Warmteverlies via het hoofd?

De meeste warmte verlies je via het hoofd?

Vrijdag de dertiende is een ongeluksdag, wortels zijn goed voor je ogen, via je hoofd verlies je de meeste lichaamswarmte, …. Sommige dingen hoor je zo vaak, dat je denkt dat ze waar zijn. Als iets maar vaak genoeg beweerd wordt, gelooft iedereen het, maar klopt het ook?

De argumenten waarom je veel warmte verliest via je hoofd variëren van "Op je schedel heb je minder vet ter isolatie" tot "Op je schedel lopen veel bloedvaten vlak onder de huid". De conclusie is steeds dezelfde: via je hoofd verlies je relatief de meeste lichaamswarmte. Er gaat meer dan 40% lichaamswarmte verloren via je hoofd als het koud is. Dat je daarom een goede neopreen duikkap moet dragen bij een duik in koud water, is iets wat menig duikinstructeur je als raad zal meegeven. Is dat grote warmteverlies via je hoofd echter een feit of een mythe? Tijdens een studie in 2016 ontdekten wetenschappers dat je overal op je huid ongeveer evenveel warmte verliest. Als je in de koude loopt, gaat via je hoofd dus niet meer warmte verloren dan via andere delen van je lichaam, zoals je borst, rug en armen. Als het ijzig koud is, zijn een muts en een jas dus even belangrijk.

Waar komt die mythe dan vandaan?

De onderzoekers ontdekten dat de 'US army survival field manual' uit 1970 adviseerde om je hoofd te bedekken in koude klimaten, omdat 40 tot 50% van de lichaamswarmte verloren zou gaan via ons hoofd. Dit stamt uit een experiment van het Amerikaanse leger in de jaren vijftig, waarbij onderzoekers rekruten blootstelden aan de koude in poolgebieden met arctische survivalkleding. De kleding bedekte alleen het lichaam van de nek tot beneden, waarbij het hoofd bloot bleef. Volgens Dr. Daniel I. Sessler, een expert op vlak van hypothermie, was dat een oneerlijk experiment, want logischerwijs kan de warmte alleen maar ontsnappen via het hoofd. "Als je hetzelfde experiment uitvoert waarbij de rekruten enkel een zwembroek aanhebben, dan zou maar 10% warmte ontsnappen via het hoofd, omdat je dan ook warmte verliest via andere lichaamsdelen", omschrijft de dokter.

Via je hoofd verlies je ongeveer een tiende van je lichaamswarmte.

Foto: Ivo Madder.

Je hoofd is geen lekkende radiator

Het experiment uit de jaren vijftig bewees dus eigenlijk dat een muts net zo belangrijk is als een jas. "Niet dat het hoofd als een lekkende radiator je interne kachel tenietdoet. En zo werkt het ook helemaal niet", meldde de Canadese thermofysioloog Gordon Giesbrecht van de Universiteit van Manitoba. "Via je hoofd verlies je ongeveer een tiende van je lichaamswarmte, wat aardig overeenkomt met de hoeveelheid huid daar. De meeste warmte verlies je dus via de rest van je lichaam", ontdekte Giesbrecht. Hij kwam tot deze bevinding na het onderdompelen van volledig naakte proefpersonen in koude baden, waarbij hij met speciale thermometers, verspreid over de huid, bijhield waar het meeste warmteverlies plaatsvindt. Dat gaat overal op de huid ongeveer even hard, zo blijkt. Tijdens een duik in koud water is dus een goede isothermische bescherming van zowel lichaam, voeten, handen en hoofd belangrijk om comfortabel te duiken. 

IVO MADDER

Bron: New York Times (2017) en persberichten uit 2018.

Advertentie