oude kinderziekten in opmars?

comeback van

Mazelen en kinkhoest leken

tien jaar geleden zowat van de Belgische bodem verdwenen, maar sinds enkele jaren flakkeren de kinderziekten

weer op. ‘Het spijtige gevolg van gebrekkige vaccinatie’, beklemtoont prof. dr. José Ramet, diensthoofd pediatrie.

een kind dat mazelen of kinkhoest kreeg, was in de jaren tachtig nog de normaalste zaak van de wereld. Met de algemene introductie van vaccinaties tegen de ziekten veranderde dat geleidelijk. Dr. Tine Boiy, kinderarts in opleiding, zag tot voor kort nog nooit een patiënt met mazelen. ‘De symptomen van de meeste kinderziekten leer je herkennen tijdens je stages, maar die quasi uitgestorven kinderziekten kennen we alleen uit onze cursus’, vertelt ze.

Sinds enkele jaren duiken mazelen en kinkhoest echter weer af en toe op in Europa. De oorzaak ligt bij een gebrekkige vaccinatie. ‘Bij kinkhoest moet de vaccinatie worden hernieuwd in het eerste leerjaar en in het derde jaar secundair’, zegt prof. dr. José Ramet. ‘Dat gebeurt echter niet altijd. Het vaccin tegen de mazelen is dan weer in een slecht daglicht gekomen nadat het eind jaren negentig in Engeland in verband was gebracht met het ontstaan van autisme. Een fabel, maar het kwaad was geschied. Nog altijd zijn er ouders die hun kinderen niet meer tegen de mazelen willen laten vaccineren.’

onbekend is ongevreesd In België krijgt de grote meerderheid van de baby’s de nodige prikken via Kind en Gezin. Opvolgvaccinaties gebeuren op school, via het CLB. De dekkingsgraad in België is bijzonder hoog. ‘Als een voldoende grote groep zich laat vaccineren, wordt de ziekte op de duur zo zeldzaam dat ook de niet-gevaccineerden niet meer worden getroffen’, zegt Ramet. ‘De pokken hebben we zo volledig kunnen uitroeien. Het vaccin wordt zelfs niet meer gegeven. Ook polio komt wereldwijd nog amper voor, maar om elk risico weg te nemen blijven we nog een tijd vaccineren.’ Het succes van het vaccinatieprogramma in België heeft paradoxaal genoeg ook een keerzijde. Boiy: ‘Niemand die nog een kind kent dat ernstig ziek is geweest van de mazelen. Net daarom durven sommige ouders die inenting te schrappen en neemt het aantal gevallen opnieuw toe.’

De groep vaccinatieweigeraars in Europa is de afgelopen jaren gestegen. ‘Zo zijn er in Zuid-Nederland vrij veel mensen tegen vaccinatie gekant om religieuze redenen’, haalt Boiy aan. ‘Dat voelen we tot in Antwerpen. Een paar jaar geleden flakkerde kinkhoest weer op in Zuid-Nederland. In de provincie Antwerpen kondigden de eerste gevallen zich toen sneller aan dan in de andere provincies.’

geen banale ziekten Mensen vergeten soms dat mazelen en kinkhoest geen banale ziekten zijn. Bij de meeste patiënten verloopt alles zonder veel erg, maar een kleine minderheid ontwikkelt heel ernstige complicaties. Dat kan gaan tot acute ademhalingsproblemen of zelfs een klaplong bij kinkhoest, en een longontsteking, hersenvliesontsteking of hersenontsteking bij mazelen. Geen enkel vaccin beschermt 100 procent. Ook kinderen die wel zijn ingeënt tegen maze-

comeback van maZelen en kinkhoest?

len of kinkhoest, lopen dus het risico om de ziekte toch te krijgen, al is die kans uiterst klein. ‘De kinderen met mazelen die we hier op consultatie zagen, waren allemaal niet gevaccineerd. Ze hadden contact gehad met kinderen uit buitenlandse regio’s waar mazelen nog vaker voorkomen’, legt Boiy uit.

Kinderen of jongeren die niet het gewone vaccinatieschema kregen, kunnen nog altijd een inhaalschema krijgen. ‘De bescherming is dan minder en de kans op nevenwerkingen groter’, verduidelijkt Ramet. ‘Voor sommige ziekten is het vanaf een zekere leeftijd niet meer zinvol. Het loont echter altijd de moeite om de mogelijkheid te bespreken met de huisarts.’

Ziek door vaccin? Het idee dat je net door een vaccin ernstig ziek kunt worden, is een misvatting. ‘Alleen de vaccins tegen mazelen en het rotavirus zijn levende vaccins, gemaakt op basis van een sterk afgezwakte variant van het virus’, licht Ramet toe. ‘Na de inenting tegen mazelen treden er uiterst uitzonderlijk lichte symptomen op, maar die zijn veel milder dan de eigenlijke symptomen van de ziekte en van voorbijgaande aard.’ In het algemeen kunnen kinderen na een vaccinatie lichte koorts krijgen of wat hangerig zijn.

Als meer en meer ouders hun kinderen niet meer vaccineren, dreigt de zorg vuldig opgebouwde winst van decennia teniet te gaan. ‘Kinderartsen moeten daarom blijven hameren op het individuele en collectieve belang van vaccinaties’, besluit Ramet. kent u deZe nog?

Volgende (kinder)ziektes zijn dankzij vaccinatie zo goed als verdwenen. Bof of dikoor: gaat gepaard met een ontsteking van de grote speeksel klieren en kan bij jongens, door ontsteking van de teelballen, onvruchtbaarheid veroorzaken. Kan ook verlammingsverschijnselen en hersenontsteking veroorzaken. Difterie of kroep: kan leiden tot ernstige ademhalingsproblemen en zelfs aantasting van het hartweefsel en het zenuwstelsel. Destijds een van de belangrijkste doodsoorzaken bij jonge kinderen. pokken: uiterst besmettelijke virusziekte waaraan 30% overleed. De laatste gevallen dateren van de eerste helft van de jaren zeventig van de vorige eeuw. Tot nog toe de enige ziekte die door een doorgedreven vaccinatieprogramma volledig van de aardbol is geveegd. poliomyelitis of kinderverlamming: leidt in het slechtste geval tot ernstige ademhalingsproblemen of, zoals de naam zegt, verlamming. Dankzij systematische (verplichte) vaccinatie in België uitgestorven.

Tetanus of klem:

een gevreesd symptoom zijn (ademhalings)spierspasmen, met soms fatale afl oop. Komt in Afrika nog voor.

uw zorg is onze zorg

vzw

Leerwijk 1, 2030 Antwerpen info@villersvzw.be www.villersvzw.be

Met al uw vragen omtrent thuiszorg of huishoudhulp kan U terecht op één centraal nummer: Tel. 03 543 92 10

GEZINSZORG De verzorgenden helpen u graag bij De persoonlijke verzorging Het huishoudelijk werk De zorg en de opvang voor baby’s en kinderen De verzorgenden ondersteunen u in moeilijke momenten met praktische hulp en een luisterend oor. Thuiszorg is ook mogelijk op weekend- en feestdagen en tijdens de nachten

HUISHOUDHULP Indien u behoefte heeft aan poetshulp en/of hulp bij de was en de strijk, dan kan u beroep doen op de huishoudhulpen die werken in het kader van de dienstencheques. Meer informatie omtrent de werking met diensten-cheques vindt u op de website www.sodexo.be.

ACUTE THUISZORG Een team verzorgenden staat klaar om dringende vragen naar thuiszorg op te nemen, bijvoorbeeld bij het thuiskomen na een hospitalisatie of bij het plots wegvallen door ziekte van een mantelzorger. Acute thuiszorg start onmiddellijk en neemt de eerst zorg op. Indien nodig regelt de acute thuiszorg ook de overgang naar de reguliere thuiszorg.

Voor meer informatie kan u terecht op het nummer: TEL. 03 543 92 23 of GSM 0473 64 75 41

E-mail: acute-thuiszorg@villersvzw.be

Ons werkgebied omvat de gekleurde gebieden.

Wuustwezel

Zandvliet

Berendrecht

Stabroek Kapellen Gooreind

Lillo Brasschaat

Ekeren

Haven

Merksem Schoten

Hoboken Antwerpen Deurne

Borgerhout Wijnegem

Wommelgem

Berchem

Borsbeek

Wilrijk Schilde Brecht

Malle

Zoersel

osteoporose

Nu de bevolking vergrijst, krijgt osteoporose – een leeftijdsgebonden probleem – meer en meer aandacht. Maar hoe komt het eigenlijk dat onze botten ontkalken, en belangrijker nog: wat kunnen we eraan doen? Prof. dr. Jan Van Off el geeft uitleg.

wat is osteoporose? ‘Osteoporose of botontkalking defi niëren we vandaag als een statistisch verhoogd risico op een botbreuk zonder dat daar een zwaar trauma – zoals een verkeersongeval – aan voorafgaat. Die kijk op osteoporose is vrij nieuw, en ook behoorlijk revolutionair. Vroeger werd osteoporose louter gedefi nieerd in termen van botdichtheid of botmassa, gemeten via een scan. Maar in de loop van de jaren werd duidelijk dat sommige mensen met een normale of zelfs hoge botmassa ook een verhoogd risico op breuken kunnen hebben en omgekeerd: een lage botmassa leidt niet automatisch tot breekbare botten. Dat komt omdat niet alleen de kwantiteit telt, maar ook de kwaliteit van het bot. Anders gezegd: niet alleen de hoeveelheid bot bepaalt de sterkte. Die botsterkte wordt beïnvloed door verschillende factoren: leeftijd, leefgewoontes, land van herkomst … In 2008 lanceerde de Wereldgezondheidsorganisatie daarom FRAX (Fracture Risk Assessment Tool), een model dat aan de hand van al die elementen het risico op beenbreuk berekent voor tien jaar.’

wie loopt een verhoogd risico? ‘Vooral oudere vrouwen in de menopauze hebben broze beenderen, omdat hun lichaam minder geslachtshormonen aanmaakt, en die beschermen tegen botafbraak. Maar ook jonge vrouwen en mannen kunnen een verhoogd risico lopen. Omdat ze erfelijk belast zijn bijvoorbeeld, een stofwisselingsziekte of diabetes hebben, veel roken of alcohol drinken … Daarnaast speelt vitamine D, een hormoon dat je lichaam aanmaakt onder invloed van zonlicht, een belangrijke rol. Heb je een tekort, dan zal je lichaam het calcium niet uit je voedsel kunnen opnemen maar in de plaats uit je botten halen.’ wat zijn de symptomen? ‘Osteoporose wordt ook wel eens een “stille dief” genoemd: vaak zijn er geen uiterlijke tekenen. Veel mensen beseff en pas als het te laat is – als ze al een breuk hebben opgelopen – dat ze aan osteoporose lijden. Je kunt wel je breukrisico inschatten met de hulp van de FRAX-calculator – die vind je op tal van websites. Om een echt goed beeld te krijgen is ook nog een botdensiteitsmeting nodig, maar het FRAXmodel geeft al een eerste indicatie.’

wanneer is een behandeling aanbevolen? ‘In België gaan we over tot een therapie vanaf een breukrisico van 15 à 20%. Een echt duidelijke grens is er niet. Bij patiënten die zich in de grijze zone bevinden, peilen we vooral naar de motivatie. Therapietrouw is niet evident bij dit soort behandelingen, want patiënten merken zelf niet of ze vooruitgang boeken.’

osteoporose

in vraag en antwoord

valt osteoporose te genezen? ‘Omdat we botontkalking defi niëren als een verhoogd risico, spreken we ook niet echt van “genezen”. We kunnen echter wel het breukrisico verlagen. Belangrijk is dat de patiënt voldoende calcium opneemt en een goede vitamine D-reserve heeft. De arts kan via een medisch onderzoek beoordelen of een geneesmiddel nodig is. Er zijn meerdere goede medicijnen die het breukrisico ongeveer halveren. Sommige werken door de botafbraak af te remmen, zoals bisfosfonaten, raloxifene en RANKL-inhibitoren. Er bestaan ook geneesmiddelen die het bot opnieuw opbouwen zoals teriparatide of die, zoals strontiumranelaat, tegelijk de afbraak remmen en de opbouw bevorderen. Die geneesmiddelen worden onder bepaalde voorwaarden terugbetaald. Uiteraard zijn ze maar eff ectief als ze correct en trouw worden gebruikt. Daarnaast hechten we een groot belang aan valpreventie. We wijzen op de gevaren van slechte verlichting, losliggende kabels, gladde vloeren … Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor de huisarts, die vaak bij de patiënten aan huis komt.’

wat kun je zelf doen? ‘Lichaamsbeweging is cruciaal om de botvormende cellen te stimuleren. Als je niet beweegt, krijg je onvermijdelijk last van spier- en botverlies. Denk maar aan de astronauten of bedlegerige patiënten; na verloop van tijd hebben ze moeite om te stappen. Belangrijk is dat je wervelkolom – lichtjes – belast wordt. Wandelen is met andere woorden een ideale sport; zwemmen en fi etsen hebben weinig tot geen eff ect. Het is ook aangeraden minstens vier zuivelproducten per dag te consumeren. Om het calcium uit die zuivelpro-

info FRAX-calculator zie www.shef.ac.uk/FRAX > calculation tool ducten goed te kunnen opnemen, moet je lichaam wel voldoende vitamine D aanmaken. Als je beweegt, doe je dat dus het best in open lucht.’

hoe osteoporose voorkomen?

1. Maak regelmatig een wandeling. 2. Consumeer elke dag vier zuivelproducten.

Neem eventueel wat extra calcium in. Neem eventueel wat extra calcium in. 3. Stel uw lichaam voldoende bloot aan daglicht. Neem bij een tekort extra licht. Neem bij een tekort extra vitamine D in. 4. Rook niet. 5. Wees zuinig met alcohol en cafeïne.

by Steve Herzeel

BRAMO KEUKENS

LINDENSTRAAT 308 • 2070 ZWIJNDRECHT TEL 03 252 82 32 • FAX: 03 252 98 30

OPENINGSUREN

MAANDAG - VRIJDAG 13.30 - 18.00 U ZATERDAG 10.00 - 17.00 U

ZONDAG EN FEESTDAGEN GESLOTEN AFSPRAAK MOGELIJK

De laatste tijd is er heel wat te doen rond de ziekenhuissupplementen. Waarvoor dienen die extra kosten nu, en wie moet ze wanneer

betalen? We vroegen het aan Leo Avonds van de patiëntenadministratie.

wanneer moet u extra betalen?

Kamersupplement

• Eenpersoonskamers: ja • Meerpersoonskamers: nee

ereloonsupplement

• Eenpersoonskamers: ja • Meerpersoonskamers: alleen bij nietgeconventioneerde artsen (in het UZA werken alleen geconventioneerde artsen)

supplementen dokter, waarom betalen wij?

in 2011 liet de Christelijke Mutualiteit een analyse maken van de ziekenhuisfacturen in België. Daaruit bleek dat er grote verschillen bestaan op vlak van extra kosten die de ziekenhuizen aanrekenen. Sommige Brusselse privéklinieken bijvoorbeeld factureren bovenop het remgeld nog eens tot vier keer het ereloon van de artsen, een ereloonsupplement van 400% dus. Het UZA scoort met een maximaal ereloonsupplement van 200% heel wat beter, en veroverde met een gemiddelde van 26% zelfs een mooie tweede plaats in de top tien van de ziekenhuizen met de laagste ereloonsupplementen bij een verblijf in een eenpersoonskamer. ‘Wij proberen heel correct te zijn in onze prijzen’, zegt Leo Avonds van de patiëntenadministratie.

wanneer rekenen ziekenhuizen supplementen aan? Leo Avonds: ‘Als je in het ziekenhuis verblijft en je wilt een kamer voor jou alleen, dan vraagt het ziekenhuis daar meer geld voor dan als je een kamer deelt met andere patiënten. Die meerkost heet een kamersupplement. Vroeger kon dat ook voor tweepersoonskamers, maar dat is sinds januari 2010 verboden. Daarnaast kunnen de artsen ook nog een supplement vragen op hun honorarium. Geconventioneerde artsen – dat zijn artsen die de akkoorden tussen hulpverleners en ziekenfondsen aanvaarden – mogen die extra kosten alleen aanrekenen aan patiënten die in een eenpersoonskamer verblijven. Nietgeconventioneerde artsen mogen ook supplementen factureren aan patiënten in meerpersoonskamers – behalve in sommige gevallen. Als het gaat om chronisch zieken of personen met een laag inkomen bijvoorbeeld.’ moet je ook extra kosten betalen als je niet zelf voor een eenpersoonskamer hebt gekozen? ‘Nee. Supplementen worden alleen aangerekend als je zelf om een aparte kamer hebt gevraagd, omdat je privacy wilt bijvoorbeeld. Als je om medische redenen geen kamer mag delen, vanwege besmettingsgevaar onder andere, of als er geen meerpersoonskamers vrij zijn, hoef je de extra kosten niet te betalen. Vandaar dat je voor je opname een officieel document moet tekenen waarin je aangeeft welk kamertype je kiest. Daarin staat ook duidelijk aangegeven hoeveel meer je moet betalen voor een eenpersoonskamer.’

hoeveel bedragen de supplementen in het uZa? De extra kosten voor een eenpersoonskamer komen bij ons neer op 62 euro per dag. De supplementen op de honoraria variëren, maar kunnen maximaal oplopen tot 200%. Omdat in een universitair ziekenhuis enkel geconventioneerde artsen werken, betaal je in het UZA alleen extra kosten als je expliciet om een eenpersoonskamer hebt gevraagd.’

vanwaar de nood om extra kosten aan te rekenen? ‘Dat je voor eenpersoonskamers meer moet betalen, is logisch natuurlijk, want die kosten ook meer – bouwtechnisch alleen al. Met de supplementen op de erelonen worden verschillende dingen gerealiseerd. Zo houdt het ziekenhuis een deel van het bedrag af om nieuwe medische technologieën te financieren die nog niet door de overheid worden terugbetaald, zoals het implanteren van nieuwe hartkleppen via de lies. Een ander deel dient om de begroting van het ziekenhuis in evenwicht te houden. De artsen kunnen tot slot nog een deel opnemen voor activiteiten of investeringen verbonden aan hun opdracht. Ze kunnen er vakliteratuur mee betalen bijvoorbeeld en bepaalde apparaten die ze niet via de normale begroting kunnen aankopen, of bijscholingen in het buitenland.’

betaalt het ziekenfonds de supplementen terug? ‘Nee, alleen wie een hospitalisatieverzekering heeft, krijgt alles of een deel van de meerkosten terugbetaald. Hoeveel precies, varieert van verzekeraar tot verzekeraar. Je moet dus altijd goed je polisvoorwaarden nalezen. Sommige komen onbeperkt tussen, anderen niet. De hospitalisatieverzekeringen van de ziekenfondsen betalen meestal een even grote som uit als de tussenkomst die je krijgt van het ziekenfonds. Stel dat je een ingreep ondergaat die 100 euro kost en waarbij het ereloonsupplement oploopt tot 200%. De totale kost voor de behandeling bedraagt dan 300 euro. Als het ziekenfonds voor 75 euro tussenkomt voor de ingreep, dan krijg je van de 200 euro supplementen van je hospitalisatieverzekering ook nog eens 75 euro terug. In totaal kost de behandeling van 300 euro je dan 150 euro. De hospitalisatieverzekeringen van privéverzekeraars betalen meestal meer terug, maar de aansluitingspremies liggen dan ook wel hoger.’

wat is het grootste voordeel van dit systeem? ‘Wie het krap heeft, kan de kosten bewust laag houden. Als je je laat behandelen door een geconventioneerde arts en kiest voor een meerpersoonskamer, dan krijg je zo goed als alles terugbetaald door het ziekenfonds. Op die manier blijft geneeskunde voor iedereen toegankelijk.’