48
formą nauki funkcjonowania w codzienności. Przedsiębiorczość to samodyscyplina, która w przypadku uczniów potrzebna jest, by dobrze zaplanować dzień i umieć zająć się sobą. Dotyczy to głównie zarządzania procesem edukacyjnym, w tym dojazdami do szkoły, rozplanowaniem obowiązków związanych z przygotowaniami do lekcji itp. W odczuciu młodzieży przedsiębiorczość to też umiejętność zarządzania ludźmi i zarabiania pieniędzy po to, by odnieść zyski. To także sposób radzenia sobie z konkurencją, z obrotem środkami finansowymi i codziennym trudem podejmowania pracy. Osoba przedsiębiorcza to ktoś, kto wielu młodym ludziom imponuje, a status bycia przedsiębiorczym w zasadzie wyklucza negatywne skojarzenia. Człowiek przedsiębiorczy jest asertywny, radzi sobie w życiu, potrafi planować zadania, a do tego jest elastyczny. Można powiedzieć, że są to cechy osób czujących sprawczość
w życiu codziennym i wewnątrzsterownych. W opinii uczniów osoba przedsiębiorcza umie stawiać na swoim i wykorzystuje nadarzające się okazje. Potrafi obrócić niekorzystną sytuację na swoją korzyść i cierpliwie dąży do celu. Jeśli nie potrafi znaleźć rozwiązania problemu, szuka alternatyw, ale też godzi się ze swoimi słabościami i daje przyzwolenie na ponoszenie porażek, po to, by na ich podstawie się uczyć i nie powtarzać błędów. Wprawdzie wiele ciekawych spostrzeżeń związanych z doświadczeniami młodych ludzi z przedsiębiorczością pojawia się w ilościowej części badań, w trakcie wywiadów grupowych również poruszaliśmy tę kwestię. Z analizy tego materiału wynika, że uczniowie są zdania, że przedsiębiorczości należy uczyć się całe życie, dopasowując do zmieniającej się rzeczywistości. Licealiści z drugich klas i ci przygotowujący się do matury podkreślają, że teraz znajdują się w ważnym momencie życiowym.
Powoli wchodzimy w świat dorosłości, bo coraz więcej rzeczy zależy od nas, ale to się dzieje powoli.
Aktualnie koncentrują się na tym, by optymalizować organizację własnego czasu i przyglądają się, jak radzą sobie w życiu przedstawiciele starszego pokolenia, głównie ich rodzice i starsze rodzeństwo. Niektórzy, najbardziej świadomie myślący o własnym rozwoju osobistym i zawodowym, podkreślają, że istnieje wiele możliwości, by pracować nad sobą, choćby poprzez uczestnictwo w otwartych wykładach czy sympozjach.
Ja już w sklepie tyle lat pomagam tacie, że bym sobie poradził. Kontakty bym przejął, wiem, co i jak ojciec robi, a ja mam też swoją inwencję. To jest ważne, żeby się temu przyglądać, bo to uczy samozaparcia i wytrwałości. Poza tym ludzie, którzy mają coś swojego, to bardziej im zależy.
TECHNOLOGIE I P OSTAW Y PR ZEDSIĘBIORCZE – R AP ORT Z BADAŃ