« Γνωριμία με τον Σαίξπηρ»
ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΔΙΑΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
«ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»
Μάθημα : Σεμινάριο Παιδαγωγικών Εφαρμογών Διδάσκουσα: Μ Σφυρόερα Εργασία με θέμα : « Γνωριμία με τον Σαίξπηρ», ένα διδακτικό σενάριο για την διδασκαλία του μαθήματος της Θεατρικής Αγωγής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση με την χρήση των Τεχνολογιών της Επικοινωνίας και Πληροφορίας.
Σκουρλά Μαρία Α.Μ: 5291
Αθήνα ,Ιούλιος 2009 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Α΄ΜΕΡΟΣ
Εισαγωγή Η συμβολή των νέων τεχνολογιών στη διδακτική Το παράδειγμα της Θεατρικής Αγωγής Β΄ ΜΕΡΟΣ
Διδακτικό σενάριο « Γνωριμία με τον Σαίξπηρ» Περίληψη Επιλογή θέματος Διδακτικοί Στόχοι Μεθοδολογία Απαιτούμενος χρόνος Ηλεκτρονικές διευθύνσεις Υλοποίηση-Δράσεις Διδακτικό Υλικό Αξιολόγηση Συμπεράσματα Βιβλιογραφία Ηλεκτρονικές Πηγές ΕΙΣΑΓΩΓΉ
Το σύγχρονο σχολείο βρίσκεται μπροστά σε μια νέα πρόκληση. O ρόλος του στο νέο περιβάλλον της «ηλεκτρονικής μάθησης» περισσότερο από ποτέ αναδεικνύεται σε καθοριστικό παράγοντα στην κοινωνία της πληροφορίας και της γνώσης. Η νέα πραγματικότητα προβάλλει επιτακτικά στο εκπαιδευτικό μας σύστημα το μετασχηματισμό και τον επαναπροσδιορισμό των διδακτικών του στόχων .Το σχολείο καλείται να ανταποκριθεί στις κοινωνικές ανάγκες και στις προσδοκίες των μαθητών . Οι εκπαιδευτικοί και το σχολείο του σήμερα έχουν την υποχρέωση να εξασφαλίσουν για όλους τους μαθητές ίσες ευκαιρίες στη μάθηση και να εργαστούν , έτσι ώστε ν’ αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια που θα τους
καταστήσουν ικανούς να παρακολουθούν τα τεχνολογικά επιτεύγματα, να εξοικειώνονται με τα νέα δεδομένα και να συμμετέχουν ενεργά στον ψηφιακό κόσμο. Στο σύγχρονο σχολείο ο εκπαιδευτικός με την εφαρμογή των Νέων Τεχνολογιών κυρίως του Η/Υ, με τη χρήση των πολυμέσων στη σχολική τάξη αισθάνεται ότι ο διδακτικός και παιδαγωγικός του ρόλος αλλάζει. Οι Νέες Τεχνολογίες με τη δυναμική που διαθέτουν στις μέρες μας και ιδιαίτερα σε μαθήματα της αισθητικής αγωγής (Θέατρο, Μουσική, Εικαστικές Τέχνες) μπορούν ν’ αξιοποιηθούν διδακτικά από κάθε ειδικότητα και γνωστικό αντικείμενο μάθησης και να συνεισφέρουν στην ποιοτική αναβάθμιση και βελτίωση της διδακτικής πρακτικής σε μια κατεύθυνση, όπου οι μαθητές θα ερευνούν, θα ανακαλύπτουν, θα μαθαίνουν και θα θέτουν στόχους . Συγκεκριμένα στο διδακτικό σενάριο που θα ακολουθήσει «Γνωριμία με τον Σαίξπηρ» στα πλαίσια του μαθήματος της Θεατρικής Αγωγής για την Ε΄ και ΣΤ’ τάξη του δημοτικού θα χρησιμοποιηθούν οι δυνατότητες των Νέων Τεχνολογιών καθώς εκπαιδευτικοί και μαθητές ως μια ομάδα θα πειραματιστούν με εργαλεία ,μέσα και προγράμματα με τρόπο συνεργατικό και αλληλεπιδραστικό.
ΜΕΡΟΣ Α΄ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ
H προσέγγιση των Νέων Τεχνολογιών και η ενσωμάτωσή τους στο μαθησιακό περιβάλλον μπορούν να ενισχύσουν τόσο το εκάστοτε γνωστικό αντικείμενο όσο και την διδακτική γενικότερα. Οι εκπαιδευτικοί συνδυάζοντας τις Νέες Τεχνολογίες με διαγνωστικές μεθόδους μπορούν να ενθαρρύνουν τους μαθητές, να δημιουργούν νέες αναπαραστάσεις χρησιμοποιώντας διαφορετικά γνωστικά μοντέλα και να πειραματίζονται στην προσπάθειά τους να προσεγγίσουν αφηρημένα προβλήματα (Turkle & Papert, 1990. Papert, 1993).
Στο νέο μαθησιακό περιβάλλον ο ρόλος του καθηγητή και συγκεκριμένα του θεατρολόγου αποβαίνει περισσότερο οργανωτικός, καθοδηγητικός, βοηθητικός, συμβουλευτικός, συντονιστικός, αντιαυταρχικός σε σχέση με το δασκαλοκεντρικό σχολείο του παρελθόντος όπου κυριαρχούσε η μετωπική διδασκαλία και όσο αναφορά την θεατρική παιδεία δυστυχώς η στείρα απομνημόνευση κείμενων. Ενώ στην παραδοσιακή Διδακτική τα εποπτικά μέσα είχαν συνήθως σκοπό να εμπλουτίσουν την διδασκαλία, στην Εκπαιδευτική Τεχνολογία η διαδικασία της διδασκαλίας – μάθησης ρυθμίζεται από τα τεχνικά μέσα. ( Ι. Κανάκη, Διδασκαλία και μάθηση με σύγχρονα μέσα επικοινωνίας. Από την έκφραση του προσώπου ως τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, Αθήνα 1987, σ. 11 και 12.) Ειδικότερα ο θεατρολόγος προκειμένου να πετύχει τους διδακτικούς στόχους που θέτει η διερευνητική και βιωματική μάθηση στο νέο μαθησιακό περιβάλλον των πολυμέσων και του διαδικτύου θα πρέπει να οργανώνει, σχεδιάζει, και πραγματοποιεί έτσι τη διδασκαλία του μαθήματός του, ώστε να μην επαναπαύεται στην παραδοσιακή διδακτική πρακτική . Εξάλλου σ’ ένα σύγχρονο ανταγωνιστικό περιβάλλον της μεταμοντέρνας κοινωνίας μας απαιτείται ανανέωση, αλλαγή τόσο των μέσων διδασκαλίας όσο και στη χρήση, δηλαδή αξιοποίηση των λεγόμενων μοντέλων διδασκαλίας και μάθησης. Ο βασικός ρόλος των Νέων Τεχνολογιών στη μάθηση είναι να συμβάλλουν δημιουργικά με νέες μορφών διδασκαλιών μέσα από τις οποίες οι μαθητές να οδηγούνται σε υψηλότερα επίπεδα κατανόησης – και συγκεκριμένα στην κατανόηση του περίπλοκου θεατρικού κώδικα. Οι Νέες Τεχνολογίες θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να στηρίζουν τις προσπάθειες μαθητών για κατανόηση και όχι για μηχανική απομνημόνευση, για να προάγουν την εννοιολογική αλλαγή, τη μεταγνωστική επίγνωση και ευελιξία. Ακόμη για να γεφυρώσουν το χάσμα που υπάρχει σήμερα μεταξύ δραστηριοτήτων που επιτελούνται στο σχολείο και αυτών που είναι αυθεντικές πολιτισμικές δραστηριότητες ( Βοσνιάδου, 1998). Συγκεκριμένα οι νέες τεχνολογίες στην διδακτική οδηγούν τον μαθητή στο: • • • • • •
Να γνωρίσει τα όρια των ηλεκτρονικών μέσων. Να έχει πρόσβαση στην πληροφόρηση (εικόνες και πολλαπλές αναπαραστάσεις με συνδυασμό κειμένου). Να αντιληφθεί ότι ο ηλεκτρονικός υπολογιστής συνδέεται και με την πληροφόρηση που αφορά και σε πολιτιστικά θέματα( θέατρο) και στην ανθρωπιστική παιδεία. Να επικοινωνήσει μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ( ανταλλαγή μηνυμάτων (e-mail) για συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων. Να δημιουργεί ο ίδιος προσωπικά του κείμενα , να τα επεξεργάζεται και να τα παρουσιάζει. Να εξοικειωθεί με την αναζήτηση πληροφοριών χρησιμοποιώντας λέξεις κλειδιά στο Internet .
• • • •
Να κάνει χρήση εκπαιδευτικών σεναρίων, λογισμικών, προγραμμάτων και ψηφιακών παιχνιδιών για τις ενότητες των μαθημάτων. Να συμφιλιωθεί όσο γίνεται περισσότερο με τις νέες μορφές κειμένων τα οποία χαρακτηρίζονται πολυτροπικά. Να εξοικειωθεί με τους «έξυπνους διαδραστικούς πίνακες», αντί των παλιών και γνωρίμων «μαυροπινάκων». Να έχει τη δυνατότητα για εικονικές περιηγήσεις σε χώρους όπου θα αναπλάσει με τη φαντασία του την εποχή και θα εξάγει συμπεράσματα για την κοινωνία , τη θρησκεία, την τέχνη κτλ.
Είναι ενδιαφέρον ότι στη διάρκεια της βιομηχανικής επανάστασης μιλούσαν για μια εκπαίδευση με τα τρία R -> Reading, writing, rhythmic, σήμερα οι παιδαγωγοί μιλούν για μια εκπαίδευση με τα τρία C -> Children, Computer, Communication.(Α. Ράπτη, Α. Ράπτη. Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της Πληροφορικής. Ολική προσέγγιση Α’ τόμο. Αθήνα 2001, και Γ. Παπά, Η Πληροφορική στο σχολείο, Αθήνα 1989) Η διαδικασία της διδασκαλίας και της μάθησης υποστηρίζεται από μια ποικιλία εκπαιδευτικών μέσων τα οποία: • • •
προσφέρουν πληροφορίες (γνώσεις) βοηθούν το μαθητή να οργανώσει τις γνώσεις του συντελούν στην οικοδόμηση της προσωπικότητάς του
Η ταχύτητα και η απόλυτη ακρίβεια των Η/Υ αναδεικνύει τον υπολογιστή ανεπανάληπτο διδακτικό μέσο και αναπροσαρμόζει τις διδακτικές πρακτικές του σύγχρονου σχολείου. Σκοπός της διδασκαλίας είναι το «γνώριζε πως….» και όχι το «γνώριζε ότι». (Α.Δ. Βακαλούδη, Η παιδαγωγική αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών στη διαμόρφωση της Διδακτικής (με δύο διδακτικές προτάσεις στο: Επτάκυκλος τευχ. 76, Αθήνα Ιούνιος 2000, σ. 218.) Οι Νέες Τεχνολογίες με τη δυναμική που διαθέτουν στις μέρες μας μπορούν ν’ αξιοποιηθούν διδακτικά από κάθε ειδικότητα και γνωστικό αντικείμενο μάθησης και να συνεισφέρουν στην ποιοτική αναβάθμιση και βελτίωση της διδακτικής πρακτικής σε μια κατεύθυνση, όπου οι μαθητές: • • • • •
θα ερευνούν, θα ανακαλύπτουν, θα μαθαίνουν, θα θέτουν στόχους θα βιώνουν το κάθε μάθημα και την κάθε διδασκαλία.
Εκ
είνο
που
παίζει μεγαλύτερο ρόλο πέρα από την εξοικείωση των Εκπαιδευτικών με τις Νέες Τεχνολογίες είναι κυρίως : οι στάσεις η παιδαγωγική γνώση και εμπειρία ο προσανατολισμός σε στόχους αναπτυξιακούς και μετασχηματιστικούς • η εφαρμογή βιωματικών-επικοινωνιακών δραστηριοτήτων και διαδικασιών • η κατάλληλη τεχνολογική κατάρτιση που συνδυάζει θεωρία και πράξη • οι ευκαιρίες για κριτικές και δημιουργικές δραστηριότητες • η ποιότητα του εκπαιδευτικού λογισμικού (Α. Ράπτης-Α. Ράπτη, Μάθηση και Διδασκαλία στην Εποχή της Πληροφορίας,2007, σελ130). • • •
ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ
«….το θέατρο είναι ο τόπος συνάντησης ανάμεσα στη μίμηση και σε μια δύναμη μεταμόρφωσης που λέγεται φαντασία , η οποία δε φέρνει αποτέλεσμα αν παραμείνει στο μυαλό. Πρέπει να διαπεράσει όλο το σώμα..» ( Μπρουκ, Πίτερ, 2002.Νήματα Χρόνου, Αθήνα, ΚΟΑΝ, σ.41). Από την εποχή του Αισχύλου μέχρι σήμερα, το θέατρο έζησε πολλές περιπέτειες αλλά αυτό που παρέμεινε αναλλοίωτο είναι: η επιθυμία του ανθρώπου να επικοινωνήσει με όμοιούς του μέσω κάποιας μορφής έκφρασης που δεν εγγράφεται στην πεζή καθημερινότητα, και η διάθεση του να υποκύψει στη μαγεία ενός έργου τέχνης που πλάθεται μπροστά στα μάτια του και που αναφέρεται άμεσα στην ανθρώπινη ύπαρξη. (Μπακονικόλα, Χ.,1998,Η τέχνη του Θεάτρου, Γ.Γ.Ν.Γ, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών,σ.15) Η θεατρική Αγωγή είναι ένα σύστημα εκπαίδευσης. Μελετά και καλλιεργεί την έκφραση και την επικοινωνία βάζοντας τις βάσεις για δημιουργία. Το θέατρο όπως και το παιχνίδι, συνδέεται με την ανάγκη του παιδιού να εκφραστεί δημιουργικά απέναντι στον κόσμο και την πραγματικότητα, μέσα από μια συμβολική γλώσσα. Στο σχολείο , το θέατρο λειτουργεί παιδαγωγικά , ως μέσο έκφρασης ,γνώσης, επικοινωνίας και ενσυναίσθησης. Καλλιεργεί την προφορική γλώσσα και τη γλώσσα του σώματος. Ενισχύει την ατομική έκφραση, ενώ συμβάλλει αποτελεσματικά και στη λειτουργία της ομάδας. Η συναισθηματική του ζωή ισορροπεί καθώς μαθαίνει να πιστεύει στον εαυτό του και να σέβεται τους κανόνες της συνύπαρξης. Ως προς την καλλιτεχνική του διάσταση, το θέατρο στο σχολείο είναι άμεσα συνδεδεμένο με την παιδαγωγική του φύση και ιδιότητα. Το παιδί προσεγγίσει τους σύνθετους κώδικες της θεατρικής επικοινωνίας ( θεατρική παράσταση) και δημιουργεί έναν ποιητικό χώρο συμβόλων με το σώμα, τα αντικείμενα και το λόγο.
Το θέατρο καταργεί το μονόδρομο - από το μάθημα στην έδρα στο μάθημα στον κύκλο και ενεργοποιεί την αυτενέργεια του μαθητή. Η προσωπική συμμετοχή του μαθητή στην επεξεργασία του γνωστικού αντικειμένου οδηγεί σε μια γόνιμη μέθοδο πρόληψης.
Τέλος η θεατρική γλώσσα συμβάλλει στη διαπολιτισμική επικοινωνία και στη διαθεματική γνώση στο σχολείο. Το σύνολο των δράσεων που προτείνονται είναι απολύτως συμβατό με το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Θεάτρου για την Πρωτοβάθμια εκπαίδευση (Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος ΣπουδώνΘεάτρου.:http://www.pischools.gr/download/programs/depps/7depps aps_Theatrou.pdf ) και ορίζει ως γενικές κατευθύνσεις: • • • • •
τη σωματική και κινησιολογική ανάπτυξη την ψυχοσωματική έκφραση την ανάπτυξη της γλωσσικής και εκφραστικής ικανότητας την καλλιέργεια της αισθητικής έκφρασης την ευαισθητοποίηση στο θέατρο
Οι δράσεις αυτές είναι δυνατό να οργανωθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελέσουν ένα ολοκληρωμένο Πολιτιστικό Πρόγραμμα, το οποίο είναι το ιδανικό πλαίσιο για μια συστηματική και εις βάθος δουλειά όχι μόνο στη Θεατρική Αγωγή, αλλά και στους υπόλοιπους τομείς της Αισθητικής Αγωγής. Στα πλαίσια της Θεατρικής Αγωγής οι μαθητές γνωρίζουν τις αρχές του θεάτρου. (Θεατρική Αγωγή, Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού, Βιβλίο Δασκάλου, Ο.Ε.Δ.Β.)
Σωματική έκφραση
Οι μαθητές μέσα από ασκήσεις- παιχνίδια που καλλιεργούν σωματικές και φωνητικές ικανότητες, ενεργοποιούν τις αισθήσεις ,κατακτούν το χώρο και επικοινωνούν με τους άλλους. Στη θεατρική αγωγή ο μαθητής έχει πάνω από όλα σκοπό τη δημιουργική έκφραση.
Φαντασία – Μίμηση – Μεταμόρφωση
Σύμφωνα με την Κ. Κακούρη, τα γενετικά στοιχεία της τέχνης του θεάτρου είναι η μίμηση, η φαντασία, και η ηδονή του θεάσθαι. Η μίμηση για το παιδί είναι σημαντικό εργαλείο γιατί το παιχνίδι μίμησης δίνει διέξοδο σε πρακτικές ανάπτυξης, εκτόνωσης και κοινωνικής ένταξης. Ο Αριστοτέλης στην Ποιητική ( 4/1447a, 1448b ελληνική μετάφραση Δρομάζου.Σ) του υποστηρίζει ότι όλες οι τέχνες είναι μιμήσεις και διαφέρουν μόνο ως προς τον τρόπο που μιμούνται ή ως προς το αντικείμενο της μίμησης. Άρα η τέχνη ως μίμηση δεν είναι δουλική αναπαράσταση της πραγματικότητας , αλλά ελεύθερη και δυναμική δημιουργία. Παντομίμα
«….παντομίμα είναι η γλώσσα της ψυχής» Marcel Marceau.
Η παντομίμα μπορεί να αξιοποιηθεί μέσα στην τάξη για παιδαγωγικούς ρόλους. Είναι ένας ουσιαστικός παράγοντας εξοικείωσης του μαθητή με το θέατρο που μπορεί να εκληφθεί ως αυτόνομη μορφή θεατρικής έκφρασης ή ως παράγοντας εξοικείωσης των μαθητών με το σώμα τους και τους θεατρικούς κώδικες( Muller,1986,Πλωρίτης,1960).
Αυτοσχεδιασμός
Ο αυτοσχεδιασμός χρησιμοποιεί τα στοιχεία της φαντασίας, μίμησης και μεταμόρφωσης. Οι μαθητές θα αυτοσχεδιάσουν με ερέθισμα ένα αντικείμενο, μια λέξη, ή ακόμα πάνω σε ένα αρχικό σενάριο. Ακόμα μπορούν να συνθέσουν ομαδικούς αυτοσχεδιασμούς αντλώντας εμπειρίες της καθημερινής ζωής έχοντας ευρηματικότητα .Ο αυτοσχεδιασμός αποτελεί μια ενότητα με αρχή, μέση και τέλος.
Δραματοποίηση
Δραματοποίηση θεωρείται η θεατρική απόδοση μιας εικόνας, ενός αφηγήματος, μιας μουσικής. Αρχικά εντοπίζουμε τα πρόσωπα, το δραματικό χώρο και χρόνο, τα γεγονότα. Η δημιουργία αυτή είναι αποτέλεσμα βιωματικής, ομαδικής συνεργασίας. Το παιδί προσεγγίζει τη δράση με το σώμα και τη φωνή. Γνωρίζει το θεατρικό φαινόμενο και εφαρμόζει τους θεατρικούς κώδικες.
Εργαστήρι γραφής
Οι μαθητές με απλές γλωσσικές ασκήσεις και αφηγηματικές τεχνικές πειραματίζονται πάνω στην αφήγηση μιας ιστορίας ή ενός προφορικού κειμένου. Έπειτα αυτοσχεδιάζουμε με κίνηση και λόγο πάνω στις ενότητές δράσεις του κειμένου. Ακόμα οι μαθητές γίνονται οι ίδιοι συγγραφείς μιας ιστορίας ή ακόμα και ενός κόμικς.
Παράσταση
Η προετοιμασία της θεατρικής παράστασης περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια: 1. 2. 3. 4.
Ανάλυση της δράσης. Αυτοσχεδιασμοί Διανομή ρόλων και ανάθεση δραστηριοτήτων Σχεδιασμός και υλοποίηση ηχητικών, μουσικών και εικαστικών στοιχείων.
ΜΕΡΟΣ Β΄ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ « ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΣΑΙΞΠΗΡ»
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο διδακτικό σενάριο « ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΣΑΙΞΠΗΡ» με την χρήση βιωματικής-επικοινωνιακής διδασκαλίας και συνεργατικής μάθησης μέσα από μια σειρά από δραστηριότητες καθώς και την εφαρμογή τεχνολογίας , ο εκπαιδευτικός είναι ο εμψυχωτής και οργανωτής μάθησης( Piaget J.S.,1979, « Το μέλλον της Εκπαίδευσης», σ.22. )
της και της της
Ο σχεδιασμός είναι μια πρόταση που θα τεθεί από τον εκπαιδευτικό απέναντι στις καταπιεστικές δομές του Αναλυτικού Προγράμματος ( Χρυσαφίδης ,2001, Βιωματική Επικοινωνιακή Διδασκαλία σελ.114 ) με σκοπό να κινητοποιήσει την ομάδα καθώς βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή του είναι η ενεργός συμμετοχή όλων των μαθητών. Οι σύγχρονες τάσεις στις θεωρίες της μάθησης και της παιδαγωγικής συγκρίνουν στο ότι βασικός ρόλος του σύγχρονου σχολείου είναι το ….να μάθει το παιδί πώς να μαθαίνει ( Κολιάδης Ε., 1997, σ.30 ). Στο διδακτικό σενάριο που θα ακολουθήσει το μάθημα της θεατρικής αγωγής μέσα από την Εκπαιδευτική Τεχνολογία ( educational technology) αποβλέπει σύμφωνα με τον Φλουρή .Γ (1989, Τεχνολογία και Εκπαίδευση ) στα εξής: • •
Να συγκεράσει αρμονικά την επιστημονικοποίηση της μάθησης με την τέχνη της διδασκαλίας. Να καλυτερεύσει την ποιότητα των μαθησιακών συστημάτων και να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα της απόδοσης του μαθητή.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Οι Νέες Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην εκπαίδευση δίνουν την δυνατότητα στα περισσότερα γνωστικά αντικείμενα όπως και στην θεατρική αγωγή- να δοθούν στους μαθητές με τρόπο άμεσο, σύγχρονο αλλά και δημιουργικό. Η εργασία επεξεργάζεται τους τρόπους και τις δραστηριότητες με τους οποίες οι μαθητές θα έρθουν κοντά στο μεγάλο δραματουργό Ουίλιαμ Σαίξπηρ και το ολοκληρωμένο αποτέλεσμα των δράσεων αυτών.
ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΤΟΣ
Στο σχολικό βιβλίο «Θεατρική Αγωγή» των τάξεων Ε΄, ΣΤ΄ του δημοτικού , οι μαθητές καλούνται να αυτοσχεδιάσουν πάνω σε σκηνές του έργου Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας ( Υποδοχή του βασιλιά Θησέα ), να ζωγραφίσουν την ατμόσφαιρα του έργου και να μεταφέρουν την ονειρική σκηνή. Αυτό αποτέλεσε το ερέθισμα της συγκεκριμένης επιλογής καθώς κριτήριο του θέματος είναι να υπάρχει ως σημείο αναφοράς στο σχολικό εγχειρίδιο. Κεντρικός όμως άξονας του συγκεκριμένου project είναι να γνωρίσουν οι μαθητές μέσα από εφαρμογές των Νέων Τεχνολογιών αλλά και των τεχνικών της Θεατρικής Αγωγής τα παρακάτω: • • • • • • •
τον Σαίξπηρ ως άνθρωπο της Αναγέννησης τις ιδιαιτερότητες της Ελισαβετιανής Σκηνής τα θέματα των έργων του Σαίξπηρ τις βασικές έννοιες του θεάτρου του Σαίξπηρ την εποχή του τα θεατρικά του Σαίξπηρ το έργο « Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας»
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Α. Γνωστικοί στόχοι •
Να βρουν οι μαθητές πληροφορίες για το ελισαβετιανό θέατρο και τη λειτουργία του και παράλληλα να γνωρίσουν τον συγγραφέα Σαίξπηρ και περιληπτικά τα έργα του.
•
Να αντιληφθούν τα πολιτικά, κοινωνικά και πολιτιστικά στοιχεία της εποχής.
•
Να γνωριστούν τόσο με το Εθνικό Θέατρο όσο και με το Θεατρικό Μουσείο και να ενημερωθούν για την σημερινή εξέλιξη τους ( ψηφιακή βιβλιοθήκη).
•
Να ενημερωθούν για πολιτιστικές εκδηλώσεις μέσω του Διαδικτύου.
•
Να ανακαλύψουν τις δυνατότητες που έχει το σώμα τους .
•
Να καλλιεργηθούν αισθητικά.
Β. Παιδαγωγικοί στόχοι
•
Να οικοδομήσουν τη γνώση αναλαμβάνοντας κεντρικό και ενεργητικό ρόλο μέσω της ανακάλυψης και διερεύνησης στη μαθησιακή διδασκαλία.
•
Να αφομοιώσουν τις γνώσεις μέσα από την λυτρωτική και απελευθερωτική διάσταση του θεατρικού παιχνιδιού.
•
Να καλλιεργήσουν την ικανότητα τους να συλλέγουν πληροφορίες ως προς τη χρησιμότητά του.
•
Να επηρεαστούν θετικά οι μαθητές που συμμετέχουν λιγότερο μέσα από τη βοήθεια της ομάδας και του ομαδικού τρόπου εργασίας.
•
Να νιώσουν τη χαρά της δημιουργίας .
Γ. Στόχοι ως προς τη χρήση νέων τεχνολογιών
•
Να αναπτύξουν δεξιότητες αναζήτησης , επιλογής και αξιοποίησης πληροφοριών στο διαδίκτυο.
•
Να εξοικειωθούν με ανοικτά περιβάλλοντα μάθησης.
•
Να χειριστούν προγράμματα του Office ( Word, Power Point , Internet ) αλλά και πιο εξειδικευμένα (Scratch).
•
Να επικοινωνήσουν ηλεκτρονικά με χρήση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail ) αρχικά με βοήθεια και στη συνέχεια με σταδιακή αυτονόμηση.
•
Να μορφοποιήσουν ένα κείμενο ,να ενσωματώσουν εικόνα, να αποθηκεύσουν και να παρουσιάσουν τα στοιχεία τους. Να εξασκηθούν στην παραγωγή λόγου και υλικού (φωτογραφίες, μουσική, video κ.λπ.) με τα μέσα που τους προσφέρει η τεχνολογία (π.χ. E-mail, δημιουργία blogs και ιστοσελίδας). •
Να τους δοθούν κίνητρα για προσωπική έκφραση ( ποιητική ) μέσα και από τις Τ.Π.Ε. •
Ανάπτυξη επικοινωνίας και συνεργασίας με άλλες σχολικές κοινότητες και μη. •
Να αντιληφθούν ότι ο H/Y συνδέεται άμεσα και πολλαπλά με την ανθρωπιστική παιδεία ( θεατρική αγωγή ) μέσα από το διαδίκτυο, άμεση , εύκολη και ευρεία πρόσβαση στη συλλογή πληροφοριών και εικόνων . •
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
Η μέθοδος που θα ακολουθήσουμε είναι η Βιωματική Επικοινωνιακή Διδασκαλία που είναι κατάλληλη για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης και -ιδιαίτερα στο Δημοτικό σχολείο αφού εισάγει το μαθητή στον κόσμο της γνώσης μέσα από τα βιώματα (Μ. Παπαδημητρίου, 1952, Η Νέα Αγωγή, σελ.87). Η παραπάνω διδακτική μέθοδος βοηθά σημαντικά του μαθητές έτσι που: •
·Οι αδύνατοι μαθητές να αναπτύσσουν σχέσεις αλληλοβοήθειας, ασφάλειας, αυτοεκτίμησης, και μη βιώνουν το ανταγωνιστικό πνεύμα.
•
·Οι πολύ καλοί μαθητές να μαθαίνουν στην οργανωμένη δουλειά, να εμπλέκονται σε δημιουργικές διεργασίες, να αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες και να αποβάλλουν δυσμενείς χαρακτηρισμούς από τους συμμαθητές τους
Και στις δυο όμως περιπτώσεις (καλούς /αδύνατους μαθητές) εξασφαλίζει: •
Αυθεντικές καταστάσεις γνωστικής αντιπαράθεσης, που είναι βασική προϋπόθεση γνωστικής ανάπτυξης.
•
Ανάπτυξη ανώτερων γνωστικών δεξιοτήτων και στρατηγικών (π.χ. κατηγοριοποίηση, υπόθεση, επαλήθευση) που είναι συστατικά της κριτικής σκέψης.
•
Επιτυγχάνει τη σωστή συναισθηματική ανάπτυξη και ψυχική υγεία, καθώς και τη γλωσσική ανάπτυξη.
Οι φάσεις της μεθόδου που θα ακολουθήσουμε στο διδακτικό σενάριο «Γνωριμία με τον Σαίξπηρ» είναι οι εξής: 1. Προβληματισμός 2. Προγραμματισμός διδακτικών δραστηριοτήτων 3. Διεξαγωγή δραστηριοτήτων
•
Συλλογή πληροφοριών και υλικού
•
Αξιολόγηση πληροφοριών και υλικού
•
Εφαρμογή των δεδομένων
4. Αξιολόγηση
(Χρυσαφίδης ,2001, Βιωματική Επικοινωνιακή Διδασκαλία σελ.92 )
ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
Το διδακτικό σενάριο αφορά στο σύνολο του ένα ολοκληρωμένο project το οποίο θα εκπονηθεί από ολόκληρη την τάξη του ολοήμερου σχολείου (τμήμα Ε/ΣΤ΄) στα πλαίσια του μαθήματος της θεατρικής αγωγής . Λόγω της ευρείας θεματικής έκτασης , ο δάσκαλος μπορεί να επιλέξει κάποιες από τις προτεινόμενες δραστηριότητες ανάλογα με διδακτικές ώρες και τον βαθμό προσληπτικότητας των μαθητών.
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
http://www.bl.uk/treasures/shakespeare/homepage.html http://www.opensourceshakespeare.org/
http://www.ericdigests.org/2003-3/online.htm http://william-shakespeare.classic-literature.co.uk/ http://www.alljuliuscaesar.bravehost.com/shakespeare/william-shakespearehttp://wikisource.org/wiki/Author:William_Shakespeare http://www.youtube.com/watch?v=IwbB6B0cQs4 http://www2.sl.nsw.gov.au/databases/?subject_id=90&search_type=both http://translate.google.gr/translate?hl=el&langpair=en| el&u=http://etext.virginia.edu/shakespeare/&prev=/translate http://www.n-t.gr/el/archive/ http://www.theatremuseum.gr/ http://shakespeare.palomar.edu/bestsites.htm http://www.uarts.edu/stuserv/libraries/resources/subjectguides/shakespeare.ht ml http://www.stratford-upon-avon.co.uk/ http://www.macombisd.org/wq/keh2ucs.htm All Shakespeare—Shakespeare's Globe Theatre: Cambridge History of English and American Literature— William Shakespeare: Shakespeare's Globe: Shakespeare's Globe Theatre: Shakespeare's Globe Theater (e Notes): The Globe Theatre: A Study Guide:
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ-ΔΡΑΣΕΙΣ Φάση 1. Προβληματισμός Η τάξη θα χωριστεί σε ομάδες των δυο-τριών ατόμων, ενώ θα καταβληθεί προσπάθεια ώστε να υπάρχει, σε κάθε ομάδα, ένας τουλάχιστον μαθητής που να είναι περισσότερος εξοικειωμένος με τη χρησιμοποίηση των ΤΠΕ
(κυρίως στην πλοήγηση-αναζήτηση στο διαδίκτυο). Δεν θεωρείται σκόπιμο να ληφθεί υπόψη το γνωστικό επίπεδο του κάθε μαθητή.
Εφαρμογή του σεναρίου
Τα θέματα που θα απασχολήσουν τις ομάδες είναι τα εξής: •
Ορισμός και διασαφήνιση των λέξεων-κλειδιά του θέματος, μέσα από την πλοήγηση στο διαδίκτυο. (Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας ) • Συγκέντρωση πληροφοριακού υλικού, που αφορά στην ιστορική και διαχρονική παρουσία του φαινομένου. • Αναζήτηση εικονογραφικού και φωτογραφικού υλικού. • Ανάγνωση αποσπασμάτων από τα θεατρικά κείμενα. • Δραματοποίηση σκηνών και αυτοσχεδιασμών στην τάξη με ερέθισμα • Δημιουργία ή ανανέωση ιστοσελίδας για την παρουσίαση και διάχυση του υλικού που συγκεντρώθηκε και αξιοποιήθηκε από τους μαθητές, στη σχολική και διαδικτυακή κοινότητα Οι μαθητές εισάγονται στο σκεπτικό του σεναρίου μάθησης που θα υλοποιήσουν τις επόμενες προβλεπόμενες ώρες και στην προβληματική του θέματος που θα διερευνήσουν. Στη συνέχεια προτείνεται η περιδιάβαση από τις ομάδες των μαθητών των παρακάτω σχετικών διαδικτυακών τόπων στο εργαστήρι της πληροφορική Για να παρουσιάζουμε το συγγραφέα Ουίλιαμ Σαίξπηρ και την εποχή του στους μαθητές χρησιμοποιούμε ως εργαλείο τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια , οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να πάρουν πληροφορίες για τον Σαίξπηρ μέσα το βιογραφικό του. Από την πλοήγησή τους στο διαδίκτυο οι μαθητές συλλέγουν:
πληροφορίες και ιστορικά στοιχεία από την εποχή και τον συγγραφέα. •
Συγκεκριμένα: Ο Σαίξπηρ γεννήθηκε στην πόλη Stratford-upon-Avon (ή απλά Stratford) τον Απρίλιο του 1564. Πατέρας του ήταν ο John Shakespeare, πετυχημένος έμπορος και μητέρα του η Mary Arden, κόρη εύπορης οικογένειας. Ο πατέρας του Σαίξπηρ, συμμετείχε για ένα διάστημα στις δημόσιες υποθέσεις, ασκώντας καθήκοντα δημοτικού συμβούλου περί(που στα 1560, θέση που αργότερα έχασε καθώς κατηγορήθηκε για παράνομο εμπόριο. Έχει επικρατήσει να θεωρείται ως ημερομηνία γέννησης του Σαίξπηρ η 23η Απριλίου. Η ακριβής όμως ημερομηνία παραμένει έως σήμερα άγνωστη. Η μόνη
γνωστή πληροφορία που υπάρχει σχετικά, είναι πως η βάφτισή του έγινε στις 26 Απριλίου όπως καταγράφεται στα μητρώα εκκλησίας του Στράτφορντ. Επιπλέον είναι γνωστό πως την εποχή εκείνη, η τελετή της βάφτισης γινόταν λίγες μόνο ημέρες μετά τη γέννηση του
Για την παιδική ηλικία του Σαίξπηρ ελάχιστα είναι γνωστά. Θεωρείται πιθανό πως έλαβε την εκπαίδευσή του στο σχολείο του Στράτφορντ, όπου πρέπει να ήρθε σε επαφή με την κλασική λογοτεχνία και τα λατινικά. Κανένα στοιχείο δεν μπορεί να πιστοποιήσει κατά πόσον η εκπαίδευσή του συνεχίστηκε αργότερα. Στις 28 Νοεμβρίου του 1582 ο Σαίξπηρ παντρεύτηκε την Anne Hathaway, οκτώ χρόνια μεγαλύτερή του και ήδη τριών μηνών έγκυο όταν παντρεύτηκαν. Ο γάμος τους έγινε στο ναό Grafton κοντά στην πόλη του Statford. Μαζί απέκτησαν τρία παιδιά. Στις 26 Μαΐου του 1583 βαπτίστηκε η κόρη τους Susanna ενώ στις 2 Φεβρουαρίου του 1585 καταγράφεται η βάπτιση των δύο δίδυμων παιδιών τους, του Χάμνετ και της Ιουδήθ. Μεταξύ αυτής της περιόδου και της μετέπειτα εμφάνισης του Σαίξπηρ - ως θεατρικού συγγραφέα - στο Λονδίνο δεν υπάρχουν ιδιαίτερες πληροφορίες. Διαφορετικές εκτιμήσεις κάνουν λόγο για φυγή του από το Statford με την κατηγορία κλοπής ή για συνεχείς μετακινήσεις του στη χώρα με την ιδιότητα του δασκάλου. Το 1594 ο Σαίξπηρ εμφανίζεται να συμμετέχει στη θεατρική ομάδα Lord Chamberlain's Men, η οποία χρηματοδοτείται από τον λόρδο Chamberlain. Ο θίασος αυτός θεωρείται πως είχε σημαντική αναγνώριση καθώς το 1603 ο νέος μονάρχης, James I, συνέχισε να τον συντηρεί οικονομικά αφού μετονομάστηκε σε King's Men. Ο Σαίξπηρ συμμετείχε ως ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας. Αρκετά νομικά έγγραφα της εποχής που διασώζονται πιστοποιούν πως στη διάρκεια αυτής της περιόδου ο Σαίξπηρ κέρδισε αρκετά χρήματα. Αναφέρονται χαρακτηριστικά η απόκτηση του σπιτιού του στο Στράτφορντ, το 1597, το οποίο ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο σπίτι στην περιοχή καθώς και η αγορά έκτασης στο Blackfriars του Λονδίνου. Παράλληλα φέρεται ως συνιδιοκτήτης του θεάτρου Globe στο Λονδίνο. Την ίδια περίοδο θεωρείται πως είναι γραμμένα μερικά από τα πιο γνωστά του έργα, μεταξύ των οποίων οι τραγωδίες Αντώνιος και Κλεοπάτρα, Ιούλιος Καίσαρ, Άμλετ, Βασιλιάς Ληρ, Μακβεθ και Οθέλλος. Τα πρώτα σονέτα του Σαίξπηρ δημοσιεύτηκαν το 1609, αν και γράφτηκαν λίγα χρόνια νωρίτερα και αποτελούσαν ως επί το πλείστον ερωτικά ποιήματα. Τα τελευταία οκτώ χρόνια της ζωής του καταγράφονται μόλις τέσσερα θεατρικά του έργα εκ των οποίων το τελευταίο είναι ο Ερρίκος ο Η' , του 1613. Ο Σαίξπηρ πρόλαβε να αφήσει πίσω του ένα εντυπωσιακό αριθμό έργων. Πέθανε στις 23 Απριλίου του 1616 και ο τάφος του βρίσκεται στο ιερό της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας του Statford. .
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΓΩΝ Οι μαθητές με εργαλείο την μηχανή αναζήτησης του Google μπορούν να γνωρίσουν με γρήγορο και άμεσο τρόπο το συνολικό έργο του Σαίξπηρ με σκοπό να έρθουν σε επαφή με αυτό. Αξίζει να αναφέρουμε στους μαθητές την πληροφορία ότι τα σαιξπηρικά έργα δεν εκδόθηκαν παρά μόνο μετά το θάνατο του και ότι κανένα χειρόγραφο δεν επέζησε (Φ. Χάρτνολ, Ιστορία Θεάτρου, 1980, εκδ. Υποδομή, σελ.93 ) •
William Shakespeare - τα άπαντα
Κωμωδίες • • • • • • • • • • • • • • •
Η Τρικυμία Δύο Άρχοντες από τη Βερόνα Οι Εύθυμες Κυράδες του Ουίντσορ Με το ίδιο μέτρο Η Κωμωδία των Παρεξηγήσεων Πολύ Κακό για το Τίποτα Αγάπης Αγώνας Άγονος Όνειρο Θερινής Νυκτός Ο Έμπορος της Βενετίας Όπως σας αρέσει Το Ημέρωμα της Στρίγγλας Τέλος καλό, όλα καλά Δωδέκατη νύχτα Το χειμωνιάτικο παραμύθι Περικλής Ιστορικά έργα
Βασιλιάς Ιωάννης Ριχάρδος ο Β' Ερρίκος ο Δ' (πρώτο μέρος) Ερρίκος ο Δ' (δεύτερο μέρος) Ερρίκος ο Ε' Ερρίκος ο Στ' (πρώτο μέρος) Ερρίκος ο Στ' (δεύτερο μέρος) Ερρίκος ο Στ' (τρίτο μέρος) Ριχάρδος ο Γ' Ερρίκος ο Η' Τραγωδίες • • • • • • • • • •
• • • • • • • • • • • •
Τρωίλος και Χρυσηίδα Κοριολανός Τίτος Ανδρόνικος Ρωμαίος και Ιουλιέτα Τίμων ο Αθηναίος Ιούλιος Καίσαρας Μάκβεθ Άμλετ Βασιλιάς Ληρ Οθέλλος Αντώνιος και Κλεοπάτρα Κυμβελίνος
Ποιήματα • • • • • • •
Στο λογοτεχνικό έργο του Σαίξπηρ περιλαμβάνονται ακόμα: Σονέτα Μεγαλύτερης έκτασης ποιήματα: Αφροδίτη και Άδωνις Ο βιασμός της Λουκρητίας Ο περιπαθής προσκυνητής Ο φοίνικας και η τρυγόνα
•
Βασικές έννοιες στο θέατρο του Σαίξπηρ
•
« ο κόσμος όλος είναι μια σκηνή»( Όπως σας αρέσει ) Ο θεατής είναι ενεργό στοιχείο της παράστασης « είμαστε από το υλικό που είναι φτιαγμένα τα όνειρο» Η θεατρική δημιουργία στηρίζεται στο όνειρο , στη φαντασία και το όραμα.
•
•
Ορισμούς και στοιχεία για το Ελισαβετιανό θέατρο
Οι μαθητές κατανοούν μέσα από τις εικόνες- αναπαραστάσεις και το μοναδικό αντίγραφο ελισαβετιανού θεάτρου που είναι το σχεδίου του Γιοχάνες ντε Βίτ. Τα χαρακτηριστικά του Ελισαβετιανού Θεάτρου θα τα εξάγουν οι μαθητές ύστερα από συστηματική παρατήρηση εξάγουν τα παρακάτω συμπεράσματα: Η σκηνή είναι ανυψωμένη σαν μία πλατφόρμα Υπήρχε χώρος για όρθιους θεατές γύρω από την σκηνή και τρείς γαλαρίες • Το Ελισαβετιανό θέατρο έμοιαζε με την αυλή ενός πανδοχείου • Με τον ήχο της τρομπέτας και τον κυματισμό της σημαίας δινόταν το σύνθημα για την έναρξη της παράστασης. • Κάτω από την σκηνή υπήρχε ένας χώρος που ονομαζόταν «Άδης» και πάνω ένα στέγαστρο γνωστό με το όνομα «Ουρανός» • Οι ηθοποιοί ήταν μόνο άντρες και το κοινό από όλες τις κοινωνικές τάξεις – όπως στην Αρχαία Ελλάδα • •
Παραδείγματα από την διεύθυνση http://en.wikipedia.org/wiki/Globe_Theatre
Είναι :
To Globe ήταν ένα θέατρο στο Λονδίνο, που συνδέονται με Γουίλιαμ Σαίξπηρ. Χτίστηκε το 1599 από τον Σαίξπηρ και καταστράφηκε από πυρκαγιά στις 29 Ιουνίου 1613.Το Globe ξαναχτίστηκε στον ίδιο χώρο, τον Ιούνιο του 1614 και έκλεισε το 1642. Μια σύγχρονη ανοικοδόμηση με την επωνυμία "του Σαίξπηρ Globe", το οποίο άνοιξε το 1997. Είναι περίπου 230 μέτρα (750 πόδια) από το χώρο του αρχικού θεάτρου.
•
Ψηφιακή Περιήγηση
Με τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία, οι μαθητές μέσα από την ακόλουθη ηλεκτρονική διεύθυνση έχουν την ευκαιρία να «σπάσουν» τα σύνορα του χώρου και του χρόνου και να περιηγηθούν ψηφιακά σε μια ομοίωμα του Globe Theatre. http://shakespeare.palomar.edu/theatre.htm
Ο χάρτης που ακολουθεί δείχνει τη θέση των μεγάλων θεάτρων, της Ελισαβετιανής και Ιακωβινής περιόδου. Κάντε κλικ στο κόκκινο εικονίδιο της επιλεγμένης θέατρο. Όλες οι γνωστές λεπτομέρειες κάθε θέατρο που αναγράφεται στον χάρτη, μαζί με κάποια πρόσθετα θέατρα που αναφέρονται στη συνέχεια, περιγράφονται
Image Map
Ελισαβετιανό Θέατρο Τοποθεσίες -
Image Map από Σαίξπηρ ΛΟΝΔΙΝΟ Ελισαβετιανής Θέατρα εμφανίζονται πάνω στον χάρτη Οδηγίες Χρήσης 1. Κάντε κλικ σε ένα κόκκινο εικονίδιο 2. Αποκτήστε info
•
εικονογραφικό υλικό και φωτογραφικό υλικό
Οι μαθητές θα αναζητήσουν φωτογραφίες http://images.google.gr/images και μέσα από ένα αυθόρμητο παιχνίδι θα προσπαθήσουν να ανακαλύψουν ποιος είναι ο πραγματικός Σαίξπηρ ; Η απάντηση στο ερώτημα τους βρίσκεται στο άρθρο που ακολουθεί. Ένα πορτρέτο που απεικονίζει το πραγματικό πρόσωπο του Άγγλου συγγραφέα Γουίλιαμ Σαίξπηρ υποστηρίζουν ότι ανακάλυψε Βρετανικό ίδρυμα. ανακοίνωσε πως εντόπισε ένα πορτρέτο του Σαίξπηρ, το οποίο πιστεύεται ότι είναι η μόνη αυθεντική εικόνα του πιο διάσημου Άγγλου συγγραφέα. Το συγκεκριμένο πορτρέτο ολοκληρώθηκε το 1610, έξι χρόνια πριν από το θάνατό του, όταν ήταν 46 χρόνων, σύμφωνα με τον Πωλ Εντμοντσον από το The Shakespeare Birthplace Trust. Μέχρι τώρα μόνο δύο πορτρέτα του Σαίξπηρ θεωρούνται ότι αναπαριστούν με αυθεντικό τρόπο την εικόνα του, αλλά και τα δύο είχαν ζωγραφιστεί μετά το θάνατό του, περίπου το 1623. Η θεωρία του κ. Έντμοντσον υποστηρίζεται από τα στοιχεία που βρέθηκαν μετά την εργαστηριακή εξέταση της προσωπογραφίας με ακτίνες Χ και με τη μέθοδο της υπέρυθρης απεικόνισης. Το σημαντικό στοιχείο του πίνακα, είναι ότι ο Σαίξπηρ έχει περισσότερα μαλλιά σε σχέση με τα άλλα πορτρέτα του. Η προσωπογραφία, εδώ και γενιές, ανήκει στην οικογένεια Κομπ. Μάλιστα, ο Άλεξ Κομπ έμεινε έκπληκτος όταν το 2006 στην έκθεση «Αναζητώντας τον Σαίξπηρ» είδε έναν πίνακα που ήταν σχεδόν ίδιος με ένα πορτρέτο της οικογενειακής του συλλογής. Το πορτρέτο θα εκτεθεί μαζί με άλλα έργα που αφορούν τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ σε αναδρομική έκθεση Πηγή ΣΚΑΪ 100,3
• Μυστήριο και Σαίξπηρ Σχετικά με την επιγραφή αυτή, καλλιεργήθηκε ένας μύθος σύμφωνα με τον οποίο, αδημοσίευτα έργα του Σαίξπηρ πιθανόν να βρίσκονται εντός του τάφου. Μέχρι σήμερα δεν
έχει αποπειραθεί να διαπιστωθεί η αλήθεια αυτής της υπόθεσης.
Η υπογραφή του Ουίλιαμ Σαίξπηρ (από τη διαθήκη του).
Φάση2. Προγραμματισμός διδακτικών δραστηριοτήτων Β΄ Φάση-Σύνθεση κειμένων ομάδων •
Ακολουθεί η συνεργασία των ομάδων για ταξινόμηση και σύνθεση του υλικού που συγκεντρώθηκε.
κατηγοριοποίηση,
•
Πρωτογενής επεξεργασία και σχολιασμός του υλικού με τη βοήθεια των φύλλων εργασίας που δίνονται στους μαθητές και στις μαθήτριες. Δραστηριότητες όπως αυτοσχεδιασμοί . • Παρουσίαση από μια ομάδα μαθητών των σημαντικότερων σκηνών από το Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας. •
•
Ανάγνωση θεατρικών αποσπασμάτων περιληπτική παρουσίασή τους στην τάξη.
του
συγγραφέα
με
και
•
Συγκέντρωση φωτογραφικού υλικού σχετικό και σύνθεση τους σε μια έκθεση στο χώρο του σχολείου Στο δεύτερο στάδιο της διεξαγωγής των δραστηριοτήτων, οι μαθητές πρέπει να εφαρμόσουν στην πράξη αυτά που σχεδίασαν. Τα μέλη κάθε ομάδας ανταλλάσσουν απόψεις, εκθέτουν τις δυσκολίες που προκύπτουν κατά τη διαδικασία υλοποίησης, για να τις αντιμετωπίσουν από κοινού και ταξινομούν το υλικό που έχουν συγκεντρώσει. Κάθε ομάδα αναφέρει στην ολομέλεια τις δραστηριότητες που έχει ολοκληρώσει και γίνεται ανταλλαγή πληροφοριών και ιδεών για την τελική παρουσίαση. Ο εκπαιδευτικός αναλαμβάνει συμβουλευτικό και συντονιστικό ρόλο, παρατηρεί και αξιολογεί τους μαθητές, δρα ως πόλος επικοινωνίας, δίνει νόημα και συνοχή στις προσπάθειές τους με τη συνεχή ανατροφοδότηση που τους παρέχει. • Αρχεία από παραστάσεις έργων του Σαίξπηρ το παράδειγμα του Ψηφιοποιημένο αρχείου του Εθνικού Θέατρο
. Συγκεκριμένα : Οι μαθητές μπορούν στην προσπάθεια τους να προσεγγίσουν το έργο Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας Ψηφιοποιημένο αρχείου του Εθνικού Θέατρο και συγκεκριμένα στην παρακάτω διεύθυνση http://www.ntarchive.gr/plays.aspx , οι μαθητές μπορούν να εκτελέσουν μια σειρά από λειτουργίες και να έρθουν σε επαφή με μια σειρά πολυμεσικών εφαρμογών που τους προσφέρει ο ιστότοπος όπως εικόνα , ήχος , βίντεο , κείμενο – δηλαδή να δουν φωτογραφίες από παραστάσεις, να ακούσουν την μουσική της παράστασης, να έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν βίντεο της παράστασης και να διαβάσουν προγράμματα από παλιότερες θεατρικές παραστάσεις αλλά και άρθρα.
Χρονολογική Πλοήγηση
Αλφαβητική Πλοήγηση
Αναζήτηση
Αποτελέσματα: 3 | Έτος: Όλα | Γράμμα: Όλα Ταξινόμηση: Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας (1952) Σκηνή: Εθνικό Θέατρο: Κεντρική Σκηνή Έργο: Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας Συγγραφέας: Γουίλιαμ Σαίξπηρ Μετάφραση: Ιωάννης Οικονομίδης Σκηνοθεσία: Κάρολος Κουν
Οπτικοακουστικό Υλικό Προγράμματα (1) Δημοσιεύματα (17) Φωτογραφίες (16) Παρτιτούρες (2)
Περισσότερα...
Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας (1999) Σκηνή: Εθνικό Θέατρο: Κεντρική Σκηνή Έργο: Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας Συγγραφέας: Γουίλιαμ Σαίξπηρ Μετάφραση: Απόστολος Δοξιάδης Σκηνοθεσία: Νίκος Χατζηπαπάς
Οπτικοακουστικό Υλικό Προγράμματα (1) Δημοσιεύματα (16) Φωτογραφίες (26) Βίντεο (1) Παρτιτούρες (1)
Περισσότερα...
Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας (2004) Σκηνή: Εθνικό Θέατρο: Παιδικό Στέκι Έργο: Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας Συγγραφέας: Γουίλιαμ Σαίξπηρ Μετάφραση: Γιάννης Γ. Ιορδανίδης Σκηνοθεσία: Γιάννης Γ. Ιορδανίδης
Οπτικοακουστικό Υλικό Προγράμματα (1) Δημοσιεύματα (6) Φωτογραφίες (17) Βίντεο (1)
Περισσότερα... Αποτελέσματα ανά σελίδα: 5 | 10 | 20 | 50
• Προγράμματα Οι ομάδες των μαθητών θα ξεφυλλίσουν online μια σειρά από προγράμματα για την παράσταση Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας και θα συλλέξουν πληροφορίες Εθνικό Θέατρο: Παιδικό Στέκι | 07/10/2004 - 20/05/2005 Περιεχόμενα: Συντελεστές, Διανομή, Βιογραφικά σημειώματα, Εργογραφίες χρονολογία, Φωτογραφίες δοκιμών Γλώσσα: Ελληνική Επιμελητής: Ειρήνη Μουντράκη, Ράνια Τριβέλλα
Θεωρητικά κείμενα Τίτλος: Οι δέκα ηλικίες του Σαίξπηρ Συγγραφέας: Terry Deary Μετάφραση: Νίκος Παπακωνσταντίνου Τίτλος: Οι πρώτες επιτυχίες Συγγραφέας: Αν Τέρρυ Χουάιτ Μετάφραση: Τασ. Καραγεωργίου Τίτλος: Σκοτούρες με τον κλόουν Συγγραφέας: Αν Τέρρυ Χουάιτ Μετάφραση: Τασ. Καραγεωργίου Τίτλος: Το θέατρο την εποχή του Σαίξπηρ Συγγραφέας: Ειρήνη Μουντράκη Ξεφυλλίστε το πρόγραμμα
Τίτλος: Ο έρωτας σ' όλες του τις εκφάνσεις. Φαντασία και μαγεία στο έργο του Ουίλιαμ Σέξπιρ "Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας", από το Παιδικό Στέκι του Εθνικού Θεάτρου, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ιορδανίδη Συντάκτης: χ.σ. Είδος: Παρουσίαση Γλώσσα: Ελληνική
Ημερομηνία: 21/12/2004 Έντυπο: Εφημερίδα Τίτλος εντύπου: Η Ημέρα Εικονογράφηση: ΝΑΙ Δείτε το δημοσίευμα
Τίτλος: Εθνικό Θέατρο, "Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας". Το Παιδικό Στέκι ξεκινά περιοδείες στην Ελλάδα Συντάκτης: χ.σ. Είδος: Ρεπορτάζ Γλώσσα: Ελληνική Ημερομηνία: 27/06/2005 Έντυπο: Εφημερίδα Τίτλος εντύπου: Ελεύθερος Εικονογράφηση: ΝΑΙ Δείτε το δημοσίευμα
Τίτλος: Ένα "Όνειρο" για θεατές από 5 έως... 105 ετών Συντάκτης: Γιώργος Δ.Κ. Σαρηγιάννης Είδος: Παρουσίαση Γλώσσα: Ελληνική Ημερομηνία: 02/07/2004 Έντυπο: Εφημερίδα Τίτλος εντύπου: Τα Νέα Στήλη: Ορίζοντες: Πρόσωπα Εικονογράφηση: ΝΑΙ Δείτε το δημοσίευμα
Δείτε όλες τις φωτογραφίες | (7 ακόμα, σύνολο 17)
Δείτε το βίντεο (01:27:24)
http://mrshakespeare.typepad.com/mrshakespeare/2008/02/videoperforman. © Εθνικό Θέατρο 2008 | Επικοινωνία
ΦΑΣΗ 3. Διεξαγωγή δραστηριοτήτων
Το τρίτο στάδιο είναι αυτό της παρουσίασης της εργασίας από τους μαθητές, κατά το οποίο διαμορφώνουν την τελική τους μελέτη. Η παρουσίαση της εργασίας τους είναι ιδιαίτερα σημαντική, αφού η τελική εκπόνησή της δίνει ηθική ικανοποίηση στους μαθητές και γίνεται με ποικίλους τρόπους, ανάλογα με τη φύση της εργασίας (προφορική, γραπτή, παρουσίαση με διάφορα εποπτικά μέσα, θεατρική παράσταση, εκθέσεις, κλπ) Η παρουσίαση του δικού μας υλικού «Γνωριμία με τον Σαίξπηρ ξεκινά κάπως έτσι.
« ας μεταφερθούμε με την φαντασία μας , είναι 2 μμ μιας καλοκαιρινής μέρας του έτους 1599 Κόσμος έχει συγκεντρωθεί από νωρίς στην Γέφυρα του Λονδίνου και ετοιμάζεται να διασχίσει τον Τάμεση για να βρεθεί στη νότια όχθη όπου βρίσκεται το θέατρο Γκλόουμπ ( Σφαίρα ) Η σημαία του θεάτρου ανεμίζει, σημάδι ότι η παράσταση αρχίζει…….»
Οι μαθητές αυτοσχεδιάζουν πάνω στη σκηνή του γάμου με τους εξής τρόπους: Μεταφέρουνε την δράση στο σήμερα, Αθήνα 2009 Αυτοσχεδιασμοί « Η Υποδοχή του Βασιλιά Θησέα» και «Μια ονειρική ατμόσφαιρα» • •
Οι μαθητές πριν αποδώσουν με τον δικό τους θεατρικό τρόπο το κείμενο του Ονείρου – ζωντανεύοντας τις εικόνες, πληκτρολογώντας τις κατάλληλες λέξεις κλειδιά http://el.wikipedia.org επιλέγουν είτε αυτόνομα είτε σε ομάδες να παρακολουθήσουν video από ξένους θιάσους ή ακόμα οι σκηνές αυτές να αποτελέσουν υλικό γόνιμο για κριτική , σχολιασμό ακόμα και για να κάνουν μια παρωδία και να δουν το θέατρο με ένα πιο παιγνιώδη τρόπο
Τα Κοινά έχουν βίντεο και φωτογραφίες σχετικά με το θέμα
Όνειρο Θερινής Νυκτός •
Midsummer Night's Dream - Το θεατρικό έργο στο Project Gutenberg
•
Video of a Harvard-Radcliffe Summer Theatre Production of the entire play with incidental music by Mendelssohn
•
Μικρή ανάλυση από τις παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου
HRST presents William Shakespeare's A Midsummer Night's Dream Αρχή φόρμας http://www.william-shakespeare.info/william-shakespeare-plays.htm
Φάση 4. Αξιολόγηση
Ως επιστέγασμα της μάθησης που κατέκτησαν ,οι μαθητές παρουσιάζουν τις εργασίες που συνέθεσαν μέσα από τη διερεύνηση του θέματος και την υλοποίηση των δραστηριοτήτων στο πλαίσιο του σεναρίου. Πιο συγκεκριμένα παρουσιάζονται: •
Θεατρικό αναλόγιο με επιλογή αποσπασμάτων από έργα του Σαίξπηρ •
Θεατρικός αυτοσχεδιασμός με ερέθισμα την εξαιρετική εικονογράφηση του Ν.Νόλαν από το Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας σε διασκευή για παιδιά •
Παρουσίαση με power point του συνολικού διδακτικού σεναρίου
•
Η ανανέωση της ιστοσελίδας του σχολείου με αναρτημένες τις εργασίες των μαθητών. •
Το παραπάνω σενάριο μπορεί να αποτελέσει το υλικό πάνω στο οποίο θα στηριχθεί μια θεατρική παράσταση που θα οργανωθεί και θα υλοποιηθεί από τους ίδιους τους μαθητές , με δικά τους κείμενα, ώστε μέσα από τη δραματοποίηση να βιώσουν και να υλοποιήσουν τους στόχους του σεναρίου. •
Προσπάθεια κατασκευής ενός απλού παιχνιδιού με ήρωα τον Σαίξπηρ
Ποια όμως είναι η γνώμη των μικρών μαθητών που έχουν εργασθεί με τη μέθοδο Project; Σε σχετικό ερωτηματολόγιο που δόθηκε σε μαθητές του ολοήμερου σχολείου που δούλεψαν με τη μέθοδο αυτή την αξιολόγησαν ως εξής: •
Μπορούμε να δουλεύουμε πολύ και μόνοι μας.
•
Βρίσκουμε πολλές και σημαντικές πληροφορίες.
•
Κανονίζουμε τη διάρκεια των εργασιών.
•
Όλη η ομάδα προγράμματος.
•
Δεν υπάρχουν βαθμοί.
•
Εργαζόμαστε χωρίς άγχος
•
Είχαμε για όλες τις ενέργειές μας το χρόνο που χρειαζόμαστε
•
Παρουσιάσαμε την εργασία μας και κάναμε στους άλλους γνωστές τις προτάσεις μας
συμβάλλει
αποφασιστικά
στην
υλοποίηση
του
Παρότι οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι η παρουσίαση της εργασίας στην τελική της μορφή είναι το τελευταίο στάδιο του project, αξίζει να αφιερωθεί κάποιος χρόνος, ώστε να έχουν οι μαθητές τη δυνατότητα να κάνουν την αυτοκριτική τους και τον απολογισμό των εμπειριών που αποκόμισαν. Στο τέταρτο στάδιο, λοιπόν, αξιολογούν το αποτέλεσμα της εργασίας τους, εξετάζουν την επίτευξη ή μη των στόχων που αρχικά είχαν τεθεί, εκτιμούν τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά, διακρίνουν τα θετικά και αρνητικά στοιχεία της όλης διαδικασίας και δίνουν συμβουλές για τα επόμενα projects. Με τον τρόπο αυτό συνειδητοποιούν τη γνώση που αποκόμισαν, ενώ ο εκπαιδευτικός επωφελείται και από την εμπειρία των μαθητών για το σχεδιασμό μελλοντικών εργασιών. Αν επιθυμεί να διαπιστώσει την ικανοποίηση των παιδιών από τη συμμετοχή τους στη διεξαγωγή του project έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει διάφορα εργαλεία, όπως για παράδειγμα την ελεύθερη συζήτηση, το ερωτηματολόγιο, το φύλλο αξιολόγησης του μαθητή κ.τ.λ. Για την καλύτερη εφαρμογή των προαναφερθέντων σταδίων της συγκεκριμένης μεθόδου είναι καλό ο εκπαιδευτικός να γνωρίζει ότι: (Μπρίνια 2005:215-16, Ελευθεριάδης 2002:283).
•
• •
• •
Σημαντική είναι η συνεργασία του σχολείου με εξωσχολικούς φορείς μέσα από την προφορική κυρίως επικοινωνία και λιγότερο από τη γραπτή, καθώς και η ενημέρωση των γονέων των μαθητών σχετικά με τον τρόπο που τα παιδιά τους θα πάρουν μέρος στις συγκεκριμένες δραστηριότητες. Καλό είναι να βρίσκει ευκαιρίες κατά τη διδασκαλία του να εφαρμόζει projects, έστω και δίωρης διάρκειας, τα οποία μπορεί να προσφέρουν πολύ περισσότερα από ότι αρκετές ώρες συμβατικής διδασκαλίας. Πρέπει να ελέγχεται κάθε φάση της διαδικασίας, για να διαπιστώνεται αν τηρούνται όλες οι προδιαγραφές που προγραμματίζονται για την επιτυχή ολοκλήρωση κάθε φάσης. Αν διαπιστώνονται παρεκκλίσεις από τον αρχικό στόχο, τότε απαιτείται επαναπροσδιορισμός του στόχου και της δράσης. Καθοριστικός παράγοντας επιτυχίας της εφαρμογής της μεθόδου αποτελεί η ενεργός συμμετοχή των μαθητών σε κάθε βήμα της διαδικασίας. Τέλος ας μην ξεχνάμε ότι η συγκεκριμένη μέθοδος δεν ενδιαφέρεται τόσο για το αποτέλεσμα, όσο για τη διαδρομή προς το αποτέλεσμα, διότι το μεγάλο κέρδος για το μαθητή είναι η γνώση και οι εμπειρίες που αποκομίζει κατά τη διαδικασία.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Οι σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις συνετέλεσαν στην ανάπτυξη του κλάδου της Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας, ο οποίος παρέχει στις μέρες μας ένα ευρύτατο σύνολο μέσων διδασκαλίας, τα οποία ο θεατρολόγος καθηγητής/τρια μπορεί να χρησιμοποιήσει στις σχολικές αίθουσες και στα εργαστήρια. Κυριότερα από αυτά, βοηθητικά της διδακτικού σεναρίου που αναπτύξαμε είναι τα έξης:
1. Δίκτυα, Η/Υ, Multimedia, Internet. 2.
Τα προγράμματα του Microsoft Office Word 2000.
3. Ειδικά προγράμματα παρουσιάσεων και εκπαιδευτικό Software. 4. Projectors, Data Displays και ειδικές οθόνες προβολής. 5. Μαγνητόφωνα, CD-players, τηλεοράσεις, DVD και Video. 6. Συσκευές προβολής slides, φωτογραφιών και εντύπων. 7. Διαφόρων ειδών και τύπων πίνακες. 8. Εξελιγμένο έντυπο υλικό (απεικονίσεις, σχέδια, εικόνες). 9. Λογισμικό 10. Εκτυπωτές Laser
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Οι μαθητές στα πλαίσια του μαθήματος της Θεατρικής Αγωγής στο πρόγραμμα του ολοήμερου σχολείου έχοντας ως ερέθισμα ένα απόσπασμα από το έργο του Σαίξπηρ « Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας» κατάφεραν να έρθουν σε επαφή με τους σύνθετους κώδικες του θεάτρου. Η ομάδα των μαθητών δεν κατέκτησε την γνώση μέσα από απαγγελίες έργων, εισηγήσεις και αναφορές αλλά μέσα από διαδικασίες έρευνας , επιλογής , ανακάλυψης και το πιο σημαντικό μέσα από αυτοσχεδιασμούς, δρώμενα, θεατρικό παιχνίδι αλλά και μέσα από δραστηριότητες διεπιστημονικές , συλλογικές και ταυτόχρονα βιωματικές. Στο εργαστήριο Πληροφορικής του σχολείου, στις τάξεις του ολοήμερου αλλά και στην αίθουσα πολλαπλών εφαρμογών πραγματοποιήθηκε το project με τίτλο « Γνωριμία με τον Σαίξπηρ». Ο σχεδιασμός όλου του διδακτικού σεναρίου καθώς και οι περισσότερες από τις δραστηριότητες που πραγματοποίησε η ομάδα εργασίας των μαθητών βασίστηκε στις δυνατότητες των Νέων Τεχνολογιών και στον χειρισμό τους από τους μαθητές με παιγνιώδη τρόπο, δηλαδή με διάθεση εξερευνητική. Η επιλογή των δραστηριοτήτων καθώς και η εξέλιξή τους κρίθηκε από το βαθμό που οι μαθητές κατανοούσαν αλλά και έβρισκαν ενδιαφέρουσα την
πληροφορία και την διαδικασία. Ακόμα και η σύνθεση του θεατρικού δρώμενου αλλά και η επιλογή των φωτογραφιών αλλά και των υπόλοιπων στοιχείων της έκθεσης με θεματική τον Σαίξπηρ έγινε από την ομάδα εργασίας των μαθητών με την καθοδήγηση βέβαια του καθηγητή. Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο είναι ότι τα παιδιά διαμορφώνουν βασικές στάσεις απέναντι σε εμπειρίες στις οποίες περιλαμβάνονται και οι εμπειρίες τέχνης. Η ποιότητα της αισθητικής αγωγής που παρέχεται στο σχολείο μπορεί να καθορίσει αν τα παιδιά θα αγαπήσουν την τέχνη ως ζωτικό κομμάτι της ζωής τους ( L.H Chapman, 1978) .Το σχολείο είναι στην ουσία το μοναδικό ίδρυμα στο οποίο έχει επίσημα ανατεθεί η εκπαίδευση των παιδιών στην τέχνη. Ο δάσκαλος βρίσκεται σε μία θέση που θα επηρεάσει αποφασιστικά το παιδί και το πώς θα νιώθει απέναντι στην τέχνη και το πώς αντιλαμβάνεται τη φύση της ( Associated Council of the Arts, 1974 ).Ο ρόλος λοιπόν του εκπαιδευτικού είναι να διαμεσολαβήσει ώστε το παιδί να εκπαιδευτεί στην τέχνη μέσω της τέχνης.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Άλκηστις, (1883).Η Δραματοποίηση για παιδιά, Αθήνα, εκδ. Άλκηστις.
Άλκηστις, (1884).Το αυτοσχέδιο θέατρο στο σχολείο, Αθήνα, Εκδ. Άλκηστις.
Αριστοτέλης στην Ποιητική ( 4/1447a, 1448b ελληνική μετάφραση Δρομάζου.Σ
Associated Council of the Arts, (1974). American and the Arts. New York.
Α.Δ. Βακαλούδη, Η παιδαγωγική αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών στη διαμόρφωση της Διδακτικής (με δύο διδακτικές προτάσεις στο: Επτάκυκλος τευχ. 76, Αθήνα Ιούνιος 2000, σ. 218.)
Βοσνιάδου, Σ. (1998). Γνωσιακή Ψυχολογία. Αθήνα.
Γραμματάς.Θ,(1997).Θεατρική Παιδεία και Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών, Αθήνα, εκδ. Τυποθήτω, Γ.Δαρδανός.
Chapman, L.H (1978). Διδακτική της Τέχνης, Προσεγγίσεις στην Καλλιτεχνική Αγωγή, Αθήνα, εκδ. Νεφέλη.
Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Θεάτρου. Ανασύρθηκεαπό:http://www.pischools.gr/download/programs/depps/7d eppsaps_Theatrou.pdf
των
Ζιράρ.Ρ, 1900, Σαίξπηρ, Οι φλόγες της ζηλοτυπίας ,Αθήνα, Εξάντας.
Θεατρική Αγωγή, Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού, Βιβλίο Δασκάλου, Ο.Ε.Δ.Β.)
Κάρολος. Κ,(1997), Κάνουμε θέατρο για την ψυχή μας, Αθήνα, εκδ. Καστανιώτη.
Κόβιλ .Μ.,2002, Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας του Σαίξπηρ ,μτφρ. Παππά Μ, Αθήνα , Λιβάνη.
Λιγνάδη, 1985. Παιδικός Οδηγός για Γνωριμία με το Θέατρο, Αθήνα, Ντουντούμης.
Μπακονικόλα, Χ.,1998,Η τέχνη του Θεάτρου, Γ.Γ.Ν.Γ, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών,σ.15
Μπακονικόλα. Χ,(1998).Θέατρο και Σχολείο: Η τέχνη του Θεάτρου. Αθήνα ,1998.
Μπρουκ, Πίτερ, 2002.Νήματα Χρόνου, Αθήνα, ΚΟΑΝ, σ.41
Muller, 1986, Πλωρίτης,1960
(Μπρίνια 2005:215-16, Ελευθεριάδης 2002:283).
Πούχνερ.Β,(1985). Σημειολογία του Θεάτρου, Αθήνα, εκδ.Παιρίδη
Piaget J.S., 1979, « Το μέλλον της Εκπαίδευσης», σ.22. )Κολιάδης Ε., 1997, σ.30 ). Α. Ράπτης-Α. Ράπτη, Μάθηση και Διδασκαλία στην Εποχή της Πληροφορίας,2007, σελ130).
Σ. Ρετάλης, Νέες Τεχνολογίες και Θέατρο, Πανεπιστήμιο Κύπρου
Papert, S. (1993). The Children's Machine: Rethinking School in the Age of the C Thompson, A. (1992). Teachers' Beliefs and Conceptions A Synthesis of the Research. In Crows D. Handbook of Research on Mathematics Teaching and Learning (pp. 127-146). New York: Macmillan.
Σήγκελ. Π, Ο Σαίξπηρ στην εποχή του και στη δική μας, μτφρ. Κονδύνης. Π Αθήνα, 1983.
Turkle, S., & Papert, S. (1990). Epistemological pluralism: Styles and voices within the computer culture. Signs, 16 (1).
Frey.Κ. «Η μέθοδος Project. Μια μορφή συλλογικής εργασίας στο σχολείο». Θεωρία και Πράξη, εκδόσεις Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1986
Χάρτνολ.Φύλλις,1980, Ιστορία του Θεάτρου, μτφρ. Ρ.Πατεράκη, Αθήνα, Υποδομή.
Χρυσαφίδη Κ: «Βιωματική - Επικοινωνιακή μέθοδος διδασκαλίας», εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 1999
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ http://www.ssf.uk.com/ www.national-theater.gr www.theatre-museum.gr
ι
http://mrshakespeare.typepad.com/mrshakespeare/2008/02/videoperforman.html http://www.nt-archive.gr/plays.aspx
www.theatrelinks.com All Shakespeare—Shakespeare's Globe Theatre: http://www.williamshakespeare.info/elizabethan-theatrelocations.htm Cambridge History of English and American Literature—William Shakespeare: Shakespeare's Globe: Shakespeare's Globe Theatre: Shakespeare's Globe Theater (eNotes): The Globe Theatre: A Study Guide: Shakespeare Globe Centre, USA Research Archive: http://earth.goggle.com http://el.wikipedia.org http://www.youtube.com The Globe Theatre: A Study Guide: Shakespeare Globe Centre, USA Research Archive: http://earth.goggle.com http://el.wikipedia.org http://www.youtube.com All Shakespeare—Shakespeare's Globe Theatre: http://www.williamshakespeare.info/elizabethan-theatrelocations.htm Cambridge History of English and American Literature—William Shakespeare: