14 4. Berridatzi esaldi hauek, lokailu egokiak erabiliz ●
●
●
●
●
●
hauekin.
Ez dut oso ondo egin; baina gainditzea, …, espero dut. a) behintzat b) ere Idoiak, …, hirutan esan zuen gauza bera. a) gutxienez b) gainera Besteak ez dakit; baina hau, …, apurtuta dago. a) ere bai b) behintzat Berandu zebilen; …, autoa hondatu zitzaion errepidean. a) behintzat b) gainera Kontzertuan, bi mila lagun bildu ziren, …. a) behintzat b) gutxienez Hemen oso giro atsegina dago; lagunen txokoan … gustura egoten gara. a) behintzat b) ere
5. Lotu esaldiak, emendiozko lokailuak erabiliz. ●
●
●
● ●
●
Alaitzek atzo arratsaldean deitu zuen. Jonek arratsaldean deitu zuen. Zaratak sukaldetik datoz. Zaratak oso argi entzuten dira. Gauzak okerrera joango dira. Nik hori uste dut. Ezin dut jan. Ezin dut lorik egin. Ez da etorri jende asko. Nire lagunak etorri dira. Patata-uzta oso-osoa galdu dugu. Bi mila kilo-edo.
bestela behintzat gutxienez
ere bestela gainera
behintzat
Edukien azalpena
osterantzean
Lokailuak
bestela
Perpausak juntaduraz, menderakuntzaz eta lokailuen bidez lot daitezke. Lokailuak hitz solteak dira eta ez dute deklinabide-markarik hartzen. Perpaus berean lokailu bat baino gehiago ager daiteke, baina ez betiko leku finkoan, mugikorrak baitira.
BESTELA, EZ ZAIO EZER GERTATU… Julenek deia entzun zuenetik, susmo txarra hartu zion. Ez zen batere normala ordu haietan inork deitzea, kontuan hartzen badugu, ...., oso jende gutxik zuela haren telefono-zenbakia. Oso eguraldi kaskarra egin zuen goizaldetik; euria, haizea eta, batzuetan, txingorra .... ari zuen. Azkenean, telefonoa hartu zuen; ...., ematen zuen luzaroan egongo zela jo eta jo. Telefonoz bestaldean ahots ezezagun batek hitz egin zion: –Julen Argoitia? –Bai, neu naiz. –Ikara nabaritzen zitzaion Juleni ahotsean. –Lasai, aurreko etxeko auzokoa naiz, ez da ezer larria, edo niri, ...., iruditzen zait ez dela hain larria; .... , ez nizun deituko ordu hauetan –esan zion ahots ezezagunak lasaitu nahian. –Orduan zertarako deitu didazu? –Lehengo ikara haserre bihurtua zitzaion. –Deitu dizut esateko… hau da… lehen loreak ureztatzera atera naizenean balkoira, zera... nahi gabe… loreontzi batzuk erori zaizkit balkoitik behera, eta zure auto gainera, ...., bi erori dira. Aurreko kristala apurtu da eta, ...., aurrealdea mailaturik geratu da; ...., ez zaio ezer gertatu autoari… – Zer diozu? .... ez zaiola ezer gertatu?
Lokailuak emendiozkoak, hautakariak, aurkaritzakoak, ondoriozkoak eta kausazkoak izan daitezke.
Emendiozko lokailuak Perpausak gehitzeko erabiltzen dira. Gehienetan, koma artean erabiltzen dira eta ez dute leku finkorik; hots, hasieran, erdian zein amaieran ager daitezke. Hona hemen erabilienak: Ere: Asier oso jatorra da; Antton ere oso jatorra da.
6. Amaitu esaldiak zeuk nahi duzun eran. ●
● ●
●
●
●
Ere bai/ ez: Nik ez dut ikusi, Jonek ere ez.
Txarto esaten badut, zuzendu; bestela, … Hobe duzu idaztea; osterantzean, … Etxe hori txikia da eta errepidetik oso gertu dago; bestela, … Zuk gaur amaitu ahal baduzu, ondo; osterantzean, … Jantzi hau pixka bat zabal daukazu; bestela, … Elkarri lagundu behar diogu; osterantzean, …
Gainera: Denda hori lekutan dago, gainera, ordu honetan itxita egongo da. Behintzat: Nik, behintzat, banekien irabaziko genuela. Gutxienez: Erosi bost kilo sagar, gutxienez.
Lokailu hautakariak
199 30/4/09
10:55:24 133106 _ 0192-0205.indd
14. UNITATEA
7. Osatu testua koadernoan, emandako lokailu
199
30/4/09
5. • Alaitzek atzo arratsaldean deitu zuen; Jonek ere bai. /• Zaratak sukaldetik datoz; gainera, oso argi entzuten dira. / • Gauzak okerrera joan dira; nik hori uste dut, behintzat. / • Ezin dut jan, ezta lorik egin ere. / • Ez da etorri jende asko, baina nire lagunak, behintzat, etorri dira. / • Patata-uzta galdu dugu; bi mila kilo, gutxienez. 6. Erantzun librea. 7. …kontuan hartzen badugu, behintzat, / batzuetan, txingorra ere ari zuen. / Azkenean, telefonoa hartu zuen; bestela, / ez da ezer larria, edo niri, behintzat, iruditzen zait ez dela hain larria; osterantzean, ez nizun deituko ordu hauetan/ zure auto gainera, gutxienez, bi erori dira. Aurreko kristala apurtu da eta, gainera, aurrealdea mailaturik geratu da; bestela, ez zaio ezer gertatu autoari…/ Zer diozu? Bestela ez zaiola ezer gertatu?
10:55:25
Aukeratu edo hautatu behar dugunean erabiltzen ditugu, eta koma artean jarri ohi dira. Hauek dira erabilienak: Bestela: baldintza edo murriztapena adierazten du: Laguntza behar dut, bestela ez dut lortuko. Osterantzean: aurrekoaren baliokidea da: Zurbil dago; osterantzean, itxura ona dauka.
199 133117 _ 0250-0265.indd
259
5/6/09
13:00:17