Jaarverslag Oekraïne Zending

OEKRAÏNE ZENDING

speciale editie van Naast maart 2023 fonds noodhulp & wederopbouw

Donaties actie generatoren overweldigend!

Terugblik op een jaar noodhulpverlening

Kerken Oekraïne onvermoeibaar in vluchtenlingenhulp

inhoud/voorwoord

Tekst: Wouter Pansier, voorzitter Oekraïne Zending

Bid en werk voor lief en leed in Oekraïne

Ditmaal een bijzondere en speciale uitgave van Naast van Oekraïne Zending. De oorlog duurt al een jaar en het einde is nog niet in zicht. In het afgelopen jaar is er veel gebeurd. Hulp is mogelijk gemaakt mede door uw giften. We vertellen u graag wat daarmee gedaan is. We hebben zorgen over het land en de mensen. Hoe is het leven van de kerken daar? Hoe houden ze het vol? We gedenken Oekraïne in onze gebeden, we doneren, we bemoedigen in onze contacten, we helpen Oekraïense vluchtelingen in Nederland. We brengen er spullen, kleding en nood-stroomgeneratoren heen. U ziet het op de volgende pagina’s. Foto’s, maar ook behoorlijk wat tekst waardoor u breed en diep wordt geïnformeerd. Hulp zal nog langer nodig zijn, waarbij we ook kijken naar de tijd als de oorlog hopelijk voorbij is. Oorlog went nooit. En, het gaat niet alleen om vierkante kilometers, het gaat ook om hogere machten en krachten. Als christenen weten we dat uiteindelijk God de regie heeft, en niet de Satan. Dat vertrouwen houdt ook onze broers en zussen op de been en doet ze volharden. Bid en werk! Bidden voor het Oekraïense volk, voor onze broeders en zusters. En werken, door waar we kunnen te helpen met support, soms spullen, onze daadwerkelijke inzet.

Bestuur Oekraïne Zending per 1-12-2022: Wouter Pansier (voorzitter), Marianne Heidema (secretaris); Arjen Ploegman (penningmeester), ds Jelle Drijfhout (Visie & Strategie),

Toegevoegd: Bert Haaksema (boekhouder), ds Piet Houtman (notulist), ds Cor Harryvan (adviseur), Jaap Meijer (social media, webmaster)

Aan deze uitgave werkten mee:

Teksten: Wouter Pansier, Marianne Heidema, ds. Jelle Drijfhout, Katja Pylypenko

Bij de voorpagina: In december 2022 werd een deel van de eerste zending generatoren op transport gezet. Hier komen ze uit de vrachtwagen in Lviv, Oekraïne.

Foto's: diverse voorgangers uit Oekraïne, Marianne Heidema, Bert Haaksema, Jaap Meijer, Johan Vermij, Vitaly Korsunsky

Vluchtelingen in de eerste Oekraïenstalige dienst in Apeldoorn

Een generator voor de gemeente van Khmelnitsky

Tweede zending generatoren in februari 2023 naar Oekraïne, aangevuld met heaters om de kerkgebouwen te verwarmen.

Oekraïne kan op ons rekenen!

Als de oorlog met Rusland uitbreekt komen, na ongeloof en ontreddering in de eerste dagen, kerken in Oekraïne in actie. Er komt een grote stroom vluchtelingen op gang. Zij verlaten halsoverkop hun huis en haard en laten alles achter. De beelden zijn hartverscheurend. Er is chaos, ontreddering, maar ook eensgezindheid om elkaar te helpen. Oekraïne Zending biedt vooral hulp aan instellingen, kerken, e.d. en niet aan individuele personen. Op geleide van concrete vragen uit het land kan geld overgemaakt worden. Het is hartverwarmend om te zien hoe de ‘achterban’ van Oekraïne Zending met giften over de brug komt. Maar ook uit het buitenland ontvangt de stichting gulle donaties.

Hulp uit Nederland

Er wordt in die eerste dagen op voorhand duizend euro overgemaakt aan al onze relaties. Dat zijn de kerken en kerkplantingen, het seminarie, The Right Way en BabySun. Er wordt gevraagd waar behoefte aan is. De kerken maken zich op voor hulp aan vluchtelingen. Daarna volgen meer maatwerkaanvragen. Later in het jaar wordt twee keer tweeduizend euro toegevoegd en wordt een kerstactie opgestart.

De kerkgebouwen worden klaargemaakt voor opvang van vluchtelingen om hen tijdelijk onderdak te bieden, van voedsel te voorzien en op verhaal te laten komen. De meesten zijn op doorreis. Personentransport met busjes wordt geregeld en brandstof is schaars en duur. Voedseltransporten komen op gang. Als burgerdoelen worden geraakt, kan de kerkbus ook ingezet worden als ambulance. Een drietal kerken vraagt steun aan voor een bus. In Nederland wordt er een aangeschaft voor de gemeente in Khmelnitsky. Ruda gaat zelf op zoek en voor Kamyanets-Podolskyi wordt een bus gezocht in Hongarije. Als in het najaar op grote schaal elektriciteit- en watervoorzieningen vernietigd worden, is er grote behoefte aan noodstroom. Er zijn generatoren en powerbanks nodig en een compacte accu voor het opladen van telefoons en laptops om de communicatie in de lucht te houden. Noodstroomvoorzieningen zijn gauw uitverkocht. De UERC-kerken kloppen daarvoor aan bij Oekraïne Zending. Een extra actie voor generatoren wordt in Nederland uitgezet en in december kunnen er 28 generatoren naar Oekraïne worden gebracht.

De noodhulp voorbij

Ondanks het feit dat het einde van de oorlog nog niet in zicht is, is het wel goed om na te denken over de toekomst. Aan het

moment dat er – op den duur – een situatie van een zekere stabiliteit ontstaat en de hulp verschuift van noodhulp naar wederopbouw. In september is op de synode gevraagd hoe de UERC-kerken denken daarin hun rol te spelen. Ook met The Right Way is overlegd wat zij kunnen doen. Een paar ideeën zijn genoemd. Zo wil Kiev op het terrein van de kerk appartementen bouwen; Svalyava wil een conferentiecentrum oprichten dat ook voor kerkelijke doelen gebruikt kan worden; en The Right Way zou het tweede gebouw kunnen inrichten tot een behandelcentrum voor getraumatiseerden. Alle ideeën behoeven nadere uitwerking, en in geval van The Right Way moeten er samenwerkingspartners gezocht worden.

Hoe komt Oekraïne uit de oorlog?

De gevolgen van de oorlog zullen diepe sporen trekken: met hulp vanuit het buitenland moet de economie weer worden opgebouwd. Er is veel vernield aan gebouwen, woningen en ook de infrastructuur heeft flink schade opgelopen. Maar het menselijk leed op een groot deel van de bevolking is bijna niet te overzien. Door veel gesneuvelde militairen is er een vrouwenoverschot, denk ook aan gebroken gezinnen, vluchtelingen die in het buitenland nieuwe relaties krijgen, etc. De diepe geestelijke wonden, trauma’s, toename van drank- en drugsgebruik, de lichamelijke handicaps bij militairen en anderen zullen nog jaren parten spelen. Het is vooral op de laatste thema’s waarin kerken en The Right Way een rol kunnen én willen spelen. Maar Oekraïne kan op ons rekenen!

Tekst: Wouter Pansier, voorzitter Oekraïne Zending

Op 16 december 2022 vertrekken Johan, Thijmen, Bert en Marianne naar Oekraïne met generatoren en powerbanks.

Tekst: Jelle Drijfhout

Mission in oorlogstijd

Begin 2022 ontwaakt Nederland langzaam uit de coronaslaap.Oekraïne Zending maakt plannen voor de post-corona tijd. In de hoop nieuwe churchplants in Oekraïne te beginnen, maakt het bestuur plannen voor een internationale conferentie van kleine seminaries in Oost-Europa en Rusland. De uitnodiging was al de deur uit. Toen brak de oorlog uit! Het seminarie in Kiev (ERSU) schreef een statement waarin de oorlog werd veroordeeld en vroeg om steun van andere seminaries. Hartverwarmend was het dat zelfs een klein seminarie uit Rusland steun uitsprak voor dit statement. Ondertussen is de oorlog in volle gang. Een stroom van vluchtelingen uit heel Oekraïne komt op gang. Vanzelfsprekend doen de Oekraïners beroep op hun contacten in Nederland. Dat zijn contacten die door YouSee-reizen in het verleden zijn ontstaan, of contacten als gevolg van partnerrelaties tussen kerken in Nederland en kerken in Oekraïne. Een app ‘opvang vluchtelingen’ wordt aangemaakt. Ruimhartig worden broers en zussen van onze zusterkerken, maar ook andere Oekraïners in de provincies Flevoland en Gelderland opgevangen. Er worden eerst wekelijks, later maandelijks, op wisselende locaties in de provincies Gelderland en Flevoland Oekraïenstalige diensten aangeboden.

Cor Harryvan in Oekraïense dienst

Partnerrelatie

De waarde van een partnerkerkrelatie is in de afgelopen maanden duidelijk gebleken. Niet alleen als het gaat om opvang, maar nog meer voor de onderlinge steun en bemoediging. Wanneer de elektriciteitsvoorziening en de internetverbinding het toelaten, zijn er intensieve contacten tussen partnerkerken. Er wordt meegeleefd, meegebeden en vaak concrete hulp geboden. De volgende partnerrelaties zijn er tot nu toe:

UERC Khmelnitsky - GKv Almere

UERC Svalyava - GKv Hattem Centrum/Hattem Noord

UERC Tavriske - GKv Veenendaal

UERC Ruda - GKv Apeldoorn Zuid/Zutphen

ERC Stepan - GKv Ede

UERC Rivne - GKv ’t Harde

UERC Kiev - GKv Lelystad/Wezep

De churchplant in Zhytomir zoekt nog een partnerkerk in Nederland. Ook is het altijd mogelijk om bij een bestaande partnerrelatie aan te sluiten. Geloof delen, wereldwijd! Zo wordt het motto van de zending in praktijk gebracht.

Kerken in Oekraïne passen zich aan, aan de nieuwe werkelijkheid. De meest zuidoost-gelegen kerk, Tavriske en kerkplanting Hola Pristan sluiten helaas de kerkdeuren. De meeste gemeenteleden zijn gevlucht. Het kerkgebouw is nu een hoofdkwartier van het Russische leger. Kerken die meer westelijker liggen, zoals Ruda, Khmelnitsky en Svalyava, bieden onderdak aan vluchtelingen. Daarvoor schakelen ze snel door hun gebouwen in te richten voor opvang. Ook zetten kerken zich in voor voedseldistributie onder vluchtelingen. De diensten gaan zondag aan zondag gewoon door. Mensen zoeken troost en hoop.

Partnerkerken ’t Harde en Rivne

Ondanks de oorlog bezitten mensen veerkracht om het ‘normale’ leven te laten doorgaan. Dit geldt ook voor het kerkelijk leven. Inmiddels is de werving van partnerkerken in een laatste fase. Het Oekraïense Rivne wil zich graag verbinden met een Nederlandse gemeente en die wordt gevonden met GKv ’t Harde. In de zomer van 2022 wordt een voorbereidend gesprek gehouden tussen ds. Wasja Pylypenko, afgevaardigden van de kerkenraad en de secretaris van Oekraïne Zending. De verkenningen over-en-weer worden positief gewaardeerd en in september spreekt de raad van ’t Harde zich dan ook uit om de contacten met Rivne om te zetten in een officiele partnerrelatie. Op 20 oktober volgt een feestelijke bijeenkomst en wordt het contract getekend in het bijzijn van de kerkenraad, bestuur van Oekraïne Zending en ds. Wasja en zijn vrouw Helena. De partnerrelatie is een feit!

‘Ondanks de oorlog bezitten mensen veerkracht om het ‘normale’ leven te laten doorgaan’

Kerken Oekraïne onvermoeibaar in actie voor vluchtelingenhulp

COVID houdt ons begin 2022 mondiaal fysiek op afstand. Voor Oekraïne Zending en de kerken in Oekraïne betekent het dat we elkaar op dat moment al bijna 2 jaar online digitaal spreken en zien. Het werk gaat weliswaar op afstand door, maar het bestuur had gehoopt dat in de lente van 2022 weer een bezoek aan Oekraïne mogelijk zou zijn of dat er weer eens een Oekraïneweek in Nederland zou plaatsvinden. Echter de oorlog maakt alles nog lastiger.

Toch houden de Oekraïense kerken in juni (Ruda) en september 2022 (Svalyava) een synode. Svalyava ligt in het uiterste westen en de kerk van ds. Slavik Murza ligt in redelijk veilig gebied. Een delegatie van het bestuur maakt de keuze om in september af te reizen naar de synode. Wat is het bijzonder fijn om alle voorgangers in levende lijve te zien. Daar is Misha uit Tavriske, gevlucht, maar hij heeft het gered! Alex die na een barre autotocht in Lviv veel vluchtelingen naar Nederland geholpen heeft. Wasja die vele kilometers in de week heen en weer rijdt tussen Stepan, Rivne, Lviv en Vylok om vluchtelingen veilig naar een opvangplek te brengen. Oleg die troost brengt als geestelijk verzorger van militairen en in Zhytomir gezinnen opvangt. Eduard die in Ruda vluchtelingen probeert onderdak te geven in de kerk, gewonden rijdt en voedseltransporten naar het front regelt. Sergeii en Herman die onvermoeibaar de stroom vluchtelingen in het midden van Oekraïne organiseren en begeleiden. Slavik die bijna geen rust kent in de chaos van aanzwellende hulpgoederen die via Transkarpatië gedistribueerd moeten worden. Allemaal stoere broeders die begaan zijn met hun landgenoten. Ze zijn er allemaal en sommigen met kerkenraadsleden. Het is een fijn weerzien!

Bid voor Tavriske in bezet gebied. Zal terugkeer ooit mogelijk zijn?

Aan het einde van de synodedag worden alle voorgangers en pastors van de UERC-kerken persoonlijk geïnterviewd en naar hun wel en wee gevraagd hoe het hen vergaan is in de afgelopen maanden.

V.l.n.r /rij 1 (boven): Yurij Strizakov (KR Kiev), Misha Michailov (Kiev/Tavriske, Bert Haaksema (boekhouder OZ), Valentino (Ruda), Arjen Ploegman (pennmOZ) Wouter Pansier (vzOZ) rij 2 (midden): Oleg (diaken Svalyava); Alexander (Sasja) Mykychuk (Ruda), Marianne Heidema (secrOZ), Herman Panko (Kamyanets-Podolskyi), Cor Harryvan (adviseurOZ), Wasja Pylypenko (Rivne/Stepan) - rij 3 (voor): Slavik Murza (Svalyava), Oleg Kutowoi (Zhytomir), Eduard Shevchuk (Ruda) en Sergei Shinder (Khmelnitsky).

Kiev

Pastor Sergei Nakul is per 1 augustus vertrokken naar de Presbyteriaanse gemeente in Kiev en dat maakt de gereformeerde kerk tot een vacante gemeente. Vanuit het zuiden is pastor Misha Michailov gevlucht en als ontheemde verricht hij tijdelijk nuttig werk in Rivne, Khmelnitsky en Ruda. De kerkdocumenten zijn veilig gesteld, maar de hele situatie in Tavriske is door de oorlog met Rusland onzeker. Misha heeft het moeilijk om zijn gemeente te verlaten, sommigen vluchten mee. Een klein deel is achtergebleven. De kerkenraad van Kiev biedt Misha de vacante predikantsplaats aan om voor twee jaar als interim pastor leiding te geven aan deze gemeente. Wat een uitkomst: de familie Michailov kan in de pastorie wonen en met aanvullende financiele steun vanuit de stichting wordt huisraad aangeschaft. Hoe bijzonder zorgt God weer in deze situatie. Inmiddels worden ook vluchtelingen uit de bevrijde gebieden rondom Kherson in Kiev opgevangen. In Kherson zijn veel huizen vernietigd en mensen hebben alles achtergelaten. Er is kleding- en voedselhulp voor vluchtelingen en er is een palletkachel aangeschaft om het kerkgebouw te verwarmen. Ook in de omgeving worden voedselpakketten uitgedeeld. De kerk heeft inmiddels een groot aantal slaapzakken van noodhulpgeld aangeschaft en 2 generatoren uit Nederland zijn ontvangen. Kiev is regelmatig doelwit van aanvallen uit de lucht en in de kelder van de kerk kan geschuild worden.

beeldverhaal

Zhytomir

Voorganger Oleg Kutowoy geeft onderdak in drie flats aan moeders met kleine kinderen. Zij worden voorzien in de primaire behoeften. Oleg verzorgt erediensten in zijn eigen flat, en is daarnaast geestelijk verzorger in het leger. Hij coördineert ook voedseltransporten.

Zijn vrouw Anya en dochtertje Sonya hebben tijdelijk in Zeewolde gewoond, maar zijn inmiddels weer terug in Zhytomir. Zhytomir en omgeving heeft veel te verduren met raketinslagen. De infrastructuur en de elektriciteitsvoorzieningen zijn door de Russen vernield. Oleg helpt graag de zwakkeren in zijn omgeving. Vooral ouderen hebben het zwaar en Oleg zorgt met geld uit het noodfonds dat zij hout krijgen voor de winter om te stoken en te koken. In december wordt een gaarkeuken opgericht ook weer speciaal voor ouderen.

Als geestelijk verzorger in het Oekraïense leger gaat Oleg ook regelmatig op patrouille naar het front. Daar bemoedigt en troost hij militairen met Woord en gebed. Bid voor de veiligheid van deze moedige pastor uit Zhytomir.

Ruda

De kerk van Ruda vangt vooral in de eerste maanden van de oorlog veel vluchtelingen op. De plaats ligt dicht bij de grens van Roemenië. Gelukkig krijgt predikant Eduard Shevchuk hulp van Misha Michailov, die met zijn gezin in Ruda is neergestreken, nadat hij gevlucht is uit Tavriske. In de kerk is slaapgelegenheid voor vluchtelingen klaar gemaakt. Er zijn extra bedden aangekocht. Het rolstoelproject staat echter om onderdelen te springen, want er zijn veel gewonden. Er is bijna niet aan te komen. In de zomermaanden heerst droogte en de bestaande waterput droogt uit. De vluchtelingen worden elders opgevangen. Dankzij financiële hulp uit het noodfonds en een actie van GKv Ommen wordt een nieuwe waterput aangeboord van 110 meter diep en dan is er weer genoeg water waar ook de burgerlijke gemeenschap van Ruda van mee profiteert. In september verhuist de school van Ruda naar het kerkgebouw omdat deze een schuilkelder heeft. In de kelder worden diensten gehouden en er is een fitnessruimte ingericht. Het internet rond Ruda is erg instabiel en er is moeilijk contact te krijgen. De bus wordt voor voedseltransporten ingezet, maar als de bombardementen inslaan, dient deze ook als ambulance. De carrosserie wordt slecht en het noodfonds springt bij, zodat ds. Shevchuk kan uitkijken naar een andere geschikte bus.

Kamyanets-Podolskyi

Pastor Herman Panko van deze kerkplanting is blij dat de vluchtelingenzorg wordt gedeeld met moederkerk Khmelnitsky. Maar ook krijgt ds. Panko enige tijd extra hulp van vliegende kiep pastor Misha Michailov, die uit Tavriske is gevlucht. Zelf heeft Herman Panko veel vluchtelingen in de beginmaanden naar de grens gereden, maar met zijn personenwagen kan hij niet veel personen per keer vervoeren. Het noodfonds springt bij voor voedsel, hygiëne producten en brandstof voor transport om vluchtelingen te helpen. Er wordt hout aangeschaft om het gebouw te verwarmen. De gemeenteleden supporten ook militairen aan het front met voedselpakketten en beschermende vesten. Kamyanets-Podolskyi heeft meer dan 20.000 vluchtelingen op te vangen. De prijzen zijn enorm gestegen, huren verdubbeld en al die extra monden moeten gevoed worden. Herman zelf moet met zijn vrouw Ina en de kinderen in korte tijd twee keer verhuizen omdat de eigenaars zelf de woningen opeisen voor zichzelf of familie uit het oosten. Ook voor deze gemeente besluit Oekraine Zending financiën vrij te maken voor een ander geschikt transportmiddel, dat gezocht wordt in Hongarije.

Svalyava

Als Svalyava te maken krijgt met extra opvang van vluchtelingen verdubbelt het aantal inwoners van de stad. Het is een enorme belasting om iedereen te voeden, te kleden en te huisvesten. In de zomer kan de kerk ongeveer 20 vluchtelingen in de kerk opvangen. Het is een komen en gaan van vluchtelingen, die voor kortere of langer tijd daar verblijven. De kerk beschikt op de bovenverdieping over een recreatiekamer, keukentje, badkamer, extra toilet en een aantal slaapkamers. Svalyava ligt redelijk dichtbij de grens met Hongarije en Roemenië. De kerk verleent veel hulp aan vluchtelingen, zorgt voor verdeling van kleding, voedselpakketten en is al in de nazomer druk op zoek naar woningen en ander onderdak voor de winter. De overheid helpt niet, want Svalyava zit zonder burgermeester en politiek gezien valt er niets te halen. Wel krijgt de kerk van diverse buitenlandse organisaties hulpgoederen en kleding aangeboden. Ds. Slavik Murza en zijn vrouw Erika hebben het er druk mee. Wat niet voorradig is, wordt van de noodhulpgelden uit Nederland aangekocht. Per maand worden 500 voedselpakketten samengesteld met zo’n 40 tot 50 vrijwilligers. De kerk ligt dan vol met voedselpakketten. Slavik en Erika doen veel zelf, maar de eindeloze vraag om hulp maakt hen moe. Toch gaan zij stug door! Veel hulpgoederen worden via de route Transkarpatië Svalyava binnengebracht.Regelmatig worden er in de kerk bijeenkomsten gehouden voor vluchtelingen en hun kinderen.

Khmelnitsky

Khmelnitsky ligt vrij centraal in Oekraïne en veel vluchtelingen hier zijn in eerste instantie dan ook op doorreis. Zij worden opgevangen in de kerk voor bed, bad en brood. Er wordt met de vluchtelingen gebeden. Waren de mensen in de eerste maanden van de oorlog op weg naar het buitenland, in het najaar blijven vluchtelingen in Khmelnitsky hangen en moet voor hen permanent onderdak gezocht worden. Geen gemakkelijke opgave met de winter voor de deur. Sommigen van de ‘blijvers’ komen naar de catechisatielessen. Veel gezinnen in deze regio zijn hun baan en inkomsten kwijt en worden met diaconale hulp uit het noodfonds financieel geholpen. Maar de nood is groot, structurele hulp voor individuen is bijna niet mogelijk en kwetsbaren zijn op de kerk aangewezen. Al snel na het uitbreken van de oorlog wordt duidelijk dat het kerkgebouw niet geschikt is om grote stromen vluchtelingen een goede opvang te geven. Het noodfonds biedt extra financiële hulp voor de aanschaf van keukenapparatuur, tafels, stoelen, bedden, matrassen en voedselvoorraden. Ruim 200 vluchtelingen zijn in 2022 opgevangen en geholpen. Generatoren maken de verbouwing aan de kerk mogelijk, want er is veel uitval van elektriciteit. De omgeving heeft veel last van bombardementen en vanwege de veiligheid kunnen kerkelijke activiteiten niet altijd doorgaan. Vooral de jeugd die de zondagschool bezoekt, wordt vaak teleurgesteld. Deze gemeente heeft een oude bus en het bestuur besluit om noodfondsgelden in te zetten voor een beter transportmiddel. Er wordt een geschikte Renault Traffic minibus gevonden en die wordt in december naar Oekraïne gereden.

Stepan en Sarny

Wasja Pylypenko, pastor van de gemeenten in Rivne en Stepan, vertelt dat er één gezin in de kerk van Stepan woont. Verder staat zijn eigen huis ter beschikking voor opvang, omdat zijn gezin in Nederland verblijft. Ter bemoediging wordt regelmatig een bijbel-bid-uur gehouden met vluchtelingen op een doordeweekse avond, vaak in digitaal contact met een Nederlandse dominee uit het resort Oekraïne Zending. Als pastor van de plaats Sarny moet hij deze kerkplanting al gauw opgeven. Sarny ligt 40 km van de grens met Wit-Rusland en is niet meer toegankelijk vanwege raketinslagen bij een munitiedepot. Er worden dus ook geen diensten meer gehouden. Wie kan, komt naar Stepan toe. Een groot deel van het jaar reist Wasja veel heen en weer in het westelijke deel van Oekraïne om vluchtelingen naar de grens te brengen. Wel probeert hij om de andere week in zijn eigen gemeente in Stepan een eredienst te houden. Hij wisselt dat af met zijn ritten naar Vylok, waar hij in de zomermaanden van 2022 zorg heeft over een vluchtelingenopvang in een lyceum. Als de school in september begint, krijgen de mensen onderdak in een sanatorium. Wasja krijgt support van pastor Janos uit de plaatselijke Hongaarstalige kerk. In december worden in Rivne en Stepan generatoren gebracht. Ook heeft een Nederlands bedrijf leren voetballen geschonken. Een school in Malynsk – op 20 km van Stepan – heeft te weinig leraren en Wasja geeft daar nu sportlessen. Zijn specialiteit: coaching van jeugd in de voetbalsport! Een geweldige afleiding voor de jeugd in oorlogstijd. Als spin in het web regelt Wasja niet alleen noodhulp voor veel vluchtelingen, maar voorziet ook een ziekenhuis van de nodige behoeften en als het even kan ook transporten met voedsel en hulpgoederen voor het leger en de mensen in bezette gebieden.

Rivne

Ds. Wasja Pylypenko en zijn collega pastor Viktor Zaychuk runnen samen de kerk in Rivne en al vanaf het begin van de oorlog wordt gezorgd voor interne ontheemden. Het kerkgebouw wordt ook voor buurtbewoners gebruikt als schuilplaats. De kerk van Rivne staat op 2 km afstand van een militaire opslag van munitie. Elke dag loeien de sirenes. Sommige oude mensen zijn bang om in hun huizen te slapen en schuilen in de kerk. Voedselvoorraden worden aangelegd en een generator wordt aangeschaft met financiële steun uit Nederland. Pastor Viktor is ook ondernemer en vervoert vracht naar het westen. De vrachtwagen gaat via Ede met hulpgoederen, georganiseerd door de meerdere particulieren en kerken in Ede, weer naar Rivne. De gemeente in Rivne helpt naast vluchtelingen ook militairen en mensen in de getroffen steden in Oost-Oekraïne. Verschillende mannen van de kerk zitten nu in het Oekraïense leger. Hun families worden geestelijk en materieel bijgestaan. Oekraieners zijn zeer gemotiveerd om de oorlog te winnen. Het leger wordt veelal door de bevolking zelf gesteund met militaire dump- en thermokleding en voedselpakketten. Rivne is van plan een project voor rehabilitatie van militairen op te zetten. Zij die aan het front vechten, zullen straks psychologische en geestelijke hulp hard nodig hebben.

Seminarie Kiev

In Kiev staat het ERSU (Evangelical Reformed Seminary of Ukraine). Met het in gebruik nemen van het nieuwe gebouw, een mooi aantal studenten en het weer compleet zijn van de staf zag de toekomst er plezierig uit. Tot de oorlog uitbrak. Direct gevolg is dat colleges tijdelijk zijn gestopt, studenten naar huis gaan (of naar het front) en buitenlanders vertrekken, zoals bijv. Alister Torrens, hoofd staf. Als de oorlog uitbreekt, proberen mensen Kiev te verlaten. De seminariebus wordt gebruikt voor vervoer van vluchtelingen. Vooral richting Polen en de stad Lviv waar het relatief veilig lijkt. Later wordt het gebouw gebruikt voor opvang en onderdak aan vluchtelingen. Als de aanval op Kiev is afgeslagen, worden de colleges weer online hervat. Oekraïne Zending helpt het seminarie door de hulp aan vluchtelingen te financieren, stroomgeneratoren beschikbaar te stellen en kosten voor brandstof te vergoeden. Meer algemeen denken we mee: Oekraïne Zending heeft een zetel in het bestuur van het seminarie met adviserende bevoegdheid.

Door de oorlog is het voor studenten uit Belarus niet mogelijk het seminarie in Kiev te bezoeken. Daarom worden ook in dat land colleges georganiseerd. Dat zal mogelijk uitgroeien tot een zelfstandig seminarie, naast ERSU. Oekraïne Zending steunt een drietal studenten in Minsk, Belarus.

Actie laptops voor Oekraïne

De regio Svalyava heeft regelmatig te maken met uitval van elektriciteit. Oekraïne Zending heeft er een generator naar toegebracht. Een veel voorkomend probleem is de beschikbaarheid van het intranet. Veel studerende kinderen die afhankelijk zijn van digitale lessen, lopen achterstanden op. Ook kinderen van vluchtelingen hebben onderwijs nodig. Er is veel vraag naar goede laptops. De kerk wil computer- en technieklessen aanbieden en heeft Oekraïne Zending om hulp gevraagd. Uw gift voor dit doel is van harte welkom. De QR-code hiervoor is op de achterpagina opgenomen.

Dank aan de broeders en zusters

De UERC-gemeenten zijn God dankbaar voor de samenwerking en het meeleven van de broeders en zusters in Nederand. Dankbaar voor iedereen die hun gemeenschappen steunt en de Oekraïense vluchtelingen in het buitenland helpt. Voor hen en de Nederlandse broeders en zusters wordt regelmatig gebeden. Ook Oekraïne Zending wil iedereen bedanken die het werk van het bestuur ondersteunt met donaties aan de acties en gebeden.

Tekst: Vitaly Korsunsky

Projecten TRW en Babysun ook in de weer met noodhulp

HHet afgelopen jaar is ongelooflijk moeilijk geweest voor ons hele land: er waren veel tranen, verdriet, lijden, gebroken levens en veel doden... Er heerst onzekerheid over wat er met ons land gaat gebeuren. Maar het was ook een jaar met heldenmoed, zelfopoffering om anderen te redden, vrijwilligerswerk, en herwaardering van levenswaarden. Wat ooit belangrijk leek, heeft zijn betekenis verloren. En wat in vredestijd genegeerd werd, is nu in oorlogstijd waardevol geworden. Veel mensen hebben geloof in God gekregen. Voor velen is dit geloof enorm versterkt en heeft het een extra praktische betekenis gekregen. Eén ding is zeker: God weet alles. Hij weet waarom en met welk doel. We kunnen Hem alleen vertrouwen als onze hemelse Vader, die weet wat er nodig is en wat het beste is voor zijn verloren en geredde kinderen!

In het afgelopen jaar heeft The Right Way weinig nieuwe clienten weten te werven. De maandelijkse bezetting is sinds de oorlog gedaald van het gemiddelde van 40 naar 20-23 personen.

Familie van potentiële clienten is bang om in oorlogstijd een familielid ver buiten de eigen regio te sturen. De budgetten voor de wervingscampagnes zijn daarom iets teruggeschroefd. Ook de informatieverstrekking via internet over behandeling en revalidatie is afgenomen. Gemiddeld komen er 4 clienten per maand voor behandeling binnen en worden 6 ontslagen. Dus de uitstroom is groter dan de instroom.

Ondanks dat het behandelteam van The Right Way redelijk stabiel is, maken medewerkers zich wel zorgen nu het aantal patiënten daalt en het werk terugloopt. De werkzaamheden worden daarom aangepast. De behandeluren per individuele client zijn verdubbeld om de werkdruk van de medewerkers op peil te houden. Voor de cliënten een gunstige ontwikkeling in intensievere aandacht.

TRW worstelt met ernstige drugsproblemen van nieuwe patiënten, het budget is ontoereikend en er is gebrek aan elektriciteit. Er is ongeveer 6 uur per dag elektra. Toch gaan we door met ons werk. We hebben een nieuwe generator en powerbanks gekregen van onze Nederlandse broeders en zusters.

Dat is een grote steun in deze moeilijke tijd. We zijn God en hen daarvoor dankbaar. Zij maakten het mogelijk met hun donaties, via Oekraïne Zending, dat wij Kerst konden vieren met kerstpakketten voor onze medewerkers en een speciaal kerstdiner voor de cliënten. Dankzij die giften konden wij ook humanitaire hulp verlenen met voedsel voor vluchtelingen in Rivne en een speciaal voedseltransport organiseren naar o.a. Kherson, Nikolaev en Zaporizzja.

Vitaly Korsunsky is directeur van The Right Way, een rehabilitatiecentrum voor drugs- en alcohol verslaafden

Hij is getrouwd met Lena. Hun zoon heeft het syndroom van Down. Sinds de uitbraak van de oorlog verblijft het gezin Korsunsky in Ede. Samen komen zij op voor de belangen van ouders van kinderen met beperkingen. De dagopvang BabySun leert de kinderen vaardigheden om zich in het leven te kunnen redden.

Zowel The Right Way als BabySun zijn projecten die ondersteund worden door Oekraïne Zending en krijgen ook extra noodhulp.

TRW ligt betrekkelijk dicht bij de grens van Wit-Rusland. De angst dat de Russen een mogelijke serieuze aanval vanuit het noorden voorbereiden neemt toe en dan komt Rivne in de vuurlinie te liggen. Elke dag zijn er luchtalarmen en dat zorgt voor veel stress. Er komt binnenkort voor mannen in de leeftijd van 18-60 jaar een verbod om de grens over te gaan. Zij worden mogelijk opgeroepen voor het leger. Wij kunnen alleen bidden en vragen of God deze verschrikking zo snel mogelijk stopt.

BabySun

Ook in oorlogstijd is het belangrijk om het onderwijs aan kinderen met een beperking voort te zetten, zodat ze zich blijven ontwikkelen en niet verliezen wat ze al hebben geleerd. Voor deze kinderen is de oorlog een stressvolle ervaring. Er is al eens een projectiel vlakbij het BabySun Centrum ontploft, dat veroorzaakte veel ruitschade. Gelukkig geen slachtoffers, maar wel angst en stress voor de kinderen als het alarm voor de zoveelste keer afgaat. Toch blijven de ouders hun kinderen brengen. Thuis zitten met een angstig kind is ook niet alles, de dagelijkse routine zorgt voor een welkome afleiding.

Soms moet je even uit de realiteit stappen van de oorlog en ‘normaal’ doen. Het BabySun personeel organiseerde in december een traditioneel avondfeest met Oekraïense volksliederen, waar gedanst werd en een sprookje opgevoerd. Zelfs in de schuilkelder gaan de leraren door met de voorbereidingen. Iedereen hoopt dat hun kinderen opgroeien in vrede, harmonie, gezondheid en geluk. En niet alleen kinderen, maar ook ouders worden ondergedompeld in een sprookje dat ze samen uitbeelden. We weten tenslotte dat de ouders van deze bijzondere kinderen de coolste zijn en soms ook een wonder nodig hebben!

1 → Maart - Maaltijd en bemoediging door gebed in de opvang van vluchtelingen in Khmelnitsky.

2 → Februari - Khmelnitsky kerk wordt in allerijl ingericht voor vluchtelingen-opvang. Er is vanalles nodig.

3 → Maart - De eerste noodhulp komt op gang. In het huis van ds. Wasja Pylypenko te Stepan worden de hulpgoederen uit Nederland gesorteerd.

4 → April - Pasen wordt gevierd. Met noodhulpgelden worden ingrediënten gekocht om voor de bevolking en vluchtelingen paasbroden te bakken.

5 → Maart - Pastor Sergei Nakul van Kiev trekt eropuit om de wereld van nieuws te voorzien. De oorlog heeft gevolgen voor de distributie van voedsel. Mensen hamsteren en al gauw zijn de schappen in de supermarkten leeg. Oekraïne Zending start met het Fonds voor Noodhulp.

6 → Februari - Andrej en Arenda Vasylenko zorgen via de bakkerij van Zeelandia in Brovary dat de bevolking en militairen dagelijks gratis brood kunnen krijgen. Bij het brood zit een bijbeltekst.

7 → Juni - Na de eerste heftige maanden van de oorlog is er behoefte om elkaar in levende lijve te zien. De afgevaardigden van de kerken komen in de synode van Ruda bijeen.

8 → Augustus - Met steun uit Nederland wordt in het veilige westen van Oekraïne, de Karpaten, een zomerkamp voor gezinnen van vluchtelingen georganiseerd. Even weg uit de oorlog en op verhaal komen.

9 → November - Noodhulp in de vorm van stook- en kookhout voor ouderen en de armsten in Zhytomir en omgeving.

10 → December - Vluchtelingenopvang in de kerk van Svalyava. Kinderen mogen knutselen en worden verwend met tekenmateriaal.

11 → Oktober - Preek schrijven bij kaarslicht.

12 → November - Op 26 november wordt de algemene vergadering van Oekraïne Zending gehouden. De afgevaardigden van de Gelderse en Flevolandse lidkerken worden geïnformeerd door het bestuur. Te gast zijn Vitaly Korsunsky, directeur The Right Way en ds. Wasja Pylypenko van de kerk Rivne/Stepan.

13 → December - Voedselhulp in Kamyanets-Podolskyi. Links pastor Herman Panko.

14 → November - Het seminarie organiseert hulp met en voor studenten en militairen in Zaporizhzhia.

financiële verantwoording

In het oorlogsjaar was alles anders. Dachten we na corona de activiteiten, met bijbehorende kosten, weer ‘normaal’ te kunnen uitvoeren, de inval van Rusland bracht ons in een andere realiteit. Globaal gezegd gingen de reguliere ondersteuningsactiviteiten door als verwacht. Veel aandacht ging uit naar noodhulp. In dit magazine leest u daarover. We zijn dankbaar verrast door de grote giftenstroom. In het overzicht zijn giften die gelabeld zijn voor noodhulp apart verantwoord. Ook de uitgaven, en de lezer ziet dat we voor dit doel nog reserves hebben. Die zijn nodig, want de oorlog woedt voort en Oekraïne Zending wil ook later de wederopbouw steunen. Alles bijeengenomen is er een positief saldo van €217.00, wat vooral zit in verschil baten-kosten noodhulp en het door de oorlog niet realiseren van ‘nieuw beleid’, zoals meer kerkplantingen.

Bestede noodhulp in euro’s

Voor het fonds Noodhulp & Wederopbouw is €328.000 aan giften binnengekomen. Pieken zijn te zien in de maand maart vlak na uitbreken oorlog (€120.000) en in december voor de actie voor Generatoren (€77.000). Direct aan het begin van de oorlog kregen de kerken, het seminarie en TRW een bedrag van €1.000 om eerste opvang aan vluchtelingen te organiseren. In juni, oktober en december is nogmaals een generiek bedrag overgemaakt (totaal €65.000). Nadat Rusland de elektriciteitscentrales vernietigde, ontstond een run op generatoren, die in Oekraïne snel uitverkocht waren. Daarom is door Oekraïne Zending in samenwerking met anderen in Nederland een aantal generatoren aangekocht en naar Oekraïne getransporteerd. Hier was €64.000 mee gemoeid. In totaal is €198.000 uitgegeven. Naast bovengenoemde zit dat in zaken als steun aan Bake4Ukraine, Oekraïense bijbels, kerkdiensten in Nederland, transportkosten en voedselpakketten voor vluchtelingen in Oekraïne. Verder is op aanvraag hulp geboden voor geschikt maken van kerken voor logies, zoals bedden, wasmachine, keukenapparatuur, etc. Kerken hebben specifieke aanvragen ingediend. Totaal €69.000.

De hier gepresenteerde cijfers zijn voorlopig: de gedetailleerde jaarrekening en accountantscontrole volgen nog.

vermogenspositie

staat van baten en lasten

waar ging uw euro naar toe?

58% Ontvangen quota Oekraïne Zending 9,03% Totaal giften

8% Ontvangen quota LSV -0,107% Rente

besteed aan doelstelling

74,1% Noodhulp Oekraïne (gift) 10,45% Seminarie en ondersteuning studenten

16,81% Bijdrage UERC kerken en kerkplantingen

7,46% Overige kosten

45% Noodhulp uitgaven

7,31% Afdracht quota LSV Verre Naasten

Diverse kosten

Reiskosten bestuur in Nederland, vergaderkosten in Nederland, bankkosten Nederland/Oekraïne, accountantskosten, notariskosten, boekhoudpakket, en portokosten.

u vragen over onze financiële verantwoording? Neem contact op met onze penningmeester via penningmeester@oekrainezending.nl

CPOE

CPOE staat voor Christelijk Platform Oost Europa met daarbinnen een werkgroep Oekraïne. OZ participeert hierin. Het is goed om kennis te delen en te weten wat andere organisaties doen – en dat is veel. Er zijn niet zoveel organisaties die in Oekraïne zelf relaties hebben, wel in Roemenië en Hongarije. Het CPOE organiseert trainingen en werkconferenties. We overleggen hoe de hulp het beste kan worden gegeven, en welke behoeften er zullen zijn bij wederopbouw. En het biedt een goed platform om samenwerkingsrelaties op te bouwen. Op 23 november organiseerde CPOE daartoe een symposium.

Reizen naar en in Oekraïne

Is het mogelijk om zelf naar Oekraïne te reizen? Is dat niet risicovol? Ben je dan wel verzekerd? Een delegatie van het bestuur is tweemaal naar Oekraïne afgereisd: in september naar de synode in Svalyava, een relatief rustige regio in het land en in december het transport van de aggregaten, waarbij landinwaarts het transport door Oekraïeners zelf is gedaan. Per keer worden de verantwoordelijkheden en risico’s afgewogen. Vliegen kan niet rechtstreeks, meestal wordt gevlogen op Debrecen of Budapest, Hongarije, en dan per auto naar de grens. Transport van goederen gaat helemaal over de weg met zeer lange wachttijden aan de grens.

Vacatures in bestuur en Raad van Toezicht

De stichting Oekraïne Zending draait 100% op vrijwilligers. Voor het bestuur en de Raad van Toezicht betekent dat tijd, nadenken en doen. Het is erg mooi werk om te doen. Ontmoetingen met gedreven mensen hier en in Oekraïne, daarnaast hoge motivatie om bezig te zijn met dingen die ertoe doen. In bestuur en Raad van Toezicht is er doorstroming geregeld, wat meebrengt dat we geregeld nieuwe bestuurders zoeken. Op dit moment zoeken we voor het bestuur een penningmeester (Arjen Ploegman doet dat nu ‘ad interim’), bezetting op de portefeuille Voorlichting & Communicatie en een secretaris. De Raad van Toezicht is op zoek naar een toezichthouder met financiële deskundigheid. Voel je geroepen! Het bestuur vergadert 11 keer per jaar en om dit werk te doen is het fijn als je over tijd beschikt, gevoel hebt voor culturele verschillen, redelijk met Engelse taal overweg kunt en kunt meedenken over beleid. Het bestuur legt onder normale omstandigheden tweemaal per jaar een bezoek af aan Oekraïne.

Nieuwsgierig? Bel of mail met Wouter Pansier (06-28289873, voorzitter@oekrainezending.nl) of Marianne Heidema (06-36318103, secretaris@ oekrainezending.nl).

Andrej Vasylenko sprak online vanuit Brovary het symposium toe. Oekraïne wacht nog een enorme taak in de wederopbouw van het land.

Delegatie bestuur OZ op bezoek in Svalyava, waar in september de synode van de UERC-kerken werd gehouden.

Actie generatoren: warmte en licht voor Oekraïne

In de herfst van 2022 neemt de oorlog in Oekraïne een wending. Had Poetin het eerder voorzien op vernietiging van gas- en olieopslagplaatsen om het transport en de landbouwmachines dwars te zitten, nu komt de volgende stap: het vernietigen van de energiecentrales en watervoorzieningen.

Kerken in de hulpverlening

De kerken staan diepgeworteld in de maatschappij en verlenen barmhartigheid met hun diaconale hulp en specifieke aandacht voor hun omgeving. Ze komen nu in het bijzonder op voor het lot van de zwaksten en vluchtelingen. Door de Russische droneaanvallen en de winterkou voor de deur komt er een run op generatoren. Er is behoefte aan warmte en elektriciteit. Elektra is gelimiteerd per dag beschikbaar. Generatoren zijn niet aan te slepen en ook Oekraïne Zending wordt om apparaten gevraagd, ze moeten kerkgebouwen verwarmen en voorzien van elektra, zodat de hulp kan doorgaan.

ieder driegangenmenu een tientje in de generatorenpot. Ook het buitenland doneert. De QR-code wordt vele malen in ieders netwerk gedeeld. Dan volgt tweemaal een advertentie in het Nederlands Dagblad.

We worden enthousiast om zelf de generatoren weg te brengen. En dat gaan we ook doen! Voor Khmelnitsky is een Renault Traffic aangeschaft en die moet naar Oekraïne worden gereden. En dan op 16 december gaan Johan Vermij, Thijmen van Heerde, Bert Haaksema en Marianne Heidema op pad met twee bussen en maar liefst 28 generatoren en 60 powerbanks. Een aantal generatoren wordt op transport gezet met Nova Postha in Lviv. Een zwaar aggregaat wordt geschonken aan een ziekenhuis in Kharkiv.

Eind november vindt samenwerking plaats met een initiatief van Johan Vermij en Thijmen van Heerde uit Ede, die een Twitteractie voor generatoren hebben opgezet. Oekraïne Zending mobiliseert de kerken in Gelderland en Flevoland en er wordt gecollecteerd, bedrijven en particulieren volgen. Er wordt gezocht welke bedrijven nog generatoren kunnen leveren, want ook in Nederland slinkt de voorraad snel. Donaties maken het mogelijk om er een redelijk aantal aan te schaffen, maar we krijgen ze ook aangeboden. De telefoon staat roodgloeiend, de mails met steun komen binnen en niet alleen uit onze provincies, maar uit heel Nederland worden zelfs gebruikte generatoren aangeboden. Mensen die een generator in hun boot of camper niet meer gebruiken bieden ze gratis aan. Een bedrijf verhuist naar een groter pand en schenkt maar liefst 10 generatoren. Een restaurant in Amsterdam doneert voor

De respons op deze actie is overweldigend en hartverwarmend. In amper anderhalve maand tijd kan boekhouder Bert Haaksema ons melden dat er meer dan €77.000 is bijgeschreven. De behoefte aan generatoren is groot en naarmate de winter vordert en de drone-aanvallen doorgaan, wordt die behoefte alleen maar groter. Begin 2023 staan er alweer 15 generatoren en 15 heaters klaar om verzonden te worden naar Oekraïne. Deze zijn half februari meegaan met een vrachtwagen naar Rivne. Oekraïne Zending blijft doorgaan met de actie. Wie steunen wil, kan nog steeds hiervoor doneren via de QR-code op de achterpagina.

Een uitgebreid reisverslag van secretaris Marianne Heidema is op de website te lezen: www.oekrainezending.nl/generatoren-brengenwarmte-en-licht-in-ua/

De Renault Traffic voor Khmelnitsky wordt achtergelaten bij de kerk van Svalyava.

Tekst: Marianne Heidema

Katja ging terug om te studeren in Oekraïne

‘Geen van de mensen geloofde dat er een Russische invasie zou plaatsvinden. Een leven in oorlogstijd kon ik mij niet eens voorstellen. Maar het gebeurde! Oorlog is nu al een jaar dagelijkse realiteit. Begin maart kwamen wij naar Nederland, maar mijn vader ging niet mee. Mijn kleine zusjes missen hem erg. In september besloot de universiteit in Lviv dat ik offline moest studeren, dus ik ging terug naar Oekraïne. Vooral mijn moeder had moeite om mijn beslissing te accepteren, want het is nog steeds gevaarlijk om terug te gaan. Er zijn veel dingen veranderd door de oorlog: geen elektriciteit; zes tot acht uur licht; beperkte tijden om naar buiten te gaan; in schuilplaatsen zitten met loeiende sirenes die soms drie tot vier uur aanhouden; regelmatig raketinslagen en problemen met de watervoorziening. Het is geen gemakkelijke tijd om hier te wonen, maar we raken eraan gewend. Toch is het gebrek aan elektriciteit en verlichting niet zo erg als we dachten, het helpt ons creatievere, vriendelijke en praktische mensen te zijn. Het leven in Lviv is beter dan in Bakhmut, Kharkiv, Kherson en andere steden en dorpen in Oost-Oekraïne. Het leven van de mensen daar is verschrikkelijk. Ik probeer daarom zoveel mogelijk vrijwilligerswerk te doen, zoals het maken van camouflagenetten. Het mooiste is de sfeer die mensen hier creëren. De mensen zijn bang, bezorgd en nerveus, maar ze zijn door de situatie ook eensgezind en vriendelijk. En iedereen heeft er vertrouwen in dat Oekraïne de oorlog wint. Het helpt ons niet depressief te worden. Het is soms moeilijk om geloof en hoop te behouden, vooral als ik de verschrikkelijke gevolgen van Russische daden zie. Verschillende dingen helpen me sterk te blijven: spreken met God en in de kerk zijn. Ik studeer aan een christelijke universiteit en we gaan meerdere keren per week naar verschillende diensten. Dat is zinvol voor mij. Ook helpen de mensen om mij heen om sterk te blijven. In het begin van de oorlog had ik een geloofscrisis, maar door de verschillende situaties voel ik dat de Heer altijd bij me is. Ik vraag jullie in Nederland: blijf alstublieft bidden voor onze soldaten, mensen en autoriteiten. Vergeet deze oorlog niet, want onze mensen sterven nog steeds, onze helden vechten nog steeds voor vrijheid. Deze oorlog is nog niet voorbij!’

Acties Oekraïne zending

Oekraïne Zending heeft diverse acties lopen waar Oekraïeners mee geholpen worden. Als je/u gericht wilt geven voor een actie dan kan dat door de QR-code hieronder te scannen. Doneren via de bankrekening kan ook: Oekraïne Zending - NL43 RABO 0325 771 065 – onder vermelding van doel of gift

Katja Pylypenko is een dochter van ds. Wasja en Helena Pylypenko. Zij is met haar moeder en twee zusjes van Stepan naar Ede uitgeweken. Katja keert in het najaar van 2022 terug naar Oekraïne voor studie.