4 minute read

Pipiwharauroa

Next Article
Pipiwharauroa

Pipiwharauroa

tohu arā te Tohu Paetahi, Bachelor of Arts, me Te Pūkairua Mātauranga i te Whare Wānanga o Tāmaki Makaurau, ā, ka noho hei Kaiako Whakahaere mo Te Mātauranga Māori, hei Kaitohutohu ki te Kaiwhakahaere Matua o Unitec.

Nōu te tai ata He Maire tū wao

Advertisement

Dr Haare Mahanga Te Wehinga Williams, te uri o Te Aitanga ā Māhaki, Rongowhakaata me Ngāi Tūhoe, ahakoa i whānau mai ki Te Karaka, he tangata i pakeke mai i te akau o Ōhiwa, tata ki Ōpotiki. Ko te reo Māori anake ki te iwa tau katahi anō te reo pākehā i te haerenga ki te kura. I kuraina i Pūha, i te kāreti o Ōpotiki, i Waikohu, i Whakatāne hoki.

Nō muri mai ka haere ki Ardmore Teachers' College, katahi ka haere hei pūkenga ki te Whare Wānanga o Waikato. I reira ka whai

Kua whakahuainga a ia ki ngā rārangi whakahōnore mo te tau 2023 arā Knight Companion of the New Zealand Order of Merit. E whai ake ana tēnei hōnore i te Member of the New Zealand Order of Merit mo ana mahi āwhina i te iwi Māori, te mahi toi, mātauranga hoki i te tau 2018

He hōnore nui ki a ia te takahi i ngā tapuwae o rātou te nuinga i whai mana, i eke ki ngā taumata o te ao ki ngā mahi pākihi, ture, mātauranga, te ao pāho me te reo hoki.

Ko ētahi mahi nāna te tuatahitanga ko te pāho Māori i a ia whakahaere ana i te Reo Irirangi o Aotearoa ka tūhono atu ki ngā Kaiwhakaari Moutere o te Tonga me te kura Pouwhakaata ki te whakaako i te reo Māori ki ngā kaiwhakahaere me ngā kaimahi.

Ko ia tētahi i tīmata i te wāhi e mōhiotia nei ināianei ko Ngā Puna Waihanga. Ko ia te tiamana mo te iwa tau.

Ehara taku toa i te toa takitahi

Engari he toa takitini

E mihi kau ana a Reweti Ratu Ropiha ki tana kuia ki a Wikitoria me tana koroua a Ratu Ropiha. Nā rāua nei i whao te huarahi mōna. Nā ā rāua tohutohu, akoranga kua puta tana ihu. Nā tēra āhuatanga ka māheahea te huarahi hei whāinga māna ka puta he māramatanga, nā, kua whai hua. He uri nō Rongowhakaata me Ngāi Tāmanuhiri. I haere ki te kura i Manutuke, katahi ki Rītana, mai i reira ki te Whare Wānanga o Waikato ka whai Tohu Paerua Whakahaere Pākihi, me whai tohu hoki i te tōrangapū. E mihi ana hoki a ia ki ana tama Reweti Jr, Inatiaus, a Te Awa me tana hoa rangatira a Di Akurangi mo te kaha tautoko, āwhina i a ia.

Kua pau te rua tekau ma rima tau i a Reweti i te tūnga Tumuaki i Tūranga Health. Kua tau te hōnore Member of Order of Merit for Services mo ana mahi hauora Māori i te rārangi hōnore o te tau hou 2023, ana e mihi ana a ia ki te maha, ki te tini i mahi i Tūranga Health.

Whai tonu tēnei i te hōnore i ūhia e te Kaunihere o Tūranganuia-Kiwa me tā Kiwibank Local Hero mētara ki a Reweti. Whai wāhi ana hoki ia ki te āwhina rawakore pēra i a Vanessa Lowndes Centre, Te Rūnanga o Turanganui ā Kiwa, Ngāi Tāmanuhiri Whanui Trust, Tūranganui Primary Health Organisation, C Company Memorial House, Sunrise Foundation, Mātai Medical Research Institute me Te Muriwai Marae.

Ahakoa i tīmatahia e Te Rūnanga o Tūranganui a-Kiwa, e mihi ana a Reweti ki te nuinga i āwhina i te wehenga mai, ka para i te huarahi o Tūranga Health. I raro i ana parirau, ka rere te kamupene o Tūranga Health ki ngā tōpito o Tūranganui a-Kiwa ki ngā iwi, ki ngā

Ko ia te kaumātua mo kōkiri Kotahi Rau Pukapuka, ā, te amorangi hoki I Te Whare Taonga o Tāmaki Makaurau, ā, mahi tahi ai ki ngā kerēme a-iwi i te hapori. He kaitohutohu tikanga hoki ki ngā Mea o Tāmaki.

Kei te rongo tonu a ia i ngā mamae o te Māori, taumaha tonu ana te ngarona. He pakiwaitara, he pūrākau, he tikanga Māori, he momo tuhituhi ana āhuatanga whakaaturanga i te huarahi, ngā piki, ngā heke, te whiwhi, te kore kei ngā whakapapa. Nā te ngakaunui ki tana reo ka tuhia, ka tāngia tana pukapuka tuatahi arā ‘Words of a Kaumātua’ i te tau 2019, he whakaaturanga mo tana ao pakeke mai e pā ana ki ngā rite kore ki Aotearoa. Ka eke panuku i te wāhanga Te Reo Māori 2020 arā i te Society of Authors' Heritage Book Awards.

Tino waimarie a Tā Haare nā te pono ki tana ao Māori engari kaha ki te kapo i te matauranga pākeha arā, hāngai tonu ki te kii a tana Nan Waioeke : “Boy, don't let schooling get in the way of your learning. Master both worlds and therefore become unimpeachable in each culture.” hapū, whānau hoki, kanohi ki te kanohi, tuku tūmomo āhuatanga whakaora wairua, tinana e hāngai ana ki te oranga o te tangata.

I nāianei ka kite a ia i ngā ao e rua Māori mai, Pākehā mai e whao ana i te ao tēra pea mo te painga mo te katoa, mo te ao.

I whai hua ngā hōtaka nā te hāngai o ngā kaupapa ki ngā tūmomo āhuatanga e pā ana ki te oranga o hinengaro, te tinana, te wairua mo te hiaroa. Ko te kaupapa ngakaunuitia ko te kaupapa hangai ki ngā kaumātua. Ehara ki te tari anake, engari ka puta ki ngā kāinga, ki ngā marae, ki ngā wāhi mahi, ahakoa ki whea ka haeretia. I te panga o covid, kapi katoa ngā kokonga o te taone, tuawhenua, marae i ngā wāhi e taea ai te haere kia weroa. Ehara he Rongoa anake engari pūmau ana ki te whāngai i ngā whānau raka ki o rātou whare.

E whai hono ana ki ngā momo kāwanatanga me kanitaraki a-rohe me te mahi tahi ki Te Whare Wānanga o Otako me ētahi atu wāhi rangahau.

E mihi ana a Reweti ki ngā hapori o Tūranga me ngā kaimahi pono o te rua tekau ma rima tau.

“He ika ki te moana, ko Ngāti Maru ki uta”

This article is from: