Romantik Matematikçi: Évariste Galois

Betül KÖROĞLU Yazan:

Dram ağırlıklı bir hayata sahip olan Galois 1811-1832 yılları arasında yaşamış ve bu kısa sürede matematikçi diye anılmayı başarabilmişidir

Daha 13 yaşındayken dönemin neredeyse en önemli matematikçilerinden çok daha önemli buluşlar yapmıştır ancak maalesef bu onu zamanının dehalarının eğitim gördüğü Ecolepolytechnique adlı üniversiteye girmesine imkan vermemiştir Bu üniversiteye kabul edilmeyince daha düşük bir okul olan Ecole'e girmiş ve orada çalışmalara başlamıştır Sonsuz kesirler ve cebirsel denklemler üzerine iki önemli çalışmasını yayınlaması için Bilim Akademisine gönderdi ancak dönemin makale inceleme başkanı Cauchy makaleleri reddetti (Bu konu hakkında birden fazla iddia vardır )Galois bir kez daha şansını denemek amacıyla giremediği üniversiteye tekrardan makale göndermiştir fakat yine başarısız olmuştur Bunun sebebinin kaynaklardaki ortak görüşü Galoise sorulan soruların hepsini basit bir şekilde anlattığı ama anlattığı kişilerin anlamaması diye bilinmektedir Bu okula girebilmek için birkaç deneme daha yapmıştır ama yine kabul olmamıştır Okula kabul olmasının sebeplerinin iddiaları arasında gönderdiği makalenin kaybolması da yer almaktadır.

Babası da siyasetçi olan Galois, siyaseti seven bir insandı. Dönemin siyasi ayaklanması – Temmuz Devrimi – sonucu Polytechnique’de okuyan tüm öğrenciler sokakta tarih yazmasına rağmen Ecole Normale’ de (Evariste Galois de dahil) okuyanların hepsi okula kilitlenmişti. Bunun üzerine Galois okul müdürüne ağır bir yazı yazarak dönemin ünlü gazetesinde ismini gizleterek yayınladı. Fakat gazetenin editörü ismini gizlemesine rağmen yazının Galois tarafından yazıldığı nasılsa okul müdürü tarafından öğrenildi ve Galois okuldan kovuldu. Bundan sonra Galois iki üç kez mahkum edilmiş ancak kısa süre içerisinde tahliye edilmiştir. İçerde olduğu sürede de polinomlarla alakalı çalışmalarına devam etmiştir.

Galoisin ömrünü sona erdirecek olan düello 30 Mayısta olacaktı Düellonun sebeplerinde yatan bir belirsizlik vardır Ortada birkaç iddia vardır ama arkadaşı bu düellonun sebebinin gönül ilişkisi olduğunu söylemektedir, zaten çoğu kaynakta böyle geçmektedir Galois düelloda öleceğini biliyordu bu sebeple düellodan önceki gün sabaha kadar çalışmıştır ve “Galois grupları “ hakkında bildiklerini bir kağıda yazmıştır

Düello günü geldiğinde Galois beklediği gibi düelloda ölmüştür fakat hala öldürenin kim olduğu belirsizdir Bununla ilgili birkaç iddia vardır Bunlardan biri, Galoisin sevgilisinin nişanlısıydı Bu iddia diğer iddialara göre daha çok kabul görmüştür çünkü Galois sevgilisinin nişanlı olduğunu bilmiyordu ve sevgilisi tuzağa düşürmek için böyle bir şey yapmıştı ama her ne kadar tarihçiler tarafından kabul görsede kesin bir bilgi değildir. Diğer iddia ise kendisi gibi mahkum edilen Ernest olduğu yönündedir.

EVARİSTE

Galois ölmeden önce matematik dışında sevdiklerine de notlar yazmıştır kardeşi Alfrede yazdığı not da şöyledir “Ne pleure pas, Alfred ! J’aibesoin de toutmoncouragepourmourir à vingtans” (Ağlama Alfred! Yirmi yaşında ölmek için tüm cesaretime ihtiyacım var )

Galois öldükten belirli bir süre sonra girmeye çalıştığı üniversite için yazdığı makaleler ortaya çıktı ve şuan hala günümüzde de kullanılan matematik kurallarını buldular