ΜΠΡΕΝΤΑΝ ΜΠHΑΝ
σε μουσική ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΕΑΣ
ΧΟΡΗΓΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
πρώτη παράσταση: ΘΕΑΤΡΟ ΡΙΑΛΤΟ, ΛΕΜΕΣΟΣ 1 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2008 επίσημη πρώτη παράσταση: ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΛΑΤΣΙΩΝ 15 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
[…] Το θέατρο του Μπήαν είναι το όνειρο ενός νηφάλιου μπεκρή σ’ οποιοδήποτε μπαρ, που κοροϊδεύει και διασκεδάζει τους πελάτες, κάνει κήρυγμα και γλεντάει, χωρίς να του καίγεται καρφί για τον κόσμο. Είναι η ιρλανδέζικη απάντηση στον Μπρέχτ, ένα πονηρό κλείσιμο ματιού, «μην παίρνεις τον εαυτό σου πολύ στα σοβαρά». Με το δικό του είδος αυτοσχεδιασμού ο Μπήαν ερευνά κάθε γωνιά του θυμικού μας, του αισθηματικού μας πάρε-δώσε, πλάθει μια υπέρ-πραγματικότητα μέσα απ’ το πρίσμα των αισθήσεων μας, όπως τις έχει παραμορφώσει η κοινωνία. […] Γιαννης Τσιωλης Σημείωμα σκηνοθέτη από το πρόγραμμα της παράστασης Ένας όμηρος, ΚΘΒΕ, 1974-1975
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρόεδρος ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Διευθυντής ΒΑΡΝΑΒΑΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ
Αντιπρόεδρος ΝΙΚΟΣ Γ. ΜΙΧΑΛΙΑΣ Μέλη ΠΙΤΣΑ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ ΚΩΣΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΕΝΔΕΑΣ ΖΑΜΠΥΡΙΝΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ ΝΕΟΦΥΤΟΣ ΠΑΠΑΛΑΖΑΡΟΥ ΕΛΕΝΗ ΠΟΛΥΔΩΡΟΥ ΔΩΡΑ ΣΩΤΗΡΙΟΥ
ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΥΠΡΟΥ ΓΩΝΙΑ ΧΑΛΚΑΝΟΡΟΣ 2 & ΛΙΠΕΡΤΗ 2000 ΣΤΡΟΒΟΛΟΣ, ΛΕΥΚΩΣΙΑ τηλ.: 22492900 φαξ: 22512732 ηλεκτρονική διεύθυνση: info@thoc.org.cy ιστοσελίδα: www.thoc.org.cy
Πρόεδρος ΛΟΥΚΑΣ ΠΡΑΣΤΙΤΗΣ Μέλη ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΞΕΝΑΚΗΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ ΕΛΕΝΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΕΛΕΝΑ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ Ex officio μέλη ΠΙΤΣΑ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ ΒΑΡΝΑΒΑΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ
«Το γελαστό παιδί»
Μια παράσταση αφιερωμένη στη μνήμη του Ανδρέα Χριστοφίδη
4
Κατά τη θεατρική περίοδο 2007- 2008 σε καλωσόριζα ευχόμενος η σχέση μεταξύ ημών και υμών να λειτουργήσει εποικοδομητικά και να αλληλοεκπληρώσουμε τις αναμενόμενες προσδοκίες μας. Φέτος σε καλωσορίζω στη νέα μας θεατρική περίοδο ευχαριστώντας σε για την αγάπη και στήριξη που επέδειξες απέναντι στον Οργανισμό. Η αύξηση των 13.000 περίπου θεατών από την προηγούμενη θεατρική περίοδο είναι ίσως το πιο απτό γεγονός της εμπιστοσύνης σου στον Οργανισμό. Οι εκπεπτωκότες άγγελοι της μεροληπτικής και με εμπάθεια μνήμης, μπορούν ανενόχλητοι να σεργιανούν εαυτόν εις ύπνον μακάριον και να τσιμπολογούν πλιατσικολογώντας ευθυνο-ανεύθυνα από το σώμα της σχέσης σου με τον Οργανισμό, όμως οι απαντήσεις δόθηκαν.
Αγαπητέ θεατή, Ο απολογισμός ήρθε και έχουμε κάθε δικαίωμα αμφότεροι να νιώθουμε υπερήφανοι γιατί προσθέσαμε ένα μικρό λιθαράκι στη σχέση μας. Εσύ, φίλε θεατή, ορίστηκες ως παρόν στη διαδραστική σχέση της θεατρικής δράσης και εμείς οριστήκαμε παρόντες στην επανα-ανακάλυψη της αποστολής μας.
Σ’ ευχαριστούμε
Βαρνάβας Κυριαζής Διευθυντής
Για το θEατρο: 1960: Εισηγητής δραματολογίου ΟΘΑΚ (Οργανισμού Θεατρικής Αναπτύξεως Κύπρου). 1961: Διδάσκει την Ορέστεια του Αισχύλου, με την ευκαιρία των 150 χρόνων από την ίδρυση του Παγκυπρίου Γυμνασίου. 1963: Διδάσκει τον Φιλοκτήτη του Σοφοκλή. 1969: Λειτουργεί το Θεατράκι του ΡΙΚ. 1973: Γίνεται μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου (ΘΟΚ)
ΑΝΔΡΕΑΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΗΣ 1937 – 1998 Ο Ανδρέας Χριστοφίδης γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1937. Φοίτησε στο Ελένειο Δημοτικό Σχολείο, στο πρότυπο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Αντωνίου και στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, στη Λευκωσία. Απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, εργάζεται στη Μέση Εκπαίδευση (1958-63). Είναι μέλος της ΠΕΚΑ (Πολιτική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών). Μετά από υποτροφία ενός χρόνου στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια στη Νέα Υόρκη, διορίζεται διευθυντής προγραμμάτων και στη συνέχεια Γενικός Διευθυντής του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου. To 1969 λειτουργεί το Θεατράκι του ΡΙΚ. Το 1983 αναλαμβάνει καθήκοντα Κυβερνητικού Εκπροσώπου και στη συνέχεια Υπουργού Παιδείας (1985-88). Ως ειδικός στα Μαζικά Μέσα Επικοινωνίας οργανώνει το Ραδιοσταθμό Ο Λόγος (1990-1993). Το 1993 εγκαθίσταται στην Αθήνα, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ινδιανάπολης και παράλληλα έχει διευθυντική θέση στη συνδρομητική τηλεόραση Filmnet. Συνεργάζεται και με την εφημερίδα Ο Φιλελεύθερος. Το 1996 διορίζεται Γενικός Διευθυντής του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων, όπου θα εργαστεί μέχρι τον θάνατό του. Η ασθένειά του, κατά πλάκας σκλήρυνση, παρουσιάζει επιπλοκές. Πεθαίνει από ανακοπή καρδιάς στις 22 Ιουνίου. Κηδεύεται δημοσία δαπάνη στις 26 Ιουνίου, 1998. Ο Α. Χριστοφίδης από ενωρίς ασχολήθηκε με το δοκίμιο, την ποίηση και την πεζογραφία. Τιμήθηκε τόσο για τα βιβλία του, όσο και για την προσφορά του στον τόπο και ανακηρύκτηκε επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
1975: Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΘΟΚ μέχρι το 1983.
Eργα που εΞΕΔΩΣΕ: ΕΡΩΤΙΚΑ ΚΥΠΡΙΩΝ, ανθολογία, 1962. ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΣΠΡΟ, δοκίμια 1965. ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΠΟΙΗΣΕΩΣ (σε συνεργασία 5 με τον Κώστα Μόντη), 1965 – συμπλήρωμα 1973, γαλλική έκδοση, μετάφραση Gaston-Harry Aufrere, 1971, αγγλική έκδοση, μετάφραση Amy Mims, 1974. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ, 1966, β΄έκδοση 1993. ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ Ι, δοκίμια 1966. ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΙΙ, δοκίμια, 1969. (Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΞΕΝΗ, ποιήματα, 1969. ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ, ποιήματα, 1970. ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ (σε συνεργασία με τον Πάνο Ιωαννίδη), 1971. ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΙΙΙ, δοκίμια, 1973. ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ, ποιήματα, 1979. (Κρατικό Βραβείο Ποίησης) ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ, δοκίμια, 1987. ΣΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΜΙΚΡΟ ΠΛΑΝΗΤΗ, χρονογραφήματα, 1990. Ο ΚΙΣΣΙΓΚΕΡ ΚΑΙ Η ΚΥΠΡΟΣ, πολιτική μονογραφία, 1990. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ, αφήγημα, 1993. ΑΜΜΟΛΟΦΟΣ, ποιήματα, 1995. ΤΑ ΕΛΛΟΓΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΔΟΞΑ, δοκίμια, 1995. ΤΑ ΓΕΡΑΚΙΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ, πολιτικά κείμενα, 1996.
ΕΝΑΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΑΚΟΣ
6
Ο Ανδρέας Χριστοφίδης υπήρξε μια πραγματικά χαρισματική αναγεννησιακή προσωπικότητα. Είχα τη χαρά να τον συναντήσω στα φοιτητικά θρανία, διότι εκτός των άλλων είμαστε ακριβώς συνομήλικοι (χρόνος, μήνας και ημέρα) και έως τον απροσδόκητο θάνατο του βρισκόμαστε συχνά και συνομιλούσαμε. Ήταν ευφρόσυνες αυτές οι συνομιλίες, αφού ο χαριτωμένος εκείνος φίλος είχε ένα εύρος ενδιαφερόντων συνδυασμένο με ένα αξιοθαύμαστο βάθος σοφίας. Ενήμερος για τα σπουδαία καλλιτεχνικά, θεωρητικά και αισθητικά ρεύματα της Ευρώπης, ειδικευμένος στα επικοινωνιακά δίκτυα, ευαίσθητος αναγνώστης και συστηματικός αναλυτής των πολιτικών συσχετισμών, δεν περιοριζόταν σε διαπιστώσεις ή εκτιμήσεις αλλά προχωρούσε και σε προτάσεις και οι προβλέψεις σκανδαλωδώς επαληθεύονταν. Δεινός δοκιμιογράφος με ύφος αναγνωρίσιμα προσωπικό, δεινότερος φιλόλογος και συχνά τραγικός ποιητής, αφού η περιπέτεια της γενιάς του και η μοίρα του τόπου του τον καθιστούσαν «φίλτρο μετατροπής του τρόμου του σε ρυθμό». Είχε όραμα παιδείας χωρίς σχολαστικισμούς και παιδαγωγικές αγκυλώσεις. Και είχε όραμα πολιτισμού ανοιχτό στους ανέμους
των καιρών, δεκτικό ακόμη και των πλέον ακραίων τάσεων, διότι δεν τον φόβιζε η συναλοιφή με τα ξένα ήθη και τα στυλ και τα ιδεολογήματα επειδή είχε απόλυτη εμπιστοσύνη στα εδραία θεμέλια της πατρίδας του. Αναγνωρισμένος πανευρωπαϊκά, πρωτοπόρος ρέκτης ενός δημοκρατικού και πολυπρισματικού τηλεοπτικού και ραδιοφωνικού μέσου, δημιούργησε ατράνταχτες βάσεις ώστε τα Μ.Μ.Ε. της Κύπρου να λειτουργούν ως ανοιχτό και ελεύθερο πανεπιστήμιο. Όσο για την ανθολογική του όσφρηση ομιλεί η διάδοση και το κύρος της κυπριακής ποίησης (του). Τιμώ τη μνήμη του φίλου, του ποιητή, του δοκιμιογράφου, του φιλόλογου, του αδέσμευτου πολιτικού, του δασκάλου της πληροφόρησης με την όρθια ιστορική συνείδηση και για την απώλεια της τίμιας μορφής του με παρηγορεί η διάρκεια και η γονιμότητα του έργου του.
Κώστας Γεωργουσόπουλος Οκτώβριος 2008
7
Μπρeνταν Μπhαν
Μετάφραση: Μουσική: Σκηνοθεσία: Σκηνικά-Κοστούμια: Προσαρμογή MουσικήςΔιδασκαλία Τραγουδιών: Χορογραφία: Σχεδιασμός Φωτισμών:
Βασίλης Ρώτας, Βούλα Δαμιανάκου Μίκης Θεοδωράκης Εύης Γαβριηλίδης Στέφανος Αθηαινίτης
Εyης Γαβριηλiδης
Γιώργος Χριστοδουλίδης Μάχη Δημητριάδου Lindahl Καρολίνα Σπύρου
ΕρμηνεYουν (με σειρά εμφάνισης):
Θεατρική Περίοδος 2008-2009 Κεντρική Σκηνή: Έργο 1
8
Πατ: Μεγκ Ντίλλον: Πριντσέσα Γκρέης: Κωλέτ: Ρώσος Ναυτικός: Ρίο Ρίτα: Μονσιού: Μουλέντυ: Ρόπιν: Μις Τζίλκριστ: Τερέζα: Αξιωματικός: Λέσλι Ουίλιαμς: Εθελοντής:
Γιώργος Μουαΐμης Αννίτα Σαντοριναίου Σταύρος Λούρας Νιόβη Χαραλάμπους Ανδρέας Κούτσουμπας Αντώνης Λαπηθιώτης Χρύσανθος Χρυσάνθου Ανδρέας Βασιλείου Αλεξία Παρασκευά Στέλα Φυρογένη Μάρα Κωνσταντίνου Λευτέρης Σαλωμίδης Σώτος Σταυράκης Χριστόφορος Χριστοφόρου
Πόρνες: Ναύτες: Μπάρμαν:
Δένα Κυριακίδη, Νατάσα Παντελή, Dany Celner Λάκης Αργυρού, Χριστόφορος Λάρκου, Κώστας Μενοίκου Stanley Alexander Μουντζουρέλλης
Πιάνο:
Γιώργος Χριστοδουλίδης
Βοηθός Σκηνοθέτη:
Αίγλη Σπυριδάκι
Εκτέλεση Σκηνικού: Εκτέλεση Κοστουμιών:
Εργαστήρια Σκηνικών ΘΟΚ Εργαστήρια Ραπτικής ΘΟΚ
Αννiτα Σαντοριναiου
Ανδρeας Βασιλεiου
Χριστoφορος Χριστοφoρου
Τους στίχους και τη μουσική για τα τραγούδια «Τσάρλεστον» και «Εμείς ήμαστε Κυρίες» έγραψε ο Γιώργος Χριστοδουλίδης.
Ευχαριστούμε θερμά τον Μίκη Θεοδωράκη για την ευγενική παραχώρηση της μουσικής Κωστας Μενοικου
Στeφανος Αθηαινiτης
Γιωργος Χριστοδουλιδης
Μaχη Δημητριaδου Lindahl
Καρολiνα Σπyρου
Σταyρος Λοyρας
Νιoβη Χαραλaμπους
Ανδρeας Κοyτσουμπας Αντωνης Λαπηθιωτης
Γιωργος Μουαϊμης
Χρyσανθος Χρυσaνθου
9
Αλεξiα Παρασκευa
Στeλα Φυρογeνη
Μaρα Κωνσταντiνου
Λευτeρης Σαλωμiδης
Σωτος Σταυρακης
Δeνα Κυριακiδη
Νατaσα Παντελh
Dany Celner
Λaκης Αργυροy
Χριστoφορος Λaρκου
Stanley Alexander Μουντζουρeλλης
Breandán Ó Beacháin
Brendan Francis Behan (1923-1964)
Η ζωή και το έργο του Ιρλανδού συγγραφέα
10
Ο Μπρένταν Μπήαν, ως συγγραφέας, διακρίνεται από τη χρήση του καθημερινού διαλόγου, των ισχυρών πολιτικών του απόψεων και του καυστικού χιούμορ που χρησιμοποιεί στα έργα του. Τις περιόδους που δεν βρισκόταν στη φυλακή ή σε κάποιο κακόφημο μπαρ, ο Μπήαν εργαζόταν ως μεροκαματιάρης και παράλληλα έγραφε θεατρικά έργα και ιστορίες μέσα στα οποία σκιαγραφούσε τη ζωή των απλών καθημερινών ανθρώπων. Αρκετά από τα έργα του είχαν απαγορευτεί στην Ιρλανδία για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Μεταξύ 1939 και 1946, ο Μπήαν, πέρασε το μεγαλύτερο διάστημα σε αγγλικά και ιρλανδικά σωφρονιστικά ιδρύματα λόγω της έκφρασης των πολιτικών του απόψεων τόσο μέσα από τη γραφή του όσο και λόγω της εμπλοκής του ως μέλους του IRA. Γεννήθηκε στα 1923 στο Δουβλίνο και μεγάλωσε στις φτωχογειτονιές της πόλης. Σε αντίθεση με το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε, δεν κατέληξε ένα αγράμματο παλικάρι της φτωχογειτονιάς. Ο Μπήαν οφείλει το μεγαλύτερο μέρος της εκπαίδευσης του στην ίδιά του την οικογένεια: ο θείος του Peader Kearney έγραψε τον εθνικό ύμνο της Ιρλαν-
δίας “Soldier’s Song”, ο P. J. Bourke, και αυτός θείος του, διαχειριζόταν το Queens Theatre του Δουβλίνου, ο ξάδερφος του Sames de Buca (James Bourke) υπήρξε ένας από τους σημαντικούς δραματουργούς της εποχής του ενώ ο αδελφός του, Dominic, ήταν δραματουργός και επιτυχημένος τραγουδιστής μπαλαντών. Λόγω του πατέρα του, που υπήρξε ενεργό στέλεχος των Ρεπουμπλικανών, και της μητέρας του, η οποία ασχολείτο ιδιαίτερα με την Καθολική θρησκευτική πρακτική, ο Μπήαν από νωρίς ανέπτυξε αντί-βρετανικά αισθήματα. Μέχρι την ηλικία των 14 χρόνων, φοίτησε σε καθολικά σχολεία και στη συνέχεια, εγκαταλείποντας το σχολείο, εργάστηκε ως ελαιοχρωματιστής. Ήδη στα εννέα του χρόνια είχε γίνει μέλος της οργάνωσης της νεολαίας Fianna, που συνδεόταν με τον ΙΡΑ, ενώ αργότερα έγινε το παιδί-«αγγελιαφόρος» του ΙΡΑ. Το 1939 συνελήφθη σε μια αποστολή δολιοφθοράς στο Λίβερπουλ, μετά από την αιματηρή έκρηξη στο Coverty, έχοντας στην κατοχή του εκρηκτικές ύλες. Καταδικάστηκε σε τρία χρόνια παραμονής ως έγκλειστος σε αναμορφωτήριο. Με την απελευθέρωσή του επέστρεψε στην Ιρλανδία, αλλά το 1942 και πάλιν καταδικάστηκε σε 14 χρόνια φυλάκιση για την απόπειρα δολοφονίας δυο ιδιωτικών αστυνομικών. Εγκλείστηκε στις φυλακές Mountjoy και στον στρατώνα Curragh. Το 1946 αφέθηκε ελεύθερος στα πλαίσια γενικής αμνηστίας. Ένα χρόνο αργότερα, με βάση ισχυρισμούς ότι είχε βοηθήσει έναν κρατούμενο του ΙΡΑ να δραπετεύσει, καταδικάστηκε και φυλακίστηκε στο Μάντσεστερ. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη φυλακή, ο Μπήαν, ξεκίνησε να γράφει, κυρίως σύντομες ιστορίες, σε μια γόνιμη λογοτεχνική ιδιωματική γλώσσα του Δουβλίνου. Το 1952 απελάθηκε στη Γαλλία. Ζώντας στο Παρίσι επηρεάστηκε από τους Ζαν-Πωλ Σαρτρ, Ζαν Ζενέ, Σάμιουελ Μπέκετ και Αλμπέρ Καμύ - γνώρισε και εφάρμοσε τις πειθαρχημένες συνήθειες ενός συγγραφέα. Επιστρέφοντας στο Δουβλίνο, ήταν πια ένας πειθαρχημένος συγγραφέας ο οποίος μπορούσε να γράφει
σε τακτική βάση σενάρια για το ραδιόφωνο και στον ιρλανδικό τύπο (Irish Times). Το 1955 παντρεύτηκε την Beatrice ffrenchSalkeld, ζωγράφο και κόρη του γνωστού καλλιτέχνη Cecil Salkeld. Έχοντας ως υλικό τις νεανικές του εμπειρίες στο αναμορφωτήριο, ο Μπρένταν Μπήαν έγραψε το μυθιστόρημα Borstal Boy (Το παιδί του Αναμορφωτηρίου) και το πρώτο του θεατρικό έργο, το The Quare Fellow (Ο παράξενος τύπος). Το The Quare Fellow ανέβηκε για πρώτη φορά στη σκηνή στα 1954 στο Δουβλίνο με τεράστια επιτυχία, μια επιτυχία που συνεχίστηκε και στην παράσταση του έργου το 1956 στο Λονδίνο, σε σκηνοθεσία της διάσημης σκηνοθέτιδας Joan Littlewood. Ακολούθησε, στα 1958, η συγγραφή και η θεατρική παράσταση του Ένας Όμηρος στα γαελικά με τον τίτλο An Giall. Το 1959 το έργο ανέβηκε στο Λονδίνο σε αγγλική παραγωγή και διασκευή, και πάλιν σε σκηνοθεσία της Joan Littlewood, η οποία χαρακτήρισε τον Μπήαν αστέρι της παγκόσμιας δραματουργίας. Ο Μπήαν ήταν τώρα ένας κομήτης στο θεατρικό στερέωμα. Έπλαθε τους ιδιόμορφους, εύγλωττους ήρωές του με μια απολαυστική γλαφυρότητα που θύμιζε τον Ραμπελαί. Το πρωτότυπο έργο του, αν και μικρό σε όγκο, προκάλεσε σημαντική αίσθηση. Όντας διαβητικός και μη μπορώντας να ελέγξει την κατανάλωση αλκοόλ, ο Μπήαν κατέρρευσε στο Bar Harbor Lights τον Μάρτιο του 1964, μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο του Δουβλίνου, όπου λίγες μέρες αργότερα εξέπνευσε. Ph. Hartnoll & P. Found (επιμέλεια), Λεξικό του Θεάτρου, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. (Μτφ.: Νίκος Χατζόπουλος), Εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2000, σελ. 387 Διαδίκτυο: http://brendanbehan.info/ www.kirjasto.sci.fi/behan.htm www.irelandseye.com/irish/people/famous/ behan.shtm www.irishwriters-online.com/brendanbehan.html
11
Ο Μίκης Θεοδωράκης για το Ένας όμηρος
12
Ο Μίκης Θεοδωράκης συγκινημένος από τις αναλογίες ανάμεσα στην ιρλανδική και την ελληνική πραγματικότητα, αλλά και από την πηγαία μουσικότητα του θεατρικού αυτού έργου, συνέθεσε τα τραγούδια του “Ένας όμηρος”, τον Οκτώβρη του 1961 στο Παρίσι, – σε αριστουργηματική απόδοση των στίχων από τον Βασίλη Ρώτα. Η πρώτη ολοκληρωμένη ηχογράφηση έγινε το 1962 με τη Ντόρα Γιαννακοπούλου και ακολούθησε η γνωστότερη του 1964, με ερμηνεύτρια τη Μαρία Φαραντούρη. Το μουσικό θέμα από «Το γελαστό παιδί» χρησιμοποιήθηκε στην ταινία του Κώστα Γαβρά «Ζ» (1969), η οποία απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας καθώς και το βραβείο σκηνοθεσίας και σεναρίου.
ΑπO το ΣτρατOπεδο ΚρατουμEνων ΩρωποY το 1970, ο ΜIκης ΘεοδωρAκης εIπε για το Eργο:
«Σαν συνθέτης δεν θέλησα να γράψω για το «Ένας όμηρος» μια τυπικά λαϊκή ελληνική μουσική (θα ‘λεγα «επιθετικά» νεοελληνική λαϊκή μουσική!), όπως έκανα με το «Τραγούδι του νεκρού αδελφού». H μουσική μου έπρεπε να έχει ή μάλλον ήταν αναγκασμένη να έχει τον νεοελληνικό χαρακτήρα λόγω της ίδιας της καταγωγής του δημιουργού της. Και το γεγονός αυτό, όπως είδαμε, δεν έρχεται σε αντίθεση με τον βαθύτερο ιρλανδέζικο χαρακτήρα του έργου. Όμως η φόρμα της μουσικής θα έπρεπε να προσιδιάζει στην ειδική ατμόσφαιρά του. (...) M’ αυτά τα κριτήρια συνέθεσα τα 16 τραγούδια τού «Ένας όμηρος» (σε αριστουργηματική απόδοση του Βασίλη Ρώτα), που μερικά απ’ αυτά, όπως λ.χ. «Το γελαστό παιδί» ή η «Λαμπρή», αφομοιώθηκαν από ένα τμήμα του ελληνικού κοινού που τα θεώρησε δικά του όχι μόνο σαν τραγούδια αλλά θα ‘λεγα ακόμα σαν τραγούδια-σύμβολα στον δικό του αγώνα για την Ελευθερία!»
13
Michael John Collins Το «γελαστό παιδί»
14
Ο Michael John Collins (στα ιρλανδικά: Mícheál Seán Ó Coileáin), Ιρλανδός επαναστατικός ηγέτης, γεννήθηκε στο Sam’s Cross του Cork το 1890. Συμμετείχε στην Εξέγερση του Πάσχα, το 1916. Μετά την αποτυχία της εξέγερσης συνελήφθηκε αλλά αφέθηκε ελεύθερος με τη Γενική Αμνηστεία του 1917. Σύντομα ανήλθε στην ηγεσία του κόμματος Sinn Fein και των Ιρλανδών Εθελοντών (οι οποίοι μετεξελίχθηκαν το 1919 στον ΙΡΑ). Το 1918 εξελέγη στην βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων. Το 1919 εξελέγη Πρόεδρος της Ιρλανδικής Ρεπουμπλικανικής Αδελφότητας (IRB). Ο εθνικο-απελευθερωτικός αγώνας ξεκίνησε τον ίδιο χρόνο και ο Collins ανέλαβε καθήκοντα Υπουργού Οικονομικών, αμέσως μετά τη διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Μαζί με τον Richard Mulcahy οργάνωσαν τον ανταρτοπόλεμο που διεξήγαγε ο ΙΡΑ, μέχρι και την οριστική κατάπαυση του πυρός με την υπογραφή της Αγγλο-Ιρλανδικής Συνθήκης, τον Δεκέμβριο του 1921, που υπογράφηκε και από τον Collins. Η συνθήκη αυτή οδήγησε στην διάσπαση του ΙΡΑ και στην έκρηξη του Ιρλανδικού Εμφυλίου. Ο Collins ως Υπουργός Οικονομικών και Πρωθυπουργός της μεταβατικής Ιρλανδικής κυβέρνησης του 1922 χρησιμοποίησε την επιρροή του (και μέσω του IRB) για να αποφευχθεί ο εμφύλιος, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Ο Μ.Collins σκοτώθηκε στις 22 Αυγούστου του 1922 σε ενέδρα ομάδας μελών του ΙΡΑ, κατά τη διάρκεια του Ιρλανδικού Εμφυλίου.
Το γελαστό παιδί Ήταν πρωί του Αυγούστου κοντά στη ροδαυγή βγήκα να πάρω αέρα στην ανθισμένη γη βλέπω μια κόρη κλαίει σπαραχτικά θρηνεί σπάσε καρδιά μου εχάθη το γελαστό παιδί
Είχεν αντρεία και θάρρος και αιώνια θα θρηνώ το πηδηχτό του βήμα το γέλιο το γλυκό ανάθεμα την ώρα κατάρα τη στιγμή σκοτώσαν οι εχθροί μας το γελαστό παιδί
Μον’ να ‘ταν σκοτωμένο στου αρχηγού το πλάι και μόνον από βόλι Εγγλέζου να ‘χε πάει κι από απεργία πείνας μέσα στη φυλακή θα ‘ταν τιμή μου που ‘χασα το γελαστό παιδί
Βασιλικιά μου αγάπη μ’ αγάπη θα στο λέω για το ό,τι έκανες αιώνια θα σε κλαίω γιατί όλους τους εχθρούς μας θα ξέκανες εσύ δόξα τιμή στ’ αξέχαστο γελαστό παιδί
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης Στίχοι: Brendan Behan (μετάφραση στα ελληνικά: Βασίλης Ρώτας)
15
Βόρεια Ιρλανδία: Μια πολιτική αναδρομή 1916: Λαμβάνει χώρα στο Δουβλίνο ένα από τα πιο καθοριστικά γεγονότα στην ιστορία του ιρλανδικού ρεπουμπλικανισμού, η Επανάσταση του Πάσχα (Easter Rising). 1919: Έναρξη του Ιρλανδικού Απελευθερωτικού Αγώνα κατά της βρετανικής επικυριαρχίας. Εγκαθιδρύεται ανεξάρτητο Ιρλανδικό Κοινοβούλιο και διακηρύσσεται η Ιρλανδική Δημοκρατία ως κυρίαρχο κράτος. Η βρετανική κυβέρνηση θέτει εκτός νόμου τους θεσμούς αυτούς και κηρύσσει τον πόλεμο εναντίον του νέου κράτους. Σε απάντηση, ο Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός (IRA) ξεκινά ανταρτοπόλεμο. 1920 – 1921: Μετά από συμφωνία της βρετανικής κυβέρνησης για έναρξη διαπραγματεύσεων με τους Ιρλανδούς ηγέτες, ο IPA κηρύσσει ανακωχή τον Ιούλιο. 1921: Οι διαπραγματεύσεις που ακολουθούν οδηγούν σε Συνθήκη που διαιρεί την εθνικιστική Ιρλανδία. Οι 26 νότιες κομητείες 16 συνιστούν το Ιρλανδικό Ελεύθερο Κράτος και έξι βορειοανατολικές κομητείες – η Βόρεια Ιρλανδία – παραμένουν τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου με πληθυσμό Προτεσταντών Ενωτικών στην πλειοψηφία τους. 1922: Σημειώνονται ανεπιτυχείς απόπειρες ένοπλης εξέγερσης και ο IΡA διασπάται. Στον εμφύλιο που ακολουθεί, ο IΡA αγωνίζεται για πλήρη ανεξαρτησία της Βόρειας Ιρλανδίας από τη Βρετανία και για μια ενωμένη Ιρλανδία. Οι πρώην συμπολεμιστές τους, που αποτελούν πλέον το Στρατό του νέου Ελεύθερου Κράτους (των 26 κομητειών), τους εναντιώνονται με σκληρό εμφύλιο πόλεμο. 1923: Ο εμφύλιος πόλεμος τερματίζεται με διαταγή του IΡA προς τους Εθελοντές του να καταθέσουν τα όπλα. Κατόπιν ο IΡA αναδιοργανώνεται και προσελκύει ευρεία υποστήριξη. Κάποιες απόπειρες ένοπλης εξέγερσης στη Βόρεια Ιρλανδία αποτυγχάνουν, έτσι η περιοχή παραμένει στην εξουσία της πλειοψηφίας των Προτεσταντών Ενωτικών. Δεκαετία 1930: Ο IΡA αναζητά νέα πολιτική και στρατιωτική στρατηγική, προσπάθεια που ωστόσο τον οδηγεί σε ρήξη μεταξύ αριστερών και δεξιών,
η οποία γίνεται εμφανής με τους διχασμούς και τις διχόνοιες που ανακύπτουν. 1939 – 1941: Ο IΡA ξεκινά βομβιστικές επιχειρήσεις σε πόλεις της Βρετανίας, αν και τελικά πραγματοποιήθηκαν σχετικά λίγες μόνο επιθέσεις. Δεκαετία 1940: Με τη θέσπιση του μέτρου της κράτησης χωρίς δίκη και στα δύο κράτη της Ιρλανδίας, οι δραστηριότητες του IΡA παρουσιάζουν κάμψη. 1949: Η θέσπιση του Νόμου περί Ιρλανδίας (Ireland Act) από τη βρετανική κυβέρνηση ενισχύει τη διχοτόμηση. Το Ιρλανδικό Ελεύθερο Κράτος των 26 κομητειών αποτελεί πλέον ανεξάρτητη Δημοκρατία. Το ίδιο έτος ο IΡA εκδίδει διάταγμα απαγόρευσης στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον των δυνάμεων του Ιρλανδικού Ελεύθερου Κράτους. Δεκαετία 1950: Οι ιρλανδικές κυβερνήσεις ξεκινούν εκστρατεία κατά της διχοτόμησης με την υποστήριξη όλων των κομμάτων του Κοινοβουλίου, η οποία όμως αποδεικνύεται αναποτελεσματική μπροστά στη βρετανική αδιαφορία. Ο IΡA αναβιώνει και, από τις αρχές μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ΄50, πραγματοποιεί επιδρομές σε βρετανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις με σκοπό τη συγκέντρωση όπλων. Αφού τεθεί εκτός νόμου και από τις δύο ιρλανδικές κυβερνήσεις, ο IΡA συνεχίζει να δρα ως μυστική οργάνωση. 1956 – 1962: Το 1956 ο IΡA αναδιοργανώνεται και ξεκινά επιχειρήσεις στη Βόρεια Ιρλανδία. Ανατινάζει συνοριακά φυλάκια και εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρισμού. Ωστόσο, έρχεται αντιμέτωπος με την απάθεια των εθνικιστών και οι επιχειρήσεις τερματίζονται το 1962. Δεκαετία 1960: Ως στρατιωτική οργάνωση, ο IΡA έχει πλέον διαλυθεί. Η πολιτική κατάσταση διαμορφώνεται εκ νέου από την ίδρυση του Κινήματος για τα Πολιτικά Δικαιώματα. Η απαίτηση βασικών δικαιωμάτων, όπως της εργασίας, της στέγης και της ψήφου, βυθίζει τη Βόρεια Ιρλανδία σε κρίση. Η απαίτηση πολιτικών δικαιωμάτων αντιμετωπίζεται με βία εκ μέρους του κράτους, που εφαρμόζει διασπαστική πολιτική.
1969: Βρετανικές δυνάμεις εισβάλλουν στη Βόρεια Ιρλανδία και ξεσπούν βίαια επεισόδια, γνωστά στους ντόπιους ως «the Troubles» (οι Ταραχές). Στο Μπέλφαστ και το Ντέρυ, οι συνοικίες των Καθολικών δέχονται επιθέσεις από την Αστυνομία της Βόρειας Ιρλανδίας (γνωστή ως RUC μέχρι το 2001) και από συμμορίες Ενωτικών. Ο IΡA αδυνατεί να υπερασπιστεί τις εθνικιστικές κοινότητες, διότι έχει εγκαταλείψει κάθε προσπάθεια σχεδιασμού και προετοιμασίας για χάρη των ένοπλων επιχειρήσεων. Τα γεγονότα του 1969 επισπεύδουν τη ρήξη στους κόλπους του IΡA και ο ένοπλος αγώνας καθίσταται και πάλι πρωταρχική στρατηγική. Το Προσωρινό Στρατιωτικό Συμβούλιο του IΡA εκδίδει ανακοινωθέν που σηματοδοτεί τη διάσπαση. Εμφανίζεται πλέον ο Προσωρινός IΡA. 1970 – 1971: Το μέτρο της κράτησης ατόμων χωρίς δίκη αρχίζει να εφαρμόζεται. Η κίνηση αυτή εκ μέρους της βρετανικής κυβέρνησης προκαλεί βία και πολιτική αναταραχή. Ο IΡA επανακτά την υποστήριξη των εθνικιστικών περιοχών της Βόρειας Ιρλανδίας, αλλά και μεταξύ εθνικιστών σε όλη την Ιρλανδία. Εθελοντές του IΡA διεξάγουν στα αστικά κέντρα της Βόρειας Ιρλανδίας ανταρτοπόλεμο εναντίον του βρετανικού στρατού, καθώς και βομβιστικές επιθέσεις εναντίον οικονομικών στόχων. 1972: Αιματοβαμμένη Κυριακή (Bloody Sunday) – Βρετανοί παραστρατιωτικοί σκοτώνουν 13 Καθολικούς κατά τη διάρκεια πολιτικής διαδήλωσης χιλιάδων ανθρώπων στο Ντέρυ. Η Βασίλισσα της Αγγλίας διαλύει το Κοινοβούλιο της Βόρειας Ιρλανδίας στο Στόρμοντ και θεσπίζει την Άμεση Διακυβέρνηση (Direct Rule) από το Γουέστμινστερ. Ο IΡA πυροδοτεί 26 βόμβες στο Μπέλφαστ, σκοτώνοντας εννέα και τραυματίζοντας 130 ανθρώπους. 1973: Η Συμφωνία του Σάνινγκντειλ στοχεύει στο να σχηματίσει την πρώτη κυβέρνηση συνασπισμού Προτεσταντών και Καθολικών. Η συμφωνία ανατρέπεται, όταν οι Προτεστάντες κηρύσσουν γενική απεργία, θορυβημένοι από το ρόλο που έπαιξε στις διαπραγματεύσεις η Δημοκρατία της Ιρλανδίας.
1974 – 1975: Η έκτακτη διάταξη του Νόμου του 1973 περί Βόρειας Ιρλανδίας τροποποιείται και νομιμοποιεί τη Δύναμη Εθελοντών του Άλστερ (Ulster Volunteer Force) και το Σιν Φέιν (Sinn Fein). Συμφωνείται εκεχειρία σε μυστικές διαπραγματεύσεις μεταξύ του Προσωρινού IΡA και των Βρετανικών Δυνάμεων Ασφαλείας. Η βρετανική κυβέρνηση καταργεί το μέτρο της κράτησης χωρίς δίκη. 1976: Όλοι οι φυλακισμένοι για τρομοκρατικές πράξεις αντιμετωπίζονται πλέον ως κοινοί ποινικοί κρατούμενοι και κρατούνται σε ξεχωριστές πτέρυγες. 1985: Υπογράφεται το Αγγλοϊρλανδικό Σύμφωνο μεταξύ των κυβερνήσεων της Ιρλανδίας και της Βρετανίας, με το οποίο αναγνωρίζεται στην ιρλανδική κυβέρνηση συμβουλευτικός ρόλος επί θεμάτων Βόρειας Ιρλανδίας. Η Βόρεια Ιρλανδία επιβεβαιώνεται ως τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου, εκτός αν η πλειοψηφία του λαού ψήφιζε επανένωση. Το Σύμφωνο απορρίπτεται και από τις 17 δύο πλευρές στη Βόρεια Ιρλανδία. 1988: Επιβάλλεται απαγόρευση ραδιοτηλεοπτικών μεταδόσεων του Σιν Φέιν και άλλων ομάδων συνδεδεμένες με παραστρατιωτικές οργανώσεις. Δεκαετία 1990: Επανέναρξη προσπαθειών για πολιτική διευθέτηση. 1994: Ο IΡA ανακοινώνει την «πλήρη διακοπή του ένοπλου αγώνα». Η Ενιαία Στρατιωτική Διοίκηση Νομιμοφρόνων (Combined Loyalist Military Command) ανακοινώνει επίσης κατάπαυση πυρός. 2007: Μετά από συνάντηση μεταξύ των ηγετών του Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος (DUP) και του Σιν Φέιν, η εξουσία αποκαθίσταται στη Βόρεια Ιρλανδία. Οι Ίαν Πέισλυ και Τζέρυ Άνταμς επιβεβαιώνουν από κοινού ότι η κυβέρνηση συνασπισμού θα επανέλθει στη Βόρεια Ιρλανδία. Ο Ίαν Πέισλυ δηλώνει ότι το DUP δεσμεύεται για πλήρη συμμετοχή στην κυβέρνηση και ο Τζέρυ Άνταμς δηλώνει ότι ξεκινά «νέα εποχή».
(έρευνα-συλλογή στοιχείων: Δάφνος Οικονόμου)
[…] Πρόφτασε να δώσει της δικής του πατρίδας το δραματικό παρόν, όταν τη σπάραζε ο εμφύλιος πόλεμος, να δώσει, ως συμμέτοχος, τη δραματική καθημερινότητα της Ιρλανδίας, όταν αδηφάγος φανατισμός την είχε ρίξει στα σαγόνια της εμφύλιας σύγκρουσης. Πρόφτασε με το έργο τούτο (Ένας όμηρος), να δώσει το πνεύμα, το ήθος, τη λογική, τη συλλογιστική, τη συμπεριφορά και το πιστεύω της, 18
με τον ανθρωπισμό των απλών ανθρώπων, όσο αμαρτωλών, ταπεινωμένων και καταφρονεμένων, στη συγκινητική προσπάθειά τους να βοηθήσουν, να διαφεντέψουν τη ζωή και να γεφυρώσουν το χάσμα που ανοίγει ολοένα η απάνθρωπη… λογική της ΕΞΟΥΣΙΑΣ ένθεν και ένθεν.
Βουλα Δαμιανακου (Σημείωμα από την έκδοση του θεατρικού έργου Ένας όμηρος, μτφ.: Βασίλης Ρώτας & Βούλα Δαμιανάκου, Εκδόσεις Επικαιρότητα, Αθήνα 1996.)
«Οι κριτικοί είναι σαν τους ευνούχους σε ένα χαρέμι, γνωρίζουν πώς γίνεται, το’ χουν δει να γίνεται κάθε μέρα, δεν μπορούν όμως να το πράξουν». Brendan Behan
ΑΠΟ ΤΟ AN GIALL ΣΤΟ THE HOSTAGE [...] Κατά τη διάρκεια της επιστροφής του Μπήαν στην Ιρλανδία μετά την αποφυλάκισή του (είχε εκτίσει ποινή στην Αγγλία για βομβιστικές ενέργειες), ένας τελωνειακός τον χαιρέτισε φιλικά στα ιρλανδικά, με τα λόγια, «Πρέπει να είναι υπέροχο να είσαι ελεύθερος, Μπρένταν». Η λακωνική του απάντηση ήταν, «Πρέπει».
20
Παρά την τεράστια επιτυχία της μεταφοράς του The Quare Fellow στη λονδρέζικη σκηνή, ο Μπήαν έγραψε το επόμενό του έργο στα ιρλανδικά ως An Giall (Ένας Όμηρος). «Τα ιρλανδικά είναι πιο άμεσα από τα αγγλικά, έχουν μια πίκρα», εξήγησε στους σαστισμένους Βρετανούς δημοσιογράφους, «είναι ένα πράγμα μυώδες και εκλεκτό, η πιο εκφραστική γλώσσα στην Ευρώπη». Το εγχείρημά του ελάχιστα θα μπορούσε να του αποφέρει από άποψη εμπορικής επιτυχίας, υπήρχαν όμως άλλα κίνητρα. Με τα λόγια του ανεψιού του, «κανένας αριθμός ξένων χειροκροτημάτων δεν θα μπορούσε να ικανοποιήσει αυτή την πλευρά της προσωπικότητάς του: με τον ίδιο τρόπο που δεν μπορούσε να ξεχάσει τις παλαιότερές του ελπίδες, δεν μπορούσε και ν’ αποκοπεί εντελώς απ’ τον ΙΡΑ. Ανέκαθεν ήθελε ανάμεσα σ’ άλλα να υπηρετήσει την Ιρλανδία, και αφού πια έγινε κάτι σαν διεθνής φυσιογνωμία, ήταν σε άριστη θέση να το πράξει». Το An Giall σημείωσε ήπια επιτυχία στο Δουβλίνο. Δεν άργησε να έρθει η αναπόφευκτη πρόσκληση να ξαναγράψει το έργο στα αγγλικά για το πειραματικό θέατρο Στράτφορντ της Τζόαν Λίτολγουντ στο Λονδίνο. Ό,τι ακολούθησε αποτελεί αντικείμενο έντονων συζητήσεων: εντούτοις, η επικρατέστερη άποψη είναι ότι ο Μπήαν ουσιαστικά ποτέ δεν ξανάγραψε το έργο, παρά μόνο το παραχώρησε στο θίασο της Λίτολγουντ, που το αναμόρφωσε έτσι ώστε να γοητεύσει την πριγκίπισσα Μαργαρίτα και το κοσμικό, ελιτίστικο κοινό της πρεμιέρας. Ως εκ τούτου, μια λιτή και απλή τραγωδία έγινε κάτι πολύ διαφορετικό, Ένας Όμηρος, ένα θεατρικό τύπου βαριετέ με επιτόπιες, πικάντικες αναφορές στον πρωθυπουργό Μακμίλαν, τη ρισκέ ομοφυλοφιλία και την κινηματογραφική σταρ Τζέιν Μάνσφιλντ [...] DECLAN KIBERD Inventing Ireland: The Literature of the Modern Nation. Underdevelopment: Twenty-Nine: The Empire Writes Back – Brendan Behan. London, Vintage, 1996 [Μετάφραση: Δέσποινα Πυρκεττή]
Καθένας που μελετά το έργο [Ένας όμηρος] είναι σε θέση να βγάζει τα δικά του συμπεράσματα – πηγάζουν [μέσα από το έργο] παγκόσμια θέματα που ενυπάρχουν μέσα σε οποιαδήποτε παρουσίαση της σύγκρουσης, ή μιας κατάστασης κατά την οποία η ανθρώπινη ζωή αναμετριέται ενάντια κάποιας αρχής ή κάποιας αιτίας. Η πόλωση των Καθολικών/ Ιρλανδών έναντι των Προτεσταντών/Άγγλων είναι πάντοτε παρούσα στην Ιρλανδία, όπως ακριβώς οι φυλετικές ή οι θρησκευτικές εντάσεις, που είναι ενταγμένες στους περισσότερους πολιτισμούς του κόσμου. Η μουσική, η κωμωδία και κάποια άλλα «εξωπραγματικά» στοιχεία χρησιμεύουν στην ανύψωση της καθολικής, σχεδόν αλληγορικής πτυχής του δράματος. Είναι επίσης γεγονός ότι η ιρλανδική ταυτότητα, μέχρι και σήμερα, έχει τις ρίζες της στη μνήμη του μαρτυρίου, της καταπίεσης και της βίας, και της πολιτιστικής εξύμνησης της θυσίας…
Mark RHea Σκηνοθέτης (Από συνέντευξη που έδωσε, στις 14 Μαρτίου 2008, στον Joel Markowitz με αφορμή την παράσταση Ένας όμηρος στο Church Street Theater στην Ουάσιγκτον.) http://dctheatrescene.com/2008/03/14/mark-rheaon-directing-the-hostage
21
«Δείτε πώς κατάντησε η Ιρλανδία, ο κόσμος όλος!»
Μπρένταν Μπήαν
22
[...] Ο Λέσλι μεταφέρεται στο Δουβλίνο και κρατείται όμηρος σε έναν οίκο ανοχής, που αποτελεί και καταφύγιο για ξεπεσμένους φυγάδες του παράνομου IPA. Οι ένοικοι συνθέτουν το μικρόκοσμο μιας κοινωνίας βυθισμένης στην αναταραχή και την παράλυση. Ο οίκος συμβολίζει ολόκληρη την Ιρλανδία – μια ουτοπία όπου η πολιτική, ο εθνικισμός, η θρησκεία, ο στρατός, η οικογένεια και η αγάπη εκθέτουν την παθογένειά τους. Η αγάπη γίνεται πορνεία, ο στρατός είναι παράνοια, ο εθνικισμός έγκλημα. Η θρησκεία γίνεται διαστροφή, η πολιτική είναι δειλία και μηδενισμός. Η οικογένεια, με τη συνήθη έννοια, εξαφανίζεται. Υπάρχει μόνο ως τραγελαφική παρωδία. Όλοι οι θαμώνες του «κρυφού μαγαζιού» προαποφασίζονται οικογενειακές σχέσεις με τον Λέσλι και τον μετατρέπουν σε αντικείμενο της φαντασιακής ζωής τους. Ο Μονσιού, δήθεν θείος του από την πλευρά της μητέρας, βλέπει στο αγόρι τη δική του «αγγλική» θυσία για χάρη της Ιρλανδίας. Ο Πατ και η Μεγκ, αναγνωρίζουν ως δήθεν θετοί γονείς την ευθύνη τους απέναντι στο ορφανό-εξόριστο, είναι όμως ανίκανοι να ανταποκριθούν στην ευθύνη αυτή. Οι πόρνες, ως δήθεν αδερφές του, θέλουν να τον αποπλανήσουν και να τον κανακέψουν, οι προσπάθειές τους όμως είναι διστακτικές και στο τέλος αποτυγχάνουν. Ο κ. Μουλέντυ και οι γκέι θέλουν τον Λέσλι για τους εαυτούς τους ως αδερφό. Είναι αυτοί που τελικά γίνονται πληροφοριοδότες και επιφέρουν τον τελικό παραλογισμό στη ζωή του αγοριού που προσπαθούν να σώσουν. Η Τερέζα, ως γλυκιά «σύζυγος», θέλει τον Λέσλι ζωντανό και ελεύθερο για να την πάρει μακριά, έτσι ήταν τα σχέδιά τους. Όμως στο τέλος η Τερέζα αδυνατεί να πάρει την απόφαση να πραγματοποιήσει τα όνειρά της.
Στο έργο αυτό, τρεις διαφορετικές Ιρλανδίες παλεύουν για επικράτηση και αναγνώριση. Η Ιρλανδία του σύγχρονου ρεπουμπλικανικού φανατισμού, ταγμένη να εξαλείψει ο,τιδήποτε αγγλικό σε ολόκληρη τη χώρα, εκπροσωπείται από τους άνανδρους αξιωματικούς του ΙΡA που είναι υπεύθυνοι για τον Λέσλι. Ο Πατ και ο Μονσιού συμβολίζουν την Ιρλανδία της ένδοξης μνήμης των Ταραχών, και τους είναι αρκετή η προσωπική εμπειρία γενναιότητας και θυσίας που υποστηρίζουν ότι ενθυμούνται. Υπάρχει όμως και η πραγματική, υπαρκτή Ιρλανδία. Στο έργο αυτό, το πραγματικό έθνος είναι η αστυνομία, οι σειρήνες της, οι πυροβολισμοί και ο τρόμος. Μια τέτοια Ιρλανδία κάνει μόνο για καταφύγιο χαφιέδων, για τίποτα άλλο. Το σεξ, το ποτό, ο φόβος και η μισαλλοδοξία καταστρέφουν την ηθική ακεραιότητα των ανδρών του IΡA. Η αυταπάτη και η απογοήτευση κατακρημνίζουν τον Πατ και το εθνικό του όνειρο, ενώ ο Μονσιού είναι παρανοϊκός. Η επίσημη Ιρλανδία είναι καταραμένη να εξαφανίζει τα όνειρα των ίδιών της των παιδιών. Ο Μπήαν φαίνεται να λέει: «Δείτε πώς κατάντησε η Ιρλανδία, ο κόσμος όλος!». Όμως η ειρωνεία που κρύβεται στο τελευταίο τραγούδι, «Της κόλασης καμπάνες», είναι στην ουσία μια άναρθρη, ηρωική διακήρυξη του Λέσλι: «Θεέ μου, είμαι πάντα μαζί σου». Και μιλάει όχι μόνο ως ηθοποιός, αλλά ως ο,τιδήποτε στη ζωή είναι ηρωικό και γόνιμο, δηλαδή θείο και ακατάλυτο. Σκοπός του έργου είναι να περισώσει τον εξαντλημένο ηρωισμό, να ξαναζωντανέψει τον ήρωα αφού πρώτα τον καταστρέψει, έτσι ώστε να αποδείξει ότι η δομή, από την οποία προήλ-
θε ο ήρωας, μπορεί και η ίδια να αναβιώσει και να επιβεβαιωθεί. Παραδοσιακά ο ήρωας δεν γίνεται να καταστραφεί. Μπορεί να βασανιστεί, να ακρωτηριαστεί, να σκοτωθεί, η ουσία του όμως παραμένει άφθαρτη και αναπαράγει τη ζωή που την περιβάλλει. Γι’ αυτό ο Λέσλι, ως ήρωας, επιζεί κάθε παραλογισμού και ατυχήματος. Επιζεί ακόμα και της Ιστορίας. Με τη θυσία του μετατρέπεται σε ό,τι απαιτεί από αυτόν ο κάθε άντρας ή γυναίκα στο συμβολικό οίκο ανοχής: Μπορεί να είναι το Νέο Έθνος, ο Γιος, ο Αδερφός, ο Εραστής […]
«Ήμουν εξαιρε-
Μεγάλο μέρος του έργου ασχολείται με το να δώσει στον Λέσλι ένα δίδαγμα για την Ιρλανδία και τη βρετανική καταπίεση – μια εξιστόρηση του πόσο υποφέρει η Ιρλανδία. Όλα αυτά όμως χάνουν τη σημασία τους σε αντίθεση με το γεγονός του θανάτου του Λέσλι στο τέλος. Η απλοϊκότητα και η άγνοιά του, η αγάπη του, η καταφυγή του στο ουσιώδες ανθρώπινο ένστικτο όταν επιτέλους συνειδητοποιεί πόσο βαθιά μπλεγμένος είναι, όλα αυτά αποδεικνύουν έναν ρόλο πιο εκλεπτυσμένο και έναν στόχο πιο μεγαλόψυχο από ό,τι φαίνεται να υπονοούν τα σωβινιστικά ολισθήματα και τα βίαια ξεσπάσματα. Για παράδειγμα, το τραγούδι του Λέσλι στο τέλος της δεύτερης πράξης. Παρόλες τις στιγμές ηλεκτρισμένης αληθοφάνειας, ο Λέσλι στοχεύει στην ενότητα και τη συμφιλίωση. Η άναρθρη κραυγή του ζητά απλή δικαιοσύνη, αγάπη, ζωή. Η δράση του στοχεύει στην κοινωνική αλληλεγγύη. Η εκστατική του νίκη πάνω στο θάνατο μάς θυμίζει ότι, ακόμα και στις πιο ανόητες και απάνθρωπες στιγμές μας, δεν μπορούμε να καταστρέψουμε παρά μόνο το σώμα, και ότι, όπως ο Λέσλι, έτσι κι εμείς έχουμε το προνόμιο κάποιας αινιγματικής διατήρησης.
όλα όσα έχουν
τικά απρόθυμη να επέμβω με κάποιο τρόπο στο έργο, καθώς ξεχειλούσε μ’
από τότε ειπωθεί για την εξαίρετη γραφή του». 23
Joan Littlewood
«Ο ίδιος ο διάβολος δεν μπόρεσε να νικήσει τον Μπρένταν στο παιχνίδι με το
Gordan M. Wickstrom The heroic Dimension in Brendan Behan’s The Hostage «Educational Theatre Journal», Vol. 22 No. 4 [Απόδοση: Γιώργος Φλώρος]
πανδαιμόνιο». Rae Jeffs
ΕΝΑ ΠΑΙΓΝΙΔΙ ΙΣΧΥΟΣ [...] Ο Πατ είναι ο πρώτος χαρακτήρας επί σκηνής που απευθύνεται άμεσα στο κοινό, ως διαμεσολαβητής ανάμεσα στον Μπήαν, τους ηθοποιούς και τους θεατές. Καλά-καλά δεν προλαβαίνει να ξεκινήσει το έργο όταν εμπιστεύεται στο κοινό, ότι ο Μονσιού είναι ένας «γέρο-ξεκούτης», ότι εν έτει 1960 παρήλθαν οι μέρες των ηρώων και ότι ο ΙΡΑ πέθανε μαζί με το τσάρλεστον. Εντούτοις, δεν παύει να αισθάνεται κι εκείνος την έλξη του παρελθόντος. Όταν μαθαίνει ότι το στέλεχος του ΙΡΑ που κρατείται στις φυλακές του Μπέλφαστ θα πεθάνει σύντομα, μουγκρίζει «και ποιος του ζήτησε να μπει στον κόπο;» Κι όμως, δευτερόλεπτα μετά, δηλώνει την απόφασή του να σταθεί δίπλα στον Μονσιού «γιατί είμαστε μαζί στρατιώτες της Ιρλανδίας στα παλιά χρόνια». Εδώ μιλάει εκ μέρους του Μπήαν που πυροβόλησε έναν αστυφύλακα του Ελεύθερου Κράτους σε ηλικία δεκαεννιά ετών, μιλάει όμως κι εκ μέρους του μεγαλύτερου σε ηλικία άντρα, όταν λέει, «Στην υδρογονόπομπα. Ο ΙΡΑ είναι πια ξεπερασμένος... το ίδιο και η ΡΑΦ, και οι Ελβετοί Σωματοφύλακες, κι η Λεγεώνα των Ξένων, κι ο Κόκκινος Στρατός».
24
Ενώ οι υπόλοιποι χαρακτήρες στο σπίτι φαίνονται ασήμαντα πιόνια σε ένα παιχνίδι ισχύος ανάμεσα σε Αγγλία και Ιρλανδία – ο Λέσλι θα πεθάνει αν εκτελεστεί το αγόρι στις φυλακές του Μπέλφαστ – ο Πατ βλέπει την αλήθεια: ότι αυτό το καβγαδάκι της αλάνας έχει ελάχιστη σημασία. Κι αν υπάρχει κάποιος άλλος στη σκηνή που να μοιράζεται την ίδια ρεαλιστική κοσμοθεωρία, αυτός είναι ο Λέσλι. Σε αυτούς που τον συνέλαβαν μοιάζει πιο πολύ με σύμβολο παρά με άτομο: συλλαμβάνοντάς τον, νομίζουν ότι κρατούν κάποιον σημαντικό, κάποιον που θα αναγκάσει τους ανώτερούς του να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ο Λέσλι όμως ξέρει ότι στο σύγχρονο πολεμικό παιχνίδι ο στρατιώτης είναι αναλώσιμος [...] DECLAN KIBERD Inventing Ireland: The Literature of the Modern Nation. Underdevelopment: Twenty-Nine: The Empire Writes Back – Brendan Behan. London, Vintage, 1996 [Μετάφραση: Δέσποινα Πυρκεττή]
Ένας όμηρος, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Κινητό Θέατρο, 1975. Σκηνοθεσία: Γιάννης Τσιώλης.
Μεγκ Ντίλλον: ...Το χρήμα είναι η καλύτερη θρησκεία στον κόσμο. Πατ: Κι η καλύτερη πολιτική.
«Ένας όμηρος» Μπρένταν Μπήαν 25
Το πρώτο ανέβασμα του έργου Ένας όμηρος στην Ελλάδα… Στις 12 Απρίλη του 1962 το έργο ανέβηκε στο Κυκλικό Θέατρο της Αθήνας σε σκηνοθεσία του Λεωνίδα Τριβιζά, σκηνικά-κοστούμια του Γιάννη Τσαρούχη και σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Στην παράσταση τραγουδούσε η Ντόρα Γιαννακοπούλου και συνόδευε με κλασική κιθάρα ο Δημήτρης Φάμπας. Συμμετείχαν οι ηθοποιοί: Κώστας Μπάκας, Νέλλη Αγγελίδου, Μαρίκα Κοτοπούλη, Χρήστος Πάρλας, Τασσώ Καββαδία. Ένας όμηρος, Κυκλικό Θέατρο της Αθήνας, 1962. Σκηνοθεσία: Λεωνίδας Τριβιζάς.
26
στην Κύπρο… Το θεατρικό έργο του Μπρένταν Μπήαν, Ένας Όμηρος, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από το Θίασο του Νίκου Σιαφκάλη, τον Φεβρουάριο του 1970. Η παράσταση δόθηκε στο Θέατρο Ορφεύς, σε μετάφραση Γιώργου Ευγενίου και σκηνοθεσία Νίκου Σιαφκάλη. Στην παράσταση χρησιμοποιήθηκαν η μουσική και τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, που είχαν γραφτεί για την παράσταση του έργου στο Κυκλικό Θέατρο της Αθήνας το 1962. Τους ρόλους ερμήνευσαν οι, Νίκος Σιαφκάλης (Πατ), Σπύρος Χριστοδούλου (Αξιωματικός του ΙΡΑ), Νεόφυτος Νεοφύτου (κύριος Μάλλεντυ), Σταύρος Χριστοφίδης (Γκρέις Κέλλυ), Σήλα Μόλλοϋ (Κολέτ), Βούλα Πελεκάνου (Τερέζα), Έλλη Κυριακίδου (Μεγκ), Κώστας Νικολαΐδης (εθελοντής), κ.ά. Τον Νοέμβριο του 1975 παρουσιάστηκε, στην τηλεόραση του ΡΙΚ, τηλεοπτική μεταφορά του έργου σε σκηνοθεσία Εύη Γαβριηλίδη, με τους Στέλιο Καυκαρίδη, Δέσποινα Μπεμπεδέλη, Θάνο Πεττεμερίδη, Ανδριανή Μαλένη, Τζον Βίκερς, Θεόδουλο Μωρέα κ.ά.
Μπρένταν Μπήαν και Κύπρος Ο Α. Μοδινός στην εφημερίδα Ο Αγών (15/2/1970) με την αφορμή της παράστασης του έργου Ένας όμηρος από το θίασο του Νίκου Σιαφκάλη, σημειώνει ότι ο Μπρένταν Μπήαν είχε επισκεφθεί την Κύπρο στη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959 και, σύμφωνα με το δημοσίευμα, εμπνεύστηκε κι από τα επεισόδια του κυπριακού αγώνα για τη συγγραφή του έργου Ένας όμηρος1.
Ένας όμηρος, Θίασος Νίκου Σιαφκάλη, Θέατρο Ορφεύς, 1970. Σκηνοθεσία: Νίκος Σιαφκάλης.
27
Από την τηλεοπτική μεταφορά του έργου Ένας Όμηρος στην τηλεόραση του ΡΙΚ, 1975. Σκηνοθεσία: Εύης Γαβριηλίδης
A. X. Κωνσταντίνου, Το θέατρο στην Κύπρο (1960-1974): Οι θίασοι, η κρατική πολιτική και τα πρώτα χρόνια του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου. Μέρος Πρώτο, Κεφ. 5.2: «Οι ανεξάρτητες προσπάθειες της δεκαετίας του 1960: Ο Θίασος Νίκου Σιαφκάλη», σελ. 308. Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2006. 1
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΘΟΚ
ΝΕΑ ΣΚΗΝΗ
Η μικρή μας πόλη του Θόρντον Ουάιλντερ Μέσα από τη σχέση δύο παιδιών, της Έμιλυ και του Τζωρτζ, αλλά και των οικογενειών τους, ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας όλη η ζωή. Η μικρή μας πόλη είναι μια τρυφερή, ευαίσθητη και συνάμα φιλοσοφημένη παρουσίαση της ανθρώπινης καθημερινότητας, με την οποία ο θεατής μπορεί να ταυτιστεί. Η γέννηση, ο έρωτας κι ο θάνατος καθορίζουν την εξέλιξη και σφραγίζουν την ταυτότητα του έργου. Η μικρή μας πόλη, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια τεράστια τοιχογραφία της εσωτερικής ζωής του ανθρώπου. 28
Το συνολικό έργο του Θόρντον Ουάιλντερ, αν και μικρό σε όγκο, λαμπρύνει το παγκόσμιο λογοτεχνικό και θεατρικό στερέωμα, δίνοντας παράλληλα το στίγμα μιας άλλης γραφής, δομής και φιλοσοφίας, ενάντια στο ρεαλιστικό νατουραλισμό. Η διαχρονικότητα και η οικουμενικότητα των θεμάτων του το τοποθετούν ανάμεσα στα κλασικά έργα. Το έργο πρωτοπαίχτηκε το 1938, στο θέατρο Henry Miller της Νέας Υόρκης με ιδιαίτερη επιτυχία, και χάρισε στο Θόρντον Ουάιλντερ ακόμη ένα βραβείο Πούλιτζερ. Στην Ελλάδα ανέβηκε για πρώτη φορά το 1945 από το θίασο της Κατερίνας Ανδρεάδη, σε σκηνοθεσία Ντίνου Γιαννόπουλου, ενώ το 1954 παρουσιάστηκε από τον Κάρολο Κουν στο Θέατρο
Τέχνης. Το 1962 ανέβηκε στο θέατρο Διονύσια σε σκηνοθεσία Μάριου Πλωρίτη με την Έλλη Λαμπέτη στο ρόλο της Έμιλυ και τον Γιάννη Φέρτη στο ρόλο του Τζωρτζ. Συντελεστές Μετάφραση: Μίνως Βολανάκης Σκηνοθεσία: Χρίστος Σιοπαχάς Σκηνικά: Γιώργος Τσάππας Κοστούμια-Ζωγραφική Εκτέλεση Σκηνικού: Ανδρέας Παρασκευάς Μουσική Διασκευή-Διδασκαλία Ύμνων: Αργυρώ Χριστοδουλίδου Σχεδιασμός Φωτισμών: Γιώργος Κουκουμάς Βοηθός Σκηνοθέτη: Λουκία Πρωτοπαπά Ερμηνεύουν (με σειρά εμφάνισης): Νεοκλής Νεοκλέους (Διευθυντής Σκηνής) Κρίστοφερ Γκρέκο (Γιατρός Γκιμπς / Αστυφύλακας Γουόρεν), Κατερίνα Λούρα (Τζο Κρόουελ / Έμιλυ Γουέμπ), Μιχάλης Έλληνας (Χάουϊ Νιούσαμ / Κύριος Γουέμπ), Ιωάννα Καμμένου (Κυρία Γκιμπς) Έλενα Ευσταθίου (Κυρία Γουέμπ), Γιάννης Κόκκινος (Τζωρτζ Γκιμπς / Σαμ Κρέιγκ), Λέα Μαλένη (Ρεβέκκα Γκιμπς / Σι Κρόουελ), Ερμίνα Κυριαζή (Κυρία Σόαμς), Χριστίνα Χριστόφια (Νεκρή), Λουκία Πρωτοπαπά (Νεκρή)
Παραστaσεις •Λευκωσία: Επίσημη πρώτη: Παρασκευή 7 Νοεμβρίου, Θέατρο Νέας Σκηνής ΘΟΚ Τακτικές παραστάσεις: κάθε Παρασκευή & Σάββατο •Λεμεσός: Θέατρο Ριάλτο (συνεργασία ΘΟΚ-Θέατρο Ριάλτο), Τετάρτη 19 Νοεμβρίου •Πάφος: Μαρκίδειο Θέατρο, Τρίτη 2 Δεκεμβρίου •Λάρνακα: Δημοτικό Θέατρο, Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου Όλες οι παραστάσεις αρχίζουν στις 8.30 μ.μ.
ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΣΚΗΝΗ
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΘΟΚ
Εχθροί εξ αίματος του Αρκά Περίεργη κινητοποίηση επικρατεί μεταξύ των ζωτικών οργάνων ενός τραυματισμένου ανθρώπου, όταν μετά από ένα ατύχημα ο Εγκέφαλός του, πέφτει σε κώμα. Τι γίνεται, όμως, όταν ξεσπάει «εμφύλιος» ανάμεσά τους; Τα υγιή όργανα προσπαθούν, εν μέσω διαφωνιών, δολοπλοκιών και πανικού να εκτιμήσουν την κατάσταση, προκειμένου να ακολουθήσουν μια κοινή στάση για τη σωτηρία τους. Αθέατες δολοπλοκίες θα βγουν σταδιακά στην επιφάνεια... Ξεκαρδιστικοί διάλογοι, ενδιαφέρουσα πλοκή και ένα ευρηματικό χιούμορ που τσακίζει κόκκαλα, συνθέτουν τη δομή του έργου.
Συντελεστές Σκηνοθεσία: Μαρία Λουίζα Παπαδοπούλου Σκηνικά-Κοστούμια: Λίνα Μότσιου Σύνθεση Ήχου/Μουσική Επιμέλεια: Δημήτρης Ιατρόπουλος Μουσική Επεξεργασία: Λάρκος Λάρκου Κίνηση: Έλενα Αντωνίου Video Art: Άννα Φωτιάδου Σχεδιασμός Φωτισμών: Καρολίνα Σπύρου Ερμηνεύουν (με σειρά εμφάνισης): Ανδρέας Τσουρής (Λεπτό έντερο) Μιχάλης Μουστάκας (Παχύ έντερο) Χριστόδουλος Μαρτάς (Δεξί νεφρό)
Ο Αρκάς, ο κορυφαίος Έλληνας κομίστας, δοκιμάζει την πένα του με την ίδια επιτυχία και στη θεατρική φόρμα, δίνοντάς μας μια μεταφορική κωμωδία η οποία διαδραματίζεται στα εσώτερα «σκηνικά» του ανθρώπινου σώματος.
Παραστaσεις •Λευκωσία: Επίσημη πρώτη: Τετάρτη 5 Νοεμβρίου, Θέατρο Αγοράς Αγίου Ανδρέα Τακτικές παραστάσεις: κάθε Τρίτη & Τετάρτη •Πάφος: Μαρκίδειο Θέατρο, Παρασκευή 21 Νοεμβρίου •Λάρνακα: Δημοτικό Θέατρο, Πέμπτη 11 Δεκεμβρίου •Παραλίμνι: Αμφιθέατρο Xenion High School, Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου •Λεμεσός: Θέατρο Ριάλτο (συνεργασία ΘΟΚ-Θέατρο Ριάλτο), Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου Όλες οι παραστάσεις αρχίζουν στις 8.30 μ.μ.
29
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΘΟΚ
ΠΑΙΔΙΚΗ ΣΚΗΝΗ
Τ’ αθάνατο νερό ανάγκες της παράστασης, έκανε ο σκηνοθέτης Τάσος Ράτζος. Ο τίτλος της παράστασης στηρίζεται στη σημειολογία του αθάνατου νερού ως αστείρευτης πηγής του παραμυθιού για τα παιδιά. Θεματικός πυρήνας της παράστασης είναι η πίστη και η αγάπη, το φανταστικό και το ταξίδι.
Η αγάπη για την παράδοση, η διαχρονικότητα των παραμυθιών, η ανάγκη να ταξιδεύουν οι άνθρωποι και να φαντάζονται, ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο λέγονται τα παραμύθια και η άμεση επικοινωνία που πηγάζει μέσα από αυτά, οδήγησαν τον ΘΟΚ να αναβιώσει επί σκηνής στη φετινή περίο30 δο, δυο παραμύθια της λαϊκής παράδοσης, με το γενικό τίτλο Τ’ αθάνατο νερό. Η παράσταση βασίζεται στο κυπριακό παραμύθι, Η Καστανομαλλούσα και στο κυκλαδίτικο, H Μυλωνού. Τη διασκευή των παραμυθιών, για τις
Συντελεστές Σκηνοθεσία-Διασκευή: Τάσος Ράτζος Σκηνικά-Κοστούμια-Ζωγραφική Εκτέλεση: Σωτήρης Στέλιος Μουσική: Βαγγέλης Φάμπας Χορογραφία: Έλενα Χριστοδουλίδου Σχεδιασμός Φωτισμών: Γιώργος Κουκουμάς Ερμηνεύουν (με αλφαβητική σειρά): Ριάνα Αθανασίου, Κριστιάνα Γεωργίου Θανάσης Δρακόπουλος, Χριστιάνα Λάρκου Φάνη Πέτσα, Νίκανδρος Σαββίδης Μαρία Φιλίππου
Παραστaσεις •Λευκωσία: Δημοτικό Θέατρο Λατσιών, κάθε Κυριακή •Πάφος: Μαρκίδειο Θέατρο, Κυριακή 9 Νοεμβρίου Όλες οι παραστάσεις αρχίζουν στις 10.30 π.μ. με εξαίρεση την παράσταση που θα δοθεί στο Μαρκίδειο Θέατρο Πάφου στις 3.00 μ.μ.
ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΗΜΕΙΩΣΤΕ Απo την Τρiτη 28 Οκτωβρiου και μeχρι την Τετaρτη 12 Νοεμβρiου δεν θα δοθοyν παραστaσεις της Κεντρικhς και Παιδικhς Σκηνhς στο Δημοτικo Θeατρο Λατσιων λογω της πραγματοποιησης του 2ου ΔιεθνOYς Φεστιβαλ Κουκλοθεατρου & Παντομιμας Κυπρου που διοργανωνει ο Δημος Λατσιων.
ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΑΝΕΒΑΖΟΥΝ ΘΕΑΤΡΑ ΠΟΥ ΕΠΙΧΟΡΗΓΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΘΟΚ •ΣΑΤΙΡΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ Πολιτιστικό Κέντρο «Βλαδίμηρος Καυκαρίδης» Γωνία Αθηνών και Σερρών 3, Στρόβολος τηλ. 22312940, 22421609 ΚΥΡΙΑ ΣΚΗΝΗ «ΗΤΑΝ ΟΛΟΙ ΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΑ ΜΟΥ» του Άρθουρ Μίλλερ Σκηνοθεσία: ΧΡΙΣΤΟΣ ΖΑΝΟΣ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΚΗΝΗ «Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΣ» του Διονύσιου Σολωμού Σκηνοθεσία: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΜΠΕΜΠΕΔΕΛΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΣΚΗΝΗ «ΤΟ ΒΑΡΕΛΑΚΙ ΜΕ ΤΟ ΜΕΛΙ» του Λεβ Ουστίνωφ Σκηνοθεσία: ΠΟΠΗ ΑΒΡΑΑΜ
•ΘΕΑΤΡΟ ΕΝΑ Λεωφόρος Αθηνάς 4, Λευκωσία τηλ. 22348203, 22439838 (ώρες γραφείου) ΑΛΛΟΣ ΧΩΡΟΣ «Ο ΑΣΧΗΜΟΣ» του Marious Von Mayenburg Σκηνοθεσία: ΑΝΤΡΕΑΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ ΚΥΡΙΑ ΣΚΗΝΗ «ΤΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΦΑΝΑΡΙΑ» του Αλέκου Γαλανού Σκηνοθεσία: ΑΝΤΡΕΑΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ
•Ε.Θ.Α.Λ. Τεχνοχώρος Λεωφόρος Φραγκλίνου Ρούσβελτ 76, Ακίνητα Δήμου, Κτίριο Α΄, Λεμεσός τηλ. 25877827 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ «ΦΤΩΧΟΙ ΚΑΙ ΑΓΙΟΙ» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη σε διασκευή των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη Σκηνοθεσία: ΤΑΚΗΣ ΤΖΑΜΑΡΓΙΑΣ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΚΗΝΗ «ΑΝΤΕ ΨΥΧΟΥΛΑ ΜΟΥ, ΣΚΟΤΩΣΕ ΜΕ!» του Αζίζ Νεσίν Σκηνοθεσία: ΚΩΣΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΑΙΔΙΚΗ ΣΚΗΝΗ «Η ΚΡΕΜΑΣΤΡΑ» διηγήματα του Άντον Τσέχωφ Διασκευή/Σκηνοθεσία: ΞΕΝΑΚΗΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ
•ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΑΛΑ Λεωφόρος Γεώργιου Γρίβα Διγενή, Λάρνακα τηλ. 24637952 ΠΑΙΔΙΚΗ ΣΚΗΝΗ «ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΩΝ ΑΟΡΑΤΩΝ» του Λεβ Ουστίνωφ Σκηνοθεσία: ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΕΛΕΚΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΚΗΝΗ «ΑΔΩΝΗΣ ΚΑΙ ΑΦΡΟΔΙΤΗ» του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Σκηνοθεσία: PETYA TSVETKOVA ΚΥΡΙΑ ΣΚΗΝΗ «ΤΑ ΦΩΤΑ ΤΗΣ ΡΑΜΠΑΣ» του Charlie Chaplin σε θεατρική διασκευή του Γιούρι Στούπελ Σκηνοθεσία: ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΕΛΕΚΗΣ
31
Έκδοση ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΥΠΡΟΥ Γενική επιμέλεια ΜΑΡΙΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ Έρευνα-Επιλογή κειμένων ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Σχεδιασμός-Καλλιτεχνική επιμέλεια έκδοσης/Εξώφυλλο ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΤΤΙΧΗ Διόρθωση κειμένων ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ Εκτύπωση ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΑ ΣΤΑΥΡΙΝΙΔΗΣ ΛΤΔ