migranten
zorg
wonen
welzijn
var s project
migranten zorg wonen welzijn
Programma (Trans)Culturele Diversiteit
Proces, resultaten & vervolg
Kwaliteit van leven verbindt Apeldoorn
INHOUDSOPGAVE 3
•
Voor woord door Paul Blokhuis
4
•
Introductie door Bert Blaauw & Jan te Loeke
5
•
Introductie door ArtzAdvies & Connettersi
6
•
Module 1: Ont-moeten - Het doel
7
•
Module 1: Ont-moeten - De uitwerking
11
•
Module 2: Verbinden - Het doel
12
•
Module 2: Verbinden - De uitwerking
16
•
Module 3: Wederzijds leren - Het doel
17
•
Module 3: Wederzijds leren - De uitwerking
21
•
Module 4: Borgen - Het doel
22
•
Module 4: Borgen - De uitwerking
26
•
De resultaten (tot nu toe)
27
•
Toekomstperspectief
COLOFON VORMGEVING & EINDREDACTIE M i t c h H u g u e n i n | i Wo r d s. n l
Deze uitgave werd mede mogelijk gemaakt door de gemeente Apeldoorn.
REDACTIE Jos Artz | Artz Advies Marrie Stoffer | Connettersi w w w. v a r i i s. n l i n f o @ v a r i i s. n l
VOORWOORD Voor u ligt de eerste publicatie van Project VARIIS. Een nieuw project over Interculturalisatie van de zorg in Apeldoorn. Na de eerste concrete en succesvolle stappen in 2014 door de twee zorgaanbieders De Goede Zorg en ’s Heeren Loo, willen we in 2015 doorpakken.
Paul Blokhuis | Wethouder | Gemeente Apeldoorn Instellingen beschikken doorgaans over onvoldoende kennis en vaardigheden om goed om te gaan met de specifieke eisen van een multiculturele achtergrond. Wat dit betekent, wordt treffend verwoord via een passage uit een interview met schrijver Mohammed Benzakour. Hij begeleidde een jaar lang zijn verlamde moeder in een verpleeghuis. Zijn bekroonde boek hierover, laat zien dat de Nederlandse zorg nog niet is ingericht op de grote groep migranten van de eerste generatie. “[Mijn moeder] was de enige Marokkaanse vrouw in een Hollands verpleeghuis. Niemand snapte haar, zij snapte niemand. Praten kon ze niet meer. Eenzamer kan haast niet. Je niet meer kunnen uiten, amper nog kunnen bewegen, in een omgeving die je niet begrijpt, waar vooral de taal klinkt die je maar half beheerst, met artsen en verpleegsters en patiënten die je niet kent en die je evenmin begrijpt. Met de tijd verdween haar eetlust. Ze miste gewoon het eten dat ze haar leven lang had gegeten […]. Toen we dat eenmaal hadden ontdekt, ging het beter…” Wij zijn met z’n allen erg geneigd om de ander vanuit onze eigen perceptie te bejegenen en dit leidt tot veel misverstanden en verwarring. Er valt dus een noodzakelijke slag te slaan. Mijn persoonlijke leermoment is bijvoorbeeld dat veel mensen uit andere culturen niet spreken over ‘zorg’, maar over kwaliteit van leven’. Zorgorganisaties moeten dus ook de bereidheid hebben om daarin te investeren. Ik ben dan ook erg blij dat de gemeente Apeldoorn in samenwerking met ArtzAdvies, De Goede Zorg en ’s Heeren Loo de eerste veranderingen op gang heeft gebracht. Wat mij betreft wordt het project de komende jaren verder uitgerold in Apeldoorn. Paul Blokhuis
3
Project VARIIS Apeldoorn
s´Heeren Loo Jan te Loeke Regio Directeur (Apeldoorn) Samen op weg naar een kleurrijke samenleving! Ongeacht ieders culturele achtergrond. Om dit goed te doen, werken wij graag mee aan het project ‘Kwaliteit van leven verbindt Apeldoorn’ via VARIIS. Ieder mens wil zijn of haar leven leiden op een eigen wijze en op een plek waar hij of zij zich thuis voelt. Dat is waar ‘s Heeren Loo voor wil gaan: Kwaliteit van leven voor ieder mens!
De Goede Zorg Bert Blaauw Directeur - Bestuurder Zorg is er voor iedereen. Dit is gemakkelijker gezegd, dan gedaan. Goede zorg- en dienstverlening staat of valt namelijk met een goed begrip van elkaar. Dit geldt tussen medewerkers onderling en tussen cliënten onderling. VARIIS draagt hieraan bij. We leren ons open op te stellen voor diversiteit, actief te luisteren naar wat de ander belangrijk vindt en te vertellen heeft. Dit is noodzakelijk voor belevingsgerichte zorg. Maar ook voor plezier in je werk. Daarom is VARIIS waardevol voor de zorg in Apeldoorn. De Goede Zorg maakt hier graag deel van uit. Project VARIIS Apeldoorn
4
Connettersi Marrie Stoffer Secretaris | VARIIS Apeldoorn Het VARIIS project is uniek vanwege de nauwe samenwerking tussen verschillende zorgaanbieders én vertegenwoordigers van de kleurrijke samenleving. Dit alles onder toeziend oog van de gemeente Apeldoorn. Door te sturen op openheid en transparantie, onderstond er wederzijds respect voor persoonlijke identiteit en voor de identiteit van organisaties. Die gelijkwaardigheid biedt nieuwe perspectieven voor zorg en welzijn nieuwe stijl, waarbij de verantwoordelijkheid van de burger belangrijk is. Connettersi is trots om hier een bijdrage aan geleverd te mogen hebben.
ArtzAdvies Jos Artz Projectleider | VARIIS Apeldoorn Het enthousiasme en betrokkenheid van de deelnemers en het management van ’s Heeren Loo en De Goede Zorg zijn veelbelovend. De toenemende betrokkenheid en deelname van de burgers zijn van het grootste belang. Maar het VARIIS Apeldoorn project vraagt meer. Geen concurrentieslag maar méér samenwerking tussen Zorg en Welzijnsorganisaties en een daadwerkelijke verbinding met de (migranten) burgers. De koplopers leren daadwerkelijk te ont-moeten en te verbinden. De betrokken burgers en de beide organisaties hebben wat te bieden! Wie schuift aan? 5
Project VARIIS Apeldoorn
MODULE 1 ONT-MOETEN
Het doel
HET ONT-MOETEN VAN JEZELF EN DE 0NT-MOETING BINNEN DE ORGANISATIE OM VERVOLGENS DE SAMENLEVING TE KUNNEN ONT-MOETEN Project VARIIS Apeldoorn
6
MODULE 1 | ONT-MOETEN
De uitwerking DE START Op 23 juni 2014 is Project VARIIS Apeldoorn van start gegaan. Medewerkers van ‘s Heeren Loo doorliepen op deze dag de eerste module. Een dag later volgden medewerkers van De Goede Zorg.
“Onze ouders hebben nooit geleerd om keuzes te maken, laat staan om vragen te stellen”
ONT-MOETEN betekent: niet moeten, maar mogen, kunnen of willen.
DE GEBRUIKTE MODELLEN De inhoud van de module ONT-MOETEN is gebaseerd op de eerste 3 modellen uit het programma:
• Trap Van Verbinding • Diversiteitsparadigma • Cirkel Van (Trans)culturele Interventie Met behulp van deze modellen leerden de deelnemers o.a. dat ingesleten gewoontes en aannames het proces van verandering en innovatie kunnen verlammen.
var s project
migranten zorg wonen welzijn
‘Moet’ is een oudhollands woord voor ‘stempel’. Ont-moeten wordt daardoor ‘ont-stempelen’. Oftwel: het bewust zijn van persoonlijke identiteit. 7
Project VARIIS Apeldoorn
MODULE 1 | ONT-MOETEN
De deelnemers van De Goede Zorg en ‘s Heeren Loo zijn in gesprek gegaan met vertegenwoordigers van de migrantensamenleving. Door ervaringen te delen en vragen te stellen, hebben zij elkaar ONT-MOET.
BELANGRIJK ONDERWERP Terwijl de deelnemende organisaties deze gesprekken als werk zien, is er door vertegenwoordigers uit de samenleving vrij genomen om aanwezig te kunnen zijn. Dit geeft aan dat het onderwerp als belangrijk wordt ervaren. GELIJKHEID OF GELIJKWAARDIGHEID Tijdens de bijeenkomst werd duidelijk dat het verschil tussen ‘taal’ en ‘verstaan’ voor verwarring kan zorgen. Zorgorganisaties die iedereen welkom heten op basis van ‘gelijkheid’, bedoelen hiermee eigenlijk ‘gelijkwaardigheid’.
var s project
e sm sia
B
E
ing weg be
en t
eindcon clu sie
... lte
ho u
A
sti
nd elle urst tele aat lt resu
aa
n
C
r in
D
rg
investering
d
oo
int disc erne ussi e
g
migranten zorg wonen welzijn
actie
co
ns
ta
te
DIVERSITEITSPARADIGMA
Project VARIIS Apeldoorn
8
LUISTEREN Dialooggesprekken tijdens de eerste module hadden die gelijkwaardigheid als uitgangspunt. Door écht naar elkaar te luisteren worden aannames bijgesteld en worden drempels verlaagd. Dit heeft tot gevolg dat mensen (van alle etnische achtergronden) gemakkelijker bij elkaar zullen aankloppen op basis van respect en vertrouwen.
MODULE 1 | ONT-MOETEN
“Oudere migranten verwachten van famillieleden dat zij helpen als dit nodig is, omdat dit al generaties lang zo is geweest”
GEZAMENLIJK Allochtone ouderen hebben vaak weinig contact met autochtone ouderen. Hierdoor blijft de eenzijdige beeldvorming over de zorg in stand. De beeldvorming van migranten ouderen over de hulpverlening in het algemeen staat ver af van de realiteit in Nederland. Deze onbekendheid zorgt voor wantrouwen: “Waarom zou iemand die geen familie is, willen ons willen helpen of verzorgen?” Door activiteiten voor zowel allochtone als autochtone ouderen gezamenlijk te organiseren, leert men van elkaar.
var s project
migranten zorg wonen welzijn
“Waarom zou iemand die geen familie is ons willen helpen of verzorgen?”
9
Project VARIIS Apeldoorn
MODULE 1 | ONT-MOETEN
KWALITEIT VAN ZORG & LEVEN De kwaliteit van zorg is rechtstreek verbonden met de kwaliteit van leven.
“Wie ben je in een land, cultuur of omgeving als je de taal niet spreekt?”
Een omgevingssituatie die negatief wordt beïnvloed door bijvoorbeeld stress, onzekerheid, angst, eenzaamheid of sociaal maatschappelijke factoren zal leiden tot lichamelijke klachten.
“Voor mijn moeder is kwaliteit van leven de aanwezigheid en verbondenheid met haar kinderen en kleinkinderen: het familiesysteem” Project VARIIS Apeldoorn
10
MODULE 2 VERBINDEN
Het doel
VANUIT DE ONT-MOETING KOMEN TOT EEN DUURZAME VERBINDING VANUIT JOUW IDENTITEIT MET DE ORGANISATIE EN VERVOLGENS MET DE SAMENLEVING 11
Project VARIIS Apeldoorn
MODULE 2 | VERBINDEN
De uitwerking TERUGBLIK Ter inleiding op de tweede module VERBINDEN hebben de deelnemers van de organisaties ieder afzonderlijk teruggeblikt op eerste module (ONTMOETEN). Vervolgens vond er een bijeenkomst plaatst met de deelnemers van beide organisaties en vertegenwoordigers van de migrantensamenleving in Apeldoorn.
“Samenwerking en verbinding van Westerse en nietWesterse culturen, vraagt om intensieve afstemming”
DE GEBRUIKTE MODELLEN De inhoud van de module VERBINDEN is gebaseerd op de volgende 2 modellen:
• (Trans)cultureel Kerncompetentiemodel • (Trans)cultureel Projectmanagement Met behulp van deze modellen werd ingezoomd op de indentiteit van de ‘ik-persoon’ en de gesprekspartner om te achterhalen op welke wijze een gezamlijk doel het beste kan worden bereikt. Verbinden van culturen vraagt om een bijstelling van de werkwijze. Investeren in ont-moeten, verzamelen van achtergrond informatie door herhaaldelijk te luis-
Project VARIIS Apeldoorn
12
MODULE 2 | VERBINDEN
persoonlijke kerncompetenties
het (trans)culturele verhaal
IN GESPREK Deelnemers van ‘s Heeren Loo en De Goede Zorg zijn met vertegenwoordigers van de migranten-samenleving in gesprek gegaan.
systeem / samenleving
ik
teren zonder direct te kaderen. Kaderen doen we vanuit onze persoonlijke inzichten. Verbinden door ont-moeten vraagt om ook de kaders van de woorden bij de gesprekspartner te achterhalen.
var s project
migranten zorg wonen welzijn
(TRANS)CULTUREEL KERNCOMPETENTIEMODEL
Het thema was ‘verbinding’. Nadat zij elkaar eerder hadden ont-moet, konden zij nu samen nadenken over de betekenis en de vormgeving van verbinding wanneer het gaat over de kwaliteit van leven.
“Met elkaar zijn we verantwoordelijk om elkaar te begrijpen en te verstaan op de inhoud van de boodschap”
“Toeschouwer zijn, of ‘onderdeel zijn van’ is een groot verschil”
13
Project VARIIS Apeldoorn
MODULE 2 | VERBINDEN
“De roots van onze organisatie zitten in cultuur en religie. Hoe kan er nu een beroep worden gedaan om juist die ter discussie te stellen?�
NIET MEER VANZELFSPREKEND Zorgorganisaties met een lange geschiedenis ontlenen hun identiteit aan cultuur en religie. Dat daar tegenwoordig anders naar wordt gekeken, kan soms weerstand oproepen. Door de kwaliteit van zorg of de kwaliteit van leven centraal te stellen, blijft de organisatie trouw aan zich zelf. De maatschappelijke veranderingen maken de zorg onbetaalbaar en doen daarom een beroep op innovatie. De bestaande werkwijze blijkt dan niet meer vanzelfsprekend.
var s project
migranten zorg wonen welzijn
(TRANS)CULTUREEL PROJECTMANAGEMENT
Project VARIIS Apeldoorn
14
MODULE 2 | VERBINDEN
KNELPUNT Projecten uit het verleden hebben de gemeente geleerd dat informatie niet bij alle burgers komt. Ook hoog opgeleide vluchtelingen ontbreekt het regelmatig aan de juiste informatie. Een ander knelpunt uit het verleden is dat de informatie niet aansluit bij de verwachting van de migranten burger. De burger voelt zich niet respectvol bejegend, met wantrouwen tot gevolg. Dit laat zien dat interactie en voortdurende uitwisseling van informatie, belangrijk is om te achterhalen of er wederzijds begrip is over betreffende kwesties. Men moet de VERBINDING met elkaar aangaan om te komen tot WEDERZIJDS LEREN.
AANDACHT EN RESPECT Om kwaliteit van leven te kunnen geven, vraagt de zorgvrager nadrukkelijk om aandacht en respect voor de taal, de cultuur en de religie. Als hiernaar wordt geluisterd en gehandeld, neemt de kwaliteit van leven toe en gaat de zorgvraag omlaag.
“Respect betekent: met de ander omgaan zoals jij wilt dat anderen met jou omgaan�
15
Project VARIIS Apeldoorn
MODULE 3 WEDERZIJDS LEREN
Het doel
HET LEREN VERSTAAN VAN ELKAARS TAAL Project VARIIS Apeldoorn
16
MODULE 3 | WEDERZIJDS LEREN
De uitwerking LUISTEREN ALS INSTRUMENT Om wederzijds te kunnen leren, is het hebben van dialooggesprekken een belangrijke methodiek. In deze dialooggesprekken gaat het vooral om OPRECHT LUISTEREN waarmee de spreker de ruimte krijgt om te vertellen wat volgens hem of haar écht belangrijk is. Hierbij komt het vaak voor dat boodschap van de spreker niet aansluit bij de verwachting van de luisteraar.
RUIMTE GEVEN Tijdens de dialooggesprekken is door de deelnemers geoefend op het geven van ruimte om zodoende ‘de vraag achter de vraag’ te kunnen achterhalen.
“Kleine successen en mooie voorbeelden van kwaliteit van leven komen helaas zelden in de publiciteit”
17
Project VARIIS Apeldoorn
MODULE 3 | WEDERZIJDS LEREN
DE GEBRUIKTE MODELLEN De inhoud van de module WEDERZIJDS LEREN is gebaseerd op de volgende 2 modellen:
“...Wanneer migranten cliënten zich niet uitgenodigd voelen, komen zij niet”
• Behoeftenpiramiden • Organisatiedriehoek Met behulp van de modellen werd inzichtelijk gemaakt hoe de verschillen tussen een grofmazige en een fijnmazige structuur van invloed zijn op de respectievelijke persoonlijke keuzes binnen een Westerse en een niet-Westerse samenleving.
Daarnaast werd het de deelnemers duidelijk welk positief effect het ‘mentaal omkeren’ van de organisatiedriehoek heeft op het uitvoerend niveau, het management en de bestuurders binnen een organisatie.
var s project
migranten zorg wonen welzijn
zelfontwikkeling
eer
erkenning goede naam acceptatie
zekerheid
behagen groep
primaire behoeften G-structuren Westers georiënteerd
MASLOV
PINTO
BEHOEFTENPIRAMIDEN
Project VARIIS Apeldoorn
18
F-structuren Oriëntaals georiënteerd
MODULE 3 | WEDERZIJDS LEREN
var s project
migranten zorg wonen welzijn
ORGANISATIEDRIEHOEK (mentaal omkeren)
(H)ERKENNING In groepen (per organisatie) en door de vertegenwoordigers van de samenleving, zijn vragen geformuleerd en vervolgens aan elkaar voorgelegd. De kern van alle vragen was: hoe komen we dichter bij elkaar en hoe kunnen we wat voor elkaar betekenen. Dit leidde tot nieuwe inzichten, maar vooral ook tot verbondenheid en (h)erkenning. Daarnaast wierpen de verworven inzichten een nieuwe vraag op: Hoe kunnen we dit realiseren? Oftewel: Wat kunnen zorgorganisaties doen (of laten) om de kwaliteit van leven van de migranten ouderen te verbeteren?
“Cliënten beseffen nog niet dat zij aan zet zijn”
19
Project VARIIS Apeldoorn
MODULE 3 | WEDERZIJDS LEREN
LEERPUNTEN EN AANBEVELINGEN Vanuit de plenaire bijeenkomsten zijn diverse leerpunten en aanbevelingen voor bestuurders, management en beleidsmakers naar voren gekomen. Hieronder een selectie. •
Niet alle migranten zijn moslim. Moslims denken verschillend over tal van zaken. Afstemmen op het individu blijft daarom van groot belang.
•
Randvoorwaarden voor organisaties is om af te stemmen op taal, cultuur en religie en vanuit die basis de kwaliteit van leven te ondersteunen.
•
Door zicht te richten op de individuele vraag, voorkom je dat je in de valkuil van groepsdenken geraakt.
•
Een platform van vertegenwoordigers van verschillende groepen, kan organisaties helpen keuzes te maken die aansluiten bij de identiteit.
•
Het vraagt om LEF om de bestaande kaders op te rekken.
Project VARIIS Apeldoorn
20
MODULE 4 BORGEN
Het doel
HET MAKEN VAN CONTROLEERBARE AFSPRAKEN: WAT GAAN WE DOEN EN WELKE BELEIDSKEUZES ZIJN HIERTOE NOODZAKELIJK? 21
Project VARIIS Apeldoorn
MODULE 4 | BORGEN
De uitwerking BIJDRAGEN AAN DE SAMENLEVING Deze laatste module in het project richt zich op het vasthouden en vastleggen van de leermomenten op persoonlijk vlak, maar zeker ook met betrekking tot de organisatie waar men voor werkt. Wat kan de deelnemer vanuit zijn of haar persoonlijke positie bijdragen aan de ontwikkeling van de organisatie ten behoeven van de cliënten en daarmee dus aan de samenleving. BETROKKEN BURGERS De betrokken burgers die als deelnemer het project hebben gevolgd, waren van grote waarde voor de deelnemende organisaties. De persoonlijke gesprekken en gedeelde verhalen hebben diepe indruk gemaakt. Samen met de gelegenheid om concrete vragen aan elkaar te kunnen stellen, heeft dit geleid tot een breder inzicht en aanzienlijk meer begrip.
“Eigen identiteit zie ik nu als voorwaarde voor de regie over het eigen leven”
Project VARIIS Apeldoorn
22
MODULE 4 | BORGEN
PERSOONLIJKE LEERMOMENTEN, AANBEVELINGEN EN ADVIEZEN Tijdens de tweede helft van de plenaire bijeenkomst waren de bestuurders van de betrokken organisaties en een afgevaardigde van de gemeente Apeldoorn aanwezig. De deelnemers hebben hierbij per organisatie aan de bestuurders gemeld wat zij als zien als belangrijke (vaak noodzakelijke) aandachts- en ontwikkelpunten om de kwaliteit van leven in de gemeente Apeldoorn te kunnen verbeteren. Een veelzeggende selectie van persoonlijke leermomenten en deze aanbevelingen en adviezen zijn op de twee volgende pagina’s te lezen.
De zorg is ingekapseld in de omgevingsfactoren van het omringende ‘vruchtvlees’ en de ‘schil’.
var s project
migranten zorg wonen welzijn
VRUCHT
23
Project VARIIS Apeldoorn
MODULE 4 | BORGEN
PERSOONLIJKE LEERMOMENTEN “Hoe ‘ik’ naar de samenleving kijk en er deel van uit maak, wordt gekleurd door de bril van mijn Nederlandse geschiedenis.” “Taal en op inhoud begrijpen is een voorwaarde om het vertrouwen van de burger te winnen.” “Gelijkwaardigheid zal een belangrijk punt moeten zijn binnen de afdeling HRM.” “Dit ‘bewust zijn’ maakt dat ik onderzoek of ik in de gesprekken voldoende aansluit bij mijn gesprekspartner.”
“Start met investering in tijd” AANBEVELINGEN “Allochtone medewerkers zijn nodig i.v.m. taal en verstaan en leren aan collega’s.” “Dit programma moet ook gevolgd worden door collega’s in de uitvoering van de zorg.” “Duurzaam verbinden een strategisch punt laten zijn in jaarplannen.”
Project VARIIS Apeldoorn
24
MODULE 4 | BORGEN
“Organisaties dienen meer buiten de kaders te denken om daadwerkelijk aan te sluiten bij de cliëntvraag.”
ADVIEZEN AAN BESTUURDERS “Deelnemers vragen van het bestuur om een opdracht om de verworven kennis te delen, over te dragen aan de collega’s en toe te passen in het dagelijks werk.” “Formulieren en procedures ontwikkelingen in de weg.”
staan
“Biedt ruimte om buiten de kaders te kunnen handelen.”
“Niet presenteren, maar luisteren naar wat de ander vraagt”
“Sleutelfiguren inzetten om de medewerkers te leren de ont-moeting en vebinding aan te gaan.” “Deelnemers willen het ontstane ‘warme’ netwerk vasthouden en borgen in de organisatie.” “Om dit te doen slagen, is het van belang om persoonlijke motieven uit te wisselen op alle lagen van de organisatie.”
25
Project VARIIS Apeldoorn
DE RESUTATEN (tot nu toe) DE DOELGROEP AAN HET WOORD Als initiatiefnemer kunnen wij natuurlijk zelf vertellen wat er tot nu toe is bereikt met Project VARIIS Apeldoorn. Maar dat is ‘spreken voor eigen stal’... Daarom laten wij op deze pagina graag de doelgroep aan het woord. Hun feedback en ervaringen zijn tenslotte de bouwstenen waaraan Project VARIIS Apeldoorn haar succes te danken heeft.
“Dit programma moet ook worden gevolgd door collega’s in de uitvoering van de zorg”
“Niet presenteren, maar luisteren naar wat de ander vraagt” “Niets is vanzelfsprekend...” “Laat TIJD een bijzaak zijn i.p.v. een hoofdzaak”
26
“Voor mijn moeder is kwaliteit van leven de aanwezigheid en verbondenheid met haar
“Eigen identiteit zie ik nu als voorwaarde voor de regie over het eigen leven”
“Het woord ‘Tolerantie’ heeft een andere betekenis gekregen”
Project VARIIS Apeldoorn
“Iedereen is anders. Iedereen is uniek”
kinderen en kleinderen het familiesysteem”
“Eindelijk gebeurt er iets constructiefs!”
“Kwaliteit van leven (zorg) gaat om de relatie...”
TOEKOMSTPERSPECTIEF HET IDEAALBEELD ‘Organisaties die duurzaam verbonden zijn met elkaar en de (migranten)burgers.’
DIT BETEKENT: •
Samenwerking in transparantie met de burger.
•
Organisaties die als een kring om de zorgvragers heen staan en elkaars krachten kennen en delen.
•
Hierbij de eigen identiteit en daarmee zichtbaarheid van de organisatie borgen.
•
(Migranten)burgers die vertrouwen hebben in het behoud van identiteit, cultuur en religie.
IN DE PRAKTIJK: •
Ont-moetingen organiseren om tot een goede verbinding te komen.
•
Daadwerkelijke luisteren én begrijpen wat de vraag naar kwaliteit van leven inhoudt.
•
Hiertoe een gemeenschappelijk denk-, taal- en werkkader hanteren.
•
Samenwerking van bestuursniveau naar uitvoerend niveau mét de burgers.
De eerste stappen zijn inmiddels gezet met de actieve betrokkenheid van (migranten)burgers en de koplopende organisaties die hiertoe keuzes hebben gemaakt en leren van het proces en de gemaakte keuzes. Project VARIIS Apeldoorn biedt hiervoor ook in 2015 het instrumentarium.
27
Project VARIIS Apeldoorn
Dit is een uitgave van Project VARIIS Apeldoorn
var s project
migranten zorg wonen welzijn
Kwaliteit van leven verbindt Apeldoorn