66
Rozdział 6. Dom dzieci i młodzieży
Uwaga wojskowi powracający z niewoli! Wszyscy oficerowie, podoficerowie i szeregowi Wojska Polskiego, powracający z niewoli niemieckiej, winni udać się natychmiast na punkt zborno-informacyjny przy ul. Henryka Dietza (Sierociniec) i zameldować swe przybycie oficerowi inspekcyjnemu12.
– Gromadzono tu i przekazywano informacje dotyczące osób zaginionych – notatka z 16 lutego 1945 r.: „Ppł. Janowski poszukuje córki Danuty Janowskiej. Wiadomości uprasza się kierować do Zakładu Dietza”13. Z notatki w pierwszej po II wojnie światowej profesjonalnej monografii na temat historii Bydgoszczy wynika, że: „Wobec braku dostatecznej liczby miejsc inne dzieci – sieroty umieszcza się w tzw. rodzinach zastępczych celem zapewnienia im opieki materialnej i moralnej”14. Informacje o pierwszych powojennych losach Domu niestety są nieliczne i zwykle z drugiej ręki – to znaczy, że ich autorzy nie podają źródeł swych wiadomości lub źródła te uznaliśmy za niepewne czy wręcz fałszywe. Niemniej jednak ich lektura i przedruki (m.in. przez dziennikarzy i studentów-autorów prac dyplomowych) ukształtowały publiczny wizerunek placówki z pierwszych lat jej istnienia, czego nie sposób ignorować. Przykładem jest notatka prasowa Aleksandry Jakubowskiej-Siwek: Pod koniec działań wojennych zwieziono tu dzieci niemieckie, których rodzice zesłani zostali na Sybir. Po dzieciach zaginął słuch, tymczasem jeszcze dziś przyjeżdżają rodziny z Niemiec, w poszukiwaniu swoich bliskich15.
Nie znaleźliśmy potwierdzenia tej informacji w wiarygodnych źródłach. O wiele bardziej wiarygodny, choć obarczony ideologicznym podtekstem jest pierwszy wpis w powojennej kronice Państwowego Domu Dziecka, której obszerniejsze fragmenty znajdują się w dalszej części tej książki: Po wyzwoleniu w roku 1945 do domu dostają się dzieci niemieckie opuszczone przez rodziców, którzy uciekli do Niemiec pozostawiając dzieci na pastwę losu. I właśnie sprawą dzieci osieroconych działaniami wojennymi, pozbawionych opieki rodzicielskiej i dachu nad głową zajęła się Polska Ludowa. W walce z trudnościami administracyjnymi i gospodarczymi, stopniowo organizuje się życie w Domu Dziecka pod kierownictwem J. Bartkowiaka, oraz ofiarnej pracy
12 13 14 15
„Wiadomości Bydgoskie” 1945, nr 12 z 12 lutego, s. 4. Podkreślenie P.P. G. i K. M. „Wiadomości Bydgoskie” 1945, nr 16 z 16 lutego, s. 4. Podkreślenie P.P. G. i K. M. Bydgoszcz. Historia – kultura – życie gospodarcze, Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1959, str. 204. A. Jakubowska-Siwek: „Przystanek życia” na Traugutta, „Ilustrowany Kurier Polski” 1995, nr 7, s. 4.
GRZYBOWSKI_DOM NA SZWEDEROWSKIEJ.indb 66
10.10.2019 14:17:05