EGILEAK: Iranzu Fernรกndez eta Irati Cuesta.
AURKIBIDEA: Kokapena……………………………………………………………………………-3Biotopoa……………………………………………………………………………..-4Giza jardueren ingurumen ondorioak…………………………………………….-5Biozenosia………………………………………………………………….-6-, -7-, -8Harreman trofikoak……………………………………………………………-9-, -10Bibliografia………………………………………………………………………….-11-
-2-
KOKAPENA: Bizkaiako kostaldearen iparraldean kokatuta dago. Oka ibaiak sortzen duen padura da. Bizkaiko kostaldeko basa- ingurune garrantzitsuena da, Busturialdeko eskualdean dagoena. Gaztelugatxe Donieneko Biotopoa Bizkaiko itsasbazterrean dago, Bilbotik 30 km-tara. Bakioko hondartza eta Matxitxakoko lurmuturraren artean kokatutako itsas-eremu estu hau oso gune paisajistikoa da, Aketxeko eta Gaztelugatxeko uharteak bertan barruan daudelarik. Biotopoaren mendebaldea Bakioko udalerrian dagoen bitartean, ekialdea Bermeoko lurretan dago. Bi udalerri hauek lotzen duen errepidea kostarekiko paraleloa da. Uharteei dagokionez, Txatxarramendi eta Sandinderi uharteak padura barruan daude, Sukarrietan; eta Izaro (Bermeo), itsasoan.
-3-
BIOTOPOA: KLIMA: Kantauri eremuan Iparreko norantza duten haizeak nagusi dira. Iparmendebaldeko haizeak batez ere Britaniar Uharteetan eta Ipar Itsasoan kokatzen diren presio baxuko guneak atlantikoko antizikloiarekin kontaktuak jartzen direnean sortzen dira. Bere “fetch” distantzia (norantza eta abiadura konstantea mantenduz leku zehatzera heldu arte haizeak egiten duen distantzia). 2,5 eta 3 m arteko alturako olatuak sortzen dituzte. Oso baldintza berezietan, apirilean eta maiatzean gehien bat, Mendebaldeko haizeek ,9 m-ko olatuak sortzen dituzte. TEMPERATURA: Eremuaren batezbesteko tenperatura 13 ºC-koa da eta urteko tenperaturarik altuena (abuztua) eta baxuenaren (urtarrila) artean 12 ºCkoa da. EURI KOPURUA: Eremuaren batezbesteko euriztapena 2l/m-koa da eta 150200 egunetan zehar gutxi gora-behera egiten du. KOORDENATUAK: Hona hemen Urdaibaiko Biosfera Erreserbaren koordenatuak: 43º 22´ 0´´N, 2º 41´ 0´´ W. ALTITUDEA: Urdaibaiko ia eremu osoa itsasoaren mailan dago, baina inguruko eremua menditsua denez 500-1.000m-tara dago gutxi gora-behera. LAUTADA: 224, 5238km²-ko azalera dauka eremu babestua.
-4-
GIZA JARDUEREN INGURUMEN ERAGINAK:
Laidako hondartza
Laidako hondartza, eta hondoan Sukarrieta.
Urdaibai itsasadarra Sukarrietan. Argazkietan ikusten den bezala, gizakion erruarengatik Urdaibaiko eremuak, naturalak izatetik artifizialak izatera lortu dugu. Animalien kantitatea gutxitu egin da, leku gutxiago eta kutxaduraren hondorioz. Hau da, guk gauza guztien errudunak gara naturan.
-5-
BIOZENOSIA: Hainbat animalia txiki lehortarren espezie askok iragaten du negua Urdaibai Erreserbako paduretan eta landazabal guneetan. Garrantzi berezia hartzen du ingurune honek, Europa iparraldean hotzaldiak hasten direnean, hegazti askok bertatik iheska urdaibaira jotzen dutelako. Ogoùoko itsaslabarretan eta Izaro irlan kaio hauskarak eta hankahorien koloniak aurkitu ahal ditugu eta haiekin batera ubarroi mokodunen ugalkoloniak, belatz handiak,... . Hegaztietaz aparte, beste ekosistema batzuetara moldatuak dauden animaliak aurkitu ditzakegu. Ugaztunen artean basurdea, azkonarra, azeria, katajineta eta urtxintxa dira nabarienak. Narrastiak eta anfibioak ere ugariak dira: arrabioak, zapoak eta igelak, muskerrak‌ •
Hona hemen Urdaibaiko animalien zerrenda:
-Arrainak Aingira
Anguilla anguilla
Barbo arrunta
Barbas graelsii
Ezkailua
Phoxinus phoxinus
Ibai amuarraina
Salmo trutta morpha fario
Iparraldeko loina txikia
Chondrostoma miegii
Hondoetako korrokoia
Chelon labrosus
Mazkar arantzagabea
Barbatula barbatula
Platuxa latza
Platichthys flesus
Bokaletako zarboa
Pomatoschistus microps
-Anfibioak Apo arrunta
Bufo bufo
Arrabioa
Salamandra salamandra
Baso-igel gorria
Rana temporaria
Baso-igel iberiarra
Rana iberica
Ur-igela
Rana perezi
Zuhaitz igela
Hyla arborea
Uhandre marmolairea
Triturus marmoratus
Uhandre palmatua
Triturus helveticus
Txantxikua
Alytes obstetricans
Eskinko hiruatza
Chalcides chalcides
-Narrastiak Musker berdea
Lacerta viridis
Schreiber muskerra
Lacerta schreiberi
Sugandila bizierrulea
Lacerta vivipara
Horma-sugandila
Podarcis muralis
Sugandila iberiarra
Podarcis hispanica
-Ugaztunak Zirauna
Anguis fragilis
Muxar grisa
Glis glis
Basa-sagua
Apodemus sylvaticus
Lursagu gorria
Clethrionomys glareolus
Lursagu lusitaniarra
Microtus lusitanicus
-6-
Lursagu mediterraneoa Microtus duodecimcostatus Satain piriniarra
Microtus pyrenaicus/Pitymys pyrenaicus
Satitsu arrunta
Crocidura russula
Ur-satitsu hankazuria
Neomys foediens
Azkonarra
Meles meles
Basakatua
Felis silvestris
Basurdea
Sus scrofa
Ipurtatsa
Mustela putorius
Katagorria / Urtxintxa
Sciurus vulgaris
Katajineta
Genetta genetta
Lepazuria
Martes foina
Orkatza
Capreolus capreolus
Triku arrunta
Erinaceus europaeus
•
Hona hemen Urdaibaiko landareen zerrenda:
Pikondoa (Ficus carica) IIntxaurrondoa (Juglans regia) Hurritza (Corylus avellana) Haltza (Alnus glutinosa) Erramua Zumar hostotxikia Haritza Ipar burua (juniperus communis) Itsas lilipa (Pancratium maritimum) •
Hona hemen Urdaibaiko onddoen zerrenda: -7-
Marasmio gurpiltxoa (Marasmius rotula) Urretxa (Russula cyanoxantha) Gibelurdina (Russula virescens) Kaskabeltza (Boletus pinicola) Belardi-ezkoa (Hygrocybe pratensis) Azpibeltz tintausain-argia (Agaricus xanthoderma) Pinudi-gibelubela (Russula sardonia) Orribeltz berdexka (Panaeolus sphinctrinus var. sphinctrinus) Onddo hankagorria (Boletus erythropus)
SAILKAPENA: Ekoizleak. Lehenengo mailako kontsumitzaileak.
Bigarren mailako kontsumitzaileak. Hirugarren mailako kontsumitzaileak. Deskonposatzaileak.
-8-
HARREMAN TROFIKOAK: SARE TROFIKOA:
-9-
KATE TROFIKOA:
Animalien artean faktore biotiko batzuk sortzen dira: - Ugalketari dagokionez: Familiak, asoziazio taldekoiak, asoziazio sozialak, koloniak, ‌ . - Elikadurari dagokionez: Mutualismoa, komentsalismoa, inkilinismoa, parasitismoa, harraparitza, ‌ .
-10-
BIBLIOGRAFIA: • •
Wikipedia “entziklopedia askea”. Urdaibai.org.
•
Urdaibaiko animaliak.
•
Urdaibaiko fauna Euskal Herria.
•
Animalien irudiak.
-11-