderwijs voor leerlingen met een handicap. In Engeland is Sterre op iedere reguliere school welkom. Van 2005 tot 9

Zie vragen en antwoorden over het mogen inrichten van een aanleunklasje voor leerlingen met het syndroom van Down op het Novalis College in Eindhoven

2.6. TOEKOMST VOOR STERRE

Figuur 2.4: naar huis fietsen in oost Londen 2007 heeft Sterre in Londen de laatste twee jaar van een secondary school 10 gedaan. Sinds september 2007 zit Sterre op een 6th form college 11 , ook in Londen.

2.6

Toekomst voor Sterre

Wat Sterre nÂ´a het 6th Form College gaat doen is nog onbekend. Het ziet er vooralsnog niet naar uit dat Nederland veel mogelijkheden biedt voor Sterre nu de discussie over het onderwijs en de instroom in gehandicaptenvoorzieningen steeds grimmiger karaktertrekken krijgt. In Engeland blijven lijkt op dit moment de enige haalbare optie die recht doet aan de belangen van 10

Secondary schools zijn er voor leerlingen tussen 11 en 16 jaar. Het curriculum is er in principe gelijk voor alle leerlingen, te vergelijken met de basisvorming zoals die bedoeld was in Nederland. 11 6th form colleges bieden onderwijs aan leerlingen tussen 16 en 18 of 19 jaar. Studenten kunnen daar zich kwalificeren voor universitair onderwijs door het halen van A-levels, maar ze kunnen zich ook gaan richten op beroepsonderwijs.

38 Sterre.

HOOFDSTUK 2. VERANTWOORDING

Hoofdstuk 3 Voorbereiding voor het zoeken. De meeste scholen voor voortgezet onderwijs in Nederland kunnen de complexiteit van een aanmelding van een leerling met een handicap niet overzien. Met de standaard bekostiging van scholen kan in onderwijs aan leerlingen met een handicap niet worden voorzien en ook al krijgen scholen extra bekostiging voor zorgleerlingen uit het regionaal zorgbudget, om dit budget, zo scholen er al weet van hebben, in te zetten voor extra zorg voor leerlingen met een rugzak, komt niet bij scholen op. Het geld wat in het rugzakje zit vinden scholen evident ontoerijkend. Inzetten van PGB wordt door scholen afgewezen. Scholen hebben meestal geen zicht op de hulp die zij kunnen inzetten bij het onderwijs aan leerlingen met een handicap en zien om die reden toelating als onmogelijk of als ’zoveel gedoe’ dat alleen daarom het al niet verstandig door een school wordt geoordeeld om toe te laten. Scholen laten zich nauwelijks door ouders overtuigen. Ouders worden door scholen niet als ’deskundigen’ gezien en het eigenbelang van die ouders lijkt een ander belang dan dat van de school. Door de autonomie van scholen, gegeven in artikel 23 van de Grondwet, is de makkelijkste oplossing voor een school om maar gewoon “Nee” te zeggen tegen een aanmelding. Om die reden heeft het voor ouders “gewoon” aanmelden van Sterre bij een school geen enkele zin en maakt een aanmelding alleen kans als de school begrijpt dat een afwijzing voor de school niet vrijblijvend is. De school moet begrijpen dat zij, als ze niet wil toelaten, uiteindelijk voor de rechter overtuigend moet uitleggen waarom de school, gezien haar wettelijke verplichtingen voorzieningen voor leerlingen met een handicap te hebben, gezien de extra bekostiging die het krijgt en gezien de extra hulp die de school krijgt van het Regionaal Expertisecentrum (REC) t´ och niet in staat zou zijn om onderwijs aan Sterre te verzorgen. Ouders moeten daarom de hele zorgstructuur rond het onderwijs aan leerlingen met een handicap mobiliseren voordat zij Sterre bij een school aanmelden om te voorkomen dat de school geen druk ervaart en daarom vrijblijvend afwijst. Deze problematiek is 39

HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

door de wetgever voorzien door regionale expertisecentra de wettelijke taak te geven om ouders te helpen zoeken naar een reguliere school en door de scholen te verplichten zich aan te sluiten bij een samenwerkingsverband dat de zorg coÂ¨ordineert voor leerlingen die extra orthopedagogische hulp nodig hebben.

3.1. REC NOORD HOLLAND CLUSTER 3

3.1

REC Noord Holland Cluster 3

Ouders hebben het Regionaal Expertice Centrum (REC) waartoe zij op grond van hun woonplaats en handicap van Sterre zijn aangewezen, verzocht hen te helpen zoeken naar een reguliere school voor voortgezet onderwijs. REC’s zijn samenwerkingsverbanden van speciale scholen. REC’s zijn er in vier soorten (clusters). Cluster 1 is voor leerlingen met visuele stoornissen, cluster 2 voor kinderen met gehoor- en spraak-taal stoornissien, cluster 3 is er voor lichamelijk en verstandelijk gehandicapte kinderen en cluster 4 is er voor kinderen met gedragsproblemen. De REC’s vormen per cluster een landelijk dekkend netwerk. Vanaf 2002 waren REC’s operationeel en daarom onder andere verplicht ouders te ondersteunen bij het zoeken van een reguliere school. Het REC was niet voorbereid op zo’n verzoek. Bij het eerste gesprek tussen ouders en vertegenwoordigers van het REC was het voor de woordvoerders van het REC niet eens duidelijk of het REC u ¨berhaupt al bestond. Het REC had in ieder geval nog niet afgestemd met de scholen binnen haar voedingsgebied en had geen vertrouwen in een mogelijke plaatsing van Sterre. Wellicht alleen al daarom heeft het REC geen school kunnen vinden. Het REC acht zich naar haar zeggen “inspanningsverplicht”

HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

maar vindt niet dat er voor haar een “resultaatsverplichting” geldt.

Bij de invoering van de ‘Rugzakwetgeving’ moesten alle speciale scholen zich hebben aangesloten bij een Regionaal Expertise Centrum (REC) van het soort onderwijs waartoe de speciale school behoorde. Er waren vier clusters. Cluster 1 voor leerlingen met visuele handicaps, cluster 2 voor leerlingen met auditieve handicaps, cluster 3 voor lichamelijke en verstandelijke handicaps en cluster 4 voor gedragsproblemen. Voor ieder cluster diende er een landelijk dekkend netwerk van REC’s te zijn. De REC’s kregen wettelijke taken (artikel 28b Wet op de Expertisecentra), waaronder het helpen van ouders bij het zoeken naar een reguliere school voor leerlingen met een Rugzak-indicatie. De REC’s hadden vanaf 2001, twee jaar voor de invoering van de ‘Rugzak’ bekostiging gekregen om af te stemmen met de Samenwerkingsverbanden van scholen in het primair onderwijs en scholen in het voortgezet onderwijs binnen hun voedingsgebied om de taken die vanaf 2002 in een ministeri¨ele regeling en na 2003 wettelijk1 werden voorgeschreven alvast vanaf 20022 uit te voeren. Indien een Rugzak-leerling zou worden geplaatst op een reguliere school, dan was het REC al vanaf augustus 2002 verplicht de ambulante begeleiding van leerling en school te verzorgen.

Het Regionaal Expertisecentrum Noord Holland cluster 3 heeft als voedingsgebied Noord Holland en is een samenvoeging van twee eerdere pogingen om een REC op te richten van voormalig REC Noord Holland Noord en REC Noord Holland Zuid. Een van de beoogde REC’s in Noord Holland miste voortgezet speciaal onderwijs3 . Het huidig REC NHC3 is opgesplitst in kamers. De wettelijke taken van het REC (art 28b WEC) zijn belegd bij de afzonderlijke speciale scholen van het REC. Het regionaal expertisecentrum heeft in elk geval tot taak: a. het instandhouden van een commissie voor de indicatiestelling; b. het co¨ordineren van de ondersteuning, bedoeld in artikel 8a, eerste en tweede lid, die door de scholen waarvoor het regionaal expertisecentrum werkzaam is, wordt verleend aan scholen als bedoeld in laatstgenoemd artikel en met inachtneming van de wensen van die scholen; 1

artikel 28b WEC De beoogde invoerdatum van 1 augustus 2002 werd een jaar uitgesteld na de val van het kabinet Kok II en het controversi¨eel verklaren van het wetsvoorstel 3 Heliomare, Wijk aan Zee 2

3.1. REC NOORD HOLLAND CLUSTER 3

Figuur 3.1: Tyltylschool, koninginnedag 2000 c. het ondersteunen van de ouders bij het indienen van een verzoek als bedoeld in artikel 28c, eerste lid; d. het co¨ordineren van de in het kader van de laatste volzin van het vierde lid van artikel 28c noodzakelijke onderzoeksactiviteiten; e. het ondersteunen van de ouders van een leerling bij het zoeken naar een school en het ondersteunen van ouders van een leerling voor wie een leerlinggebonden budget beschikbaar is bij het zoeken naar een school als bedoeld in de Wet op het primair onderwijs of de Wet op het voortgezet onderwijs en f. het co¨ordineren van de inzet van de formatie ten behoeve van de begeleiding van leerlingen, bedoeld in artikel 8a, derde lid onder a, na overleg met de samenwerkingsverbanden, bedoeld in de Wet op het primair onderwijs en de Wet op het voortgezet onderwijs, in het gebied waarin het regionaal expertisecentrum werkzaam is. De REC’s hadden uitgebreide handreikingen gekregen tijdens de oprichting en de aanloop van de ‘Rugzak’-wetgeving in de vorm van hulp en leidra-

HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

den aangeboden door de Wegbereiders. Er werd van de REC’s verwacht dat zij het initiatief zouden nemen om af te stemmen met de reguliere scholen. Tijdens de voorbereiding van de ‘Rugzak‘-wetgeving is lang stil gestaan bij de vierentwintig-maands-kindjes. Hiermee werd bedoeld kinderen die geen hogere ontwikkelingsleeftijd hadden of zouden kunnen bereiken dan die van een kind van 24 maanden. Deze kinderen werden tot dan toe door het speciaal onderwijs doorverwezen naar kinderdagcentra, of anders gezegd geweigerd voor de speciale school. Kinderdagcentra (KDC’s of Orthopedagogische Kinderdagverblijven) zijn inrichtingen waar kinderen opvang maar géén onderwijs krijgen. Uiteindelijk is binnen het lgf-overleg besloten dat ook deze kinderen recht op onderwijs hebben en werd in de ‘Rugzak’-wet opgenomen dat deze kinderen, die een mg cluster 3 -indicatie kregen en daarmee toelaatbaar werden voor Tyltylonderwijs, niet meer mochten worden geweigerd omdat zij niet zouden zijn aangewezen op het soort onderwijs. Tyltylscholen werden aangemoedigd te gaan experimenteren met onderwijsarrangementen voor deze kinderen. Dit gebeurde ook op de Tyltylschool in Amsterdam in een tweejarige pilot die startte in 1997. Sterre nam deel aan die pilot. In 2000 werd een evaluatierapport van deze pilot geschreven. De bevindingen van de pilot waren: De voorbereidingstijd werd, zeker ook door de medewerkers in de groep, als te kort en daardoor verwarrend ervaren. De voorbereidingen in de materiële sfeer bleken onvoldoende. Personele wisselingen bleken onverwacht en onvermijdbaar, zij zijn van negatieve invloed geweest op de continu¨ıteit van het project. De deskundigheid van medewerkers, noodzakelijk om aan de vraagstelling van deze leerlingen te voldoen, werd met moeite veroverd. Zij zou beter op grond van voorafgaande ervaring en opleiding aanwezig kunnen zijn. De eigen deskundigheid bijsturen tijdens het proces bleek een frustrerende en tijdrovende aangelegenheid. Alle disciplines in dit proces vertegenwoordigd maakten nadrukkelijk melding van dit fenomeen. De toegepaste instrumenten in diagnostiek, reeds in gebruik in de Tyltylschool, voldeden slechts zeer ten dele, aanpassing is noodzakelijk. Het instrument ten behoeve van het planmatig handelen, het individueel handelingsplan, bood onvoldoende gelegenheid om het aanbod aan deze leerlingen te beschrijven en differentieerde onvoldoende op (sub-) doelstellingen.

3.1. REC NOORD HOLLAND CLUSTER 3

De begeleiding door de stuurgroep en daadwerkelijke sturing van het proces was, mede onder invloed van personele wisselingen, niet altijd van voldoende kwaliteit, zulks gemeten naar de behoeften van de projectgroepmedewerkers Naast deze negatieve conclusies konden ook positieve conclusies getrokken worden : Het draagvlak voor dit project is tijdens de uitvoering en na beÂ¨eindiging niet afgenomen en op enkele onderdelen licht toegenomen. Ouders bleken zeer tevreden over het aanbod. Deze tevredenheid heeft betrekking op de verzorging en de ontwikkeling van leerlingen. Het project heeft aan hun verwachtingen voldaan. Het project heeft geleid tot vergroting van de deskundigheid bij medewerkers, het bewustzijn binnen de organisaties dat de onderscheiden deskundigheid nader te omschrijven is en een set criteria voor toekomstige plaatsingsadviezen gerelateerd aan de vraagstelling van leerlingen en de mogelijkheden van de Tyltylschool om in een (praktisch) aanbod te voorzien. Het project heeft voor de duur van het project in een volwaardig aanbod aan de individuele projectdeelnemers kunnen voorzien. Dit ondanks de voortdurende dreiging van isolement van groep en individuele leerling, de beperkte mogelijkheid om aan schoolactiviteiten deel te nemen en de, vergelijkenderwijs, beperkte communicatieve vaardigheden van deze leerlingen. en de conclusie van het pilotverslag was: Uit de bevindingen rond dit project moge gebleken zijn dat deze categorie een specifieke deskundigheid vereist, die merendeels NIET bij voorbaat aanwezig is in de scholen. Deze deskundigheid is er WEL in de Orthopedagogische Dagcentra. Indien mogelijk binnen de nieuwe wettelijke kaders, wordt voor de inrichting van deze lesplaatsen intensieve samenwerking met deze Orthopedagogische Dagcentra van harte aan bevolen Aan het eind van de pilot werden uitstroomadviezen gegeven aan de leerlingen (waaronder Sterre) die hadden deelgenomen aan de pilot: Voor 1 leerling werd plaatsing in een klassengroep geadviseerd.

HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN. Voor 3 leerlingen werd rechtstreekse plaatsing in een ODC geadviseerd. Voor 1 leerling werd plaatsing in een ODC geadviseerd, na overleg met ouders werd het plaatsingsadvies niet in praktijk gebracht. De leerling verblijft in een klassengroep. Voor 1 leerling werd in overleg met de ouders een verlenging van een jaar voor verblijf in een klassengroep geadviseerd. Met enige zorg werd vooruitgezien naar de reactie van deze leerling op de plaatsing in een klassengroep. Zou deze negatief zijn, dan kon i.s.m. ouders alsnog tot plaatsing in een ODC worden overgegaan. Tijdens het project overleed een leerling.

De pilot was op de Tyltyslchool controversiÂ¨eel geweest. Het onderwijzend en ondersteunend personeel had zeer gemengde gevoelens over de komst van dit soort leerlingen. De resultaten van de pilot waren vanuit een bepaald perspectief bezien schokkend . Het draagvlak voor toelating van leerlingen als Sterre op Tyltylscholen werd, in tegenspraak met de conclusie uit het pilotverslag, allerminst vergroot. integendeel! Personeel dat betrokken was bij de pilot vluchtte zo veel mogelijk weg naar functies binnen en buiten de Tyltylschool waar de kans dat zij met deze ondergrensleerlingen te maken kregen minimaal was. Na een fusie met de Mytylschool en het vertrek van de voormalig directeur van de Tyltylschool stelt de school zich harder en geslotener op tegen ouders van de kinderen uit de pilot en wilde niet langer meegaan om in samenspraak met ouders zo goed mogelijk onderwijs aan deze kinderen te verzorgen.

De Tyltylschool was niet gewend aan kinderen als Sterre. Nog ongewoner voor de Tyltylschool was - toen zelfs wettelijk niet langer dan drie maanden toegestaan - dat Sterre ook nog naar een andere school ging. Tijdens de jaren dat Sterre op de Tyltylschool ingeschreven stond volgde zij nog een dagdeel per week onderwijs op haar oude basisschool in Duivendrecht. Dit was het gevolg van een afspraak tussen ouders, basisschool en onderwijsinspectie. De basisschool had die afspraak zeer tegen haar zin gemaakt en ook de na de fusie van de Mytyl- en Tyltylschool (2000) aantredende directeur had niet veel affectie met deze symbioseconstructie van Sterre. In hun aversie4 tegen 4

Tijdens de oprichting van het REC Noord Holland Zuid werd op de website van het REC uitgelegd dat ouders die voor een reguliere school kozen zichzelf en hun kind benadeelden omdat ze dan hooguit de helft van de middelen kregen die zouden krijgen op een speciale school.

3.1. REC NOORD HOLLAND CLUSTER 3

kinderen-met-een-handicap-op-een-reguliere school vonden de scholen elkaar. Actief werkten zij samen met het bestuur van de basisschool en namens het bestuur van de Tyltylschool om aan de symbioseconstructie een eind te maken. De aversie in het onderwijs is gebleven, zowel in het regulier als in het speciaal onderwijs. Het personeel van speciale scholen ziet in de Rugzak een bedreiging en taakverzwaring omdat de makkelijkere kinderen verdwijnen naar het regulier onderwijs en de moeilijke kinderen achterblijven. Het personeel van reguliere scholen ziet in de Rugzak een taakverzwaring en heeft eigenlijk ook niets met gehandicapte leerlingen. De maximale en gezamenlijke tegenwerking van Tyltylschool en basisschool leidde ertoe dat de symbioseconstructie voor Sterre eenzijdig werd opgezegd. Om het procedureel ‘correct’ te laten verlopen spraken Tyltylschool en basisschool een procedure af. Eerst zou er voor Sterre op de basisschool een doel worden gesteld. Na een maand zou werden ‘ge¨evalueerd’ dat dit doel niet gehaald werd. Daarmee werd beoogd aannemelijk te maken dat het verder zinloos was om Sterre op de basisschool te handhaven. De basisschool zou daarop Sterre de toegang ontzeggen en daarna zou de Tyltylschool verklaren niet langer verantwoordelijk te kunnen zijn voor het onderwijs van Sterre op de basisschool. Dat de ouders van Sterre het daar niet mee eens zouden zijn maakte voor de scholen geen enkel verschil. Het gevolg was dat er voor Sterre niets anders over zou blijven dan ingeschreven te blijven op een Tyltylschool die kort daarvoor uitgebreid in haar pilotverslag had uitgelegd niet in staat te zijn onderwijs aan kinderen als Sterre te kunnen verzorgen. Dat Sterre vooralsnog op de Tyltylschool bleef en haar ouders geen gevolg gaven aan het advies om haar op een kdc te plaatsen was in schoolvergaderingen aanhoudend onderwerp van gesprek. Onder die omstandigheden is Sterre, vier jaar nadat ze daar was toegelaten, van de Tyltylschool gehaald. Sterre kon daarna - gelukkig en heel bijzonder - worden geplaatst op een reguliere basisschool de @rchipel in Almere Buiten. De reguliere basisschool, een startende school in een nieuwe wijk, wilde iets proberen - en het is haar met glans gelukt - dat de speciale school voor zichzelf als onmogelijk zag. Vier jaar later verliet Sterre deze school op veertienjarige leeftijd, de uiterste leeftijd voor het bezoeken van een basisschool.

HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

Figuur 3.2: Noodgebouw van Basisschool de @rchipel in aanbouw, juli 2001

Figuur 3.3: Eerste leerlingen van de @rchipel, augustus 2001

3.1. REC NOORD HOLLAND CLUSTER 3

3.1.1

Verzoek om te helpen zoeken naar een school.

Het was dezelfde Tyltylschool die eerder had aangegeven niet te weten hoe onderwijs aan Sterre kon worden gegegeven en die zo actief had meegewerkt aan het beÂ¨eindigen van de symbioseconstructie met de basisschool, die nu als loket van het REC, ouders begin 2003 te woord moest staan en helpen bij het zoeken naar een reguliere school. Het REC waarvan de Tyltylschool deel uitmaakte had besloten haar wettelijke taken te beleggen bij de afzonderlijke scholen. Met weerzin hoorde de Tyltylschool het verzoek van ouders aan. Op de website die de voorloper van het REC bijhield werd uitgebreid kennis gegeven van de weerzin tegen de lgf en werd ouders aangepraat dat, als ze zonodig met hun gehandicapt kind naar het regulier onderwijs zouden willen, zij zichzelf tekort zouden doen omdat de bekostiging voor hun kind in het regulier onderwijs slechts de helft zou bedragen van het budget waar zij in het speciaal onderwijs recht op hadden. Onnodig te zeggen dat Het REC zich tot dan toe in het geheel niet had voorbereid op haar nieuwe wettelijke taken. Het speciaal onderwijs in Amsterdam bemoeide zich niet met het regulier onderwijs (en omgekeerd) en had zich ook buiten het afsprakencircuit gehouden van de reguliere scholen. Dat de reguliere scholen inmiddels met de gemeente Amsterdam en met elkaar een Kernprocedure hadden afgespro-

HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

ken over de toelating van leerlingen tot het regulier onderwijs was buiten het speciaal onderwijs om gebeurd. Dat de Kernprocedure bijvoorbeeld Tyltylen zml-leerlingen uitsloot van toelating tot het regulier voortgezet onderwijs vond het REC, zo ze zich dat toen al realiseerde of interesseerde, eerder een voordeel dan een nadeel. Het maakte het REC daarbij niet uit dat zij juist was opgericht om hun doelgroep, leerlingen met een verstandelijke handicap, in het regulier onderwijs te begeleiden. Waar het de bedoeling was dat het speciaal onderwijs de reguliere scholen gingen benaderen om onderlinge afspraken te maken, stelde de woordvoerders van het REC zich op met de constatering dat zij hadden besloten om de ontwikkelingen niet-pro-actief te zullen blijven volgen. Met andere woorden “Ons REC zal niets doen om te verhinderen dat de lgf mislukt.”

3.1.2

Resultaat van hulp van het REC

Het REC of de Tyltylschool bedong een half jaar voor het zoeken naar een school. Ouders hadden niet veel andere keus dan in te stemmen met zo’n lange zoekperiode. Zonder tussentijdse informatie over dat het zoeken wellicht minder voorspoedig verliep dan ouders mochten hopen kwam het REC na afloop van die periode met het volgende lijstje: School-1: “Sterre komt niet in aanmerking voor plaatsing.” School-2: “Niveau niet haalbaar. Cito-toets geëist.” School-3: “Sterre komt niet in aanmerking voor plaatsing.” School-4: “IQ moet boven de 70 liggen. Cito gewenst. Niet haalbaar.” School-5: “Sterre komt niet in aanmerking voor plaatsing.” School-6: “Te laag niveau. Wachtlijst.” School-7: “Te laag IQ. Onhaalbaar. Geen reële vraag.” Gezien het lijstje had het REC gedurende het voorafgaande half jaar niet meer dan een paar uur aan het onderzoeken van de mogelijkheden besteed en was het “nee” waarschijnlijk gretig genoteerd, misschien zelfs wel uitgelokt met een suggestieve vraag als “Wij moeten voor ouders van een zeer laag functionerende leerling, zo laag zelfs dat wij toelating tot de Tyltylschool hebben afgeraden, een school voor voortgezet onderwijs zoeken. Zelf zien wij absoluut niet hoe die leerling zou kunnen functioneren en juist wij zijn de experts die jullie daarvoor ambulant zouden moeten begeleiden. Wij nemen aan dat jullie die leerlinge niet zullen plaatsen, toch? Kunnen we als reden iets noteren van geen reële vraag of IQ moet hoger dan 70 zijn? Dank u wel, prettig met u gesproken te hebben en nog een goedenmiddag” .

3.1. REC NOORD HOLLAND CLUSTER 3

3.1.3

Evaluatie van de ondersteuning van het REC

Ouders deden hun beklag bij de minister over de slechte medewerking van het REC. De woordvoerder van de minister zei te vermoeden dat het REC nog niet helemaal voorbereid was en adviseerde nogmaals de vraag bij het REC te beleggen. Het tweede contact met het REC verliep niet minder teleurstellend. De opstelling van REC Noord Holland verschilde overigens niet veel van de opstelling van andere REC’s. De REC’s hebben er gewoonweg geen zin in.

Over het “Rugzakje” zegt Frissen al in 2004 op blz 20 van zijn bestuurlijk review OAB/WSNS/LGF, Van maakbaarheid naar autonomie en vari¨eteit: Tenslotte, zoals al eerder opgemerkt, stuit de integratiedoelstelling van LGF en WSNS op weerstanden in het regulier onderwijs en in het speciaal onderwijs. Men vindt elkaar in de overtuiging dat veel kinderen met specifieke zorgbehoeften niet goed passen in het regulier onderwijs. In deze situatie zal de daaropvolgende jaren niet veel veranderen. Het jaarverslag 2007 (uitgebracht in juni 2008) van de WEC-raad stelt in de inleiding: In de discussie over passend onderwijs zien we gelukkig het belang van de speciale setting weer terugkomen. Het is een overschatting om te denken dat alles inclusief kan worden opgelost. Dat klinkt mooi en ambitieus, maar doet geen recht aan de problematiek. En het zou trouwens altijd weer leiden tot speciale klassen, nadat eerst de bestaande expertise verloren is gegaan. Niemand houdt van veranderingen: die brengen doorgaans alleen maar onzekerheid. Met het speciaal onderwijs is het al niet anders. Dat leerlingen met een handicap, die voorheen alleen door de expertise van het speciaal onderwijs - althans zo ziet het speciaal onderwijs dat - verantwoord onderwijs krijgt geboden, nu naar regulier onderwijs zouden moeten, zou het in de ogen van het speciaal onderwijs het einde van het speciaal onderwijs betekenen. De angst voor de eigen positie van het personeel is waarschijnlijk groter dan dat men begaan is met het lot van de gehandicapte leerlingen. Het REC Noord Holland cluster 3 is door de inspectie vanaf 2008 beoordeeld als een zeer zwak REC.

HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

3.2. KERNPROCEDURE

3.2

Kernprocedure

In de gemeente Amsterdam zijn afspraken gemaakt over de overstap van primair naar voortgezet onderwijs. Doel van die afspraken is om het voortijdig schoolverlaten terug te dringen. Als een belangrijke reden dat leerlingen voortijdig de school verlaten wordt gezien een verkeerde schoolkeus. De Kernprocedure beoogt leerlingen direct op de juiste school te plaatsen. Scholen hebben onderling afgesproken dat zij all´e´en leerlingen toelaten volgens de Kernprocedure. Deze afspraken, opgesteld door de OSVO - het Overlegorgaan voor Scholen in het Voortgezet Onderwijs - en goedgekeurd door het LOF, het lokaal onderwijsforum. In de Kernprocedure 2003/2004 werd met geen woord gerept over het Rugzakje. De regels van die Kernprocedure sloten toelating van leerlingen van cluster3 scholen tot regulier voortgezet onderwijs uit. Dit was niet alleen in strijd met de uitgangspunten van de leerlinggebonden financiering, het was zelfs in strijd met de het Inrichtingsbesluit WVO dat in artikel 4 stelt dat er geen geschiktheidsonderzoek ten grondslag mag worden gelegd aan de beslissing om een leerling toe te laten als de school een gemeenschappelijk eerste leerjaar heeft met een school voor vbo5 . Dit was voor ons een reden om met de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Amsterdam te overleggen hoe de Kernprocedure gezien moest worden in het licht van de nieuwe Rugzakwetgeving.

3.2.1

Overleg met DMO

Juist in 2003 begonnen wij aan de zoektocht naar een school voor Sterre. Wij kaartten het ontbreken van apart beleid voor de toelating van Rugzakleerlingen aan bij de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de Gemeente Amsterdam. Deze dienst was het aanspreek- en co¨ordinatiepunt van de Kernprocedure. Na wat informele telefoontjes besloten wij tot de formelere weg. In een brief van 22 maart 2004 aan de toenmalige wethouder Aboutaleb vroegen zij hem: Ziet u ook taken voor u weggelegd om lgf-kinderen naar het VOORTGEZET onderwijs te helpen of wilt u dit aan de krachten van het veld overlaten? In het laatste geval volgt er voor Sterre een onsmakelijke juridische procedure en komen vele gehandicapte kinderen die nu nog onder oude regelingen op het 5

dat zijn scholen die een basisgerichte-, kadergerichte of gemengde vmbo leerweg bieden

HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

Handleiding Kernprocedure

2003-2004 schoolbesturen voortgezet onderwijs schoolbesturen basisonderwijs gemeente Amsterdam

Gemeente Amsterdam

Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Figuur 3.4: De jaarlijks uitgebrachte Kernprocedure die in Amsterdam de regels stelt voor de leerlingen die overstappen van primair naar voortgezet onderwijs.

3.2. KERNPROCEDURE

Figuur 3.5: wethouder Ahmed Aboutaleb. regulier basisonderwijs zitten na groep 8 tussen wal en schip te vallen. Er kwam geen antwoord.

3.2.2

Aanspreken van de Wethouder

Twee maanden later, ook voor Sterre begon de tijd te dringen, schreven wij nog een brief aan de wethouder en verzochten hem: Waar in de huidige Kernprocedure 2004 wordt gezegd dat deze bedoeld is voor ALLE leerlingen die van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs gaan, verzoeken wij u te besluiten in een voor beroep vatbare beslissing dat met ingang van het schooljaar 2005/2006 alle lgf-leerlingen, dus ook Sterre, die kiezen voor het regulier onderwijs, zullen vallen onder de Kernprocedure en ook daadwerkelijk binnen Amsterdam op een reguliere school voor voortgezet onderwijs geplaatst zullen worden.

HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

Het duurde tot oktober 2004 voor er een antwoord kwam. De wethouder vond het niet nodig om, zoals gevraagd, een voor beroep vatbare beslissing te nemen. Kern van het antwoord van de wethouder was: Een voor beroep vatbare beslissing ... acht ik niet noodzakelijk. Het antwoord was verpakt in een wollig verhaal over het op dat moment juist gelopen traject rond de IVKO en over diploma’s. Het werd duidelijk dat het halen van diploma’s wél en integratie van gehandicapte leerlingen in het reguliere onderwijs géén punt van overweging was. Hier was ook duidelijk sprake van een bestuursorgaan dat weigerde een besluit te nemen. Ouders maken tegen deze fictieve weigering bezwaar. De ontvangstbevestiging laat een maand op zich wachten. Eind december 2004 bericht DMO dat Sterre NIET mag meedoen aan de toelatingsprocedure van de Kernprocedure. De periode waarin de scholen worden toegewezen nadert snel. Ouders van Sterre leggen deze fictieve weigering en het uitblijven van een besluit op bezwaar voor (verzoekschrift) aan de voorzieningenrechter.

3.2.3

Uitspraak voorzieningenrechter

De gevraagde voorlopige voorziening - het toelaten van Sterre tot de toelatingsprocedure van de Kernprocedure - wordt door de rechter niet toegewezen. In de uitspraak worden de uitgangsposities, verhoudingen en standpunten duidelijker. Volgens de rechter moeten ouders Sterre zelf maar buiten de Kernprocedure om - aanmelden bij scholen.

3.2. KERNPROCEDURE

Het betoog van verzoeker dat het onevenredig bezwarend is om na elk afwijzend besluit op toelating een gerechtelijke procedure tegen de betreffende school te beginnen, kan niet tot een ander oordeel leiden. Het indienen van een aanvraag is de aangewezen weg voor een schoolbestuur om te kunnen beoordelen of Sterre kan worden toegelaten tot de betreffende school. Deze uitspraak biedt voor de gemeente Amsterdam een houvast voor de eerstvolgende Kernprocedure, die voor schooljaar 2006/2007 (publicatiedatum september 2005). Voor de ouders van Sterre rest geen andere mogelijkheid dan Sterre aan te melden op afzonderlijke scholen, zoals de rechtbank aanbeval. Dat doen de ouders van Sterre op 1 maart 2005. Zij melden Sterre aan op alle openbare scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam (zie: deel III, blz 89, Aanmelding bij alle scholen openbare VO-scholen in Amsterdam). (zie ook: Hoofdstuk 14, blz 187 Gemeente Amsterdam)

3.2.4

Rechtbank over toelaten tot de IVKO

Kort daarop had de rechtbank Amsterdam over de afwijzing van de IVKO in tweede instantie uitspraak gedaan en besloten dat deze afwijzing in stand kon blijven. De uitspraak, veertien dagen nadat Sterre bij alle openbare scholen voor voortgezet onderwijs was aangemeld, betekende dat drie aanmeldingen geen kans maakten. Drie scholen waar Sterre was aangemeld boden alleen vmbo-theoretisch- en hoger onderwijs en waren op grond van het Inrichtingsbesluit WVO (artikel 4) verplicht de geschiktheid van de leerling mee te wegen in de beslissing tot toelaten. Maar dan bleven er nog altijd zes aanmeldingen voor scholen over waar de geschiktheid van de leerling NIET mocht worden meegewogen. Voor de ouders van Sterre was het dus nog allerminst een gelopen race. (zie ook: Hoofdstuk 4, blz 67, IVKO)

HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

3.3. SAMENWERKINGSVERBAND 28.2

3.3

Samenwerkingsverband 28.2

De gesprekspartner voor ouders bij het samenwerkingsverband van de Amsterdamse vo-scholen beneden het IJ was goed op de hoogte van de lgf-wetgeving en de onduidelijkheden daarin. Er was tussen ouders en woordvoerder van het samenwerkingsverband geen misverstand over het doel van de lgf en hoe de Kernprocedure dat doel in de weg stond. Het was hem duidelijk dat en hoe de Kernprocedure afweek van de landelijke weten regelgeving maar het Samenwerkingsverband was en is geen partij in het opstellen van de Kernprocedure. Het Samenwerkingsverband heeft in de weten regelgeving een doel gekregen maar geen taak6 . Desondanks heeft de woordvoerder van het Samenwerkingsverband gepoogd toelating van Sterre tot een vo-school bespreekbaar te maken door het aan de orde stellen in het direkteurenoverleg en toen dat geen resultaat sorteerde de IVKO-school voorbereid op de concrete aanmelding van Sterre.

artikel 10h Inrichtingsbesluit WVO

HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

3.3.1

Samenwerkingsverbanden

Sinds de wetswijziging van 1998 - de invoering van de Wet op het Voortgezet Onderwijs - moeten scholen met afdelingen voor mavo, vmbo, leerwegondersteunend en/of praktijkonderwijs zijn aangesloten bij een samenwerkingsverband. Artikel 10h. Aansluiting bij samenwerkingsverband; permanente commissie leerlingenzorg 1. Het bevoegd gezag van een school voor middelbaar algemeen voortgezet onderwijs, van een school voor voorbereidend beroepsonderwijs, van een scholengemeenschap waarvan ten minste deel uitmaakt een school voor middelbaar algemeen voortgezet onderwijs of een school voor voorbereidend beroepsonderwijs, of van een school voor praktijkonderwijs, is aangesloten bij een samenwerkingsverband met twee of meer andere van deze scholen of scholengemeenschappen. Een samenwerkingsverband omvat ten minste Â´eÂ´en school of afdeling voor praktijkonderwijs en drie scholen voor middelbaar algemeen voortgezet onderwijs of voor voorbereidend beroepsonderwijs, waaronder in ieder geval een school voor middelbaar algemeen voortgezet onderwijs en een school voor voorbereidend beroepsonderwijs. Indien van een samenwerkingsverband niet drie scholen voor middelbaar algemeen voortgezet onderwijs of voor voorbereidend beroepsonderwijs deel uitmaken, maar twee scholengemeenschappen die elk in ieder geval een school voor middelbaar algemeen voortgezet onderwijs en een school voor voorbereidend beroepsonderwijs omvatten, kan Onze Minister onder door hem te stellen voorwaarden dat samenwerkingsverband aanmerken als een samenwerkingsverband als bedoeld in de tweede volzin. Het samenwerkingsverband heeft tot doel zo veel mogelijk leerlingen voor wie vaststaat dat een orthopedagogische en orthodidactische benadering is geboden, deel te laten nemen aan het onderwijs in een van de leerwegen, genoemd in de artikelen 10, 10b en 10d. (artikel 10h eerste lid Wet op het Voortgezet Onderwijs)

In Amsterdam zijn er twee samenwerkingsverbanden voor de totaal ongeveer 70 scholen voor voortgezet onderwijs op haar grondgebied. Samenwerkingsverband 28.2 verenigt alle Amsterdamse scholen voor voortgezet onder-

3.3. SAMENWERKINGSVERBAND 28.2

wijs beneden het IJ. Dat zijn er bijna 40. Ouders van Sterre hebben alleen met dit samenwerkingsverband gesproken. Het Samenwerkingsverband en de scholen worstelden op dat moment met de invoering van de Leerlinggebonden Financiering. Die paste niet in de systematiek van de in Amsterdam ingestelde Kernprocedure maar ook bleek de samenwerking met de REC’s niet gemakkelijk van de grond te komen. Hoewel de REC’s in de wet verantwoordelijk werden gesteld voor de ambulante begeleiding op de scholen voor voortgezet onderwijs, hadden zij daar naar de mening van samenwerkingsverband en reguliere scholen geen verstand van.

3.3.2

Peilen van de wil van scholen om toelating te overwegen

In het gesprek met tussen samenwerkingsverband en ouders werd vastgesteld dat Sterre op basis van de toen geldende Kernprocedure niet toegelaten mocht worden tot enige school voor voortgezet onderwijs in Amsterdam. De Kernprocedure 2003/2004 had, zo bleek duidelijk uit de tekst, op dat moment nog op geen enkele wijze rekening gehouden met de invoering van de ‘Rugzak’-wet. Het woord Rugzak komt in deze versie niet voor. Pas voor het eerst wordt op een onbeholpen wijze gerefereerd aan de Rugzak in de Kernprocedure 2004/2005, twee jaar na de voor- Figuur 3.6: Frits Otto genomen en ´e´en jaar na de werkelijke invoering: Voor leerlingen met een indicatie voor het speciaal onderwijs die overstappen naar de brugklas van een school voor regulier voortgezet onderwijs (de zgn. rugzakleerlingen), geldt hetzelfde als voor de andere leerlingen: de afspraken van de kernprocedure gelden voor hen als zij zich aanmelden op een school voor regulier voortgezet onderwijs die de onderwijssoort aanbiedt van het basisschooladvies n als zij zich houden aan het tijdstraject van de kernprocedure. Komend jaar zal worden bekeken in hoeverre het nodig en gewenst is om voor rugzakleerlingen die in het regulier onderwijs willen stappen aparte afspraken in de kernprocedure op te nemen. De inhoud van de Rugzakwetgeving was al in 2002 bekend, maar op het moment dat ouders met het Samenwerkingsverband spraken (in 2003) was

HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

de werkelijke invoering nog een half jaar weg. Het was duidelijk dat de opstellers van de Kernprocedure op dat moment nog geen idee hadden wat de Rugzakwetgeving nou precies inhield. Het Samenwerkingsverband was het wel met ouders eens dat de regels van de Kernprocedure niet overeenkwamen met de landelijk geldende wettelijke regels voor toelating tot het voortgezet onderwijs zoals neergelegd in de Wet op het Voortgezet Onderwijs en het Inrichtingsbesluit WVO. Het Samenwerkingsverband bood aan om in het geregeld gehouden direkteurenoverleg te peilen of er scholen zouden zijn die toelating van Sterre wilden overwegen. Helaas, na de sondering van het Samenwerkingsverband bleek er geen enkele school toelating te willen overwegen anders dan na een concrete aanmelding van Sterre.

3.3.3

IVKO

Omdat scholen niet zonder meer bereid waren om over toelating van Sterre te praten, besloten ouders in overleg met het Samenwerkingsverband om Sterre dan maar concreet aan te melden bij ´e´en school. Het maakte daarbij verder niet meer uit of die school via de Kernprocedure een hoge of een lage cito-score vroeg: Sterre had helemaal geen cito-score. Ouders kozen voor de IVKO, een school met vmbo-t en havo die zich toelegde op kunstzinnig onderwijs. Sterre had een grote affiniteit met toneel en muziek en ouders schatten in dat Sterre op zo’n school de grootste kans op succes had. Ouders verwachtten ook van een school als de IVKO een ruimhartiger beoordeling van toelating van Sterre. Het Samenwerkingsverband bood aan de aanmelding van Sterre enigszins voor te bereiden door de school en haar bestuur op de hoogte te stellen van hetgeen tot dan toe besproken was.

3.3.4

Nazorg

De IVKO heeft uiteindelijk Sterre niet toegelaten. Zie hierover hoofdstuk 4 op blz 67 over de IVKO. Het Samenwerkingsverband had verder geen taken meer in de toelatingszaken voor scholen en geschillen met de gemeente Amsterdam over de Kernprocedure, maar gaf een enkele maal nog acte de pr´ecence tijdens zittingen van de rechtbank en een contact met een praktijkschool.

3.3.5

Tot Slot

In de Kernprocedure 2006-2007 leek er in de redactie van de toelatingsvoorwaarden een mogelijkheid geschapen om toch ‘Rugzak’-leerlingen zonder cito-

3.3. SAMENWERKINGSVERBAND 28.2

toets toe te laten tot een school voor voortgezet onderwijs en is deze optie met het Samenwerkingsverband en de voorzitter van de OSVO, het Overlegorgaan voor Scholen in het Voortgezet Onderwijs, besproken. De kier die deze editie van de Kernprocedure in de toelatingsvoorwaarden had gelaten bleek achteraf niet zo en zeker niet (voor Sterre) te zijn bedoeld.

HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

Deel II Eerste Leerschool voor aanmelden

Hoofdstuk 4 IVKO

Over de eventuele plaatsing van Sterre werd door de IVKO aanvankelijk serieus nagedacht maar het primaire besluit was afwijzend. De school nam vervolgens een besluit op bezwaar zonder het advies van de ACTB af te wachten. Ouders moesten daarom wel beroep aantekenen tegen dit besluit om te voorkomen dat zij door het verlopen van termijnen hun rechten zouden verspelen. Kort voor de zittingsdatum van de voorzieningenrechter bracht de ACTB advies uit. In dit advies werd gesteld dat het primaire besluit van de IVKO op 67

HOOFDSTUK 4. IVKO

onjuiste gronden was genomen. De ACTB adviseerde aan het bevoegd gezag een nieuw besluit te nemen met in acht neming van de wettelijke bepalingen. De voorzieningenrechter nam dit advies over en vernietigde het besluit. Na twee maanden nam het IVKO een nieuw besluit. Ook in dat besluit werd Sterre niet toegelaten. Het tweede besluit op bezwaar heeft de rechter in stand gelaten.

De IVKO-school is een bijzondere school voor kunstzinnig onderwijs en biedt onderwijs op vmbo-t en havo-niveau. Het bevoegd gezag is de Stichting Montessorischolen Amsterdam (MSA). De school is gevestigd aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam, dicht bij Artis. Sinds 2007 wordt de school door de onderwijsinspectie aangemerkt als een zeer zwakke school .

4.1

Aanmelding

In en na overleg met het Samenwerkingsverband (zie blz 62) en met de IVKOschool zelf werd de formele aanmelding gedaan op 2 februari 2004. Bij de aanmelding werd een CDRom meegeleverd met het Onderwijskundig Rapport van Sterreâ&#x20AC;&#x2122;s basisschool, de indicatierapporten van de Commissie voor Indicatiestelling van Gewoon Anders, het tot dan toe voorhanden zijnd voorlichtingsmateriaal over de Leerlinggebonden Financiering en de aan het voorlichtingsmateriaal ten grondslag liggende wetgeving. Op de CDRom werd de IVKO-school ook een tiental gezaghebbende boeken over Inclusief Onderwijs aangereikt. De school werd gewezen op de website over eerdere perikelen met een eerdere basisschool die destijds een aanmelding van Sterre afwees en werd het evaluatieverslag aangereikt over de pilot inclusief onderwijs waarbinnen Sterre de laatste vier jaar in de groepen 5 tot en met 8 van basisschool de @rchipel in Almere naar school ging. Informeel was al een maand met de IVKO-school gesproken over begeleiding en bekostiging. Ouders hadden aangegeven dat daarvoor Persoonsgebonden Budget (PGB) kon worden ingezet en zij hadden inmiddels een deskundige van het Seminarium voor Orthopedagogiek bereid gevonden Sterreâ&#x20AC;&#x2122;s schoolgang voor te bereiden en indien Sterre zou worden toegelaten verder te begeleiden. Ouders hadden een half jaar eerder contact gehad met het REC. Het REC was dan wel wettelijk verplicht de ambulante begeleiding voor Sterre te verzorgen ingeval van plaatsing op de IVKO, maar ouders meenden daarvoor bij het REC weinig enthousiasme te hebben gevonden (zie blz 41, REC Noord Holland Cluster 3). Ouders zegden de IVKO-school toe dat zij zou-

4.2. VAN AANMELDING TOT AFWIJZING

den proberen de verplichte ambulante begeleiding die dat REC zou moeten geven ingeval van toelating van Sterre, zo te organiseren dat de schoolgang van Sterre niet gefrustreerd zou worden door de negatieve sentimenten van dat REC. De IVKO-school is een bijzondere school. Voor bijzondere scholen voor voortgezet onderwijs was â&#x20AC;&#x2DC;vergetenâ&#x20AC;&#x2122; in de wet een termijn op te nemen waarbinnen deze scholen zouden moeten besluiten op een verzoek om toelating. Eerdere ervaringen met de aanmelding voor basisschool de Regenboog - ook een bijzondere school - waren dat de school door het ontbreken van een termijn eindeloos kan rekken om te besluiten en daardoor ouders in een positie manoevreert waarin zij gedwongen worden dan maar naar een andere school uit te zien. Omdat voor basisscholen sinds de invoering van de leerlinggebonden financiering (augustus 2003) ook voor bijzondere scholen een termijn in de wet was opgenomen en er een termijn geldt voor openbare scholen voor voortgezet onderwijs op grond van bepalingen in de Algemene Wet Bestuursrecht, hadden ouders in de aanmeldingsbrief gesteld dat zij de termijnen in de AWB (acht weken) als redelijk wilden beoordelen. De bedoeling van deze vroege aanmelding was om een beschikking te krijgen van de IVKO dat Sterre welkom zou zijn bij aanvang van het schooljaar 2005/2006. Met toelating als uitgangspunt zou een begin gemaakt kunnen worden met het organiseren van de financiering en de ondersteuning van de school voor de komst van Sterre. De IVKO zou dan ook nog ruim de tijd hebben om de door haar noodzakelijk geachte voorbereidingen te treffen.

4.2

Van aanmelding tot afwijzing

Drie maanden, zo hadden wij in de aanmelding aangegeven, vonden wij een redelijke termijn voor de IVKO om een besluit te nemen. In feite vonden wij die termijn natuurlijk onredelijk want een besluit om al dan niet toe te laten wordt door scholen voornamelijk gevoelsmatig genomen. Dat kan en gebeurt binnen tien minuten. De motivering erbij zoeken is voornamelijk een administratieve taak. Vooruitlopend op de beschikking over het toelaten van Sterre besloten ouders om de Minister te verzoeken om ontheffing voor de verplichte winkelnering bij het REC. De verplichting voor reguliere scholen met een Rugzakleerling om ongeveer de helft van de Rugzak te moeten besteden bij het REC was in de wetgeving opgenomen om te voorkomen dat, doordat expertise massaal elders zou worden betrokken, het voortbestaan van de speciale scholen op de tocht zou komen te staan. De verplichte winkelnering was bedoeld voor de eerste fase wetgeving die, naar verwachting, na twee jaar vervangen zou worden door nieuwe wetgeving waarin de ver-

HOOFDSTUK 4. IVKO

plichte winkelnering zou komen te vervallen. De Minister wilde de gevraagde ontheffing niet verlenen.

4.3

De Afwijzing

Op 22 april verzocht de IVKO om een overleg met ouders. Tijdens dit overleg werd aan ouders meegedeeld dat de IVKO Sterre niet zou toelaten. Om tot dit standpunt te komen had de zorgcoÂ¨ordinator met enkele leerkrachten overlegd teneinde af te wegen of in de door ouders noodzakelijk geachte randvoorwaarden voor het onderwijs aan Sterre kon worden voorzien. De leerkrachten, die naar zeggen van de zorgcoÂ¨ordinator gekozen waren omdat zij de meeste affiniteit met zorgleerlingen hadden, konden zich van het onderwijs aan Sterre geen voorstelling maken. Zij konden zich niet voorstellen dat Sterre aan de fysieke en intellectuele eisen van hun schoolprogramma zou kunnen voldoen. Ze zagen het nut niet in voor Sterre om naar de IVKO

4.4. BEZWAAR

te komen en konden zich geen voorstelling maken van de ondersteuning die Sterre zou moeten krijgen. Kortom, de bevraagde leerkrachten waren het product van het beleid in Nederland om gehandicapten buiten de samenleving te houden: zij hadden nog nooit een gehandicapte van dichtbij gezien of zich in hun leven verplaatst. De school had voor het genomen besluit geen externe bronnen (oude basisschool, REC, Gewoon Anders of Inspectie) geraadpleegd. De IVKO was zich er niet van bewust dat zij in schoolgids en schoolplan diende te beschikken over een geformuleerd beleid ten aanzien van toelating van gehandicapte leerlingen. De weigering om Sterre toe te laten werd op 24 april 2004 in een ongedateerde brief bevestigd.

4.4

Bezwaar

Ouders maakten op dezelfde dag bezwaar. Op dat moment begrepen ouders nog niet precies hoe het stelsel van voortgezet onderwijs in elkaar stak. De verwarring over het verschil tussen vbo en vmbo was er overigens niet alleen bij ouders. Geconfronteerd met de tekst in het Inrichtingsbesluit hadden ouders inlichtingen ingewonnen bij Postbus51 , bij de Onderwijsinspectie en bij ouderverenigingen. De inlichtingenbronnen wisten eigenlijk ook niet precies het verschil tussen vbo en vmbo en vermoedden met ouders dat vbo en vmbo in feite Â´eÂ´en en hetzelfde schooltype was. Ouders maakten daarom ten onrechte bezwaar tegen een minimum cito-score die werd gevraagd. Ten onrechte waren ouders er toen van overtuigd dat een vmbo-t school in feite en eigenlijk een vbo-school was. Dit schooltype wordt in artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit WVO aangeduid als een uitzondering bij toelating, omdat hiervoor geen geschiktheidseis mag worden gesteld. Waar er geen termijn in de wet is opgenomen voor het nemen van een primair besluit over toelating op een bijzondere (dus niet-openbare) school, is dit wel het geval indien er besloten moet worden op bezwaar. Het Inrichtingsbesluit WVO zegt daarover: Artikel 15. Beslistermijn bij bezwaar 1. De besluiten tot weigering van de toelating van een kandidaatleerling of tot definitieve verwijdering van een leerling worden schriftelijk en met opgave van redenen aan de leerling en, indien deze nog niet de leeftijd van 21 jaren heeft bereikt, ook aan diens ouders, voogden of verzorgers, bekendgemaakt, waarbij tevens de inhoud van het tweede lid wordt vermeld. 2. Binnen zes weken na de bekendmaking kunnen belanghebben-

HOOFDSTUK 4. IVKO den bezwaar maken bij het bevoegd gezag. 3. Het bevoegd gezag beslist in overeenstemming met artikel 27 van de wet binnen vier weken na ontvangst van het bezwaarschrift, doch niet eerder dan nadat de kandidaat-leerling, onderscheidenlijk de leerling en, indien deze nog niet de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt, ook diens ouders, voogden of verzorgers, in de gelegenheid is, onderscheidenlijk zijn gesteld, te worden gehoord en kennis heeft onderscheidenlijk hebben kunnen nemen van de op die besluiten betrekking hebbende adviezen of rapporten. 4. Het bevoegd gezag kan de desbetreffende leerling, gedurende de behandeling van het bezwaar tegen een besluit tot definitieve verwijdering de toegang tot de school ontzeggen.

Vier weken voor het nemen van een besluit op bezwaar is weinig tijd. In die vier weken moeten ook nog de ouders worden gehoord. De lgf-wetgeving voegt daarbij ook nog de verplichting voor een ACTB-advies. Die vier weken kunnen niet serieus genomen worden voor scholen die er ook nog eens van uit gaan dat schoolvakanties absoluut heilig zijn en dat van hen tijdens schoolvakanties niets mag worden gevraagd. En als een wettelijke verplichting op onderdelen al zo onlogisch lijkt, dan is voor scholen de hele wettelijke verplichting onlogisch. De onderwijsconsulent had het schoolbestuur er dan wel van weten te overtuigen dat ze zo snel als mogelijk een hoorzitting zouden moeten uitschrijven en een ACTB-advies aanvragen, de essentie van de lgf bleef maar een ver-van-mijn-bed-show voor het bestuur. Het bestuur stelde zich op het standpunt Sterre niet te hoeven toelaten omdat naar hun zeggen van hen niet het onmogelijke kon worden gevraagd Op 10 juni 2004, nog steeds geen aanvraag voor een advies ontvangen hebbend, legt de ACTB per brief aan het schoolbestuur uit hoe de wettelijke bepalingen dienaangaand zijn. Op 22 juni 2004 ligt er nog steeds geen adviesaanvraag van het schoolbestuur. De inmiddels door ouders ingeschakelde advocaat sommeert het schoolbestuur nu onmiddelijk een adviesaanvraag in te dienen. Op 28 juni komt er een reactie van het schoolbestuur: men heeft er alle vertrouwen in dat het nemen van een besluit op bezwaar nog wel zal lukken vÂ´oÂ´or het begin van de komende zomervakantie.

4.5. DE HOORZITTING

4.5

De Hoorzitting

De wet stelt voor een bestuursorgaan het uitschrijven van een hoorzitting verplicht voorafgaand aan een te nemen besluit op bezwaar. In een hoorzitting kunnen partijen elkaar de zienswijzen uitleggen en dit kan een rol spelen in het uiteindelijk te nemen besluit op bezwaar. De praktijk is bij scholen, en de ouders van Sterre hebben daarin inmiddels een zeer ruime ervaring, dat het besluit vaststaat. Hetgeen door ouders wordt ingebracht tijdens de hoorzitting wordt als niet-relevant aangehoord en speelt geen rol in het te nemen besluit. Ook de rechter is niet inhoudelijk ge穡覺nteresseerd in hetgeen door ouders tijdens de hoorzitting werd ingebracht. De hoorzitting is verplicht, de inhoud is van geen belang! De aanmeldingszaak van Sterre was een betrekkelijk nieuw fenomeen in onderwijsland. Hoewel - als boven aangegeven - de inbreng van ouders geen enkele rol zou spelen bij het uiteindelijke besluit, was er toch een soort beleefde nieuwsgierigheid. Het verslag werd opgesteld door ouders, er was geen behoefte bij de school om te notuleren, laat staan een verslag schrijven. De CDRom met informatie over Sterre, de lgf-wetgeving en literatuur over Inclusief Onderwijs die ouders bij de aanmelding aan de school hadden gegeven - in tweevoud nog wel - was bij het bestuur onbekend. Het aanbod om de-

HOOFDSTUK 4. IVKO

zelfde dag nog een kopie van de CdRom naar het schoolbestuur te sturen werd afgeslagen: ze zouden de CdRom toch niet bekijken want eind volgende week zou de schoolvakantie beginnen. De hoorzitting had alle kenmerken van het obligaat aanhoren van ouders. Omdat de hoorzitting pas op 5 juli werd gehouden realiseerde het bestuur zich pas toén dat zij geen besluit meer konden nemen vóo´r het begin van de zomervakantie: daar waren ze eerder te optimistisch over geweest. Een week later bevestigt het bestuur in een e-mail dat het besluit pas op zijn vroegst ná de zomervakantie zal worden genomen. De ACTB had nog geen advies uitgebracht. Wel was er inmiddels het pre-advies van de onderwijsconsulent. Ouders sturen de ACTB en de IVKO enkele dagen later hun commentaar op het pre-advies. Op 31 augustus deelt de ACTB ons, en dus waarschijnlijk ook de IVKO, per brief mee dat het vooronderzoek is afgesloten en dat zij overgaat tot de advisering.

4.6

Eerste besluit op bezwaar

De essentie van deze brief en/of de essentie van de lgf-wetgeving blijkt niet goed te beklijven bij het schoolbestuur want zij zendt ouders op 3 september 2004 een besluit op bezwaar, althans een bericht wat als zodanig zou mogen worden opgevat. Behalve dat de brief niet voldoet aan de vormvoorschriften voor een besluit op bezwaar - zo had in de brief een termijn genoemd moeten worden genoemd waarbinnen beroep zou kunnen worden aangetekend - is er nu ook besloten zonder het advies van de ACTB af te wachten. Ouders zijn door deze brief van het schoolbestuur w´el gehouden aan een termijn voor het instellen van een beroep. Zouden ze die termijn laten verlopen dan is de kans groot dat de rechtbank later een beroep van ouders niet ontvankelijk zal verklaren. Doordat ouders nu wel beroep moeten aantekenen moeten zij de IVKO-school dagvaarden en worden daardoor op hoge advocaatskosten gejaagd.

4.7

Eerste beroep

Op 8 oktober 2004 brengt de advocaat van ouders een dagvaarding in kort geding uit tegen het schoolbestuur. Vier dagen later meldt dat schoolbestuur per brief te hebben ingezien dat ze prematuur besloten hebben op bezwaar omdat ze het advies van de ACTB niet hadden afgewacht. Een week later verzoekt de advocaat van de IVKO de beroepszaak aan te houden. Dit ver-

4.8. ACTB-ADVIES

zoek om de zaak aan te houden ging evenwel niet gepaard met een intrekken van het besluit op bezwaar. Maar ook omdat ouders en hun advocaat van mening waren een sterke zaak te hebben nu het bestuur van de IVKO niet had voldaan aan haar omgekeerde bewijslast besloten ouders de zaak door te zetten en de uitspraak van de voorzieningenrechter af te wachten. Een andere overweging was natuurlijk dat ouders van mening waren dat de IVKO en haar bestuur te gemakkelijk met deze zaak waren omgesprongen en ouders inmiddels op hoge advocaatskosten hadden gejaagd door hun prematuur besluit. De triomfantelijke brief: Wij gaan door , bevatte evenwel de misvatting over wat nu wel een school voor vbo is zoals dat werd aangegeven in artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit WVO: 5. Het eerste en tweede lid zijn niet van toepassing op een in het eerste lid genoemde school die een gemeenschappelijk eerste leerjaar heeft met een school voor v.b.o.

4.8

ACTB-advies

Het advies van de ACTB kwam enkele dagen voor de zitting van de voorzieningenrechter. De ACTB constateerde dat de IVKO niet had gereageerd op haar verzoek nadere mededelingen te doen over het genomen primaire besluit. Voorts had de IVKO naar de mening van de ACTB bij het besluiten niet het onderwijskundig rapport van de basisschool betrokken en had zij niet voldaan aan de eisen gesteld in artikel 4 van het Inrichtingsbesluit WVO: Artikel 4. Aanvullende toelatingsvoorwaarden eerste leerjaar v.w.o., h.a.v.o. en m.a.v.o. 1. Onverminderd het bepaalde in artikel 3 wordt de beslissing over de toelating van een kandidaat-leerling tot het eerste leerjaar van een school voor v.w.o., voor h.a.v.o. of voor m.a.v.o., mede gebaseerd op een onderzoek naar de geschiktheid voor het volgen van het onderwijs aan de school waarvoor de toelating wordt gevraagd. 2. Het onderzoek naar de geschiktheid vindt plaats met behulp van ten minste n van de hierna genoemde middelen, ter keuze van het bevoegd gezag: a. een toelatingsexamen, door de leraren van de school afgenomen, dat zich ten minste uitstrekt over de vakken Nederlandse taal en rekenen; b. een proefklasse;

HOOFDSTUK 4. IVKO c. een onderzoek naar de kennis en het inzicht van de kandidaatleerling in ten minste het laatstelijk door hem gevolgde schooljaar aan de basisschool, de speciale school voor basisonderwijs, de school voor speciaal onderwijs, de school voor voortgezet speciaal onderwijs of de school of instelling voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs; d. een psychologisch onderzoek. 3. Een kandidaat-leerling wordt niet onderworpen aan een psychologisch onderzoek als bedoeld in het tweede lid, onderdeel d, dan met toestemming van hen die de ouderlijke macht of de voogdij over hem uitoefenen. Dezen worden op hun verzoek in de gelegenheid gesteld van de resultaten van het onderzoek kennis te nemen. 4. Het bevoegd gezag draagt er zorg voor dat het rapport van het in het tweede lid, onderdeel d, bedoelde psychologisch onderzoek wordt bewaard op een plaats die uitsluitend toegankelijk is voor het bevoegd gezag en de met het onderzoek belaste functionarissen. De ouders, voogden of verzorgers van de kandidaat-leerling en de inspectie krijgen desgewenst inzage in dit psychologisch rapport. Het psychologisch rapport wordt in de school bewaard tot ten minste drie jaren en ten hoogste vijf jaren na het tijdstip waarop de leerling de school heeft verlaten en wordt in elk geval binnen twee maanden na het verstrijken van laatstbedoelde termijn van ten hoogste vijf jaren vernietigd. 5. Het eerste en tweede lid zijn niet van toepassing op een in het eerste lid genoemde school die een gemeenschappelijk eerste leerjaar heeft met een school voor v.b.o.

Voorts ontbrak in schoolgids en schoolplan een beschrijving van de voorzieningen op de school voor leerlingen met een leerlinggebonden budget en was in het besluit om Sterre te weigeren nagelaten te onderbouwen waarom de school, waarvan aangenomen mocht worden dat de wettelijk vereiste voorzieningen er wel degelijk waren, toch Sterre niet wilde toelaten. De ACTB formuleerde vier onderzoeksvragen die zij van belang acht bij het beoordelen van een besluit een leerling niet toe te laten: 19. Bij een dergelijk onderzoek zijn de volgende criteria van belang (i) wat is nodig om Sterre op de IVKO te kunnen laten functioneren (afgestemd op haar behoeften), (ii) welke middelen staan de school ter beschikking?, (iii) wat is mogelijk op basis van deze middelen?

4.8. ACTB-ADVIES

(iv) waarom is de IVKO niet in staat - ondanks het kunnen beschikken over deze middelen - Sterre kwalitatief goed onderwijs te bieden, afgestemd op haar behoeften. De ACTB concludeerde in haar advies: 6. Conclusie De ACTB is van oordeel van het bevoegd gezag op onjuiste gronden tot zijn besluit is gekomen dat Sterre niet toelaatbaar kan worden geacht tot zijn onderwijsinstelling. De ACTB oordeelt dat het besluit op basis van de huidige onderbouwing niet in stand kan blijven. De ACTB adviseert het bevoegd gezag het besluit te herroepen en een nieuw besluit te nemen. De ACTB adviseert het bevoegd gezag zijn nieuwe besluit te baseren op een gedegen onderzoek naar de geschiktheid van Sterre voor het volgen van het onderwijs aan de IVKO, met inachtneming van de eerdergenoemde LGF criteria (noodzakelijke voorzieningen, beschikbare middelen, mogelijkheden, motivering). Tenslotte adviseert de ACTB het bevoegd gezag het (zorg) beleid ten aanzien van leerlingen die ge¨ındiceerd zijn, waaronder voorzieningen die op grond van de LGF getroffen worden, te formuleren in het schoolplan en de schoolgids. Hier en nu komt de ongelijkheid in de verhoudingen tussen school en ouders naar voren. Voorheen moesten ouders bewijzen dat hun kind, ondanks de handicap, toch naar de reguliere school zou kunnen. Dat is natuurlijk een onmogelijke opdracht omdat een rechter ervan uit zal gaan dat ouders geen re¨eel beeld hebben van de schoolpraktijk en dat heeft de school natuurlijk wel en per definitie. Die hobbel zou in de Rugzakwetgeving zijn gladgestreken. In de Rugzakwetgeving is vastgelegd dat scholen een omgekeerde bewijslast hebben gekregen. Nu de school in haar besluit niet heeft aangetoond dat zij Sterre niet zouden kunnen toelaten zou dat in feite moeten betekenen dat de school Sterre MOET toelaten1 . Twee jaar eerder diende een eerste rechtszaak en hoger beroep over de toelating van een tweeling tot een school voor voortgezet onderwijs onder de nieuwe Rugzakwetgeving. Ook deze school had geen voorzieningen voor lgf-leerlingen in schoolgids en schoolplan opgenomen. Ter rechtszitting beweerde de school echter die voorzieningen wel te hebben, maar dat deze, omdat ze nog in de MR besproken moesten worden, om die reden nog niet waren opgenomen in gids en plan. Gezien de vrij re1

Als een besluit van een schoolbestuur niet kan worden gehandhaafd zal de rechter het besluit vernietigen en het bevoegd gezag opdragen een nieuw besluit te nemen.

HOOFDSTUK 4. IVKO

cente invoeringsdatum van de Rugzakwetgeving stelde de rechter dat in dit geval nog genoegen genomen zou worden met een dergelijke uitleg.

De school heeft het beleid ten aanzien van toelating van gehandicapte kinderen (nog) niet schriftelijk vastgelegd. De school heeft gesteld (memorie van antwoord ad grief 3) dat zij sinds oktober 2003 haar toelatingsbeleid in conceptvorm schriftelijk heeft vastgelegd, dat de definitieve vastlegging wacht op goedkeuring van de MR en de definitieve besluitvorming van het bevoegd gezag. Het hof is voorshands van oordeel dat de school daarmee binnen redelijke termijn - de wettelijke regeling terzake ie op 1 augustus 2003 in werking getreden - aan de wettelijke vereisten op dit punt voldoet. (Uitspraak Gerechtshof Arnhem, 1 juni 2004, rolnr 2003/1260KG)

De ACTB stelt al in haar advies over Sterre en de IVKO nu evenwel dat er voor de school een tweede kans moet zijn: zij adviseert dat de school een nieuw besluit moet nemen. De Rugzakwetgeving is een hele vreemde eend in de bijt, dat blijkt wel. In de enkele rechtszaken die de komende jaren nog zullen volgen, zijn de verschuivende opvattingen van de ACTB een vast gegeven.

4.9

Tweede Besluit op Bezwaar

Het bevoegd gezag van de IVKO, de centrale directie van de Montessori Scholen Amsterdam, afgekort MSA, heeft tweemaal een besluit op bezwaar genomen. Het eerste besluit op bezwaar werd afgegeven kort na de zomervakantie. Het besluit op bezwaar was prematuur afgegeven, want er was niet gewacht op het advies van de ACTB. Het besluit op bezwaar voldeed niet aan de vormvoorschriften in de wet genoemd, in die zin dat geen beroepsmogelijkheid en termijn daarvoor werd genoemd. Over het eerste besluit op bezwaar oordeelde de ACTB later in haar advies dat het bevoegd gezag op onjuiste gronden tot zijn besluit was gekomen en dat het besluit in de huidige vorm niet in stand kon blijven.

4.9. TWEEDE BESLUIT OP BEZWAAR

Na tussenkomst van de voorzieningenrechter die daarover op 4 november 2004 uitspraak deed moest MSA binnen zes weken een nieuw besluit nemen en daarbij gevolg geven aan de aanbevelingen uit het advies van de ACTB. Het misverstand bij ouders dat de IVKO een school zou zijn met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o. zoals genoemd in het uitzonderingslid 5 van artikel 4 van het Inrichtingsbesluit WVO was inmiddels bij ouders weggenomen. De IVKO moest derhalve een geschiktheidsonderzoek doen. Dat toelating daardoor al bij voorbaat onmogelijk zou worden, zoals ouders vreesden, was niet terecht omdat, zoals de uitspraak van de voorzieningenrechter stelde: Het wordt daarmee niet zonder meer onmogelijk voor kinderen met een LGF indicatie om v.m.b.o. te volgen, zoals de ouders hebben gesteld, gelet op de beleidsvrijheid van het bevoegd gezag en op de tekst van artikel 4 lid 2, waarin staat dat tenminste ´e´en van de daarin genoemde factoren mede bepalend zijn voor de toelating. Bovendien moeten bij een dergelijk onderzoek de extra mogelijkheden dvan de LGF-wet worden betrokken 2 2

Deze zin in de uitspraak zou later een rol gaan spelen in een confrontatie tussen de Minister en het Novalis College in Eindhoven, waarbij een verzoek van de school voor het inrichten van een aanleunklasje voor lgf-leerlingen in eerste instantie werd geweigerd. De Minister stelde zich in de beantwoording van Kamervragen op het standpunt dat een leerling die geen diploma kan halen niet mag worden ingeschreven op een school. De ACTB trok deze interpretatie van de Minister in haar jaarverslag 2004/2005 op blz 14 in twijfel daarbij wijzend op deze uitspraak van de rechter, maar conformeerde zich in latere adviezen aan deze opvatting van de Minister door zelfs voor scholen die w´el vielen

HOOFDSTUK 4. IVKO

Het tweede besluit op bezwaar van MSA was aanmerkelijk uitgebreider. Ter onderbouwing van het besluit was een delegatie van de IVKO naar de basisschool van Sterre afgereisd om Sterre waar te nemen in een proefklasse. De beloofde termijn waarbinnen het besluit genomen zou worden leek weer niet gehaald te kunnen worden, maar ouders gaven, teneinde de broedende kip niet te storen, toestemming aan de IVKO om nog een paar extra weken te nemen voor het nemen van een besluit. Op 15 december 2004 kunnen wij het tweede besluit op bezwaar komen afhalen. De conclusie was wederom, zo wisten wij al een dag ervoor, dat de IVKO Sterre niet wilde toelaten. Het besluit op bezwaar stelde: 8. Eindconclusie Sterre Ploeger wordt niet als leerling aangenomen op de IVKO. De IVKO heeft gezocht naar de mogelijkheden om Sterre in de klas te laten functioneren. Conform het vonnis is bij het onderzoek het advies van het ACTB gevolgd. Het onderzoek bestond uit: • twee gesprekken met Rob Franke • bezoek aan de Archipel • gesprek met Ferdi Ploeger en Yvonne Brouwers • drie gespreksmomenten met het docententeam • artikel 4 van het Inrichtingsbesluit: • opvragen onderwijskundig rapport • bestuderen van herindicatie’s, bij ontbreken van recente CvIindicatie onderzoek naar leerbaarheid & behalen van vmbo-t diploma De schoolleiding onderkent de mogelijke toegevoegde waarde van het functioneren van Sterre op de IVKO. Het omgaan met (on) mogelijkheden van een (meervoudig) gehandicapte leerling kan waardevol zijn voor leerlingen. De (on)mogelijkheden van Sterre worden uiteindelijk, na intensief onderzoek, als beperking ervaren voor docenten en leerlingen. Sterre kan geen gelijkwaardige deelname hebben aan het onderwijsleerproces op de IVKO. Er onder de uitzonderingsbepaling van artikel 4 lid 5 IWVO een diploma-eis te stellen, daarbij aannemende dat de overheid de gevolgen van de lgf voor het Inrichtingsbesluit WVO niet goed had overzien.

4.10. TWEEDE BEROEP

zal geen sprake zijn van een cognitieve ontwikkeling bij Sterre die resulteert in een vmbo-t diploma. Sterre kan cognitief niet op het niveau van haar leeftijdgenoten functioneren. Daarnaast verloopt de interactie uitermate moeizaam. Sterre kan zich slecht ‘verstaanbaar’ maken, de informatie van anderen wordt door Sterre vrijwel niet begrepen en Sterre is moeilijk te corrigeren. De interactie met klasgenoten vindt niet op een gelijkwaardige manier plaats. Het verschil met leeftijdgenoten is op cognitief en sociaal niveau te groot. De docenten richten zich op de begeleiding van cognitieve doelen en kunstzinnige vorming van de leerlingen. De leerdoelen van Sterre zijn van een andere aard. Haar ontwikkeling richt zich op de communicatie, grotere zelfstandigheid en zelf keuzen leren maken. Docenten zijn niet in staat om de lesstof ‘aan te passen’ naar het niveau van Sterre, leerlingen te betrekken bij het persoonlijke leerproces van Sterre en de didactische werkvormen zo kiezen dat Sterre wel met de les mee kan doen. Het inzetten van externe gelden en middelen vanuit de ‘Leerling Gebonden Financiering’ en het ‘Persoonsgebonden Budget’ kunnen Sterre niet die ondersteuning bieden zodat het functioneren van Sterre in het onderwijsleerproces op de IVKO wel een succes wordt. Het besluit op bezwaar was ondertekend door de directrice van de IVKO. Het was dezelfde directrice die ook het primaire besluit had ondertekend. De rechtbank Amsterdam is niet gevallen over deze vormfout die het besluit op bezwaar in principe weer ongeldig zou hebben gemaakt. Een besluit op bezwaar mag immers niet genomen worden door dezelfde persoon of instantie die ook het primaire besluit heeft genomen.

4.10

Tweede Beroep

Tegen twee besluiten op bezwaar is beroep aangetekend bij de voorzieningenrechter. Het beroep tegen het besluit op bezwaar van 3 september 2004 diende op 26 oktober 2004. De rechtbank deed uitspraak op 4 november 2004 en bepaalde dat de IVKO een nieuw besluit moest nemen nadat het een geschiktheidsonderzoek had gedaan. De IVKO besloot opnieuw op 15 december 2004. Tegen het besluit op bezwaar van 15 december 2004 werd op 11 februari 2005 een dagvaarding uitgebracht. Voor alle zekerheid past de IVKO

HOOFDSTUK 4. IVKO

haar website aan, in die zin dat er aannamecriteria worden beschreven voor kinderen met een leerlinggebonden budget: De directie van de IVKO zal een leerling met een ‘rugzakje’ aannemen als: • De voortgang van het onderwijs aan andere leerlingen gewaarborgd kan blijven • De leerling een gelijkwaardige deelname heeft aan de interactie met klasgenoten en docenten • De intensiteit van de (kunst)vakken geen belemmering voor de leerling vormen Daar kan de school dus alle kanten mee op en daaraan kan een leerling met een ‘rugzakje’ geen enkele zekerheid ontlenen. Het kort geding diende op 24 februari 2005. De verdediging van de IVKO stelde zonder gˆene dat de IVKO een paar weken eerder op haar website ‘nieuwe’ toelatingsvoorwaarden had gepubliceerd. Impliciet verklaarde de verdediging die nieuwe toelatingsvoorwaarden nu ook van toepassing op de aanmelding van Sterre van 10 maanden eerder. Onder punt 10 van de pleitnota van de IVKO wordt gesteld dat de IVKO, in tegenstelling tot de basisschool van Sterre, niet van plan is het onderwijs aan Sterre aan te passen en ook niet wil toestaan dat Sterre aan het onderwijs op de IVKO deelneemt als dat voor Sterre een ander doel dient dan het halen van een diploma.

4.10. TWEEDE BEROEP

De uitspraak was op 10 maart 2005. De rechter stelde in haar uitspraak dat: ... Daarmee heeft de IVKO naar het oordeel van de voorzieningenrechter voldoende aannemelijk gemaakt dat zij ondanks de inzet van Leerlinggebonden Financiering en het Persoonsgebonden Budget niet in staat is kwalitatief goed onderwijs te bieden dat voldoende op de behoefte van Sterre is afgestemd. Genoemde financiÂ¨ele middelen zijn immers niet bedoeld om een kind met een handicap toegang te verlenen tot een voor dat kind onhaalbaar niveau van onderwijs, doch zijn bedoeld om kinderen met een handicap in staat te stellen onderwijs te volgen op hun eigen niveau op een reguliere school. De middelen zijn dan bestemd om de belemmeringen die de kinderen daarbij ondervinden als gevolg van hun handicap op te heffen. De ouders hebben nog gesteld dat bij de besluitvorming onvoldoende is onderzocht of het onderwijs zodanig kan worden aangepast dat het voor Sterre geschikt is. Voorzover de ouders hierme bedoelen dat van de MSA geÂ¨eist kan worden dat zij een speciaal programma opzet voor Sterre met geheel andere doelen dan de doelstellingen van het door haar geboden onderwijs, namelijk gericht op grotere zelfstandigheid, zelf keuzes leren maken en het verbeteren van de communicatie, wordt dit standpunt met verwijzing van wat hiervoor is overwogen, verworpen. Wel heeft de MSA onderzocht of de docenten in staat zijn de lesstof (met inzet van LGF-middelen) aan te passen aan het niveau van Sterre en is daarbij tot de conclusie gekomen dat dit niet mogelijk is. Bovendien heeft de MSA onderzocht in hoeverre de voortgang van het onderwijs aan de klasgenoten bij toelating van Sterre gewaarborgd blijft, of er een gelijkwaardige deelname van Sterre mogelijk is aan de interactie tussen klasgenoten en docenten en (of) de intensiteit van de kunstvakken geen belemmering vormt voor Sterre. Ook hiervan is de uitkomst negatief. De conclusie is dan ook dat de MSA in redelijkheid heeft kunnen oordelen dat er zwaarwegende redenen zijn om niet over te gaan tot toelating en dat het besluit is genomen in overeenstemming met de wettelijke regelingen op dit gebied. Met deze uitspraak is de aan de mogelijkheid van inclusief onderwijs een gevoelige dreun uitgedeeld. Door de uitspraak wordt inclusie als uitgesloten optie afgedaan. Leerlingen zitten volgens deze uitspraak op school uitsluitend voor de doelstellingen van het onderwijs en niet voor andere doelstellingen. Aan het vermeende belang van de school en haar leerlingen komt het volle

HOOFDSTUK 4. IVKO

gewicht toe, aan de belangen van de leerling met een handicap komt geen enkel gewicht toe. De uitspraak betekent ook dat de kans dat een leerling wordt toegelaten als de school niet wil nul is. Daarbij maakt het niet uit of de school in gebreke is gebleven om te voorzien in haar wettelijke taken ten aanzien van het treffen van voorzieningen. Het maakt ook niet uit of de besluiten van de school aanvankelijk door de rechter of ACTB worden vernietigd. Ook dan worden leerlingen met een handicap niet toegelaten maar wordt de school een nieuwe kans geboden om in een volgend besluit te voldoen aan de eisen van de rechtbank. Het kan dan wel manhaftig zijn van ouders om door te gaan, zij trekken uiteindelijk toch aan het kortste eind. Het maakt de school blijkbaar niet uit dat zij op de meest gË&#x2020;enantste wijze blijk geeft niets met gehandicapte leerlingen te maken willen hebben. Met deze opstelling bevinden zij zich in goed gezelschap in Nederland: ook de overheid zoals de gemeente Amsterdam en zelfs de Minister blijken zich niet bewust te zijn op welke discriminerende wijze zij een normaal leven voor gehandicapte leerlingen en later voot gehandicapte volwassenen onmogelijk maken. Diezelfde overheid is zich er overigens wel van bewust dat zij internationaal niet goed scoort met haar gehandicaptenbeleid. Door cosmetische maatregelen probeert zij de schijn te creÂ¨eren dat er veel gehandicapten in het regulier onderwijs zitten: voorheen speciale scholen worden in het vervolg onder de noemer reguliere scholen gebracht: LOM en MLK werden Speciale Scholen voor Basisonderwijs, Praktijkscholen of het Leerwegondersteunend Onderwijs.

4.11

Latere ontwikkelingen op en rond de IVKO

Ouders overwogen een hoger beroep in de aanmeldingszaak van de IVKOschool. Het ACTB-advies over de primaire weigering van de IVKO om Sterre toe te laten was, bij ontbreken van een goede onderbouwing van de IVKO, procedureel en niet inhoudelijk. Het tweede besluit op bezwaar was wel inhoudelijk. Het zou nuttig kunnen zijn een om ACTB-advies hierover door de rechter in hoger beroep te laten wegen. De ACTB wilde in principe wel nadenken of zij een advies wilde geven over het besluit op bezwaar - wettelijk geeft de ACTB alleen advies over een primair besluit - maar hoger beroep aantekenen werd door de advocaat van ouders gezien als een zinloze, tijd en geld verslindende aktie. Hoger beroep aantekenen zou ook een sprong in het duister zijn omdat op voorhand niet was te voorspellen hoe een eventueel ACTB-advies zou luiden en wanneer dat advies dan zou worden afgegeven. Ongeacht deze onzekerheden moest binnen zes weken na de uitspraak hoger beroep worden aangetekend anders zou deze mogelijkheid vervallen. Met

4.12. NASCHRIFT

zoveel onzekerheden besloten ouders tot een andere aktie: het aanmelden van Sterre bij alle openbare scholen in Amsterdam.

4.12

Naschrift

De advocaat van de IVKO, in dienst bij de besturenvereniging VBS, schrijft over de rechtszaken een stukje in VBSschrift. Hierin geeft ze haar gekleurde visie op de loop der zaken. De IVKO wordt door de Inspectie van het Onderwijs in 2007 beoordeeld als een zeer zwakke school.

HOOFDSTUK 4. IVKO

Deel III Aanmelden bij alle Openbare VO-Scholen in Amsterdam

89 Nadat de voorzieningenrechter op 23 februari 2005 had bepaald dat Sterre niet hoefde te worden toegelaten tot de aanmeldingsprocedure van de Kernprocedure en dat ouders haar niet bij de gemeente Amsterdam maar de afzonderlijke scholen moesten aanmelden, besloten ouders haar aan te melden bij alle openbare scholen voor voortgezet onderwijs binnen de gemeente. Zij wilden zich beperken tot de openbare scholen omdat alleen tegen dit soort scholen kon worden geprocedeerd zonder advocaat.

Vind een School

Home

Vind een School

Vind een school Print deze pagina Onderwijssoort

Per school is aangegeven welke soorten onderwijs worden aangeboden. Dit kan belangrijk zijn als het kind in de toekomst wil doorstromen binnen het voortgezet onderwijs. Als u op de schoolnaam klikt, komt u terecht bij specifieke gegevens over deze school.

Voortgezet onderwijs

Zoek op eigen criteria

--Type hier een schoolna

Uitleg over de afkortingen VMBO

--Stadsdeel--

Naam school

Pro VMBO

LWOO Havo

B K T B K T

Openbaar

--Soort onderwijs--

VWO Ath Gym

Barlaeus Gymnasium Vind

Bredero College, Buiksloterweg Bredero College, Meeuwenlaan Calandlyceum Open Schoolgemeenschap Bijlmer De Poort Reigersbos Spinoza Lyceum Vossiusgymnasium

http://www.onderwijs.amsterdam.nl/live/schoolresults.jsp (1 of 2)3/1/2005 1:17:06 PM

Volgens de website van de gemeente Amsterdam waren er op 1 maart 2005 negen openbare scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam. Later zou blijken dat één daarvan toch een bijzondere school was en dat twee als afzonderlijk vermelde scholen in feite maar één enkele school was. Op 1 maart 2005 was de uitspraak over de toelatingszaak van de IVKO-school nog niet bekend: die kwam pas op 10 maart 2005. De uitspraak in de zaak tegen de IVKO-school zou een reden kunnen zijn de aanmeldingen bij drie scholen achterwege te laten: twee categorale gymnasia en een school met alleen vmbo-t en hoger waren immers schoolgemeenschappen zonder gemeenschap-

90 pelijk eerste leerjaar met een school voor vbo. Dit soort scholen is verplicht3 een geschiktheidsonderzoek te doen en dat mede te betrekken bij de beslissing tot toelating.

Alle scholen waarbij Sterre werd aangemeld hebben haar in het primaire besluit geweigerd. Tegen alle weigeringen hebben ouders bezwaar gemaakt. Voor vijf scholen heeft de ACTB een advies uitgebracht, voor twee scholen weigerde de ACTB een advies uit te brengen. Vier scholen hebben nimmer besloten op bezwaar en een school heeft pas besloten op bezwaar nadat ouders de voorzieningenrechter moesten inschakelen om de school te doen besluiten op bezwaar. Voor Â´eÂ´en school hebben ouders afgezien om verder aan te dringen op het nemen van een besluit op bezwaar.

Het besluit op bezwaar van twee scholen werd in eerste instantie door de voorzieningenrechter vernietigd en aan die scholen werd opgedragen een 3

artikel 4 Inrichtingsbesluit WVO

91 nieuw besluit te nemen. Tegen de nieuwe afwijzende besluiten op bezwaar van deze twee en het afwijzende besluit op bezwaar van de school die door de voorzieningenrechter gedwongen moest worden te besluiten op bezwaar, tekenden ouders opnieuw beroep aan. In tweede instantie liet de rechtbank de besluiten van de drie scholen om Sterre niet toe te laten - identiek motiverend - in stand.

Tegen de uitspraak over de weigering van ´e´en school zijn ouders in hoger beroep gegaan. De Raad van State liet de uitspraak van de Rechtbank Amsterdam in stand, dwz de Raad van State zag geen reden om het besluit van de school om Sterre niet toe te laten te vernietigen. Daarmee heeft de Raad van State bepaald dat een school, vermoedend dat een leerling geen diploma kan halen, deze leerling mag weigeren, zelfs als deze school op grond van de bepalingen van het Inrichtingsbesluit WVO geen geschiktheidsonderzoek aan haar besluit tot toelaten ten grondslag mag leggen en zelfs als deze school niet aan haar verplichtingen heeft voldaan ten aanzien van het treffen van voorzieningen voor leerlingen met een leerlinggebonden budget.

Tegen de uitspraak van de Raad van State hebben ouders in 2007 beroep aangetekend bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Het Hof heeft dit beroep in oktober 2008 niet-ontvankelijk verklaard.

Over de afhandeling van de aanmelding van één school hebben ouders een klacht ingediend bij de Landelijke Klachten Commissie. In het advies van de LKC is de klacht is op één onderdeel gegrond verklaard en over het andere onderdeel kon de klachtencommissie geen uitspraak doen.

Over het handelen van de ACTB hebben ouders een klacht ingediend bij de Nationale Ombudsman. Naar aanleiding van deze klacht heeft de Nationale Ombudsman de ACTB geadviseerd een klachtenprocedure in te stellen.

Over een school die in haar besluit op bezwaar een grief van ouders over haar handelen gegrond verklaarde maar daarna toch doorging met de gewraakte praktijk hebben ouders een klacht ingediend bij de gemeentelijke ombudsman. De gemeentelijke ombudsman achtte zich, hangende het verzoekschrift bij het Europese Hof, niet bevoegd zich te mengen in deze zaak.

92 WÂ´el zegde de gemeentelijke ombudsman toe het onterecht toepassen van de Kernprocedure onder de aandacht te brengen van de gemeente Amsterdam. Het heeft niet geholpen, de school trekt zich er niets van aan.

Ouders hebben bij de Minister geklaagd dat er voor Sterre geen enkele school blijkt te zijn die haar wil, kan of mag toelaten. De Minister heeft geantwoord dat zij er niets aan kan doen.

Ouders hebben bij de burgemeester van Amsterdam, de stadsdeelvoorzitter van stadsdeel Osdorp en twee wethouders voor Onderwijs geklaagd dat de Kernprocedure in strijd is met de landelijke regelgeving, de prikkel bij scholen wegneemt om na te denken over het onderwijs aan gehandicapte leerlingen op hun school en gehandicapte leerlingen uitsluit van regulier voortgezet onderwijs. De functionarissen antwoordden dat zij voor gehandicapte leerlingen speciaal onderwijs het meest aangewezen vonden. De stadsdeelvoorzitter van Osdorp antwoordde niet.

Ouders hebben een klacht over de Kernprocedure ingediend bij de Onderwijs Consumenten Organisatie, een door de gemeente Amsterdam ingesteld orgaan om op te komen voor het leerrecht van kinderen. De Onderwijs Consumenten Organisatie achtte zich niet deskundig genoeg in haar opbouwjaar, maar wilde er ook nÂ´a het opbouwjaar niet op in gaan.

Omdat er in 2005 voor Sterre geen school was in Nederland, zijn ouders met Sterre uitgeweken naar Londen. Daar volgde Sterre de laatste twee jaar van een secondary school en ging zij aansluitend twee jaar naar een 6th form college.

In 2007 meende de gemeente Amsterdam, omdat Sterre niet stond ingeschreven op enige school in Nederland, een overtreding van de Leerplichtwet te constateren. De gemeente sommeerde ouders een verklaring te tekenen dat Sterre in het buitenland op school zat en dat, bij uitblijven van die verklaring, de leerplichtambtenaar zou worden ingeschakeld. Nadat ouders de briefwisseling hierover voorlegden aan de wethouder van onderwijs, beloofde zij dat ouders in de toekomst van dergelijke post verschoond zouden blijven. Kort daarop trad zij af.

De belofte van de wethouder is niet echt doorgedrongen tot haar diensten, want in 2008 ontvingen ouders eenzelfde brief met dreigementen.

Hoofdstuk 5 Barlaeus gymnasium

Het Barleaus gymnasium berichtte aan ouders na de aanmelding van Sterre niet aan aanmeldingen maar alleen aan inschrijvingen te doen. Nadat ouders bezwaar maakten tegen deze fictieve weigering besloot de ACTB, hoewel wettelijk verplicht in ALLE gevallen waarin ouders van een ge穡覺ndiceerde leerling bezwaar maken tegen een afwijzing, geen advies te zullen uitbrengen. Het Barleaus gymnasium heeft vervolgens niet meer besloten op bezwaar. Daarmee wierpen ACTB en Barlaeus en dermate hoge drempel op om met de aanmelding door te gaan dat ouders zijn afgehaakt.

Het Barlaeus gymnasium is een categoraal gymnasium vallend onder het bevoegd gezag van de Onderwijs Stichting Zelfstandige Gymnasia. Ook het andere andere openbare gymnasium waar Sterre werd aangemeld, het Vossius gymnasium, valt onder dit bevoegd gezag. 95

HOOFDSTUK 5. BARLAEUS GYMNASIUM

Hoewel het op het eerste gezicht vreemd lijkt een leerling met een verstandelijke handicap zoals Sterre voor een gymnasium aan te melden kan worden aangevoerd dat het niet veel uitmaakt of Sterre nu naar een vmbo of een gymnasium gaat: in beide gevallen is het niveau van de geboden stof in eerste instantie te hoog voor haar. Sterre zou op beide uiterste schooltypen binnen het reguliere programma - op inclusieve wijze - moeten werken aan haar eigen doelen. Het voordeel van een gymnasium boven een vmbo is wellicht dat een gymnasium misschien minder leerlingen heeft met sociale problemen dan een vmbo en dat gymnasiumleerlingen intellectueel wellicht beter in staat zijn ‘rationeel’ begrip te kunnen opbrengen voor Sterre en haar positie op school.

5.1

Aanmelding

De aanmelding was op 1 maart 2005. De aanmelding geschiedde aangetekend en gelijktijdig met de aanmelding voor acht andere scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam en volgde na de uitspraak van de voorzieningenrechter over de eis van ouders om Sterre toe te laten to de toelatingsprocedure van de Kernprocedure. In die uitspraak stelde de rechtbank dat ouders zich niet tot de gemeente Amsterdam als co¨ordinator van de Kernprocedure moesten wenden maar tot de afzonderlijke scholen.

5.2

Van aanmelding tot afwijzing

Op 23 maart 2005 ontvingen ouders van het Barlaeus gymnasium per aangetekende brief de mededeling dat de school niet aan aanmeldingen maar alleen aan inschrijvingen doet. De brief vervolgt dat, wil het Barlaeus Gymnasium leerlingen inschijven, deze leerlingen moeten voldoen aan de voorwaarden voor toelating die de Kernprocedure stelt. Op dezelfde dag zoeken ouders contact met het Barlaeus Gymnasium. Telefonisch bleek niet te kunnen omdat de school juist die dag een brandweeroefening hield. Daarom verzonden ouders een email waarin zij nogmaals en ten overvloede onder de aandacht brengen dat Sterre niet voldoet aan de toelatingsvoorwaarden van de Kernprocedure, maar dat de Kernprocedure niet kan gelden omdat deze in strijd is met de landelijk weten regelgeving. De school reageert niet. Telefonisch blijken de verantwoordelijke personen niet bereikbaar. Ouders verzenden een tweede e-mail. Er volgt weer geen reactie. Ouders verzenden een derde e-mail waarin zij de school wijzen op de bepalingen in de Algemene Wet Bestuursrecht ten aanzien van een te ne-

5.3. DE AFWIJZING

men besluit. Ouders geven het Barlaeus tot 10 mei 2005 de gelegenheid een besluit te nemen en delen de school mee dat zij, indien dan een besluit is uitgebleven, dit zullen opvatten als een fictieve weigering conform artikel 6:2 van de Algemene Wet Bestuursrecht: Voor de toepassing van wettelijke voorschriften over bezwaar en beroep worden met een besluit gelijkgesteld: a. de schriftelijke weigering een besluit te nemen, en b. het niet tijdig nemen van een besluit.

5.3

De Afwijzing

Op 9 mei 2005 ontvangen ouders per email een reactie van het Barlaeus Gymnasium. De conrector van de school stelt daarin dat zij meent dat impliciet wel duidelijk zou moeten zijn dat Sterre niet voldoet aan de toelatingsvoorwaarden voor het Barlaeus gymnasium, maar dat, als ouders er op staan, Sterre zal worden voorgedragen van een op kosten van ouders uit te voeren toelatingstest door de schoolbegeleidingsdienst. De email bevatte nog steeds geen besluit op de aanmelding maar schoof het besluit vooruit tot na een eventuele toelatingstoets. Daarmee heeft het Barlaeus Gymnasium niet binnen een redelijke termijn, de AWB noemt daarvoor acht weken, besloten op de aanmelding en kan gesproken worden van een fictieve weigering waartegen bezwaar kan worden gemaakt.

5.4

Bezwaar

Op 9 mei 2005 versturen ouders per e-mail en aangetekende brief een bezwaarschrift naar bevoegd gezag van het Barlaeus Gymnasium. Zij wijzen het schoolbestuur op haar verplichting krachtens de â&#x20AC;&#x2DC;Rugzakâ&#x20AC;&#x2122;-wet om, voordat zij beslist op bezwaar, een advies van de ACTB dient af te wachten.

5.5

ACTB-advies

Ouders dienen op 9 mei 2005, dezelfde dag dat zij een bezwaarschrift verzonden, een adviesverzoek in bij de ACTB. Op 24 mei 2005 deelt de ACTB aan ouders per brief mee dat zij het adviesverzoek van onder andere het Barlaeus Gymnasium niet in behandeling wil nemen. Op grond van de uitspraak van de voorzieningenrechter over toelating op de IVKO oordeelt de ACTB dat

HOOFDSTUK 5. BARLAEUS GYMNASIUM

uit het feit dat Sterre niet geacht wordt een gymnasiumdiploma te kunnen halen mag worden afgeleid dat het Barlaeus Gymnasium Sterre niet mag of hoeft toe te laten blijkt dat het belang van Sterre om de afwijzing van het Barlaeus te laten onderzoeken is komen te vervallen. Opmerkelijk is dat de ACTB aan het slot van haar brief verzoekt het CvI-rapport van de indicatiestelling van Sterre op te sturen ten behoeve van het advies voor een andere school. Later zal de ACTB juist dit rapport gebruiken om aannemelijk te maken dat Sterre op geen enkele reguliere school voor voortgezet onderwijs hoeft te worden toegelaten. Ouders zien in deze taakopvatting van de ACTB het niet-naleven van de wettelijke bepalingen die immers stellen dat: De commissie, bedoeld in het eerste lid, adviseert in alle gevallen waarin de ouders bezwaar aantekenen tegen een besluit van het bevoegd gezag van de school over toelating van een leerling of besteding van het leerlinggebonden budget. (‘Rugzak’-wet, 2002, Stb 631, Artikel XII, derde lid) en maken hiertegen per email bezwaar. Ouders leggen de weigering van de ACTB om een advies uit te brengen voor aan de Nationale Ombudsman.

5.6

De afloop

Het Barlaeus Gymnasium is per afschrift van de brief aan ouders over het weigeren advies uit te brengen op de hoogte gesteld. Voor haar is de kous af. Het Barlaeus Gymnasium laat niets meer van zich horen en bereidt zeker geen besluit op bezwaar voor. Voor ouders zou een mogelijkheid geweest zijn om, bij uitblijven van een besluit op bezwaar, dit weer op te vatten als een fictieve weigering en hiertegen bij de bestuursrechter in beroep te gaan. In dat geval zou de meest gunstige uitkomst kunnen zijn dat de bestuursrechter het Barlaeus Gymnasium zou opdragen alsnog een besluit op bezwaar te nemen nadat de ACTB een advies zou hebben uitgebracht. Maar met een beroep op de uitspraak over de toelatingszaak van de IVKO, gedaan tien dagen na de aanmelding van Sterre, zou het Barlaeus Gymnasium Sterre zonder meer kunnen weigeren en zou het feit dat ook deze school in geen enkel opzicht gevolg had gegeven aan de wettelijke verplichtingen inzake de ‘Rugzak’-wetgeving geen enkele rol spelen in een eventuele volgende gang naar de rechter.

5.7. BEOORDELING

5.7

Beoordeling

Toelating tot het Barlaeus Gymnasium was wettelijk mogelijk gezien het woordje mede in artikel 4 vijfde lid van het Inrichtingsbesluit dat stelt dat: Onverminderd het bepaalde in artikel 3 wordt de beslissing over de toelating van een kandidaat-leerling tot het eerste leerjaar van een school voor v.w.o., voor h.a.v.o. of voor m.a.v.o., mede gebaseerd op een onderzoek naar de geschiktheid voor het volgen van het onderwijs aan de school waarvoor de toelating wordt gevraagd. Tot deze conclusie kwam de voorzieningenrechter ook toen zij uitspraak deed over het eerste besluit op bezwaar van de IVKO. In haar uitspraak stelde zij dat: Het wordt daarmee niet zonder meer onmogelijk voor kinderen met een LGF indicatie om v.m.b.o. te volgen, zoals de ouders hebben gesteld, gelet op de beleidsvrijheid van het bevoegd gezag en op de tekst van artikel 4 lid 2, waarin staat dat “tenminste één” van de daarin genoemde factoren mede bepalend zijn voor de toelating. Bovendien moeten bij een dergelijk onderzoek de extra mogelijkheden van de LGF-wet worden betrokken. Toelating tot het Barlaeus Gymnasium is onmogelijk gemaakt door de afspraken in de Kernprocedure van de gemeente Amsterdam. De daarin opgenomen toelatingsvoorwaarden stellen immers een éénduidig vwo-advies van de basisschool en een minimum cito-score van 540-545 verplicht. Wellicht was het mogelijk geweest om onder de toelatingsvoorwaarden van de Kernprocedure uit te komen als de rechter zou willen vaststellen dat de Kernprocedure in strijd is met de bepalingen uit de landelijke weten regelgeving. De ACTB blijkt te vinden dat er ruimte is voor haar om de zeer expliciete regelgeving in de ‘Rugzak’-wet te interpreteren in die zin, waar de wet zegt dat de ACTB in alle gevallen waarin bezwaar gemaakt wordt tegen een weigering van een lgf-leerling, de ACTB van mening is dat zij hiervan mag afwijken. Later zal blijken dat de ACTB naar aanleiding van de 9 aanmeldingen nog meer gaat afwijken van de wetstekst bij het stellen van voorwaarden voor het afgeven van een advies, terwijl tegelijkertijd blijkt dat na de uitspraken van de Raad van State over toelatingszaken van Sterre en Thiandi het verder zinloos is geworden voor een ‘Rugzak’-leerling om een afwijzing van een school,

100

HOOFDSTUK 5. BARLAEUS GYMNASIUM

hoe summier of onterecht ook geformuleerd aan te vechten. De ACTB geeft blijk niet te begrijpen of willen begrijpen wat inclusief onderwijs is, want zij denkt uitsluitend in termen van diploma’s halen. Over het handelen van de ACTB hebben ouders een klacht ingediend bij de Nationale Ombudsman. De Ombudsman heeft allereerst vastgsteld dat de ACTB ten onrechte geen klachtenprocedure had. De klachtenprocedure is vervolgens door de ACTB ingesteld. Uit capaciteitsoverwegingen heeft de Ombudsman gekozen voor ´e´en klacht.

Hoofdstuk 6 Vossius gymnasium

Het Vossius gymnasium berichtte aan ouders na de aanmelding van Sterre niet aan aanmeldingen maar alleen aan inschrijvingen te doen. Nadat ouders bezwaar maakten tegen deze fictieve weigering besloot de ACTB, hoewel wettelijk verplicht in ALLE gevallen waarin ouders van een ge穡覺ndiceerde leerling bezwaar maken tegen een afwijzing, geen advies te zullen uitbrengen. Het Vossius gymnasium heeft vervolgens niet meer besloten op bezwaar. Daarmee wierpen ACTB en Vossius gymnasium een dermate hoge drempel op om met 101

102

HOOFDSTUK 6. VOSSIUS GYMNASIUM

de aanmelding door te gaan dat ouders zijn afgehaakt. Het Vossius gymnasium is een categoraal gymnasium vallend onder het bevoegd gezag van de Onderwijs Stichting Zelfstandige Gymnasia. Ook het andere andere openbare gymnasium waar Sterre werd aangemeld, het Barlaeus gymnasium, valt onder dit bevoegd gezag. Hoewel het op het eerste gezicht vreemd lijkt een leerling met een verstandelijke handicap zoals Sterre voor een gymnasium aan te melden kan worden aangevoerd dat het niet veel uitmaakt of Sterre nu naar een vmbo of een gymnasium gaat: in beide gevallen is het niveau van de geboden stof in eerste instantie te hoog voor haar. Sterre zou op beide uiterste schooltypen binnen het reguliere programma - op inclusieve wijze - moeten werken aan haar eigen doelen. Het voordeel van een gymnasium boven een vmbo is wellicht dat een gymnasium misschien minder leerlingen heeft met sociale problemen dan een vmbo en dat gymnasiumleerlingen intellectueel wellicht beter in staat zijn ‘rationeel’ begrip te kunnen opbrengen voor Sterre en haar positie op school.

6.1

Aanmelding

6.2

Van aanmelding tot afwijzing

Op 3 maart 2005 ontvingen ouders een brief waarin de rector van het Vossius gymnasium stelt dat de school niet aan aanmeldingen maar uitsluitend aan inschrijvingen doet. Daarvoor is het de bedoeling dat de leerling een basisschooladvies voor gymnasium heeft en een minimum cito-score van 545. Bij ontbreken hiervan kan de school een onderzoek doen naar de geschiktheid van de leerling. Ouders antwoorden dezelfde dag per e-mail. Zij stellen daarin dat het Vossius-gymnasium zich er op deze wijze wel erg gemakkelijk vanaf maakt. Uit de aanmeldingsbrief van 1 maart 2005 moge duidelijk zijn dat Sterre niet

6.3. DE AFWIJZING

103

voldoet aan de genoemde voorwaarden en dat uit een geschiktheidsonderzoek ook niet zal blijken dat zij in staat is een gymnasium af te ronden. Ouders willen dat hun aanmelding ook als zodanig afgehandeld wordt. Op 2 mei 2005, geen antwoord meer ontvangen hebbend van het Vossius gymnasium, rappeleren ouders de school.

6.3

De Afwijzing

Er volgt geen antwoord op het rappel van 2 mei 2005. Ouders vatten uit uitblijven van een besluit op als een fictieve weigering conform artikel 6:2 van de Algemene Wet Bestuursrecht: Voor de toepassing van wettelijke voorschriften over bezwaar en beroep worden met een besluit gelijkgesteld: a. de schriftelijke weigering een besluit te nemen, en b. het niet tijdig nemen van een besluit.

6.4

Bezwaar

Ouders tekenen bezwaar aan tegen de fictieve weigering van het Vossius Gymnasium en dienen op dezelfde dag een adviesverzoek in bij de ACTB.

6.5

ACTB

De ACTB leidt uit de uitspraak over het toelatingsverzoek voor de IVKO af dat het Vossius Gymnasium niet mag of hoeft toe te laten en dat ouders derhalve geen belang hebben bij een advies. Om die reden weigert de ACTB een advies uit te brengen over de fictieve weigering van het Vossius Gymnasium. Ook in de adviesverzoeken voor andere scholen ziet de ACTB geen belang en stelt het geven van adviezen ter discussie. Ouders stellen het weigerachtig gedrag van de ACTB bij het afhandelen van adviesverzoeken aan de orde bij de Nationale Ombudsman. De bemoeienis van de Nationale Ombudsman zal er uiteindelijk toe leiden dat de ACTB een klachtenprocedure gaat instellen maar de eerste klacht van ouders ongegrond verklaart. Tegen een uitspraak van een klachtencommissie staat geen beroep open.

104

HOOFDSTUK 6. VOSSIUS GYMNASIUM

Hoofdstuk 7 Spinoza Lyceum

De aanmelding van Sterre voor het Spinozalyceum is door de ouders afgebroken nadat gebleken was dat het door Minister van der Hoeven ingenomen standpunt over â&#x20AC;&#x2DC;Rugzakleerlingenâ&#x20AC;&#x2122; op een school in Eindhoven door de ACTB werd gevolgd. De Minister vond dat scholen als het Novalis College uit de Kamervragen rugzakleerlingen bij een ontbrekend diplomaperspectief niet mochten toelaten. Daarnaast voelde de ACTB zich wellicht overvallen door de massa-aanmeldingen van de ouders en claimde dat, omdat ouders geen belang zouden hebben bij de aanmelding, zij geen advies hoefde te geven. Het Spinoza-lyceum is een school die op grond van het door haar aangeboden onderwijs en op grond van het Inrichtingsbesluit WVO een geschiktsonderzoek aan het toelatingsbesluit ten grondslag moet leggen. De uitspraak van de voorzieningenrechter over de afwijzing van de IVKO kwam tien dagen na de aanmelding voor het Spinozalyceum. Uit deze uitspraak bleek dat het uit105

106

HOOFDSTUK 7. SPINOZA LYCEUM

gesloten zou zijn dat het Spinozalyceum - gebonden aan de Kernprocedure Sterre zou mogen toelaten.

Het Spinozalyceum is een openbare school voor vmbo-t, havo, athenaeum en gymnasium. De school werkt volgens de Daltonwerkwijze. De school heeft een regionale functie omdat het Spinoza Lyceum één van de twee Daltonscholen in Noord-Holland is. De aantrekkelijke punten van de school (aldus de tekst in de scholengids Amsterdam): één locatie, muziekklas (auditie verplicht), kunsteducatie, internationalisering, Spaans en tekenen als extra examenvak.

7.1

Aanmelding

De aanmelding werd gedaan op 1 maart 2005. De aanmelding geschiedde aangetekend en gelijktijdig met de aaanmelding voor acht andere scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam en volgde na de uitspraak van de voorzieningenrechter over de eis van ouders om Sterre toe te laten to de toelatingsprocedure van de Kernprocedure. In die uitspraak stelde de rechtbank dat ouders zich niet tot de gemeente Amsterdam als co¨ordinator van de Kernprocedure moesten wenden maar tot de afzonderlijke scholen.

7.2

Van aanmelding tot afwijzing

Op 16 maart 2005 wordt de aanmelding schriftelijk bevestigd. In de brief worden vragen gesteld of ouders zich wel realiseren dat het Spinozalyceum gebonden is aan de Kernprocedure. Ouders leggen hun standpunt en positie per e-mail uit. Een week later, op 23 maart nodigt de school ouders uit voor een gesprek op 30 maart 2005. Het gesprek was open en constructief en hoewel het Spinozalyceum de Kernprocedure niet in overeenstemming kon brengen met de eisen van de ‘Rugzakwetgeving’ besloot de school, kennisnemend van de ontwikkelingen in de IVKO-aanmelding, Sterre te gaan observeren op haar basisschool. Vervolgens probeerde het Spinozalyceum de onderwijsconsulenten in te schakelen. De onderwijsconsulenten/ACTB bleken echter niet bereid de aanmelding van Sterre voor het Spinozalyceum te willen begeleiden. Op 10 april 2005 besluiten ouders het Spinozalyceum mee te delen dat zij voorlopig willen afzien van het voortzetten van de aanmeldingsprocedure omdat de nieuwe wind die sinds het aantreden van Minister van der Hoeven

7.2. VAN AANMELDING TOT AFWIJZING

107

door onderwijsland waait en de veranderde opstelling van de ACTB niet veel uitzicht biedt op een succesvolle afronding van deze aanmelding. Ouders danken de school voor de respectvolle benadering van de aanmelding.

108

HOOFDSTUK 7. SPINOZA LYCEUM

Hoofdstuk 8 OSB

In het primaire besluit heeft de OSB toelating van Sterre geweigerd. Nadat ouders hiertegen bezwaar gemaakt hadden heeft de OSB op onzorgvuldige wijze besloten op bezwaar. In het beroep dat ouders hiertegen aantekenden vernietigde de voorzieningenrechter het besluit op bezwaar en droeg de OSB op een nieuw besluit te nemen. Het tweede besluit op bezwaar kon volgens de marginaal toetsende rechtbank Amsterdam in stand blijven,

De Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB) is een openbare school in 109

110

HOOFDSTUK 8. OSB

Amsterdam Zuidoost met ongeveer 1500 leerlingen. De school biedt de vmbo basis- en kadergerichte, gemengde en theoretische leerweg en verder havo en athenaeum. De school is verzelfstandigd , dwz het Dagelijks Bestuur (DB) van stadsdeel Amsterdam Zuidoost heeft de bestuurstaken ondergebracht bij de Stichting Open Schoolgemeenschap Bijlmer . De school zegt van zichzelf: Op de OSB zijn de groepen in leerjaar 1 en 2, net als op de basisschool, heterogeen samengesteld. Leerlingen kunnen zich op hun eigen niveau zo goed mogelijk ontwikkelen. Ze krijgen inzicht in hun eigen mogelijkheden, mede door de intensieve begeleiding van de mentor, door de woordrapporten en door regelmatige gesprekken. Het aanbod in de onderbouw is breed en afwisselend en er is veel mogelijkheid tot samen leren en samen werken in groepjes. De OSB-werkwijze wordt toegepast en dat betekent dat alle lessen met een kring starten, waarna er een werkfase is met een korte eindkring. Alle lessen duren 65 minuten en er zijn gelijke schooltijden voor alle leerlingen. Op de OSB wordt inspirerend en activerend onderwijs gegeven, niet alleen in de brugklas, maar ook in de bovenbouw. Het vmbo kent naast de sectoren zorg en welzijn en economie nieuwe leerroutes als kunst, ICT en sport. In de havo/vwo worden gecombineerde profielen aangeboden: NGT: natuur, gezondheid en techniek en ECM: economie, cultuur en maatschappij.

8.1

Aanmelding

De aanmelding was op 1 maart 2005. De aanmelding geschiedde aangetekend en gelijktijdig met de aanmelding voor acht andere scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam en volgde na de uitspraak van de voorzieningenrechter over de eis van ouders om Sterre toe te laten tot de toelatingsprocedure van de Kernprocedure. In die uitspraak stelde de rechtbank dat ouders zich niet tot de gemeente Amsterdam als coÂ¨ordinator van de Kernprocedure moesten wenden, maar tot de afzonderlijke scholen.

8.2

Van aanmelding tot afwijzing

De ontvangst van de aanmelding werd op 8 maart 2005 bevestigd. Een eerste gesprek tussen ouders en school vindt plaats na een uitnodiging daartoe op

8.3. DE AFWIJZING

111

15 april 2005.

8.3

De Afwijzing

Op 29 april 2005 wordt in een primair besluit toelating van Sterre afgewezen. Een delegatie van de school was daarvoor wezen kijken op de basisschool van Sterre. De OSB noemt, in navolging van het tweede besluit op bezwaar van de IVKO, een overweldigende lijst van redenen waarom de school Sterre niet kan toelaten: • Sterre voldoet niet aan de eisen van de kernprocedure • Sterre heeft geen éénduidig basisschooladvies • Sterre voldoet niet aan de toelatingseisen voor VMBO, HAVO of Athenaeum genoemd in de schoolgids van de OSB • Op basis van de aangeleverde stukken moet de OSB concluderen dat de aard en de zwaarte van de handicap van Sterre dusdanig zijn dat het voor de school onmogelijk is om de benodigde hulp en aanbod te bieden om haar te laten functioneren in de klas. • Sterre kan geen diploma halen en staat daardoor bij toelating in de weg dat de OSB aan haar primaire taak voldoet. • Het team acht zich niet in staat - ook niet met onderwijsassistentie om aan Sterre les te geven • Er zijn veel onervaren leerkrachten • De OSB-werkwijze van heterogeen lesgeven is al erg belastend • Dat er voor Sterre een apart handelingsplan zou moeten worden opgesteld vindt de school te belastend • Het verschil tussen Sterre en de andere leerlingen is te groot • Nogal wat leerlingen hebben extra hulp nodig • Er is twijfel of de andere leerlingen Sterre wel zouden verdragen • Er zijn twijfels over de financiële haalbaarheid van plaatsing van Sterre • Er is onzekerheid over de beschikbaarheid van begeleiding Het spijt de school dat zij niet positiever kan berichten.

112

HOOFDSTUK 8. OSB

8.4

Bezwaar

Op 2 mei 2005 maken ouders tegen het primaire besluit bezwaar. Ouders voeren aan dat de OSB, zijnde een school met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor vbo geen geschiktheidseis mag stellen zoals de eisen van de Kernprocedure of de eigen eisen in de schoolgids. Daarnaast valt de gelijkenis op met de afwijzing van de IVKO: In uw afwijzing herhaalt u in grote lijnen en in grotendeels dezelfde bewoordingen de argumenten die ten grondslag lagen aan het afwijzend besluit van de IVKO, zoals u die hebt kunnen lezen op de website over de aanmelding van Sterre voor de IVKO. Ook u stelt meerdere malen dat de inbreng van Sterre niet gelijkwaardig zou zijn. Wij stellen dat de inbreng van Sterre anders zal zijn. Sterre zal van de andere kinderen leren, maar haar klasgenoten zullen ook van Sterre leren.

8.5

ACTB-advies

Ouders stellen de ACTB in kennis van het primaire besluit en het bezwaar. Naar aanleiding daarvan verzoekt de ACTB de OSB om een adviesaanvraag in te dienen en stukken over te leggen. Die aanvraag volgt 27 mei 2005. Opvallend is dat bij de aanvraag van het advies een observatierapport van Sterre wordt meegestuurd (bijlage 9 van de aanvraag) van een, naar zeggen van de OSB, onfhankelijk GZ-psycholoog1 . Deze psycholoog noemt Sterre in zijn advies zwakzinnig, heeft kort gesproken met de leerkracht van Sterre en lang met een nieuwe assistente die Sterre pas drie dagen begeleidde. De conclusie van de GZ-psycholoog was dat Sterre terecht geweigerd was. Zijn rapport is opgesteld n´a het uitbrengen van het primaire besluit. Het lijkt dat de OSB, nu geconfronteerd met de ACTB, extra argumenten wil aanvoeren om de weigering van Sterre aannemelijk te maken. De ouders stellen naar aanleiding van de aan hen toegezonden kopie¨en van de stukken een repliek op voor de ACTB. Om te voorkomen dat afwijzingsgronden in een uitspraak van de rechter terugkomen als “niet of niet voldoende bestreden” moeten alle redenen tot afwijzen in de lijst van de OSB worden afgelopen. Op 10 juni 2005 dient de OSB een dupliek in. De OSB ziet de relevantie niet in van het noemen van Inrichtingsbesluit WVO want zij ziet dat als ondergeschikt aan de regels van de Kernprocedure. De OSB deelt de bezwaren 1

zie bijlage 9: “Advies aan OSB over Sterre” van de aanvraag

8.5. ACTB-ADVIES

113

van ouders over het ingebrachte psychologisch rapport niet. De OSB ziet niet in waarom zij geen psycholoog zou mogen inzetten, waarom die psycholoog partijdig zou kunnen zijn en waarom ouders de psycholoog als leek bestempelen. De OSB heeft - naar de mening van ouders - teveel het tweede besluit op bezwaar van de IVKO gevolgd en ziet niet in dat de OSB een ander soort school is dan de IVKO. Anders dan de IVKO mag de OSB omdat het een basis- en kadergerichte vmbo opleiding biedt geen geschiktheidsonderzoek ten grondslag leggen aan haar besluit om toe te laten op grond van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit.

Op 8 juli 2005 brengt de ACTB haar advies uit over de OSB. Het advies is gelijkluidend aan de gelijktijdig uitgebrachte adviezen over SG Reigersbos, het Calandlyceum en het Brederocollege. De ACTB stelt in haar adviezen dat Sterre voldoet aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden die gelden voor de vier scholen. Alle vier de scholen zijn immers scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o. Het was de ACTB evenwel duidelijk uit de rapportages van de Commissie voor Indicatiestelling en uit het onderwijskundig rapport van de basisschool, dat Sterre niet in staat zou zijn om een diploma te kunnen halen in een schoolsoort als aangeboden door de scholen. De ACTB spreekt in haar advies het vermoeden uit dat de wetgever de gevolgen van de lgf op de toelatingseisen voor het voortgezet onderwijs waarschijnlijk niet goed heeft overzien. Door de latere inwerkingtreding van de LGF is het noodzakelijk de strekking van het Inrichtingsbesluit opnieuw te overdenken, zeker nu tot op heden noch in de wet, de parlementaire stukken of mededelingen van de zijde van de overheid op de consequenties van de LGF op dit punt is ingegaan Verwijzend naar een uitspraak van de Raad van State in 1999 - later nog bevestigd in een uitspraak van de Raad van State in 2005 - oordeelt de ACTB vervolgens dat om redenen van pedagogische en didactische aard de OSB terecht kan besluiten om Sterre niet toe te laten. Om genoemde reden komt de ACTB niet meer toe aan de beoordeling van de criteria die de ACTB relevant vindt voor het beoordelen van een besluit inzake toelating. Onder paragraaf 19 van haar advies stelt de ACTB: De ACTB is van oordeel dat het bevoegd gezag, in het specifieke geval van Sterre, in alle redelijkheid tot afwijzing van de aanvraag

114

HOOFDSTUK 8. OSB tot toelating van Sterre kan komen. Immers, het is zeer onwaarschijnlijk dat de OSB Sterre met inzet van LGF-middelen tot een diploma kan leiden. De OSB is, als elk soortgelijk onderwijsinstituut, niet ingericht op LGF-leerlingen, die ondanks de inzet van LGF-middelen, niet tot een diploma geleid kunnen worden. Toelating van Sterre gaat ook de strekking van de LGF te buiten. Dit zou onredelijk bezwarend zijn voor de OSB, gezien de draagkracht van de OSB enerzijds en de aard en de zwaarte van de handicap van Sterre anderzijds

De conclusie van het advies luidt: De ACTB is van oordeel van het bevoegd gezag in alle redelijkheid tot het besluit kan komen dat Sterre niet toelaatbaar kan worden geacht tot zijn onderwijsinstelling. De ACTB is eveneens van oordeel dat het bevoegd gezag zich in dit geval niet kan beroepen op het toelatingscriterium uit de kernprocedure, omdat het (op grond van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit) geen aanvullende toelatingscriteria mag stellen. De ACTB adviseert het bevoegd gezag het (zorg) beleid ten aanzien van leerlingen die ge穡覺ndiceerd zijn, waaronder voorzieningen die op grond van de LGF getroffen worden, te formuleren in het schoolplan en de schoolgids.

8.6

Eerste Besluit op Bezwaar

Op 20 september 2005 ontvangen ouders een brief van de OSB die kan worden opgevat als een besluit op bezwaar. De brief is kort en deelt in drie zinnen mee, verwijzend naar het ACTB-advies en de eigen bevindingen van het bevoegd gezag, dat het primaire besluit wordt gehandhaafd. Een paar weken later ontvangen ouders nog een aanvullende brief waarin het nalaten van de mogelijkheid om beroep aan te tekenen wordt goedgemaakt.

8.7

Eerste Beroep

In de zienswijze van ouders was het besluit op bezwaar onvoldoende gemotiveerd en kon daarom niet stand houden. Twee dagen na ontvangst van het besluit op bezwaar dienden ouders een verzoekschrift in bij de voorzieningenrechter van de Rechtbank Amsterdam. Dit verzoekschrift wordt op 7 oktober

8.7. EERSTE BEROEP

115

gevolgd door een beroepschrift. De zitting wordt gehouden gelijktijdig met de zitting voor een voorlopige voorziening en voor het beroep tegen het Calandlyceum.

Op 15 november 2005 doet de rechtbank uitspraak. De rechtbank verklaart het beroep van ouders gegrond. • Het besluit op bezwaar had niet door de directeur maar door het bevoegd gezag moeten worden genomen. Het besluit is derhalve onbevoegd genomen • Het besluit is genomen zonder ouders te hebben gehoord • Er is in het besluit op bezwaar gewezen op het advies van de ACTB maar er ontbreekt een zelfstandige beoordeling door het bevoegd gezag • Er ontbreekt een zelfstandige beoordeling door het bevoegd gezag van de door ouders aangevoerde bezwaren • Door verwijzen naar het primaire besluit wordt klaarblijkelijk vastgehouden aan de toelatingsvoorwaarden van de kernprocedure. Blijkbaar volgt de OSB het ACTB advies niet helemaal en besluit in strijd met de bepalingen van het Inrichtingsbesluit • Verweerder moet een nieuw besluit nemen. Wel voegt de rechtbank hier aan toe dat er geen toelatingsrecht bestaat tot een reguliere school.

116

HOOFDSTUK 8. OSB De keuzevrijheid kan worden beperkt door de aard en zwaarte van de handicap en de feitelijke (on)mogelijkheden van de reguliere school om deze leerlingen op te nemen. In dat kader past een inhoudelijke afweging van de belangen van het kind tegen de belangen van de school.

De OSB wordt veroordeeld tot het vergoeden van de griffierechten aan ouders. Hier komt de ongelijke positie van school en ouders naar voren. De school heeft, hoewel het bewijslast had, niet overtuigend aangetoond dat het Sterre niet kon toelaten. De school krijgt niet alleen een tweede - en zonodig derde - kans om het besluit op orde te krijgen, maar de school krijgt ook een recept voor het nieuw te nemen besluit. Als de ouders een procedurele fout maken zouden zij meteen al buiten spel staan. Ook al heeft de school zich niet gekweten van haar bewijslast, t´och hoeft ze Sterre niet toe te laten. Dit maakt dat scholen zich terecht niet druk hoeven te maken over de procedure bij een afwijzing. Pas als ze een steek hebben laten vallen en daarover op de vingers worden getikt hoeven zij pas te gaan nadenken over een betere juridische onderbouwing en formulering. De kans dat ouders al in een eerder stadium hebben afgehaakt, termijnen hebben overschreden of procedurele fouten hebben gemaakt is daarbij groot en werkt in het voordeel van de school.

8.8

De Hoorzitting

De hoorzitting vindt plaats op 7 december 2005. Het gesprek werd gevoerd door de vader van Sterre met de toenmalige directeur van de OSB, de secretaris van de bestuurscommissie en de secretaresse van de school. Veel vragen van de kant van de OSB werden gesteld over wat nu eigenlijk een ’Rugzakje’ was, hoeveel er in zat en wie daarvoor in aanmerking kon komen. Allemaal zaken die het bevoegd gezag helder had moeten hebben voordat het een beslissing over (niet) toelaten had genomen.

8.9

Tweede Besluit op Bezwaar

Het Tweede Besluit op bezwaar was vijf pagina’s lang en voldeed nu klaarblijkelijk aan de voorschriften die eerder door de voorzieningenrechter waren gegeven. Dat de toelatingseisen van de Kernprocedure niet gehanteerd mochten worden voor het besluit tot afwijzing was geen bezwaar: Ten aanzien van het onderdeel van uw bezwaar dat de afwijzing van Sterre niet kan worden gebaseerd op de Kernprocedure van de

8.10. BEROEP

117

gemeente Amsterdam, heeft de Bestuurscommissie besloten U op dat punt in uw bezwaar tegemoet te komen en de Kernprocedure buiten beschouwing te laten bij de beantwoording van de vraag of Sterre a1 dan niet kan worden toegelaten tot de OSB. Daargelaten of kan worden gezegd dat de Kernprocedure op juiste gronden een basisschooladvies als vereiste stelt en of uw standpunt daarover juist zou zijn, is de Bestuurscommissie OSB van mening dat in het geval van Sterre voldoende andere gegevens voorhanden zijn om zonder een advies van de basisschool te beoordelen of zij kan worden toegelaten. De passage in het bestreden besluit van 29 april 2005 met betrekking tot de Kernprocedure dient U derhalve als niet geschreven te beschouwen. Trots vermeldt het besluit op bezwaar vervolgens: Ten slotte delen wij U volledigheidshalve mede dat de OSB de aanbeveling van de ACTB om het zorgbeleid ten aanzien van ge¨ındiceerde leerlingen in het schoolplan en de schoolgids op te nemen, ter harte heeft genomen. Ten aanzien van lgf-leerlingen stelt de bovengenoemde aanpassing in de schoolgids en het schoolplan vervolgens in een cirkelredenering weer dat o´´ok leerlingen met een Rugzak moeten voldoen aan de eisen van de Kernprocedure.

8.10

Beroep

Vanuit Londen sturen ouders een beroepschrift met produkties naar de rechtbank in Amsterdam. Ouders verzoeken de rechtbank het beroep tegen de OSB gelijktijdig te willen behandelen met het beroep tegen het tweede besluit op bezwaar van het Calandlyceum en het beroep tegen SG Reigersbos. De zitting van de rechtbank werd gehouden op 1 maart 2006. Ter zitting stelde de rechter vast dat de zaak te ingewikkeld was geworden en dat hij, indien ouders daarmee instemden, de zaak wilde overdragen aan de meervoudige kamer. Deze zitting vond plaats op 9 mei 2005. De termijn van 6 weken voor het doen van een uitspraak werd met maximaal 6 weken verlengd.

118

HOOFDSTUK 8. OSB

Uiteindelijk werd op 7 juli 2006 uitspraak gedaan. De uitspraak over het ingestelde beroep tegen SG Reigersbos en de uitspraak over het beroep tegen het Calandlyceum werden op dezelfde dag gedaan. In alledrie de beroepszaken werden ouders in het ongelijk gesteld. Voor de drie scholen was de motivering identiek: De grief van eisers dat verweerder de Kernprocedure, een convenant tussen de gemeente Amsterdam en de scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam waarin de doorstroming van leerlingen van het basis- naar het voortgezet onderwijs wordt geregeld, niet mocht toepassen, faalt. Verweerder heeft in het bestreden besluit immers verklaard dat deze Kernprocedure ten onrechte aan het primaire besluit ten grondslag is gelegd. Ingevolge artikel 27, eerste lid, van de Wet op het voortgezet onderwijs (WVO) kunnen - voor zover hier van belang - bij of krachtens algemene maatregel van bestuur voor elke soort van scholen of voor afdelingen van scholen voorwaarden voor de toelating worden vastgesteld. Deze regels zijn neergelegd in het Inrichtingsbesluit WVO. Ingevolge artikel 3, eerste lid, van het Inrichtingsbesluit - voor zover hier van belang - kan tot het eerste leerjaar van een school als leerling worden toegelaten degene die afkomstig is van een school voor basisonderwijs als bedoeld in de Wet op het primair onderwijs en aan het einde van het schooljaar de leeftijd van 14 jaar heeft bereikt. Niet in geschil is dat Sterre aan deze voorwaarden voldoet.

8.10. BEROEP

Ingevolge artikel 27, eerste lid, van het Inrichtingsbesluit WVO beslist het bevoegd gezag over de toelating van leerlingen. Dit is een discretionaire bevoegdheid van verweerder. De wijze waarop verweerder van deze bevoegdheid gebruik maakt dient de rechtbank temghoudend te toetsen. De maatstaf bij deze toetsing is niet de eigen beoordeling door de rechtbank over toelating van Sterre, maar de vraag of grond bestaat voor het oordeel dat verweerder niet kon weigeren Sterre op de school toe te laten. De rechtbank vindt voor dit standpunt steun in de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 16 november 2005 (LJN: AU6238). Zoals uit de gedingstukken, waaronder de rapporten van de Indicatiecommissie â&#x20AC;?Gewoon Andersâ&#x20AC;? van september 2001 en november 2004, het verslag van het onderzoek door CvI van 4 februari 2005 en het advies van de GZ-psycholoog van 21 mei 2005 blijkt, is Sterre zowel cognitief , sociaal, emotioneel als motorisch gebied aanzienlijk gehandicapt. Dit wordt door eisers ook niet, althans niet voldoende onderbouwd, bestreden. De rechtbank acht het aannemelijk dat de zwaarte van deze handicaps het onmogelijk maakt dat Sterre het niveau van het door deze school geboden onderwijs kan halen, en tevens dusdanig hoge eisen aan de begeleiding van en het onderwijs aan Sterre stelt, dat het bieden van op het niveau en de behoeften van Sterre afgestemd onderwijs in klassikaal verband illusoir is. Ook met de eventuele inzet van extra (LGF-)middelen is het bieden van zodanig onderwijs naar het oordeel van de rechtbank niet realistisch te noemen. Reeds om deze reden kon verweerder toelating van Sterre op de school weigeren. De omstandigheid dat Sterre haar eigen leerdoelen heeft doet daar niet aan af. Ten aanzien van eisers stelling dat verweerder heeft nagelaten in het schoolplan beleid ten aanzien van LGF-leerlingen te formuleren, overweegt de rechtbank dat deze formele grief, wat daar ook verder van zij, niet kan leiden tot een voor Sterre gunstige beslissing. Bovenstaand overziend is de rechtbank van oordeel dat er geen grond is voor het oordeel dat verweerder de toelating tot het on-

119

120

HOOFDSTUK 8. OSB derwijs niet kon weigeren. Het beroep is dan ook ongegrond.

Deze uitspraken betekenen, indien in hoger beroep gehandhaafd, het einde van de Leerlinggebonden Financiering. De genoemde argumenten kunnen door iedere school voor een willekeurige leerling worden aangevoerd en de rechter is niet bevoegd de argumenten anders dan marginaal te beoordelen. De bescherming die de Rugzakwetgeving beoogde te bieden in het verplicht stellen van een een zorgbeleid ten behoeve van leerlingen met een indicatie voor een Rugzak wordt door de rechter als niet relevant van tafel geveegd. Ook de constructie waarbij de OSB zegt zich niet meer te baseren op de toelatingseisen van de Kernprocedure en tegelijkertijd in de schoolgids opneemt dat Â´ooÂ´k lgf-leerlingen aan de toelatingseisen van de Kernprocedure moeten voldoen wordt door de rechter genegeerd. De rechter gaat ook voorbij aan het feit dat Sterre aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden voldoet maar staat toe dat, hoewel het Inrichtingsbesluit een geschiktheidseis uitsluit, toch een geschiktheidseis wordt opgevoerd omdat naar de mening van de ACTB door de wetgever de gevolgen van de lgf op de eisen van het Inrichtingsbesluit niet zouden zijn overzien. Ook van geen belang is dat door de OSB een psychologisch rapport wordt opgevoerd van een eenzijdig door de OSB aangezochte GZ-psycholoog dat wettelijk niet had mogen worden opgesteld en ook is opgesteld buiten medeweten en toestemming van ouders. Zelfs het bezwaar dat ouders hiertegen gemaakt hebben doet de rechter niet overwegen dit rapport buiten beschouwing te laten maar de rechter noemt het zelfs in de uitspraak als geldige reden voor afwijzen.

8.11

Tot Slot

De uitspraak van de rechtbank is teleurstellend maar niet onverwacht. Scholen hebben een onaantastbare positie door artikel 23 van de Grondwet. De rechtbank is meegegaan met de wollige formuleringen van de bestuurscommissie van de OSB. De rechtbank heeft voor de andere twee scholen, het Calandlyceum en SG Reigersbos dezelfde motivering gebruikt. Omdat het Calandlyceum in haar besluit op bezwaar, opgesteld door de Commissie Bezwaar en Beroep, uitgebreid visie heeft gegeven op toelatingsrechten voor gehandicapte leerlingen en omdat het bevoegd gezag van het Calandlyceum, anders dan dat van de OSB of SG Reigersbos, het Dagelijks Bestuur is van stadsdeel Osdorp, een orgaan gecontroleerd door de stadsdeelraad en de kiezer en niet een bestuurscommissie die zich aan de meeste controle kan onttrekken, hebben ouders besloten hoger beroep aan te tekenen tegen de uitspraak over het Calandlyceum en niet tegen de uitspraak over SG Reigersbos of de OSB.

Hoofdstuk 9 SG Reigersbos

Er was veel aansporing nodig om SG Reigersbos tot een besluit te brengen. De school vond voor het primaire besluit een schriftelijke afwijzing niet nodig en wilde volstaan met een telefonische afwijzing: â&#x20AC;&#x153;We moeten elkaar tenslotte niet aan het werk houdenâ&#x20AC;?. In het primaire besluit dat uiteindelijk toch komt, zij het na bezwaar te hebben gemaakt wegens een fictieve weigering, wordt Sterre afgewezen omdat zij niet voldoet aan de voorwaarden 121

122

HOOFDSTUK 9. SG REIGERSBOS

die zijn gesteld in de Kernprocedure, omdat de school zegt te verwachten dat Sterre niet kan meedoen aan de lessen omdat die 50 minuten duren, omdat de school vindt dat het team niet deskundig genoeg is en omdat de school denkt dat er tussen Sterre en de andere leerlingen in ieder geval geen sprake zal zijn van wederzijdse positieve be¨ınvloeding. Maar de school wilde aanvankelijk ook niet besluiten op bezwaar. Pas toen ouders een kort geding tegen de school hadden aangespannen (zie: uitspraak) wilde de school toezeggen binnen zes weken te zullen besluiten op bezwaar. In de uitspraak over het beroep tegen dat besluit besloot de rechtbank Amsterdam dat SG Reigersbos Sterre niet hoefde toe te laten. In de Amsterdamse scholengids vermeldt SG Reigersbos over zichzelf: SGR is een school waar kwaliteit voorop staat. Een school met een goede reputatie voor het opleiden en begeleiden van jongeren op weg naar volwassenheid. Een school die een sterke basis biedt voor verdere studie en ontwikkeling. Maar ook een school die rekening houdt met wat leerlingen willen en kunnen en die ze persoonlijke aandacht geeft. Een moderne school met een sterke traditie. Opgericht in 1865 en daarmee de oudste school voor voortgezet onderwijs in Amsterdam. SGR is een school die met alle nieuwe faciliteiten echt een school is van de 21e eeuw.

9.1

Aanmelding

De aanmelding was op 1 maart 2005. De aanmelding geschiedde aangetekend en gelijktijdig met de aanmelding voor acht andere scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam en volgde na de uitspraak van de voorzieningenrechter over de eis van ouders om Sterre toe te laten tot de toelatingsprocedure van de Kernprocedure. In die uitspraak stelde de rechtbank dat ouders zich niet tot de gemeente Amsterdam als co¨ordinator van de Kernprocedure moesten wenden, maar tot de afzonderlijke scholen.

9.2

Van aanmelding tot afwijzing

De aanmelding wordt op 22 maart 2005 door de school bevestigd. Op 26 maart 2005 vindt er een kennismakingsgesprek plaats tussen school en ouders.

9.3. DE AFWIJZING

9.3

123

De Afwijzing

Op 21 mei is er telefonisch contact tussen ouders en school. De heer Hijmans, conrector, deelt mee met de @rchipel te hebben gesproken en te hebben gehoord dat wij naar Engeland zullen gaan. Hij stelt voor de afwijzing, want dat wordt het, niet schriftelijk te doen: We moeten elkaar natuurlijk niet aan het werk houden! Wij staan op een schriftelijke en gemotiveerde afwijzing. De heer Hijmans zegt toe de afwijzing dezelfde dag op de bus te zullen doen. Op 2 juni hebben wij nog niets ontvangen van SG Reigersbos. Wij vatten dit op als het niet willen nemen van een besluit en maken bezwaar tegen een fictieve weigering om Sterre toe te laten. Op dezelfde dag verzoeken wij de ACTB om te adviseren over deze fictieve weigering. Op 7 juni 2005 ontvangen wij van de ACTB bericht dat zij niet mag adviseren na een bezwaar op een fictieve weigering. Wij ouders zijn verbaasd uit want wij lezen zoiets niet in de weten regelgeving. Wij brengen ook de nationale Ombudsman, waar wij al eerder een klacht over het adviesbeleid van de ACTB hadden belegd, op de hoogte van dit nieuwe standpunt van de ACTB om niet te willen adviseren op een fictieve weigering.

Op 9 juni 2005 ontvangen wij een besluit van SG Reigersbos, gedateerd 21 mei, waarin toelating van Sterre wordt afgewezen. De school motiveert verwijzend naar de Kernprocedure en verwacht weinig draagvlak bij het team en medeleerlingen.

9.4

Bezwaar

Op 13 juni 2005 maken wij voor de tweede maal bezwaar tegen een afwijzing van SG Reigersbos. Wij trekken ons eerste bezwaar tegen de fictieve weigering in. Wij vinden het toepassen van de Kernprocedure in strijd met het Inrichtingsbesluit en vinden de aangevoerde argumenten globaal en niet recht doen aan de bewijslast van de school dat zij Sterre niet zou kunnen toelaten.

124

9.5

HOOFDSTUK 9. SG REIGERSBOS

ACTB-advies

Op dezelfde dag van de verzending van ons bezwaarschrift sturen wij een tweede verzoek om advies aan de ACTB. Nu wil de ACTB wel adviseren en verzoekt SG Reigersbos een adviesaanvraag in te dienen. Op 25 juni 2005 dient SG Reigersbos een adviesverzoek in. De school beroept zich daarin nogmaals op de Kernprocedure. Voorts voert de school aan, ter verontschuldiging voor de summiere onderbouwing, dat ouders Sterre op negen scholen hebben aangemeld, van plan zijn naar Engeland te verhuizen en niet hebben gekozen voor het onderwijskundig concept van SG Reigersbos. Ouders geven op 2 juli 2005 een reactie op de argumenten van SG Reigersbos. Ouders zijn van mening dat SG Reigersbos in haar afwijzing een antwoord had moeten geven op de standaardvragen van de ACTB: 1 wat is nodig om de leerling op de school te kunnen laten functioneren (afgestemd op zijn/haar behoeften) 2 welke middelen staan de school ter beschikking (rugzakje, PGB) 3 wat is mogelijk op basis van deze middelen (voorzieningen) 4 waarom is de school niet in staat -ondanks de inzet van de middelende leerling kwalitatief goed onderwijs te bieden, afgestemd op diens behoeften? Ouders vinden dat SG Reigersbos het rapport van de Commissie van Indicatiestelling, de Rugzakindicatie, verkeerd interpreteert en dat de school ten onrechte een afwijzingsgrond ziet in het feit dat ouders Sterre bij acht andere scholen hebben aangemeld of voornemens zijn, als zij geen school voor Sterre kunnen vinden, voorlopig voor een school naar Londen te gaan. Op 4 juli 2005 ontvangen wij via de ACTB nog een aanvulling op de schoolgids. Blijkbaar was er een urgente reden voor SG Reigersbos om nu nog toelatingscriteria op te nemen in de schoolgids. De lgf-wet stelt niet het opnemen van toelatingscriteria verplicht, maar de school moet in schoolgids en plan aangeven hoe ze de zorg voor lgf-leerlingen heeft ingericht (art 24 en 24a WVO). Nog daargelaten of de school zich zou kunnen beroepen op aanvullingen in de schoolgids die nÂ´a de aanmelding van Sterre hebben plaatsgevonden.

9.5. ACTB-ADVIES

125

Op 7 juli 2005 deelt de ACTB mee geen aanvullende stukken meer te willen hebben omdat ze nu gaat adviseren. Op 8 juli 2005 brengt de ACTB haar advies uit over de SG Reigersbos. Het advies is gelijkluidend aan de gelijktijdig uitgebrachte adviezen over OSB, het Calandlyceum en het Brederocollege . De ACTB stelt in haar adviezen dat Sterre voldoet aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden die gelden voor de vier scholen. Alle vier de scholen zijn immers scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o. Het was de ACTB evenwel duidelijk door de rapportages van de Commissie voor Indicatiestelling en uit het onderwijskundig rapport van de basisschool, dat Sterre niet in staat zou zijn om een diploma te kunnen halen in een van de schoolsoorten die werden aangeboden door de scholen. De ACTB spreekt in haar advies het vermoeden uit dat de wetgever de gevolgen van de lgf op de toelatingseisen voor het voortgezet onderwijs waarschijnlijk niet goed heeft overzien. Verwijzend naar een uitspraak van de Raad van State in 1999 - later nog bevestigd in een uitspraak van de Raad van State in 2005 - oordeelt de ACTB vervolgens dat om redenen van pedagogische en didactische aard SG Reigersbos terecht kan besluiten om Sterre niet toe te laten. Om genoemde reden komt de ACTB niet meer toe aan de beoordeling van de criteria die de ACTB relevant vindt voor het beoordelen van een besluit inzake toelating. Onder paragraaf 20 van haar advies stelt de ACTB: De ACTB is van oordeel dat het bevoegd gezag, in het specifieke geval van Sterre, in alle redelijkheid tot afwijzing van de aanvraag tot toelating van Sterre kan komen. Immers, het is zeer onwaarschijnlijk dat de SGR Sterre met inzet van LGF-middelen tot een diploma kan leiden. De SGR is als elk soortgelijk onderwijsinstituut niet ingericht op LGF-leerlingen, die ondanks de inzet van LGF-middelen, niet tot een diploma geleid kunnen worden. Toelating van Sterre gaat ook de strekking van de LGF te buiten en zou onredelijk bezwarend zijn voor de SGR, gezien de draagkracht van de SGR en de aard en de zwaarte van de handicap van Sterre. De conclusie van het advies luidt: De ACTB is van oordeel van het bevoegd gezag in alle redelijkheid tot het besluit kan komen dat Sterre niet toelaatbaar kan worden geacht tot de SGR. De ACTB is eveneens van oordeel dat het bevoegd gezag zich in dit geval niet kan beroepen op de

126

HOOFDSTUK 9. SG REIGERSBOS toelatingscriteria uit de kernprocedure, omdat het (op grond van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit) geen aanvullende toelatingscriteria mag stellen. De ACTB adviseert het bevoegd gezag zijn toelatingsbeleid in overeenstemming te brengen met de beginselen van de LGF. Tenslotte adviseert de ACTB het bevoegd gezag het (zorg) beleid ten aanzien van leerlingen die ge穡覺ndiceerd zijn, waaronder voorzieningen die op grond van de LGF getroffen worden, te formuleren in het schoolplan en de schoolgids.

9.6

En nu verder

Er gebeurt niets. SG Reigersbos neemt geen besluit op bezwaar. Op 22 augustus 2005 sturen ouders een adreswijziging naar SG Reigersbos. Het is geen reden voor SG Reigersbos om te besluiten op bezwaar. Op 22 november 2005 sturen wij een ultimatum aan SG Reigersbos om ons per omgaande te berichten hoe SG Reigersbos denkt om te gaan met het nog te nemen besluit op bezwaar. Indien de school niet besluit voor het aflopen van het ultimatum zullen ouders de voorzieningenrechter in kort geding vragen hierin uitspraak te doen. De school reageert niet. Wij vragen daarop de bestuursrechter om een voorlopige voorziening, in die zin dat hij SG Reigersbos opdraagt binnen een redelijke termijn te besluiten op bezwaar (zie ook bijbehorende produkties). Wij delen SG Reigersbos mee de rechtbank te hebben verzocht om SG Reigersbos op te dragen een besluit op bezwaar te nemen. De volgende dag, 23 november, kregen wij een reactie waarin werd aangevoerd dat de SGR zoveel ingewikkelde dossiers had en dat de urgentie van het nemen van een besluit op bezwaar hen niet erg hoog leek omdat Sterre toch al op school zat. In de reactie werd toegezegd dat er nu binnen zes weken na ontvangst van de mail een besluit op bezwaar tegemoet kon worden gezien. Deze toezegging van SG Reigersbos is voor ouders geen reden om het kort geding in te trekken. Zonder druk, zo is inmiddels ruim gebleken, wil zelfs het openbaar bestuur zich niet aan de weten regelgeving houden. De zitting van de voorzieningenrechter vindt plaats op 14 december 2005 om 11.00 uur in de rechtbank aan de Parnasssusweg in Amsterdam.

9.7. DE HOORZITTING

127

Op 23 december doet de Rechtbank uitspraak. De Rechtbank nam genoegen met de toezegging van SG Reigersbos dat zij op of voor 6 januari 2006 een besluit zal nemen (het werd 9 januari). De rechter verzekerde zich ervan dat SG Reigersbos kennisgenomen heeft van de eerdere uitspraken van de Rechtbank over de besluitvorming van het Calandlyceum en de OSB.

9.7

De Hoorzitting

Het besluit op bezwaar mag niet genomen worden zonder ouders in de gelegenheid te hebben gesteld om te worden gehoord. De datum van de hoorzitting wordt vastgesteld op 21 december 2005. De ouders vonden de hoorzitting grimmig verlopen. Van de kant van de school waren er twee directeuren en de advocate die voor alle scholen waarvoor Sterre was aangemeld voor het juridisch weerwoord had gezorgd. Tijdens de hoorzitting werd door SG Reigersbos steeds geprobeerd uit te leggen waarom de door ouders aangevoerde argumenten niet pasten in de wijze waarop de school werd geleid. SG Reigersbos wilde met name weten WAAROM wij ouders nu speciaal voor OPENBAAR onderwijs hadden gekozen en WAAROM juist voor de SGR. Ook wilde zij graag weten WAAROM wij, ongeacht de redenering in hun komende besluit op bezwaar, zo zeker wisten dat wij daarmee naar de rechter zouden gaan. Vanwege het onvriendelijk klimaat waarin de hoorzitting plaatsvond zijn er twee verslagen gemaakt: een door de ouders en een door de advocate van de school.

128

9.8

HOOFDSTUK 9. SG REIGERSBOS

Besluit op Bezwaar

Op 10 januari 2006 ontvangen ouders het besluit op bezwaar. Dat de weigering om Sterre toe te laten gehandhaafd blijft was geen verassing. Voor de inhoud van het besluit op bezwaar is ruim geput uit het ACTB-advies maar ook wordt aangevoerd dat de school aan het reorganiseren is en dat ouders blijkbaar niet op de hoogte zijn van het onderwijsconcept van de school. Ten aanzien van het onderwijsconcept noemde een van de directeuren zijn school zelfs een bijzondere school.

9.9

Beroep

Omdat het geen enkele zin zou hebben de aanmeldingen van Sterre te doen zonder de voorspelbare afwijzingen tot het uiterste aan te vechten, was beroep instellen de logische en onvermijdbare volgende stap. Omdat door ouders de afwijzing wel was voorzien en de stukken voor de rechtbank al waren voorbereid kon het beroepschrift nog op dezelfde dag dat het besluit op bezwaar was ontvangen, op de post. Ouders vragen daarbij tevens om een voorlopige voorziening. (zie ook: produkties) Op 13 februari 2006 versturen wij een aanvullend stuk naar de Rechtbank. Dit vanwege de uitbreiding van de website van SG Reigersbos met nu voor het eerst gepubliceerd aannamebeleid. In dit aannamebeleid wordt onverkort vastgehouden aan de Kernprocedure en wordt dus in strijd met art 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit WVO een geschiktheidseis gesteld. Op 15 februari 2006 sturen wij een tweede aanvulling op ons beroepschrift naar de rechtbank. Wij ontdekken namelijk jurisprudentie over de vermeende diploma-eis die door SG Reigersbos wordt aangevoerd. Op 24 februari 2006 zenden wij de rechtbank alvast onze pleitnotitie. Naar aanleiding daarvan verzoekt de verdediging ons de uitspraak waarin staat dat geen diploma-eis mag worden gesteld, naar de rechtbank te sturen. Tijdens de zitting van 1 maart 2006 stelde de rechter vast dat de zaak te ingewikkeld was (geworden) en stelde voor de zaak in mei (9 mei 2006) met de meervoudige kamer voort te zetten. Op 9 mei 2006 om 11:00 worden in een gelijktijdige behandeling de beroepszaken tegen het Calandlyceum, de OSB en SG Reigersbos behandeld. (Zie pleitnota SG Reigersbos). Op 20 juni 2006 besluit de rechtbank de termijn voor het doen van een uitspraak met ten hoogste zes weken te verlengen.

9.9. BEROEP

129

Op 7 juli 2006 doet de rechtbank uitspraak. De uitspraak is eensluidend voor de andere twee scholen. Wij (eisers) vonden dat het besluit op bezwaar om Sterre niet toe te laten onzorgvuldig was genomen omdat het geen rekening hield met de lgf-wetgeving en vroegen de rechter om de scholen op te dragen een nieuw besluit te nemen. De rechtbank acht het aannemelijk dat de zwaarte van deze handicaps het onmogelijk maakt dat Sterre het niveau van het door deze school geboden onderwijs kan halen, en tevens dusdanig hoge eisen aan de begeleiding van en het onderwijs aan Sterre stelt, dat het bieden van op het niveau en de behoeften van Sterre afgestemd onderwijs in klassikaal verband illusoir is. Ook met de eventuele inzet van extra (LGF-)middelen is het bieden van zodanig onderwijs naar het oordeel van de rechtbank niet realistisch te noemen. Reeds om deze reden kon verweerder toelating van Sterre op de school weigeren. De omstandigheid dat Sterre haar eigen leerdoelen heeft doet daar niet aan af. Ten aanzien van eisers stelling dat verweerder heeft nagelaten in het schoolplan beleid ten aanzien van LGF-leerlingen te formuleren, overweegt de rechtbank dat deze formele grief, wat daar ook verder-van zij, niet kan leiden tot een voor Sterre gunstige beslissing. Bovenstaand overziend is de rechtbank van oordeel dat er geen grond is voor het oordeel dat verweerder de toelating tot het onderwijs niet kon weigeren. Het beroep is dan ook ongegrond.

130

9.10

HOOFDSTUK 9. SG REIGERSBOS

Wat nu nog?

De uitspraak over de afwijzing van SG Reigersbos is identiek beargumenteerd als de uitspraken over de afwijzingen van het Calandlyceum en de OSB. SG Reigersbos en de OSB zijn openbare scholen die op afstand geplaatst zijn. In deze constructie is het Dagelijks Bestuur van het stadsdeel niet meer direct het bevoegd gezag van de school maar wordt het bevoegd gezag uitgeoefend door bestuurscommissies. Zoals ook blijkt uit de besluiten op bezwaar van de drie scholen, zijn bestuurscommissies geen juristen en formuleren zij hun besluiten onzorgvuldig. Voor hun uiteindelijk doel - het afwijzen van Sterre - maakt dat niet veel uit want schoolbesturen hebben in de Nederlandse wetgeving en jurisprudentie een haast onaantastbare positie. Het maakt wel uit in wat er in de besluiten op bezwaar en de rechterlijke uitspraken wordt vastgesteld. Het Calandlyceum is ten tijde van de rechtzaken rond Sterre (nog) niet op afstand geplaatst. In het tweede besluit op bezwaar van het Calandlyceum wordt veel explicieter aangegeven hoe het Calandlyceum Sterre wil weigeren dan in de besluiten op bezwaar van SG Reigersbos en de OSB. Deze laatste scholen trekken daarbij ook nog rookgordijnen op door zich in de discussies een bijzondere school (SG Reigersbos) of een samenwerkingsschool (OSB) te noemen, niet wetend of negerend dat deze termen een speciale juridische lading hebben die overigens niet op hen van toepassing is. Omdat de drie uitspraken van de rechtbank Amsterdam identiek gemotiveerd waren, had het niet veel zin om alledrie de uitspraken aan de Raad van State voor te leggen, al was het alleen al vanwege de proceskosten. Op grond van deze overwegingen besluiten ouders alleen door te gaan met het Calandlyceum. Op 13 juli 2006 tekenen wij voor het Calandlyceum hoger beroep aan bij de Raad van State. (zie: beroepschrift en produkties)

Hoofdstuk 10 Caland Lyceum

In de aanmeldingsprocedure van Sterre voor het Calandlyceum heeft de rechtbank Amsterdam het eerste besluit op bezwaar vernietigd en het bevoegd gezag opgedragen een nieuw besluit te nemen. Het nieuwe besluit van het Calandlyceum is door de Rechtbank Amsterdam en later de Raad van State in stand gelaten. De ACTB heeft in haar advies geoordeeld dat Sterre voldoet aan de wettelijke toelatingsvereisten voor het Calandlyceum, maar dat de school Sterre mag weigeren omdat duidelijk is dat Sterre geen diploma kan halen in de schoolsoorten die het Calandlyceum aanbiedt.

Het Calandlyceum is een openbare school voor voortgezet onderwijs met ongeveer 1800 leerlingen in het stadsdeel Osdorp van de gemeente Amsterdam. Het bevoegd gezag van het Calandlyceum was ten tijde van de aanmel131

132

HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

ding van Sterre het Dagelijks Bestuur (DB) van stadsdeel Osdorp. Sinds augustus 2008 is de school verzelfstandigd , dus op afstand geplaatst. De school biedt in principe onderwijs op vmbo-t, havo, vwo en gymnasium-niveau. Voor leerlingen waarvoor blijkt dat zij niet in staat zijn het aanvankelijk gekozen schooltype met een diploma te kunnen afronden, biedt het Calandlyceum ook de gelegenheid examen te doen in de basis- of kadergerichte vmbo-opleiding. Deze examenmogelijkheid maakt van het Calandlyceum een school met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o.. Op grond van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit WVO mag zoâ&#x20AC;&#x2122;n school geen geschiktheidseis stellen voor toelating tot het eerste leerjaar. Ouders hebben Sterre aangemeld bij het Calandlyceum nadat de rechtbank Amsterdam het verzoek van ouders had afgewezen om Sterre toe te laten tot de aanmeldingsprocedure van de Kernprodecure. De aanmelding was gelijktijdig met 8 andere aanmeldingen voor alle openbare scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam. Ouders kozen voor openbare scholen omdat alleen met dit soort scholen geprocedeerd kon worden zonder advocaat. Na de ervaringen met het Samenwerkingsverband en de IVKO-school was duidelijk geworden dat een aanmelding zonder druk van een eventuele gang naar de rechter zinloos zou zijn.

10.1

Aanmelding

De aanmelding was op 1 maart 2005. De aanmelding geschiedde aangetekend en gelijktijdig met de aanmelding voor acht andere scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam en volgde na de uitspraak van de voorzieningenrechter over de eis van ouders om Sterre toe te laten to de toelatingsprocedure van de Kernprocedure. In die uitspraak stelde de rechtbank dat ouders zich niet tot de gemeente Amsterdam als coÂ¨ordinator van de Kernprocedure moesten wenden, maar tot de afzonderlijke scholen.

10.2

Van aanmelding tot afwijzing

Op 11 maart 2005 ontvingen ouders een schriftelijke bevestiging van de aanmelding en op 4 april 2005 ontvangen ouders een uitnodiging per e-mail om op 12 april de aanmelding te komen toelichten. Tijdens het gesprek overhandigde ouders een CDRom aan de school met bijzonderheden over Sterre waaronder het onderwijskundig rapport en de rapporten van de Commissie voor Indicatiestelling, alsmede uitgebreide literatuur over de leerlinggebonden financiering en over inclusief onderwijs.

10.3. DE AFWIJZING

10.3

133

De Afwijzing

Op 26 april 2005 ontvangen ouders de primaire afwijzing. De afwijzing geschiedde op grond van pedagodische (geborgenheid en veiligheid kan niet worden gegarandeerd), didactische (Sterre kan de leerstof niet aan) en organisatorische (veel wisselingen van klaslokaal) overwegingen en omdat het Calandlyceum naar haar zeggen toelating van Sterre niet aan andere ouders zou kunnen uitleggen.

10.4

Bezwaar

Figuur 10.1: destijds Ouders maken op 1 mei 2005 bezwaar tegen het pri- rector Calandlyceum maire besluit. In het bezwaar wezen ouders het van Gils Calandlyceum erop dat zij, anders dan zij dacht, een school met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o. was en daarom op grond van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit WVO geen geschiktheidseis mocht stellen. Voorts had het Calandlyceum haar primair besluit niet gebaseerd op de criteria die de ACTB leidend achtte voor het nemen van een besluit over de toelating van een leerling met een leerlinggebonden budget. Ouders dienen op dezelfde dag een verzoek om advies in bij de ACTB.

10.5

ACTB-advies

Op 9 mei 2005 ontvangen ouders in afschrift het verzoek van de ACTB aan het Calandlyceum om een adviesaavraag in te dienen, maar op 24 mei 2005 oordeelt de ACTB vervolgens weer dat zij het adviesverzoek voor (onder andere) het Calandlyceum niet in behandeling wil nemen omdat zij meent dat het Calandlyceum een school is met vmbo-t en hoger en omdat na de uitspraak van de rechter inzake de weigering voor de IVKO Sterre niet hoeft te worden toegelaten tot dit soort scholen. Ouders maken op 30 mei 2005 bezwaar tegen deze interpretatie van het juridisch kader waarbinnen de ACTB meent te moeten werken. Volgens ouders interpreteert de ACTB de uitspraak over de toelatingszaak van de IVKO verkeerd en vinden ouders dat een citaat uit de parlementaire behandeling van de leerlinggebonden financiering:

134

HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM Integratie van gehandicapte leerlingen binnen de schoolsoorten is alleen mogelijk voor zover deze leerlingen voldoen aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden, waaronder de geschiktheid voor het volgen van het onderwijs aan de school waarvoor toelating wordt gevraagd.

niet mag of hoeft te worden uitgelegd als dat de onmogelijkheid voor een leerling om een diploma te kunnen halen moet worden uitgelegd als niet geschikt te zijn voor het volgen van het onderwijs aan de school waarvoor toelating wordt gevraagd. Inclusief Onderwijs is onderwijs waar leerlingen met een handicap meedoen aan het reguliere programma, maar daarbinnen hun eigen doelen nastreven. Los van deze overwegingen is het Calandlyceum, anders dan de ACTB stelt, volgens ouders wel degelijk een school bedoeld in de uitzonderingsbepaling van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit WVO. Op 6 juni 2005 komt de ACTB terug op haar besluit om niet te willen adviseren over het Calandlyceum. De aanvraag om advies die het Calandlyceum vervolgens indient wordt ouders voor commentaar toegezonden. Als belangrijkste reden om Sterre te weigeren noemt het Calandlyceum dat zij wel degelijk een school is voor vmbo-t en hoger en daarom niet valt onder het soort scholen dat geen geschiktheidseis mag stellen. Op 7 juni 2005 dienen ouders een repliek in. In dit repliek stellen zij dat de genoemde Kernprocedure in strijd is met de landelijke weten regelgeving. Naar de mening van ouders voldoet Sterre aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden voor het Calandlyceum. Op 8 juli 2005 brengt de ACTB haar advies uit over het Calandlyceum. Het advies is gelijkluidend aan de gelijktijdig uitgebrachte adviezen over SG Reigersbos, de OSB en het Brederocollege. De ACTB stelde in haar adviezen dat Sterre voldoet aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden die gelden voor de vier scholen. Alle vier de scholen zijn immers scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o. Het was de ACTB evenwel duidelijk uit de rapportages van de Commissie voor Indicatiestelling en uit het onderwijskundig rapport van de basisschool, dat Sterre niet in staat zou zijn om een diploma te kunnen halen in een schoolsoort als aangeboden door de scholen. De ACTB spreekt in haar advies het vermoeden uit dat de wetgever de gevolgen van de lgf op de toelatingseisen voor het voortgezet onderwijs waarschijnlijk niet goed heeft overzien. Zich vervolgens beroepend op een uitspraak van de Raad van State in 1999 en later nog bevestigd in een uitspraak van de Raad van State in 2005 oordeelt de ACTB vervolgens dat om redenen van pedagogische en didactische aard het Calandlyceum terecht kan besluiten om Sterre niet

10.6. VERKEERD GENOMEN BESLUIT OP BEZWAAR

135

toe te laten. Om genoemde reden komt de ACTB niet meer toe aan de beoordeling van de criteria die de ACTB relevant vindt voor het beoordelen van een besluit inzake toelating.

10.6

Verkeerd genomen besluit op bezwaar

Eind september 2005, Sterre zit uit nood inmiddels op een school in Londen, ontvangen ouders een op 8 september 2005 gedateerde brief van het Calandlyceum . In drie regels legt de rector van het Calandlyceum uit in het ACTB-advies een toestemming te lezen om Sterre te mogen weigeren. Dezelfde dag dienen ouders een verzoek om een voorlopige voorziening in bij de Rechtbank Amsterdam, gevolgd door een beroepschrift (produkties) op 7 oktober 2005.

De zaak dient op 2 november 2005 voor de voorzieningenrechter (pleitnotities ouders, Calandlyceum) en de uitspraak is op 15 november 2005. De voorzieningenrechter vernietigde het besluit op bezwaar zoals het Calandlyceum had genomen. Het besluit was niet onderbouwd, niet bevoegd en zonder het horen van ouders genomen. Verweerder (Calandlyceum) werd veroordeeld tot het betalen van de kosten van het geding en aan het bevoegd gezag werd opgedragen binnen zes weken na de uitspraak een nieuw besluit te nemen.

136

HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

10.7

De Hoorzitting

De behandeling van de hoorzitting vindt plaats door de Commissie voor Bezwaar- en Beroepschriften van het stadsdeel Osdorp. Deze commissie is bedoeld om het DB van het stadseel Osdorp te adviseren over het te nemen besluit op bezwaar. De datum van de hoorzitting wordt vastgesteld op 8 december 2005. Het is duidelijk dat het conflict over toelating een juridisch conflict is geworden. Niet langer wordt nagedacht over hoe Sterre eventueel een plaats zou kunnen krijgen binnen het onderwijs op het Calandlyceum zo daar u ¨berhaupt al over nagedacht werd - maar wordt er door het Calandlyceum goed nagedacht hoe ze Sterre van school kunnen houden zonder het toelatingssysteem voor het voortgezet onderwijs (Kernprocedure) op z’n kop te zetten. De ouders van Sterre proberen dit vooraf en tijdens de hoorzitting duidelijk te maken (brief en pleitnotitie). De setting van de hoorzitting was een Commissie voor Bezwaar als voorzitter die partijen hoorde. De partijen waren het DB van stadsdeel Osdorp, vertegenwoordigd door een ambtenaar, en de ouders van Sterre, vertegenwoordigd door de vader. De vertegenwoordiger van het stadsdeel had getuigen meegenomen: de rector en enkele leerkrachten van het Calandlyceum. In de zaal waren een aantal stageairs aanwezig om te leren van zo’n behandeling van een bezwaar. Het DB blijft in de hoorzitting bij haar primair besluit en het eerder genomen besluit op bezwaar. Alleen de motivatie dient volgens het DB te worden aangepst. De Kernprocedure moest daarbij kost-wat-kost buiten de discussie worden gehouden: de belangen voor de gemeente Amsterdam waren te groot. In haar verweer stelde het stadsdeel dan ook: De bezwaargronden Appellant stelt zich op het standpunt dat de beslissing van 26 april dit jaar is gestoeld op de ‘Kernprocedure’ en dat de school daarmee ingaat tegen de (geest van) de landelijke wetgeving. Het bestreden besluit is echter niet gebaseerd op de ‘Kernprocedure’, maar op artikel 4 Inrichtingsbesluit W.V.O. Naar de mening van het dagelijks bestuur kan bespreking van - de juistheid van - de Kernprocedure dan ook achterwege blijven. Ten overvloede meent het dagelijks bestuur dat de kernprocedure gezien moet worden als een uitwerking van de landelijke onderwijswetgeving. Indien de kernprocedure strijdig is met deze wetgeving (wat het dagelijks bestuur overigens betwist) prevaleert de landelijke wetgeving. De directie van het Calandlyceum (en met haar het Dagelijks Bestuur van stadsdeel Osdorp) heeft het weigeringsbesluit gefun-

10.7. DE HOORZITTING deerd op artikel 4 Inrichtingsbesluit W.V.O. waarin is bepaald dat een school aanvullende toelatingsvoorwaarden mag stellen voor het eerste leerjaar van het VMBO-t, HAVO en VWO . De door het Calandlyceum geiste CITO-score en advies van de basisschool vallen binnen het bereik van deze toelatingseisen. Anders dan appellant en het ACTB is de school van mening dat zij geen gemeenschappelijk eerste leerjaar voor het VMBO blijkt hebben, zoals bedoeld in artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit. Leerlingen aan het Calandlyceum worden in beginsel toegelaten met het oogmerk een diploma te behalen op niveau VMBO-t, HAVO of VWO. Dat betekent dat leerlingen een CITO-score en een advies van de basisschool voor tenminste VMBO-t moeten hebben om te worden toegelaten. Het niveau in de eerste twee leerjaren ligt dan ook op minimaal VMBO-t. pas vanaf het derde leerjaar bestaat voor een zeer kleine groep leerlingen een mogelijkheid de kaderberoepsgerichte opleiding administratie te volgen. Deze mogelijkheid is alleen gericht op leerlingen beroepsgerichte administratie willen volgen (andere richtingen biedt de school niet) en het VMBOt niveau nÂ´et niet aan kunnen maar wel graag op het Calandlyceum willen blijven. Naar onze mening is er dan ook geen sprake van een gezamenlijk eerste leerjaar voor VMBO blijkt, zodat artikel 4 lid 1 en 2 van het Inrichtingsbesluit W.V.O. wel van toepassing is op het toelatingsbeleid van het Calandlyceum. Zij mag derhalve de gewraakte toelatingseisen stellen. Indien uw commissie - net als appellant en het ACTB - meent dat er wel sprake is van een gemeenschappelijk eerste leerjaar voor het VMBO, menen wij dat hieruit niet volgt dat Sterre toegelaten dient te worden op het Calandlyceum op grond van de LGFwetgeving. Gezien het advies van het ACTB en de wetgeschiedenis van de LGF-wetgeving, meent het dagelijks bestuur dat de beslissing tot toelating of weigering van LGF-leerling genomen dient te worden op grond van een belangenafweging, met inachtneming van (de doelstelling van) de relevante wetgeving. Hiertoe verwijst het dagelijks bestuur naar al hetgeen het ACTB in haar advies reeds heeft overwogen omtrent de doelstelling en reikwijdte van de LGF-wetgeving en het Inrichtingsbesluit W.V.O. De lijn die het ACTB hier volgt correspondeert overigens met hetgeen reeds bij verschillende rechterlijke uitspraken is bevestigd.

137

138

HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

10.8

Besluit op Bezwaar

Het DB van het stadsdeeel Osdorp handhaaft, gezien het advies van de Commissie voor Bezwaar- Beroepschriften, haar besluit om Sterre niet toe te laten tot het Calandlyceum (besluit op bezwaar van 20 december 2005). De Commissie - en daarmee het DB - verklaart het bezwaar van ouders dat het Calandlyceum geen geschiktheidseis mag stellen gegrond en verklaart de overige bezwaren van ouders ongegrond. BESLUIT 1 Het bezwaar van F. Ploeger en Y. Brouwers tegen het besluit van 26 april 2005, voor zover gericht tegen het onderdeel van de motivering van het besluit dat betrekking heeft op de ten onrechte gehanteerde aanvullende toelatingscriteria (zijnde o.a. basisschooladvies en cito toets score) gegrond, en voor het overige ongegrond te verklaren; 2 Het bestreden besluit in stand te houden met aanpassing van de motivering daarvan ex artikel 6:22 van de Algemene wet bestuursrecht onder verwijzing naar het advies van de commissie; 3 Er voor zorg te dragen dat het Calandlyceum voldoet aan de in de Regeling LGF neergelegde verplichting tot het opstellen van een zorgbeleid ten aanzien van LGF-ge¨ındiceerde leerlingen.

10.9

Beroep

Dat het Calandlyceum zou blijven weigeren was natuurlijk niet verassend. Er stond voor het Calandlyceum en voor de Kernprocedure veel op het spel. Toelating van Sterre zou de hele Kernprocedure op z’n kop zetten. Voor de ouders van Sterre zou het niet veel zin gehad hebben dit traject te zijn ingegaan zonder daaraan de consequentie te verbinden dat tot het uiterste te gaan procederen. Op 6 januari 2006 verzenden ouders aan de voorzieningenrechter van de Rechtbank Amsterdam een beroepschrift en het verzoek om behandeling in kort geding. (zie ook: produkties) De behandeling van het beroep ter zitting van de rechtbank werd vastgesteld op 1 maart 2006. De behandeling zou plaatsvinden gelijktijdig met de behandeling van de beroepszaken tegen de OSB en SG Reigersbos. Om de behandeling maar vooral inhoudelijk te laten verlopen sturen ouders hun

10.9. BEROEP

139

pleitnotitie enkele dagen voorafgaand aan de zittingsdatum naar de rechtbank en partijen. Met name was van belang nog eens te wijzen op een toen recentelijke uitspraak van de rechtbank Zwolle-Lelystad. dat voor een school met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o. geen geschiktheidseis mag worden gesteld. Op blz 8 van de uitspraak stelt de rechtbank:

Dat zij, zoals verweerster heeft gesteld, geen diploma zou kunnen behalen is, wat daar ook van zij, niet van belang. Daarvoor is redengevend dat, anders dan verweerster in het bestreden besluit stelt, niet aannemelijk geworden dat een diploma-eis kan worden gesteld, nog daargelaten dat het diploma binnen een bepaald aantal jaren zou moeten worden gehaald. Immers de tekst van artikel 4, vijfde lid van het inrichtingsbesluit , zoals ook in de ACTBadviezen en in de uitspraak van de voorzieningenrechter op 20 november 2004 is overwogen, is daar duidelijk over: de diplomaeis geldt niet voor een school met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o. De stelling van verweerster ter zitting, dat de tekst van het inrichtingsbesluit achterhaald is en dat inmiddels wel een diploma-eis zou moeten gelden ook voor scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o. laat de voorzieningenrechter dan ook terzijde. Overigens is ook door de gemachtigde van verweerster ter zitting bevestigd dat in sommige gevallen, waartoe ook Thiandi zou kunnen behoren, vrijstelling kan worden verleend van het aantal jaren waarbinnen het diploma zou moeten worden gehaald.

De uitspraak wordt niet gepubliceerd op www.rechtspraak.nl en was daarom niet bekend bij de ACTB toen zij de adviezen over Sterre opstelde. De uitspraak was ook niet bekend bij de verdediging van het Calandlyceum. Op 9 mei 2006 behandelt de Rechtbank Amsterdam de zaken van het Calandlyceum, de OSB en SG Reigersbos in een gevoegde behandeling door de meervoudige kamer . (zie pleitnota Calandlyceum. De termijn voor het doen van de uitspraak wordt door de rechtbank met 6 weken verlengd.

140

HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

Uiteindelijk doet de rechtbank op 7 juli 2006 uitspraak. De rechtbank verklaart het beroep van ouders ongegrond. Het precedent dat toelating van Sterre zou creÂ¨eren is voorkomen en de Kernprocedure lijkt gered. Helemaal goed zit het niet voor het Calandlyceum en de gemeente Amsterdam omdat het DB van stadsdeel Osdorp het bezwaar dat het Calandlyceum ten onrechte een geschiktheidseis mag stellen gegrond heeft verklaart. Dit betekent dat het Calandlyceum niet meer de eisen van de Kernprocedure mag hanteren voor de toelating van nieuwe leerlingen1 . De rechtbank Amsterdam deed gelijktijdig uitspraak over de toelatingsverzoeken voor Sterre voor de OSB en SG Reigerbos. De motivering voor alledrie2 de scholen was identiek. De rechtbank overweegt als volgt. De grief van eisers dat verweerder de Kernprocedure, een convenant tussen de gemeente Amsterdam en de scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam waarin de doorstroming van leerlingen van het basis- naar het voortgezet onderwijs wordt geregeld, niet mocht toepassen, faalt. Verweerder heeft in het bestreden besluit immers verklaard dat deze Kernprocedure ten onrechte aan het primaire besluit ten grondslag is gelegd. 1

In de volgende schoolgidsen blijft het Calandlyceum gewoon doorgaan met de Kernprocedure hanteren en handelt daarmee alsof er niets gebeurd is. 2 Calandlyceum, SG Reigersbos en OBS

10.9. BEROEP Ingevolge artikel 27, eerste lid, van de Wet op het voortgezet onderwijs (WVO) kunnen - voor zover hier van belang - bij of krachtens algemene maatregel van bestuur voor elke soort van scholen of voor afdelingen van scholen voorwaarden voor de toelating worden vastgesteld. Deze regels zijn neergelegd in het Inrichtingsbesluit WVO. Ingevolge artikel 3, eerste lid, van het Inrichtingsbesluit - voor zover hier van belang - kan tot het eerste leerjaar van een school als leerling worden toegelaten degene die afkomstig is van een school voor basisonderwijs als bedoeld in de Wet op het primair onderwijs en aan het einde van het schooljaar de leeftijd van 14 jaar heeft bereikt. Niet in geschil is dat Sterre aan deze voorwaarden voldoet. Ingevolge artikel 27, eerste lid, van het Inrichtingsbesluit WVO beslist het bevoegd gezag over de toelating van leerlingen. Dit is een discretionaire bevoegdheid van verweerder. De wijze waarop verweerder van deze bevoegdheid gebruik maakt dient de rechtbank terughoudend te toetsen. De maatstaf bij deze toetsing is niet de eigen beoordeling door de rechtbank over toelating van Sterre, maar de vraag of grond bestaat voor het oordeel dat verweerder niet kon weigeren Sterre op de school toe te laten. De rechtbank vindt voor dit standpunt steun in de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 16 november 2005 (LJN: AU6238). Zoals uit de gedingstukken, waaronder de rapporten van de Indicatiecommissie â&#x20AC;?Gewoon Andersâ&#x20AC;? van september 2001 en november 2004, het verslag van het onderzoek door CV1 van 4 februari 2005 en het advies van de GZ-psycholoog van 21 mei 2005 blijkt, is Sterre zowel op cognitief, sociaal, emotioneel als motorisch gebied aanzienlijk gehandicapt. Dit wordt door eisers ook niet, althans niet voldoende onderbouwd, bestreden. De rechtbank acht het aannemelijk dat de zwaarte van deze handicaps het onmogelijk maakt dat Sterre het niveau van het door deze school geboden onderwijs kan halen, en tevens dusdanig hoge eisen aan de begeleiding van en het onderwijs aan Sterre stelt, dat het bieden van op het niveau en de behoeften van Sterre afgestemd onderwijs in klassikaal verband illusoir is. Ook met de eventuele inzet van extra (LGF-)middelen is het bieden van zodanig onderwijs naar het oordeel van de rechtbank niet realistisch

141

142

HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM te noemen. Reeds om deze reden kon verweerder toelating van Sterre op de school weigeren. De omstandigheid dat Sterre haar eigen leerdoelen heeft doet daar niet aan af. Ten aanzien van eisers stelling dat verweerder heeft nagelaten in het schoolplan beleid ten aanzien van LGF-leerlingen te formuleren, overweegt de rechtbank dat deze formele grief, wat daar ook verder van zij, niet kan leiden tot een voor Sterre gunstige beslissing. Bovenstaand overziend is de rechtbank van oordeel dat er geen grond is voor het oordeel dat verweerder de toelating tot het onderwijs niet kon weigeren. Het beroep is dan ook ongegrond. Voor een proceskostenveroordeling of vergoeding van het griffierecht ziet de rechtbank geen aanleiding.

10.10

Samenvatting

De Kernprocedure is door alledrie de scholen gehanteerd als afwijzingsgrond. Ouders hebben ingebracht dat, toen het de scholen duidelijk werd dat de Kernprocedure niet mocht worden gebruikt om Sterre af te wijzen, zij dit argument voor de zaak van Sterre hebben laten vallen maar desondanks door blijven gaan met het hanteren van de Kernprocedure voor iedere volgende aanmelding. De indicatie van Sterre door de Commissie voor Indicatiestelling wordt door de scholen gebruikt als argument om aan te tonen dat Sterre gehandicapt is. De rechter ziet hiering een terechte grond om Sterre af te wijzen. Met andere woorden: een ‘Rugzakleerling’ mag altijd worden afgewezen. Om te voorkomen dat de toelating van gehandicapte leerlingen voor de reguliere scholen een vrijblijvende aangelegenheid zou worden, is een aantal voorzieningen getroffen. Zo moeten scholen in hun schoolgids en schoolplan hebben beschreven welke voorzieningen zij hebben getroffen voor leerlingen met een leerlinggebonden budget. De drie scholen hadden niet voldaan aan deze wettelijke verplichting en hebben uit de losse pols besloten Sterre niet toe te laten. Dit is nu door de rechter gehonoreerd. Dit betekent dat er na deze rechtzaken geen noodzaak meer is voor scholen om zich voor te bereiden op leerlingen met een ‘Rugzakje’ als ze daar eigenlijk geen zin in hebben. ‘Geen zin’ is weer een goede reden geworden om een school te laten besluiten

10.11. HOGER BEROEP

143

een leerling niet toe te laten. Na deze uitspraak is de ‘Rugzakwetgeving’ volledig een wassen neus geworden. Scholen kunnen de ‘Rugzak’ gebruiken om extra middelen los te krijgen voor leerlingen die zij al op school hebben. Als scholen daarin zin hebben kunnen ze een gehandicapte leerling aannemen. Het spreekt dan natuurlijk vanzelf dat ze dan een gemakkelijke leerling aannemen die veel extra inkomsten oplevert. Voor de leerlingen waarvoor de ‘Rugzak’ bedoeld is er na deze uitspraken geen enkele rechtsbescherming meer.

10.11

Hoger Beroep

Het heeft geen zin meer om met de drie scholen die nu van de rechtbank Amsterdam gelijk gekregen hebben naar de Raad van State te gaan voor een uitspraak in hoger beroep. De advies van de ACTB was gelijkluidend voor de drie scholen en de uitspraak van de rechtbank was dat. De scholen onderling verschilden flink en de manier waarop zij tot een besluit op bezwaar waren gekomen was ook zeer uiteenlopend. Arbitrair hebben ouders gekozen om voor de afwijzing van het Calandlyceum hoger beroep aan te tekenen. Op 13 juli 2006 dienen ouders een beroepschrift in bij de Raad van State. Het Calandlyceum geeft verweer op 1 september 2006. De situatie waarin Sterre na de uitspraken van de rechtbank Amsterdam over de toelating tot IVKO, OSB, SG Reigersbos, Calandlyceum en de toelatingsprocedure van de Kernprocedure verkeert is dat er voor Sterre in heel Amsterdam geen enkele reguliere school voor voortgezet onderwijs is die haar wil toelaten. Op grond van haar CvI-indicatie mag Sterre uitsluitend - indien het een speciale school is - worden toegelaten op een Tyltylschool of een zmlkschool met verbrede toelating. De Tyltylschool heeft na afloop van een pilot met onderwijs aan (kinderen als) Sterre in een rapport vastgesteld daarvoor niet te zijn toegerust. In het overleg dat ouders in 2004 met de Tyltylschool hadden kon of wilde de school niet aangeven of en zo ja wat er verbeterd was zodat de Tyltylschool nu niet de handelingsverlegenheid zou hebben die zij destijds had. Bovenstaand overwegend moet worden vastgesteld dat er geen onderwijs voor Sterre is in heel Amsterdam. Ouders menen hieruit te mogen concluderen dat er voor Sterre in heel Nederland geen onderwijs is. In een eerste aanvulling op het beroepschrift doen ouders een beroep op artikel 2 van het Eerste Protocol van het Europees Verdrag voor de rechten van de Mens: Niemand mag het recht op onderwijs worden ontzegd. Bij de

144

HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM uitoefening van alle functies die de Staat in verband met de opvoeding en het onderwijs op zich neemt, eerbiedigt de Staat het recht van ouders om zich van die opvoeding en van dat onderwijs te verzekeren, die overeenstemmen met hun eigen godsdienstige en filosofische overtuigingen

en op artikel 18 vierde lid van het Internationaal Verdrag van Burgerrechten en Politieke Rechten (BuPo) dat zegt: De Staten die partij zijn bij dit Verdrag verbinden zich de vrijheid te eerbiedigen van ouders of wettige voogden, de godsdienstige en morele opvoeding van hun kinderen overeenkomstig hun eigen levensovertuiging te verzekeren. Nadat de zittingsdatum is vastgesteld dienen wij op 6 februari 2007 een repliek in op het verweerschrift van 1 september 2006. Omdat de Rechtbank Amsterdam in haar uitspraak naar onze mening verbijsterend gemakkelijk voorbijging aan het niet hebben van zorgvoorzieningen voor leerlingen met een leerlinggebonden budget en omdat niet eenvoudig is uit te leggen wat een zorgvuldige belangenafweging is bij een toelatingszaak van een lgf-leerling, dienen wij op 14 februari 2007 een tweede aanvulling op het beroepschrift in. Hierin stellen ouders dat het Calandlyceum in haar schoolplan dan nog steeds geen voorzieningen heeft beschreven voor leerlingen met een leerlinggebonden budget.

De Raad van State doet, na een verlenging van de termijn, op 16 mei 2007

10.11. HOGER BEROEP

145

uitspraak. De Raad van State laat de uitspraak van de Rechtbank Amsterdam in stand. Zij stelt in haar uitspraak: 2.3.1. De Afdeling stelt voorop dat de ouders voor het plaatsen van Sterre op een reguliere school weliswaar een keuzevrijheid hebben, maar dat deze keuzevrijheid, zoals blijkt uit de parlementaire geschiedenis van de LGF, kan worden beperkt door een combinatie van schoolen leerlinggebonden factoren, waaronder de aard en zwaarte van de handicap en de draagkracht van de school. Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen in de uitspraak van 16 november 2005, in zaakno. 200505727/1 (www.raadvanstate.nl). kunnen zowel pedagogisch-didactische als organisatorische bezwaren aan toelating in de weg staan. Het middelbaar onderwijs, waaronder het voorbereidend beroepsonderwijs, is blijkens onder meer de artikelen 10b en 29, eerste lid, van de WVO en de artikelen 26g tot en met 26j van het Inrichtingsbesluit WVO, gelezen in onderlinge samenhang, gericht op het volgen van een bij de opleiding behorend onderwijsprogramma en het behalen van een diploma dan wel een getuigschrift. De Afdeling is van oordeel dat wanneer het ook met de inzet van LGF-middelen uitgesloten moet worden geacht dat de leerling vanwege de aard of zwaarte van een handicap het onderwijsprogramma van de betrokken school kan volgen en het daarbij behorende diploma kan behalen, er sprake is van bezwaren van pedagogisch-didactische aard die in de weg staan aan de toelating van een leerling op de reguliere school. De Afdeling overweegt voorts dat de rechtbank terecht heeft overwogen dat de aan het dagelijks bestuur op grond van artikel 27, eerste lid, van de WVO, in samenhang met artikel 2, eerste lid, en artikel 3 van het Inrichtingsbesluit WVO toekomende bevoegdheid om over toelating van leerlingen te beslissen, een discretionaire bevoegdheid is en dat de maatstaf bij de te verrichten toetsing waarop van die bevoegdheid gebruik is gemaakt niet haar eigen beoordeling is over de toelating van Sterre op het Calandlyceum, maar de vraag of grond bestaat voor het oordeel dat het dagelijks bestuur niet kon weigeren Sterre op het Calandlyceum toe te laten. De eerdere uitspraak van 16 november 2005 refereert aan een uitspraak uit 1999, vier jaar voor de invoering van de leerlinggebonden financiering. In 1999 stelde de Raad van State dat de wetgever door het bestaan van speciaal onderwijs naast regulier onderwijs kennelijk de bedoeling heeft gehad dat leerlingen met een handicap naar speciaal onderwijs gaan. De invoering van

146

HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

de ‘Rugzakwetgeving’ is voor de Raad van State klaarblijkelijk geen reden geweest om deze lijn van de jurisprudentie te heroverwegen. Dat er voor Sterre in Nederland na de uitspraken van de rechtbank Amsterdam en nu van de Raad van State in het geheel geen onderwijs is doet de afdeling niet besluiten aandacht te besteden aan het beroep op het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens dat ouders hebben gedaan.

10.12

Europees Hof voor de Rechten van de Mens

Na de uitspraak van de Raad van State zijn de rechtsmiddelen in Nederland uitgeput. Sterre is inmiddels bijna 16 jaar en zit dan al bijna anderhalf jaar op een mainstream secondary school in Londen. Ouders besluiten een verzoekschrift in te dienen bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Het verzoekschrift wordt op 10 september 2007 geregistreerd onder Application no. 39881107 Ploeger and Brouwers v. the Netherlands. Op 30 september 2007 dienen ouders, naar aanleiding van een brief die zij ontvingen van de staatssecretaris van Onderwijs een eerste aanvulling in op het verzoekschrift. De staatssecretaris stelde in haar brief dat zij niets kon doen aan de situatie waarin Sterre inmiddels verkeerde omdat naar haar zeggen: Het recht op onderwijs in de mensenrechten verdragen bevat geen harde, expliciete juridische basis voor kinderen met een beperking om onderwijs te volgen. zoals andere kinderen dat kunnen. Evenmin bestaat er een verdragsbepaling op Europees of mondiaal niveau die de overheid verplicht om speciaal onderwijs aan te bieden of regulier onderwijs mede geschikt te maken voor kinderen met een beperking. Op 7 november 2007 dienen ouders een tweede aanvulling op het verzoekschrift in. Inmiddels had de European Committee of Social Rights in haar The Netherlands’ Nineteenth Report, including the Ninth Report on the 1988 Additional Protocol vastgesteld dat er reden was te vermoeden dat Nederland niet voldeed aan haar verplichtingen ingevolge artikel 15 van het Charter: Education The Committee recalls that, as stated in the Autism-Europe decision (Autism-Europe v. France, Complaint N 13/2002, decision on the merits of 4 November 2003, 48), “the underlying vision

10.12. EUROPEES HOF VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS of Article 15 is one of equal citizenship for persons with disabilities and, fittingly, the primary rights are those of â&#x20AC;?independence, social integration and participation in the life of the community. Securing a right to education for children and others with disabilities plays an obviously important role in advancing these citizenship rights. Under Article 151, the Committee therefore considers necessary the existence of nondiscrimination legislation as an important tool for the advancement of the inclusion of children with disabilities into general or mainstream educational schemes. Such legislation should, as a minimum, require a compelling justification for special or segregated educational systems and confer an effective remedy on those who are found to have been unlawfully excluded or segregated or otherwise denied an effective right to education. Legislation may consist of general anti-discrimination legislation, specific legislation concerning education, or a combination of the two. The Committee also whether any such legislation exists It should be noted that, in the view of the Committee, Article 15 applies to all persons with disabilities regardless of the nature and origin of their disability and irrespective of their age. It thus also covers both children and adults who face particular disadvantages in education, such as persons with mental disabilities. According to the report, children with disabilities attend mainstream schools to the extent possible. Accordingly, schools receive help to cater for pupils with special needs. During the 2003-2004 school year 20% of pupils with a diagnosed disability were integrated into mainstream primary and secondary schools and the aim is to increase the percentage. Children with disabilities who cannot attend mainstream education are educated in special education primary and secondary schools, pre-vocational secondary education (VMBO) and practical training. Pupils are assessed by an independent committee, which determines their educational needs. Parents can then opt for a special school or a mainstream school that is prepared to accept them and provide special support facilities. The introduction of the 2002 personal Budget (Special Needs) Act provides a personal budget to help parents make their choice between the two systems since the financial assistance is allocated to the school. The Committee notes from another source that, at least with respect to children with intellectual disabilities, mainstreaming though possible remains a rather difficult option. In particular,

147

148

HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM as a consequence of the lack of adequate services, children with intellectual disabilities attend rather special than mainstream education (in 2003 16,000 pupils were in special education against 900 in mainstream). According to the same source, a number of children are excluded from any education and children with autism are for example the largest group who do not attend school. The Committee asks for the Governments comments on this. It notes that the system remains largely non inclusive for children with disabilities. It further recalls that education is a basic right for all children and should there be children denied of any educational provision on the grounds of his/her disability, this would give rise to a finding of non conformity. In order to evaluate the effectiveness of mainstreaming it asks again that the next report to provide information on attendance in mainstreaming compulsory and upper secondary schooling, as well as whether the educational offer in both mainstreaming and special education matches with demand. It also asks information on case law and complaints brought to the appropriate institutions concerning discrimination in access to education. The report does not indicate to which extent general teacher training include courses in special needs education. The Committee notes from another source that teachers receive only limited training for children with intellectual disabilities and in-service training is optional. The Committee asks what measures have been taken to remedy the situation. zie blz 21 ev van European Committee of Social Rights, Conclusions XVIII-2 (THE NETHERLANDS KINGDOM IN EUROPE)

Op 28 oktober 2008 verklaart het Europees Hof het verzoekschrift nietontvankelijk.

10.13

Gemeentelijke Ombudsman

Het Inrichtingsbesluit WVO geeft regels voor het toelaten tot het voortgezet onderwijs. Voor schoolgemeenschappen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor vbo mag volgens artikel 4 vijfde lid van het Inrichtingsbesluit geen geschiktheidseis aan een beslissing over toelaten ten grondslag worden gelegd. Het Calandlyceum is zoâ&#x20AC;&#x2122;n school. Toch blijkt het Calandlyceum zich niets aan te trekken van de bepalingen in het Inrichtingsbesluit. Leerlingen die willen worden toegelaten tot het Calandlyceum moe-

10.13. GEMEENTELIJKE OMBUDSMAN

149

ten volgens de schoolgids voldoen aan de regels in Kernprocedure die gelden voor vmbo-t en hoger. Er wordt van die leerlingen een minimale CITO-score gevraagd. Indien de aspirant leerling geen CITO-toets heeft gedaan vraagt het Calandlyceum een positief resultaat voor toelatingsexamen. Dit is een geschiktheidseis. Terecht heeft het bevoegd gezag van het Calandlyceum naar aanleiding van de zaak van Sterre besloten dat het toepassen van de Kernprocedure op toelating wettelijk niet is toegestaan. Desondanks blijft het Calandlyceum de Kernprocedure hanteren. Ook in de schoolgids 2007/2008 die in mei 2008 op de website van het Calandlyceum werd geplaatst, blijft de Kernprocedure het toelatingsinstrument. Ouders van Sterre dienen, nadat zij kennisgenomen hebben van de schoolgids, een klacht in bij de Gemeentelijke Ombudsman van de gemeente Amsterdam over een overheidsorgaan - hier het DB van het stadsdeel Osdorp dat enerzijds besluit dat het Calandlyceum geen geschiktheidseis mag stellen maar anderzijds daar gewoon mee doorgaat. Door de Kernprocedure te hanteren blijft het uitgesloten dat leerlingen met onder andere een verstandelijke handicap toelating krijgen tot het Calandlyceum en blijft de prikkel voor het Calandlyceum ontbreken om te voorzien in een onderwijsaanbod voor zulke leerlingen. De Gemeentelijke Ombudsman antwoordt in 2009 niet bevoegd te zijn te oordelen over een zaak waarin de rechter (Raad van State, 2007) uitspraak heeft gedaan of over een zaak die nog onder de rechter is (Europees Hof voor de Rechten van de Mens). Wel zal de Gemeentelijke Ombudsman de zaak onder de aandacht brengen van de gemeente Amsterdam zodat er, zo zegt de Ombudsman te hopen, aanpassingen plaats zullen vinden aan de Kernprocedure. Die aanpassingen vinden niet plaats. Als eind 2008 het Europees Hof voor de Rechten van de Mens onze klacht niet-ontvankelijk verklaart is â&#x20AC;&#x2122;de zaakâ&#x20AC;&#x2122; niet meer onder de rechter en kan de gemeentelijke ombudsman onze klacht over het blijven toepassen van de Kernprocedure door de gemeente Amsterdam en het Calandlyceum, ondanks het daar eerder over genomen besluit dat dit niet mag, in behandeling nemen. In eerste instantie verwijst de gemeentelijke ombudsman naar de klachtencommissie van de Kernprocedure. Voorbijgaand aan een aantal besluiten en aan de uitspraak van de rechtbank Zwolle/Lelystad in een gelijksoortige zaak, schrijft de klachtencommissie van mening te zijn dat de Kernprocedure wel degelijk in overeenstemming is met de weten regelgeving. De klachtencommissie is van mening dat het bevoegd gezag van een school in alle gevallen beslist over toelaten en zich niet gebonden hoeft te voelen aan de wettelijke bepalingen daarover. Wij zijn niet tevreden met dit antwoord van DMO. Het doet geen recht aan artikel 4 van het Inrichtingsbesluit, aan de adviezen van de ACTB, aan

150

HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

de uitspraak van de rechtbank Zwolle/Lelystad en aan de tweede besluiten op bezwaar van het Calandlyceum, de OSB en SG Reigersbos. Wij leggen de klacht weer terug bij de Gemeentelijke Ombudsman. De ombudsman verklaart nu dat, gezien de verschillende meningen die er volgens hem zijn, de ombudsman niet bevoegd is deze meningen juridisch te wegen. Het antwoord van de gemeente Amsterdam/DMO komt hem niet onbehoorlijk voor. De Ombudsman besluit het dossier te sluiten.

10.14

Aanvraag bij het College van burgemeester en Wethouders om een besluit te nemen over de Kernprocedure

De Gemeentelijke Ombudsman blijkt, bij het constateren van verschillende meningen, zich niet bevoegd te achten een uitspraak te doen over het al dan niet behoorlijk zijn van de gemeente Amsterdam bij het blijven toepassen van de Kernprocedure terwijl het daar eerder zelf over had moeten besluiten dat dit voor een aantal scholen niet mag. Resteert ons niets anders dan het college van burgemeester en wethouders zelf een besluit te laten nemen over de Kernprocedure. Op 27 januari 2010 doen wij een aanvraag bij het het college te besluiten dat het als deelnemende partij aan de afspraken in de Kernprocedure te gaan bevorderen dat de Kernprocedure in overeenstemming wordt gebracht met de toelatingsbepalingen uit het Inrichtingsbesluit WVO. Indien dit niet mocht lukken voor de ingang van het schooljaar 2010/2011 dient het college te besluiten uit de Kernprocedure te stappen en ook de coÂ¨ordinatie en uitvoering van de Kernprocedure te staken.

Hoofdstuk 11 Bredero College

De aanmelding bij het Brederocollege is verzand in misverstanden. Misverstanden die deels ook in het leven geroepen werden doordat de vestigingen van het Brederocollege zich presenteren als verschillende scholen. In het primaire besluit om Sterre niet toe te laten meende het Brederocollege voor de vestiging aan de Buiksloterweg (vmbo-t, havo, vwo) een geschiktheidsonderzoek te mogen doen, dat toelating tot de vestiging aan de Meeuwenlaan (vmbo b/k) niet zinvol was en stelde de direkteur vast dat ouders het niet zinvol vonden om plaatsing op de lokatie Beemsterstraat (voor leerlingen met ernstige gedragsproblemen) te onderzoeken. 151

152

HOOFDSTUK 11. BREDERO COLLEGE

Het besluit op bezwaar dat uiteindelijk werd verstuurd zou, indien daartegen beroep zou zijn aangetekend, net als de besluiten op bezwaar van het Calandlyceum en van de OSB, door de rechter zijn vernietigd. Vanwege alle onduidelijkheden die door de besluitvorming werden gemengd - ouders zelf wilden plaatsing op de lokatie Beemsterstraat niet overwegen hebben ouders afgezien van beroep tegen de afwijzing van het Brederocollege.

Het Brederocollege is een scholengemeenschap in Amsterdam Noord. Ten tijde van de aanmelding van Sterre (2005) beschikte het over drie lokaties. De lokaties werden afzonderlijk in de Amsterdamse Scholengids opgenomen. Over de lokatie aan de Buiksloterweg zegt de scholengids: Het Bredero College is een veilige school met een prettig leer- en leefklimaat. Wederzijds respect is het sleutelwoord. Wij willen iedere leerling de kans bieden zijn/haar talenten te ontplooien en een diploma te halen dat rechtdoet aan ieders mogelijkheden. In het onderwijs zijn zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van leerlingen uitgangspunten. Er is tegelijkertijd zorg voor leerlingen door lesbegeleiding, sociale trainingen, leerlingenzorg en een speciaal opvanglokaal. Het Bredero College biedt leerlingen Een Venster op de Wereld met vele culturele en sportieve activiteiten, excursies en werkweken. Ouders zijn actief in de ouderraad, de medezeggenschapsraad, in het bestuur van het boekenfonds en werken mee in de mediatheek. Er is een actieve leerlingenraad. Over de vestiging aan de Meeuwenlaan somt de scholengids op: 1 De inspectie spreekt van een zeer veilige school! 2 Leerlingen van elke afkomst krijgen alle kansen 3 Opkomen voor jezelf, elkaar helpen en samenwerken wordt aangeleerd 4 OriÂ¨entatie op beroep en maatschappij start al in de onderbouw 5 Opvoeden en leren doen we in samenspraak en met elkaar 6 Er zijn duidelijke regels, er heerst rust, er is orde en de school is netjes 7 Er zijn goede contacten met het vervolgonderwijs

11.1. AANMELDING

153

en over de vestiging speciale zorg aan de Beemsterstraat zegt de scholengids: Het Bredero College Speciale Zorg is een kleinschalige locatie in Amsterdam-Nieuwendam. De school stelt zich ten doel leerlingen met leerproblemen en daarmee samenhangende sociaal emotionele problematiek in 1 of 2 jaar te schakelen naar het voortgezet onderwijs. De betrokkenheid van ouders bij dit relatief kortdurende maar intensieve proces vinden wij essentieel. De onderwijskundige aanpak is gebaseerd op adaptief onderwijs binnen een kernteam waarbij het veelvuldig wisselen van leerkracht wordt voorkomen. De mentor begeleidt de leerlingen. De mentor wordt ondersteund door deskundigen op gebied van leer- en sociale problematiek. De school werkt volgens een volcontinuerooster waarbij de leerlingen van begin tot eind van de schooldag onder permanent toezicht staan. Ontwikkeling van zelfstandigheid en sociale vaardigheid zijn belangrijke uitgangspunten in ons onderwijs. Na het verlaten van de school is er nazorg. Ten eerste in de vorm van ambulante begeleiding. Ten tweede kunnen exleerlingen deelnemen aan de avondschool (2 x p.w.) waar zij extra hulp en begeleiding krijgen bij de schoolopleiding die die volgen.

11.1

Aanmelding

De twee aanmeldingen, een voor de vestiging aan de Buiksloterweg en een voor de vestiging aan de Meeuwenlaan waren op 1 maart 2005. De aanmeldingen geschiedden aangetekend en gelijktijdig met de aanmelding voor zeven andere scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam en volgde na de uitspraak van de voorzieningenrechter over de eis van ouders om Sterre toe te laten tot de toelatingsprocedure van de Kernprocedure. In die uitspraak stelde de rechtbank dat ouders zich niet tot de gemeente Amsterdam als coÂ¨ordinator van de Kernprocedure moesten wenden, maar tot de afzonderlijke scholen.

11.2

Van aanmelding tot afwijzing

Op 24 maart 2004 ontvingen wij een antwoord van Hubert Schakenbos, algemeen directeur van het Brederocollege. Hierin stelde hij dat de beide door ons aangeschreven lokaties onderdeel waren van een en dezelfde school: het Brederocollege. Wij antwoorden hem per e-mail op 27 maart 2005. Op 19

154

HOOFDSTUK 11. BREDERO COLLEGE

april 2005 vond een eerste overleg plaats tussen Hubert Schakenbos en Ferdi Ploeger. Het verslag daarover werd door beiden in goed en prettig overleg opgesteld. Op 27 mei 2005 moesten wij informeren hoever de besluitvorming was voortgeschreden: de 8 weken die de AWB toestaat voor het komen tot een besluit waren op dat moment immers overschreden. Er vond wederom een gesprek plaats tussen Hubert Schakenbos, waarbij nog een derde lokatie: Beemsterstraat werd overwogen.

11.3

De Afwijzing

Op 6 juni ontvingen wij de afwijzing, nadat de concept afwijzing eerst met ons was afgestemd. Het Brederocollege verkeerde in de veronderstelling dat de vestiging Buiksloterweg, omdat daar alleen vmbo-t en hoger onderwijs werd gegeven, een geschiktheidsonderzoek moest doen. Toelating tot de vestiging Meeuwenlaan wordt als niet zinvol omschreven en toelating tot de zorglokatie aan de Beemsterstraat werd door ouders niet gewenst omdat deze lokatie was bedoeld voor leerlingen met gedragsproblemen en niet voor leerlingen met verstandelijke beperkingen. Anders dan de andere scholen deden, werd voor de onderbouwing van de afwijzing door het Brederocollege geen beroep gedaan op de toelatingsvoorwaarden van de Kernprocedure.

11.4

Bezwaar

Wij maakten op 17 juni 2005 bezwaar tegen de afwijzing van het Brederocollege. Met name hebben wij bezwaar tegen het als afzonderlijke scholen beschouwen van de lokaties. Naar de mening van ouders vallen alle lokaties onder Â´eÂ´en school en dus onder een school met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor vbo. Het aan het besluit tot toelaten of afwijzen betrekken van een geschiktheidsonderzoek is daarom op grond van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit WVO niet toegestaan.

11.5

ACTB-advies

Tegelijkertijd met het verzenden van het bezwaarschrift vroegen wij advies aan de ACTB. De ACTB stelde in een reactie dat zij alleen advies wilde geven voor de aanmelding op de lokatie Meeuwenlaan, omdat alleen die lokatie vbo-onderwijs bood. Wij gingen daar dan maar, zij het niet van harte, in mee.

11.5. ACTB-ADVIES

155

Het Brederocollege deed op uitnodiging van de ACTB ook een adviesaanvraag. Naar aanleiding van de aan ouders in afschrift gezonden adviesaanvraag van het Brederocollege sturen ouders nog een nadere toelichting. Op 7 juli 2005 meldt de ACTB geen aanvullende stukken meer te willen ontvangen en op 8 juli 2005 brengt de ACTB haar advies uit. Het advies voor het Brederocollege wordt gelijktijdig uitgebracht met het advies voor het Calandlyceum, de OSB en voor SG Reigersbos. De ACTB is van mening dat Sterre voldoet aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden voor de school waarvoor toelating is gevraagd. Voor de ACTB staat evenwel vast dat Sterre het onderwijs van de school waarvoor toelating is gevraagd niet zal kunnen afronden met het behalen van een diploma. Het is daarom volgens de ACTB niet onredelijk als de school op grond daarvan de toelating weigert. Volgens de ACTB is het voortgezet onderwijs bedoeld voor het geven van onderwijs dat kan worden afgesloten met een diploma. Dit volgt - volgens de ACTB - uit de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel voor de â&#x20AC;&#x2122;nieuweâ&#x20AC;&#x2122; (1998) WVO (zie: Kamerstuk 25 410, nr 3). De ACTB vraagt zich af of de wetgever de consequenties wel heeft overzien voor de wettelijke toelatingsbepalingen zoals vastgesteld in de artikelen 3 en 4 van het Inrichtingsbesluit WVO. Op grond van het voor de ACTB vaststaande feit dat Sterre geen diploma kan halen voor het onderwijs waarvoor toelating is gevraagd, vindt de ACTB dat het bevoegd gezag in redelijkheid heeft kunnen besluiten Sterre niet toe te laten. In haar advies merkt de ACTB onder paragraaf 16 op: Blijkens de rapporten is Sterre niet in staat op het niveau van (een van) de schooltypen die het BC aanbiedt, een diploma te halen. Hoewel, zoals eerder gesteld, dit gegeven naar de letter van het Inrichtingsbesluit niet kan leiden tot weigeren van toelating door het bevoegd gezag voor bepaalde schooltypen, moet betwijfeld worden of het Inrichtingsbesluit in redelijkheid ziet op de situatie van de toelating van kinderen ten aanzien van wie elke voorwaarde ontbreekt tot het verwezenlijken van de wettelijk gestelde onderwijsdoelen door de school. Door de latere inwerkingtreding van de LGF is het noodzakelijk de strekking van het Inrichtingsbesluit opnieuw te overdenken, zeker nu tot op heden noch in de wet, de parlementaire stukken of mededelingen van de zijde van de overheid op de consequenties van de LGF op dit punt is ingegaan.

In haar conclusie stelt de ACTB tenslotte:

156

HOOFDSTUK 11. BREDERO COLLEGE De ACTB is van oordeel van het bevoegd gezag in alle redelijkheid tot het besluit kan komen dat Sterre niet toelaatbaar kan worden geacht tot het BC. De ACTB adviseert het bevoegd gezag het (zorg) beleid ten aanzien van leerlingen die ge穡覺ndiceerd zijn, waaronder voorzieningen die op grond van de LGF getroffen worden, te formuleren in het schoolplan en de schoolgids.

11.6

De Hoorzitting

Hoewel de AWB voorschrijft dat, alvorens wordt besloten wordt op bezwaar, de ouders worden gehoord, wordt door het bevoegd gezag van het Brederocollege geen hoorzitting uitgeschreven.

11.7

Besluit op Bezwaar

Het besluit op bezwaar laat lang op zich wachten en er moet worden gerappeleerd. Op 24 september 2005 ontvingen wij een brief, gedateerd 6 september 2005, waarin werd bevestigd dat Sterre niet wordt toegelaten tot het Brederocollege. Het besluit op bezwaar vertoonde alle onzorgvuldigheden die ook aan de eerste besluiten op bezwaar kleefden van het Calandlyceum en van de OSB en die daarop in hoger beroep door de rechtbank Amsterdam zijn vernietigd (Calandlyceum, OSB).

11.8

Beroep

Er is geen beroep aangetekend tegen het besluit op bezwaar van het Brederocollege. Deels werd door ouders besloten geen beroep in te stellen omdat het Brederocollege, anders dan de andere scholen, zich niet had beroepen op de toelatingsvoorwaarden uit de Kernprocedure. De argumentatie uit het primaire besluit was uitermate fuzzy en een eigen beoordeling ontbrak in het besluit op bezwaar. Een beroepsprocedure dreigde daardoor uit te lopen op een procedurele beoordeling waarvan de uitkomst al op voorhand te voorspellen leek. Ouders meenden dat, door beroep in te stellen tegen de besluitvorming van het Calandlyceum en de OSB en tegen het uitblijven van besluitvorming van SG Reigersbos, grotere kans op toelating te verwachten was dan bij het Brederocollege.

Deel IV Praktijkschool

157

Hoofdstuk 12 Praktijkschool De Poort

De aanmelding van Sterre is door De Poort afgewezen in drie primaire besluiten. De ACTB heeft geoordeeld dat het primaire besluit niet in stand gehouden kan worden en geadviseerd een nieuw besluit te nemen. De Poort heeft nimmer besloten op bezwaar. Over het traject na het advies van de ACTB heeft de Landelijke Klachten Commissie geoordeeld dat De Poort niet 159

160

HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT

voortvarend heeft gehandeld. Ouders hebben het tenslotte maar opgegeven om nog verder een traject met De Poort in te gaan.

Op de website van de gemeente Amterdam was praktijkschool De Poort aangegeven als een openbare school. Dat bleek later niet zo te zijn. Alleen om reden dat ouders in de veronderstelling verkeerden dat de school openbaar was hebben zij Sterre voor De Poort aangemeld. Bij geschillen met openbare scholen hoeft voor de rechter geen gebruik gemaakt te worden van een advocaat. Advocaatskosten vormen de belangrijkste overweging om niet tegen scholen te gaan procederen. Zonder de druk van een rechtszaak is het zinloos om met scholen in gesprek te gaan: “Nee” hadden die scholen al gezegd tijdens de peiling daarover door het Samenwerkingsverband en “Nee” volgt uit de afspraken die de scholen gemaakt hebben in de Kernprocedure. Praktijkonderwijs is in feite niets anders dan speciaal onderwijs dat sinds de wetswijziging van 1998 (Wet op het Voortgezet Onderwijs) onder de noemer van regulier onderwijs is geplaatst. Speciaal onderwijs had niet de voorkeur van de ouders van Sterre. Speciaal onderwijs is immers onderwijs waar de handicap centraal staat en zelfs de Tyltylscholen hadden aangegeven (in 2000 en 2008) niet te zijn toegerust voor het geven van onderwijs aan kinderen als Sterre. De voorzieningenrechter had op 12 februari 2005 uitspraak gedaan in de zaak waarin de ouders van Sterre toegang vroegen tot het aanmeldingstraject van de Kernprocedure. De Kernprocedure regelt in Amsterdam sinds 2003 de overstap van basisschool naar het voortgezet onderwijs. Ieder jaar vinden er kleine aanpassingen plaats aan de Kernprocedure. Volgens de Kernprocedure mag Sterre naar geen enkele reguliere school voor voortgezet onderwijs, op praktijkonderwijs na. Maar zelfs al stond de kernprocedure toe dat Sterre toegelaten zou worden op een praktijkschool, dan nog was dit voor de gemeente Amsterdam en haar dienst (DMO) geen reden om Sterre toe te laten tot het aanmeldingstraject van de Kernprocedure. De Kernprocedure Amsterdam regelde dat scholen niet buiten de Kernprocedure om mochten toelaten. De Rechtbank Amsterdam wees in haar uitspraak van 23 februari 2005 het verzoek van ouders af om Sterre toe te laten tot het aanmeldingstraject van de Kernprocedure. Dat ouders daarna gedwongen waren om Sterre op afzonderlijke scholen zelf aan te melden vond de rechtbank, ook al verbood de Kernprocedure dan toelating, geen bezwaar. Het betoog van verzoeker dat het onevenredig bezwarend is om na elk afwijzend besluit op toelating een gerechtelijke procedure

161

Figuur 12.1: Fred Habold, destijds direkteur Esprit scholengroep, het bevoegd gezag van Praktijkschool De Poort en tevens voorzitter van de OSVO, het Overlegorgaan van Scholen in het Voortgezet Onderwijs in Amsterdam, het overlegorgaan dat de Kernprocedure opstelt en goedkeurt tegen de betreffende school te beginnen, kan niet tot een ander oordeel leiden. Het indienen van een aanvraag is de aangewezen weg voor een schoolbestuur om te kunnen beoordelen of Sterre kan worden toegelaten tot de desbetreffende school. Praktijkschool De Poort is een van de vijf scholen voor praktijkonderwijs die er zijn in Amsterdam. Na achteraf bleek, was de school een bijzondere school, vallend onder het bevoegd gezag van de Esprit Scholengroep. Het bevoegd gezag werd uitgeoefend door de algemeen directeur Esprit de heer M.W.F (Fred) Habold. Niet onbelangrijk is te noemen dat Fred Habold des-

162

HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT

tijds tevens voorzitter was van de OSVO, het Overlegorgaan voor Scholen in het Voortgezet Onderwijs. De OSVO was tevens opsteller van de Kernprocedure. In de OSVO hadden zitting alle schoolbesturen van Amsterdamse scholen en de Wethouder Onderwijs.

12.1

Aanmelding

Op 1 maart 2005 gingen 9 aanmeldingen op de post. Een daarvan was de aanmelding voor Praktijkschool De Poort. Er was, na de bevindingen van het Samenwerkingsverband en de afhandeling en rechtszaken over de aanmelding bij de IVKO-school en de rechtszaak tegen de gemeente Amsterdam, geen tijd meer om voor alle scholen afzonderlijk en volgordelijk te onderzoeken of Sterre wellicht ergens welkom was. Het was de bedoeling dat Sterre nu voor alle openbare scholen in Amsterdam was aangemeld.

12.2

Van aanmelding tot afwijzing

12.2. VAN AANMELDING TOT AFWIJZING

163

Op 22 maart 2005 ontvingen ouders een brief waarin wordt gesteld dat de aanmelding niet in behandeling zal worden genomen omdat er, zo stelt de brief, geen beschikking van de Regionale Verwijzings Commissie (RVC) was. Voor leerlingen met een cluster 3 indicatie is waarschijnlijk geen RVC-verklaring nodig. Waarschijnlijk omdat ook door de wetgever niet alle aspecten van de Rugzakwetgeving goed zijn uitgewerkt. Er is in ieder geval wel in een ministeri¨ele regeling vastgesteld dat voor leerlingen met de cluster 3 indicatie - in afwijking van de RVC-voorwaarden - toelating mogelijk is ongeacht het IQ van de leerling. Ouders maken per kerende post bezwaar en voegen de ministeri¨ele regeling als bijlage toe. Uit ervaring was gebleken dat reguliere scholen onkundig zijn of zich als onkundig voordoen over de Rugzakwetgeving. Het talmen van de IVKOschool bij het aanvragen van een ACTB-advies nog vers in het geheugen, besluiten ouders zelf een adviesverzoek aan de ACTB te richten. De ACTB was nog bezig met de verwerking van ons vorig verzoek om na te denken of ze ten behoeve van een eventueel hoger beroep tegen het besluit over de IVKO een inhoudelijk advies wilde uit te brengen over het tweede besluit op bezwaar van de IVKO. Het verzoek om advies voor een nieuwe school verbaasde haar. Vreemd overigens gezien de tekst van de wetgeving die zegt dat: 3. De commissie, bedoeld in het eerste lid, adviseert in alle gevallen waarin de ouders bezwaar aantekenen tegen een besluit van het bevoegd gezag van de school over toelating van een leerling of besteding van het leerlinggebonden budget. (Artikel XII, Rugzakwet, 2002, Stb 631)

Ouders wijzen de ACTB op de wetstekst en dringen aan op het in behandeling nemen van dit adviesverzoek. Maar nog complexer wordt de aanmeldingszaak gemaakt door de op 6 april 2005 ontvangen brief van het bevoegd gezag die stelde dat de directeur van De Poort een nieuwkomer in het vak was en, onkundig van het bestaan van de ministeri¨ele regeling, ten onrechte had besloten om de aanmelding van Sterre niet in behandeling te nemen. Een excuusbrief gaat ook naar de ACTB. Nu lag er geen primair besluit meer en was ook het bezwaarschrift van ouders en de advisering daarover door de ACTB ook niet meer aan de orde. Op 8 april 2005 nodigt De Poort ouders en Sterre uit om een paar dagen later te komen praten over de aanmelding. Tijdens het bezoek van 13 april wordt nog een vervolgafspraak gemaakt met ouders om nader kennis te maken

164

HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT

met de school. Op 6 juni 2005, nog steeds geen primair besluit ontvangen hebbend, vragen ouders aan De Poort wat zij gaat besluiten. Op 20 juni 2005 vraagt nu ook de ACTB aan De Poort om een primair besluit. Kort daarop ontvangen ouders een op 6 juni gedateerde afwijzing van Sterre. De afwijzing komt met een “rapport” van de orthopedagoge van De Poort die meent dat Sterre geen baat heeft bij praktijkonderwijs en adviseert contact op te nemen met een cluster-3 school. Op 14 juni 2005 maken ouders voor de tweede maal bezwaar. Een van de vaststellingen in het bezwaarschrift van ouders was dat het nieuwe primaire besluit niet voldeed aan de vormvoorschriften als gegeven in het Inrichtingsbesluit WVO. Ouders gaan ervan uit dat zij de brief als besluit mogen opvatten, tenzij aan ouders per omgaande het tegendeel wordt meegedeeld. Op 18 juni 2005 ontvangen ouders een brief van de Algemeen Directeur Esprit, Fred Habold, waarin ontkend wordt dat er al een besluit is genomen en dat vormvoorschriften zouden zijn geschonden en wordt een ingewikkeld en onjuist exposé gegeven over bezwaar en beroep. Voorts worden ouders in de brief uitgenodigd voor een oriënterend gesprek. Ouders - boos door deze onzorgvuldige afhandeling - sturen dezelfde dag een per e-mail een brief aan Fred Habold waarin zij de uitnodiging voor het oriënterend gesprek afwijzen.

12.3

De Afwijzing

Op 27 juni 2005 neemt het bevoegd gezag van De Poort eindelijk het primaire besluit. en dient zij een adviesverzoek in bij de ACTB. In het - nu derde primaire besluit doet Fred Habold zijn beklag over het feit dat ouders niet naar een door hem uitgeschreven hoorzitting zouden hebben willen komen.

12.4

Bezwaar

Een erg warrig traject volgt nu. Ouders hadden op 14 juni 2005 voor de tweede maal bezwaar gemaakt tegen een brief die zij opvatten als een primair besluit. De brief van 27 juni doet nu voorkomen dat deze brief het primaire besluit zou zijn. Esprit haalt in de brief van 27 juni bezwaar en beroep door elkaar en wilde blijkbaar een hoorzitting houden voorafgaand aan het te nemen primair besluit. Per kerende post ontvangt het schoolbestuur van de Poort een kribbige brief van de ACTB waarin zij ontkent dat, zoals het primaire besluit van De Poort stelt, de afwijzing is genomen in overeenstemming met de ACTB. Ouders zijn nu ook boos en laten dit weten aan Fred Habold. De aanmel-

12.5. ACTB-ADVIES

165

dingszaak van Sterre ontaard in schelden. Esprit is boos dat de ACTB eisen stelt. De ACTB geeft inmiddels aan op vakantie te zijn. Op 31 augustus 2005 laat de ACTB aan ouders weten dat Esprit geen gebruik gemaakt heeft van de gelegenheid om aanvullende informatie in te dienen en dat ouders nog tot 9 september in de gelegenheid zijn om daar op te reageren. Inmiddels hebben ouders noodgedwongen door het uitblijven van enig zicht op een school in Nederland die Sterre zou willen toelaten, Sterre ingeschreven op een secondary school in oost Londen. Omdat hierdoor het hele gezin voorlopig mee moest verhuizen, sturen ouders een adreswijziging naar De Poort. Op 4 oktober 2005 ontvangen ouders van de ACTB in afschrift correspondentie tussen de ACTB en Esprit waaruit blijkt dat partijen nog niet op een lijn zitten.

12.5

ACTB-advies

Op 10 november 2005 brengt de ACTB haar advies uit over de afwijzing van De Poort. De conclusie van het advies was: De ACTB constateert dat het bevoegd gezag onvoldoende heeft aangetoond dat De Poort Sterre -ondanks het kunnen beschikken over extra middelen - niet kwalitatief goed onderwijs kan bieden, afgestemd op de behoeften van Sterre. Het besluit dat Sterre niet kan worden toegelaten is derhalve ongegrond. De ACTB oordeelt dat het besluit op basis van de huidige onderbouwing niet in stand kan blijven. De ACTB adviseert het bevoegd gezag het besluit te herroepen en een nieuw besluit te nemen, met inachtneming van de eerdergenoemde LGF criteria (noodzakelijke voorzieningen, beschikbare middelen, mogelijkheden, motivering). De ACTB adviseert het bevoegd gezag het (zorg) beleid ten aanzien van leerlingen die ge穡覺ndiceerd zijn, waaronder voorzieningen die op grond van de LGF getroffen worden, te formuleren in het schoolplan en de schoolgids Daarnaast maakte de ACTB enkele opmerkingen over het door Esprit gevolgde traject: Ten aanzien van de besluitvormingsprocedure 13. De ACTB is ruim voor het verzoek door partijen bij de besluitvormingsprocedure betrokken. Partijen hebben de ACTB gedurende de procedure regelmatig (op vrijwillige basis) informatie

166

HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT gestuurd. De ACTB acht zich derhalve voldoende ge¨ınformeerd om in dit advies enige kritische kanttekeningen bij de besluitvormingsprocedure van het bevoegd gezag te plaatsen. 14. De ACTB acht de besluitvormingsprocedure van het bevoegd gezag in strijd met de wettelijke beslistermijn, onzorgvuldig en ondoorzichtig. Wat betreft de beslistermijnen: Artikel 4: 13 lid 2 Awb schjft voor besluitvorming een termijn van acht weken. De ouders hebben Sterre op 1 maart 2005 aangemeld bij De Poort. Vervolgens duurt het tot 27 juni 2005 voordat het bevoegd gezag een besluit neemt op de aanmelding. Hiermee is de wettelijke termijn ruimschoots verstreken. 15. De vertraging in de besluitvonningsprocedure is te wijten aan onzorgvuldigheid van het bevoegd gezag. Daar het in eerste instantie zijn “besluit” (d.d. 22 maart 2005) niet goed had voorbereid, diende het medio april alsnog een onderzoek door een toelatingscommissie te starten. Vervolgens duurt het aanvullende onderzoek tot 6 juni 2005. De ACTB acht dit een onredelijk lange termijn, gezien het feit dat de ouders reeds in april op gesprek zijn geweest bij De Poort en reeds half mei bekend was bij een aantal medewerkers van de school, die nauw bij het onderzoek betrokken waren, dat Sterre geweigerd zou worden (gezien de conceptbrief van de locatieleider d.d. 17 mei 2005 die de ACTB heeft ontvangen op 14 september 2005 en het bericht van mevrouw Verdegaal aan de ACTB d.d. 30 mei 2005). Hieruit maakt de ACTB op dat het aanvullende onderzoek reeds medio mei afgerond was. Vervolgens duurt het onredelijk lang, tot eind juni, voordat het bevoegd gezag het besluit over de afwijzing neemt. Overigens pas na een verzoek hiertoe door de ACTB. 16. De ACTB acht het ook onzorgvuldig, dat de ouders tot twee keer toe (op 22 maart en 6 juni 2005) met een bericht over de afwijzing van Sterre worden geconfronteerd, dat de ouders kunnen en mogen opvatten als een officieel besluit. Bovendien wordt vervolgens tot twee keer toe (op 6 april en 17 juni 2005) door het bevoegd gezag bericht dat geen sprake is van een officieel besluit van het bevoegd gezag. Daarbij komt dat de ouders de tweede keer, op 17 juni 2005, worden geconfronteerd met tegenstrijdige berichtgeving. Het bevoegd gezag meldt enerzijds dat er nog geen definitief besluit is genomen (en de inschakeling van de ACTB door de ouders prematuur is) en anderzijds dat de ouders in het kader van hun ”beroep”(lees: bezwaar) worden uitgenodigd te worden gehoord (op basis van artikel 15 lid 3 van het

12.5. ACTB-ADVIES Inrichtingsbesluit). Artikel 15 van het Inrichtingsbesluit is echter pas van toepassing als er een besluit tot afwijzing van de leerling is genomen. De ACTB acht deze gang van zaken in strijd met het rechtzekerheidsbeginsel. 17. De ACTB acht het verzoek om advies van de ouders op 14 juni 2005 geenszins incorrect en prematuur. De ouders konden en mochten het bericht van de locatieleider d.d. 6 juni 2005 immers opvatten als officieel besluit over de afwijzing. De ACTB heeft dit verzoek van de ouders destijds echter niet in behandeling genomen, omdat de ACTB op hetzelfde moment reeds een ander verzoek om advies (ten aanzien van een andere school) van de ouders in behandeling had. 18. Overigens heeft het bevoegd gezag de ouders niet (uit zichzelf) op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen in de procedure en de (redenen van) vertragingen. Ouders hebben hier zelf naar moeten informeren. Vaak kwamen de brieven van het bevoegd gezag over de aard van de berichten van de locatieleider, na een bezwaar van de ouders. Ouders zijn in het geheel niet op de hoogte gesteld van het feit dat het aanvullende onderzoek door een toelatingscornrnissie zou worden gedaan. Evenmin zijn zij tijdig op de hoogte gesteld van de resultaten van het aanvullend onderzoek. Het bevoegd gezag heeft niet voldaan aan zijn informatieverplichting, wat gezien hun positie op dat moment en de afwijkende gang van zaken in de procedure, onredelijk bezwarend is voor de ouders. 19. De besluitvormingsprocedure is ondoorzichtig. Het bevoegd gezag heeft naar eigen zeggen (blijkens de verwijzing naar de brief d.d. 6 juni 2005 in het besluit) zijn besluit gebaseerd op toelatingscriteria met betrekking tot leerlingen met een rugzakje, zoals deze geformuleerd zouden zijn in de schoolgids van Esprit Scholengemeenschap en het schoolplan. De ACTB heeft, ondanks verzoeken hiertoe, geen schoolplan van Esprit Scholengemeenschap ontvangen. De schoolgids is wel toegestuurd. In de schoolgids zijn geen toelatingscriteria opgenomen. In de schoolgids staat (op pagina 4) uitsluitend dat â&#x20AC;&#x153;de toelating van kinderen die specifieke hulp behoeven - bijvoorbeeld LGF-geindiceerde gehandicapten mede afhankelijk is van de specifiek programmatische zorgstructuurontwikkeling per schoolâ&#x20AC;?. De ACTB beschikt niet over deze zorgstructuurontwikkeling van De Poort. 20. Voorzover de ACTB dit kan beoordelen, zijn er evenmin toelatingscriteria opgenomen in het schoolplan. In de schoolgids staat

167

168

HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT dat in het schoolplan ”de ontwikkeling van de beoogde specifieke zorgstructuur beschreven staat”. Er wordt in de schoolgids dus in ieder geval geen melding gemaakt van toelatingscriteria in het schoolplan. 21. Voorzover de ACTB dit kan beoordelen op grond van de stukken die zij heeft ontvangen, staat er in het schoolplan en de schoolgids geen toelatingsbeleid voor LGF-leerlingen geformuleerd. Het is voor de ouders derhalve niet duidelijk op welke criteria de afwijzing van hun dochter is gebaseerd.

12.6

Besluit op Bezwaar

Het besluit op bezwaar komt niet. De ACTB stelde in haar advies als voorwaarde voor een goed besluit dat er onafhankelijke deskundigen zouden worden ingeschakeld. Die onafhankelijke deskundige zou Sterre dan moeten observeren op haar huidige school. 36. Het bevoegd gezag heeft het onderzoek overigens slechts gebaseerd op het oordeel van een interne deskundige, een medewerker van De Poort en een tweetal gesprekken met de ouders. Mevrouw Verdegaal en de locatieleider hebben zich gebaseerd op het dossier (met onder meer het onderwijskundig rapport van de basisschool). Het bevoegd gezag dient zijn besluit ten minste te baseren op het oordeel van een onafhankelijke deskundige over de voorzieningen die Sterre nodig heeft om op De Poort te kunnen functioneren, afgestemd op de behoeften en onmogelijkheden van Sterre. Het onderwijskundig rapport van de basisschool geeft geen oordeel over een specifieke toekomstige situatie, zoals de situatie dat Sterre op De Poort onderwijs zou gaan volgen. Een voorwaarde voor een zorgvuldig onderzoek is een observatie van de leerling (in de huidige onderwijssituatie). In dit geval is het onderzoek uitsluitend gebaseerd op het dossier van Sterre. Inmiddels waren ouders met Sterre tijdelijk uitgeweken naar Londen. Daar kon Sterre naar de een na laatste klas van een reguliere secondary school. Als Esprit of De Poort Sterre zouden moeten observeren in haar huidige onderwijssituatie zou dat het afreizen van een delegatie van onafhankelijke deskundgen voor Esprit naar Londen betekenen. Dat vraagt niet alleen veel investering van Esprit (reis- en verblijfskosten) maar de afloop van zo’n observatie is voor Esprit op voorhand niet te voorspellen. Klaarblijkelijk kan

12.6. BESLUIT OP BEZWAAR

169

Sterre in Engeland wel naar een reguliere school en hoe moet een praktijkschool in Nederland dan aannemelijk maken dat Sterre in Nederland zelfs niet naar een semi-speciale school kan? Fred Habold (Esprit) besluit het over een andere boeg te gooien. De strategie van Esprit is om niets meer van zich te laten horen.

Op 1 december rappeleren ouders. Er volgt weer een warrig traject. De verwarring wordt vergroot doordat Fred Habold zegt niet per e-mail te willen corresponderen maar uitsluitend per brief. Hij verstuurt zijn brieven op zo’n manier dat het ongeveer drie weken tot een maand duurt voor deze bij ouders worden bezorgd. (In Engeland kennen ze 1st class mail en 2nd class mail) Intussen zet Fred Habold w´el acties uit bij zijn personeel. Als gevolg daarvan ontvangen wij van de lokatiedirecteur van De Poort per e-mail een verzoek om het dossier van Sterre te mogen overdragen aan de ABC-dienst1 . Pas enkele weken later ontvangen wij in Londen per brief van Fred Habold de reden van dit verzoek om overdracht. Fred Habold ziet in de ABC-dienst een onafhankelijke deskundige, ook al is de ABC-dienst eenzijdig door Esprit voorgedragen. Inmiddels hebben wij dan al aan de lokatiedirecteur laten weten met hem niet te willen discussi¨eren over overdragen van het dossier van Sterre: hij is immers geen partij meer bij het nemen van een besluit op bezwaar. Uiteindelijk leidt Fred Habold, of zijn inmiddels ingeschakelde juridische medewerker uit de correspondentie af dat ouders instemmen met de aanstelling van een functionaris van de ABC-dienst. Ouders geven evenwel aan in de aangestelde functionaris geen onafhankelijke deskundige te zien.

Er komt geen reaktie meer.

Onderwijs Begeleidingsdienst van de gemeente Amsterdam

170

HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT

12.7

Klachtencommissie

Ouders besluiten tenslotte een klacht in te dienen bij de Landelijke Klachten Commissie voor het Openbaar onderwijs. Na navraag blijkt De Poort aangesloten te zijn bij die klachtencommissie (inmiddels zijn de verschillende klachtencommissies gefuseerd). De LKC wil alleen een klacht behandelen over de periode nÂ´a het ACTB-advies. De ACTB heeft in haar advies immers reeds haar mening gegeven over de door De Poort gevolgde procedure tot het derde primaire besluit. In samenspraak met LKC en ouders wordt de klacht als volgt geformuleerd: De heer Ploeger, vader van Sterre, klaagt over de onzorgvuldige handelwijze van het bevoegd gezag dat na het advies van de ACTB een nieuw besluit diende te nemen over de toelating van Sterre tot praktijkschool De Poort te Amsterdam. Volgens klager zijn de school en het bevoegd gezag onwillig om Sterre toe te laten en probeert het bevoegd gezag de besluitvorming d aarover te vertragen. Op de laatste dag dat er nog stukken mogen worden ingebracht bij de klachtencommissie doet Fred Habold per fax aan de ouders het voorstel om op de dag van de behandeling van de klacht te komen praten over een proefplaatsing van Sterre op De Poort. Dit ondanks het negatieve advies van de

12.7. KLACHTENCOMMISSIE

171

door Esprit als “onafhankelijke” deskundige aangemerkte functionaris van de ABC-dienst. Ouders vermoeden een val. Immers na een proefplaatsing kan De Poort met rechte stellen dat Sterre niet past op De Poort. Na een proefplaatsing zou De Poort hebben voldaan aan de voorwaarde die de ACTB gesteld heeft voor een besluit op bezwaar. Als ouders niet zouden ingaan op het aanbod van de proefplaatsing dan kan dit de ouders worden verweten. En natuurlijk kan De Poort hopen dat zo’n proefplaatsing een te zware wissel trekt op Sterre die op dat moment ingeschreven staat en onderwijs volgt in Engeland en dat ouders om die reden van het aanbod zullen afzien. Ouders besluiten wel in te gaan op de uitnodiging tot een gesprek maar een proefplaatsing af te wijzen. Ten tijde van het aanbod van Esprit moesten nog de rechtszaken tegen de OSB, het Calandlyceum en SG Reigersbos gevoerd worden. Ouders hadden voorkeur voor deze scholen boven praktijkschool De Poort. Op dat moment achtten zij de kans dat de rechter de afwijzingen van die scholen zou vernietigen redelijk groot. Tijdens de behandeling van de klacht bij de LKC konden ouders dan ook meedelen aan de klachtencommissie dat zij Sterre niet een maand op proef op De Poort wilden plaatsen maar dat zij wel in gesprek wilden gaan met Esprit na afloop van de klachtenbehandeling.

Op 5 april 2006 bracht de LKC haar advies uit. Het oordeel van de commissie was als volgt: De Commissie komt op grond van de hiervoor weergegeven overwegingen tot het bevoegd gezag zich, nadat het ACTB haar ad-

172

HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT vies uitbracht, bij de besluitvorming om Sterre al dan niet toe te laten tot praktijkschool De Poort onvoldoende voortvarend heeft opgesteld en acht de klacht wat dat betreft gegrond. Dit oordeel houdt geen oordeel in over de (on)mogelijkheid van de plaatsing zelf.

Het advies vervolgt met de Aanbevelingen van de Commissie: De Commissie beveelt het bevoegd gezag van Praktijkschool De Poort te Amsterdam aan om een plan van aanpak te ontwikkelen (format) op grond waarvan toekomstige, soortgelijke vragen over plaatsing van (meervoudig) gehandicapte leerlingen op Â´eÂ´en van haar scholen op een sluitende wijze en voldoende gemotiveerd tegemoet kunnen worden getreden. Op 29 juni 2006 ontvangen ouders van Esprit de correspondentie van Esprit gevoerd met de LKC na afloop van het uitbrengen van het advies. In een rappel vraagt de LKC waarom Esprit nog niet gereageerd heeft op het advies. Dat kwam, zo meldde Esprit, omdat zij niet begrepen had dat zij het advies officieel had ontvangen.

12.8

Tenslotte

De afhandeling van de aanmelding van Sterre voor praktijkschool De Poort is exemplarisch voor hoe scholen omgaan met aanmeldingen van lgf-leerlingen. De ACTB heeft hierover haar oordeel gegeven en er ligt een advies van de klachtencommissie. Na dit traject hadden ouders totaal geen vertrouwen meer in De Poort en hoewel de stap naar Londen behoorlijk ingrijpend was, kon Sterre daar voorlopig probleemloos naar school. Ouders wilden daarom de situatie zoals die nu was in Londen niet inruilen voor een traject op De Poort, waarvan de uitkomst zo ongewis was. Of er iets veranderd is als gevolg van het aanmeldingstraject van Sterre blijkt in ieder geval nog niet uit de schoolgids van De Poort voor het jaar 2006/2007. Op de website van De Poort werd aanvankelijk een schoolgids aangeboden die 27 Mb groot was door onoordeelkundige filecompressie, maar die later in het geheel niet meer voorkwam op de website. De schoolgids bevatte geen enkele - zelfs geen obligate en nietszeggende - referentie naar lgf-leerlingen. De Poort heeft dus het advies van de ACTB naast zich neergelegd. Of er inmiddels gevolg gegeven is aan de aanbevelingen van de LKC laat zich alleen maar raden. Waar uit het traject van de aanmelding van Sterre duidelijk is geworden dat er zoveel mis kan gaan, zou een pro-actieve opstelling het enige juiste antwoord zijn. De Poort zou in haar schoolgids juist

12.9. NAWOORD

173

pro-actief moeten aangeven dat leerlingen met een cluster-3 indicatie welkom zijn. Deze opstelling van De Poort betekent eigenlijk niet anders dan dat de school iedere volgende aanmelding op gelijke wijze zal gaan frustreren.

12.9

Nawoord

In 2010 blijkt praktijkschool De Poort te zijn opgegaan in het Novacollege. De schoolgids is verstopt achter een gebruikersnaam met wachtwoord.

174

HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT

Deel V Europees Hof voor de Rechten van de Mens

175

Hoofdstuk 13 Verzoekschrift

Als alle rechtsmiddelen in Nederland zijn uitgeput bestaat er nog de mogelijkheid een klacht in te dienen bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Het Europees Hof toetst de klachten aan het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de daarbij horende Protocollen zoals die ook door Nederland zijn geratificeerd. Het Hof beslist eerst over de ontvankelijkheid en 177

178

HOOFDSTUK 13. VERZOEKSCHRIFT

treedt daarna in overleg met de staten en indieners van het verzoekschrift. Vervolgens doet het Hof uitspraak. Verreweg de meeste van de ingediende verzoekschriften wordt niet-ontvankelijk verklaard op grond van redenen genoemd in artikel 35 van het Europees Verdrag. Het verzoekschrift over het onderwijs voor Sterre is ruim een jaar na de indiening ervan niet-ontvankelijk verklaard en hoewel daarmee nog niet alle mogelijkheden zijn uitgeput om het vermeend onrecht aan de kaak te stellen, lijkt hiermee voor de ouders van Sterre toch een eind gekomen aan de kruistocht tegen de manier waarop Nederland het onderwijs aan leerlingen met een handicap heeft ingericht.

13.1

Opstellen

Het verzoekschrift dient in een voorgeschreven format in een van de talen van de EU te worden ingediend. Het verzoekschrift kan zonder advocaat en in één van de officiële talen van de EU gesteld worden ingediend. Mocht het tot een ontvankelijkheidsbeslissing komen dan gaat de procedure verder in het Engels of het Frans en moet met een advocaat verder worden geprocedeerd.

Het beschrijven van de zich voorgedane feiten konden ouders als geen ander. De juridische onderbouwing en het aanvoeren van de jurisprudentie hebben zij overgelaten aan het juristenbureau Clarior. Het verzoekschrift werd in september 2007 verzonden.

13.2

Ontvangstbevestiging

De ontvangst van het verzoekschrift werd een week na verzenden bevestigd.

13.3

Eerste Aanvulling

Ongeveer gelijktijdig met het indienen van het verzoekschrift bij het Europees Hof stelden de ouders van Sterre voor aan de staatssecretaris van Onderwijs om te onderhandelen over schadevergoeding door het Ministerie omdat ouders door het ontbreken van onderwijs in Nederland na hun uitwijken naar

13.4. TWEEDE AANVULLING

179

Londen extra kosten moesten maken. De Staatssecretaris wees het voorstel om te onderhandelen over een schadevergoeding af omdat zij vond dat zij niet aansprakelijk was voor de verhuizing naar Londen omdat, zoals zij in haar antwoord stelde: Het recht op onderwijs in de mensenrechtenverdragen bevat geen harde, expliciete juridische basis voor kinderen met een beperking om onderwijs te volgen, zoals andere kinderen dat kunnen. Evenmin bestaat er een verdragsbepaling op Europees of mondiaal niveau die de overheid verplicht om speciaal onderwijs aan te bieden of regulier onderwijs mede geschikt te maken voor kinderen met een beperking. Ouders van Sterre zien in deze brief een helder standpunt van de staatssecretaris ten aanzien van het recht voor kinderen met een handicap op onderwijs. Ouders vinden het noodzakelijk deze brief in een eerste aanvulling op het verzoekschrift aan het Europees Hof bekend te maken.

13.4

Tweede Aanvulling

De European Committee of Social Rights toetst bij de lidstaten van de EU voortdurend of de bepalingen van het Europees Sociaal Handvest voldoende worden nageleefd. Zij onderzoekt daartoe per cyclus een aantal artikelen uit het Europees Sociaal Handvest. Rond de jaren 2006-2008 is dat onder andere artikel 15: Article 15 The right of persons with disabilities to independence, social integration and participation in the life of the community With a view to ensuring to persons with disabilities, irrespective of age and the nature and origin of their disabilities, the effective exercise of the right to independence, social integration and participation in the life of the community, the Parties undertake, in particular: 1. to take the necessary measures to provide persons with disabilities with guidance, education and vocational training in the framework of general schemes wherever possible or, where this is not possible, through specialised bodies, public or private; 2. to promote their access to employment through all measures tending to encourage employers to hire and keep in employment persons with disabilities in the ordinary working environment and

180

HOOFDSTUK 13. VERZOEKSCHRIFT to adjust the working conditions to the needs of the disabled or, where this is not possible by reason of the disability, by arranging for or creating sheltered employment according to the level of disability. In certain cases, such measures may require recourse to specialised placement and support services; 3. to promote their full social integration and participation in the life of the community in particular through measures, including technical aids, aiming to overcome barriers to communication and mobility and enabling access to transport, housing, cultural activities and leisure.

De European Committee of Social Rights legt op blz 21 ev van haar Conclusions XVIII-2 (THE NETHERLANDS KINGDOM IN EUROPE uit hoe artikel 15 van het handvest moet worden uitgelegd: Education The Committee recalls that, as stated in the Autism-Europe decision (Autism-Europe v. France, Complaint N 13/2002, decision on the merits of 4 November 2003, 48), the underlying vision of Article 15 is one of equal citizenship for persons with disabilities and, fittingly, the primary rights are those of independence, social integration and participation in the life of the community. Securing a right to education for children and others with disabilities plays an obviously important role in advancing these citizenship rights. Under Article 15.1, the Committee therefore considers necessary the existence of nondiscrimination legislation as an important tool for the advancement of the inclusion of children with disabilities into general or mainstream educational schemes. Such legislation should, as a minimum, require a compelling justification for special or segregated educational systems and confer an effective remedy on those who are found to have been unlawfully excluded or segregated or otherwise denied an effective right to education. Legislation may consist of general anti-discrimination legislation, specific legislation concerning education, or a combination of the two. The Committee also whether any such legislation exists. It should be noted that, in the view of the Committee, Article 15 applies to all persons with disabilities regardless of the nature and origin of their disability and irrespective of their age. It thus also covers both children and adults who face particular disadvantages in education, such as persons with mental disabilities. According to the report, children with disabilities attend

13.4. TWEEDE AANVULLING

181

mainstream schools to the extent possible. Accordingly, schools receive help to cater for pupils with special needs. During the 2003-2004 school year 20% of pupils with a diagnosed disability were integrated into mainstream primary and secondary schools and the aim is to increase the percentage. Children with disabilities who cannot attend mainstream education are educated in special education primary and secondary schools, pre-vocational secondary education (VMBO) and practical training. Pupils are assessed by an independent committee, which determines their educational needs. Parents can then opt for a special school or a mainstream school that is prepared to accept them and provide special support facilities. The introduction of the 2002 personal Budget (Special Needs) Act provides a personal budget to help parents make their choice between the two systems since the financial assistance is allocated to the school. Bij het onderzoek naar de naleving van artikel 15 was het de Europese Commissie opgevallen dat, hoewel de Nederlandse regering ervan overtuigd was dat leerlingen met een handicap in het reguliere onderwijs terecht konden, er ook heel andere geluiden te horen waren: The Committee notes from another source1 that, at least with respect to children with intellectual disabilities, mainstreaming though possible remains a rather difficult option. In particular, as a consequence of the lack of adequate services, children with intellectual disabilities attend rather special than mainstream education (in 2003 16,000 pupils were in special education against 900 in mainstream). According to the same source, a number of children are excluded from any education and children with autism are for example the largest group who do not attend school. The Committee asks for the Governments comments on this. It notes that the system remains largely non inclusive for children with disabilities. It further recalls that education is a basic right for all children and should there be children denied of any educational provision on the grounds of his/her disability, this would give rise to a finding of non conformity. In order to evaluate the effectiveness of mainstreaming it asks again that the next report to provide information on attendance in mainstreaming compulsory 1

EUMAP (EU Monitoring and Advocacy Programme of the Open Society), Right of People with intellectual disabilities: access to education and employment, Summary Report The Netherlands, 2005.

182

HOOFDSTUK 13. VERZOEKSCHRIFT and upper secondary schooling, as well as whether the educational offer in both mainstreaming and special education matches with demand. It also asks information on case law and complaints brought to the appropriate institutions concerning discrimination in access to education. The report does not indicate to which extent general teacher training include courses in special needs education. The Committee notes from another source that teachers receive only limited training for children with intellectual disabilities and in-service training is optional. The Committee asks what measures have been taken to remedy the situation. (blz 22 van Conclusions XVIII-2 (THE NETHERLANDS KINGDOM IN EUROPE)

De kritische beoordeling van de European Committee of Social Rights lijkt de ervaringen bij het zoeken van een reguliere school voor Sterre te beamen. Omdat het Europees Hof in de onderbouwing van het verzoekschrift internationale organen over de klacht geciteerd wil hebben vervatten de ouders van Sterre dit rapport van het Europees Commitee in een tweede aanvulling op het verzoekschrift.

13.5

Niet-ontvankelijk verklaring

Begin november 2008 ontvangen wij een brief van het Europees Hof waarin zij het verzoekschrift over het zoeken naar onderwijs in Nederland nietontvankelijk verklaart omdat: In the light of all the material in its possession, and in so far as the matters complained of were within its competence, the Court found that they did not disclose any appearance of a violation of the rights and freedoms set out in the Convention or its Protocols. Het Hof wenst over het verzoekschrift verder niet meer te discussi¨eren: This decision is final and not subject to any appeal to either the Court, including its Grand Chamber, or any other body. You will therefore appreciate that the Registry will be unable to provide any further details about the Committee’s deliberations or to conduct further correspondence relating to its decision in this case. You will receive no further documents from the Court concerning this case and, in accordance with the Court’s instructions, the file will be destroyed one year after the date of the decision.

13.6. TENSLOTTE

13.6

183

Tenslotte

Het niet-ontvankelijk verklaren is jammer. Niet goed in te schatten is waarom de klacht niet-ontvankelijk is. Het zou kunnen zijn omdat het Hof meent dat het Europees Verdrag inderdaad geen recht op regulier onderwijs geeft, het zou kunnen zijn omdat het Hof alleen maar afwijzingen van afzonderlijke scholen ziet maar niet een overheid die is aangesproken op het recht op onderwijs, met andere woordem dat het Hof niet ziet of vindt dat met het hoger beroep van het Calandlyceum diende tegen de Nederlandse Overheid. Ten tijde van de rechtszaken was het bevoegd gezag van het Calandlyceum het Dagelijks Bestuur van Stadsdeel Osdorp, dus het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Amsterdam. De conclusie is dat het recht op regulier onderwijs niet via het juridisch systeem te bewerkstelligen is. De procedures duren lang en zijn kostbaar. De resultaten zijn ontmoedigend en zo ouders al in het gelijk gesteld zouden worden zijn de resultaten niet meer relevant voor de leerling in kwestie: die heeft dan inmiddels al elders een plaats gevonden of genoegen moeten nemen met een school die niet zijn of haar voorkeur had of is de schooltijd inmiddels ontgroeid. De ongelijke strijd wordt aangegaan door ouders die niet veel ervaring hebben met de strijd tegen scholen. Dat zijn ouders die nog moeten ondervinden dat scholen niet per sÂ´e het beste met hun kind voorhebben maar vooral kijken naar het eigenbelang voor de school. Lezen van de aanmeldingszaken in dit boek kan tot geen andere conclusie leiden. Ouders die na jaren die ervaring wÂ´el hebben hebben, omdat hun kind inmiddels te oud is om naar school te gaan geen belang meer.

184

HOOFDSTUK 13. VERZOEKSCHRIFT

Deel VI Betrokken Organisaties

185

Hoofdstuk 14 Gemeente Amsterdam

Gemeenten zijn onder meer verantwoordelijk voor het handhaven van de leerplichtwet en het bestrijden van voortijdig schoolverlaten1 . Naar de mening 1

2001, Stb 636, Wet van 6 december 2001 tot wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs, de Wet educatie en beroepsonderwijs en de Wet op de expertisecentra in verband met de invoering van de verplichting voor het bevoegd gezag tot het melden van voortijdige schoolverlaters die niet meer leerplichtig zijn, alsmede van de verantwoordelijkheid van de gemeente voor het bestrijden van voortijdig schoolverlaten (regels inzake regionale meld-

187

188

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

van de gemeente Amsterdam vindt voortijdig schoolverlaten zijn oorzaak in verkeerde schoolkeuzes van leerlingen. Om die reden heeft de gemeente in overleg met de scholen de Kernprocedure ingesteld. De Kernprocedure stelt regels waardoor leerlingen direct op de juiste school worden geplaatst. De Kernprocedure wijkt bewust af van de landelijke regelgeving inzake toelating tot het voortgezet onderwijs. Daardoor komen bepaalde categori¨en leerlingen - waaronder ‘Rugzak’-leerlingen - tussen wal en schip te vallen. De gemeente Amsterdam weet dit maar kiest voor de Kernprocedure. In de volgende bladzijden zal worden uitgelegd waarom en hoe de Kernprocedure afwijkt van de wettelijke regelgeving. Maar ook al wijkt de Kernprocedure af van de wettelijke regelgeving, door de uitspraken van de Raad van State over de toelatingszaken van Thiandi (2005) en van Sterre (2007) en door het benoemen van voorkomen van voortijdig schoolverlaten als speerpunt van het beleid van de regering zijn leerlingen met een handicap weer even rechteloos in toelatingskwesties als zij waren voor de invoering van de leerlinggebonden financiering. De Kernprocedure wordt opgesteld door de OSVO - het Overlegorgaan voor Scholen in het Voortgezet Onderwijs. De Kernprocedure wordt goedgekeurd door het LOF, het Lokaal Onderwijs Forum. In dit gremium hebben zitting vertegenwoordigers van de gemeente Amsterdam, waaronder de wethouder van Onderwijs, portefeuillehouders van de stadsdelen met “onderwijs” in hun portefeuille en vertegenwoordigers van de Amsterdamse schoolbesturen. Het voorzitterschap van de OSVO werd ten tijde van de aanmeldingen van Sterre bekleed door Fred Habold, tevens directeur van de centrale directie van de Esprit scholen en als zodanig verantwoordelijk voor de afhandeling van de aanmelding van Sterre voor Praktijkschool De Poort. Bij de afhandeling van de aanmelding van Sterre voor De Poort zijn in het ACTB advies uiterste kritische kanttekeningen geplaatst bij de zorgvuldigheid van het afwegingsproces en van het volgen van de wettelijke procedures. Over de periode na het ACTB advies oordeelde de Landelijke Klachten Commissie nadat ouders daarover een klacht hadden ingediend, dat het bevoegd gezag van De Poort niet voortvarend had gehandeld. Toeval of niet, de weerzin bij de gemeente Amsterdam tegen plaatsing van Sterre op een reguliere school voelt hetzelfde als de weerzin bij De Poort. Bij invoering van de ’Rugzak‘ in 2003 was er geen bekendheid met de nieuwe wetgeving, althans deze bleek niet uit de Kernprocedure 2003/2004 waar in heel algemene bewoordingen werd gesproken over het bestaan van gehandicapten en speciale scholen in verschillende clusters. Wellicht doordat de ouen co¨ordinatiefunctie voortijdig schoolverlaten

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’

189

ders van Sterre dit aan de orde stelden werd in de Kernprocedure 2004/2005 op blz 2 de zinsnede opgenomen: Komend jaar zal worden bekeken in hoeverre het nodig en gewenst is om voor rugzakleerlingen die in het regulier onderwijs willen stappen aparte afspraken in de kernprocedure op te nemen. Op dat moment was de ‘Rugzak’ al een jaar ingevoerd en bleek dat er in de toelatingsprocedure voor alle Amsterdamse scholen nog steeds niet was nagedacht over de veranderingen die door deze wet inzake het toelaten van leerlingen met een handicap werden vereist. Pas in het jaar daarop, in de Kernprocedure 2005-2006 blijkt het nadenken te hebben geleid tot de volgende aanpassing: Ook leerlingen met een rugzak vallen onder de afspraken van de kernprocedure en dienen voor instappen in het regulier voortgezet onderwijs een basisschooladvies te hebben voor één van volgende opleidingen in het regulier voortgezet onderwijs: • praktijkonderwijs • één van de leerwegen van het vmbo, met of zonder lwoo • havo • vwo Indien deze leerlingen niet beschikken over een Cito-toetsuitslag als 2e gegeven dan kan hiervoor een andere toets worden gebruikt. Behandeling van een aanmelding dient dan naar bevinden te worden uitgevoerd. Deze opvatting van de gemeente Amsterdam over toelaatbaarheid van ’Rugzak’-leerlingen is niet in lijn met de wettelijke regeling voor toelaten van leerlingen met een ’Rugzak’ maar zal de daaropvolgende jaren niet meer veranderen.

14.1

Toelaten van leerlingen met een ‘Rugzak’

De wettelijke bepalingen inzake toelaten worden gegeven in veel wetten en regelingen. Ze zijn complex. De Kernprocedure is ongenuaneerd en eenvoudig, maar gaat voorbij aan de leerrechten van sommige groepen leerlingen

190

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

In volgorde van belangrijkheid worden regels voor toelaten tot regulier voortgezet onderwijs gesteld in de Wet op het Voortgezet Onderwijs, de Inrichtingsbesluit WVO, de LGF-wet en de kamerstukken (27 728) horend bij de invoering van de ‘Rugzak’. Speciale regelingen bestaan er voor het toelaten tot vormen van onderwijs die v´oo´r 1998 vielen onder het speciaal onderwijs, te weten het leerwegondersteunend onderwijs (LWOO) en het Praktijkonderwijs (PRO). Voor toelating tot het Praktijkonderwijs is er een Ministeri¨ele regeling die toelating van leerlingen met een verstandelijke handicap mogelijk maakt ongeacht IQ. Wegens de grondwettelijke vrijheid voor het geven van onderwijs (artikel 23) kunnen ook nog door de schoolbesturen regels gesteld worden ten aanzien van toelaten. Besluiten over over toelaten dienen te geschieden met inachtneming van de jurisprudentie die tot dan toe voorhanden is. Regelgeving van internationale verdragen, zoals het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM) gaan boven nationale weten regelgeving.

14.1.1

Wet op het Voortgezet Onderwijs

In 1998 vond een herstructurering plaats van het voortgezet onderwijs. Bepaalde vormen van speciaal onderwijs werden regulier gemaakt door ze onder de werking van de WVO te brengen en daarna aangeduid als Leerwegondersteunend Onderwijs en Praktijkonderwijs. Voor toelating van een leerling tot het voortgezet onderwijs werd in artikel 27 van de wet gesteld: 1. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen voor elke soort van scholen of voor afdelingen van die scholen voorwaarden voor de toelating en voorschriften omtrent verwijdering en voorwaardelijke bevordering worden vastgesteld. De algemene maatregel van bestuur bedoeld in de eerste volzin houdt in elk geval voorschriften in met betrekking tot de voorwaarden voor de toelating tot de scholen, bedoeld in de artikelen 7, 8, 9 en 10a. Definitieve verwijdering van een leerling waarop de Leerplichtwet 1969 van toepassing is, vindt niet plaats dan nadat het bevoegd gezag ervoor heeft zorggedragen dat een andere school, dan wel een instelling als bedoeld in artikel 1, onder c, van de Leerplichtwet 1969 bereid is de leerling toe te laten. 2. De toelating wordt niet afhankelijk gesteld van een andere dan

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’

191

een bij of krachtens de wet geregelde bijdrage. De in het eerste lid van dit artikel genoemde algemene maatregel van bestuur is het Inrichtingsbesluit WVO. De tekst van het tweede lid impliceert dat de toelating wél afhankelijk gesteld mag worden van andere voorwaarden dan de voorwaarden in het Inrichtingsbesluit (zoals bijvoorbeeld de voorwaarden uit de kernprocedure). Die andere voorwaarden zijn, als het over toelating van ‘Rugzak’-ge¨ındiceerde leerlingen gaat, dan weer wel ondergeschikt aan de wettelijke bepalingen van de leerlinggebonden financiering. Niet logisch lijkt het dat als het Inrichtingsbesluit bijvoorbeeld zegt dat er in sommige gevallen géén geschiktheidsonderzoek ten grondslag mag worden gelegd aan een besluit tot toelaten in andere voorwaarden, zoals in de Kernprocedure, in die bepaalde gevallen wél gewerkt wordt met geschiktheidsonderzoeken.

14.1.2

Inrichtingsbesluit WVO

Het uitgebalanceerde stelsel van bepalingen over toelaten tot het voortgezet omderwijs in het Inrichtingsbesluit is in de Kernprocedure vervangen door een “éénduidig basisschooladvies + minimum cito-score”. Waar het Inrichtingsbesluit recht probeert te doen aan alle leerlingen binnen het stelsel, is het de Kernprocedure alleen maar te doen om zoveel mogelijk diploma’s te halen. Gemeenten hebben immers met het ministerie contracten afgesloten om voortijdig schoolverlaten terug te dringen. Als de gemeenten de targets halen krijgen ze daarvoor veel geld. Voor ieder diploma minder dan is afgesproken tussen gemeente en Ministerie wordt de gemeente en/of de school gekort. De uitgewerkte bepalingen inzake toelating staan in de artikelen 2 t/m 15 van het Inrichtingsbesluit WVO. Ten aanzien van het toelaten in het algemeen stelt artikel 2 onder andere: Het bevoegd gezag beslist over de toelating van leerlingen Dat is belangrijk om te weten. Immers niet bijvoorbeeld de minister of rechter beslist over toelaten. De Minister of de Onderwijsinspectie grijpen niet in als een school of haar bevoegd gezag zijn verplichtingen inzake beslissingen niet nakomt, zelfs niet indien ouders daar bij hen om vragen. Als ouders zich benadeeld voelen is de enige weg die zij kunnen bewandelen die van bezwaar en beroep. Bezwaar kunnen zij maken bij het bestuursorgaan (het bevoegd gezag), beroep kunnen zij instellen bij de rechtbank. Rechters zien er, indien daarom wordt gevraagd door bijvoorbeeld ouders, wel op toe dát er beslist is, zij zien er desgevraagd ook op toe dat de beslissing volgens de juiste procedures tot stand is gekomen en op de juiste manier aan ouders

192

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

is meegedeeld. Inhoudelijk wordt een besluit van een schoolbestuur door de rechter niet getoetst. Van rechters mag alleen een marginale toetsing worden verwacht2 . Vervolgens stelt artikel 3 van het Inrichtingsbesluit gedetailleerde voorwaarden voor toelaten van leerlingen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen leerlingen die een reguliere basisschool verlaten, voor leerlingen die van een speciale school komen en voor leerlingen die bij het verlaten van de basisschool de leeftijd van 14 jaar hebben bereikt. Artikel 3. Toelating eerste leerjaar v.w.o., h.a.v.o., m.a.v.o., v.b.o., uitgezonderd praktijkonderwijs 1 Tot het eerste leerjaar van een school, behalve voor zover het betreft een school voor praktijkonderwijs, kan als leerling slechts worden toegelaten degene die: a. afkomstig is van een school voor basisonderwijs en bij wie naar het oordeel van de directeur van de school voor basisonderwijs de grondslag voor het volgen van aansluitend voortgezet onderwijs in voldoende mate is gelegd, of b. afkomstig is van een school voor basisonderwijs of een speciale school voor basisonderwijs als bedoeld in de Wet op het primair onderwijs en aan het einde van het schooljaar de leeftijd van 14 jaar heeft bereikt, of c. afkomstig is van een school voor speciaal onderwijs, een school voor voortgezet speciaal onderwijs of een school of instelling voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs als bedoeld in de Wet op de expertisecentra en bij wie naar 2

Een voorbeeld van een besluit dat NIET door de marginale toetsing van de rechtbank kwam is het besluit op bezwaar van het Calandlyceum. Het daaropvolgende besluit op bezwaar werd wÂ´el door de rechtbank in stand gehouden omdat: Ingevolge artikel 27, eerste lid, van het Inrichtingsbesluit WVO beslist het bevoegd gezag over de toelating van leerlingen. Dit is een discretionaire bevoegdheid van verweerder. De wijze waarop verweerder van deze bevoegdheid gebruik maakt dient de rechtbank terughoudend te toetsen. De maatstaf bij deze toetsing is niet de eigen beoordeling door de rechtbank over toelating van Sterre, maar de vraag of grond bestaat voor het oordeel dat verweerder niet kon weigeren Sterre op de school toe te laten. De rechtbank vindt voor dit standpunt steun in de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 16 november 2005 (LJN: AU6238). Ook al worden verschillende elementen die leiden tot een besluit anders gewogen dan de tegenpartij - hier de ouders - redelijk vinden, dan nog treedt de rechter niet in deze afweging. De rechter gaat het afwegen wat het schoolbestuur heeft gedaan niet nog eens over doen.

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’

193

het oordeel van de directeur van de desbetreffende school of instelling de grondslag voor het volgen van aansluitend voortgezet onderwijs in voldoende mate is gelegd. 2 Bij beslissingen over de toelating op grond van het eerste lid betrekt het bevoegd gezag het onderwijskundig rapport dat ingevolge artikel 42 van de Wet op het primair onderwijs dan wel ingevolge artikel 43, tweede lid, van de Wet op de expertisecentra is opgesteld. 3 De toelating tot het eerste leerjaar van een school kan niet voorwaardelijk geschieden. 4 In gevallen waarin toepassing van het eerste of tweede lid niet mogelijk is, kan de inspectie afwijking van het eerste of tweede lid toestaan. Voor toelating tot mavo, havo en vwo draagt artikel 4 van het besluit scholen op om, voorafgaand aan toelaten een geschiktheidsonderzoek uit te voeren. De uitkomst van dit onderzoek is niet doorslaggevend want het dient volgens de wetgever mede te worden betrokken bij de beslissing toe te laten. Dat betekent dat een school mag toelaten ook al is tijdens het onderzoek geen geschiktheid vastgesteld. Het vijfde lid van artikel 4 stelt tenslotte dat geen geschiktheidsonderzoek mag worden gedaan door scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o. Artikel 4. Aanvullende toelatingsvoorwaarden eerste leerjaar v.w.o., h.a.v.o. en m.a.v.o. 1 Onverminderd het bepaalde in artikel 3 wordt de beslissing over de toelating van een kandidaat-leerling tot het eerste leerjaar van een school voor v.w.o., voor h.a.v.o. of voor m.a.v.o., mede gebaseerd op een onderzoek naar de geschiktheid voor het volgen van het onderwijs aan de school waarvoor de toelating wordt gevraagd. 2 Het onderzoek naar de geschiktheid vindt plaats met behulp van ten minste ´e´en van de hierna genoemde middelen, ter keuze van het bevoegd gezag: a. een toelatingsexamen, door de leraren van de school afgenomen, dat zich ten minste uitstrekt over de vakken Nederlandse taal en rekenen; b. een proefklasse; c. een onderzoek naar de kennis en het inzicht van de

194

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM kandidaat-leerling in ten minste het laatstelijk door hem gevolgde schooljaar aan de basisschool, de speciale school voor basisonderwijs, de school voor speciaal onderwijs, de school voor voortgezet speciaal onderwijs of de school of instelling voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs; d. een psychologisch onderzoek. 3 Een kandidaat-leerling wordt niet onderworpen aan een psychologisch onderzoek als bedoeld in het tweede lid, onderdeel d, dan met toestemming van hen die de ouderlijke macht of de voogdij over hem uitoefenen. Dezen worden op hun verzoek in de gelegenheid gesteld van de resultaten van het onderzoek kennis te nemen. 4 Het bevoegd gezag draagt er zorg voor dat het rapport van het in het tweede lid, onderdeel d, bedoelde psychologisch onderzoek wordt bewaard op een plaats die uitsluitend toegankelijk is voor het bevoegd gezag en de met het onderzoek belaste functionarissen. De ouders, voogden of verzorgers van de kandidaat-leerling en de inspectie krijgen desgewenst inzage in dit psychologisch rapport. Het psychologisch rapport wordt in de school bewaard tot ten minste drie jaren en ten hoogste vijf jaren na het tijdstip waarop de leerling de school heeft verlaten en wordt in elk geval binnen twee maanden na het verstrijken van laatstbedoelde termijn van ten hoogste vijf jaren vernietigd. 5 Het eerste en tweede lid zijn niet van toepassing op een in het eerste lid genoemde school die een gemeenschappelijk eerste leerjaar heeft met een school voor v.b.o.

Wat nu zijn precies scholen als bedoeld in het vijfde lid van artikel 4? Hierover is tijdens de parlementaire behandeling voorafgaand aan de invoering van de Wet op het Voortgezet Onderwijs het volgende gezegd: Er zijn drie leerwegen: de theoretische leerweg, de gemengde leerweg en de beroepsgerichte leerweg met een basisvariant en een kadervariant. De theoretische leerweg is voorbehouden aan scholen voor en scholengemeenschappen met mavo, de beroepsgerichte leerweg aan scholen voor en scholengemeenschappen met vbo en de gemengde leerweg aan scholengemeenschappen met mavo en vbo. (Tweede Kamer, 25 410 nr 3 blz 5)

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’

195

Dit betekent dat alle scholengemeenschappen die een beroepsgerichte- of een gemengde leerweg bieden vallen onder de uitzonderingsbepaling3 . Deze scholen mogen g´e´en geschiktheidsonderzoek gebruiken voor hun beslissing over toelating.

14.1.3

‘Rugzak’-wetgeving en de Memorie van Toelichting

De ’Rugzak’-wetgeving voegt een aantal speciale voorwaarden toe aan de algemene toelatingsvoorwaarden uit het Inrichtingsbesluit. In 2003 ging de Kernprocedure volledig voorbij aan het bestaan van de ‘Rugzak’, in 2004 schreef de Kernprocedure dat er zou worden nagedacht over de consequenties van de ‘Rugzak’ voor de Kernprocedure en vanaf 2005 stelde de Kernprocedure dat voor ‘Rugzak’-leerlingen precies dezelfde regels gelden als voor niet-‘Rugzak’leerlingen. De bedoeling van de ‘Rugzak’-wetgeving of de ‘Leerlinggebonden Financiering (lgf)’ was om lgf-ge¨ındiceerde leerlingen een re¨ele keuzevrijheid te bieden tussen regulier en speciaal onderwijs. Centraal uitgangspunt onder het nieuwe stelsel is de keuzevrijheid van ouders tussen regulier en speciaal onderwijs. Dit wetsvoorstel regelt dat ouders van ge¨ındiceerde leerlingen kunnen kiezen tussen het regulier onderwijs en gespecialiseerd onderwijs. ... De keuzevrijheid van de ouders is geen absolute. Er is geen sprake van wat wel is genoemd een toelatingsrecht tot de reguliere school. De keuzevrijheid van ouders kan worden beperkt door de aard en zwaarte van de handicap en de feitelijke (on)mogelijkheden van de reguliere scholen om gehandicapte leerlingen op te nemen. (Memorie van Toelichting bij de wet, 27 728 nr 3 blz 9) Behalve dat de ‘Rugzak’ voorzag in een bekostigingsmethodiek bevatte de wet voorzieningen die los-uit-de-pols weigeringen van scholen poogden te voorkomen. Om te voorkomen dat de toelating van gehandicapte leerlingen voor de reguliere scholen een vrijblijvende aangelegenheid zou 3

Op deze regel is een uitzondering die overigens niet in Amsterdam speelt. Er bleek bij categorale mavo’s de behoefte een gemengde leerweg te bieden. Dit is hen tijdelijk toegestaan in een Ministeri¨ele regeling die later nog eenmalig is verlengd.

196

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM worden, is een aantal voorzieningen getroffen. (Memorie van Toelichting bij de wet, 27 728 nr 3 blz 9)

De ‘Rugzak‘-wetgeving laat onverlet dat leerlingen moeten voldoen aan de wettelijke bepalingen inzake toelaten: Integratie van gehandicapte leerlingen binnen de schoolsoorten is alleen mogelijk voor zover deze leerlingen voldoen aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden, waaronder de geschiktheid voor het volgen van het onderwijs aan de school waarvoor toelating wordt gevraagd. (Memorie van Toelichting bij de wet, 27 728 nr 3 blz 10) Die wettelijke toelatingsvoorwaarden staan in de Wet op het Voortgezet Onderwijs en het Inrichtingsbesluit WVO (en niet in de Kernprocedure) en gaan over leeftijd, nationaliteit en het beslistraject van de school op grond waarvan het besluit om toe te laten mede dient te worden genomen. Een diploma-eis, wat dat ook moge zijn, komt niet voor in het Inrichtingsbesluit. Het halen van een diploma is ook geen bekostigingsvoorwaarde4 . De volgende vraag is natuurlijk of een leerling al dan niet geschikt is voor het volgen van het onderwijs waarvoor toelating wordt gevraagd. Dat is niet alleen een zaak van de leerling maar ook van de school. De school krijgt in de ‘Rugzak’-wetgeving de opdracht om het onderwijs aan te passen, rekening houdend met ‘Rugzak’-leerlingen. De school moet dit bovendien verantwoorden: Het onderwijs aan leerlingen die extra zorg behoeven, is gericht op individuele begeleiding die is afgestemd op de behoeften van de leerling. Het onderhavige wetsvoorstel voegt daaraan toe de verplichting onderwijskundig beleid te formuleren, dat beleid vast te leggen in het schoolplan en informatie daarover op te nemen in de schoolgids. (Tweede Kamer, 27 728 nr 10 blz 4) Die verplichting is voor het voortgezet onderwijs terecht gekomen in artikel 24 en 24a van de WVO. Het is vervolgens dan ook aan de school die niet wil toelaten, om overtuigend en aan de hand van dat eigen schoolbeleid aan te tonen dat de school toch niet in staat is onderwijs aan de lgf-leerling te verzorgen: dit is de omkering van de bewijslast: niet de ouders moeten 4

Bedenkelijk is wel dat het Ministerie in haar ijver het voortijdig schoolverlaten terug te dringen met gemeenten afspraken gaat maken om targets te halen. Indien gemeenten die targets halen kunnen ze daarvoor geld van het ministerie als beloning krijgen. Hierdoor krijgt het-halen-van-een-diploma toch het karakter van een bekostigingsvoorwaarde

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’

197

aantonen dat de leerling in staat is het onderwijs te volgen, maar de school moet aantonen dat het niet kan: Het regulier onderwijs heeft de omkering van de bewijslast gekregen. ... In het kader van de omkering van de bewijslast moet uiteengezet worden wat eraan gedaan wordt. (Tweede Kamer, vergaderjaar 2001/2002, 27 728, nr. 29 blz 27) En dan het toelatingsbeleid. Mag een school een toelatingsbeleid hebben waarmee zo direct al lgf-leerlingen worden uitgesloten? Bijvoorbeeld zoiets als de kernprocedure die zegt dat leerlingen die naar het voortgezet onderwijs gaan een basisschooladvies moeten hebben voor ´e´en schoolsoort en zich uitsluitend mogen aanmelden voor een school van die ene schoolsoort en daarbij ook nog een minimum cito-score nodig hebben. Op voorhand worden daarmee lgf-leerlingen die geen citotoets hebben gedaan uitgesloten voor iedere vorm van regulier voortgezet onderwijs in Amsterdam. In de parlementaire behandeling van de wet is daarover door de staatssecretaris het volgende gezegd: Bij elke aanmelding van een leerling dient een reguliere school weer de afweging te maken of op grond van aantoonbare schoolen leerlingfactoren aan de betreffende leerling kwalitatief goed onderwijs geboden kan worden. Het zou dus zo kunnen zijn dat er bij een tweede aanmelding sprake is van een zodanige combinatie van factoren dat daarmee de draagkracht van de school wordt overschreden. Omgekeerd is het denkbaar dat een school op basis van de ervaringen met de opvang van een ge¨ındiceerde leerling beter in staat is meer leerlingen op te vangen. (Tweede Kamer, vergaderjaar 2001/2002, 27 728, nr 7 blz 18) Beslissen over toelaten op grond van de Kernprocedure is geen afzonderlijke afweging en mag dus niet! Daarom is de Kernprocedure, die ook al geen rekening houdt met de genuanceerde regelgeving in artikel 3 en 4 van het Inrichtingsbesluit WVO, ook in strijd met de uitgangspunten van de wet op de leerlinggebonden financiering en mag door scholen niet als toelatingscriterium voor lgf-leerlingen worden gehanteerd.

198

14.1.4

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

ACTB

De Kernprocedure houdt geen rekening met de belangen en rechten van ’Rugzak’leerlingen. De ACTB speelt in het denken van de opstellers van de Kernprocedure dan ook totaal geen rol. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de reactie van Fred Habold, destijds voorzitter van de OSVO (de opsteller van de Kernprocedure) en tevens woordvoerder van het bevoegd gezag van Praktijkschool De Poort bij een aanmelding van Sterre: hij was totaal niet voorbereid op de ACTB die in de procedure kwam5 . De ‘Rugzak’-wetgeving was voorbereid met het ministerie, vertegenwoordigers uit het onderwijs en ouders. Hierbij moet gedacht worden aan de Besturenraden ( Besturenraad, Vos/ABB, ed), vakbonden ( AoB, CNV ed), vertegenwoordigers van het speciaal onderwijs (nu zoiets als de WEC-raad), ouderverenigingen (FvO), nu failliet, CG-Raad, Stichting Downssyndroom, Stichting Inclusief Onderwijs, ed.) Er waren vertegenwoordigers wethouders uit het basisonderwijs, maar grote afwezigen waren vertegenwoordigers uit het voortgezet onderwijs. Op de werkvloer werd van de voortgang kennisgenomen maar werd het toch gezien als een ver-van-mijn-bed-show. Dat werd anders toen de voorgenomen invoeringsdatum (1 augustus 2002) naderde. Scholen en hun besturen beweerden dan wel altijd voor integratie van gehandicapten te zijn geweest maar gaven aan hiervoor op de voorgenomen invoeringsdatum nog allerminst klaar voor te zijn. Fijntjes wezen zij erop dat, hoewel zij in het wetgevingstraject vertegenwoordigd waren geweest door hun koepelorganisaties, het uiteindelijk niet de koepelorganisaties of de Minister was die over toelating beslisten, maar de individuele schoolbesturen zelf. Mocht er al een geschil over toelating voor de rechter komen, dan was het ook aan de rechter niet toegestaan om de argumenten te wegen maar mocht de rechter slechts marginaal toetsen. Om daadwerkelijk de keuzevrijheid voor gehandicapte leerlingen te vergroten, zoals beoogd werd door de ‘Rugzak’-wet, was het wel noodzakelijk dat er jurisprudentie kwam op basis van argumenten en niet op basis van marginale toetsingen. Daarom werd tijdens de laatste behandeling in de Tweede Kamer een amendement Smits c.s.6 aangenomen waarin het instellen van een onafhankelijk AdviesCommissie voor Toelating en Begeleiding 5

zie bijvoorbeeld de brief (twee jaar n´a invoering van de rugzak) van Fred Habold, voorzitter van de OSVO maar hier in zijn hoedanigheid als directeur van Esprit, nadat de ACTB een toelichting heeft gevraagd op het besluit om Sterre niet toe te laten tot praktijkschool De Poort: “... Voorts meent de secretaris de vrijheid te hebben om ons bestuur een aantal criteria voor te leggen die ons zouden moeten dienen als uitgangspunt bij beantwoording van haar schrijven...” 6 Kamerstuk 27 728 nr 22

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’

199

gevraagd werd die een afwijzing van een school zou moeten beoordelen ingeval ouders tegen zo’n afwijzing bezwaar hadden gemaakt. De school zou volgens het amendement niet eerder mogen besluiten op bezwaar dan nadat deze commissie advies zou hebben uitgebracht. De ACTB is opgenomen in de ‘Rugzak’-wet: ARTIKEL XII ADVIESCOMMISSIE TOELATING EN BEGELEIDING

1 Ten behoeve van een goede invoering van leerlinggebonden financiering stelt Onze Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen voor de periode van 1 augustus 2002 tot 1 augustus 2005 een Adviescommissie voor toelating en begeleiding in. 2 De commissie, bedoeld in het eerste lid, adviseert met betrekking tot een leerling die door de commissie voor de indicatiestelling toelaatbaar is verklaard tot een van de onderwijssoorten in een cluster als bedoeld in artikel 2, vierde lid onder b of c, van de Wet op de expertisecentra dan wel toelaatbaar is tot het cluster, bedoeld in artikel 2, vierde lid onder d, van genoemde wet, op verzoek over de toelating dan wel over de besteding van het leerlinggebonden budget. Het verzoek kan worden gedaan door de ouders van de leerling of het bevoegd gezag van de school, bedoeld in de Wet op het primair onderwijs, de Wet op de expertisecentra of de Wet op het voortgezet onderwijs, waar de ouders wensen dat de leerling wordt toegelaten dan wel waar de leerling is toegelaten. Met betrekking tot de verplichte besteding van het leerlinggebonden budget, bedoeld in artikel 70a van de Wet op het primair onderwijs of artikel 77a van de Wet op het voortgezet onderwijs, kan het verzoek om advies ook worden gedaan door het regionaal expertisecentrum waartoe de school, bedoeld in de Wet op de expertisecentra, waar de verplichte besteding van het leerlinggebonden budget wordt ingezet, behoort. 3 De commissie, bedoeld in het eerste lid, adviseert in alle gevallen waarin de ouders bezwaar aantekenen tegen een besluit van het bevoegd gezag van de school over toelating van een leerling of besteding van het leerlinggebonden budget.

200

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM 4 De commissie, bedoeld in het eerste lid, rapporteert jaarlijks aan Onze Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen over de aan haar gevraagde adviezen. Onze Minister zendt deze rapportage aan beide kamers der StatenGeneraal. 5 Bij ministeriÂ¨ele regeling worden in elk geval regels gegeven met betrekking tot de samenstelling van de commissie, bedoeld in het eerste lid. 6 De periode, bedoeld in het eerste lid, kan bij ministeriÂ¨ele regeling worden verlengd met een periode van ten hoogste 3 jaar. ARTIKEL XIII VERPLICHT ADVIES Indien de ouders van een leerling als bedoeld in artikel XII, tweede lid, eerste volzin, hun bezwaren kenbaar maken tegen een beslissing van het bevoegd gezag om die leerling niet toe te laten dan wel tegen de besteding van het leerlinggebonden budget, beslist het bevoegd gezag niet eerder op het bezwaar dan nadat het advies is uitgebracht door de commissie, bedoeld in artikel XII.

14.1.5

LWOO en PrO

Leerlingen die naar het Leerwegondersteunend- of Praktijkonderwijs gaan hoeven voor de Kernprocedure geen minimum cito-score te hebben. Het gevolg is dat deze leerlingen al in groep 7 van de basisschool buiten het cito-circuit worden gehouden. Leerlingen die geen cito-toets hebben gedaan maken eigenlijk geen kans meer om op andere vormen van regulier voortgezet onderwijs terecht te komen. De selectie die de wetgever beoogde te laten plaatsvinden aan het eind van de basisvorming op de school voor voortgezet onderwijs, vindt door de Kernprocedure nu vier jaar eerder plaats op de basisschool. Leerwegondersteunend onderwijs is onderwijs dat gegeven wordt aan leerlingen waarvan wordt aangenomen dat zij zonder ondersteuning niet in staat zijn een diploma te halen. Praktijkonderwijs is onderwijs dat wordt gegeven aan leerlingen die niet geacht worden in staat te zijn een diploma te halen. Toegang tot deze twee typen (voormalig speciaal ) onderwijs krijgen leerlingen nadat zij daarvoor toelaatbaar zijn bevonden door een Regionale Verwijzings Commissie (RVC) . De toelaatbaarheidsbeoordeling geschiedt op basis van

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’

201

landelijke criteria7 . De landelijke geldende toelatingsvoorwaarden voor praktijkscholen stellen dat het IQ van de leerling hoger moet zijn dan 60 (65). Op basis van een ministeri¨ele regeling mogen ook lgf-ge¨ındiceerde leerlingen worden toegelaten ongeacht hun IQ: In afwijking van een aanvraag voor praktijkonderwijs kan worden ingediend voor wie naar het oordeel van het bevoegd gezag het zorg en onderwijsaanbod van het praktijkonderwijs het beste aansluit bij de behoefte van de leerling en die: beschikt over een positieve indicatie van de CvI voor toelating tot het speciaal onderwijs of voortgezet speciaal onderwijs dan wel leerlinggebonden financiering en die: naar het oordeel van het bevoegd gezag, ongeacht het IQ en de leerachterstand, zoals vermeld in artikel 4, derde lid, van het RVC-besluit, een zodanige problematiek heeft dat indicatiestelling voor het praktijkonderwijs geboden is.

14.1.6

Schoolbeleid

Scholen hebben door de Kernprocedure een aanmerkelijk verlichting van hun taken bij het toelaten van leerlingen en het inrichten van hun onderwijs. Er mogen geen dubbele inschrijvingen worden gedaan en de regels zorgen voor een voor de school aangenaam homogene leerlingpopulatie. Alle scholen hebben met elkaar afgesproken uitsluitend toe te laten op basis van de Kernprocedure. Dat hebben heeft de gemeente Amsterdam gedaan om voortijdig schoolverlaten terug te dringen. Voor de gemeente Amsterdam is daar geld mee gemoeid: Met het Voortijdig Schoolverlaters Convenant heeft Amsterdam zich gecommitteerd aan een reductie van minimaal 10% van het aantal voortijdig schoolverlaters in het schooljaar 2004/2005 (15.000). Daartoe stelt het Rijk eenmalig een bijdrage van (maximaal) e3.000.000 ter beschikking. De rijksmiddelen zullen zowel worden ingezet op reparatie (bekostiging van de huisbezoeken) als op preventie: verhoging van het aantal leerplichtconsulenten ten behoeve van (onaangekondigde) controle op alle ROC vestigingen, maar ook om samen met de ROCs een kwaliteitsslag te maken waar het gaat om registratie en melding van verzuim en voortijdige uitval. 7

“RVC’s, regionaal zorgbudget en praktijkscholen met declaratiebekostiging” van 27 mei 2003 (Stb.262)

202

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

In 2008 voerde het Ministerie de druk op voor scholen om de uitval terug te dringen en stelt een bonus van e2000 ter beschikking van scholen voor iedere leerling minder die zonder diploma de school verlaat. De aanpak van schooluitval vraagt om een regionale aanpak. Kern van de afspraken met gemeenten en onderwijsinstellingen is om het aantal nieuwe voortijdig schooluitvallers in vier jaar met 40% te laten afnemen. Per schooluitvaller minder ontvangt de school een bedrag van e2.000. Gemeenten en scholen kunnen kiezen uit een â&#x20AC;&#x2DC;menulijst met daarin verschillende maatregelen die zij op lokaal niveau kunnen inzetten om schooluitval van jongeren te voorkomen. Zoâ&#x20AC;&#x2122;n aanpak kan leiden tot de conclusie van scholen dat leerlingen toelaten die geen diploma kunnen halen door de overheid bestraft wordt met een inhouding op de bekostiging. Niet langer zijn de wettelijke bepalingen inzake toelaten maatgevend maar het maximaliseren van inkomsten voor de school.

14.1.7

Jurisprudentie

Het was de meeste scholen tijdens de aanmeldingen van Sterre uiteindelijk duidelijk dat de Kernprocedure niet gehanteerd mocht worden voor beslissingen over toelaten. Dat ouders dit opmerkten werd door de meeste scholen en de gemeente Amsterdam genegeerd. Deze duidelijkheid kregen de scholen uiteindelijk wel door de ACTB-adviezen. Zoveel mogelijk hebben de scholen proberen te voorkomen dat de Kernprocedure onderwerp zou worden van de uitspraak van de rechter. Dat kon niet anders dan in de besluiten op bezwaar afstand te nemen van de Kernprocedure. In hun verweer voerden alle scholen aan - in navolging van de mening van de ACTB - niet te mogen toelaten omdat het volgens hen duidelijk was dat er geen diploma zou kunnen worden gehaald. Maar ook dit is een geschiktheidseis die aan de beslissing tot toelating ten grondslag wordt gelegd. In de enige gelijksoortige zaak heeft de rechtbank Zwolle-Lelystad daar over gezegd: Dat zij, zoals verweerster heeft gesteld, geen diploma zou kunnen behalen is, wat daar ook van zij, niet van belang. Daarvoor is redengevend dat, anders dan verweerster in het bestreden besluit stelt, niet aannemelijk geworden dat een diploma-eis kan worden gesteld, nog daargelaten dat het diploma binnen een bepaald aantal jaren zou moeten worden gehaald. Immers de tekst van artikel

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN â&#x20AC;&#x2DC;RUGZAKâ&#x20AC;&#x2122;

203

4, vijfde lid van het inrichtingsbesluit , zoals ook in de ACTBadviezen en in de uitspraak van de voorzieningenrechter op 20 november 2004 is overwogen, is daar duidelijk over: de diplomaeis geldt niet voor een school met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o. De stelling van verweerster ter zitting, dat de tekst van het inrichtingsbesluit achterhaald is en dat inmiddels wel een diploma-eis zou moeten gelden ook voor scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o. laat de voorzieningenrechter dan ook terzijde. Overigens is ook door de gemachtigde van verweerster ter zitting bevestigd dat in sommige gevallen, waartoe ook Thiandi zou kunnen behoren, vrijstelling kan worden verleend van het aantal jaren waarbinnen het diploma zou moeten worden gehaald. (ongepubliceerde uitspraak van de rechtbank Zwolle-Lelystad van 19 mei 2005) Het is complotdenken om achter het feit dat deze uitspraak niet gepubliceerd is op de www.rechtspraak.nl opzet te vermoeden. Zou de overheid, door deze uitspraak niet te publiceren, proberen te voorkomen dat bekend zou worden dat leerlingen naar een vo-school kunnen ook al zouden ze daar geen diploma kunnen halen? De rechtbank Amsterdam en de Raad van State zijn niet ingegaan op het beroep dat ouders op deze uitspraak deden. Maar er zijn meer aanwijzingen dat de overheid het voorkomen van voortijdig schoolverlaten belangrijker vond en vindt dan het toelatingsrecht tot reguliere scholen van leerlingen met een handicap, die, naar de gangbare opvattingen, minder of weinig kans maken een diploma te halen8 .

14.1.8

Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens

De hier relevante bepaling over leerrecht staat in artikel 2 van het eerste protocol van het EVRM. Het artikel stelt dat: Artikel 2 . Recht op onderwijs Niemand mag het recht op onderwijs worden ontzegd. Bij de uitoefening van alle functies die de Staat in verband met de opvoeding en het onderwijs op zich neemt, eerbiedigt de Staat het recht van ouders om zich van die opvoeding en van dat onderwijs te verzekeren, die overeenstemmen met hun eigen godsdienstige en filosofische overtuigingen . 8

zie verschuiving van de opvattingen daarover van de minister, de ACTB en de rechtbanken

204

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

Het lijkt alsof de Kernprocedure niemand het recht op onderwijs ontzegt. De Kernprocedure biedt immers zelfs een sluitende regeling is die voorziet in een school voor leerlingen die tijdens een eerste en tweede ronde niet zijn geplaatst. Maar door de aanmeldingen van Sterre is duidelijk geworden dat de Kernprocedure er ook en juist voor zorgt dat sommige leerlingen op geen enkele school kunnen worden geplaatst. Dit is duidelijk niet in overeenstemming met het Europees Verdrag. De ouders van Sterre hebben hierover een klacht ingediend bij het Europees Hof in Straatsburg. Door ratificatie van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) is Nederland gebonden aan de bepalingen van de verdragstekst. Hierbij moet aan de verdragstekst een groter gewicht toegekend worden dan aan de nationale weten regelgeving.

14.2

Het groeiend bewustzijn van de gemeente Amsterdam

Het beleid in de Kernprocedure ten aanzien van onderwijs aan Rugzakleerlingen heeft in Amsterdam een ontwikkeling doorgemaakt. In 2003 was het voor de Kernprocedure duidelijk dat er voor leerlingen met een handicap alleen speciaal onderwijs was. Een jaar later (2004) schreef de Kernprocedure dat het komend jaar zou worden bezien hoe Rugzakleerlingen in de Kernprocedure zouden passen. Weer een jaar later (2005) is men er uit in de Kernprocedure: voor rugzakleerlingen gelden dezelfde regels als voor andere leerlingen. Tijdens de behandeling van de rechtzaken rond Sterre slikte de gemeente - in de hoedanigheid als bevoegd gezag van de openbare scholen - deze opvatting weer in: het was de schoolbesturen door de ACTB duidelijk gemaakt dat de Kernprocedure niet kon worden toegepast door de gedaagde scholen. Artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit verbood een geschiktheidsonderzoek te betrekken bij de beslissing tot toelaten. Na afloop van de rechtzaken was de opstelling van de gemeente Amsterdam weer gewoon als voorheen - wie doet ons wat? - zoals vÂ´oÂ´or de rechtzaken: de regels van Kernprocedure werden weer onverminderd van toepassing verklaard.

14.2.1

Voortgezet Onderwijs: Zich nog van geen kwaad bewust

Tijdens het lgf-overleg tussen ministerie, onderwijs- en ouderorganisaties dat werd gevoerd tussen 2000 en 2002 was het voortgezet onderwijs de opvallende

14.2. HET GROEIEND BEWUSTZIJN VAN DE GEMEENTE AMSTERDAM205 afwezige. Niet verwonderlijk was dan ook dat in de Kernprocedure 2003/2004 in het geheel geen rekening werd gehouden met de nieuwe lgf-wetgeving. Of misschien was het wel verwonderlijk want het was de aanvankelijke bedoeling dat de lgf al op 1 augustus 2002 zou ingaan. Door de val van het kabinet Kok II en het daarop controversieel verklaren van het wetsontwerp was er een jaar uitstel. Het wetsontwerp was al begin 2002 gepubliceerd in het Staatsblad en de inhoud mag daarom goed bekend verondersteld bij goed geleide organisaties die door de wet worden geraakt. Maar misschien was het wel een collectief wegkijken van alles wat in “Zoetermeer” (later “Den Haag”) werd beslist omdat ervaring de scholen had geleerd dat het voor scholen geen gevolgen had als zij wetten of regelingen negeerden. In de Kernprocedure 2003/2004 komt het woord ’Rugzak’ of ’leerlinggebonden’ niet voor. Wel komt het woord ’handicap’ voor op de een na laatste bladzijde van de Kernprocedure: Het speciaal onderwijs (so en vso) en Regionale Expertise Centra ( RECs) De scholen voor speciaal onderwijs zijn in de nieuwe wet ingedeeld in zogenoemde clusters, afhankelijk van de specifieke deskundigheid die zij hebben over het onderwijs aan kinderen met een bepaalde stoornis of beperking. De scholen zijn ingedeeld in de volgende clusters: Cluster 1: visueel gehandicapte leerlingen Cluster 2: auditief gehandicapte leerlingen Cluster 3: (meervoudig) gehandicapte leerlingen (ZMLK) Cluster 4: leerlingen met ernstige gedragsproblemen en/of psychiatrische stoornissen (ZMOK) De scholen in een cluster werken samen in een Regionaal Expertise Centrum (REC). De nieuwe wet, zoals de Kernprocedure dat noemde, was de Wet op de Expertisecentra van 1998. .

14.2.2

Er is blijkbaar een Rugzakwetgeving

In de Kernprocedure 2005/2006, gepubliceerd in september 2004, komt het woord ’Rugzak’ inmiddels voor. Waarschijnlijk had het contact tussen ouders en DMO tot gevolg gehad dat tot de gemeente is doorgedrongen dat er inmiddels een ’rugzak’-wetgeving van kracht is geworden. Wat dit voor gevolgen kon hebben voor de Kernprocedure was de opstellers nog niet duidelijk:

206

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM Komend jaar zal worden bekeken in hoeverre het nodig en gewenst is om voor rugzakleerlingen die in het regulier onderwijs willen stappen aparte afspraken in de kernprocedure op te nemen.

Na de uitspraak van de voorzieningenrechter over toelaten van Sterre tot de toelatingsprocedure van de Kernprocedure was het voor de gemeente Amsterdam duidelijk dat ze door konden gaan met hun Kernprocedure. Niet de Kernprocedure was aan te klagen maar ouders konden voor de rechter alleen confrontaties aangaan met scholen die de kernprocedure toepasten. Later zou ook blijken hoe gemakkelijk scholen weg konden komen met een ten onrechte beroep op de Kernprocedure als afwijzingsgrond.

14.2.3

Wij passen de Kernprocedure niet aan voor Rugzakleerlingen

De gemeente Amsterdam is er uit! In de in september 2005 gepubliceerde Kernprocedure 2006/2007 schrijft zij dat: Ook leerlingen met een leerlinggebonden financiering, d.w.z. leerlingen met een indicatie voor het speciaal onderwijs, die met een betreffend basisschooladvies willen overstappen naar een school voor regulier voortgezet onderwijs, vallen onder de afspraken van de kernprocedure. Het beleidsvoornemen om het voortijdig schoolverlaten terug te dringen schijnt gered. De confrontaties moeten nog komen want de ouders van Sterre hebben een aantal aanmeldingen bij scholen lopen en zijn vast van plan deze tot de rechter uit te vechten.

14.2.4

De Kernprocedure mag niet worden toegepast

Sterre werd, volgend op de uitspraak van de voorzieningenrechter over toelaten tot de toelatingsprocedure van de Kernprocedure aangemeld bij negen scholen voor voortgezet onderwijs. Het was de bedoeling van ouders dat zij Sterre bij alle openbare scholen hadden aangemeld. In hun aanmelding wezen ouders de scholen erop dat zij Sterre buiten de Kernprocedure aanmeldden omdat de rechter dit als enig aangewezen manier zag en omdat de Kernprocedure in strijd was met de landelijke weten regelgeving. Desondanks waren de meeste afwijzingen toch gebaseerd op de Kernprocedure. Nadat ouders bezwaar hadden gemaakt tegen de afwijzingen kwam de ACTB in beeld. De ACTB meende de vrijheid te hebben om alleen advies uit te brengen over de scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met

14.2. HET GROEIEND BEWUSTZIJN VAN DE GEMEENTE AMSTERDAM207 een school voor vbo, de scholen uit de uitzonderingsbepaling van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit. In haar adviezen stelde de ACTB: 21. Op de toelating van Sterre tot het Calandlyceum is uitsluitend artikel 3 van het Inrichtingsbesluit van toepassing. Hieruit volgt dat de school geen aanvullende toelatingsvoorwaarden (zoals in artikel 4 van het Inrichtingsbesluit) mag stellen. 22. De ACTB constateert dat het bevoegd gezag in het toelatingsbeleid algemene toelatingscriteria hanteert, op basis van de zogenaamde kernprocedure. De kernprocedure is een convenant tussen de gemeente Amsterdam en de scholen voor Voortgezet Onderwijs in Amsterdam, waarin de doorstroming van leerlingen naar het Voortgezet Onderwijs wordt geregeld. De kernprocedure kent twee elementen die richtinggevend zijn voor het vervolgonderwijs: het basisschooladvies en de citoscore (of een vastgesteld leerachterstand + uitslag capaciteitenonderzoek). Het bevoegd gezag hanteert de elementen van de cito-score en het basisschooladvies uit de kernprocedure als toelatingscriteria (in haar toelatingsbeleid) bij toelating tot v.m.b.o-b/k/t, h.a.v.o., atheneum en gymnasium. Deze toelatingscriteria zijn ook van toepassing op leerlingen die ge穡覺ndiceerd zijn. 23. De ACTB is van oordeel dat het bevoegd gezag zich in dit geval niet kan beroepen op de toelatingscriteria van de kernprocedure, omdat het (op grond van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit) geen aanvullende toelatingscriteria mag stellen. Twee scholen denken dat de race gelopen is en besluiten9 uit de losse pols op bezwaar, een school denkt dat besluiten op bezwaar niet meer urgent is en laat niets meer van zich horen, ook niet na rappels. Ouders gaan tegen de besluiten van twee scholen in beroep. Een school houdt zelfs bij de rechter vol dat zij van mening is dat er door haar wel degelijk aanvullende toelatingsvoorwaarden gesteld mogen worden. De rechter vernietigt de besluiten van de twee scholen en draagt hen op binnen zes weken een nieuw besluit te nemen. (SG Reigersbos, de school die een besluit op bezwaar nemen niet wilde nemen, moest met een kort geding gedwongen worden alsnog te besluiten op bezwaar) Nu zijn de scholen ervan doordrongen dat ze de kernprocedure niet mogen toepassen: 9

zie de eerste besluiten op bezwaar van de OSB en van het Calandlyceum.

208

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM Ten aanzien van het onderdeel van uw bezwaar dat de afwijzing van Sterre niet kan worden gebaseerd op de Kernprocedure van de gemeente Amsterdam, heeft de Bestuurscommissie besloten U op dat punt in uw bezwaar tegemoet te komen en de Kernprocedure buiten beschouwing te laten bij de beantwoording van de vraag of Sterre a1 dan niet kan worden toegelaten tot de OSB. (Tweede besluit op bezwaar OSB)

en Het bezwaar van F. Ploeger en Y. Brouwers tegen het besluit van 26 april 2005, voor zover gericht tegen het onderdeel van de motivering van het besluit dat betrekking heeft op de ten onrechte gehanteerde aanvullende toelatingscriteria (zijnde o.a. basisschooladvies en cito toets score) gegrond, en voor het overige ongegrond te verklaren; (Tweede besluit op bezwaar Calandlyceum) Hoewel de scholen zeggen te hebben begrepen dat ze op grond van artikel 4 lid 5 geen geschiktheidstoets ten grondslag mogen leggen aan hun besluit om toe te laten lijkt het niet tot de scholen te willen doordringen dat dit niet alleen voor Sterre geldt maar voor alle leerlingen. Voor de rechtbank geven ze toe ten onrechte de Kernprocedure te hebben gehanteerd, in hun schoolgidsen en plannen blijven ze onverkort vasthouden aan de Kernprocedure. De Amsterdamse overheid betoont zich een onbetrouwbare partner. Bovendien nemen de scholen een door de ACTB gesuggereerde nieuwe geschiktheidstoets - het vermoeden of er een diploma gehaald zou kunnen worden - met beide armen aan om Sterre alsnog te weigeren. De rechtbank laat het toetsgeweld in een marginale toetsing over zich heen komen en geeft de scholen gelijk.

14.2.5

De burgemeester

Behalve dat Job Cohen ten tijde van de aanmeldingen van Sterre burgemeester van Amsterdam was, was hij tevens lid van de Taskforce Handicap en Samenleving. Dit inmiddels opgeheven gremium had als taakformulering: De Taskforce Handicap en Samenleving wil ervoor zorgen dat de maatschappij mensen met een handicap benadert als mensen die iets kunnen. In mei 2005 schrijven de ouders van Sterre Job Cohen aan en wijzen hem op de discrepantie tussen de landelijke weten regelgeving en de in zijn stad gehanteerde Kernprocedure met als resultaat dat rugzakleerlingen - in

14.2. HET GROEIEND BEWUSTZIJN VAN DE GEMEENTE AMSTERDAM209

Figuur 14.1: Burgemeester Job Cohen tegenstelling tot waarvoor rugzakwetgeving zijn bedoeld - niet in het regulier onderwijs maar uitsluitend in het speciaal onderwijs terecht kunnen. Het duurt tot eind augustus 2005 voor er een antwoord komt. Na zich te hebben laten voorlichten door zijn afdelingen en diensten komt Job Cohen tot de conclusie: ...Ik kan mij uw streven voorstellen om uw kind â&#x20AC;&#x2122;op een gewone manierâ&#x20AC;&#x2122; aan de Nederlandse samenleving te willen laten deelnemen. U stelt dat uw dochter alleen volwaardig deelneemt als zij gaat naar een school in het reguliere voortgezet onderwijs. Ik ben er echter van overtuigd dat een volwaardige deelname aan de samenleving voor uw dochter meer nog inhoudt dat zij gebruik maakt van de maximale mogelijkheden in het onderwijs. Voor uw dochter denk ik dat dit te vinden is in het speciaal onderwijs, wat mijns insziens ook een volwaardig onderdeel van onze samenleving is en waar voor uw dochter uitstekende onderwijsmogelijkheden te vinden zijn... Na deze brief is het ouders niet helemaal duidelijk wat het bestaansrecht zou kunnen zijn van de Taskforce.

14.2.6

De wethouders

De wethouders van Onderwijs van de Centrale Stad (Amsterdam) hebben steeds zitting in het Lokaal Onderwijs Forum en overleggen daar met het

210

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

OSVO, het Overlegorgaan voor Scholen in het Voortgezet Onderwijs10 . Het is dit orgaan dat jaarlijks de Kernprocedure opstelt. Tijdens de periode rond de aanmeldingen van Sterre zijn er drie wethouders onderwijs geweest. Met of namens alledrie de wethouders is schriftelijk contact over Sterre geweest. Alledrie de wethouders moeten volledig op de hoogte zijn (geweest) over de mislukte aanmeldingen van Sterre. Beslissingen zijn niet buiten hen om door hun diensten genomen. De drie (PvdA) wethouders kiezen blijkbaar volmondig, willens en wetens voor de Kernprocedure wetend dat daarmee de toegang tot regulier onderwijs wordt ontzegd aan leerlingen met een handicap die waarschijnlijk geen diploma kunnen halen. Ze geven daarmee ook groen licht aan scholen om onbekommerd door te gaan met het hanteren van de Kernprocedure als toelatingsinstrument. Zij kiezen daarmee VOOR segregatie van leerlingen met een handicap en TEGEN inclusie. A. Aboutaleb geeft in zijn brief van 2004 aan dat rugzakleerlingen thuishoren in het speciaal onderwijs. Leerlingen met een rugzakindicatie mogen niet meedoen aan de toelatingsprocedure van de Kernprocedure en omdat de scholen onderling hebben afgesproken dat zij uitsluitend toelaten volgens de Kernprocedure maakt een grote groep Rugzakleerlingen geen kans. Tijdens het jaar dat H.Y. Buyne wethouder van onderwijs was, twee jaar nadat Sterre naar Londen vertrokken was, kwam een van haar diensten tot 10

Het OSVO is in 2006 omgevormd tot een vereniging. Volgens het beleidsplan van het OSVO was dit nodig omdat: Vooral de onduidelijke verantwoordelijkheidsverdeling leidt tot onnodig ingewikkelde overlegstructuren, rolverwarring en besluiteloosheid. De diversiteit van aanpak van onderwerpen is heel groot. Maar het is noodzakelijk dat de schoolbesturen zich voldoende kunnen herkennen in het OSVO-bestuur. De samenstelling van het bestuur zal ter discussie gesteld worden. Doel van dit strategisch beleidsplan is het (opnieuw) formuleren van de strategische kaders van waaruit en waarbinnen de Vereniging OSVO opereert. De vereniging probeert daarmee een eind te maken aan onduidelijke overlegstructuren, zoals het stelt in haar beleidsplan: Ook de verhouding met de gemeente, en met name met de DMO, verdient nadere precisering. Eerder in deze notitie is aangegeven op welke terreinen gemeente en schoolbesturen afspraken hebben, en waar zij samen optrekken. Om te voorkomen dat we (opnieuw) verstrikt raken in ondoelmatige overlegstructuren, zal met de gemeente en andere overlegpartners gesproken moeten worden over functie- en verantwoordelijkheidsverdeling. Dit moet leiden tot heldere werkafspraken, duidelijker prioriteiten en transparantere communicatie en besluitvorming.

14.2. HET GROEIEND BEWUSTZIJN VAN DE GEMEENTE AMSTERDAM211 de ontdekking dat Sterre, hoewel ingeschreven in het gemeentelijk bevolkingsregister, niet stond ingeschreven op een school in Amsterdam. Ouders werden verzocht om aan te geven waar Sterre dan wel stond ingeschreven. Omdat de ouders en Sterre inmiddels in Londen woonden en daarom de post in Amsterdam door hen niet dagelijks werd gelezen lag er na enkele maanden een escalerende reeks brieven die in steeds dreigender bewoordingen waarschuwden met inzetten van de leerplichtambtenaar. Na de diensten gewezen te hebben op de voorgeschiedenis en nadat hierop geen antwoord werd ontvangen schreven ouders de wethouder aan. Onder excuses met de toezegging dat dergelijke post voorkomen zou worden, kon niet nagelaten worden toch nog op te merken dat: Na de lange geschiedenis die u en de gemeente Amsterdam inmiddels met elkaar hebben, kan ik als wethouder Onderwijs helaas geen nieuwe inzichten toevoegen aan dit verhaal. Wij zijn als gemeente nog immer van mening, dat er voor Sterre goed Speciaal Onderwijs in Amsterdam beschikbaar is. ... Het aanbod van de Esprit Scholengroep om uw dochter op het praktijkonderwijs te plaatsen, is destijds door u als ouders van de hand gewezen. Door die beslissing werd het welhaast onmogelijk om in Amsterdam nog een passende school voor uw dochter te vinden. De wethouder heeft het hier over praktijkschool De Poort. Het moet de wethouder bekend zijn dat het aanbod van de Esprit Scholengroep door de Landelijke Klachten Commissie in haar advies als een niet reÂ¨eel aanbod werd afgedaan. Ouders klagen er bij de wethouder (nu L. Asscher) over dat de gemeente Amsterdam inmiddels bezig is de toegang tot het mbo middels een Kernprocedure II dicht te timmeren voor rugzakleerlingen. De wettelijke mogelijkheid die voor (leerlingen als) Sterre wordt geboden in te stromen in het mbo wordt door de Kernprocedure II ongedaan gemaakt. Ook wethouder Asscher schrijft in zijn brief (2008) weer: Als gemeente zijn wij nog immer van mening, dat er voor Sterre goed Speciaal Onderwijs in Amsterdam beschikbaar is. Het aanbod van de Esprit Scholengroep om uw dochter op het praktijkonderwijs te plaatsen, is destijds door u als ouders van de hand gewezen. Door die beslissing werd het welhaast onmogelijk, om in Amsterdam nog een passende school voor uw dochter te vinden.

212

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

Het verzoek om een verklaring over te leggen dat Sterre dagonderwijs in Londen volgt komt er ook weer in augustus 2008, ondanks de toezeggingen van de vorige wethouder.

14.2.7

De leerplichtambtenaren

Leerplichtambtenaren blijken niet in staat geweest om voor Sterre een toegang tot een school te forceren. Deels omdat er geen continu¨ıteit in de functie van leerplichtambtenaar was (veel verplaatsingen) en deels omdat de leerplichtambtenaren - in ieder geval ten tijde van de aanmeldingen van Sterre - niet op de hoogte waren van de lgf. Het is ouders niet gelukt om met de leerplichtambtenaar tot een inhoudelijke behandeling van de dreigende “thuiszit”-situatie te komen.

14.2.8

Handhaving leerplicht

Sterre verliet in 2005 de basisschool in Almere. Hoewel zij daar vier jaar naar de basisschool is gegaan heeft zij nooit ingeschreven gestaan in het bevolkingsregister van Almere. In die tijd hadden wij twee huizen. Sterre heeft haar hele leven uitsluitend ingeschreven gestaan in het bevolkingsregister van Amsterdam. Dat Sterre in Nederland op geen enkele school ingeschreven stond werd niet eerder dan in 2007 ’ontdekt’. In september 2007 stuurde de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Amsterdam een brief aan ouders waarin zij gesommeerd werden een schoolverklaring te overleggen van de school waar Sterre op dat moment dagonderijs volgde. Wrang daarbij is dat Sterre op dat moment 16 jaar was en op dat moment op grond van de gewijzigde leerplichtwet 1969 niet meer leerplichtig was. In de gewijzigde leerplichtwet werd weliswaar een kwalificatieplicht ge¨ıntroduceerd voor leerlingen die nog geen 18 jaar waren, maar leerlingen (als Sterre) die ooit ingeschreven hadden gestaan op een WEC-school waren uitgezonderd van die kwalificatieplicht.

14.2.9

Tot slot

De Rugzakwetgeving beoogt meer leerlingen met een handicap naar het reguliere onderwijs te laten gaan. De meeste scholen voor voortgezet onderwijs zien daar niets in. Het vraag een grote flexibiliteit en inspanning van scholen en er staat nauwelijks extra bekostiging tegenover. Terugdringen van voortijdig schoolverlaten beoogt meer leerlingen een diploma te laten halen. Dat zou kunnen, de methode Amsterdam, door leerlingen all´e´en op een school te laten instromen die past bij het niveau van de

14.2. HET GROEIEND BEWUSTZIJN VAN DE GEMEENTE AMSTERDAM213 leerling. Scholen hebben daarvoor een grote voorkeur: het maakt het aannameproces makkelijker en de lessen hoeven niet aangepast te worden aan leerlingen die anders zijn. Bovendien krijgen scholen op grond van een convenant met het Ministerie een grotere som geld uit naarmate meer resultaat wordt geboekt in het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. In Nederland en dus in Amsterdam waait er deze tijd de wind om de scholen zélf te laten bepalen hoe het onderwijs gegeven wordt. Ook het oplossen van dillema’s wordt aan scholen overgelaten. Het kan onder zulke omstandigheden niet anders dan dat gekozen wordt voor het geld, gemak en niet voor leerlingen met een handicap. Dat is precies wat gebeurd is. De Kernprocedure filtert de leerlingen die extra aandacht vragen en de voortijd schoolverlaten doelstellingen in gevaar brengen uit. Die moeten maar naar het speciaal onderwijs of worden opgevangen in het Leerwegondersteunend of praktijkonderwijs. De gemeente Amsterdam kiest daarmee voor het recht van de sterkste. De gemeente Amsterdam komt niet op voor zorgleerlingen maar volgt kritiekloos de gemakzuchtige scholen. Daar waar de gemeente zélf bevoegd gezag is van scholen, laat zij ook na bescherming te bieden aan de zwakkeren in de samenleving maar volgt kritiekloos de onderbuikgevoelens van het onderwijzend personeel. De gemeenteraad die moet toezien op het goed functioneren van het stadsbestuur, verdrinkt in beleidsnota’s over onbelangrijke details van scholen, maar krijgt het uitsluiten van leerlingen niet op de agenda. Daarbij is er een consensus dat het toelaten van leerlingen met een handicap op reguliere scholen de vaart uit het onderwijs haalt en daarmee de doelstelling van terugdringen van voortijdig schoolverlaten in gevaar brengt. Een initiatief tot het oprichten van de Onderwijs Consumenten Organisatie heeft ertoe geleid dat er een nieuwe organisatie is opgericht en dat deze vervolgens tot spreekbuis van de gemeente is gemaakt. Het signaal dat de aanpassing van de leerplichtwet 1969 afgeeft stuurt de gemeente ook in de richting die leerlingen met een handicap ontmoedigt of het voor hen onmogelijk maakt om naar school te gaan. Er was al een mogelijkheid om voor leerlingen met een handicap ontheffing van de leerplicht aan te vragen. De aanpassing van de leerplichtwet in augustus 2007 betreft de invoering van een kwalificatieplicht voor leerlingen die voor hun 18e jaar nog geen startkwalificatie hebben gehaald. Leerlingen die ooit een specialeschool hebben bezocht worden in de nieuwe wet automatisch vrijgesteld van kwalificatieplicht. Onder deze omstandigheden hebben zorgleerlingen niets van de overheid te verwachten. Er is een bestel gecreëerd waarin zelfs scholen die wél leerlingen met een handicap zouden willen toelaten daarin worden ontmoedigd

214

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

of het hun onmogelijk wordt gemaakt. In de Kernprocedure is immers afgesproken dat alle scholen uitsluitend volgens de regels van de Kernprocedure zullen toelaten. Daardoor zijn zorgleerlingen veroordeeld tot slecht speciaal, praktijk-, leerwegondersteunend of helemaal geen onderwijs . Dat is een haast 100 procent garantie op het uitblijven van een diploma en het veroordeeld worden tot de onderkant of buitenkant van de samenleving. In Amsterdam staan voor kinderen met een handicap alle seinen op rood. Ze mogen niet naar een gewone school. De gemeente laat niet na steeds te wijzen op de mogelijkheid om ontheffing te vragen van de leerplicht of dwingt ze naar speciale scholen te gaan. Dat speciaal onderwijs goed is voor leerlingen met een handicap wordt door geen enkel onderzoek onderschreven. Om de eindeloze herhaling van de discussies over speciaal onderwijs te voorkomen heeft Nederland meerdere verklaringen11 ondertekend waarin zij verklaart dat alleen regulier onderwijs recht doet aan leerlingen met een handicap. Speciale scholen liggen voornamelijk met zichzelf overhoop: hebben geen doelstellingen anders dan de gehandicapte buiten de reguliere samenleving te houden en worden al jarenlang door de onderwijsinspectie als zorgelijk beoordeeld. Het beeld er niet bij te horen en niet te mogen meedoen wordt voor de gehandicapte leerling voortdurend bevestigd. Het buitensluiten en marginaliseren van gehandicapten wordt door speciale scholen de opstelling van de overheid gelegitimeerd. Een speciale school bezoeken is een goede voorspeller voor instroom in de WAJONG zonder vooruitzichten op werk of een goede toekomst. Mensen die een WAJONG uitkering hebben worden vervolgens vaak gezien als profiteurs en keer op keer worden er repressieve maatregelen of voornemens aangekondigd om de uitkering te stoppen om de gehandicapte tot werken te dwingen.

14.3

Toch nog even: Wat heeft Amsterdam geleerd?

Na de niet-ontvankelijk verklaring van de klacht die wij hebben gedeponeerd bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) hebben wij nog geprobeerd de gemeente Amsterdam aan te spreken op de beslissingen die zij in haar hoedanigheid als bevoegd gezag van openbare scholen heeft geno11

zie bijvoorbeeld Raad van Ministers van de Europese Unie Raad van Europa: beleid tav revalidatie van gehandicapten Standaardregels betreffende het bieden van gelijke kansen voor gehandicapten Salamanca statement

14.3. TOCH NOG EVEN: WAT HEEFT AMSTERDAM GELEERD? 215 men. Dat hebben wij gedaan door een klacht te beleggen bij de Gemeentelijke Ombudsman en, toen deze zich niet bevoegd achtte door de het College van Burgemeester en Wethouders aan te spreken. Paralel legden wij de klacht voor aan de Commissie Gelijke Behandeling (CGB). De CGB neemt alleen gevallen in behandeling waarbij een school een leerling heeft geweigerd na de uitbreiding van de Wet Gelijke Behandeling op grond van Handicap en Chronische Ziekte (WGBH/CZ) met het funderend onderwijs in augustus 2009. Het bleken allemaal doodlopende trajecten te zijn. Er moet nog heel veel gebeuren in Nederland voor dat de rechten van leerlingen met een handicap op regulier onderwijs ook echt worden erkend!

14.3.1

De Gemeenstelijke Ombudsman

De website van de Gemeentelijke Ombudsman omschrijft haar taak als: U kunt bij de Gemeentelijke Ombudsman een klacht indienen over (diensten en bedrijven van) de gemeenten Amsterdam, Almere, Diemen, Landsmeer, Oostzaan, Waterland, Weesp, Zaanstad en de Stadsregio Amsterdam. U dient uw klacht wel eerst bij de betrokken gemeente in te dienen. De klacht die wij op 15 februari 2009 aan de Gemeentelijke Ombudsman voorlegden was een herhaling van de klacht van 29 mei 2008. Onze klacht bij u betrof het Calandlyceum dat, hoewel het in haar besluit op bezwaar heeft verklaard de Kernprocedure niet te mogen toepassen, deze Kernprocedure in haar schoolgids toch blijft hanteren. Ruim een maand later ontvangen wij een reactie van de Gemeentelijke Ombudsman. Hierin stelt hij: In 2008 hebt u zich tot mij gewend met een verzoek tot onderzoek naar het stellen van aanvullende toelatingseisen aan uw dochter Sterre door het Caland Lyceum. Deze aanvullende eisen uit de Kernprocedure zijn in onderhavig geval in strijd met het Inrichtingsbesluit Wet Voortgezet Onderijs. Op formele gronden heb ik uw zaak destijds niet verder in behandeling genomen. ... Ik zie aanleiding om de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling, betrokken bij het opstellen van de Kernprocedure, schriftelijke

216

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM vragen te stellen over de aanvullende toelatingseisen aan leerlingen door Amsterdamse scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor vbo.

De ombudsman gaf ons ook nog in overweging een klacht in te dienen bij de geschillencommissie van de Kernprocedure. Hoewel het geschil over de Kernprocedure uit en ten treure was uitgevochten voor de rechter was van het indienen van een klacht - achteraf bezien - weinig te verwachten. Desondanks dienden wij een klacht in bij de geschillencommissie. Het indienen van de klacht was in ieder geval voor de Gemeentelijke Ombudsman reden om het antwoord van de geschillencommissie af te wachten. Bij brief van 27 maart 2009 berichtte hij: Aangezien u de kwestie in breder verband dan alleen de weigering van uw dochter hebt voorgelegd, lijkt het mij zinvol de reactie van de geschillencommissie af te wachten. Ik heb DMO verzocht mij een kopie van de uitspraak te doen toekomen en heb meegedeeld dat ik ervan uitga dat de zaak voortvarend ter hand wordt genomen. Die uitspraak kwam op 4 juni 2009. En ja hoor, door de stukken niet, niet goed of selectief te lezen stelt de geschillencommissie: ... De geschillencommissie kan u niet volgen in uw klacht dat de procedure in strijd is met de geldende wetgeving en in het bijzonder artikel 3 en 4 van het Inrichtingsbesluit. De in de Kernprocedure opgenomen toelatingseisen en voorwaarden in hoofdstuk 2 van de Kernprocedure zijn niet anders dan een weergave van de toelatingsvoorwaarden uit eerdergenoemd besluit. De wet heeft derhalve vastgelegd welke onderwijskundige gegevens bij de overstap naar het voortgezet onderwijs nodig zijn. De wet heeft evengoed vastgelegd dat scholen die een gemeenschappelijk eerste leerjaar hebben voor het voorbereidend beroepsonderwijs de aanvullende toelatingsvoorwaarden uit artikel 4 eerste en tweede lid Inrichtingsbesluit niet mogen toepassen. De Kernprocedure is naar oordeel van de geschillencommissie niet strijdig met het voorgaande. Immers, in alle gevallen stelt de wet dat het bevoegd gezag op basis van een afgegeven basisschooladvies en de daarbij aangeboden onderwijskundige informatie beslist over toelating, ofwel moet beoordelen of een leerling in staat is de betreffende opleiding succesvol af te ronden en daarmee plaatsbaar is voor de betreffende opleiding.

14.3. TOCH NOG EVEN: WAT HEEFT AMSTERDAM GELEERD? 217 Dit onsamenhangend betoog is in contrast met het advies van de Commissie Bezwaar en Beroep dat destijds op blz 6 e.v. stelde: ... De ACTB heeft echter tevens bepaald dat de door het Calandlyceum gehanteerde aanvullende toelatingscriteria uit de kernprocedure (zijnde o.a. basisschooladvies en cito toets score), in strijd zijn met het bepaalde in het Inrichtingsbesluit WVO aangezien een school met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o. op grond van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit geen aanvullende toelatingscriteria mag stellen. De commissie onderschrijft -zoals hierboven reeds vermeld- deze conclusie. Dit brengt met zich mee dat het onderdeel van de motivering van het bestreden besluit dat betrekking heeft op deze criteria, naar het oordeel van de commissie niet aan het bestreden besluit ten grondslag kon worden gelegd. ... Per brief van 5 juni 2009 gaven wij commentaar op het antwoord van de geschillencommissie: Het was niet mijn bedoeling als klacht aan de klachtencommissie voor te leggen dat de Kernprocedure in strijd is met de wetgeving in het Inrichtingsbesluit, daar is immers al veel over gewisseld. Mijn klacht betrof het feit dat het bevoegd gezag van het Calandlyceum in haar tweede besluit op bezwaar heeft besloten dat het Calandlyceum inderdaad de Kernprocedure niet mag toepassen bij het toelaten van leerlingen maar dat het Calandlyceum (en de andere vo-scholen) desondanks door blijft gaan met het hanteren van de Kernprocedure als slagboom. Het duurt tot 12 november 2009 voor de Ombudsman met een reactie komt: DMO stelt dat een onderzoek naar de geschiktheid van een kandidaat voor het vbo op grond van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit niet verplicht is. Op grond van de bevoegdheid van het schoolbestuur om te beslissen over de toelating mag het echter onderzoeken of de leerling het diploma zal kunnen behalen. Als ombudsman is het niet aan mij om mij uit te spreken over de juridische juistheid van dit standpunt. Ik sta voor de vraag of ik het vermoeden heb dat de gemeente onbehoorlijk handelt. De reactie van de dienst komt mij niet evident onbehoorlijk voor. Dit brengt mee dat ik geen aanleiding zie nader onderzoek te doen. Ik zal uw dossier sluiten.

218

HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

Na tegen zoÂ´ n wat ik noem gemakzuchtige afhandeling van mijn klacht bezwaar te hebben gemaakt stelt de Ombudsman eind december 2009 nog eens: Vaststaat dat de interpretatie van het inrichtingsbesluit tot uiteenlopende standpunten leidt. Bij het beoordelen van een juridische vraag is de rol van een ombudsman beperkt. Ik sta voor de vraag of het standpunt van DMO apert onjuist of onredelijk is. Gelet op de verschillende zienswijzen over het inrichtingsbesluit, acht ik dit niet het geval. Ik zal uw dossier dan ook niet heropenen. De rol van een ombudsman is dus beperkt. De ombudsman heeft in maart 2009 de kern van onze klacht begrepen: de Kernprocedure is in strijd met het Inrichtingsbesluit, maar scholen trekken zich daar niets van aan. In december heeft de ombudsman het over uiteenlopende standpunten. Het traject met de Gemeentelijke Ombudsman heeft na bijna twee jaar niets opgeleverd dan dat.

14.3.2

Aanvraag bij het College van Burgemeester en Wethouders

14.3.3

Commissie Gelijke Behandeling

Hoofdstuk 15 De ACTB

De Adviescommissie Toelating Begeleiding is in het leven geroepen om te voorkomen dat door marginale toetsingen van rechtbanken de discussie over het toelatingsrecht van lgf-leerlingen zou worden omzeild. Bij afwijzingen moet er nu een advies van de ACTB zijn voor aleer de rechtbank een beroepszaak daarover mag behandelen. Hoewel het advies niet bindend is blijkt de rechtbank in de enkele gevallen dat het tot een rechtzaak is gekomen het advies van de ACTB te volgen. In het spanningsveld tussen aan de ene kant proberen zoveel mogelijk diplomaâ&#x20AC;&#x2122;s te produceren en anderzijds zo veel mo219

220

HOOFDSTUK 15. DE ACTB

gelijk gehandicapte leerlingen in het regulier onderwijs op te nemen heeft de ACTB na een aanvankelijke aarzeling voor de diploma’s gekozen. Toevallig of niet, de ACTB heeft daarmee gekozen voor de richting die de regering als speerpunt van het beleid heeft benoemd en die ten koste gaat van de rechten van leerlingen met een handicap. De ‘Rugzak’-wetgeving is voorbereid in het lgf-overleg. Dit was een overleg dat tussen 2000 en 2002 plaatsvond en dat gevoerd werd met het ministerie van OCW, vertegenwoordigers van het onderwijsveld en vertegenwoordigers van ouders. Het resultaat was een uitwerkingsnotitie waarmee de wet en de algemene maatregelen van bestuur werden opgesteld. Het resultaat was ook en natuurlijk een compromis dat zoveel mogelijk recht deed aan de verschillende standpunten van de vertegenwoordigers in het overleg en aan de politieke verhoudingen. Pas op de laatste inhoudelijke vergadering van de vaste commissie voor onderwijs van de Tweede Kamer werd duidelijk en niet in de laatste plaats door een rechtzaak over een weigering om Sterre toe te laten tot een basisschool die juist op dat moment diende, dat er nu wel een wetsvoorstel lag dat de instemming had van de vertegenwoordigers van het onderwijsveld, maar dat het onderwijsveld zelf allerminst zat te wachten op alwéér een taakverzwaring of een verkapte bezuinigingsmaatregel. Dat scholen niet loyaal zouden meewerken aan het uitvoeren van de ‘Rugzak’ was iets wat tot dan angstvallig buiten de discussie was gehouden. De aangedragen casus van Sterre en de Regenboog toonde dat in ieder geval deze school alles uit de kast wilde halen om toch maar te voorkomen dat een gehandicapte leerling zou worden toegelaten tot hun school. En de argumenten van deze school werden aangedragen door de Besturenraad, een invloedrijke deelnemer aan het lgf-overleg die in het gremium van het lgf-overleg volledig achter de ‘Rugzak’ zegde te staan, maar die in een praktijkgeval een totaal tegengestelde opvatting bleek te hebben over gehandicapte leerlingen in het regulier onderwijs. Het ingediende amendement1 voor het instellen van een Adviescommissie Toelating en Begeleiding van PvdA Kamerlid Smits e.a. In een motie2 verzoekt Kamerlid Smits cs ook nog het instellen van onderwijsconsulenten die, als discussies tussen ouders en scholen wat stroef zouden lopen, hen zouden moeten bijstaan om het gesprek weer te helpen vlottrekken. De motie van de onderwijsconsulenten werd uitgevoerd ingaande 1 augustus 2002. Dit was de beoogde invoeringsdatum van de ‘Rugzak’, maar door de val van kabinet Kok-II en het eropvolgend controversiëel verklaren 1 2

Kamerstuk 27 728 nr 22, later gewijzigd in nr 37 Kamerstuk 27 728 nr 40

15.1. ACTB VOLGENS HAAR WEBSITE (JUNI 2008)

221

van het ‘Rugzak’-wetsvoortsel werd dit pas 1 augustus 2003 en kon ook pas toen de ACTB bij wet3 worden ingesteld. Uiteindelijk werd de ACTB op 28 november 2004 ge¨ınstalleerd. Het ministerie besloot de uitvoering van motie 27 728 nr 40 (onderwijsconsulenten) en de instelling van de ACTB als volgt te organiseren: De ACTB zou de regie voeren over de onderwijsconsulenten. Beide organen kregen hun kantoor in Den Haag op een steenworp afstand van het ministerie van OCW. Hoewel onafhankelijk werden ACTB en Onderwijsconsulenten door het ministerie betaald. De ACTB is voor drie jaar ingesteld met een eenmalige verlenging van drie jaar. De voorgenomen opheffing van de ACTB zal daarom op 1 augustus 2009 zijn. De ACTB probeert zich de laatste tijd te profileren als een adviesorgaan voor het beleidsterrein Passend Onderwijs. Omdat de ACTB in haar huidige vorm binnen afzienbare tijd gaat verdwijnen is het interessant om in dit hoofdstuk integraal over te nemen wat de ACTB over zichzelf vermeld op haar website (stand van juni 2008) omdat deze tekst met het verdwijnen van de ACTB uit beeld zal raken.

15.1

ACTB volgens haar website (juni 2008)

De Advies Commissie Toelating en Begeleiding (ACTB) is een onafhankelijke adviescommissie, ingesteld voor leerlingen met een handicap of stoornis die ge¨ındiceerd zijn voor speciaal onderwijs of voor onderwijs aan een reguliere school met leerlinggebonden financiering (LGF), het zogenaamde ‘rugzakje’. WIE IS DE ACTB? Mw. mr. drs. M.G. Nicola¨ı (voorzitter) Dhr. Prof. Dr. J.M.A. Hermanns Dhr. Drs. J.D. Rensen Dhr. P.A. Stobbelaar (vice-voorzitter) Dhr. Prof. mr. P.J.J. Zoontjens Secretaris (m.i.v. 15-03-2006): Dhr. mr. J.A.N. Gadella (geen lid van de ACTB) 3

2002, Stb 631, artikel XII en XIII

222

HOOFDSTUK 15. DE ACTB

Wat is een onderwijsconsulent? Een onderwijsconsulent (of OC) is een deskundige die zich op gezag en in opdracht van de ACTB ter plaatse op de hoogte stelt van de omstandigheden doe tot een verzoek aan de ACTB hebben geleid en daarover aan de ACTB rapporteert alsmede in opdracht van de ACTB een bemiddelende rol vervult bij plaatsingsproblemen of probelemen bij de besteding van LGF van kinderen die door een Commissie voor de Indicatiestelling toelaatbaar verklaard tot een van de onderwijssoorten, bedoeld in artikel 2, tweede lid, van de Wet op de expertisecentra. Het netwerk van de onderwijsconsulenten is ondergebracht bij de ACTB. Wat is een onderwijsconsulent+? Een onderwijsconsulent+ of OC+ is een onafhankelijke en onpartijdige deskundige die structurele problemen rondom individuele plaatsing van kinderen met een handicap (zowel in het regulier als speciaal onderwijs) en rondom besteding van de rugzakmiddelen op projectmatige wijze aanpakt. Wanneer is de ACTB ge穡覺nstalleerd? Volgens artikel XII lid 1 jo lid 6 van de Regeling Leerlinggebonden Financiering, (Staatsblad 2002, 631) (hierna: LGF) stelt de Minister van OCW ten behoeve van een goede invoering van LGF een Adviescommissie voor toelating en begeleiding in (ACTB) voor de periode van 1 augustus 2002 tot 1 augustus 2005 met de mogelijkheid van verlenging door de Minister van OCW met en periode van ten hoogtse 3 jaar. De ACTB is op 28 november 2003 geinstalleerd door de Minister van OCW. De feitelijke werkzaamheden van de ACTB zijn gestart op 1 januari 2004. De ACTB is een jaar later dan gepland genstalleerd en is derhalve werkzaam tot 1 augustis 2009. OCW heeft op 10 oktober 2005 een verlenging toegezegd tot 1 augustus 2009. De ACTB heeft de uitvoering van haar taken geregeld in een regelement. Bekijk hier: het Regelement ACTB. De ACTB heeft ook een klachtenregeling. Bekijk hier: de klachtenregeling ACTB.

15.1. ACTB VOLGENS HAAR WEBSITE (JUNI 2008)

223

Taken en bevoegdheden volgen uit artikelen XII en XIII LGF, de regeling ACTB en het regelement van orde van de ACTB. De doelstelling van de LGF is de bevordering van de emancipatie en integratie van leerlingen met een handicap in het reguliere onderwijs en de vergroting van de keuzevrijheid van ouders van ge穡覺ndiceerde leerlingen (voor regulier of speciaal onderwijs). Zie voor meer info over de LGF: Wet en Regelgeving. De ACTB is genstalleerd ten behoeve van een goede invoering van de LGF, door middel van: 1 (verplicht) juridisch advies 2 jaarlijks rapporteren aan de Minister van OCW en de Kamer over de werkzaamheden van de onderwijsconsulenten/ACTB 3 aansturing van de onderwijsconsulenten(+) Bereikbaarheid ACTB De ACTB wordt ondersteund door een secretaris en een bureau en is bereikbaar als volgt: Secretariaat ACTB Postbus 19521 2500 CM Den Haag E-mail: info@actb.nl Telefoon: 070-312 28 87 Fax: 070-312 28 70

ADVIEZEN EN BEVOEGDHEDEN Aan wie geeft de ACTB advies? 1 Ouders van (LGF)-ge穡覺ndiceerde leerplichtige leerlingen (onder 20 jaar). 2 Bevoegd gezag van school voor regulier basis of voortgezet onderwijs. 3 Vertegenwoordiger van een regionaal Expertise Centrum (hierna: REC). In welke gevallen?

224

HOOFDSTUK 15. DE ACTB 1 Bij afwijzing door het bevoegd gezag van een school voor regulier basis of voortgezet onderwijs van een verzoek om toelating van een ge穡覺ndiceerde leerling. 2 Bij verwijdering van een ge穡覺ndiceerde leerling door het bevoegd gezag van een school voor regulier basis of voortgezet onderwijs als de reden van de verwijdering handicap gerelateerd is. 3 Oneningheid tussen ouders en school voor regulier basis of voortgezet onderwijs over besteding van LGF-middelen (waaronder opstellen handelingsplan en onenigheid ouders en REC/ambulant begeleider over de (coordinatie van de) ambulante begeleiding). In welke gevallen kan de ACTB niet adviseren? 1 In het geval er (nog) geen (LGF) indicatie is. 2 Plaatsings-en bestedingsproblematiek (inclusief handelingsplan) in het speciaal onderwijs. 3 Indien het verzoek aan de ACTB ziet op toetsing van een beschikking van een Commissie voor de Indicatiestelling (hierna: CvI), een Regionaal Verwijzingscommissie (hierna: RVC) of een Permanente Commissie Leerlingenzorg (hierna: PCL). 4 Indien de verzoeker geen belang heeft bij zijn/haar verzoek Voorbeeld van geen belang bij verzoek: als een verzoeker meerdere verzoeken om advies tegelijk indient bij de ACTB. Bijvoorbeeld een ouder dient ten aanzien van de afwijzingen van de verzoeken om toelating van zijn kind bij vijf scholen, vijf verzoeken om advies in bij de ACTB. De ACTB zal in een dergelijk geval altijd slechts een afwijzing van een verzoek om toelating behandelen.4 Ander voorbeeld: een ouder meldt een meervoudig gehandicapte leerling aan bij scholen voor vmbo-t, havo en atheneum. In dit specifieke geval beschikte de ACTB over voldoende onderzoeksmateriaal om te kunnen vaststellen dat de leerling ook met inzet van LGF-middelen geen vmbo-t

Hier reageert de ACTB op de situatie de onstond toen de ouders van Sterre gedwongen waren om Sterre op alle openbare scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam aan te melden.

15.1. ACTB VOLGENS HAAR WEBSITE (JUNI 2008)

225

(of hoger) diploma zou kunnen halen5 . 5 Indien er geen sprake is van basis of voortgezet onderwijs, maar bijvoorbeeld hoger onderwijs.

Wanneer is een verzoek aan de ACTB verplicht? Het bevoegd gezag van een school voor regulier basis of voortgezet onderwijs is verplicht een advies te vragen aan de ACTB: • Bij een besluit van het bevoegd gezag inhoudende de afwijzing van een verzoek om toelating van een ge¨ındiceerde leerling; • Bij onenigheid over een handelingsplan of het niet totstandkomen van een besluit/handelingsplan of de besteding van LGF. Hierbij is het noodzakelijk dat de ouders bezwaar hebben gemaakt tegen het besluit tot afwijzing, (de uitvoering en/of totstandkoming van) het handelingsplan of het uitblijven van het besluit/handelingsplan of de besteding van LGF.

N.B.: de verplichting om advies geldt niet bij verwijdering Wat is het nut van een ACTB advies? Het advies van de ACTB vergt veel van partijen. Zij dienen hun standpunten schriftelijk te verwoorden en stukken aan te leveren. Over het algemeen loont het desondanks de moeite: 1 Het is regelmatig voorgekomen dat partijen “muurvaste” zaken alsnog -onder begeleiding van een onderwijsconsulenttot een oplossing kwamen nadat de ACTB door de ouder of het bevoegd gezag was ingeschakeld. Voorbeeld: Na inschakeling van de ACTB trekt het bevoegd gezag de verwijdering in of gaat alsnog over tot het opstellen van het handelingsplan. 5

Hier reageert de ACTB op de situatie die ontstond toen enkele van de scholen waarvoor Sterre werd aangemeld alléén onderwijs in vmbo-t en hoger gaven. Volgens de ACTB was er bij het ontbreken van een diplomaperspectief geen belang voor Sterre bij die aanmeldingen. Zie hierover ook Wél of geen diploma

226

HOOFDSTUK 15. DE ACTB 2 Op basis van de adviezen van de ACTB is een gestage jurisprudentielijn ontwikkeld, die reguliere scholen inzicht geeft in de criteria die zij dienen toe te passen bij plaatsing van een ge¨ındiceerde leerling. De rechters die tot nu toe hun oordeel over dergelijke zaken hebben gegeven achtten de criteria van de ACTB leidend voor de beoordeling van de zaken. Indien partijen na de ACTB adviesprocedure naar de burgelijke of bestuursrechter gingen voor hetzelfde probleem, paste de rechter tot nu toe de toetsingscriteria van de ACTB toe. Het is partijen om die reden aan te raden eerst een advies van de ACTB af te wachten alvorens tot een juridische procedure over te gaan. 3 De adviezen van de ACTB worden grotendeels overgenomen door reguliere scholen.

ACTB PROCEDURE EN TOETSINGSCRITERIA Toetsingscriteria bij afwijzing De ACTB onderzoekt voor een advies inzake afwijzingsbesluit onder meer: 1 of het bevoegd gezag van de reguliere school in voldoende mate heeft aangetoond dat hij niet in staat is aan de betreffende ge¨ındiceerde leerling kwalitatief goed onderwijs te kunnen bieden, dat op de individuele behoeften van de ge¨ındiceerde leerling is afgestemd. Hier doet de ACTB onderzoek aan de hand van vier vragen: (a) wat is nodig om de leerling op de school te kunnen laten functioneren (afgestemd op zijn/haar behoeften) (b) welke middelen staan de school ter beschikking (rugzakje, PGB) (c) wat is mogelijk op basis van deze middelen (voorzieningen) (d) waarom is de school niet in staat -ondanks de inzet van de middelen-de leerling kwalitatief goed onderwijs te bieden, afgestemd op diens behoeften?

15.1. ACTB VOLGENS HAAR WEBSITE (JUNI 2008) De school dient een onafhankelijke deskundige in te schaken, die onderzoekt welke voorzieningen de leerling tenminste nodig heeft om op de desbetreffende school te functioneren. Voorts kan de school zich niet beperken tot bestudering van het dossier: de school dient zijn besluit mede te baseren op eigen observatieonderzoek van de leerling. 2 of het bevoegd gezag van de reguliere school (zorg)beleid heeft vastgesteld ten aanzien van ge穡覺ndiceerde leerlingen (in het schoolplan en de schoolgids) 3 of het bevoegd gezag van de school een voldoende consistent en herkenbaar (toegankelijk en duidelijk) toelatingsbeleid voert. 4 of het bevoegd gezag van de reguliere school de criteria van het Inrichtingsbesluit WVO heeft toegepast (bij toelating op het voortgezet onderwijs). Bijvoorbeeld: bij toelating tot een school voor vmbo-g en t, havo en vwo dient de school de geschiktheid van de leerling voor deze typen onderwijs te toetsen aan de hand van methoden genoemd in artikel 4 van het Inrichtingsbesluit (de vraag is of de leerling de opleiding kan afsluiten met een diploma?). Deze verplichting geldt niet als de school uitsluitend een vmbo-k en b biedt of als de school ook hogere niveaus aanbiedt en een gemeenschappelijke eerste leerjaar heeft voor alle niveaus. Toetsingscriteria bij handelingsplan De ACTB onderzoekt voor een advies inzake een conflict over de besteding van het leerlinggebonden financiering/het handelingsplan onder meer (gebaseerd op de LGF): 1 de punten als genoemd bij toetsing van het afwijzingsbesluit; 2 of de voor de leerling noodzakelijke maatregelen zijn getroffen (zoals technische aanpassingen, onderwijskundige maatregelen, organisatie of bijdrage van ambulante begeleiding) en of deze zijn opgenomen in het handelingsplan; 3 of voldoende kenbaar is hoe het rugzakje besteed gaat worden en of de ouders/verzorgers van de leerling voldoende bij het opstellen van het handelingsplan zijn betrokken. Toetsingscriteria bij verwijdering De ACTB onderzoekt voor een advies inzake een conflict over de verwijdering van een ge穡覺ndiceerde leerling:

227

228

HOOFDSTUK 15. DE ACTB 1 de punten als genoemd bij toetsing van het afwijzingsbesluit en het handelingsplan; 2 of het bevoegd gezag van de school bij de verwijdering heeft gehandeld in overeenstemming met de bepalingen over verwijdering in het WPO of de WVO voor zover van toepassing.

PROCEDURE EN WERKWIJZE VAN DE ACTB De werkwijze van de ACTB is opgenomen in het reglement van orde van de ACTB van 11 januari 2006. Samengevat is de werkwijze als volgt: Verzoekers kunnen een verzoek om advies bij de ACTB indienen, bij voorkeur door middel van een door de ACTB opgesteld formulier (zie Procedure aanmelden). Secretariaat ACTB Email: info@actb.nl Postbus 19521 Telefoon: 070-3122887 2500 CM Den Haag Fax: 070-3122870 Het verzoek om advies is gesteld in de Nederlandse taal, wordt gedateerd en ondertekend en bevat tenminste: 1 de naam en het adres van de verzoeker en van het kind 2 het soort advies dat wordt gevraagd (verplicht/vrijwillig advies over toelating, verwijdering of besteding)

De verzoeker (die ouder/verzorger is) dient ter bescherming van zijn of haar privacy (en die van het kind) gelijktijdig met het verzoek een ondertekend toestemmingsformulier in, waarmee hij/zij de ACTB toestemming geeft om de persoonsgegevens van zichzelf/haarzelf of die van zijn/haar kind te verwerken (als bedoeld in artikel 41 lid 3 van het reglement van orde van de ACTB van 1 januari 2006). Indien de ACTB een melding krijgt van ouders dat zij bezwaar hebben gemaakt tegen een besluit van het bevoegd gezag en het

15.1. ACTB VOLGENS HAAR WEBSITE (JUNI 2008) bevoegd gezag geen advies heeft gevraagd aan de ACTB, dan schrijft de ACTB het bevoegd gezag aan met het verzoek een verzoek om advies bij haar in te dienen. Bij het verzoek dient een ouder de volgende stukken in: • toestemmingsformulier (in het kader van privacywetgeving, zie onder 1); • standpunt ten aanzien van het (voorgenomen) besluit van het bevoegd gezag; • indicatiestelling van de leerling; • rapporten van onafhankelijke deskundigen waaruit blijkt welke voorzieningen de leerling nodig heeft om op de betreffende school te kunnen functioneren. Bij het verzoek dient het bevoegd gezag de volgende stukken in: • het schoolplan; • de schoolgids; • het toelatingsbeleid; • het besluit tot afwijzing, het handelingsplan of besluit tot verwijdering; • het bezwaarschrift van de ouders; • rapporten van onafhankelijke deskundigen waaruit blijkt wat de leerling nodig heeft om op de desbetreffende school te kunnen functioneren; • overige informatie (correspondentie, gespreksverslagen etc.). De ACTB bepaalt op grond van de criteria of het verzoek ontvankelijk is. Indien het verzoek ontvankelijk is, stelt de ACTB de wederpartij in de gelegenheid te reageren. Vervolgens krijgen beide partijen nog een keer de mogelijkheid om over en weer op de standpunten van elkaar te reageren. De ACTB kan een onderwijsconsulent inschakelen om informatie in te winnen bij partijen. De onderwijsconsulent rapporteert zijn/haar bevindingen aan de ACTB. De ACTB sluit (binnen zes weken na het verzoek, zie 1) de procedure af met een advies. Het bevoegd gezag dient het advies in

229

230

HOOFDSTUK 15. DE ACTB zijn besluitvorming te betrekken. ADVIEZEN ACTB Hierbij vind u een overzicht van de geanonimiseerde adviezen van de ACTB tot op heden. ”Voorzieningenrechter Rechtbank Amsterdam neemt advies van de ACTB over in toelatingszaak.” ”Voorzieningenrechter Zwolle acht inhoud van de ACTB-adviezen leidend voor beoordeling van de zaak.” de ACTB-procedure kan mogelijk enkele weken extra vragen bij nog niet eerdere behandelde thema’s

15.2

Adviezen en rechtzaken

Er zijn in het bestaan van de ACTB weinig adviezen gegeven. De adviezen die gegeven werden betroffen voornamelijk vier leerlingen. Er is bij het aantreden van de ACTB een advies gegeven over de weigering van een school voor voortgezet onderwijs in Zutphen van een tweeling Lars en Niels. Het advies was dat de school op onjuiste gronden toelating had geweigerd en de ACTB adviseerde de school een nieuw besluit te nemen. De ouders van de tweeling hebben de toelating van Lars en Niels aangevochten voor de rechtbank en in hoger beroep bij het Hof in Arnhem. De ouders werden in het ongelijk gesteld en Lars en Niels werden niet toegelaten. Er zijn twee adviezen gegeven voor een meisje (Thiandi), dat zich had aangemeld bij twee openbare scholen voor voortgezet onderijs in Almere. De ouders van Thiandi waren ervan overtuigd - en de scholen hebben dat niet weersproken - dat Thiandi een diploma zou kunnen halen. Thiandi voldeed aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden voor die scholen. De adviezen waren dat beide scholen op onjuiste gronden hadden afgewezen en de ACTB adviseerde de scholen een nieuw besluit te nemen. Beide scholen vielen overigens onder hetzelfde bevoegd gezag. Voor ´e´en school daarvan zijn ouders naar de rechter gegaan. De rechtbank vernietigde het primaire besluit van die school en gaf de school de opdracht een nieuw besluit te nemen. Hiertegen tekende de school hoger beroep aan bij de Raad van State. De Raad van State oordeelde dat de rechtbank terecht het primaire besluit van de

15.2. ADVIEZEN EN RECHTZAKEN

231

school had vernietigd, maar oordeelde tevens dat de school de leerling niet hoefde toe te laten. Schrijnend in deze zaak was dat het bevoegd gezag van de scholen die alles uit de kast haalden om Thiandi te weigeren, tevens het bevoegd gezag was van de @rchipel, de school die als eerste in Nederland de pilot inclusief onderwijs had ingesteld met Thiandi en Sterre. ´ en advies ging over Voor Sterre heeft de ACTB zes adviezen gegeven. E´ een school voor vmbo-t en havo, vier adviezen over scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor vbo en één advies voor een praktijkschool. Voor de IVKO adviseerde de ACTB dat het primaire besluit op onjuiste gronden was genomen en het besluit op bezwaar prematuur, zonder het advies van de ACTB te hebben afgewacht, was genomen. Ouders tekenden beroep aan tegen het besluit op bezwaar en werden in het gelijk gesteld. De rechter droeg de IVKO op een nieuw besluit op bezwaar te nemen. Dit nieuwe besluit op bezwaar werd door de rechter in stand gehouden en Sterre werd niet toegelaten tot de IVKO. Voor vier openbare scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor vbo werden door de ACTB vier adviezen6 gegeven. In deze adviezen stelde de ACTB niet aan de beoordeling van de primaire besluiten om Sterre te weigeren te zijn toegekomen omdat het voor de ACTB duidelijk was dat Sterre geen diploma in de door de scholen aangeboden schoolsoorten zou kunnen worden behaald. De ACTB stelde dat, hoewel Sterre aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden voldeed, de wetgever de gevolgen van de lgf op de toelatingsvoorwaarden genoemd in het Inrichtingsbesluit WVO waarschijnlijk niet goed had overzien, maar dat uit het feit dat het voortgezet onderwijs gericht is op het halen van een diploma kan worden afgeleid dat leerlingen die geen diploma kunnen halen niet hoeven te worden toegelaten. Drie van die vier scholen handhaafden in een drieregelige brief hun primaire besluit, één school wilde helemaal niet besluiten op bezwaar en moest daartoe door de rechter worden gedwongen. Tegen drie besluiten op bezwaar gingen ouders in beroep. De rechter verklaarde het beroep van ouders gegrond en droeg de scholen op een nieuw besluit te nemen. Het tweede besluit op bezwaar van de twee scholen en het eerste besluit op bezwaar van de school die daartoe via de rechter gedwongen moest worden, werd in een gevoegde behandeling onder gelijke argumentering in stand gelaten. Arbitrair hebben ouders hoger beroep aangetekend tegen één uitspraak. De Raad van State 6

vier adviezen over scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor vbo. De scholen waren verschillend maar de conclusies waren eensluidend: het advies voor het Calandlyceum, het advies voor de OSB, het advies voor SG Reigersbos en het advies voor het Brederode college

232

HOOFDSTUK 15. DE ACTB

liet daarbij de weigering van de school om Sterre toe te laten in stand. De ACTB weigerde aanvankelijk adviezen te geven voor drie aanmeldingen van Sterre, maar kwam terug op de weigering advies te geven over één school. Voor twee categorale gymnasia bleef de ACTB bij haar standpunt om geen advies te geven. Die scholen hebben geen primair besluit genomen en ouders hebben tegen de fictieve weigeringen bezwaar gemaakt. De scholen hebben daarna ook niet meer besloten op bezwaar. De ACTB heeft een advies gegeven over de primaire weigeringen (er waren er drie) van een praktijkschool om Sterre toe te laten. De ACTB adviseerde dat de praktijkschool op onjuiste gronden had besloten om Sterre niet toe te laten en adviseerde de school een nieuw besluit te nemen. De praktijkschool nam geen nieuw besluit en ouders dienden een klacht in bij de Landelijke Klachten Commissie. De klachtencommissie oordeelde dat de praktijkschool zich niet voortvarend had opgesteld maar dat niet kon worden vastgesteld of de praktijkschool Sterre’s aanmelding bewust frustreerde. De eerste vijf adviezen van de ACTB werden overgenomen door de rechtbank en later de Raad van State. Het had de ACTB - en later de rechtbank duidelijk moeten zijn - en ouders hebben dit ook als grief aangevoerd in het hoger beroep bij de Raad van State, dat er dan in Nederland in het geheel geen onderwijs voor Sterre zou zijn. De Raad van State is op deze grief niet ingegaan. De uitspraken van de Raad van State over Thiandi en Sterre laten zien dat het in Nederland niet uitmaakt of een gehandicapte leerling wél of géén diploma kan halen: de school kan ten allen tijden de leerling ongestraft weigeren ook al voldoen ze aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden. Door deze uitspraken is duidelijk geworden dat het geen zin heeft om een weigering van een leerling voor de rechter aan te vechten. Het heeft daarom ook nauwelijks zin meer om een advies aan te vragen bij de ACTB, niet in de laatste plaats omdat de ACTB al vroeg oordeelt of het in het belang is van ouders of leerling om een advies uit te brengen. In welke gevallen kan de ACTB niet adviseren? ... 4. Indien de verzoeker geen belang heeft bij zijn/haar verzoek Voorbeeld van geen belang bij verzoek: als een verzoeker meerdere verzoeken om advies tegelijk indient bij de ACTB. Bijvoor-

Â´ OF GEEN DIPLOMA 15.3. WEL

233

beeld een ouder dient ten aanzien van de afwijzingen van de verzoeken om toelating van zijn kind bij vijf scholen, vijf verzoeken om advies in bij de ACTB. De ACTB zal in een dergelijk geval altijd slechts een afwijzing van een verzoek om toelating behandelen. Ander voorbeeld: een ouder meldt een meervoudig gehandicapte leerling aan bij scholen voor v,bo-t, havo en atheneum. In dit specifieke geval beschikte de ACTB over voldoende onderzoeksmateriaal om te kunnen vaststellen dat de leerling ook met inzet van LGF-middelen geen vmbo-t (of hoger) diploma zou kunnen halen. (Website ACTB) De Ouders van Thiandi en Sterre hebben beiden verzoekschriften ingediend hij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Het verzoekschrift over de weigering van Thiandi is na korte tijd niet-ontvankelijk verklaard. Het verzoekschrift over Sterre is in oktober 2008 niet-ontvankelijk verklaard.

15.3

WÂ´ el of geen diploma

Nederland is in Lissabon met de andere landen uit de Europese Unie overeengekomen maatregelen te nemen die ertoe moeten leiden dat het voortijdig schoolverlaten wordt teruggedrongen. Van voortijdig schoolverlaten is sprake als leerlingen de school verlaten zonder een diploma te hebben gehaald. De maatregelen die Nederland heeft genomen is dat zij van het terugdringen van voortijdig schoolverlaten het speerpunt van haar beleid heeft gemaakt. Met gemeenten heeft de overheid prestatiecontracten gesloten over het verminderen van vroegtijdig schoolverlaten. Bij goed presteren krijgen gemeenten geld. Gemeenten denken dat voortijdig schoolverlaten kan worden teruggedrongen door leerlingen direct op de juiste school te plaatsen. In Amsterdam heeft dit geleid tot het instellen van de Kernprocedure. De Kernprocedure voorkomt dat zwakke of achterstands leerlingen naar een reguliere school gaan doordat deze leerlingen, zelfs voor een vbo-school, volgens de regls van de Kernprocedure een minimum cito-score moeten hebben. Wettelijk is het niet toegestaan voor scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een

234

HOOFDSTUK 15. DE ACTB

school voor vbo7 een geschiktheidsonderzoek ten grondslag te leggen aan de beslissing om toe te laten8 . Het is duidelijk dat toelaten van kinderen met een handicap de streefcijfers voor het terugdringen van voortijdig schoolverlaten in gevaar brengen. Die streefcijfers lopen geen gevaar als leerlingen met een handicap gewoon niet worden toegelaten tot een reguliere school. Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens9 stelt dat geen kind mag worden uitgesloten voor funderend onderwijs. In recentelijke jurisprudentie is deze verdragsbepaling nader gepreciseerd tot “geen kind mag worden uitgesloten voor regulier onderwijs” (zie: (blz 21 van Conclusions XVIII-2 (THE NETHERLANDS KINGDOM IN EUROPE)). Het door Nederland ondertekende maar nog niet geratificeerde artikel 24 van het VN verdrag voor de rechten van personen met een handicap stelt dat verdragspartners inclusief onderwijs moet garanderen. De beleidsterreinen terugdringen van het voortijdig schoolverlaten en inclusief onderwijs zijn zoals het nu is ge¨ımplementeerd in Nederland aan elkaar tegengesteld. In de keuze die gemaakt moet worden kiest de Nederlandse overheid vóór terugdringen van voortijdig schoolverlaten en tégen inclusie.

15.3.1

Het diploma-dillemma voor de ACTB

De ACTB kreeg bij haar advisering ook te maken met dit spanningsveld. Zij verwoordt dit in haar jaarverslag 2004/2005 op blz 14: De ACTB constateert dat scholen artikel 4 Inrichtingsbesluit in de praktijk vaak ruim interpreteren: scholen voor VMBO beroepsgerichte leerwegen (of een gemeenschappelijk eerste leerjaar) passen de geschiktheidseis of andere aanvullende toelatingscriteria toe bij toelating van een ge¨ındiceerde leerling10 . 7

kader- of basisgerichte vmbo artikel 4 lid 5 Inrichtingsbesluit WVO 9 artikel 2 Eerste Protocol EVRM 10 In vier zaken is de ACTB van oordeel dat het bevoegd gezag van de school zich in het afwijzingsbesluit ten onrechte baseert op aanvullende toelatingscriteria, zoals de kernprocedure (in aanvulling op de criteria van artikel 3 van het Inrichtingsbesluit WVO). Het bevoegd gezag van een school met een gemeenschappelijk eerste leerjaar voor VMBO (beroepsgerichte leerwegen) en de overige niveaus (VMBO-t en hoger) mag namelijk geen aanvullende toelatingscriteria stellen op grond van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit. 8

´ OF GEEN DIPLOMA 15.3. WEL

235

De ACTB betwijfelt of het Inrichtingsbesluit in redelijkheid ziet op de situatie van de toelating van kinderen ten aanzien van wie elke voorwaarde ontbreekt tot het verwezenlijken van de wettelijk gestelde onderwijsdoelen door de school.11 Hierbij neemt zij in beschouwing dat uit de wetsgeschiedenis van de WVO blijkt dat alle vormen van VMBOonderwijs in beginsel diplomagericht onderwijs zijn.12 Door de latere inwerkingtreding van de LGF is het noodzakelijk de strekking van het Inrichtingsbesluit opnieuw te overdenken, zeker nu tot op heden noch in de wet, noch in de parlementaire stukken of in mededelingen van de zijde van de overheid op de consequenties van de LGF op dit punt is ingegaan. De ACTB beveelt aan dat de artikelen 3 en 4 van het Inrichtingsbesluit WVO specifiek wordt bezien op deze problematiek van het VMBO (en/of scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar). De geschiktheidseis Volgens de Minister blijkt uit de huidige weten regelgeving dat scholen leerlingen die niet voldoen aan de geschiktheidseis formeel niet mogen toelaten.13 De ACTB betwijfelt of een dergelijk formeel en absoluut verbod duidelijk uit de huidige wetgeving blijkt. De ACTB neemt hierbij de volgende punten in beschouwing: • beleidsvrijheid van het bevoegd gezag bij toelating van de ge¨ındiceerde leerling (op grond van de artikelen 7 tot en met 10a en 27 WVO in samenhang met artikel 2 tot en met 10 van het Inrichtingsbesluit WVO). 11

De ACTB heeft dan ook in vier adviezen geoordeeld dat het bevoegd gezag van een school met een gemeenschappelijk eerste leerjaar voor VMBO-k en b en de overige niveaus (VMBO-t of hoger) in alle redelijkheid tot het besluit kan komen dat de leerling niet toelaatbaar kan worden geacht tot zijn onderwijsinstelling. In dit specifieke geval bleek duidelijk uit onderzoeksrapporten dat de leerling het onderwijs op de school niet kan volgen (evenmin met inzet van LGF-middelen) en dat de school haar zodoende niet tot een diploma kan leiden op het niveau van de schooltypen die de school aanbiedt. 12 Op basis van artikel 29 WVO dienen alle VO-scholen hun leerlingen de gelegenheid tot het afleggen van een eindexamen te bieden. Het onderwijs is gericht op het behalen van een diploma (zie memorie van toelichting Wijzigingswet WVO, 2e Kamer, vergaderjaar 1996-1997, 25 410, nr. 3 en artikel 10b jo. artikel 29 WVO). 13 Zie het antwoord van de Minister op de vragen van de leden Eijsink en Smits inzake de diploma-eis aanleunklas met kenmerk 2040513260 (d.d. 20 april 2005). Zie ook het antwoord van de Minister op de vragen van het lid Aasted-Madsen Van Stiphout inzake een aanleunklas voor leerlingen met een verstandelijke beperking met kenmerk 2040513120 (d.d. 15 april 2005).

236

HOOFDSTUK 15. DE ACTB â&#x20AC;˘ de tekst van artikel 4 lid 2 Inrichtingsbesluit WVO, waarin staat dat de geschiktheidseis mede bepalend is voor de toelating. â&#x20AC;˘ de uitspraak van de voorzieningenrechter betreffende de afwijzing van een meervoudig gehandicapte leerling, waaruit blijkt dat het, volgens de rechter, niet zonder meer onmogelijk wordt voor kinderen met een LGF-indicatie om VMBO(t) te volgen, vanwege de specifieke tekst van artikel 4 lid 2 en de beleidsvrijheid van de scholen bij de toelatingsbeslissing. De ACTB beveelt aan te bezien hoe het formele verbod zich verhoudt tot de huidige formulering van artikel 4 van het Inrichtingsbesluit en de beleidsvrijheid van de scholen bij toelating

Op deze bladzijde van het jaarverslag van de ACTB komt het dillemma duidelijk naar voren. Het gaat in de Kamervragen over het Novaliscollege in Eindhoven en de toelatingszaak van Sterre voor de IVKO. Net als de IVKO is het Novaliscollege een school met vmbo-t en hoger. Beide scholen moeten daarom een geschiktheidsonderzoek doen en dit meewegen bij de beslissing tot toelaten14 . Het Novaliscollege verzocht de Minister toestemming voor het mogen inrichten van een aanleunklasje voor leerlingen met een verstandelijke handicap. Dit zijn leerlingen waarvan de verwachting is dat zij geen diploma zullen halen in de onderwijssoorten die het Novaliscollege bood. De minister heeft in eerste instantie afwijzend beschikt op dit verzoek. Dat was de reden voor de Kamervragen15 . In de uitspraak over het beroep dat ouders hadden aangetekend tegen het eerste besluit op bezwaar van de IVKO stelde de voorzieningenrechter naar aanleiding van de vrees van ouders dat, nu bleek dat een geschiktheidsonderzoek zou moeten worden uitgevoerd: Het wordt daarmee niet zonder meer onmogelijk voor kinderen met een LGF indicatie om v.m.b.o. te volgen, zoals de ouders 14

artikel 4 vijfde lid Inrichtingsbesluit WVO Op 16 juni 2005 heeft de Minister alsnog positief beschikt (Kenmerk PO/ZO/05/25526) op de aanvraag. Volgens de beschikking zouden de cluster-3 leerlingen ingeschreven moeten worden op het MAVO. Het experiment kent een looptijd van vijf jaar en na drie jaar vindt een evaluatie plaats om te bezien of het experiment kan worden voortgezet. Het experiment is in 2010 met vijf jaar verlengd. 15

´ OF GEEN DIPLOMA 15.3. WEL

237

hebben gesteld, gelet op de beleidsvrijheid van het bevoegd gezag en op de tekst van artikel 4 lid 2, waarin staat dat tenminste ´e´en van de daarin genoemde factoren mede bepalend zijn voor de toelating. Bovendien moeten bij een dergelijk onderzoek de extra mogelijkheden dvan de LGF-wet worden betrokken

De minister probeerde het beleidsterrein voortijdig schoolverlaten te blijven steunen door initiatieven te ontmoedigen waar leerlingen tot scholen zouden worden toegelaten als er een kleine(re) kans was dat die leerlingen een diploma zouden halen. De minister stelde in haar antwoord op de Kamervragen dat het wettelijk NIET mogelijk zou zijn om leerlingen zonder een diplomaperspectief tot een school toe te laten. De rechter stelde daarentegen aan de hand van het Inrichtingsbesluit vast dat toelating van leerlingen zelfs al zouden zij hoogstwaarschijnlijk géén diploma halen - NIET in strijd is met de regelgeving. Het antwoord van de Minister was voor de vragenstellers onbevredigend. Maar doorvragen zou voor de vragenstellers ook op onbegrip stuiten van de andere leden van de Kamer. Het Novaliscollege kreeg uiteindelijk toch de goedkeuring voor haar initiatief, zij het met het zwaard van Damocles boven het hoofd van de tussentijdse evaluatie en het tijdelijke karakter van het experiment. Dat maakte dat de invoering van het aanleunklasje in alle stilte geschiedde zonder de minister voor de voeten te lopen met haar speerpuntbeleid ten aanzien van voortijdig schoolverlaten. De ACTB koos in haar volgende adviezen over Sterre voor de lijn van de Minister. De uitspraak van de voorzieningenrechter over het tweede besluit op bezwaar van de IVKO waarin de weigering van Sterre in stand werd gehouden, werd door de ACTB ge¨ınterpreteerd als zouden ouders en Sterre geen belang meer hebben bij een advies over een toelatingsgeschil met een school met vmbo-t en hoger. Om die reden weigerde de ACTB daarna advies uit te brengen over de fictieve weigeringen van twee categorale gymnasia16 . De Lissabon-doelstellingen ten aanzien van voortijdig schoolverlaten kregen zo’n belangrijke plaats in de adviezen die de ACTB vervolgens gaf over toelatingsgeschillen met vier scholen die wél een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor vbo hadden17 dat zij uit het vermoeden dat Sterre geen diploma zou kunnen halen afleidde dat scholen haar alleen daarom al 16 17

Barlaeus en Vossius Gymnasium Calandlyceum, OSB, SG Reigersbos en Bredero College

238

HOOFDSTUK 15. DE ACTB

niet hoefden toe te laten omdat, zo stelde de ACTB geheel in lijn met de Minister, het doel van onderwijs is het halen van een diploma. De juridische onderbouwing voor een diploma-eis ontleende de ACTB aan een de Kamerstukken18 behorende bij het invoertraject van de Wet op het Voortgezet Onderwijs en de reden dat scholen Sterre om die reden mochten weigeren meende de ACTB terug te vinden in de uitspraak van de Raad van State van 1999 (over Thiandi) en een uitspraak in 2005 (ook over Thiandi, refererend aan de uitspraak van 1999) waarin gesteld werd dat er bezwaren van pedagogisch-didactische en organisatorische aard konden zijn die toelating in de weg zouden kunnen staan. Dat deze uitspraak werd gedaan in 1999, vier jaar voor de invoering van de â&#x20AC;&#x2DC;Rugzakâ&#x20AC;&#x2122; en dat de Afdeling van de Raad van State in deze uitspraak overwoog dat: 2.5.2. De Afdeling overweegt voorts, dat bij de herziening van de WBO en de ISOVSO weliswaar bepaalde soorten van scholen voor speciaal onderwijs zijn opgeheven, maar dat zulks niet geldt voor, onder meer, de scholen voor zintuiglijk gehandicapte kinderen en meervoudig gehandicapte kinderen. De wetgever gaat er klaarblijkelijk van uit, dat (vooralsnog) voor leerlingen met zodanig ernstige handicaps toelating tot het basisonderwijs niet zonder meer aangewezen is. scheen de ACTB over het hoofd te hebben gezien of niet van belang te hebben geacht. Het is bedenkelijk dat de ACTB de jurisprudentie van 1999 voortzette ondanks het feit dat er inmiddels andere wetgeving op dat gebied van kracht is geworden. Het is ook bedenkelijk dat de ACTB niet een recente uitspraak van de rechtbank Zwolle/Lelystad heeft betrokken in haar overwegingen. In deze uitspraak werd (op blz 8) afgerekend met het verweer van een school die beweerde dat het Inrichtingsbesluit achterhaald zou zijn en dat inmiddels een diploma-eis zo gelden: Dat zij, zoals verweerster heeft gesteld, geen diploma zou kunnen behalen is, wat daar ook van zij, niet van belang. Daarvoor is redengevend dat, anders dan verweerster in het bestreden besluit stelt, niet aannemelijk geworden dat een diploma-eis kan worden gesteld, nog daargelaten dat het diploma binnen een bepaald aantal jaren zou moeten worden gehaald. Immers de tekst van artikel 18

Kamerstukken 25 410

15.4. TOT SLOT

239

Dat deze uitspraak niet gepubliceerd is op de website van www.rechtspraak.nl zou een toevalligheid kunnen zijn. De veranderde mening van de ACTB over de diploma-eis heeft verregaande gevolgen gehad. De marginaal toetsende rechters namen de redenering van de ACTB over en inmiddels zijn daardoor de pedagogisch-didactische en organisatorische bezwaren in de jurisprudentie terechtgekomen of gebleven. Dit soort bezwaren zijn zo allesomvattend dat iedere school daarop voor iedere aanmelding een beroep kan doen. Door de onderlinge afspraken die de scholen met de gemeenten en met het Ministerie hebben gemaakt zijn zij zelfs gebonden om probleemleerlingen niet toe te laten omdat dit het halen van de diploma-targets zou benadelen19 .

15.4

Tot Slot

De ACTB was door de indieners van het amendement20 bedoeld om weigeringen van scholen van een gehandicapte leerling te ontdoen van de emotionele elementen en om de rugzakwetgeving een kans te geven. De ‘Rugzak’wetgeving is al een uiterste compromis waarmee partijen, in de wetenschap 19

Het gevolg is dat er weer groei zit in het speciaal onderwijs. De toename van het aantal lgf-leerlingen in het regulier onderwijs komt in belangrijke mate doordat van zittende leerlingen ontdekt wordt dat zij aan de criteria voor het toekennen van een ‘Rugzak’ voldoen. 20 Kamerstuk 27 728 nr 37

240

HOOFDSTUK 15. DE ACTB

dat de ‘Rugzak’ er is in samenhang met de garanties van andere weten regelgeving, hebben ingestemd. Onder de druk van het het willen halen van resultaat bij terugdringen van voortijdig schoolverlaten is dat uitgangspunt gaan schuiven. In vier adviezen voor Sterre21 trekt de ACTB in twijfel of nog wel van de bestaande weten regelgeving mag worden uitgegaan en, ervan uitgaand dat dit niet zo is stelt zij: Blijkens de rapporten is Sterre niet in staat op het niveau van (een van) de schooltypen die de school aanbiedt, een diploma te halen. Hoewel, zoals eerder gesteld, dit gegeven naar de letter van het Inrichtingsbesluit niet kan leiden tot weigeren van toelating door het bevoegd gezag voor bepaalde schooltypen, moet betwijfeld worden of het Inrichtingsbesluit in redelijkheid ziet op de situatie van de toelating van kinderen ten aanzien van wie elke voorwaarde ontbreekt tot het verwezenlijken van de wettelijk gestelde onderwijsdoelen door de school. Door de latere inwerkingtreding van de LGF is het noodzakelijk de strekking van het Inrichtingsbesluit opnieuw te overdenken, zeker nu tot op heden noch in de wet, de parlementaire stukken of mededelingen van de zijde van de overheid op de consequenties van de LGF op dit punt is ingegaan. Tijdens haar bewindsperiode versimpelde minister van der Hoeven de weten regelgeving door de basisvorming af te schaffen22 . Basisvorming, door veel scholen al zonder meer genegeerd, zorgt maar voor verhoogd risico dat leerlingen na afloop van die basisvorming kunnen kiezen voor een richting waarin ze geen diploma kunnen halen. Een andere voornemen, het uit de ouderlijke macht ontzetten van ouders die niet wilden meewerken aan een ‘Rugzak’-indicatie zodat de school een leerlinggebonden budget zou krijgen toegekend, haalde het niet. Maar haar ide¨een lijken de ACTB wel te hebben be¨ınvloed. Immers op bladzijde 7 van haar jaarverslag 2006/2007 - de ACTB zet dit jaarverslag al niet meer op haar website - stelt de ACTB - geheel in lijn met de pragmatiek van Minister van der Hoeven dat de mening van veeleisende ouders genegeerd moet worden in het belang van het kind : Onderwijsconsulenten lopen in het advies- en bemiddelingswerk vaak tegen problemen van communicatieve aard aan. Zij ervaren daarbij dat scholen niet altijd voldoende ruimte bieden aan de 21

De adviezen van 8 juli 2005 voor het Calandlyceum, SG Reigersbos, de OSB en voor het Bredero College 22 2006, Stb 281

15.5. JAARVERSLAGEN

241

ervaringsdeskundigheid van ouders en dat de directie, het management en de leerkrachten op de werkvloer niet altijd eenduidig zijn in hun opvattingen of visie. Daar staat tegenover dat ouders zich vanuit een sterke betrokkenheid bij hun kind soms veeleisend opstellen. De onderwijsconsulenten krijgen bij hun werkzaamheden ook te maken met oudergerelateerde problemen, die een weerslag op het kind (kunnen) hebben. Het gaat dan niet alleen om het kind, maar vooral om de ouder zelf, bijvoorbeeld bij psychiatrische problematiek, echtscheidingsproblematiek of een-ouderschap. Voor de onderwijsconsulenten ligt er dan de moeilijke taak het kind weer centraal te stellen en zo nodig in het belang van het kind handelend op te treden. Het monopoly over wat goed is voor een kind met een handicap is weer terug bij de overheid.

15.5

Jaarverslagen

Tijdens haar zesjarig bestaan heeft de ACTB vijf jaarverslagen uitgegeven. De ACTB werd opgeheven per 1 augustus 2009. jaarverslag jaarverslag jaarverslag jaarverslag jaarverslag jaarverslag

2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009

242

HOOFDSTUK 15. DE ACTB

Hoofdstuk 16 â&#x20AC;&#x2DC;Den Haagâ&#x20AC;&#x2122;

In het voorgaande zijn de confrontaties over de aanmelding van Sterre met de Amsterdamse scholen gedetailleerd beschreven. Ze gebeurden tegen een achtergrond van landelijk schuivende, of juist niet schuivende standpunten over het geven van onderwijs aan leerlingen met een handicap. Ouders - schrijvers van deze verhandeling - voelen zich niet de autoriteit om tien jaar historie over een aspect van het onderwijs uitputtend te behandelen. Nog daargelaten dat zij in staat zijn om dit te kunnen doen vanuit de visie van de extreem verschillende sentimenten. Dat doen zij dan ook niet. In dit hoofdstuk wordt 243

244

HOOFDSTUK 16. ‘DEN HAAG’

alleen heel kort aangegeven hoe in hun visie de verschillende actoren in ’Den Haag’ omgingen met dit beleidsonderwerp. schoolbesturen

16.1

De overheid

Na de invoering van het Weer Samen Naar School (WSNS)-beleid, een beleid dat zich richtte op de integratie van leerlingen met licht verstandelijke handicaps, kwam de Rugzak in beeld. Het was Tineke Netelenbos, PvdA staatssecretaris van Onderwijs in het kabinet Kok I (1994-1998) die de eerste stappen zette. Na de conclusie van de commissie Rispens werd in het beleid aangestuurd op de mogelijkheid voor leerlingen met een handicap om naar een reguliere school te gaan met een extra geoormerkte bekostiging. Tijdens haar bewindsperiode ontstond in Almere de mogelijkheid om te gaan experimenteren met het beleidsvoornemen. De snel groeiende gemeente Almere was namelijk in 1996 toe aan het stichten van speciaal onderwijs. Op aandringen van staatssecretaris Netelenbos werd hiervan afgezien en werd een expertisecentrum ‘Gewoon Anders’ opgericht die als doel had scholen en ouders van gehandicapte kinderen te ondersteunen bij het krijgen van regulier onderwijs. Karin Adelmund was de opvolgster als PvdA-staatssecretaris van Onderwijs in het kabinet Kok II (1998-2002). Zij zette het beleid van Netelenbos voort en bevorderde dat meer ouderorganisaties deel gingen uitmaken van het overleg dat tot de uiteindelijk Rugzakwetgeving zou moeten leiden. Naast de Gehandicaptenraad en de Federatie van Ouderverenigingen gingen nu ook de Stichting Downsyndroom (SDS) , de Vereniging voor Integratie van Mongolo¨ıde Kinderen (VIM) en de Stichting Inclusief Onderwijs (SIO) meedoen aan het wat toen genoemd werd lgf-overleg op het Ministerie. Het lgf-overleg leidde tot een wetsvoorstel dat, nadat het de Tweede en Eerste Kamer was gepasseerd, in 2002 in het staatsblad verscheen. De voorgenomen invoerdatum was februari 2002 voor de voorbereidingen zodat de scholen op 1 augustus 2002 klaar zouden zijn om te voldoen aan de wettelijke verplichtingen die zij kregen vanuit de Rugzakwetgeving. Op het laatste moment staken scholen nog een spaak tussen de wielen en moest de voorgenomen invoering van de Rugzakwetgeving op 1 augustus 2002 worden geparkeerd. Na de val van het kabinet Kok II wilde de Eerste Kamer het wetsvoorstel, kennis genomen hebbend van de antisentimenten van de scholen, niet goedkeuren maar klassificeerde het wetsvoorstel als controversieel . De invoering van een deel van de Rugzakwetgeving geschiedde per 1 augustus 2003, ten tijde van het kabinet Balkenende I. De invoering van de

16.1. DE OVERHEID

245

Rugzakwetgeving beoogde ook een versteviging van het speciaal onderwijs, in die zin dat er bij de invoering van de wet Kerndoelen voor het speciaal onderwijs zouden moeten worden ingevoerd. Het artikel over de Kerndoelen in het speciaal onderwijs is tot op de dag van vandaag nog niet van kracht geworden (2003, Stb 54). Enig artikel 1. De Wet van 28 november 2002 tot wijziging van de Wet op de expertisecentra, de Wet op het primair onderwijs en de Wet op het voortgezet onderwijs in verband met de invoering van een leerlinggebonden financiering en de vorming van regionale expertisecentra (regeling leerlinggebonden financiering) (Stb. 631) treedt in werking met ingang van 1 augustus 2003, met uitzondering van artikel I, de onderdelen G en H. 2. In afwijking van het eerste lid treedt de daar bedoelde wet voor wat betreft artikel I, de onderdelen B, E, I, K, M, N, Q, Y, Z, AA en BB, artikel II, onderdeel K, artikel III, onderdeel E, artikel IV, artikel V, artikel VI, artikel VII, artikel VIII, artikel IX, artikel X, artikel XI, artikel XII, artikel XIV en artikel XV in werking met ingang van de dag na de datum van uitgifte van het Staatsblad waarin dit besluit wordt geplaatst. (2003, Stb 54) Maria van der Hoeven was in de CDA-kabinetten Balkenende I t/m III (van 2002 tot 2006) Minister van Onderwijs en had primair en voortgezet onderwijs in haar portefeuille. Tijdens haar bewindsperiode werden de ook Lissabon-afspraken1 om te komen tot terugdringen van voortijdig schoolverlaten (VSV) omgezet in beleid. Gemeenten hadden de Regionale Meld en Co¨ordinatiefunctie (RMC) en werden verantwoordelijk om met scholen afspraken te maken over hoe kon worden bereikt dat meer leerlingen met een diploma van school gingen. Maria van der Hoeven, zelf afkomstig uit het onderwijs, was de minister van deregulering: zij wilde meer aan schoolbesturen overlaten en minder vanuit het ministerie voorschrijven. Die trend was overigens al ingezet onder de vorige PvdA bewindslieden met bijvoorbeeld de inwerkingtreding van de Wet op het Onderwijstoezicht (WOT, 2002). Anders dan v´oo´r de WOT was het toezicht van de Onderwijsinspectie niet meer 1

De Lissabonstrategie is een actie- en ontwikkelingsplan van en voor de Europese Unie (EU), dat in maart 2000 voor een periode van 10 jaar is aangenomen. Een andere benaming is het Lissabonakkoord.

246

HOOFDSTUK 16. ‘DEN HAAG’

repressief maar stimulerend . Niet langer werden scholen aangesproken omdat ze iets verkeerd zouden doen maar werden de scholen aangemoedigd zelf aan te geven hoe ze iets beter zouden kunnen doen. Onnodig te zeggen dat niet alle scholen deze vrijheid aankonden. Tegelijkertijd werd na de invoering van de Rugzak door scholen hun beleidsruimte verkend om leerlingen met een handicap te weigeren. Die beleidsruimte bleek er ruim te zijn en de beoogde krimp in het speciaal onderwijs bleek niet op te treden, integendeel het speciaal onderwijs groeide sterk. Dat er tegelijkertijd ook groei optrad in het aantal leerlingen met een rugzak op reguliere scholen komt niet in de laatste plaast doordat scholen ontdekten dat een aantal zittende leerlingen onder de indicatiecriteria van de Rugzak vielen en zo de school extra geld konden opleveren. De groei in het aantal kinderen met een indicatie voor speciaal onderwijs maakte dat de minister de open einde regeling losliet en ging vervangen door een lumpsum. Niet langer kregen leerlingen met een indicatie automatisch het vooraf vastgestelde budget, maar moesten scholen het gaan doen met een vooraf vastgestelde lumpsum, ongeacht het aantal zorgleerlingen dat zij hadden toegelaten. Dat voor Maria van der Hoeven de prioriteiten lagen bij de scholen en niet bij de leerlingen met een handicap blijkt uit het afschaffen van de basisvorming (2006, Stb 281) waardoor het voor scholen, die zich overigens toch al niets van de wettelijke basisvorming aantrokken, makkelijker wordt hun leerlingen al direct te sorteren naar kunnen en blijkt bijvoorbeeld uit het gedeeltelijk uit de ouderlijke macht ontzetten van ouders die niet willen meewerken met het apart zetten van hun kind: De Wijzigingswet maakt het mogelijk dat het bevoegd gezag verzoeken tot indicatiestelling van leerlingen voor cluster 4 kan indienen bij een commissie voor de indicatiestelling. Het aanvragen van een indicatie door het bevoegd gezag is pas aan de orde wanneer ouders de (ernst van de) problematiek niet (willen) inzien en daardoor het aanvragen van een indicatie voor hun kind weigeren (zie ook Kamerstukken II 2006/07, 30 956, nr. 3, blz. 3 en Kamerstukken II 2006/07, 30 956, nr. 7, blz. 911). (2008, Stb 89) Het netelig beleidsterrein van de Rugzak, dat in de optiek van scholen het terugdringen van voortijdig schoolverlaten in de weg stond2 werd doorgeschoven in het beleidstraject “Passend Onderwijs”. Hiermee werd de aandacht 2

De redenering deed opgeld dat scholen die hun energie moesten steken in de extra zorg voor leerlingen met een handicap, die energie niet meer konden richten op het terugdringen van voortijdig schoolverlaten. De minister wilde graag medewerking van scholen en wist dat de Rugzakwetgeving door scholen als lastenverzwaring en uiterst ongewenst werd gezien.

16.1. DE OVERHEID

247

voor het mislukken van de Leerlinggebonden Financiering (Rugzakje) geparkeerd in een beleid dat pas na haar bewindsperiode zou moeten leiden tot passend onderwijs en werd de verantwoordelijkheid voor het vormgeven en de implementatie van de schouders van de overheid op het bordje van de schoolbesturen gelegd.

De verantwoordelijkheid voor primair onderwijs en voortgezet onderwijs werd in het kabinet Balkenende IV (2006-heden) weer toegewezen aan twee verschillende staatssecretarissen. Marja van Bijsterveld (CDA) kreeg de portefeuille voortgezet onderwijs maar liet de discussie over leerlingen met een handicap in het regulier onderwijs graag over aan haar PvdA collega Sharon Dijksma. Voor een beoogde en/of beloofde invoering van Passend Onderwijs in 2011 (was 2010) zou het wetgevingstraject dat gebaseerd zou moeten zijn op experimenten, in 2009 in gang gezet moeten worden. De oproep aan het veld om vanaf het schooljaar 2008/2009 met experimenten “passendonderwijs” te beginnen leverde slechts twee tot drie initiatieven op. Invoering van “Passend Onderwijs”, zeker na de Parlementaire Enquete over de Onderwijsvernieuwing (Dijsselbloem) wordt steeds meer als onwenselijk en onhaalbaar geduid3 .

De Evaluatie Commissie Passend Onderwijs (ECPO) bracht eind 2010 - minder dan een jaar voor de beoogde invoering - een verslag uit over de stand van zaken in 2009/2010

248

16.2

HOOFDSTUK 16. ‘DEN HAAG’

De Tweede Kamer

Van de vele onderwerpen die onderwijs betreffen is regulier onderwijs aan kinderen met een handicap ” er ´e´en, maar zeker niet de belangrijkste. Het onderwerp is controversieel. Ouders kunnen dan wel willen dat hun gehandicapte kind op een reguliere school wordt toegelaten, scholen zelf willen dat niet. Scholen voorspellen een verslechtering van de kwaliteit van het onderwijs als gehandicapte leerlingen in grote getalen zouden worden toegelaten. Daarmee stellen de scholen de ouders met niet-gehandicapte leerlingen een doem-scenario voor waardoor het onderwerp als verkiezingsitem een voorspelbare keuze oplevert: gehandicapten horen niet in het regulier onderwijs thuis maar op een speciale school. Gedurende de afgelopen tien jaar is de Tweede Kamer ook vele malen ontbonden en hebben verkiezingen aardverschuivingen veroorzaakt. Partijen als Leefbaar Nederland, Lijst Pim Fortuijn, PVV en Rita Verdonk zorgden voor instabiliteit bij de zittende partijen: dan weer groot, dan weer klein. De instabiliteit van de zetelverdeling in de Tweede Kamer had niet alleen het gevolg dat partijen op moesten passen met het innemen van expliciete standpunten: daarop zouden zij in verkiezingen negatief kunnen worden afgerekend, het had ook gevolg voor de continu¨ıteit van de woordvoerders in de vaste commissie voor Onderwijs die er vaak door langer zittende collega’s op gewezen moesten worden dat zij de geschiedenis van het beleidstraject nog niet helemaal helder hadden. De voorbereidingen

16.2. DE TWEEDE KAMER

249

die hebben geleid tot de Rugzakwetgeving - het lgf-overleg -werden op afstand gevolgd door de Tweede Kamer. De precieze implementatie raakte de vrijheid van onderwijs in artikel 23 van de Grondwet. Zo lang de behandeling dat knelpunt kon worden uitgesteld, gaf de Tweede Kamer steeds haar fiat om door te gaan. Toen na een aantal jaren voorbereiding langzaam duidelijk begon te worden dat in het rugzakstelsel scholen alleen de gemakkelijke gehandicapte leerlingen met goed gevulde rugzakken zouden gaan toelaten, maar de moeilijke gevallen graag over zouden laten aan het speciaal onderwijs, was het voor de Tweede Kamer te laat om op de rem te gaan staan. De vertegenwoordigers van scholen en ouders hadden een concept-wet geformuleerd die door alle partijen - het eindeloze overleg zat - werd onderschreven. Wie was de Tweede Kamer dan wel om te zeggen dat ze problemen had met het wetsvoorstel? De wet werd ingevoerd en werd op sommige onderdelen een mislukking. De wet bood - zo bleek na een paar rechtzaken - niet de bescherming aan gehandicapte leerlingen die het beoogd had te bieden. Het beroep dat gedaan werd op de open einde regeling bleek een te grote aanslag op de landsbegroting en maakte een bijstelling van open-einde naar lumpsumbekostiging nodig. De sporadische commissievergadering over “Passend Onderwijs” - de Rugzak was al geen onderwerp meer - leidde al gauw bij de Kamerleden tot onge¨ınteresseerd vliegen afvangen op beleidsnotities en onderzoeken die door het Ministerie in overleg met het veld - overleg waaruit ouders inmiddels nagenoeg waren verdwenen - werden aangeleverd. Na de beschamende conclusie van de commissie Dijsselbloem over de onderwijsvernieuwingen werd nu steeds de vraag gesteld of een beleidsterrein wel Dijsselbloem-proof was. Dat was “Passend Onderwijs” niet, daar was men het wel over eens: er was niet duidelijk welk doel gediend werd, er was geen draagvlak bij de onderwijsgevenden en de wetenschappelijke onderbouwing werd met een korrel zout genomen. “Passend Onderwijs” verdroeg zich ook niet met de Grondwettelijke vrijheid van onderwijs en het streven de regeldruk terug te brengen, dus het streven om er op toe te zien dat scholen “Passend Onderwijs” wel voldoende serieus namen.

250

HOOFDSTUK 16. ‘DEN HAAG’

Hoofdstuk 17 De Pers

“Integratie of inclusie” is een moeilijk onderwerp. Het is voor de landelijke pers moeilijk om in een kort nieuwsitem de essentie neer te zetten op zo’n manier dat het bij de lezer of kijker goed overkomt. Moeilijk is het ook omdat de ene lezer het als een schande ervaart dat Sterre op geen en251

252

HOOFDSTUK 17. DE PERS

kele school kan worden toegelaten terwijl de andere lezer zal vinden dat wij ouders het ons zelf moeilijk maken omdat er voor Sterre toch goed speciaal onderwijs zou zijn of omdat Sterre veel beter af zou zijn in een kdc. Kranten en televisie hebben regelmatig aandacht besteed aan de verwikkelingen rond Sterre. Dat gebeurde bijvoorbeeld op een neutrale manier, op een wijze waarop geen oordeel van de lezer werd gevraagd (zie bijvoorbeeld de NRC-bijlage in sep 2003 over speciaal onderwijs) of een uitroep van “Schande” ontlokkend item in de uitzending van NOVATv op 17 april 2007. Naar aanleiding van een artikel in Het Parool “Sterre kan hier niet naar school” (juni 2006) ontstaat er in die krant een polemiek die enkele weken aanhoudt en waarin de extreme standpunten de revue passeren. Bij het naderen of passeren van dagen dat “Leerlinggebonden Financiering” of “Passend Onderwijs” in de Tweede Kamer wordt behandeld is er soms een opleving in de berichtgeving, vaak ook om dat lobbygroeperingen of ouders met een “onafhankelijk onderzoek” of een rechtzaak het nieuws proberen te halen. Het nieuws weet dan vaak de kern van de zaak te missen door opzienbarende regeringspropaganda (zoals bijvoorbeeld Passend Onderwijs vanaf 2011) als nieuws te presenteren. De tijdschriften van besturenraden, vakbonden en onderwijsorganisaties, niet erg begaan als zij zijn met het onderwerp van leerlingen met een handicap in het reguliere onderwijs, publiceren af en toe een nietszeggend artikeltje over de Rugzak of “Passend Onderwijs”.

Hoofdstuk 18 De onderwijswereld

Tot nog toe werd beleid voor onderwijs aan leerlingen met een handicap voornamelijk voorbereid door het ministerie en de koepelorganisaties van het onderwijsveld. Tijdens die beleidsvoorbereidingen wordt in een eindeloze stroom van beleidsnotaâ&#x20AC;&#x2122;s en onderzoeksrapporten gezocht naar een consensus tussen de deelnemende partijen. Voor mensen die niet de hele dag met dit onderwerp bezig kunnen zijn omdat dagelijks moeten werken is de voortgang niet bij te houden. Ouders en de mensen die voor de klas staan deden daarom niet of nauwelijks mee met de discussie. Dat wil niet zeggen dat zij geen me253

254

HOOFDSTUK 18. DE ONDERWIJSWERELD

ning hebben. Die meningen worden pas gemobiliseerd op het moment dat er belangrijke beslissingen in het beleidstraject worden genomen. Leerkrachten zijn tegen. Frissen, in zijn publicatie bestuurlijk review OAB / WSNS / LGF, Van maakbaarheid naar autonomie en variëteit, schrijft daarover: Tenslotte, zoals al eerder opgemerkt, stuit de integratiedoelstelling van LGF en WSNS op weerstanden in het regulier onderwijs en in het speciaal onderwijs. Men vindt elkaar in de overtuiging dat veel kinderen met specifieke zorgbehoeften niet goed passen in het regulier onderwijs. Schoolbesturen, vertegenwoordigd door hun koepelorganisaties, hebben andere belangen dan leerkrachten. Schoolbesturen zijn voornamelijk gericht op het behouden van hun autonomie. Hun strategie daarbij is zoveel mogelijk polderen met de wetgever, daarbij regelmatig wijzend naar het onderwijsartikel in de Grondwet, en inzetten op de professionaliteit en expertise van de scholen om alle onderwijsproblemen aan te pakken. Voor leerkrachten ligt dat anders. Zij moeten dagelijks de problemen oplossen van grote klassen met leerlingen die grote verschillen vertonen in motivatie en intelligentie. Omgaan met verschillen vraagt het een en ander van leerkrachten. Er zijn wel enkele leerkrachten die vóór gehandicapte leerlingen in het regulier onderwijs zijn, maar leerkrachten werken altijd in een team. Omdat de meerderheid in het team tegen is, moet de enkeling die er vóo´r is zich wel bij dit standpunt neerleggen omdat die enkeling anders geen deel meer uitmaakt van het team. Het heeft ook niet veel zin voor de enkele voorstander energie te steken in rugzakleerlingen wetend dat die leerling het jaar daarop, of in het voortgezet onderwijs het lesuur daarop al, les krijgt van een leerkracht die niet veel opheeft met een gehandicapte leerling in zijn klas. Het Salamanca-statement legt uit dat inclusie alleen dan kan ontstaan als er sterk leiderschap is. Sterk leiderschap past niet in de Nederlandse cultuur. Nederland is een polderland , een land waar gehandeld wordt rekening houdend met alle partijen. Het polderen in Nederland is hét recept om inclusief onderwijs te voorkomen. Inclusief onderwijs vraagt voortdurend vechten tegen de stroom in want het lijkt zo logisch en efficient om leerlingen te selecteren en in homogene klassen te plaatsen. Even nalaten hiervoor te vechten zorgt er onmiddelijk voor dat het machtsvacu¨ um wordt opgevuld door anderen die de touwtjes overnemen en teruggekeren wordt naar wat als normaal wordt gezien. Dissidenten worden overgeplaatst of gepasseerd bij promotie of blijken, indien

255 zij een andere werkplek zoeken vanwege hun eerdere pro-inclusie opstelling kansloos. Hoewel schoolbesturen de leiding zouden moeten geven aan scholen is de werkelijkheid andersom. Scholen maken het beleid op de werkvloer en als dat beleid geen extra geld kost volgen schoolbesturende de scholen daarin. Scholen, schoolleiders en docenten hebben een verwrongen beeld van de samenleving. Dag in dag uit worden zij geconfronteerd met leerlingen. Leerlingen hebben een enorme kennisachterstand ten opzichte van leerkrachten: juist daarom zijn zij leerling. Leerlingen moeten door schoolpersoneel ook in het gareel worden gehouden. Dat kan ook omdat leerlingen zich nog letterlijk in de hoek of op de gang laten zetten. In het uiterste geval kan de leerling zelfs verwijderd worden. Met de ouders van de leerlingen is het al niet veel beter. Voorzover zij niet op school ontboden worden om zich te verantwoorden voor het gedrag of de wanprestaties van hun kind, worden zij in 10-minutengesprekjes op de hoogte gebracht van de vorderingen of het gebrek aan vorderingen van hun kind. Dat die ouders niets weten of snappen van de vakken waarover gesproken wordt of de schoolconstellatie waar die vakken gegeven worden is een gegeven dat docenten hoog en ouders laag in de hierarchie plaatst. De Grondwettelijke vrijheid van onderwijs draagt nog eens bij aan het gevoel van onaantastbaarheid en redder van de wereld. Besturen die confrontaties aangaan met schoolleiders maken zichzelf vleugellam: zij zouden dan ruzie maken met diegenen die hun beleid zouden moeten uitvoeren.

256

HOOFDSTUK 18. DE ONDERWIJSWERELD

Hoofdstuk 19 Ouders en hun kinderen

De diversiteit van omstandigheden van ouders en hun kinderen maakt dat zij niet in staat zijn één vuist te maken. Dat is de belangrijkste reden waarom ouders geen krachtige partij zijn. Ouders hebben voornamelijk één belang: het eigenbelang. In de korte tijd dat hun kinderen op school zitten moeten zij maximaal rendement halen uit 257

258

HOOFDSTUK 19. OUDERS EN HUN KINDEREN

het onderwijs en daarbij de vernederingen die zij van de scholen te verwerken krijgt op de koop toe nemen. Zij weten dat, als zij een confrontatie met een school aangaan, zij in theorie wel de vrijheid hebben naar een andere school te gaan, maar dat die confrontatie hen blijft volgen omdat de school waarmee ze ruzie hadden een eventuele nieuwe school zal bijpraten. Het belang voor ouders en leerling is ook relatief kortdurend. Hoe een school in 2008 omgaat met beleidsplannen voor 2011 zal de ouders een zorg zijn: hun kind is dan al lang van school. Ouders zijn terughoudend met het aangaan van conflicten met de school. Deels komt dat omdat ze niet willen geloven dat de school haar eigenbelang stelt boven het belang van het kind, maar het voelt ook niet goed een conflict te hebben met een school aan wie je voor een groot deel van de week je kind hebt toevertrouwd. Ouders die een belang hebben bij de plaatsing van hun kind zijn doorgaans onbekend met de krachten die ze moeten bevechten en begaan in hun na¨ıviteit alle fouten die hen in de strijd met scholen op achterstand zetten. Ouders die na jaren door de wol geverfd zijn hebben inmiddels geen belang meer omdat hun kind de schoolleeftijd is ontgroeid of omdat hun kind inmiddels op een andere, vaak niet gewilde, plaats terecht is gekomen. Ouders van kinderen met een verstandelijke handicap weten dat hun kinderen meer leren en meer kansen hebben in de maatschappij nadat ze op een reguliere school hebben gezeten en niet op een speciale. Ouders van kinderen met lichte gedragsproblemen daarentegen merken dat zij op reguliere scholen niet voldoende aandacht en begeleiding krijgen en komen in een circuit van onopgeloste confrontaties met scholen terecht. Zij hebben veel liever scholen die begrip tonen voor de gedragsproblemen en zouden daarom liever naar een speciale school gaan. Het is daardoor moeilijk ouders van kinderen met een handicap op één lijn te krijgen. Wat het ene kind nodig heeft is vaak direct een barrière voor wat het andere kind nodig heeft: het ene kind heeft rust en een prikkelarme omgeving nodig, het andere kind drukte en een omgeving rijk aan prikkels. Dat is nauwelijks tegelijkertijd in dezelfde klas te bieden. De verschillende behoeften voor de verschillende leerlingen vertalen zich in verschillende splinterbelangengroepen. Veel handicaps komen zo weinig voor dat een belangenvereniging marginaal zou zijn of is. Andere handicaps zijn duidelijk en vroeg te diagnosticeren en mobiliseren in een vroeg stadium, vaak nog voor de geboorte, ouders om zich aan te sluiten bij een belangenvereniging (Downs syndroom). Sommige handicaps zijn erfelijk of komen veel in een familie voor. Daardoor komt het voor dat ouders met dezelfde soort problemen kampen als hun kinderen en dat die ouders door die handicap niet in staat zijn goed voor zichzelf, laat staan voor hun kinderen op te komen.

259 Een belangrijk orgaan: de Federatie van Ouderverenigingen, spreekbuis voor 90 procent van de kinderen met een verstandelijke handicap, is in 2007 failliet gegaan. Overgebleven zijn kleine splinter belangenverenigingetjes die niet de potentie hebben om goed op te komen voor hun achterban.

260

HOOFDSTUK 19. OUDERS EN HUN KINDEREN

Hoofdstuk 20 Europese Commissie

Het European Social Charter of Europees Sociaal Handvest garandeert sociale en economische mensenrechten. Het handvest is van kracht geworden in 1961 en herzien in 1996. De European Committee of Social Rights (ECSR) (de Europese Commissie) is het orgaan dat verantwoordelijk is om toe te zien of de lidstaten hun verantwoordelijkheden ten aanzien van de implementatie van het handvest nakomen. 261

262

HOOFDSTUK 20. EUROPESE COMMISSIE

20.1

Periodiek onderzoek

De Europese Commissie zou in december 2008 een (eind)oordeel geven over onder andere de uitvoering van artikel 15 van het Europees Sociaal Handvest: Article 15 The right of persons with disabilities to independence, social integration and participation in the life of the community With a view to ensuring to persons with disabilities, irrespective of age and the nature and origin of their disabilities, the effective exercise of the right to independence, social integration and participation in the life of the community, the Parties undertake, in particular: 1. to take the necessary measures to provide persons with disabilities with guidance, education and vocational training in the framework of general schemes wherever possible or, where this is not possible, through specialised bodies, public or private; 2. to promote their access to employment through all measures tending to encourage employers to hire and keep in employment persons with disabilities in the ordinary working environment and to adjust the working conditions to the needs of the disabled or, where this is not possible by reason of the disability, by arranging for or creating sheltered employment according to the level of disability. In certain cases, such measures may require recourse to specialised placement and support services; 3. to promote their full social integration and participation in the life of the community in particular through measures, including technical aids, aiming to overcome barriers to communication and mobility and enabling access to transport, housing, cultural activities and leisure.

Nadat de Nederlandse regering om nadere informatie was gevraagd waarmee de Europese Commissie alsnog zou kunnen beoordelen of Nederland voldeed aan haar verplichtingen inzake inclusie, en de daarop ontvangen antwoorden naar de mening van de Europese Commissie nog steeds niet het vermoedem wegnamen dat Nederland NIET voldeed aan haar verplichtingen, stelde de Commissie in haar eindrapport dat de antwoorden van de Staat der Nederlanden onvoldoende waren:

20.2. RAPPORT 2007

263

However, it deferred its conclusion on education and training for persons with disabilities (Article 151) because of lack of information. Conclusion Pending receipt of the information requested, the Committee defers its conclusion. (Conclusions 2008, pag 13) Op blz 19 en verder van de Conclusions 2008 loopt de Commissie de antwoorden van de Nederlandse regering na ten aanzien van artikel 15.

20.2

rapport 2007

In de tweede voortgangsrapportage over de uitvoering van het Sociaal Handvest door Nederland zegt de Europese Commissie: Education The Committee recalls that, as stated in the Autism-Europe decision (Autism-Europe v. France, Complaint No. 13/2002, decision on the merits of 4 November 2003, paragraph 48), the underlying vision of Article 15 is one of equal citizenship for persons with disabilities and, fittingly, the primary rights are those of independence, social integration and participation in the life of the community. Securing a right to education for children and others with disabilities plays an obviously important role in advancing these citizenship rights. Under Article 15.1, the Committee therefore considers necessary the existence of non-discrimination legislation as an important tool for the advancement of the inclusion of children with disabilities into general or mainstream educational schemes. Such legislation should, as a minimum, require a compelling justification for special or segregated educational systems and confer an effective remedy on those who are found to have been unlawfully excluded or segregated or otherwise denied an effective right to education. Legislation may consist ofgeneral anti-discrimination legislation, specific legislation concerning education, or a combination of the two. The Committee also whether any such legislation exists. It should be noted that, in the view of the Committee, Article 15 applies to all persons with disabilities regardless of the nature and origin of their disability and irrespective of their age. It thus also covers both children and adults who face particular disadvantages in education, such as

264

HOOFDSTUK 20. EUROPESE COMMISSIE persons with mental disabilities. According to the report, children with disabilities attend mainstream schools to the extent possible. Accordingly, schools receive help to cater for pupils with special needs. During the 2003-2004 school year 20 % of pupils with a diagnosed disability were integrated into mainstream primary and secondary schools and the aim is to increase the percentage. Children with disabilities who cannot attend mainstream education are educated in special education primary and secondary schools, prevocational secondary education (VMBO) and practical training. Pupils are assessed by an independent committee, which determines their educational needs. Parents can then opt for a special school or a mainstream school that is prepared to accept them and provide special support facilities. The introduction of the 2002 personal Budget (Special Needs) Act provides a personal budget to help parents make their choice between the two systems since the financial assistance is allocated to the school.

De Europese Commissie echter heeft uit andere bron vernomen dat de situatie in Nederland ten aanzien van het recht op regulier onderwijs voor leerlingen met een handicap, minder rooskleurig is dan voorgespiegeld: The Committee notes from another source1 that, at least with respect to children with intellectual disabilities, mainstreaming though possible remains a rather difficult option. In particular, as a consequence of the lack of adequate services, children with intellectual disabilities attend rather special than mainstream education (in 2003, 16 000 pupils were in special education against 900 in mainstream). According to the same source, a number of children are excluded from any education and children with autism are for example the largest group who do not attend school. The Committee asks for the Governments comments on this. It notes that the system remains largely non inclusive for children with disabilities. It further recalls that education is a basic right for all children and should there be children denied of any educational provision on the grounds of his/her disability, this would give rise to a finding of non conformity. In order to evaluate the effectiveness of mainstreaming it asks again that the next report to 1

EUMAP (EU Monitoring and Advocacy Programme of the Open Society), Right of People with intellectual disabilities: access to education and employment, Summary Report The Netherlands, 2005.

20.3. ANTWOORDEN VAN DE NEDERLANDSE REGERING

265

provide information on attendance in mainstreaming compulsory and upper secondary schooling, as well as whether the educational offer in both mainstreaming and special education matches with demand. It also asks information on case law and complaints brought to the appropriate institutions concerning discrimination in access to education. The report does not indicate to which extent general teacher training include courses in special needs education. The Committee notes from another source that teachers receive only limited training for children with intellectual disabilities and in-service training is optional. The Committee asks what measures have been taken to remedy the situation

20.3

Antwoorden van de Nederlandse regering

Het Nederlandse antwoord op de vragen van de Europese Commissie werd op 13 februari 2008 gepubliceerd. De geruststellende antwoorden van de regering over de uitvoering van artikel 15 van het handvest zijn te lezen op blz 42 en verder van het 20ste rapport.

20.4

Conclusie van de Europese Commissie

. De Nederlandse regering wijst daarbij al op het traject Passend Onderwijs zonder daarbij te vermelden dat hiermee GEEN inclusief onderwijs wordt bedoeld en dat, door de grote weerstanden van scholen tegen Passend Onderwijs de invoering ervan, juist omdat beloofd is dat de wetgeving de praktijk zal volgen, allerminst zeker is. De Conclusie van de Europese Commissie werd gepubliceerd in november 2008. De Commissie vindt de toelichting van de Nederlandse regering over het recht van leerlingen met een verstandelijke hansdicap op regulier onderwijs niet voldoende helder: Anti-discrimination legislation In its previous conclusion (Conclusions XVIII-2), the Committee had highlighted that under Article 151, it considers necessary the existence of non-discrimination legislation as an important tool for the advancement of the inclusion of children with disabilities into general or mainstream educational schemes. Such legislation should, as a minimum, require a compelling justification for

266

HOOFDSTUK 20. EUROPESE COMMISSIE special or segregated educational systems and confer an effective remedy on those who are found to have been unlawfully excluded or segregated or otherwise denied an effective right to education. Legislation may consist of general antidiscrimination legislation, specific legislation concerning education, or a combination of the two. The Committee had asked whether any such legislation existed in the Netherlands. Since the current report does not clarify whether the scope of either the 2003 Equal Treatment (Disabled and Chronically Ill People) Act or the 2003 Disability Act has been expanded to also cover education, the Committee reiterates its request. Education The Committee takes note of the figures provided in the report with regard to the number of full time jobs, including teaching posts, in primary and secondary mainstream and special education. In its previous report (19th Report on the Social Charter), the Government informed the Committee that children with disabilities attended mainstream schools to the extent possible. In the report, it is highlighted that the total number of students in primary mainstream education is 1,500,000 and this includes 18,000 students with disabilities. It is also stated that the total number of students in secondary mainstream education is 911,000 and this includes 9,000 students with disabilities. It is further indicated that 63,000 students with special needs are in special primary and secondary schools. Since the total number of persons with disabilities in school age (primary and secondary) is not provided, it is not possible to establish whether progress has been made to increase the number of students in mainstream education. The Committee requests the next report to provide the relevant figures. In its previous conclusion, the Committee noted from another source1 that, at least with respect to children with intellectual disabilities, mainstreaming though possible remained a rather difficult option, particularly due to lack of adequate services. According to the same source, a number of children consequently appeared to be excluded from education and children with autism seemed to be the largest group not attending school. Commenting on these remarks, the report highlights that an evaluation of the special needs system in primary and secondary schools (2005) confirmed the existence of a number of problems

20.4. CONCLUSIE VAN DE EUROPESE COMMISSIE

267

as regards access to mainstream education for children with disabilities: parents often approach several mainstream schools before their child is allocated a place. The report informs that to improve this situation, a programme was launched in 2005 aimed at ensuring that children receive an appropriate education corresponding to their needs. An important element of this programme is the introduction of the principle of a duty of care according to which the school where a special needs pupil applies is required to find an appropriate place in the education system for that pupil. Cooperation and coordination between the various educational establishments has to be ensured to avoid the exclusion from education of any pupil. The report points out that following an experimental phase, relevant statutory amendments should be introduced by 1 August 2011. The Committee asks the next report to inform it about the concrete results of this programme, focusing in particular on: attendance (number of students with intellectual disabilities) in mainstreaming or special compulsory and upper secondary schooling; whether the educational offer in both mainstreaming and special education matches with the demand; any relevant case law or complaint brought to the appropriate institutions concerning discrimination in access to education. In its previous conclusion, the Committee had further asked the next report to indicate what measures have been taken to include courses in special needs education in the general teacher training curriculum. The report recalls that in accordance with the Education Professions Act (Wet op de beroepen in het onderwijs, BIO) a teacher must fulfil certain minimum quality requirements, known as standards of competence. Depending on circumstances (e.g. regional situation or type of education), these minimum requirements may need to be supplemented with other skills. The Committee asks whether such skills include special needs education. en hangende de antwoorden die alsnog gevraagd worden van de Nederlandse regering stelt de Commissie dat: Since such information continues to lack, the Committee reiterates its requests. Again, the Committee points out, that should the next report not provide the requested information, nothing

268

HOOFDSTUK 20. EUROPESE COMMISSIE will demonstrate that the situation is in conformity with Article 152.

Deel VII Documenten

269

Hoofdstuk 21 Regelgeving en Regelingen

21.1

Primair Onderwijs

Wet op het Primair Onderwijs

271

272

21.2

HOOFDSTUK 21. REGELGEVING EN REGELINGEN

Voortgezet Onderwijs

Wet op het Voortgezet Onderwijs Inrichtingsbesluit WVO Bekostigingsbesluit WVO Regeling toelating tot Praktijkonderwijs en Leerwegondersteunend onderwijs Regeling toelating tot praktijkonderwijs ... in bijzondere gevallen

21.3

Voortijdig Schoolverlaten / RMC

Wijzigingswet RMC Besluit RMC Ministeri¨ele Regeling RMC

21.4

Speciaal Onderwijs / Expertisecentra

Wet op de ExpertiseCentra 5e faciliteringsregeling REC’s i.o. (niet meer geldend) Afstemming REC’s - Samenwerkingsverbanden Regeling Indicatiecriteria en aanmeldingsformulier

21.5

Leerlinggebonden Financiering

LGF-wet, 2002, Stb 631 Invoeringsbesluit LGF, 2003, Stb 54 kamerstukken (27 728) Regeling Indicatiecriteria en aanmeldingsformulier website ACTB

21.6

Gelijke Behandeling

Wet Gelijke Behandeling op grond van handicap of chronische ziekte

21.7. INSPECTIE

21.7

273

Inspectie

Wet op het Onderwijstoezicht

21.8

School en Wet

sept 2009, J. Sperling - Het recht op onderwijs en toelating tot een school 2010-09-03, Marte van Graafeiland - Toelaten, schorsen, weigeren

21.9

Amsterdam

concept convenant over terugdringen voortijdig schoolverlaten Kernprocedure 2003-2004 Kernprocedure 2004-2005 Kernprocedure 2005-2006 Kernprocedure 2005-2006 Ronde Venen Kernprocedure 2006-2007 Kernprocedure 2007-2008 Kernprocedure 2008-2009 Kernprocedure 2009-2010 Kernprocedure 2010-2011 Kernprocedure 2011-2012

21.10

Internationale verdragen en verklaringen

Universele verklaring van de Rechten van de Mens, art 26 Rechten van het Kind, art 28 Raad van Ministers van de Europese Unie European Social Charter Raad van Europa: beleid tav revalidatie van gehandicapten Standaardregels betreffende het bieden van gelijke kansen voor gehandicapten Salamanca Statement Verdrag van de Europese Unie (Nice), art 14, 20 en 21 Europees Verdrag van de Rechten van de Mens

274

HOOFDSTUK 21. REGELGEVING EN REGELINGEN

UN verdrag inzake de rechten voor mensen met een handicap

21.11

Algemeen

Leerplichtwet 1969 (v´oo´r de wijzigingen van 1 augustus 2007)

21.12

Europese Commissie

tweede voortgangsrapportage, dec 2007 antwoorden Nederlandse Regering, feb 2008 eindrapport, nov 2008

Hoofdstuk 22 Besluiten, Adviezen, Uitspraken en Jaarverslagen

22.1

basisschool de Regenboog

1999-10-18 2000-01-13 2000-01-24 2000-04-05 2001-01-17 2000-10-13

aanmelding primair besluit bezwaar besluit op bezwaar Conclusie van antwoord Dagvaarding 275

276HOOFDSTUK 22. BESLUITEN, ADVIEZEN, UITSPRAKEN EN JAARVERSLAGEN 2001-06-06 2001-07-18 2001-11-22 2001-11-22 2001-06-22 2002-01-09

22.2

IVKO

2004-02-01 2004-04-24 2004-04-24 2004-07-13 2004-09-03 2004-10-08 2004-10-21 2004-10-26 2004-10-26 2004-11-04 2004-12-15 2005-02-11 2005-02-24 2005-03-10

22.3

conclusie van dupliek akte uitlating produkties pleitnota Sterre pleitnota Regenboog besluit beÂ¨eindiging participatie uitspraak rechtbank Amsterdam

aanmelding primair besluit bezwaar pre-advies onderwijsconsulent besluit op bezwaar dagvaarding ACTB-advies pleitnotities Sterre pleitnotities IVKO uitspraak besluit op bezwaar dagvaarding pleitnotities uitspraak

gemeente Amsterdam

2004-04-22 2004-06-21 2004-10-04 2004-11-15 2004-12-24 2005-02-02 2005-02-11 2005-02-23 2005-11-02

verzoek verzoek primair besluit bezwaar verzoek voorlopige voorziening pleitnotities Sterre pleitnoties Amsterdam uitspraak Besluit op bezwaar

2010-01-27 aanvraag

22.4. BARLAEUS GYMNASIUM 2010-04-13 2010-04-15 2010-07-06 2010-07-06 2011-04-18

22.4

primair besluit bezwaar besluit op bezwaar beroep uitspraak

Barlaeus Gymnasium

2005-03-01 aanmelding 2005-05-09 fictieve weigering 2005-05-09 bezwaar

22.5

Vossius Gymnasium

2005-03-01 2005-03-03 2005-05-02 2005-05-12

22.6

aanmelding primair besluit rappel bezwaar

Spinoza Lyceum

2005-03-01 aanmelding 2005-04-10 afmelding

22.7

Calandlyceum

2005-03-01 2005-04-26 2005-05-01 2005-07-08 2005-09-27 2005-09-27 2005-10-07 2005-11-02

aanmelding primaire besluit bezwaar ACTB-advies besluit op bezwaar verzoekschrift beroep pleitnota Sterre

277

278HOOFDSTUK 22. BESLUITEN, ADVIEZEN, UITSPRAKEN EN JAARVERSLAGEN 2005-11-02 2005-11-15 2005-12-20 2006-01-06 2006-05-09 2006-05-09 2006-07-07 2006-07-13 2006-09-01 2006-10-02 2007-02-14 2007-05-16 2007-09-10 2007-10-30 2007-11-07 2008-10-28

22.8

pleitnota Calandlyceum uitspraak besluit op bezwaar beroep pleitnotitie Sterre pleitnotitie Calandlyceum uitspraak hoger beroep verweer eerste aanvulling beroep tweede aanvulling beroep uitspraak in hoger beroep verzoekschrift EHRM eerste aanvulling verzoekschrifyt tweede aanvulling verzoekschrift niet-ontvankelijk verklaring

OSB

2005-03-01 2005-04-29 2005-05-02 2005-07-08 2005-09-01 2005-09-22 2005-10-07 2005-11-02 2005-11-02 2005-11-15 2005-12-20 2006-01-04 2006-02-26 2006-05-09 2006-07-06

aanmelding primair besluit bezwaar ACTB-advies besluit op bezwaar verzoekschrift beroep pleitnotities Sterre pleitnotities OSB uitspraak besluit op bezwaar beroep pleitnotitie Sterre pleitnotitie OSB uitspraak

22.9. BREDERO COLLEGE

22.9

Bredero College

2005-03-01 2005-03-01 2005-06-06 2005-06-17 2005-07-08 2005-09-24

22.10 2005-03-01 2005-06-02 2005-06-09 2005-06-13 2008-07-08 2005-11-22 2005-11-22 2005-12-23 2006-01-10 2006-01-09 2006-02-13 2006-02-15 2006-02-24 2006-05-09 2006-07-07

22.11 2005-03-01 2005-03-22 2005-03-23 2005-04-06 2005-06-05 2005-06-14 2005-06-27 2005-11-10

aanmelding lokatie Buiksloterweg aanmelding lokatie Meeuwenlaan primaire afwijzing bezwaar ACTB-advies besluit op bezwaar

SG Reigersbos aanmelding bezwaar primair besluit bezwaar ACTB-advies rappel verzoek rechtbank amsterdam uitspraak besluit op bezwaar beroep aanvulling beroep aanvulling beroep pleitnotitie Sterre pleitnotitie SG Reigersbos uitspraak

Praktijkschool De Poort aanmelding primair besluit bezwaar intrekken primair besluit primair besluit bezwaar primair besluit ACTB-advies

279

280HOOFDSTUK 22. BESLUITEN, ADVIEZEN, UITSPRAKEN EN JAARVERSLAGEN 2006-04-05 advies LKC

22.12

Stichting Orion

2006-06-21 verzoek REC 2006-06-26 verzoek ORION 2006-08-03 primair besluit 2006-09-14 verzoek voorlopige voorziening 2006-09-19, besluit op bezwaar 2006-10-04 uitspraak voorlopige voorziening 2007-06-07 uitspraak

22.13

Lars, Niels en de Vereniging Christelijk Voortgezet Onderwijs te Zutphen

2003-12-04 Beroep rechtbank Zutphen 2004-06-01 Hoger beroep, Hof Arnhem

22.14

Thiandi, college van Burgemeester en Wethouders Heemstede

1999-07-26 uitspraak Raad van State

22.15

Thiandi en de Bestuurscommissie Openbaar Onderwijs Almere

2005-05-19 Rechtbank Zwolle-Lelystad 2005-11-24 Hoger beroep Raad van State

22.16

ACTB Jaarverslagen

jaarverslag 2003/2004 jaarverslag 2004/2005

22.16. ACTB JAARVERSLAGEN jaarverslag jaarverslag jaarverslag jaarverslag

2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009

281

282HOOFDSTUK 22. BESLUITEN, ADVIEZEN, UITSPRAKEN EN JAARVERSLAGEN

Index 10-minutengesprekjes, 249 2e gegeven, 187 6th form college, 19, 29, 35, 90

adviesaanvraag, 122 adviesbeleid, 121 Jaarverslagen, 274 standaardvragen, 122 2011, 17 ACTB-advies, 70, 73, 95, 129, 131, 133, 152 A-levels, 35 activiteiten, 150 aangetekend, 94, 108, 120 adaptief onderwijs, 151 aanleunklasje, 34, 77 Adelmund, Karin, 238 aanloop, 41 administratie, 135 aanmelden advies, 88, 111, 139 gewoon, 37 aanmelding, 66, 94, 100, 103, 104, 108, advies van de basisschool, 135 adviesaanvraag, 70, 110, 153 120, 130 adviesaavraag, 131 complexiteit, 37 AdviesCommissie voor Toelating en aanmeldingsbrief, 67 Begeleiding, 196 aanmeldingsprocedure, 87, 130 Adviescommissie voor toelating en beaannamebeleid, 126 geleiding, 197 aansporing, 119 advocaat, 70, 72, 87 aansprakelijk, 177 advocaatskosten, 16, 72 aanvraag voor een advies, 70 aanvullende toelatingsvoorwaarden, 73,advocate, 125 af te stemmen, 42 135, 205 Afdeling bestuursrechtspraak, 117, 139, aanvulling, 141, 142, 177 190 Aboutaleb, Ahmed, 51, 187, 208 affectie, 44 achterban, 253 afgehaakt, 100 achterhoofd, 28 ACTB, 15, 27, 65, 82, 88, 89, 93, 95, afgestemd, 39 99, 101, 110, 121, 132, 196, afhandeling, 89 afwijzing, 67, 68, 95, 101, 110, 121, 200 131, 152 advies, 123 schriftelijke en gemotiveerde, 121 Bredero College, 123 afwijzingsgrond, 110, 122, 140 Calandlyceum, 123 OSB, 123 algemene maatregel van bestuur, 116, 283

284 139, 188 Algemene Wet Bestuursrecht, 67, 94, 101, 136 Almere, 32, 66, 210, 238 Almere Buiten, 45 ambtenaar, 134 ambulante begeleiding, 31, 40, 66, 151 amendement Smits cs, 196 Amsterdam, 32, 58, 66, 79, 87, 94, 130 Amsterdam Noord, 150 Amsterdam Zuidoost, 108 Amsterdam-Nieuwendam, 151 Amsterdamse Scholengids, 150 antwoorden, 100 AoB, 196 appellant, 134 Archipel, 78, 121 argumenten, 122 Arnhem Uitspraak Gerechtshof, 76 Arnhem, Hof, 14 artikel 23, 9, 28, 37 artikel 8a, 40 Artis, 66 Asscher, L, 209 assistente, 110 athenaeum, 108 auditieve handicaps, 40 Autism-Europe, 257 autisten, 13 autonomie, 248 aversie, 44 avondschool, 151 AWB, 95, 152, 154 Balkenende kabinet, 238 Barlaeus gymnasium, 100 basis- of kadergerichte vmbo, 130

INDEX basisschool, 29, 44, 66, 80, 97, 111, 123, 132, 135, 210 basisschooladvies, 59, 109, 136, 187, 189 basisvorming, 35, 198 bedreiging, 45 Beemsterstraat, 149â&#x20AC;&#x201C;152 begeleiding, 117, 139 individuele, 194 begeleiding van leerlingen, 41 begrip, 94 behoeften van de leerling, 194 bekostiging extra, 37 om af te stemmen, 40 standaard, 37 bekostigingsmethodiek, 193 bekostigingsvoorwaarde, 194 belangenafweging, 135, 142 belangenvereniging, 252 beleidsmakers, 9, 29 beleidsnotities, 243 beleidsruimte, 240 beleidsvoorbereiding, 29 beleidsvoorbereidingen, 29 beleidsvoornemen, 204 belemmering, 80 beoordeling, 111 beroep, 79, 89, 115, 126, 154 behandeling van, 136 beroep aantekenen, 65 beroepschrift, 113, 133, 136, 141, 142 beroepsgerichte leerweg, 192 beroepsmogelijkheid, 76 beroepsonderwijs, 19, 35 beschikbare middelen, 75 beschikking, 30, 67 beslissing, 140 beslissing over de toelating, 73 beslistraject, 194 besloten op bezwaar, 33

INDEX

285

besluit, 96 buitenland, 14, 90 besluit op bezwaar, 65, 66, 72, 73, 76, BuPo, 142 79, 89, 96, 112, 114, 126, 133, burgemeester, 206 136, 150, 154 burgemeester van Amsterdam, 90 besluiten op bezwaar, 88 Buyne, H.Y., 208 besluitvorming, 81, 150, 152, 208 Calandlyceum, 111, 113, 115, 125, 128, bestaande expertise, 49 129, 132, 141, 150, 153, 205 besteding, 96 capaciteitsoverwegingen, 98 Besturenraad, 196 categoraal gymnasium, 100 bestuurscommissie, 114, 206 categorale bestuurscommissies, 128 mavo, 193 bestuursorgaan, 54, 71 CDA, 239 bestuursrechter, 96, 124 CDRom, 130 bevoegd gezag, 93, 139 CG-Raad, 18, 196 bevoegdheid, 139, 143 Chronisch Zieken en Gehandicaptenbevolkingsregister, 210 raad, 28 bewijslast, 114, 121 cito, 48 omkering van, 194 cito-score, 69, 97, 135, 198 bewindsperiode, 239 cito-toets, 187 bewustzijn, 43 bezwaar, 69, 95, 96, 101, 110, 121, Clarior, 176 cluster, 186 131, 152 cluster 1, 39, 40 bezwaargronden, 134 cluster 2, 39, 40 bezwaarschrift, 95, 122 cluster 3, 39, 40 bezwaren cluster 4, 39, 40 organisatorische, 143 CNV, 196 pedagogisch-didactische, 143 coördinator, 108 Bijsterveld, Marja van, 241 coördineren, 41 bijzondere school, 67 coördineren van de inzet, 41 BIO, 261 coördineren van de ondersteuning, 40 boekenfonds, 150 cognitief, 79 bonus, 200 cognitieve doelen, 79 bovenbouw, 108 cognitieve ontwikkeling, 79 brandweeroefening, 94 Brederocollege, 111, 132, 149, 151, 152, commentaar, 132 commissie, 96 154 commissie gelijke behandeling, 27 bronvermelding, 21 Commissie van Indicatiestelling, 122 Brouwers, Yvonne, 78 Commissie voor Bezwaar- en Beroepbrugklas, 59, 108 schriften, 134, 136 Buiksloterweg, 149–152 Commissie voor Indicatiestelling, 29, buitenkansje, 32

286

INDEX

didactisch, 131 didactische werkvormen, 79 Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling, 51, 210 differentieerde, 42 Dijksma, Sharon, 241 Dijsselbloem, 241 commissie, 243 proof, 243 diploma, 18, 54, 77, 89, 111, 123, 129, 132, 135, 137, 143, 150, 153, 194, 198, 200 diploma-eis, 78, 126, 137, 194 diplomaperspectief, 103 directeur, 44 directrice, 79 direkteur, 149 direkteurenoverleg, 57, 60 discretionaire bevoegdheid, 117, 139, 143, 190 discriminatie, 26 discriminerend, 82 discussie, 27 DMO, 203, 208 docenten, 79 docententeam, 78 Dagelijks Bestuur, 108, 134 doelgroep, 48 Dagelijks Bestuur (DB) van stadsdeel doelstellingen, 42, 81 Osdorp, 130 doorstroming, 138, 205 dagonderijs, 210 doorverwezen, 42 dagvaarding, 72 draagkracht, 123, 143 Daltonwerkwijze, 104 draagvlak, 43, 44, 121, 243 DB, 108 dreigementen, 91 De Poort, 186, 209 Duivendrecht, 31, 44 declaratiebekostiging, 199 dupliek, 110 Den Haag, 237 deregulering, 239 ECHR, 175 deskundig, 90 ECM, 108 deskundigen, 37 economie, 108 deskundigheid, 42, 43 economie, cultuur en maatschappij, 108 diagnostiek, 42 40, 111, 123, 130, 132, 140, 197 commissie voor Indicatiestelling, 16 commissie voor indicatiestelling, 66 commissievergadering, 243 commissievergaderingen, 27 communicatie, 81 communicatieve vaardigheden, 43 complexiteit, 37 complotdenken, 201 compromissen, 14 conclusies, 43 concrete aanmelding, 57 confrontaties, 252 conrector, 95 consensus, 211 constructief, 104 controversiÂ¨eel, 40, 44 controversieel, 238, 242 convenant, 138, 194 criteria, 74, 111, 133 landelijke, 29 curriculum, 35 CvI, 29, 199 CvI-rapport, 96

INDEX eerbiedigt, 142 eerste fase wetgeving, 67 Eerste Kamer, 28, 238 EHRM, 19 eigenbelang, 37, 251 eindconclusie, 78 Eindhoven, 34, 77, 103 eisers, 117, 138, 140 email, 95 emotioneel, 139 Engeland, 19, 34, 121, 122 Esprit directeur van, 196 Esprit Scholengroep, 209 essentie, 245 EU Monitoring and Advocacy Programme of the Open Society, 179, 258 EUMAP, 179, 258 European Committee of Social Rights, 144 European Social Charter, 255, 267 Europees Hof voor de Rechten van de Mens, 19, 29, 89, 147, 175 Europees Sociaal Handvest, 177, 255, 256 Europees Verdrag van de Rechten van de Mens, 144, 188 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, 19, 34, 201 Europees Verdrag voor de rechten van de Mens Eerste Protocol, 141 Europese Commissie, 179, 255 Europese Unie Raad van Ministers, 212 evaluatierapport, 34, 42 evaluatieverslag OB3-pilot, 33 EVRM, 19 excursies, 150 experimenteren, 42, 238

287 expertise, 67, 248 expertisecentrum, 32 experts, 48 extra geld, 16 faalt, 138 failliet, 253 Federatie van Ouderverenigingen, 28, 238, 253 fictieve weigering, 54, 93, 95, 96, 99, 121 filosofische, 142 formatie, 41 formele grief, 127 France, 257 Franke, Rob, 78 Fred Habold, 186, 196 Frissen, 49, 248 frustrerend, 42 fusie, 44 FvO, 18, 196 ge穡覺ndiceerd, 75 gebied, 41 gedingstukken, 117 gedragsproblemen, 28, 39, 40, 149, 252 geen belang, 29 geen zin, 26, 28, 140 geformuleerd beleid, 69 gegrond, 138 gehandicapt, 139 aanzienlijk, 117 cognitief, 117 emotioneel, 117 in Nederland, 25 motorisch, 117 sociaal, 117 gehandicapte leerlingen, 90 gehandicaptenbeleid, 82 Gehandicaptenraad, 238 gehandicaptenvoorziening, 35

288

INDEX

gehoor- en spraak-taal stoornissien, 39 GZ-psycholoog, 110, 117, 118, 139 gelijktijdig, 108 handelingsplan, 109 gelijkwaardig, 110 handicap gelijkwaardige, 78 aard en zwaarte, 143 gelijkwaardige deelname, 81 ernst van de, 17 gemeenschappelijk eerste leerjaar, 51, verstandelijke, 94 77, 88, 110, 111, 123, 131, 135, handreikingen, 41 137, 146, 152, 191 havo, 187, 191 gemeente, 87 Heliomare, 40 gemeente Amsterdam, 82, 90, 129, 134, helpen bij het zoeken, 40 138, 147, 185 herbesteed, 31 gemeentelijke ombudsman, 89, 146 herindicatie, 78 gemengde leerweg, 192 herroepen, 75 geoormerkt, 30 herstructurering geprocedeerd, 87 voortgezet onderwijs, 188 geschikt, 194 Het Parool, 246 geschiktheid, 73, 97, 132, 194 geschiktheidseis, 69, 110, 130â&#x20AC;&#x201C;132, 136â&#x20AC;&#x201C; heterogeen, 108 heterogeen lesgeven, 109 138, 146, 147, 200 geschiktheidsonderzoek, 51, 77, 88, 89, Hijmans, 121 149, 152, 191, 193, 202 Hilversum, 32 geschiktheidstoets, 206 Hoeven, van der, 17, 34, 103, 239 geschiktsonderzoek, 103 Hof voor de Rechten van de Mens, gespreksmomenten, 78 144 getuigschrift, 143 hoger beroep, 16, 82, 89, 128, 141 gevoegde behandeling, 137 hooguit de helft, 44 geweigerd, 42 hoorzitting, 16, 70, 71, 114, 125, 134, Gewoon Anders, 32, 66, 117, 139, 238 154 godsdienstige, 142 huilende leraren, 14 goede wil, 20 Huizen, 32 grief, 138 illusoir, 117, 127, 139 griffierecht, 16, 140 impliciet, 95 griffierechten, 114 inclusie, 13, 208, 248, 256 grondslag, 190, 191 inclusief onderwijs, 27, 28, 71, 130, Grondwet, 14, 27, 188, 243 248 gymnasium indicatie, 29 Barlaeus, 93 indicatiecommissie, 139 categoraal, 93 indicatiecriteria, 240 leerlingen, 94 indicatieverzoek, 17 openbare, 93 indiceren, 29 Vossius, 93

INDEX

289

indienen van een verzoek, 41 juridische onderbouwing, 176 juridische procedures, 28 individueel handelingsplan, 42 ingewikkeld, 115, 126 jurisprudentie, 12, 27, 34, 126, 144, 176, 188, 196, 200 inhoudelijke afweging, 114 juristenbureau, 176 iniatieven, gebrek aan, 17 initiatief, 42 kamers, 40 inrichtingen, 42 Kamerstukken Inrichtingsbesluit, 97, 153 20 728, 193 Inrichtingsbesluit WVO, 57, 60, 69, 25 410, 192 77, 78, 88, 89, 103, 116, 130â&#x20AC;&#x201C; 27 728, 188 132, 139, 143, 146, 152, 153, Kamervragen, 77 188â&#x20AC;&#x201C;190 kennis, 191 artikel 4, 73 kennisachterstand, 249 artikel 4 lid 5, 73 kennismakingsgesprek, 120 inschrijvingen, 93, 99 Kernprocedure, 48, 51, 57, 61, 87, 90, inspanningsverplicht, 39 94, 97, 100, 104, 108, 114, 118, inspectie, 31, 49, 83, 191 130, 134, 136, 138, 140, 147, instabiliteit, 242 151, 154, 186, 195, 198, 200, instandhouden, 40 204, 208 integratiedoelstelling, 49, 248 coÂ¨ordinator van de, 120 intellectueel, 94 toelatingsprocedure, 208 interactie, 79 Kernprocedure II, 209 internationaal, 82 Internationaal Verdrag van Burgerrech- kernteam, 151 ten en Politieke Rechten, 142 keuzevrijheid, 114, 143, 193, 196 kiezer, 118 internationale verdragen, 26, 188 kind van 24 maanden, 42 internationalisering, 104 kinderdagcentra, 32, 42 interpretatie, 131 kinderdagverblijven, 32 invoerdatum, 40 klacht, 89 invoeringsdatum, 196 klachtencommissie, 89, 101 inzicht, 191 klachtenprocedure, 89, 98, 101 IQ, 48, 199 klasgenoten, 79, 81, 110 isolement, 43 klassengroep, 44 isoleren, 26 IVKO, 54, 57, 60, 65, 78, 87, 95, 111, klassikaal, 139 kleinschalig, 151 131, 141 koepelorganisaties, 196, 248 Kok jaarverslag, 77 kabinet, 238 Job Cohen, 206, 207 kort geding, 72, 124, 136 juridisch, 125, 131, 144 kosten van het geding, 133 juridische lading, 128

290 kring, 108 kunsteducatie, 104 kunstzinnige vorming, 79 kwalificatieplicht, 210 kwaliteitsslag, 199

INDEX leerweg basisgerichte, 51 beroepsgerichte, 192 basisvariant, 192 kadervariant, 192 gemengde, 51, 192 kadergerichte, 51 theoretische, 192 vmbo, 51 leerwegondersteunend onderwijs, 58, 82, 188, 198 leiderschap, 248 leidraden, 42 Lelystad, 32 lesbegeleiding, 150 lesplaatsen, 43 lesstof, 79 levensovertuiging, 142 LGF, 14, 154 LGF-middelen, 123 lgf-overleg, 42, 238 LGF-wet, 188 lichamelijk en verstandelijk gehandicapt, 39 lichamelijke beperking, 33 lichamelijke en verstandelijke handicaps, 40 Lissabon, 11 Lissabon-afspraken, 239 lobbyen, 28 Lokaal Onderwijs Forum, 186, 207 Londen, 19, 33, 35, 122, 133, 144, 177, 209, 210 lumpsum, 240 lumpsumbekostiging, 243 luxe-probleem, 14 lwoo, 187

landelijk dekkend netwerk, 39, 40 landelijk weten regelgeving, 94 Landelijke Klachten Commissie, 89, 186, 209 landelijke onderwijswetgeving, 134 landelijke regelgeving, 90 landelijke weten regelgeving, 132 lastenverzwaring, 240 leeftijd, 194 leeftijdgenoten, 79 leerachterstand, 199 leerbaarheid, 78 leerdoelen, 79, 127, 140 leerkracht, 110 leerkrachten, 134, 248 leerling, 40 leerlingenraad, 150 leerlingenzorg, 150 leerlinggebonden budget, 41, 89, 96, 140, 142 besteding van, 197 verplichte besteding, 197 leerlinggebonden financiering, 14, 30, 51, 130, 131, 143 leerplicht handhaving , 210 ontheffing, 212 leerplichtambtenaar, 16, 90, 209, 210 leerplichtig, 34 Leerplichtwet, 90, 185 leerplichtwet, 34, 188, 211 leerproces, 79 maatstaf, 143 leerrecht, 90 machtsvacuÂ¨ um, 248 leerroutes, 108 marginaal, 118 leerstof, 131

INDEX marginaal toetsen, 196 marginale toets, 26 marginale toetsing, 190, 206 mavo, 191, 192 mbo, 209 medeleerlingen, 121 medezeggenschapsraad, 150 mediatheek, 150 Meervoudig Gehandicapt Cluster 3, 33 meervoudig gehandicapte, 30 meervoudige kamer, 115, 126, 137 Meeuwenlaan, 149–152 melding van verzuim en voortijdige uitval, 199 Memorie van Toelichting, 193 mensenrechten, 144 mensenrechtenverdrag, 177 mentor, 108 MG cluster 3, 29, 33 mg cluster 3, 42 middelbaar algemeen voortgezet onderwijs, 58 middelbaar beroepsonderwijs, 20 middenschool, 19 minister, 27, 30, 49, 67, 77, 90, 189 ministeri¨ele regeling, 40, 188, 198 ministerie, 200 mislukking, 243 misverstanden, 149 mobiliseren, 37 mogelijkheden, 75 Montessori Scholen Amsterdam, 76 morele, 142 motivering, 75, 136, 138 motorisch, 139 MSA, 76 muziekklas, 104 Mytyl- en Tyltylschool, 44 Mytylschool, 44

291 na¨ıviteit, 252 nalatenschap, 29 Nationale Ombudsman, 89, 96, 98, 101, 121 nationaliteit, 194 natuur, gezondheid en techniek, 108 nazorg, 151 Nederland, 34 Nederlandse taal, 191 Nee, 37 Netelenbos, 32 Netelenbos, Tineke, 238 NGT, 108 niet bevoegd, 147 niet gepubliceerd, 137 niet geschikt, 33 niet sluitend, 34 niet toegelaten, 60 niet voorbereid, 39 niet zijn aangewezen, 42 niet-ontvankelijk, 19, 29, 72, 89, 176, 180 niveau, 81 noodzakelijke voorzieningen, 75 Noord Holland, 40 Novalis College, 34, 77, 103, 201 NOVATv, 246 NRC-bijlage, 246 observatierapport, 110 ODC, 44 ombudsman, 147 omgekeerde bewijslast, 73, 75 onbekendheid, 28 onbevoegd, 113 onderbouw, 108, 150 onderbouwing, 75, 82 onderbuikgevoelens, 211 ondergrens, 32 ondergrensleerlingen, 32, 44 ondersteunen, 30

292 ondersteunen van de ouders, 41 ondersteunen van ouders, 41 ondersteunende speciaal onderwijs, 31 ondersteuning, 69, 79 ondertekend, 79 onderwijs activerend, 108 dagdelen, 31 funderend, 27 geen, 42, 212 inclusief, 27 kunstzinnig, 60, 66 leerwegondersteunend, 212 middelbaar, 143 ontbreken van, 29 praktijk, 212 recht op, 32, 42, 201 speciaal, 212 universitair, 35 vrijheid van, 27 Onderwijs Consumenten Organisatie, 90, 211 Onderwijs Stichting Zelfstandige Gymnasia, 93, 100 onderwijsarrangementen, 42 onderwijsassistentie, 109 onderwijsconcept, 126 onderwijsconsulent, 70 onderwijsconsulenten, 104 onderwijsinspectie, 34, 44, 66, 69, 189, 212 onderwijsinstelling, 112 onderwijskundig beleid, 194 onderwijskundig concept, 122 onderwijskundig rapport, 66, 73, 78, 111, 123, 130, 132, 191 onderwijsleerproces, 78, 79 onderwijsprogramma, 143 Onderwijsvernieuwing, 241 onderwijsvernieuwingen, 243 onderwijswereld, 247

INDEX onderzoeksactiviteiten, 41 onervaren leerkrachten, 109 ongegrond, 118, 127, 136, 138, 140 ongelijkheid, 75 onhaalbaar, 48 onhaalbaar niveau, 81 onjuiste gronden, 66, 75, 76 onmogelijk, 97, 139 ontheffing, 34, 67 ontvangstbevestiging, 54, 176 ontvankelijkheid, 175 ontwikkeling, 43 ontwikkelingen, 82 ontwikkelingsleeftijd, 42 onwil, 9, 17 onzekerheid, 109 onzorgvuldig, 107, 128 onzorgvuldigheden, 154 opbouwjaar, 90 open einde regeling, 240 Open Schoolgemeenschap Bijlmer, 107 opgesplitst, 40 opvang, 42 opvoeden, 150 opvoeding, 142 organisatorisch, 131 orthodidactische benadering, 58 orthopedagogische dagcentra, 43 orthopedagogische hulp, 38 orthopedagogische kinderdagverblijven, 42 OSB, 107, 125, 128, 132, 136, 138, 141, 150, 153 OSB-werkwijze, 108 Osdorp, 90, 129, 134, 147, 181 OSVO, 51, 61, 186, 208 beleidsplan, 208 vereniging, 208 voorzitter van, 196 OSVO-bestuur, 208 ouderlijke macht, 74, 240

INDEX

293

plaatsingsadvies, 44 ouderraad, 150 plaatsingsadviezen, 43 ouders en hun kinderen, 251 Plantage Middenlaan, 66 oudervereniging, 28 platspuiten, 26 ouderverenigingen, 18, 69, 196 pleitnota, 80 overheid, 28, 82, 144, 211, 238 pleitnotitie, 134 invloed, 27 Ploeger, Ferdi, 78 Overlegorgaan voor Scholen in het Voortgezet Onderwijs, 61, 186, 208 polderen, 29, 248 polderland, 248 overlegpartners, 208 polemiek, 246 overlegstructuren, 208 politiek draagvlak, 27, 28 ondoelmatige, 208 portefeuille, 239, 241 overschatting, 49 portefeuillehouder, 186 overtuigingen, 142 Postbus51, 69 filosofische, 201 praktijkonderwijs, 58, 187, 188, 198, godsdienstige, 201 209 overweegt, 138 praktijkscholen, 82 paniekreactie, 13 precedent, 138 parlement, 14, 28 prematuur, 72 parlementaire behandeling, 131, 153 preventie, 199 Parlementaire Enquete, 241 primaire besluit, 65, 69, 73, 79, 88, parlementaire geschiedenis, 143 110, 113, 119 parlementaire stukken, 111, 153 primaire taak, 109 partijdig, 111 prioriteiten, 208 Passend Onderwijs, 17, 26, 49, 241 problematisch, 34 pilot, 17 procedureel, 82 pedagodisch, 131 procedurele fouten, 114 permanente commissie leerlingenzorg, proceskosten, 128 58 proceskostenveroordeling, 140 pers, 245 produkties, 133 personeel proefklasse, 73, 191 ondersteunend, 44 professionaliteit, 248 onderwijzend, 44 profielen, 108 personele wisselingen, 42, 43 profiteurs, 212 persoonsgebonden budget, 66 projectdeelnemers, 43 persoonsgebonden nudget, 79 projectgroepmedewerkers, 43 PGB, 66 psychologisch onderzoek, 74, 192 pilot, 34, 42 psychologisch rapport, 111 inclusief onderwijs, 66 psycholoog, 111 pilotverslag, 43 publikaties, 28 Pim Fortuijn, 242 PvdA, 208, 238

294 PVV, 242

INDEX taak, 40 regionaal expertisecentrum, 37, 40, 41 Regionaal Expertisecentrum Noord Holland cluster 3, 40 regionaal zorgbudget, 37, 199 regionale expertisecentra, 29 regionale functie, 104 Regionale Meld en CoÂ¨ordinatiefunctie, 239 Regionale Verwijzings Commissie, 198 registratie van verzuim en voortijdige uitval, 199 regulier onderwijs, 26, 27, 29, 187 regulier voortgezet onderwijs, 30 reguliere basisschool, 31 reguliere scholen, 26, 34, 42 reguliere school, 27â&#x20AC;&#x201C;29, 39, 40 voortgezet onderwijs, 26 rekenen, 191 repliek, 110, 132, 142 reputatie, 120 resultaatsverplichting, 40 retoriek, 27 rijksmiddelen, 199 Rita Verdonk, 242 RMC, 239 ROC, 20, 199 rookgordijnen, 128 rugzak-leerling, 40 rugzakcriteria, 16 rugzakindicatie, 33 rugzakje, 14, 30 rugzakleerling, 59 rugzakwetgeving, 26 RVC, 198 RVC-besluit, 199

Raad van Europa, 212 Raad van State, 14, 18, 32, 89, 97, 117, 123, 128, 132, 139, 141, 143, 144, 190, 201 rappel, 205 rapport, 110 ratificatie, 202 rationeel, 94 realistisch, 139 REC, 31, 66 REC Noord Holland Cluster 3, 39 REC Noord Holland Noord, 40 REC Noord Holland Zuid, 40, 44 recht op onderwijs, 18 recht van de sterkste, 211 rechtbank, 79, 107, 136, 138, 151 Rechtbank Amsterdam, 89, 136, 137 rechtbank Amsterdam, 128, 129, 138, 141, 143, 144, 201 rechter, 26, 71, 77 gang naar, 27 rechterlijke uitspraken, 135 rechtsbescherming, 141 rechtsmiddelen, 144, 175 rechtssysteem, 29 rechtszitting, 75 rector, 134 redelijke termijn, 95 redelijkheid, 112, 123, 153 redenen van pedagogische en didactische aard, 123 regeldruk, 243 regelgeving, 34, 265 regelingen, 265 regering, 27, 28, 179, 256 regeringspropaganda, 246 Salamanca Statement, 212 Regionaal Expertise Centrum, 31 Salamanca statement, 248 samen leren, 108 regionaal expertise centrum, 40

INDEX samenspraak, 150 samenspraak met ouders, 44 samenwerken, 150 samenwerkingsschool, 128 Samenwerkingsverband, 130 samenwerkingsverband, 27, 60, 66 28.2, 57 samenwerkingsverbanden, 17, 40, 41 schadevergoeding, 176 Schakenbos, Hubert, 151 schokkend, 44 scholengemeenschap, 58 schoolactiviteiten, 43 schoolbegeleidingsdienst, 95 schoolbeleid, 199 schoolbesturen, 14 schoolbestuur, 70, 95 schoolgemeenschap, 146 schoolgemeenschappen, 87 schoolgids, 15, 26, 74, 75, 110, 112, 115, 122, 124, 138, 140, 147, 154, 194 schoolkeuze verkeerde, 186 schoolleiders, 249 schoolleiding, 78 schoolloopbaan, 27 schoolperiode, 27 schoolplan, 15, 74, 75, 112, 115, 124, 127, 140, 142, 194 schoolprogramma, 68 schooluitval aanpak van, 200 schooluitvaller, 200 schoolvakantie, 72 schoolvakanties, 70 schoolvergaderingen, 45 schoolverklaring, 210 schriftelijke afwijzing, 119 SDS, 238 secondary school, 19, 29, 35, 144

295 secretaresse, 114 sectoren, 108 secundary school, 33 segregatie, 208 sektaristen, 28 Seminarium voor Orthopedagogiek, 66 SG Reigerbos, 138 SG Reigersbos, 111, 115, 119, 122, 132, 136, 141, 153, 205 SIO, 238 Smits, JC, 196 sociaal, 79 sociaal emotionele, 151 sociale trainingen, 150 sociale vaardigheid, 151 sociale werkvoorziening, 25 soort onderwijs, 42 spaak tussen de wielen, 238 Spaans, 104 speciaal onderwijs, 32, 42, 143, 212 voormalig, 198 speciale scholen, 26, 28, 40 speciale school, 16, 27, 30, 141 speciale school voor basisonderwijs, 190 specifieke deskundigheid, 43 specifieke zorgbehoeften, 49 Spinoza Lyceum, 103 splinterbelangengroepen, 252 spreekbuis, 211 Staat, 142 staatssecretaris, 27, 32, 176, 177, 238 staatssecretaris van Onderwijs, 144 stadsbestuur, 211 stadsdeel, 108, 128 stadsdeelvoorzitter, 90 stadsdelen, 186 stageairs, 134 Standaardregels betreffende het bieden van gelijke kansen voor gehandicapten, 212 standpunt, 81

296

INDEX

thuiszitters, 27 startende school, 45 tijdrovend, 42 startkwalificatie, 211 tijdverspillen, 29 Staten-Generaal, 198 toelaatbaar, 30 Stb 262, 199 toelaatbaarheidsbeoordeling, 198 Stb 631, 96 toelating, 28, 94, 143 Stb 636, 185 beslissing over, 193 Sterre, 29, 32 voorwaardelijk, 191 Stichting Downssyndroom, 196 toelatingsbeleid, 195 Stichting Downsyndroom, 238 Stichting Inclusief Onderwijs, 196, 238 toelatingsbesluit, 103 Stichting Montessorischolen Amster- toelatingscriteria, 26, 122, 136 toelatingscriterium, 112, 195 dam, 66 Stichting Open Schoolgemeenschap Bijl-toelatingseisen, 109, 114, 118, 132, 135 toelatingsexamen, 73, 147, 191 mer, 108 toelatingsprocedure, 100, 120, 151, 187, Straatsburg, 19, 89, 176, 202 204 strategie, 248 toelatingsrecht, 113, 193, 201 strijd, 29 toelatingstest, 95 sturing, 43 toelatingsverzoek, 138 stuurgroep, 43 toelatingsvoorwaarden, 27, 60, 61, 80, succes, 79 94, 95, 97, 111, 132, 154 symbiose, 31 aanvullende, 191 symbioseconstructie, 44, 45 wettelijke, 194 syndroom van Down, 34 toelatingszaak, 87, 142 taakformulering, 206 toestemming, 74 taakopvatting, 96 toetsen, 139 taakverzwaring, 45 toetsing targets, 194 marginale, 206 Taskforce Handicap en Samenleving, toezicht 206 repressief, 240 tegen haar zin, 44 stimulerend, 240 tegenwerking, 45 Tower Bridge, 33 teleurstellend, 118 traditie, 120 televisie, 246 transparantere communicatie, 208 ten koste van, 28 Tweede Kamer, 13, 27, 28, 34, 238, ten onrechte, 138 242, 246 termijn, 67 tweede kans, 76 tevreden, 43 twijfel, 109 theoretische leerweg, 192 Tyltylonderwijs, 42 Thiandi, 97 Tyltylscholen, 42 thuiszit-situatie, 210 Tyltylschool, 30â&#x20AC;&#x201C;33, 42, 44, 45, 141

INDEX

297

verweerder, 116, 138–140 uitgangspunten, 51 uitspraak, 16, 77, 81, 82, 89, 94, 123, verweerschrift, 142 verweerster, 137 132, 141, 176 verzand, 149 uitstroomadviezen, 43 verzelfstandigd, 108, 130 uitval, 200 verzoeken, 121 uitvoeringspraktijk, 34 verzoekschrift, 19, 29, 112, 144, 175, uitwerking, 134 176 uitzending, 246 verzorgen, 44 uitzonderingsbepaling, 193, 205 vierentwintig-maands-kindjes, 42 urgentie, 124 VIM, 238 vakbonden, 196 visuele handicaps, 40 vangnet, 27, 29 visuele stoornissen, 39 vaste commissie voor Onderwijs, 242 vleugellam, 29 vaste commissie voor onderwijs, 34 vmbo, 69, 94, 187 vbo, 69, 146, 152, 192 vmbo-t, 79, 87, 132, 152 VBS, 83 voedingsgebied, 39, 40 VBSschrift, 83 volcontinuerooster, 151 veel aandacht, 28 volwassenheid, 120 ver-van-mijn-bed-show, 196 voogdij, 74 verantwoordelijkheid, 20, 150 voor beroep vatbare beslissing, 53 verantwoordelijkheidsverdeling, 208 voorbereidend beroepsonderwijs, 58, verbrede toelating, 30, 141 143 verdediging, 137 voorbereiding, 37, 42 verdeel-en-heers, 13 voorbereidingstijd, 42 verdrag, 142 voorlichtingsmateriaal, 66 verdragsbepaling, 144, 177 voorlopige voorziening, 113, 124, 133 verdragstekst, 202 vooronderzoek, 72 Verenigd Koninkrijk, 34 voorschriften, 114 Vereniging voor Integratie van Mon- voortgezet onderwijs, 29, 34, 39, 48, golo¨ıde Kinderen, 238 58, 87, 94, 96, 130, 132, 138, veroordeeld, 133 187 verplicht, 34 aansluitend, 190 verplichte winkelnering, 67 voortgezet speciaal onderwijs, 40, 190 verplichtingen, 15, 89, 256 voortijdig schoolverlaten, 11, 185, 189, verstandelijk gehandicapten, 13 201, 210, 240 verstandelijke beperking, 33 convenant, 199 verstandelijke handicap, 48, 147 melden cordinatiefunctie, 186 vervolgonderwijs, 32, 150 voorwaarden, 94, 97, 139 verwarrend, 42 voorzieningen, 15, 82, 89, 112, 140, verweer, 134 142, 154

298

INDEX

Wet op het Onderwijstoezicht, 239 Wet op het primair onderwijs, 41, 139, 191 Wet op het Voortgezet Onderwijs, 58, 188 artikel 10h, 58 Wet op het voortgezet onderwijs, 41, 116, 139 weten regelgeving, 29 wetgeschiedenis, 135 wetgever, 14, 27, 143, 153, 248 wetgeving, 29 Grondwet, 26 LGF, 26 Rugzak, 26 wetgevingstraject, 17, 196 wethouder, 90, 186, 207 wachtlijst, 48 wethouders, 90 WAJONG, 212 wetstekst, 97 wassen neus, 141 wetsvoorstel, 27, 40, 238 website, 20, 44 wettelijke bepalingen, 66 WEC-raad, 196 wettelijke taken, 40, 82 Weer Samen Naar School, 238 wettelijke toelatingsbepalingen, 153 weerstanden, 49 wettelijke toelatingsvereisten, 129 Wegbereiders, 42 wettelijke toelatingsvoorwaarden, 123, weigerachtig gedrag, 101 132, 153 weigeren, 18, 136 wettelijke verplichting, 140 weigering wettelijke verplichtingen, 37 fictieve, 121 WGB cz/h, 20, 27 weigeringsbesluit, 134 wie doet ons wat?, 202 weigeringsgrond, 15 Wijk aan Zee, 40 werkafspraken, 208 wijzigingswet, 17 werkvloer, 196, 249 wollig, 54 werkweken, 150 woonplaats, 39 Wet Gelijke Behandeling, 19, 26 woonvormen, 26 Wet op de beroepen in het onderwijs, woordrapporten, 108 261 WOT, 239 Wet op de Expertisecentra WSNS, 238, 248 artikel 28b, 40 www.rechtspraak.nl, 137 Wet op de expertisecentra, 190, 191, 197 zeer laag functionerend, 33, 48 voorzieningen op de school, 74 voorzieningenrechter, 54, 65, 73, 77, 79, 81, 87, 88, 94, 95, 97, 100, 104, 107, 112, 114, 120, 124, 130, 133, 136, 151 vormfout, 79 vormvoorschriften, 72, 76 Vos/ABB, 196 Vossius gymnasium, 99 vrijblijvend, 37, 140 vrijblijvende aangelegenheid, 193 vrijgesteld, 211 vrijheid van onderwijs, 9, 28 vrijstelling, 137 vwo, 187, 191 vwo-advies, 97

INDEX zeer zwak, 49 zeer zwakke school, 66, 83 zelfstandige beoordeling, 113 zelfstandigheid, 79, 81, 150 zetelverdeling, 242 zinvol, 149 zittingsdatum, 137 ZMLK, 30 zmlk-school, 141 zoeken naar een school, 41 zomervakantie, 70, 76 zorg en welzijn, 108 zorgbeleid, 115, 136 zorgcoÂ¨ordinator, 68 zorgleerlingen, 37, 68, 211 zorglokatie, 152 zorgstructuur, 37 zoveel gedoe, 37 zwakke groep, 27 zwakzinnig, 110 Zwolle-Lelystad, 137, 200

299

300

INDEX