IN THE PICTURE
IN THE PICTURE
Een filmconnaisseur aan het Haagse Spui Sinds 1988 programmeert Leendert de Jong Filmhuis Den Haag. Als kunsthistoricus heeft hij vooral oog voor de inhoudelijke kant van het fenomeen film. Meeslepend vertelt hij over de geschiedenis en de toekomst van de film. Ondertussen verandert om hem heen het Haagse bioscooplandschap met de heropening van Pathé Buitenhof en fusieplannen met Theater aan het Spui. Wat betekent dit voor het filmhuis? Door Lucia Alleman
Filmhuis Den Haag is sinds 1993 gevestigd in het culturele hart van Den Haag, het Spui. Aan de overkant liggen de Dr. Anton Philipszaal en het Lucent Danstheater en even verderop Pathé Spuimarkt en het pas heropende Pathé Buitenhof. Het is een passende plek voor een van de actiefste filmhuizen van Nederland. Het filmhuis presenteert jaarlijks verschillende speciale programma’s waarin de geschiedenis van de film wordt belicht. De programma’s worden met veel liefde en kennis samengesteld door Leendert de Jong en vinden vervolgens hun weg naar een tiental filmtheaters in het land. Het filmhuis beschikt sinds het vertrek van kunstencentrum Stroom over vijf zalen, een zaal voor nieuwe media, een studio waar studenten met digitale film kunnen werken én een eigen bibliotheek met een collectie die na die van het Filmmuseum de grootste van Nederland is. Archiefkasten vol met knipselkranten, oude persmappen en foto’s, waaruit Leendert de Jong materiaal put voor de kleine tentoonstellingen die de speciale programma’s omlijsten.
‘Door de jaren heen hebben wij met ons filmaanbod ons eigen publiek gecreëerd.’
ter aan het Spui. Het gebouw is ontworpen door de bekende Nederlandse architect Herman Hertzberger en is een zwierig geheel van rondingen, niveauverschillen en open ontvangstruimtes. Een glazen wand scheidt de foyers van het filmhuis en het theater. Al jaren leeft de gedachte bij het bestuur van het filmhuis om nauwer samen te werken. Toen er bij het filmhuis in september een vacature voor de directeurspost ontstond, werden de plannen concreter. Het filmhuis bracht een persbericht uit waarin het aankondigt de mogelijkheden te onderzoeken voor een nieuw centrum voor interdisciplinaire kunst. Leendert wil er nog niet veel over kwijt: ‘Het is pas zover bij het aanbreken van het nieuwe Kunstenplan, in 2013, en wij gunnen ons de komende jaren de tijd om in een werkgroep zorgvuldig te kijken wat die samenwerking kan inhouden. Het is de bedoeling om van dit gebouw een geheel te maken. Je zou het dan op een andere manier kunnen gebruiken. Volgend jaar hoop ik bijvoorbeeld samen met het Residentie Orkest een festival te organiseren ter gelegenheid van het honderdste geboortejaar van Nino Rota, de componist van veel Fellini-films en The Godfather. In de Dr. Anton Philipszaal kunnen dan symfonieën worden uitgevoerd, maar ik zou het leuk vinden als kleinere combo’s van het Residentie Orkest hier komen spelen. We hebben bijvoorbeeld een zaal met een kleine orkestbak, maar ik zou ook gebruik kunnen maken van de grote theaterzaal, waar je op de vlakke vloer een orkest kwijt kunt.‘
De Haagse situatie Leendert de Jong merkt net als iedereen in de bioscoopwereld een groeiende belangstelling voor film. ‘Door de jaren heen hebben wij met ons filmaanbod ons eigen publiek gecreëerd. De laatste tijd waren wij ook een beetje verwend: toen Babylon drie jaar geleden sloot, kwamen er opeens veel meer films op het bordje van ons filmhuis te liggen. Ik ben toen iets commerciëler gaan programmeren. Nu Pathé Buitenhof is verbouwd, met vier zalen voor arthousefilms, zal ik wat kritischer gaan kijken welke films wij programmeren. Ik ben er niet voor om veel dubbel te draaien. Dan sta je soms voor lastige keuzes. Een Lars von Trier kan ik moeilijk loslaten ook al draait Antichrist bij Pathé. Ook is het zo dat wij een paar grote films nodig hebben om ook de kleinere films te kunnen blijven vertonen.’ Fusie Filmhuis Den Haag deelt het gebouw met het Thea-
Emoties Op zijn tafel liggen enkele tientallen mapjes van programma’s waar hij aan werkt: Bette Davis, Straub en Huillet, Agnès Varda en Jacques Demy, Bo Widerberg, Algerije, Monte Hellman, enzovoort. Het is duidelijk dat films in Filmhuis Den Haag een langer leven zijn beschoren dan in de bioscoop of het arthouse. De vergeten film is een van Leenderts stokpaardjes. ‘Soms doe je dan een ontdekking, zoals Valerio Zurlini. Die regisseur heeft met alle grote acteurs van de Italiaanse en Franse cinema gewerkt, maar was hier totaal onbekend. Het is dan heel mooi als de kranten enthousiast zijn over zijn films en de zalen vol zitten.’ Het levend houden van de filmgeschiedenis is een van de taakstellingen van het filmhuis. Leendert: ‘Ik vind het interessant om na te denken hoe het verleden doorgetrokken kan worden naar het heden. Bijvoorbeeld het modernisme van Michelangelo Antonioni. Wie zijn zijn erfgenamen? Nanouk Leopold en Carlos Reygadas onder andere. Antonioni was een van de eerste filmmakers die niet geïnteresseerd was om een verhaaltje braaf van A tot Z te vertellen. Hij was meer geïnteresseerd in de psyche van de mens en gaf de toeschouwer meer gelegenheid zelf in te vullen wat hij ziet. Hij werkte met temps morts, verstilde tijd, met extreem lange shots.’ Op dit moment stelt Leendert een programma samen over het modernisme waarin hij behalve Antonioni meer cineasten wil laten zien die breken met conventies. Tegelijkertijd werkt hij aan het project Huilen in Den Haag waarin verschillende Haagse kunstinstellingen in september en oktober hun emoties tonen. Leendert: ‘Ik maak daarvoor een programma met films die tot tranen roeren. Die emoties, het meegesleept worden, dat zijn aspecten van film waar ik veel van houd. Het gebruik van close-ups en niet te vergeten muziek, geven film die sterke emotionele lading.’ 3D Aan de andere kant vindt het filmhuis het ook belangrijk om in de toekomst te kijken. Wijst de toekomst niet vooral in de richting van 3D? Leendert: ‘Oh ja, fantastisch. Ik heb in het verleden twee festivals georganiseerd van driedimensionale films uit de jaren vijftig. Je zag bij de eerste films speren en wilde beesten het doek uitvliegen, nu zoeken regisseurs het meer in de diepte. Hitchcock moest van de studiobazen ook een 3D-film maken. Daar had hij kennelijk geen zin in en Dial M for Murder is dan ook een rare 3D-film geworden, een Kammerspiel, waarbij eigenlijk het enige goede driedimensionale moment is wanneer Grace Kelly een schaar pakt en haar belager neersteekt. Maar ik vind niet dat het merendeel van de films in 3D uitgebracht moet worden, zoals sommige Hollywoodproducenten denken. Ik vind het ook best vermoeiend om bij Avatar 160 minuten met zo’n bril op te zitten, maar qua 3D is het toch echt genieten. Ik kan niet wachten op de eerste Béla Tarr in 3D.’
‘3D? Oh ja, fantastisch, maar ik vind niet dat het merendeel van de films in 3D uitgebracht moet worden, zoals sommige Hollywoodproducenten denken.’
Foto Ilona van Genderen Stort.
14
Op locatie
Cinemeerse Hoofddorp
Leendert de Jong van Filmhuis Den Haag
Cinema Paradiso wordt Cinemeerse Al jaren is er sprake van een nieuwe bioscoop in Hoofddorp. Het plan stond al die tijd bekend als Cinema Paradiso en was onderdeel van een nieuwbouwproject met woningen en winkels. De projectontwikkelaar ging failliet en Delta Development Group stapte in. Op 15 januari presenteerde de ontwikkelaar de exploitanten van de nieuwe bioscoop: Frits en Irma Nieuwenhuizen, die van Cinemagnus in Schagen zo’n succes maakten. De bioscoop in Hoofddorp gaat Cinemeerse heten en krijgt acht zalen, waarvan de grootste 160 stoelen heeft. Alle zalen worden voorzien van een digitale projector. IJs en weder dienende is Cinemeerse eind 2011 klaar. Een nieuwe bioscoop in drie maanden In september 2007 sloot CinemaAnnex in Woerden. Sindsdien is Geert Dolfing bezig een nieuwe locatie te vinden. Nu heeft hij een leegstaande hal gevonden aan de Rosmolenlaan. Op 20 januari ontving hij de bouwvergunning. Dolfing: ‘Woerden is een groeiende stad. Bovendien rukt Leidsche Rijn op. De mensen hier gaan nu naar Pathé Arena of naar Gouda naar de bioscoop, of niet. De laatste jaren is het centrum vernieuwd. Een bioscoop hoort er gewoon bij.’ Er komen zes zalen in de nieuwe bioscoop, waarvan de grootste 174 stoelen heeft. Het wordt een enorm karwei, want binnen drie maanden moet de bioscoop klaar zijn. Opening: 15 april. Nieuwe bioscoop in suikerfabriek Aan de rand van het centrum van Bergen op Zoom staat de verlaten suikerfabriek De Zeeland. Het complex werd onlangs gekocht door projectontwikkelaar Gebri. In De Zeeland komen winkels, een eetgelegenheid en een bowlingbaan. Ook een XL-supermarkt is al gecontracteerd. Daarnaast er is ruimte voor een bioscoop. Carlo Lambregts van CinemActueel is geïnteresseerd, want zijn bioscoop uit de jaren 70 is niet meer zo actueel. Maar August-Jan van Hapert van Gebri is nog aan het puzzelen. Van Hapert: ‘We zijn nu aan het kijken hoe we De Zeeland optimaal kunnen vullen. We zijn in gesprek met verschillende partners, waaronder ook verschillende bioscoopondernemers. De puzzel moet voor juli opgelost zijn, want dan moet het plan zijn indiend bij de gemeente.’ 15
‘Don’t make me stay home. You know how I hate doing nothing.’ (Grace Kelly als Margot in Dial M For Muder)
‘I detest cheap sentiment.’ (Bette Davis als Margo Channing in All About Eve)