4 1. Aztertu olerkiaren egitura eta erantzun. ● ● ● ●
● ●
●
Zenbat ahapaldi ditu? Zenbat lerro dituzte ahapaldiek? Zenbat silaba dituzte lerroek? Nolakoak dira bertso-lerroak, neurri batera egokituak ala askeak? Olerkiak ba al du errimarik? Izatekotan, zein dira errimatzen duten hitzak eta zein lerrotan daude? Nolakoa da errima, aberatsa ala pobrea?
2. Asmatu beste izenburu bat olerkirako. 3. Aztertu olerkiaren estiloa, hausnartu eta
6. Irakurri testu hau, eta kopiatu errepikatzen Ezkontaurreko izenez, Laura Sligo
Lehen ariketan, olerkiaren egiturari buruzko galderak ageri dira. Formaren aldetik olerkia aztertuko dute ikasleek, bakarka, testu-azterketak egiten ohitzeko. Emaitza, ordea, guztion artean eztabaidatuko duzue.
Laura Sheldon, Laura Sligo ezkontaurreko izenez, begira jarri zen, oihan amaigabeari begira Atalayako txaboladitik, eta bat-batean, Goi Amazoniako biztanle guztien voiceak entzun zituen, voice guztiak batera: arambasaren kantua entzun zuen, eta carachupausarena eta papasiarena… Txori horien guztien voiceak entzun zituen, eta ehun gehiagorenak, eta beste ehun gehiagorenak ere. Eta txoriekin batera, riverretako arrainen voiceak ere entzun zituen, han eserita, Atalayako txabola baten aurrean.
Hirugarren ariketan, berriz, olerkiaren estiloa aztertzea proposatzen zaie. Baliteke hitzak eta bertso-lerroak errepikatzen direla berehala ohartzea. Egituren errepikapenaz ohartzen ez badira, azaldu zertan den errepikapen mota hori; hots, osagaiak modu bertsuan kokatuta dauzkaten esaldiak behin eta berriz erabiltzean, nahiz eta hitzak berdin-berdin errepikatu ez. Adibidez: etxe txikitxo gorria ikusi zuen, txori polit kantaria entzun zuen, lore koloretsu lurrintsuak usaindu zituen (izena + adj. + adj. + aditza).
erantzun. ● ●
●
Ba al dago errepikapenik olerkian? Zer errepikatzen da, hitzak, bertsolerroak ala egiturak? Kopiatu errepikatzen dena. Seigarren ahapaldiko bigarren lerroan, aldaketa txiki bat dago besteen aldean. Zein da aldaketa hori? Zergatik egin ote du olerkariak aldaketa hori?
4. Asmatu eta idatzi poemari eransteko moduko beste ahapaldi bat. ●
●
Jarri aurpegiko beste atal baten izena (ezpaina, belarria, ilea…). Kontuan izan ahapaldiaren egitura; hots, lerro kopurua, silaba kopurua, errepikapenak…
■ Non tartekatuko zenuke ahapaldi hori? Zergatik?
5.
IKASTEN IKASI. Baliabide literarioen
fitxategia osatzeko asmoz, egin fitxa bat errepikapenaren berri bilduz. ERREPIKAPENA Zer da? ......................................... Egitura eta ezaugarriak: ................... ..................................................... Adibideak: ......................................
Bernardo Atxaga, Obabakoak (moldatua)
7. Deskribatu zure etxeko leihotik ikusten duzun paisaia, errepikapenak erabiliz.
Gehiago jakiteko ERREPIKATU, BURUZ IKASI ARTE Edozer buruz ikasi nahi dugunean, behin eta berriz errepikatzea izaten da onena, eta gainera, ozenki bada, hobe.
Ondoko unitatean, aurrekoan bezalaxe, landu den baliabide estilistikoaren ezaugarrien eta adibideen berri biltzen duen fitxa osatzea proposatzen zaie ikasleei. Interesgarria izan daiteke baliabide guztien fitxekin fitxategia egitea.
Errepikapenek erritmoa eta musikaltasuna ematen diete testuei, baina antzina beste zeregin bat ere bazuten; jendeari testuak buruz ikasten laguntzea, alegia. Lehengo sasoi haietan, oso jende gutxik zekien irakurtzen, eta ipuinak zein olerkiak ahoz aho zabaltzen ziren. Erdi Aroan, esaterako, koplariak herriz herri eta plazaz plaza ibiltzen ziren kontu-kontari. Jendeak entzun eta ikasi egiten zituen. Buru ona behar horretarako!
Amaierako txartelean, jorratutako gaiari buruzko informazio osagarria ageri da. Baliatu informazioa ikasleek gaiari buruz zer pentsatzen duten azaltzeko edota eztabaidatxoak egiteko.
■ Gai zara hasierako poema buruz ikasteko?
59 133106 _ 0048-0061.indd
4. UNITATEA
diren hitzak eta esaldiak.
59
4. Erantzun librea. 5. Erantzun librea. 6. Laura Sheldon, Laura Sligo ezkontaurreko izenez, begira jarri zen, oihan amaigabeari begira Atalayako txaboladitik, eta bat-batean, Goi Amazoniako biztanle guztien voiceak entzun zituen, voice guztiak batera: arambasaren kantua entzun zuen, eta carachupausarena eta papasiarena… Txori horien guztien voiceak entzun zituen, eta ehun gehiagorenak, eta beste ehun gehiagorenak ere. Eta txoriekin batera, riverretako arrainen voiceak ere entzun zituen, han eserita, Atalayako txabola baten aurrean. Egitura aldetik, emakumearen izena aipatzean izena + deitura egitura ere errepikatzen da. 7. Erantzun librea. ■ Erantzun librea.
30/4/09
12:02:50
Edukien azalpena Errepikapena Errepikapenak sarritan ageri dira olerkietan, zenbaitetan, bita hitz lauz idatzitako testuetan ere. Izenak berak dioenez, hitzak, esaldiak, bertso-lerroak, ahapaldiak nahiz egitura sintaktikoak errepikatzean datza errepikapena. Baliabide hau oso erraza da antzematen, eta testuak erritmoz eta musikaltasunez janzteko erabiltzen da.
59 133117 _ 0086-0101.indd 99
18/6/09 10:07:27