Geriatrie

Dienst geriatrie, T +32 3 821 57 41 g-dag@uza.be

Eigen dagkliniek en 24 bedden voor geriatrie

Ziekenhuis met een hart voor ouderen

Op 25 mei ging het dagziekenhuis voor geriatrische patiënten van start en op 2 september opende de acute verpleegafdeling geriatrie. De vaak complexe problematiek van oudere patiënten vraagt immers een specifieke aanpak.

HHet dagziekenhuis voor geriatrische patiënten en de acute verpleegafdeling geriatrie maken het zorgprogramma geriatrie van het UZA compleet. Er was in het ziekenhuis al een geriatrisch profiel, maar voor een opname verwees het UZA geriatrische patiënten vaak naar geriatrie-afdelingen in de omgeving. Het UZA krijgt patiënten met bijzondere aandoeningen zoals hiv, hart-, lever- of nieraandoeningen, transplantatiepatiënten en traumapatiënten doorverwezen van andere ziekenhuizen. Soms gaat dat om oudere patiënten die nood krijgen aan geriatrische zorg. ‘Op onze afdeling geriatrie kunnen patiënten niet alleen door het multidisciplinair geriatrisch team geholpen worden maar ook door hun vertrouwde specialisten’, zegt dr. Veerle Mertens, medisch coördinator en diensthoofd van het zorgprogramma geriatrie. ‘Zo bieden we hen continuïteit in de zorg en kunnen ze in een vertrouwde omgeving verblijven.’

Meer dan alleen leeftijd Niet zozeer een hoge leeftijd maar wel het feit dat iemand verschillende aandoeningen heeft en bij ziekte heel snel achteruit kan gaan, maakt van een patiënt een geriatrische patiënt. ‘Ook veel verschillende soorten geneesmiddelen nemen, verwardheid ontwikkelen en opeenvolgende ziekenhuisopnames zijn typerend,’ zegt dr. Mertens. ‘Iemand van 40 of 50 kan dus in theorie ook een geriatrische patiënt zijn, al moet de gemiddelde leeftijd op de afdeling wel boven de 75 jaar liggen.’

Geriatrische verpleegkundigen helpen de patiënten ook om hun zelfstandigheid zoveel mogelijk te bewaren.

Van preventie tot revalidatie In het geriatrisch dagziekenhuis worden patiënten door een multidisciplinair team geëvalueerd op medisch vlak maar ook functioneel, sociaal, psychisch, emotioneel en qua voeding… ‘Op verwijzing van de huisarts of specialist kunnen we problemen zoals herhaaldelijk vallen, algemene achteruitgang, moeilijke thuissituatie en verwardheid evalueren. Als dat haalbaar is, proberen we alle onderzoeken op één dag te bundelen, ook voorafgaand aan een operatie, bijvoorbeeld. Zo moeten de patiënten, die vaak erg kwetsbaar zijn, zich maar één keer verplaatsen.’

In het geriatrisch dagziekenhuis kunnen behandelingen plaatsvinden zoals bloedtransfusies, intraveneuze ijzer- en anti–osteoporosebehandelingen. Het heeft voorts een belangrijke preventieve rol: door patiënten goed op te volgen, kun je ziekenhuisopnames voorkomen. En ook voor revalidatietrajecten zoals geheugentraining en valpreventie zullen patiënten in het geriatrisch dagziekenhuis terecht kunnen.

Meer kwaliteit, meer onderzoek Als geriatrische patiënten in het ziekenhuis belanden, gebeurt dat meestal via de spoedafdeling. Doordat ze met meer dan één aandoening kampen, was het tot voor kort altijd wikken en wegen naar welke verpleegafdeling ze nadien het best gingen. Voortaan zullen ze kunnen doorstromen naar de nieuwe verpleegafdeling acute geriatrie, waar een multidisciplinair geriatrisch team voor hen klaarstaat. Dr. Mertens: ‘Zo kunnen we de kwaliteit van ons zorgprogramma nog verbeteren. Daarnaast schept het ook mogelijkheden voor klinisch wetenschappelijk onderzoek. Kenmerkend voor een universitair ziekenhuis is namelijk dat het vooral de patiënten met heel complexe situaties en bijzondere aandoeningen zijn die bij ons terechtkomen, ook in de geriatrie.’

Een aparte verpleegafdeling betekent allerminst dat er in de rest van het ziekenhuis geen aandacht meer is voor geriatrische patiënten. ‘Het zorgprogramma geriatrie biedt ons juist de mogelijkheid om alle artsen die we opleiden, een geriatrisch perspectief mee te geven. We zijn dus op weg om een ziekenhuis te worden met een uitgesproken zorg en groot hart voor ouderen.’

Typerend voor geriatrische patiënten is dat ze kampen met verschillende aandoeningen tegelijk.

Hart voor geriatrie Voor de nieuwe verpleegafdeling rekruteerde het UZA verpleegkundigen met een hart voor geriatrie. Ze staan in voor de dagelijkse verzorging en hebben daarnaast ook de belangrijke belangrijke taak de zelfstandigheid van de geriatrische patiënt zoveel mogelijk te vrijwaren. Al bij de opname begint het revalidatieproces, waar ook familie en mantelzorgers onmiddellijk bij betrokken worden.

Hoofdverpleegkundige Charisse Peeters en verpleegkundig coördinator zorgprogramma geriatrie Linde Declerck hebben allebei al verscheidene jaren ervaring met geriatrie en weten over welke capaciteiten een geriatrisch verpleegkundige moet beschikken. ‘Typerend voor geriatrische patiënten is dat ze kampen met verschillende aandoeningen tegelijk en vaak een grote verscheidenheid aan geneesmiddelen innemen. Daardoor is de aanpak voor elke patiënt verschillend, maar blijf je ook altijd bijleren’, zegt Linde.

‘De verpleegkundige moet dus veel meer doen dan de dagelijkse verzorging’, vervolgt Charisse. De behoeftes van een geriatrische patiënt zijn complex en divers. Dat vraagt om ruimdenkende en kritische verpleegkundigen. Naast het medische en het verpleegtechnische, is ook de aandacht voor mobiliteit, geheugen, emoties … net zo belangrijk. ‘Dat maakt het een gevarieerde en uitdagende job.’

INTERVIEW

Luchtvervuiling en gezondheid ‘Bewustmaken met bewezen feiten, dat is onze rol’

Luchtvervuiling is slecht voor de luchtwegen en het hart en kinderen zijn extra kwetsbaar. Daar twijfelt haast niemand nog aan, al is de gezondheidsimpact van die vervuiling nog lang niet ontrafeld. Het UZA wil het onderzoek vooruithelpen en de samenleving van de risico’s bewustmaken, met harde feiten in de hand.

Er zijn sterke aanwijzingen dat luchtvervuiling onder meer astma verergert’, zegt prof. dr. Jan Van Meerbeeck, diensthoofd longziekten. ‘Toen men in Londen astmapatiënten twee uur in de drukke Oxford Street liet lopen, kregen ze meer klachten en nam de longfunctie af. Liepen ze twee uur door het verkeersvrije Hyde Park, dan hadden ze duidelijk minder klachten en bleek de longfunctie niet af te nemen. Daarnaast zijn er ook aanwijzingen dat ultrafijne stofdeeltjes via de longen in de bloedvaten van de hersenen terechtkomen en zo bepaalde vormen van dementie kunnen veroorzaken. Kortom: allerlei waarnemingen wijzen erop dat luchtvervuiling negatieve effecten heeft. De uitdaging bestaat er nu in om oorzakelijke verbanden aan te tonen.’ Ook het hart zou onder vervuilde lucht te lijden hebben? Prof. dr. Marc Claeys, adjunct-diensthoofd cardiologie: ‘Als je uitgaat van de sterftecijfers is de impact op het hart zelfs groter dan op de longen. Het mechanisme is complex en nog niet helemaal bekend, maar dat er een verband is, wordt al langer vermoed. In december 1952 werden in Londen na een periode van zware smog zowat 4000 voortijdige overlijdens geregistreerd – door ademhalingsproblemen én door hartinfarcten.’

‘Sindsdien wordt dat verband steeds grondiger uitgespit. Zelf heb ik kunnen aantonen dat blootstelling aan hoge fijnstofconcentraties het acute risico op een hartinfarct verhoogt. Als de fijnstofconcentratie met 10 microgram per kubieke meter