Հայ Կեանք թիւ 08(45) 13/04/2018

Հայ Կեանք ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈԻԹԱՅԻՆ ԵԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆ Տարի Գ., թիւ 8(45)

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Արմէն Սարգսեան երդմամբ ստանձնեց Հայաստանի 4-րդ Հանրապետութեան Նախագահի պաշտօնը

ԵՐԵՒԱՆ, 9 ԱՊՐԻԼ: ՀՀ Ազգային ժողովի յատուկ նիստի ընթացքին, Արմէն Սարգսեան՝ երդմամբ ստանձնեց Հայաստանի 4-րդ Հանրապետութեան նախագահի լիազօրութիւնները: «Արմէնփրէս»-ի հաղորդմամբ՝ նորընտիր նախագահ Արմէն Սարգսեան կատարեց նախագահական իր երդումը` ձեռքը դնելով Վեհամօր Աւետարանի եւ ՀՀ Սահմանադրութեան վրայ: Երեւանի Կարէն Դէմիրճեանի անուան մարզահամերգային համալիրի մէջ, Ապրիլ 9-ին ընթացող Ազգային ժողովի յատուկ նիստի ընթացքին հնչեց Արմէն Սարգըսեանի երդումը. «Ստանձնելով Հանրապետութեան նախագահի պաշտօնը` երդւում եմ. Հաւատարիմ լինել Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութեանը, իմ լիազօրութիւններն իրականացընելիս լինել անաչառ, առաջնորդուել միայն համապետական ու համազգային շահերով եւ իմ ողջ ուժը ներդնել ազգային միասնութեան ամրապնդման գործում: Աստուած ինձ օգնական»: Երդմնակալութենէն ետք հնչեց Հայաստանի Հանրապետութեան օրհներգը ու Ամենայն Հայոց Գարեգին Բ․ կաթողիկոսը յղեց իր հայրապետական օրհնանքի խօսք, ապա ելոյթ ունեցաւ Արմէն Սարգըսեան (խօսքը ամբողջութեամբ յաջորդ թիւով)։ Հայաստանի Հանրապետութիւնը Ապրիլ 9-էն կ՛անցնի լիարժէք խորհրդարանական կառավարման համակարգի: Լրացաւ նաեւ Նախագահ Սերժ Սարգսեանի լիազօրութիւններու ժամկէտը:

Գործ Paolo Veronese-ի 1570

Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց, Օրհնեալ է Յարութիւնն Քրիստոսի Յիսուս Քրիստոսի հռաշափառ Յարութեան առթիւ՝ «Հայ Կեանք» պարբերականը կը շնորհաւորէ իր յարգելի ընթերցողները եւ աշխատակիցները։

Հայ Կեանք

Էջ 2

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Մեծ Բրիտանիոյ Թագուհին Շնորհաւորած է Արմէն Սարգսեանը

News in Pages 15-22 “Հայ Կեանք”

Ելեկտրոնային Պարբերական Հրատարակման Պատասխանատուներ

Տիգրան Ապասեան Խաչատուր Ադամեան Դոկտ․ Համբիկ-Սահակ Մարուքեան

Աթէնք - Յունաստան

“Χάι Γκιάνκ”

Ηλεκτρονική Περιοδική Ενημερωτική Έκδοση Υπεύθυνοι Έκδοσης

Δικράν Αμπασιάν Χατσαδούρ Αταμιάν Δρ. Χαμπίκ-Σαχάκ Μαρουκιάν

Αποστέλλεται ηλεκτρονικώς & ατελώς

“Hye Gyank” Electronic Periodical Publication Athens - Greece E-mail: hyegyank@gmail.com Հաւատալով ազատ խօսքի իրաւունքին եւ բազմակարծութեան` կ՛ընդունինք, որ հրապարակուած գրութիւնները անպայման չարտայայտեն հրատարակիչներուս տեսակէտը։ Հրատարակիչներուն կը վերապահուի յղուած յօդուածները յապաւելու կամ չհրատարակելու իրաւասութիւնը։

Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահի պաշտօնը ստանձնելու առթիւ Արմէն Սարգսեանին շնորհաւորական ուղերձ յղած է Մեծ Բրիտանիոյ եւ Հիւսիսային Իրլանտայի Միացեալ Թագաւորութեան թագուհի Եղիսաբէթ Երկրորդը: Ուղերձին մէջ կ՛ըսուի. «Կը ցանկայի իմ անկեղծ շնորհաւորանքները յղել Ձեզ Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահի պաշտօնը ստանձնելու կապակցութեամբ: Իմ ջերմ բարեմաղթանքները կը յղեմ Ձեզի եւ Հայաստանի ժողովուրդին ու կ՛ակնկալեմ շարունակել մեր երկու երկիրներու միջեւ գերազանց յարաբերութիւնները»:

Նախագահ Արմէն Սարգսեանը այցելած է Եռաբլուր Նախագահ Արմէն Սարգսեանը Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահի պաշտօնի ստանձնման հանդիսաւոր արարողութենէն անմիջապէս յետոյ պաշտպանութեան նախարար Վիգէն Սարգսեանի ուղեկցութեամբ այցելած է «Եռաբլուր» զինուորական պանթէոն` ու յարգանքի տուրք մատուցած է ՀՀ Ազգային հերոս Վազգէն Սարգսեանի եւ Հայրենիքի անկախութեան համար իրենց կեանքը զոհաբերած հայորդիների յիշատակին։

Երեւանի օրը պիտի նշուի Սեպտեմբեր 29-ին եւ 30-ին Երեւանի օրը 2018 թուականին պիտի նշուի ոչ թէ աւանդական դարձած Հոկտեմբեր 13-ին, այլ Սեպտեմբեր 29-ին եւ 30-ին: Այդ մասին որոշման նախագիծը հաստատուեցաւ կառավարութեան նիստին: «Արմէնփրէս»-ի փոխանցմամբ, Երեւանի օրը փոխելու նախաձեռնութիւնը պայմանաւորուած է 2018 թուականի Հոկտեմբերին Հայաստանի Հանրապետութեան մէջ կայանալիք ֆրանսախօս պետութիւններու եւ կառավարութիւններու ղեկավարներու 17-րդ գագաթաժողովի կապակցութեամբ իրականացուող ձեռնարկներու ծաւալով, ատոնց պատշաճ իրականացնելու անհրաժեշտութեամբ եւ պահանջուող ժամանակով: Այս տարի կը նշուի Երեւանի 2800-ամեակը:

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Էջ 3

ՆՈՐԻՆ ՍՈՒՐԲ ՕԾՈՒԹԻՒՆ Տ. Տ. ԳԱՐԵԳԻՆ Բ. ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ ՊԱՏԳԱՄԸ ՄԵՐ ՏԷՐ ՅԻՍՈՒՍ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՍՈՒՐԲ ՅԱՐՈՒԹԵԱՆ ՏՕՆԻՆ ԱՌԻԹՈՎ (Սուրբ Էջմիածին, 1 Ապրիլ 2018) Յանուն Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ. ամէն: «Ե՛ս եմ յարութիւն եւ կեանք. որ հաւատայ յԻս, թէպէտ եւ մեռանի՝ կեցցէ՛» (Յովհ.11. 25-26): Սիրելի՛ բարեպաշտ հաւատացեալներ, Քրիստոսի Սուրբ Յարութեան հրաշազարդ տօնին ուրախութիւնն ու խնդութիւնը մեր հոգիներում՝ ձայնակից ենք հրեշտակներին՝ փոխանցելով միմեանց «Քրիստոս յարեաւ» կենարար աւետիսը: Թափուր է Տիրոջ գերեզմանը, յայտնուած է Նրա աստուածային զօրութիւնը, եւ իրական է մահուան պարտութիւնն ու կեանքի յաղթանակը: Այսօր յարութիւն առած Քրիստոս Իր բոլոր հետեւորդներին բերում է յաւիտենական կեանքի բերկրալի խոստումը. «Ես իսկ եմ յարութիւն եւ կեանք. ով հաւատում է Ինձ, թէպէտ եւ մեռնի, կ’ապրի»: Քրիստոսի Յարութեան ողջոյնը փոխանցելով՝ մենք, սիրելինե՛ր, հաստատում ենք մեր հաւատքը, որը հիմնուած է Յարութեան տիեզերանորոգ հրաշքի վրայ: Հաւատում ենք, որ Քրիստոսի Յարութեամբ անմահութեան ու յաւիտենական կեանքի արշալոյսը ցրել է կորստաբեր մեղքի խաւարը: Հաւատում ենք, որ մահուան առաջ անզօր մարդկային կեանքը վերափոխուում է երկնային զօրութեամբ, ժամանակաւորը վերածուում է յաւիտենական գոյութեան: Հաւատում ենք, որ Փրկչին ու Նրա անմահութեան շնորհին հաղորդակցումը նորոգում է կեանքը, խաչերը դարձնում ծաղկեալ, գողգոթաները՝ յաղթութեան բարձունքներ: Հաւատում ենք, այո՛, որ մարդկային մեր տկար ուժերին ընդառաջ եկող Աստուծոյ Սուրբ Հոգին լուսաւորում է մեր հոգեւոր տեսողութիւնը եւ զօրացնում մեզ՝ ընթանալու մեղքից դէպի առաքինութիւն, ընթանալու դէպի մեր Տէրը, որպէսզի Նրա հետ կեանք ունենանք եւ ժառանգակից լինենք երկնային արքայութեանը: Հաւատալ Քրիստոսի Յարութեանը նշանակում է Սիմոն Կիւրենացու պէս անտրտունջ Քրիստոսի խաչը կրել կեանքի յաղթանակի աներկբայ վստահութեամբ, Յովսէփ Արիմաթացու նման բարեգործութիւններ կատարել, իւղաբեր կանանց նման հաւատքն ու հաւատարմութիւնը պահպանել եւ Քրիստոսի Յարութեան ուրախութիւնը սփռել, առաքեալների պէս աշխարհը Քրիստոսի Յարութեան լոյսով լուսաւորել: Այսպէս միայն կարելի է արժանանալ Փրկչի խոստմանը՝ հաւատքի զօրութեամբ մահուան իշխանութիւնը թօթափելու եւ յաւիտեան ապրելու:

Սիրելի՛ բարեպաշտ ժողովուրդ, Քրիստոսի Յարութեան հրաշազարդ իրողութիւնը մարդու եւ աշխարհի փրկութեան միջոցն է, աստուածային անսահման սիրոյ ու հոգածութեան վկայութիւնը, նեղութիւնների ու դժուարութիւնների յաղթահարման զօրութիւնը: Թովմասի նման երկմտող աշխարհին յարուցեալ Քրիստոս ցոյց է տալիս Իր վէրքերը, որպէսզի բուժուեն պատերազմների ու աղէտների պատճառած վէրքերն աշխարհի: Ցոյց է տալիս Իր չարչարանքների հետքերը, որպէսզի դադարեն մարդկային հոգու տառապանքները, լռեն ատելութեան ձայները, մերժուեն կործանարար ուղիները, որպէսզի գալիքի հանդէպ վստահութիւն փնտռող մարդկութիւնը ընդունի Փրկչի Յարութեան զօրութիւնը՝ առաքեալի պէս բացականչելով՝ Տէր իմ եւ Աստուած իմ (Յովհ. 20. 28): Աստուածատուր այդ զօրութեամբ ու շնորհով է յարատեւել մեր ժողովուրդը՝ պատմութեան մէջ դիմակայելով դառը հարուածների ու կերտելով իր ձեռքբերումները: Քրիստոսով, յարութեան ու փրկութեան հաւատքով մենք վեր յառնեցինք մեր խաչելութիւններից, վերահաստատեցինք մեր պետականութիւնը, ձեռնամուխ եղանք նեղութիւնները թօթափելուն, մեր իրաւունքների պաշտպանութեանը եւ առաւել բարօր գալիքի կերտմանը: Մեր ժողովրդի առաջընթացը, մեր պետութեան հզօրացումը եւ ի սփիւռս աշխարհի մեր կեանքի պայծառութիւնը պայմանաւորուած են իւրաքանչիւրիս մէջ Քրիստոսի ներկայութեամբ, Նրա Յարութեան զօրութեան ներգործութեամբ եւ մեր արժանաւորութեամբ Փրկչի խոստմանը. «Ես իսկ եմ յարութիւն եւ կեանք. ով հաւատում է Ինձ, թէպէտ եւ մեռնի, կ’ապրի»: Սիրելի՛ հաւատաւոր զաւակներ Մեր, շարունակենք ապրել ու գործել Քրիստոսի հետ: Մեր ընտանիքներում խնամենք ու վառ պահենք հաւատքի լոյսը, հասարակական ու ազգային մեր կեանքում հաստատուն պահենք միմեանց հանդէպ հոգածութիւնն ու զօրակցութիւնը, սէրն ու միասնութիւնը: Շարունակենք ապրել հաւատքով, որպէսզի այսօր հնչող «Քրիստոս յարեաւ» աւետիսը զօրացնի մեզ ապագայի հանդէպ լաւատեսութեամբ ու վստահութեամբ, կամքով ու կորովով` հակառակ ամէն արգելքի ու նեղութեան, ջանք թափելու, ստեղծելու, հոգալու, որ իրագործենք առաջընթացի մեր նպատակները, հայրենաշէն մեր ծրագրերն ու ազգային իղձերը: Թող մեր սրտերը քաջալերուեն այսօր մեզ յայտնուող յարուցեալ Տիրոջով` սիրով եւ միասնութեամբ Շարունակութիւնը էջ 4

Հայ Կեանք

Էջ 4

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

ՅՈՒՆԱՀԱՅՈՑ ԹԵՄԻ ԱՌԱՋՆՈՐԴԱԿԱՆ ՏԵՂԱՊԱՀ Տ. ԽՈՐԷՆ ՎՐԴ. ԱՌԱՔԵԼԵԱՆԻ ՊԱՏԳԱՄԸ՝ ՅԻՍՈՒՍ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՀՐԱՇԱՓԱՌ ՅԱՐՈՒԹԵԱՆ ՏՕՆԻՆ ԱՌԻԹՈՎ «Զի՞ խնդրէք զկենդանին ընդ մեռեալս. Չէ աստ, այլ յարեաւ.» (Ղուկ. 24:5-6): Հաւատացեալ քոյրեր եւ եղբայրներ ի Յունաստան: Այսօր` Տիրոջ Հրաշափառ Յարութեան կենսաբեր տօնին, հրեշտակի խօսքին հետեւելով գնում ենք Տիրոջը ողջերի մէջ փնտրելու: Քրիստոսի Յարութիւնը մեղսածին մահուան անորոշ խաւարի մէջ՝ մեզ բերեց կենաց լոյսը յաւիտենութեան, մարդկանց պարգեւեց երկնքի արքայութեան ձրի շնորհը: Քրիստոսի Յարութեամբ մարդը մի նոր կեանք սկսելու, Տիրոջով նորոգուելու եւ Աստծոյ հետ հաշտուելու հնարաւորութիւն ստացաւ: Մարդն ազատ է այլեւս մահուան դատապարտուելու նզովքից, փոխարենը ստացել է Աստծոյ հետ ապրելու երանելի ժառանգորդի իրաւունքը: Տիրոջ Ամենակալ Որդին Իր Յարութեամբ մեզ բերեց այդ լուրը, որով մենք իրաւունք ստացանք մաքրուելու եւ յաւիտենական ապրելու: Ինչպէս ասում է Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Գարեգին Բ․-ը, «Քրիստոսի Աւետարանը յարութեան Աւետարանն է, յաւիտենութեան Աւետարանն է, կեանքի Աւետարանն է, որի միջոցով է մեզ հասու Աստծոյ անսահման սիրոյ իմացութիւնը, հոգիները կենդանացնող տէրունական ձայնը, Քրիստոսի Յարութեան ճշմարտութիւնը»:

Այսօր մեզ համար հրաշալի առիթ է գնահատելու Տիրոջ պարգեւի անսահմանութիւնը եւ անդրադառնալու իւրաքանչիւրս մեր ընթացքին, այսօր մենք այս հրաշափառ խորհուրդի առջեւ պէտք է քննենք ինքներս մեզ, գնահատելու համար, թէ որքանով ենք մենք այս շնորհուած ժառանգութեան կրողը, թէ որքանով ենք մենք մնացել Աստծոյ հետ, թէ արդեօք մենք թողել ենք մեր մահաբեր «ԵՍ»-ը եւ բռնել Տիրոջ խոնարհուող ու յարութիւն առնող ուղին: Եթէ մեր ներսում դեռ թագաւորում է «ԵՍ»-ը, ապա այսօր ճիշդ այդ օրն է, որ մենք դուրս նետենք այն, խոնարհուենք ու հրաւիրենք Յարութեալ Փրկչին՝ թագաւորելու մեր սրտերի մէջ: Տէրն Իր յաղթական Յարութեամբ մեզ պիտի բերի խաղաղութիւն ու սէր: Դժբախտաբար կեանքի այս արագընթաց զարգացման փուլում մարդն աւելի է հեռանում իրական խաղաղութիւնից՝ փնտրելով Յարութեալ փրկչին մեռելների մէջ, կարծելով թէ յաւիտենական խաղաութիւնը նիւթի, իշխանութեան կամ զարգացած տեխնոլոգիաների մէջ է: Ունայն է նման փնտռտուքը, քանզի իրական խաղաղութիւն, սէրն ու կեանքը Տիրոջ մէջ է Ով Յարութիւն է առել եւ Որին պէտք չէ մեռելների մէջ փնտռել: Ի հարկէ, Շարունակութիւնը էջ 9

ՆՈՐԻՆ ՍՈՒՐԲ ՕԾՈՒԹԻՒՆ Տ. Տ. ԳԱՐԵԳԻՆ Բ. ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ ՊԱՏԳԱՄԸ ՄԵՐ ՏԷՐ ՅԻՍՈՒՍ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՍՈՒՐԲ ՅԱՐՈՒԹԵԱՆ ՏՕՆԻՆ ԱՌԻԹՈՎ Շարունակութիւն էջ 3-էն

ընթանալու ազատ նոր կեանքի մեր ուղին՝ միշտ հաւատարիմ մնալով մեր Տիրոջ պատուիրաններին եւ հաստատուն պահելով մեր ընթացքը դէպի յաւիտենութիւն: Մեր Տէր Յիսուս Քրիստոսի Յարութեան բերկրալի աւետիսով ողջոյն ենք բերում Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա․ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսին, Երուսաղէմի Հայոց Պատրիարք Ամենապատիւ Տ. Նուրհան արքեպիսկոպոս Մանուկեանին: Աղօթում ենք հիւանդութեան մահիճում գտնուող Ամենապատիւ Տ. Մեսրոպ արքեպիսկոպոս Մութաֆեան Պատրիարքի համար: Ի Քրիստոս սիրով ողջունում ենք քոյր Եկեղեցիների հոգեւոր Պետերին եւ նրանց հաւատաւոր հօտին: Հայրապետական օրհնութեամբ ողջունում ենք Սրբազան Պատարագի արարողութեանը ներկայ Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահ տիար Սերժ Սարգսեանին` Առաջին տիկնոջ հետ, ընտրեալ նախագահ տիար Արմէն Սարգսեանին,

ողջոյն ենք յղում Արցախի Հանրապետութեան նախագահ տիար Բակօ Սահակեանին, հայոց պետական աւագանուն, Հայաստանում հաւատարմագըրուած դիւանագիտական առաքելութիւնների ներկայացուցիչներին: Հայրապետական մեր սէրն ու օրհնութիւնն ենք բերում մեր Սուրբ Եկեղեցու ողջ հոգեւոր դասին եւ հաւատաւոր մեր ժողովրդին ի հայրենիս եւ ի սփիւռս: Աղօթում ենք առ մեր Տէրը Յիսուս Քրիստոս, որ մեր հայրենիքում ու ողջ աշխարհում մշտապէս սփռուած մնան Իր յարութեան կենարար պարգեւները, խաղաղութիւնը հաստատուի աշխարհում, մարդկանց սրտերում, մեր երկրի սահմաններում: Հայցում ենք, որ Փրկչի Յարութեան շնորհներով զօրացած՝ մեր զաւակների ամէն գործ զարթօնք ու լուսաւորութիւն բերի ազգային մեր կեանքին, եւ աստուածաշնորհ պարգեւները հովանի լինեն մեր ժողովրդին՝ այսօր եւ միշտ ցնծութեամբ աւետելու. Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց, Օրհնեալ է Յարութիւնն Քրիստոսի:

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Էջ 5

Հ.Բ.Ը.Մ.ը կը շնորհաւորէ Հայաստանի Հանրապետութեան նոր նախագահ Արմէն Սարգսեանը

Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միութիւնը կը շնորհաւորէ նախագահ Արմէն Սարգըսեանը իր երդմնառութեան եւ նախագահական պաշտօնի ստանձնումին առիթով եւ կ'ողջունէ զինք պատմական այս իրագործումին համար: Հանգրուանային այս իրադարձութիւնը կ'իրականանայ պահու մը, երբ մեր ազգը կը դիմագրաւէ

Վարչապետ Կարէն Կարապետեանը ՀՀ նախագահ Արմէն Սարգսեանին ներկայացուց կառավարութեան հրաժարականի դիմումը

Ղեկավարուելով ՀՀ Սահմանադրութեան 212 յօդուածով՝ վարչապետ Կարէն Կարապետեանը ՀՀ նախագահ Արմէն Սարգսեանին ներկայաուց կառավարութեան հրաժարականի դիմումը: Հանրապետութեան նախագահն ընդունած էկառավարութեան հրաժարականը: Կառավարութեան անդամները կը շարունակէն իրենց պարտականութիւններու կատարումը մինչեւ նոր կառավարութեան կազմաւորումը: Առանձնազրոյցէն յետոյ նախագահ Արմէն Սարգսեանը եւ վարչապետի պաշտօնակատար Կարէն Կարապետեանը հանդիպած են ԶԼՄ ներկայացուցիչներու հետ` ամփոփելով հանդիպման արդիւնքները եւ պատասխանած են լրագրողները հետաքրքրող հարցերուն:

շրջանային, համաշխարհայնական, բազմաթիւ եւ բարդ մարտահրաւէրներ, միաժամանակ զարգացման եւ բարգաւաճումի փայլուն հեռանկարներով: Մինչ կը թեւակոխենք մեր հանրապետութեան կառավարչական համակարգի նոր ժամանակաշըրջանը, 2016-ի բարեփոխուած Սահմանադրութեամբ, մենք զարգացման լայն կարելիութիւններ կը տեսնենք, որոնք իրկանանալի են ղեկավար կառոյցներու աշխոյժ նախաձեռնութիւններով եւ բոլոր կողմերու համակարգուած գործակցութեամբ: Խորհրդարանական դրութեան որդեգրումով, Հայաստանի նոր նախագահը կը ստանձնէ պետութեան առաջնորդութիւնը, ազգային կառոյցներու կայունութիւնը եւ շարունակականութիւնը պահպանելու պատասխանատուութեամբ: Մեր բաղձանքն է որ Նախագահ Արմէն Սարգսեան կարենայ յաջողութեամբ իրականացնել այդ յանձնառութիւնը, որ ցոլացումն է նաեւ մեր ժողովուրդի համընդհանուր ձգտումներուն եւ հասարակաց արժէքներուն ու իտէալներուն: Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միութիւնը իր երախտագիտւթիւնը կը յայտնէ նաեւ Նախագահ Սերժ Սարգսեանին, անոր պաշտօնավարութեան աւարտին, բախտորոշ բազմաթիւ տարիներու ընթացքին, սկսեալ Արցախի ազատագըրման շարժումէն, հայրենիքին մատուցած իր նուիրեալ ծառայութիւններուն համար: Իր նախագահութեան շրջանին, Հ.Բ.Ը.Մ.ը պահպանեց եւ ընդլայնեց Հայաստանի ղեկավարութեան հետ գործելու իր խորարմատ աւանդոյթը, առաւել եւս զարգացընելով իր գործունէութիւնը արուեստի, կրթութեան, մշակոյթի, ինչպէս նաեւ ընկերային եւ մարդասիրական ծառայութիւններու մարզերէն ներս: Հ.Բ.Ը.Մ.ը խանդավառութեամբ պիտի շարունակէ իր կառուցողական ներդրումներով աջակցիլ հայրենի պետութեան, ի շահ մեր համընդհանուր ազգի բարօրութեան: Մենք կը հաւատանք, որ ազգային կառոյցներուն՝ Նախագահին, Խորհրդարանին, Վարչապետին եւ Եկեղեցւոյ համակարգ եւ սերտ գործակցութեամբ, կարելի է լաւագոյնս ծառայել մեր ազգի եւ ժողովուրդի զարգացման: Հիմնուած 1906-ին, Հ.Բ.Ը.Մ.ը (www.agbu.org), աշխարհի մեծագոյն ոչ-շահամէտ հայկական կազմակերպութիւնն է: Միութեան կեդրոնը կը գտնուի Նիւ Եորք, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ: Հ.Բ.Ը.Մ.ը կը սատարէ հայեցի ինքնութեան եւ ժառանգութեան պահպանումին եւ մշակումին՝ կրթական, մշակութային եւ մարդասիրական ծրագիրներով: Միութեան գործունէութիւնները կ'ընդգրկեն տարեկան աւելի քան 500․ 000 հայեր, աշխարհի տարածքին: Հ.Բ.Ը.Մ.ի եւ անոր համաշխարհային ծրագիրներուն մասին տեղեկութիւններու համար այցելեցէք www.agbu.org կայքէջը:

Հայ Կեանք

Էջ 6

ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹԻՒՆ

ՇՆՈՐՀԱՒՈՐԱԳԻՐ Արմէն Սարգսեան Վսեմաշուք Նախագահ Հայաստանի Հանրապետութեան Վսեմաշուք Պրն. Նախագահ, Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան Կեդրոնական վարչութիւնս իր աշխարհասփիւռ շարքայիններուն եւ համակիրներուն անունով ջերմապէս կը շնորհաւորենք Ձեզ Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահի պատասխանատու պաշտօնին Ձեր պաշտօնական ստանձնումին առիթով, որ կայացաւ ՀՀ Ազգային Ժողովին յատուկ նիստին ընթացքին՝ ներկայութեամբ հայրենի թէ սփիւռքահայ մեծ թիւով պատասխանատուներու: Մենք կը հաւատանք, որ Ձեր պետական մարդու, ակադեմականի, գործարար յաջող անձնաւորութեան եւ դիւանագէտի արժանիքներով մեծ աւանդ պիտի ունենաք մեր սիրելի Հայրենիքին պետականութեան աւելի եւս ամրապնդման եւ մեր հայրենաբնակ ժողովուրդի հասարակական կեանքի բարօրութեան վեհ աշխատանքին մէջ: Որպէս փորձառու եւ հեռատես պետական գործիչ, մենք վստահ ենք, որ կառուցողական մեծ ներդրում պիտի ունենաք Հայաստան-ԱրցախՍփիւռք եռեակին աւելի եւս կամրջումին ու հետեւաբար Հայ Ժողովուրդի կենսական շահերուն պահպանման առաքելութեան մէջ: Երկուշաբթի 9 Ապրիլ 2018-ին, Ձեր կատարած երդումի արարողութեան համահայկական տարողութեամբ ներկայութիւնը կը վկայէ Ձեր ազնիւ անձին «ամենայն հայոց նախագահ»ը ըլլալու պատուաբեր փաստը: Այս առիթով Ձեզի նաեւ կը մաղթենք քաջառողջութիւն եւ ամենայն բարիք։

Ի Դիմաց՝ ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹԵԱՆ Սեւակ Յակոբեան Ատենադպիր

Սերխիօ Նահապետեան Ատենապետ 11 Ապրիլ 2018

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Արցախի Նոր Կարմիրաւան գիւղին մէջ յայտնաբերուած մարդակերպ կոթողները կ՚ուսումնասիրուին հնագէտներու կողմէ

Արցախի Մարտակերտի շրջանի Նոր Կարմիրաւան գիւղի տարածքին վրայ մեկնարկած են 2018 թուականի պեղումները: Ըստ Armenpress.am-ի՝ ԳԱԱ հնագիտութեան եւ ազգագրութեան ուսումնարանի Արցախի հնագիտութեան խումբի անդամ, պատմական գիտութիւններու թեկնածու Նժդեհ Երանեան նշած է, որ այս տարուան Նոր Կարմիրաւանի պեղումները 2016 թուականի հետախուզական պեղումներու շարունակութիւնն են: «Այս կոթողները յայտնաբերուած են 2016 թուականին, որմէ ետք տեղւոյն վրայ սկսած են հետախուզական պեղումներ, պարզելու` արդեօք կոթողները կը գտնուի՞ն իրենց կանգնեցման նախնական վայրը, թէ՝ ոչ»,- ըսած է ան: Նժդեհ Երանեանի խօսքով` մարդակերպ կոթողներու գիտական հետազօտութիւնը Արցախի Տիգրանակերտի եւ շրջակայքի ուսումնասիրութեան մաս կը կազմէ: Արցախի մէջ ներկայիս յայտնի են շուրջ երեք տասնեակ նմանատիպ մարդակերպ կոթողներ: Վերջինները, սակայն, կը գտնուին տեղաշարժած վիճակի մէջ: «Նոր Կարմիրաւանի մարդակերպ կոթողներուն հետազօտութիւնը, անոնց հնագիտական միջավայրի վաւերացումը կը պատասխանեն այս կոթողներուն վերաբերեալ շարք մը կարեւոր հարցերու: Կոթողներուն ուսումնասիրութիւնը կարեւոր է ինչպէս Արցախի եւ Ուտիքի, այնպէս եւ Կովկասի եւ ողջ Առաջաւոր Ասիոյ Ք.ա. 1-ին հազարամեակի պատմութեան եւ մշակոյթին համար: Հետեւաբար, անոնց ուսումնասիրութիւնը եւ ներկայացումը Արցախի վրայ կը գրաւէ տարածաշրջանով հետաքրքրուող այլ մասնագէտներու եւ լայն շրջանակներու հետաքրքրութիւնը եւս»,- աւելցուցած է ան: Նոր Կարմիրաւանի մէջ պեղումները պիտի շարունակուին մինչեւ Ապրիլի վերջ:

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Էջ 7

Հռոմի Պապը գլուխ խոնարհեց Նարեկացիի արձանին առջեւ. Վատիկանի մէջ հնչեցին հայ եկեղեցիներու աղօթքը

Վատիկանի այգիներուն մէջ հանդիսաւորութեամբ բացուեցաւ հայ բանաստեղծ, երաժիշտ, փիլիսոփայ, աստուածաբան Գրիգոր Նարեկացիի արձանը: Բացումը նշանաւորուեցաւ Հռոմի Ֆրանչիսկոս պապի կողմէ հայ մշակոյթի հերոս, Տիեզերական եկեղեցւոյ վարդապետ Գրիգոր Նարեկացիի արձանի օծմամբ: Օծման արարողութեան ներկայ էին Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահ Սերժ Սարգըսեանի գլխաւորած պատուիրակութիւնը, բազմաթիւ հիւրեր: Ինչպէս Վատիկանէն կը հաղորդէ «Արմէնփրէս»-ի թղթակիցը, արձանի օծման արարողութիւններէն ետք Առ Աստուած աղօթք յղեցին նաեւ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ. Ծայրագոյն Պատրիարք եւ Ամենայն Հայոց եւ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա. Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսները։ Հռոմի Ֆրանչիսկոս պապը հանդիսաւոր արարողութեան աւարտին գլուխ խոնարհեց արձանին առջեւ: Բացման հանդիսաւոր արարողութիւնը տեղի ունեցաւ 2015 թուականի Ապրիլին Վատիկանի Սուրբ Պետրոսի տաճարին մէջ Հայոց ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցին նուիրուած պատարագի ընթացքին Հռոմի Ֆրանչիսկոս պապի կողմէ Գրիգոր Նարեկացիին Տիեզերական եկեղեցւոյ վարդապետ հռչակուելէ 3 տարի անց՝ դարձեալ Ապրիլին: Հանրապետութեան նախագահը այնուհետեւ այցելած է Սուրբ Աթոռի մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան դեսպանութիւն, ուր տեղի ունեցած է պարգեւատրման արարողութիւն: Վատիկանի մէջ Գրիգոր Նարեկացիի արձանի բացումը կը խորհրդանշէ Հռոմի եւ Հայայստանեաց Առաքելական եկեղեցուոյ միջեւ առկայ յարաբերութիւններու բարձր մակարդակը, որոնք ալ աւելի ամրապնդուած են 2016 թուականին Ֆրանչիսկոս պապի՝ Հայաստան՝ առաջին քրիստոնեայ ժողո-

վուրդին այցելելու ժամանակ: Նշենք, որ 2016 թուականի Յունիսին Հռոմի պապ Ֆրանչիսկոսի Հայաստան այցի ծիրէն ներս նախագահ Սերժ Սարգսեանը Սրբազան Քահանայապետին նուիրած էր Գրիգոր Նարեկացիի արձանի մանրակերտը՝ որպէս առաջին քրիստոնեայ երկիր Պապի ուխտագնացութեան խորհրդանիշ: Արձանը Սրբազան Քահանայապետին նուիրելու պահուն նախագահ Սերժ Սարգսեան յոյս յայտնած էր, որ անոր մեծ տարբերակը ապագային կը տեղադրուի Վատիկանի մէջ: Հռոմի Պապը մեծապէս սիրած էր արձանը եւ շնորհակալութիւն յայտնած նախագահին՝ տալով իր համաձայնութիւնը: Ստեղծագործութեան հեղինակը քանդակագործ Դաւիթ Երեւանցին է։ Պրոնզէ արձանը պատրաստուած է Չեխիոյ Հանրապետութեան ձուլարաններէն մէկուն մէջ՝ շնորհիւ Սուրբ Աթոռի մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան արտակարգ եւ լիազօր դեսպան Միքայէլ Մինասեանի եւ Արթուր Ջանիբեկեանի ֆինանսական աջակցութեան։ Շարունակութիւնը էջ 10

Էջ 8

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Մարաղայի կոտորածի տարելիցի առթիւ Արցախի Արտաքին գործոց նախարարութեան յայտարարութիւնը

10 Ապրիլ 1992-ին ատրպէյճանական բանակի կողմից Արցախի Հանրապետութեան Մարտակերտի շրջանի Մարաղա աւանի բնակչութեան կոտորածը Արցախի դէմ Ատրպէյճանի ռազմական ագրեսիայի ամենաողբերգական դրուագներից մէկն է: Տեւական հրետանակոծումից յետոյ ատրպէյճանական զինուած ստորաբաժանումները ներխուժեցին Մարաղա, որտեղ մնացել էին 118 մարդ՝ հիմնականում տարեցներ, հաշմանդամներ, կանայք եւ

«Արցախփոստ»-ը շրջանառութեան մէջ է դրել «Եւրոպա-2018 կամուրջներ» նիւթով երկու նամականիշ

Ընթացիկ տարուայ Մարտ 30-էն «Արցախփոստ» փակ բաժնետիրական ընկերութեան կողմէ շրջանառութեան մէջ դրուեցան «Եւրոպա-2018 կամուրջներ» նիւթով երկու նամականիշ: Այս մասին «Արցախփրէս»-ի թղթակցի հետզրոյցի ժամանակ ըսած է «Արցախփոստ» ՓԲ ընկերութեան գործադիր տնօրէն Գարիկ Գրիգորեանը:

երեխաներ: Ատրպէյճանական զինուած ուժերի կողմից իրագործուած՝ իր դաժանութեամբ աննախադէպ ռազմական յանցագործութեան արդիւնքում սպանուեց աւելի քան 50 մարդ, միւսները, այդ թւում՝ 9 երեխայ եւ 29 կին, պատանդ վերցուեցին: Նրանցից ոմանց յետագայում յաջողուեց վերադարձնել, սակայն 19 պատանդների ճակատագիրն առ այսօր անյայտ է: Աւանը ազատագրուեց Արցախի զինուած ուժերի կողմից, սակայն երկու շաբաթ անց կրկին գրոհի ենթարկուեց, իսկ իրենց հարազատներին յուղարկաւորելու համար վերադարձած բնակիչներն ատրպէյճանական բանակի նոր վայրագութիւնների զոհը դարձան: Աւանի վրայ յարձակումը պայմանաւորուած չէր ռազմական անհրաժեշտութեամբ, այլ, առաջին հերթին, ուղղուած էր նրա խաղաղ բնակչութեան ոչնչացմանը: Մարաղայի ոճրագործութիւնը շարունակեց 1988-1991թթ. Սումգայիթում, Բաքւում, Կիրովապատում եւ Ատրպէյճանի այլ բնակավայրերում, ինչպէս նաեւ Հիւսիսային Արցախի գիւղերում հայկական ջարդերի ու տեղահանութիւնների շարքը, որոնց նպատակն էր սաղմի մէջ խեղդել արցախահայութեան ազգային ազատագրական պայքարը եւ զրկել իրենց հայրենիքից‘ Արցախի եւ Ատրպէյճանի հայ բնակչութեան էթնիկ զտման եւ ահաբեկման ճանապարհով: Այս յանցագործութիւնների կազմակերպիչների եւ իրագործողների անպատժելիութիւնը պարարտ հող ստեղծեց Ատրպէյճանում հայերի նկատմամբ ատելութեան՝ որպէս պետական քաղաքականութիւն, արմատաւորման եւ այլատեացութեան, անհանդուրժողականութեան ու ռազմամոլութեան անսանձ քարոզչութեան համար: 2016թ. Ապրիլին Արցախի դէմ սանձազերծուած ատրպէյճանական ագրեսիան, որը ուղեկցւում էր խաղաղ բնակչութեան եւ Պաշտպանութեան բանակի զինուորների նկատմամբ պատերազմական յանցագործութիւններով, ցոյց տուեց, որ ատրպէյճանական կողմի մեթոդներն ու մօտեցումները մնացել են անփոփոխ: ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ԱՐՏԱՔԻՆ ԳՈՐԾՈՑ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ Ան տեղեկացուցած է, որ թողարկուած 350 ՀՀ դրամ անուանական արժէքով փոստային առաջիննամականիշի վրայ պատկերուած է Հադրութի շըրջանի Տումի գիւղի մօտերը հոսող համանուն գետի վրայ կառուցուած Ջարվանէսի կամուրջը, որը թուագրուած է 13-րդ դարէն: Իսկ 450 ՀՀ դրամ անուանական արժէքովերկրորդ նամականիշի վրայ պատկերուած է Քարաւազի (Խուդափերինի) կամուրջը, կառուցուած 5-7-րդ դարերուն: Նամականիշերու հեղինակը ստեփանակերտցի նկարիչ Արմէն Ղուկասեանն է:

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Էջ 9

«Անոնց միակ ցանկութիւնը իրենց մայրենին չկորսնցնելն է». Թրքական կայքին անդրադարձը Համշէնահայութեան նակները ընդգծած են, որ թէեւ Թուրքիոյ մէջ համշէնցիներու էթնիկ ծագման վերաբերեալ տարակարծութիւնները շատ են` առկայ են օսմանեան արխիւային փաստաթուղթեր, ուր համշէնցիները կը յիշատակուին որպէս կրօնափոխ հայեր: Նիւթին մէջ նոյնիսկ կցուած է տուեալ արխիւային փաստաթուղթին պատճէնը, որ աւելի առաջ հրապարակուած էր «Ակօս» հայկական պարբերականին կողմէ:

Թրքական ամենաընթերցուող ժամանցային կայքերէն onedio.com-ը յատուկ անդրադարձ մը հրապարակած է համշէնցի հայերու մասին` մարդոց ուշադրութիւնը հրաւիրելով անոնց խնդիրներուն, ծագման ու աւանդոյթներու վերաբերեալ բազմաթիւ հարցերու վրայ, կը հաղորդէ «Թերթ»-ը: «Մայրենին կորսնցնելու վտանգին տակ գտնուող սեւծովեան ժողովուրդ մը. Համշէնցիներ» վերնագիրով յօդուածին մէջ կը նշուի, որ համշէնցիները իսլամացուած են դարեր առաջ` Օսմանեան կայսրութեան ժամանակաշրջանին: Նիւթին հեղի-

ՅՈՒՆԱՀԱՅՈՑ ԹԵՄԻ ԱՌԱՋՆՈՐԴԱԿԱՆ ՏԵՂԱՊԱՀ Տ. ԽՈՐԷՆ ՎՐԴ. ԱՌԱՔԵԼԵԱՆԻ ՊԱՏԳԱՄԸ՝ ՅԻՍՈՒՍ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՀՐԱՇԱՓԱՌ ՅԱՐՈՒԹԵԱՆ ՏՕՆԻՆ ԱՌԻԹՈՎ Շարունակութիւն էջ 4-էն

Տիրոջ Կենսաբեր Յարութիւնը միայն ձրի շնորհ չէ, այլեւ` դատաստան, ինչպէս ասում է Աւետարանը. «Կգայ ժամանակ, երբ բոլոր նրանք, որ գերեզմաններում են, կլսեն Նրա ձայնը եւ դուրս կգան. ովքեր բարի գործեր են արել` կեանքի յարութեան համար, իսկ ովքեր չար գործեր են արել` դատաստանի յարութեան համար» (Յովհ. Ե 28-29): Այսպիսով, սիրելիներ, Մաղթանքս է, որ Տէրն Իր Յարութեան աւետիսով լուսաւորի ամենքիդ սրտերը եւ Իր մէջ ապրելու յարութենական զօրութեամբ զօրացնի: Թող որ Տիրոջ Յարութեան աւետիսը արթնութեան ու եղբայրասիրութեան առիթ դառնայ համայն աշխարհին, բայց մանաւանդ մեր յունահայ հաւատացելոց: Բա՛ւ է մեզ դառնութիւնն օտարի, բա՛ւ է մեզ չարութիւնն անզգամի, եւ բա՛ւ է մեզ նախանձը դժկամի, քանզի մենք որդիներն ենք Յարութեալ փրկչի ու վկաները՝ Յիսուսի սրբացնող արեան: ՔՐԻՍՏՈՍ ՅԱՐԵԱՒ Ի ՄԵՌԵԼՈՑ ՕՐՀՆԵԱԼ Է ՅԱՐՈՒԹԻՒՆՆ ՔՐԻՍՏՈՍԻ։ ՁԵԶ ԵՒ ՄԵԶ ՄԵԾ ԱՒԵՏԻՍ

Յօդուածին հեղինակները կ՛ենթադրեն, որ այժմ ամբողջ Թուրքիոյ մէջ կ՛ապրի մօտ 300.000 համշէնցի: «Իրականութեան մէջ անոնց կիրառած լեզուն յայտնի է որպէս արեւմտահայերէնի բարբառներէն մէկը: Եկէք մէկ կողմ դնենք անոնց հայ կամ թուրք ըլլալը. այս ժողովուրդի միակ ցանկութիւնը իրենց մայրենին չկորսնցնելն ու եկող սերունդներուն փոխանցելն է», – կը գրէ կայքը: Յիշեցնենք, որ Համշէնի հայկական բարբառը UNESCO-ի կողմէ դասուած է վերացման վտանգի տակ գտնուող լեզուներու շարքին:

Հայ Կեանք

Էջ 10

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Ֆրանսայէն ժամանած բժիշկները Ստեփանակերտի մէջ անվճար վիրահատութիւններ կը կատարեն

ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, «Արցախփրէս».- Արցախի առողջապահութեան նախարարութեան եւ «ՀայՄետ» ֆրանսական բժշկական-մարդասիրական ըն-

կերութեան համատեղ նախաձեռնութեամբ՝ Ֆրանսայէն Արցախ ժամանած են քիթ-կոկորդ-ականջաբան, միզաբան եւ շարք մը այլ մասնագիտութեանց տէր բժիշկներ: Արցախի հանրապետական բժշկական կեդրոնին մէջ կամաւոր բժիշկները մինչեւ Ապրիլ 6անվճար ընդունելութիւններ, խորհրդատուութիւններ, հետազօտութիւններ եւ վիրահատութիւններ կատարած են: «Հայ-Մետ» ֆրանսական բժշկական-մարդասիրական ընկերութեան նախագահ ՅովհաննէսԺան Միշել յայտնեց, որ իրենք շուրջ 30 տարիէ ի վեր Արցախի ժողովուրդին օգնութիւն կը ցուցաբերեն: Ան ըսաւ, որ այս այցելութեան ընթացքին, բացի անվճար բժշկական օգնութիւն ցուցաբերելէ, իրենց հետ բերած են նաեւ բժշկական սարքեր եւ դեղորայք:

Հայաստանի մէջ կ’ուսանի 3.757 սփիւռքահայ եւ 2.491 օտարերկրացի 2017-2018 ուսումնական տարեշրջանին Հայաստանի բարձրագոյն ուսումնական հաստատութիւններուն (բուհ) մէջ կ’ուսանի 3.757 սփիւռքահայ, որոնցմէ 1.847-ը` պետական, 536-ը` ոչ պետական, 1.012` միջազգային համալսարաններու, իսկ 362` գոլէճներու մէջ: Սփիւռքահայ ուսանողներէն ամենամեծ թիւը Ռուսիայէն է` 1․454, Վրաստանէն` 1․209, Սուրիայէն` 536, Իրանէն` 139 եւ այլն: ՀՀ պետական բուհերու 1․847 ուսանողներէն 607-ը կ’ուսանի Երեւանի Մ. Հերացիի անուան պետական բժշկական համալսարանին մէջ, 234-ը` Երեւանի պետական համալսարանին, 203-ը` Ճար-

Հռոմի Պապը գլուխ խոնարհեց Նարեկացիի արձանին առջեւ. Վատիկանի մէջ հնչեցին հայ եկեղեցիներու աղօթքը Շարունակութիւն էջ 7-էն

Արձանի երկու օրինակ ձուլուած է, որոնցմէ մէկը Վատիկանի պարտէզներուն, իսկ միւսը՝ Էջմիածինի վեհարանի համար։ Այսպիսով, արուեստի միջոցով ուղերձ մը կը փոխանցուի, որ ի զօրու է սերտացընելու յարաբերութիւնները քոյր եկեղեցիներուն միջեւ։

տարապետութեան եւ շինարարութեան Հայաստանի ազգային համալսարանին եւ այլն: Նախապատրաստական դասարան կը յաճախէ 82, պսակաւոր արուեստից` 1․551, մագիստրոսական` 199, ասպիրանտուրայի` 15 սփիւռքահայ ուսանող, կը յայտնէ կրթութեան նախարարութեան մամուլի ծառայութիւնը: 2017-2018 ուսումնական տարեշրջանին ՀՀ բուհերուն մէջ կ’ուսանի 2․491 օտարերկրեայ ուսանող: Ամենաշատ ուսանողները Հնդկաստանէն են` 1․142 հոգի, Իրանէն` 430, Իրաքէն` 404, Իսրայէլէն` 118 եւ այլն: Պետական բուհեր կը յաճախէ` 1․307, ոչ պետական բուհեր` 963, միջազգային բուհեր` 203 եւ գոլէճներ` 18 օտարերկրեայ ուսանող:

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Էջ 11

Մեկնաբանութիւն Թրքական բանակին ներխուժումը Սուրիոյ Քրտական Աֆրինի շրջանը յեղաշրջեց Սուրիական տագնապը եւ վերածեց միջազգային կնճռոտ հարցի ԳՐԻԳՈՐ ԱՏԱՆԱԼԵԱՆ Բժշկական Գիտութիւններու Դոկտոր Սուրիոյ քիւրտերու մասին Սուրիոյ քիւրտերու թուաքանակը 2-3 միլիոնի շուրջ կը տարուբերի, նոյնիսկ պետութեան մօտ ճշգրիտ թիւ գոյութիւն չունի։ 1962թ. նախագահ Նազէմ էլ Քիւտսին, Սուրիոյ քիւրտերը երեք խմբաւորումներու բաժնեց.

1․ Սուրիացի քաղաքացիութիւն կրողներ, 2․ Օտարներ առանց քաղաքացիութեան, եւ 3․ Քիւրտեր, որոնք պետական պաշտօնական տոմարներու մէջ գրանցում չունին։ Այս վերջինին մէջ պետութիւնը նկատի ունի այն քիւրտերը, որոնք Սուրիոյ սահմանակից Թուրքիոյ պատկանող Մարտինի հովիտներէն կը թափանցեն սուրիական հո­ ղեր։ Սուրիոյ քիւրտերու մեծամասնութիւնը կը պատկանի Հանաֆի եւ Սիւննի իսլամական դաւանանքին։ Քիւրտերուն քով ազգային պատկանելութեան զգացումը գերադաս է կրօնական պատկանելութենէ։ 2012թ. Սուրիոյ նախագահ Պաշշար էլ Ասատի հրամանով 320․000 քիւրտերու սուրիական քաղաքացիութիւն պիտի շնորհուէր, սակայն այդ շրջանին միայն 36․000 քիւրտեր սուրիական քաղաքացիութիւն ստացան։ Սուրիոյ տարածքին քիւրտերու մեծամասնութիւնը կը բնակի Սուրիա-Թուրքիա սահմանի երկայնքին գտնուող քաղաքներու եւ գիւղերու մէջ։ Այսինքն, հիւսիս-արեւելքէն մինչեւ հիւսիս-արեւմըտեան շրջանները, յատկապէս Աֆրինի, Պապի, Մունպէճի, Այն ալ Արապի, Քամիշլիի, Ամուտա, Հասաքէ եւ Տէր­պէսիյէ քաղաքներուն եւ շրջաններուն մէջ։ Սուրիոյ մեծ քաղաքներէն յատկապէս Հալէպի եւ որոշ չափով ալ Դամասկոսի մէջ։ Հալէպի կեդրոնի խոշոր շրջաններու՝ Աշրաֆիյէի, Շէյխ Մաքսուտի, Հըլլուքի բնակիչներու բացարձակ մեծամասնութիւնը քիւրտեր են։ Յիշեալ շրջաններու բնակչութիւնը մինչեւ 70-ական թուականները հայեր էին։ Քիւրտերը կը նախընտրեն իրենց զաւակները հայ արհեստաւորներու մօտ ուղարկեն, որպէսզի հայերու նման վարպետներ դառնան, որոնք կը սորվին նաեւ հայերէն լեզուն։ Անոնց մեծ մասը սոցիալիստական գաղափարախօսութեան հետեւորդ է. իսկ մեծամասնութիւնը PKK-ի հիմնադիր՝ Օճալանի փիլիսոփայութեան կը հաւատայ։ Սուրիոյ քիւրտերու զգալի մասը Սուրիոյ

պետութեան եւ անոր ամբողջականութեան հաւատացող է։ Սուրիոյ խորհրդարանին մէջ քիւրտեր պատգամաւոր անդամ մըն ալ ունին։ Քիչ թիւով քիւրտեր կան, որոնք Պարազանիի հետեւորդներ են։ Քիւրտերուն քով իգական սեռի ներկայացուցիչը նոյն իրաւունքները կը վայելէ, ինչպէս տղամարդը եւ աւելի ազատ են իրենց սոցիալական իրաւունքներու մէջ, նոյնիսկ հագուկապի եւ աշխատանքային տարբեր ասպարէզներու մէջ ներգրաւուելու տեսակէտէն։ Իւրայատուկ ժողովուրդ են իրենց յատուկ կենցաղով։ Սուրիոյ քիւրտերը չունէին իրենց յատուկ մշակոյթի կեդրոնները, պաշտամունքի վայրերը, դպրոցները, ինչպէս ունին այլ փոքրամասնութիւններ՝ հայերն ու արաբ քրիստոնեաները, նաեւ ասորիները։ 2012թ. սուրիական պետութիւնը արտօնեց քիւրտերուն, որ իրենք ալ վայելեն նման արտօնութիւններ։ Այսօր քիւրտերը ունին շուրջ 40-ի հասնող կուսակցութիւններ, սակայն գլխաւոր տարածուն կուսակցութիւնները՝ PKK, YPG եւ Սուրիական դեմոկրատ կուսակցութիւններն են։ Սուրիոյ տագնապի առաջին երկու տարիներուն քիւրտերը Սուրիոյ պետութեան կողքին էին։ Նոյնիսկ սուրիական պետութիւնը զինեց կարգ մը շրջաններու քիւրտերը պաշտպանուելու համար ահաբեկիչներու յարձակումներէն։ Սուրիոյ տագնապի սկզբնական շրջանին քիւրտերու պահանջքը կը սահմանափակուէր իրենց ազգային իրաւունքներուն տիրանալով. լեզուի գորՇարունակութիւնը էջ 12

Էջ 12

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Թրքական բանակին ներխուժումը Սուրիոյ Քրտական Աֆրինի շրջանը յեղաշրջեց Սուրիական տագնապը եւ... Շարունակութիւն էջ 11-էն

ծածութեան պաշտօնականացումը իրենց ապրած շրջաններուն մէջ, դպրոցներու, մշակոյթի կեդրոններու, կուսակցութիւններու հիմնադրումը։ Սակայն տագնապի յետագայ տարիներուն պահանջքներուն աստիճանը բարձրացուցին, պահանջելով ինքնավար մարզեր ունենալ. կարգ մը քիւրտ խմբաւորումներ միացան պետութեան ընդդիմադիր խմբաւորումներու շարքին, պահանջելով սուրիական պետութեան մէջ ֆետերաթիւ Քիւրտիստան, նման Իրաքեան Քիւրտիստանի։ Պէտք է ընդգծել, որ այս գաղափարին ընդդիմացաւ քիւրտերու մեծամասնութիւնը։ Աֆրինի քիւրտերուն մասին Աֆրինը կը գտնուի Սուրիոյ հիւսիսային շրջանը, Հալէպէն շուրջ 40 մղոն հեռաւորութեան վրայ, դէպի թրքական սահմանը։ Աֆրինի բնակչութիւնը բացարձակ մեծամասնութեամբ քիւրտեր են, որ կը հաշուէր 500.000 մինչեւ Սուրիոյ տագնապը։ Սակայն, տագնապի տարիներուն որպէս ապահով շրջան Աֆրին տեղափոխուեցան քիւրտեր եւ արաբներ։ Այսօր բնակչութեան թիւը հասած է շուրջ մէկ միլիոնի։ Աֆրինի ժողովուրդը հիմնականին մէջ կը զբաղի երկրագործութեամբ, յատկապէս ձիթապտուղի այգեգործութեամբ, ձէթի եւ օճառի արդիւնաբերութեամբ, ինչպէս նաեւ գորգագործութեամբ։ Աֆրինի ձիթապտուղի ձէթը մասնագէտները կը համարեն աշխարհի լաւագոյն որակի ձէթերէն։ Աֆրինի ժողովուրդը համեմատած Սուրիոյ այլ շրջաններու քիւրտերու՝ զարգացած է։ Հալէպին մօտիկ ըլլալուն պատճառով երիտասարդները կը յաճախեն Հալէպի համալսարանները, իսկ աւարտելէ ետք կը ծառայեն պետական պաշտօններու մէջ, կամ կ՚ընդգրկուին անձնական տարբեր աշխատանքային բնագաւառներու մէջ։ Աֆրինի քիւրտերը Օճալանի գաղափարախօսութեան հետեւորդներ են։ Ապտալլահ Օճալանը իր փիլիսոփայութիւնը մշակած է հինգ հատորներու մէջ, որ կը կոչէ ՄԱՆԻ ՖԵՍԹՕ (Manifesto) դեմոկրատիկ քաղաքակրթութիւն, ուր կը բացատրէ ժողովուրդներու համատեղ ապրելու փիլիսոփայութիւնը եւ կը շարադրէ իր փիլիսոփայութիւնը՝ Ազգային փիլիսոփայութեան տեսութիւնը։ Անոր հետեւորդները զինք կը համարեն քիւրտ ժողովուրդի ժամանակակից փիլիսոփայ-հիմնադիրը։ Աֆրինի շրջակայ գիւղերու բնակիչները մինչեւ թրքական սահման քիւրտեր են։ Սուրիոյ տագնապի առաջին տարիներուն Աֆրինը դարձաւ ինքնավար մարզ։ Սուրիական պետութիւնը զինեց քիւրտերը, պաշտպանուելու

համար ահաբեկիչներու յարձակումներէն, նաեւ արգիլելու համար Թուրքիոյ սահմանէն թափանցող ահաբեկիչները։ Մինչեւ թրքական յարձակումը ոեւէ սուրիացի քաղաքացի առանց Աֆրինի ինքնավար մարզի արտօնագրի կամ աֆրինաբնակ քիւրտի մը երաշխաւորումին չէր կրնար Աֆրին մուտք գործել կամ Աֆրինի շրջակայ որեւէ գիւղ։ Աֆրինը մեկուսացած շրջան է Սուրիոյ քրտական այլ շրջաններէն։ Աֆրինէն դէպի հիւսիս շուրջ 10-12 քմ. Ազէզ քաղաքն է, ուր բնակչութիւնը սիւննի իսլամներ են, թրքական հսկողութեան ներքոյ կը գտնուի եւ թուրքերուն հետ կը համագործակցի։ Իսկ Ազէզէն դէպի յաջորդ քրտական շրջանները, սուրիական բանակի հսկողութեան ներքոյ կը գտնուի։ Հետեւաբար, Աֆրինի քիւրտերուն միայն կրնայ օգնել սուրիական բանակը, եւ կամ սուրիական բանակին թոյլտուութեամբ քրտական այլ շրջաններէ քիւրտ զինեալներ, յատկապէս քրտական մեծ շրջաններէն՝ ինչպիսին են Եփրատի արեւելեան մասի քիւրտերը, որոնք ալ ամերիկացիներուն գործակիցներն են գետնի վրայ։ Վերջին շաբաթներուն Սուրիոյ պետութիւնը արտօնեց Ճէզիրէի քիւրտերուն օգնութեան ձեռք մեկնելու Աֆրինի քիւրտերուն։ Թրքական ներխուժման պատճառներն ու յետագայ հնարաւոր զարգացումները Թրքական բանակի ներխուժումը սուրիական սահմանակից Աֆրինի շրջանը թուրքերը կոչեցին «Ձիթենիի ճիւղ» գործողութիւն։ Թրքական բանակը կը յառաջանայ «Ազատ սուրիական բանակ»ի զինեալներով, որոնք շատ աւելի թոյլ եւ անփորձառու կռուողներ են համեմատած քիւրտերու։ Քիւրտերը առաւելութիւն ունին, որովհետեւ լաւապէս ծանօթ են շրջանի լեռներուն, հովիտներուն եւ անցքերուն։ Անոնք կը յայտարարեն, որ թուրքերը կ՚օգտուին նաեւ Իտլիպ ապաստանած ISIS-ի զինեալներէն։ Շարունակութիւնը էջ 13

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Էջ 13

Թրքական բանակին ներխուժումը Սուրիոյ Քրտական Աֆրինի շրջանը յեղաշրջեց Սուրիական տագնապը եւ... Շարունակութիւն էջ 12-էն

20 Յունուար 2018թ. սկսած թրքական ռազմական գործողութիւնը մինչեւ այս յօդուածը գրուելու պահը առանձնապէս նշանակալի յաջողութեան մը չէ հասած։ Թուրքերը քրտական շրջանները կը հարուածեն օդանաւներով, հրասայլներով եւ թնդանօթներով։ Քիւրտերը ուժեղ ընդդիմութիւն կը ցուցաբերեն եւ վճռած են մինչեւ վերջին մարտիկը կռուիլ։ Քիւրտերը կը գիտակցին, որ Աֆրինի կորուստը քաղաքական եւ գաղափարական հսկայական կորուստ մը պիտի հանդիսանայ ընդհանրապէս քրտական երազին։ Թրքական բանակէն եւ «Սուրիական ազատ բանակ»էն մեծ թիւով սպաննուածներ եւ վիրաւորներ կան։ Քանի մը հրասայլ թիրախ դարձած է քրտական հակաթանկային հրթիռներու, ինչպէս նաեւ քանի մը ուղղաթիռներ վար առնուած են։ Քիւրտեր նոյնպէս բաւական թիւով զոհեր եւ վիրաւորներ տուած են. առաւելաբար՝ քաղաքացիներ։ Ինչո՞ւ Ռուսիա թոյլատրեց Թուրքիոյ յարձակումը Մոսկուան մինչեւ թրքական ներխուժումը Աֆրինի քիւրտերուն առաջարկեց առաւելագոյնը՝ որոշ իրաւասութիւններով ինքնավար մարզ սուրիական պետութեան հովանիին ներքոյ, եւ պատրաստակամութիւն յայտնեց ճնշել սուրիական պետութեան, կամ համոզել՝ իրականացնելու համար այս առաջարկը. Ռուսիա նաեւ պատրաստ էր այդ առաջարկը թուրքերուն «կոկորդէն իջեցնելու»։ Սակայն Աֆրինի քիւրտերը նախընտրեցին «օդին մէջի ամերիկեան թռչունը, քան ռուսական թռչունը իրենց ձեռքին մէջ». թուրքերը ի սկզբանէ դէմ էին առաջարկին։ Թրքական ներխուժումը վերջակէտ դրաւ ոչ միայն սուրիական Քիւրտիստանի մը երազին, այլեւ՝ Աֆրինի ինքնավար մարզին։ Այս բոլորէն ետք Աֆրին գտնուող ռուսական զինուորները քաշուեցան, որպէսզի Թուրքիան անարգել սկսի ռազմական գործողութեան։ Ամերիկայի, Ռուսիոյ, Իրանի եւ Սուրիոյ դիրքորոշումը թրքական ներխուժման հանդէպ Աֆրինի քիւրտերը երբ ամերիկացիներուն օգնութեան դիմեցին, Սուրիոյ մէջ ամերիկեան զինուժի խօսնակը պատասխանեց, թէ Աֆրինի պաշտպանութիւնը ամերիկեան պարտաւորութիւններուն մէջ չ՚իյնար։ Իրանի լռութիւնը, Չաւուշօղլուի՝ Թուրքիոյ Արտաքին գործոց նախարարին յայտարարութիւնը, թէ պաշտօնապէս նամակով տեղեակ պահած են Դամասկոսը թրքական ներխուժումէն առաջ, կը բացայայտէ այն իրողութիւնը, որ Սուրիան թրքա-

կան օդուժին հանդէպ հակաօդային որեւէ միջոցառման չդիմեց։ Ամերիկայի եւ Ռուսիոյ լռութիւնը կը փաստեն, որ անոնք կանաչ լոյս տուած են Թուրքիոյ ներխուժման. գումարենք նաեւ Ֆրանսայի եւ Անգլիոյ բարձրաձայն համաձայնութիւնը այստեղ։ Կ՚ենթադրուի, որ այս բոլորին դիմաց Սուրիան պիտի վերադարձնէ Իտլիպի նահանգը։ Իրապէս ալ սուրիական բանակը թրքական ներխուժումէն ետք Իտլիպի մօտակայ տասնեակ գիւղեր գրաւելով, ներկայիս քանի մը քիլոմեթր հեռաւորութեան վրայ կը գտնուի Իտլիպ քաղաքէն։ Հետեւաբար, համաձայնութիւններու շարք մը գոյացած է յիշեալ պետութիւններուն միջեւ, որուն զոհը անկասկած քիւրտերն են։ Քիւրտերը դիմեցին սուրիական բանակի օժանդակութեան մտնելու Աֆրին ու պաշտպանելու քաղաքն ու քաղաքացիները. սուրիական պետութիւնը պայման կը դնէ, որ քիւրտերը իրենց բոլոր զէնքերը յանձնեն պետութեան, սակայն քիւրտերը կը մերժեն զէնքերու յանձնումը։ Բանակցութիւնները ընթացքի մէջ են, իսկ թէ ինչպիսի աւարտ կ՚ունենան, գալիք օրերը ցոյց պիտի տան։ Քիւրտեր անցեալէն մինչեւ այսօր կատարուած սխալներէն դասեր պիտի քաղե՞ն։ Աֆրինի քիւրտերը այսօր առանձին կը դիմադրեն մինչեւ ատամները զինուած Միջին Արեւելքի գերհզօր բանակ ունեցող Թուրքիոյ դէմ։ Դարձեալ քիւրտերը զոհն են անիրականալի քրտական երազի՝ անկախ Քիւրտիստանի մը հիմնադրման… սխալ հաշիւներու մէջ։ 1․ Տակաւին վերջերս՝ 25 Սեպտեմբեր 2017-ին Իրաքեան Քիւրտիստանի անկախութեան հանրաքուէն ինչպիսի ձախողութեան ենթարկուեցաւ։ 2․ Մուլլա Մուսթաֆա Պարազանին (Մասուտ Պարազանիի հայրը) ամերիկացիներէն զինուժ կը Շարունակութիւնը էջ 14

Էջ 14

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Թրքական բանակին ներխուժումը Սուրիոյ Քրտական Աֆրինի շրջանը յեղաշրջեց Սուրիական տագնապը եւ... Շարունակութիւն էջ 13-էն

ստանար, սակայն ամերիկեան ճնշման ներքոյ Իրաքի նախագահ՝ Սատտամ Հիւսէյնը Իրանի շահին հետ 1975թ. Ալճիրի համաձայնութիւնը կնքեց։ Անմիջապէս ամերիկացիները Մուլլա Պարազանիին զինուորական օժանդակութիւնը դադրեցուցին եւ ան անհաւասար կռիւներու պատճառով պարտուեցաւ եւ ապաստանեցաւ Մոսկուա։ 3․ Նոյնը Մահապատի հանրապետութեան պարագան։ Քիւրտերը միշտ ալ իրենց պատմութեան ընթացքին յոյսերը դրած են օտար պետութիւններու օժանդակութեան վրայ, որոնք յետագային մենակ թողած են զիրենք։ Այսօր ալ քիւրտերը կը խորհին թէ (ի հարկէ խօսքը բոլոր քիւրտերու մասին չէ) իրենք ամերիկացիներուն համար յենարան կրնան դառնալ եւ պէտք է խոստովանիլ, որ իսկապէս ալ անոնք դարձան յենարան, եւ Սուրիոյ տարածքին միակ կազմակերպուած, քաջարի կռուողներ են ISIS-ի դէմ. բան մը, որ գործնականօրէն ալ ապացուցեցին։ Սակայն մեծ պետութիւնները կը շարժին մեկնելով իրենց պետական շահերուն համաձայն։ Ամերիկացիները երբեք պիտի չկռուին քիւրտերուն համար։ Քիւրտերը դարձեալ պիտի զղջան սուրիական հողատարածքներ կամ շրջաններ գրաւելու համար, քրտական պետութիւն մը հիմնելու նպատակով։ Նոյնիսկ անոնց գրաւած հողատարածքները մաս չեն կազմեր քրտական պատմական Քիւրտիստանին, նոյնիսկ կարգ մը գրաւուած հողատարածքներու վրայ քրտական մեծամասնութիւն գոյութիւն չունի, ուր կ՚ուզեն Քիւրտիստան կամ քրտական քանթոն մը հիմնել, ինչպէս Եփրատի արեւելեան մասը, Ռաքքան, Հասաքէն։ Ի՞նչ կը հետապնդէ Թուրքիան Թրքական «Ձիթենիի ճիւղ» ռազմական գործողութիւնը ըստ տուեալներու երկարաշունչ պատերազմի մը երեւոյթը կը կրէ, հակառակ որ թուրքերը գործողութեան սկիզբը յայտարարեցին, որ շատ կարճ ժամանակամիջոցի մը մէջ պիտի աւարտուի։ Սակայն թուրք ղեկավարներու, ներառեալ Էրտողանի յայտարարութիւնները կ՚ըսեն, թէ գործողութիւնը կրնայ շատ երկար տեւել եւ պիտի աւարտի այն ժամանակ միայն, երբ վերջ տրուի այդ շրջանի քրտական տերորիստական խմբաւորումներուն, զանոնք արմատախիլ ընելով։ Թուրքիոյ վերջին շրջանի, թրքական ձախող յեղաշրջումի փորձէն ետք, արտաքին քաղաքականութիւնը զինք մեկուսացուց միջազգային համայնքէն.

1․ Ամերիկացիներու հետ լարուած յարաբերութիւններ ունի. Թուրքիա կ՚ամբաստանէ յեղաշրջումը կազմակերպող Ապտալլահ Կիւլէնը, որ Ամերիկա կը բնակի, իսկ ամերիկեան կառավարութիւնը կը մերժէ

զայն յանձնել թուրքերուն։ 2․ Թուրքիան կ՚ամբաստանէ Ամերիկան, որ քիւրտերուն տրուած զէնքերը վերջ ի վերջոյ իրեն դէմ պիտի ուղղուին։ 3․ Եւրոպայի հետ հակադրուած յարաբերութիւններ ունի, յատկապէս փախստականները դէպի Եւրոպայի դռները ուղարկելով։ 4․ Համարեա արաբական բոլոր երկիրներուն հետ յարաբերութիւնները վատթարացած են, բացի Քաթարէն։ 5․ Թուրքերու յարձակումը քիւրտերու դէմ աւելի աղտոտեց Էրտողանի այլապէս աղտոտուած քաղաքական դիմագիծը։ 6․ Թուրքիան Սուրիոյ տագնապի եօթը տարիներուն ընթացքին իր սահմանը Սուրիոյ հետ (շուրջ 600 մղոն) լայնօրէն բացաւ տերորիստական խմբակներուն դիմաց, զինեց զանոնք այն ակնկալութեամբ, որ Սուրիոյ մէջ իշխանութեան գլուխը պիտի տեղաւորէ իրեն հնազանդ իսլամ եղբայրները։ Այսօր Թուրքիան կը գիտակցի, որ վերջին հաշուով ինք խոշոր շահող մը պիտի չըլլայ Սուրիոյ մէջ, սակայն կ՚աշխատի որ քիւրտերն ալ ինքնավար մարզերու չտիրանան իր սահմանի երկայնքին վրայ։ Էրտողանի եւ անոր «Արդարութիւն եւ Բարգաւաճում» կուսակցութեան մօտիկ լրատուամիջոցները ինչպիսին՝ «Միլլիյէթ», «Հիւրրիյէթ» եւ նման թերթեր Էրտողանի եւ կառավարութեան խօսափողներն են եւ անոնց տեսակէտներու պաշտպանները։ Այս օրերուն կը գրեն, թէ «սուրիական բանակն է երաշխիքը Սուրիոյ ամբողջականութեան պահպանումին»։ Նոյն թերթերը եւ ընդդիմադիր կուսակցութիւնները կը յայտնեն, թէ «թրքական շահերէն կը բխի Ասատի իշխանութեան գլուխը մնալը»։ Ընդդիմադիր կուսակցութիւնները աւելի առաջ երթալով կառավարութենէն կը պահանջեն Դամասկոսի հետ անմիջապէս յարաբերութիւնները վերականգնել։ Սուրիոյ կառավարութեան յայտարարութիւնՇարունակութիւնը էջ 30

Կապ Հրատարակութեան հետ: hyegyank@gmail.com

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Էջ 15

Armen Sarkissian sworn in as Armenia’s 4-th President

Armradio, YEREVAN, April 9 – Armen Sarkissian was sworn in as Armenia’s 4th President at a special sitting of the National Assembly today.

He was elected by the National Assembly on March 2.

The President took the oath of office by putting his right hand on the Holy Gospel and the Constitution of the Republic of Armenia, reading the following text: “Assuming the office of President of the Republic of Armenia, I swear to be loyal to the Constitution of the Republic of Armenia, be impartial in the exercise of my powers, be guided only by public and national interests, and to do everything in my power in order to strengthen national unity.”

Born in Yerevan on June 23, 1951, Armen Sarkissian graduated from the Yerevan State University (Department of Theoretical Physics and Mathematics).

Dr Sarkissian is Vice Chairman of East West Institute and holds honorary and executive positions in numerous international organisations, including Member of Dean’s Advisory Board, Kennedy School of Government, Harvard University; Dean’s Advisory Board, Harris School of Public Policy Studies, University of Chicago; Board Member of IREX; International Economic Alliance; Global Leadership Foundation (headed by former President of South Africa F. W. De Klerk) and Honorary Senior Research Fellow at the School of Mathematical Sciences, Queen Mary & Westfield College, London University; the National Academy of Sciences of Armenia,National Competitiveness Council of Armenia, and others.

In 1997 His Holiness Pope John Paul II bestowed the St. Gregory the Great Award to Dr. Sarkissian. In 2008 he received the highest honour in the Armenian Church, the St. Gregory the Illuminator medal, from His Holiness Karekin II, the Catholicos Patriarch of All Armenians in Holy Etchmiadzin.

From 1976 to 1984 he was a professor of Physics at Yerevan State University and subsequently Head of the Department of Computer Modelling of Complex Systems at the University’s Department of Theoretical Physics. In 1984 he became a Visiting Research Fel-

low and later professor at the University of Cambridge.

In October 1991, Dr. Sarkissian established the first Armenian Embassy in the West in London. In addition to his diplomatic mission to the United Kingdom, he went on to become Senior Ambassador of the Republic of Armenia to Europe (Deputy Foreign Minister) and concurrently represented Armenia as Ambassador to the European Union, Belgium, the Netherlands, Luxembourg, and The Vatican. In 1995-96 he was Head of Mission of the Republic of Armenia to Europe.

He was reappointed Ambassador to the United Kingdom in 1998.

Dr. Sarkissian was the Prime Minister of Armenia from 1996 to 1997. He has served as Special Advisor to the President of the European Bank for Reconstruction and Development and as a Governor of EBRD from 1993-2000.

In 2000 Dr. Sarkissian established the Eurasia Centre at Cambridge University’s Judge Business School.

Under his leadership, the Programme implemented a series of very successful projects, such as the Eurasia Business Executive and Leadership Programme for young business professionals in the Eurasia region.

Dr. Sarkissian has advised the CEOs and Corporate Boards of large global companies, including BP, Alcatel, Telefonica, Finmeccanica, Bekaerd, and others.

Էջ 16

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Queen Elizabeth II congratulates Armenia’s President on inauguration

AGBU Congratulates Armen Sarkissian on His Inauguration as the New President of the Republic of Armenia The Armenian General Benevolent Union congratulates the newly inaugurated President of the Republic of Armenia, Armen Sarkissian, and salutes him on this historic achievement.

Queen of the United Kingdom and the other Commonwealth realms Her Majesty Elizabeth II congratulated Armen Sarkissian on being sworn in as President of Armenia, the President’s Office told ARMENPRESS. The Queen’s message reads: “I would like to convey my sincere congratulations to you on the occasion of assuming the office of President of Armenia. I convey my warm wishes to you and the Armenian people and I expect to continue the excellent relations between our two countries”.

President Armen Sarkissian visits Yerablur

This important milestone comes at a time when our nation faces many complex regional and global challenges, as well as exciting opportunities for prosperity. As we mark a new era in the governing of our Republic under the revised constitution adopted in 2016, we see great potential for advancements that will require dynamic leadership and collaboration among all parties.

With the shift to a parliamentary system, Armenia’s new president assumes the role of head of state with responsibility for the stability and continuity of the nation’s institutions. We look to President Armen Sarkissian to successfully fill this important role to effectively reflect the collective aspirations of our people, and our shared values and ideals.

AGBU expresses its gratitude to outgoing President Serzh Sargsyan for his service and leadership during critical times, starting with the Karabakh movement through the present. During his presidency, AGBU built upon a long-standing tradition of working with Armenia’s leadership to further develop our activities there in the fields of education, the arts, as well as social and humanitarian services.

AGBU looks forward to continuing to work constructively with the leaders of the Republic of Armenia to benefit our global nation. Only with the close cooperation among the offices of the President, the Parliament, the Prime Minister and the Church can the best interest of our Nation and its people be served.

Shortly after the inauguration ceremony, accompanied by Defense Minister Vigen Sargsyan,

President Armen Sarkissian visited Yerablur military pantheon to pay tribute to Armenia’s National Hero Vazgen Sargsyan and those sons of the Armenian people who sacrificed their lives for Homeland’s independence.

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Two years after the Four-Day War in Artsakh

Էջ 17

Political will needed for Artsakh conflict settlement – Armen Sarkissian

Political will is necessary to reach peace and accord for settling the Nagorno-Karabakh (Artsakh) conflict, Armen Sarkissian said in an interview with TASS Russian news agency, shorty after assuming the office of the President of Armenia.

We pay tribute to our fallen heroes of the "Four Day War" in April 2016 who gave their lives for the protection of Artsakh and its population against the Azeri aggression!

May their sacrifice echo through the eternity of our land and nation and their acts of bravery never be forgotten!

May their souls rest in peace!

Two years ago Azerbaijan launched a large-scale military offensive across the entire line of contact with Artsakh. The clashes which began in the wee hours of April 2 in 2016, lasted four days and were later dubbed the Four-Day War or the April War. The Azerbaijani side initiated major military operations, making use of almost all the types of equipment it possessed in its arsenal.

Just like the early 1990s, the entire Armenian nation in Armenia, Artsakh (Karabakh) and the Diaspora united to defend Artsakh.

A number of events and protest rallies were being organized in various corners of the world, which sought to put an end to Azerbaijan’s aggression against Karabakh.

Of particular importance is the major flow of volunteers from Armenia to Artsakh, which included not only Karabakh war veterans but also many young people.

Armenian president Serzh Sargsyan met the OSCE Minsk Group co-chairs on April 4, 2016 to brief them on the situation along the contact line.

The Minsk Group, in turn, convened a meeting the

Mr Sarkissian deemed as very important the role of Russia in the Artsakh settlement process.

“For more than 25 years talks on the conflict settlement have been held in the format of the OSCE Minsk Group, on the basis of the settlement principles and elements suggested by the Co-Chairs – Russia, the US and France,” the president told a correspondent of TASS. “Russia plays a key role in the process of the Karabakh settlement as a Co-Chair of the Minsk Group,” he went on to say.

President Sarkissian stressed that “a three-party ceasefire in Karabakh was achieved 23 years ago exactly due to Russia’s mediation.” “We highly value these mediation efforts in the search for a peaceful political solution to the problem,” the president added.

“It is obvious that political will to achieve peace and accord is necessary for the settlement of the problem.

Armenia, for its part, is doing everything possible to achieve peace and expects the same moves from the Azerbaijani side,” the Armenian leader said.

“Eventually, all regional conflicts find their settlement, they are quite surmountable,” the president said.

“History has seen conflicts no less cruel and dramatic,” he added. next day in Vienna and released a statement afterwards, condemning the military operations in the conflict zone.

As a result, an agreement on the cessation of hostilities was reached four days after Azerbaijan’s attack, on April 5.

Էջ 18

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

St. Gregory of Narek Statue Unveiled at the Vatican

VATICAN CITY — Pope Francis has inaugurated the statue of 10th century Armenian monk Gregory of Narek today at the Vatican Gardens at a ceremony attended by President Serzh Sarkisian, Catholcicos of All Armenians Karekin II and Catholicos of the Great House of Cilicia Aram I. St Gregory of Narek is recognized as a Saint in both the Catholic Church, being venerated in a particular way among Catholics of the Armenian Rite, and in the Armenian Apostolic Church.

His legacy lives on through this ecumenical effort which is centered on him. In an interview with Vatican News, Mikayel Minasyan, Ambassador of the Republic of Armenia to the Holy See, described St Gregory of Narek as a symbol of brotherhood and a bridge between the two Churches and for all Christians, “above all those of the Middle East”.

Gregory of Narek was a 10th century Armenian monk, poet, and mystical writer and composer. His most wellknown literary work is a book of prayers, known as the “Book of Lamentations”. It is considered a masterpiece of Armenian literature. St Gregory himself defined the work as an “encyclopedia of prayer for all nations”. He voiced hope that his book would provide guidance in prayer for people of all walks of life in order to reach God.

Pope Francis bestowed the title of “Doctor of the Universal Church” on St Gregory at an April 2015 Vatican mass dedicated to the centenary of the Armenian genocide in Ottoman Turkey. The pontiff described him as “an extraordinary interpreter of the human soul.” Only 36 Christian figures have received the Catholic title to date.

Today’s occasion is the high point of an ecumenical journey between the Catholic Church and the Armenian Apostolic Church, Vatican News said.

For the first time in history, all three Armenian Church leaders are gathered together with the Roman Pontiff.

It is something that Pope Francis prayed for in 2015.

“Through the redemptive power of Christ’s sacrifice, may the blood which has been shed bring about the miracle of the full unity of his disciples. In particular, may it strengthen the bonds of fraternal friendship which already unite the Catholic Church and the Armenian Apostolic Church.”

The statue, designed by David Yerevantsi, was melted in the Czech Republic and a copy of it is currently in production and will be placed in the gardens of the Cathedral of Holy See of Etchmiadzin where an inauguration ceremony will be held at the end of 2018.

Contact with the publisher: hyegyank@gmail.com

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

4 Armenians to Receive 2018 Ellis Island Medal of Honor

NEW YORK—May 12 will be a special day for four Armenian-American who are slated to receive the Ellis Island Medal of Honor during an official ceremony at the iconic and historic gateway for hundreds of thousands who were welcomed into the United States by the Statue of Liberty and made America their home.

From successful businessmen, to a pioneering physician, to artists who enrich our lives through art and music and those who dedicate their lives to the advancement of our community through philanthropy, service to church and our organizations, the four Armenians represent a cross-section of our everexpanding reality.

The National Ethnic Coalition of Organizations, which awards the medals, announced that John Charles Ghailian, Dr. Vicken Sepilian, Larry Gagosian and Dr. John Bilezikian will receive medals of honor.

According to the NECO website, “the Ellis Island Medals of Honor embody the spirit of America in their celebration of patriotism, tolerance, brotherhood and diversity. They recognize individuals who have made it their mission to share with those less fortunate their wealth of knowledge, indomitable courage, boundless compassion, unique talents and selfless generosity; all while maintaining the traditions of their ethnic heritage as they uphold the ideals and spirit of America. As always, NECO remains dedicated to the maintenance and restoration of America’s greatest symbol of its immigrant history, Ellis Island.”

Էջ 19

Largest cryptocurrency mining farm in the world to be built in Armenia – $2 billion to be invested

PanARMENIAN – Multi Group Concern and the Swiss company Omnia Tech will create the world’s biggest mining farm in Armenia. In the first two years of the project, $2 billion are planned to be invested overall, Kentron TV reports.

Also, the companies seek to make Armenia a financial tech hub by developing new programs based on blockchain technologies.

“We are going to establish the biggest production of cryptocurrency in the world with more than 150.000 machines for producing bitcoin, ethereum and other cryptocurrencies,” co-founder of Omnia Tech Robert Velghe said.

Velghe revealed that this is just the beginning of the company’s cooperation with Armenia as, according to him, they are planning to implement other technological projects too, with 500 companies, including Facebook, Google and Amazon set to join.

An earlier report revealed that a mining farm in Armenia is allegedly first projected to have 50 MW capacity, potentially reaching 200 MW, which is to be supplied by the Hrazdan thermal power plant, according to a report by ECOS-M, the mining equipment distributor.

Prior to that, Armenian Blockchain Forum reported that Armenia was planning to come up with a free economic zone to host a top-notch technology center – the republic’s “Silicon Valley”. ABF remarked that the newly created cluster would aim to set up and regulate the infrastructure for Armenia to develop blockchain-, and AI-based hi-tech projects as well as those connected with computer-assisted learning.

Էջ 20

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Karabakh conflict settlement European Union to increase among Russia’s priorities, financial assistance says FM Lavrov for Armenia

The settlement of the Nagorno-Karabakh conflict is among Russia’s priorities in the post-Soviet territories, Foreign Minister Sergey Lavrov said in an interview with Armenian media.

FM Lavrov stressed that as an OSCE Minsk Group Co-Chair country, Russia is not only taking collective efforts with the other Co-Chairs but also trying to come up with its own initiatives in line with the decisions on the Nagorno-Karabakh conflict given Russia’s “special relations with Armenia and Azerbaijan”.

The top Russian official stressed the work done towards the conflict settlement from 2009 to 2011 was truly very intensive, with the presidents of Russia, Armenia and Azerbaijan having met for ten times in the indicated period.

The European Union will increase financial assistance for Armenia for ensuring the effective implementation of the Comprehensive and Enhanced Partnership Agreement (CEPA), deputy foreign minister Karen Nazaryan said during parliamentary debates on ratifying CEPA. “Armenia will be provided the planned volume of EU assistance for 2017-2020, which will be approximately 170-175 million Euros,” he said.

The deputy FM added that the EU has already approved the document on providing the aid.

According to him, a regular meeting planned in Kazan allowed to expect serous outcomes, since the draft documents prepared by Russia with support from the US and French Co-Chairs supposedly took into account all the concerns of Yerevan and Baku.

He said that, however, additional questions and comments came forth during the Kazan summit.

“We do not make a big tragedy out of it. The works will proceed. I am confident that much of what the so called “Kazan document” includes is still in demand like previously. This is evidenced by reactions from Yerevan and Baku to the contacts at the level of presidents, ministers and Co-Chairs, who have been regularly visiting the region – Yerevan, Baku and Stepanakert,” he noted.

FM Lavrov states the work done in this period was not in vain, adding that, however, some new ideas have emerged that are being advanced by the CoChairs during their meetings with the parties. He stressed the need to overcome the mistrust which still persists during the Karabakh talks and to stay focused on realistic and pragmatic ideas.

“They [the ideas] only need to be put on paper; although the parties conceptually agree with the need to do it, complications arise when everything starts to take the shape of specific formulations. I believe we’ll continue to consistently overcome them and achieve results,” he said.

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Էջ 21

Armenian Genocide Committee Announces April 24 March for Justice in LA end with recognition, but, in addition, reparations and restitution under international law remain central to the struggle, as the Armenian people call for the right to return to their ancestral homeland.

Armenian youth have played a vital role in the organization of the 2018 March for Justice bringing on the participation of numerous undergraduate and graduate university Armenian student associations and the student bodies of every Armenian private school and numerous public schools in the greater Los Angeles area.

LOS ANGELES—The Armenian Genocide Committee (“AGC”), a broad-based, unified, coalition of the major ecclesiastical, political, social, youth, and cultural organizations of the Armenian community of Southern California, has announced that on April 24, 2018 beginning at 12 noon, the March for Justice will take place from Pan Pacific Park to the Turkish Consulate in Los Angeles.

“We call on all segments of the community to join us as we commemorate the 103rd anniversary of the Armenian Genocide and as we continue to voice our collective demands for justice for this immense crime against humanity,” said AGC Chairman Karo Khanjian.

Continuing an over four-decade tradition of bringing the demands of the Armenian community directly to the offices of the Turkish Consul General in Los Angeles, the AGC has been working diligently for the past year to plan the Rally for Justice which will take place immediately upon the conclusion of the March for Justice in front of the Turkish Consulate located at Wilshire Blvd. and Crescent Heights. “We are thrilled to announce that we have brought together prominent Federal and State officials, as well as cultural icons, to provide participants in the March and Rally for Justice with a deeply meaningful program which pays homage to our martyred Saints through artistic performances and moving and inspirational addresses,” said Mehran Khatchatourian, of the Public Relations sub-committee of the AGC. In 2015, which marked the Centennial Commemoration of the Armenian Genocide, over 166,000 Angelenos took part with the Armenian community in the March for Justice, making it one of the largest protest marches ever recorded in the history of the City of Los Angeles. At this year’s March for Justice, it is anticipated that tens of thousands will once again gather 103 years after the traumatic events as the Armenian community reasserts its demands for international recognition for the crime of genocide committed against the Armenian people. The March for Justice will also raise awareness that the Armenian Cause does not

“The Armenian struggle is a movement we can call our own and only through us and our will may we shape our destiny. Together, let us prove that our united call for justice will not cease until our demands are met.

The March for Justice is an integral part of this worldwide effort and we encourage everyone to join us on April 24 for this historic event,” concluded Van Der Megerdichian, of the youth coordination sub-committee of the AGC. Mihran Toumajan, member of the AGC committee, concluded by stating: “Be a part of history, join us on April 24, as the March for Justice once again leads a global effort to obtain recognition and secure legal remedies for the Armenian Genocide. We encourage everyone to join us on April 24.”

For more information about the March for Justice, please visit www.march4justice.com.

Armenian Genocide Committee: - Western Diocese of the Armenian Church of North America - Western Prelacy of the Armenian Apostolic Church - Armenian Catholic Church of North America - Armenian Evangelical Union of North America - Armenian Revolutionary Federation - Armenian Democratic Liberal Party - Social Democrat Hunchakian Party - Armenian General Benevolent Union – Western District - Armenian Relief Society – Western USA - Homenetmen Western U.S. Region - Armenian Youth Federation - All-Armenian Student Association - Armenian Assembly of America - Armenian National Committee of America – Western Region - Armenian Council of America - Armenian Bar Association - Organization of Istanbul Armenians - United Armenian Council of Los Angeles - Committee for Armenian Students in Public Schools (CASPS) - National Armenian Law Students Association - Open Wounds

Էջ 22

Հայ Կեանք

London-Armenians Respond to AzerbaijaniTurkish Community with Demonstration

LONDON– In response to the demonstration held by representatives of the Azerbaijani-Turkish community of London near the Embassy of the Republic of Armenia in the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland, the Armenian community of London held a demonstration that was more well-organized and saw a greater turnout.

Spokesman of the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Armenia Tigran Balayan informed that “on 31 March, representatives of the Azerbaijani-Turkish community held a demonstration in front of the Embassy of the Republic of Armenia in London against the so-called genocide perpetrated against the Turks by the Armenians in 1918”, as was posted on social networks the day before the demonstration. On the day of the demonstration, nearly 50 representatives of the Armenian community of London came to support the Embassy of the Republic of Armenia with the national flags of Armenia and Artsakh and with relevant posters.

The group of 5-6 Azerbaijani-Turkish demonstrators was surprised to see a more organized demonstration held by the Armenian community. Moreover, since they were in a state of confusion, they started making phone calls, and as a result, several demonstrators joined them a couple of hours later. It is clear that this was a real failure for the organizers of the demonstration since they weren’t able to state the claim that they had previously announced. Judging from their low level of organization, it is safe to assume that their share of petrol dollars was less or there were disagreements among the organizers or they were disappointed with the leaderships of their respective countries.

Throughout the demonstration, the members of the Armenian community showed that they were very or-

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Golden Globe-winning director says can’t visit Turkey because of Armenian Genocide film

Director Fatih Akın said he has not visited Turkey after the premiere of his film, “The Cut,” which depicts theArmenian Genocide, reports Ahval.

“I am a German with Turkish origins and have always felt that I have been a potential victim,” said Akın, who recently won a Golden Globe with his film “In The Fade”, during an interview with the Turkish magazine.

“I have not been to Turkey since the premiere of my film “The Cut” about the Armenian Genocide three years ago,” said Akın and added “I really love Turkey”.

“I am really saddened by the fact that Turkey has been going through difficult times. Hatred and racism are poisoning the whole country; hatred and racism have been taking root in Turkey for a long time. The elites used to exploit the townsmen in old times, now townsmen have seized power and started taking revenge,” he continued.

“Nowadays I have to stay away from Turkey and I don’t have any plans to shoot a film there at the moment. Even if I had such plans, probably I would be arrested,” he said, noting that after directing “The Cut”, he thinks he is probably perceived in Turkey as an enemy of the people.

Fatih Akin (born 25 August 1973) is a German film director, screenwriter and producer. He is of Turkish descent. He has won numerous awards for his films, including the Golden Bear at the Berlin Film Festival for his film Head-On (2004), Best Screenplay at the Cannes Film Festival for his film The Edge of Heaven (2007), and the Golden Globe Award for Best Foreign Language Film for his film In the Fade (2017). ganized and proved once again that the positions of Armenia and Artsakh are strongly protected in both Armenia and the Diaspora.”

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Էջ 23

ՌԱԿ-ի Երախտաւորները

Դոկտ. Արշակ Սաֆրաստեան Վան 1885 – Լոնտոն 1958 ԱՐԱ ԱՀԱՐՈՆԵԱՆ Երախտաւոր Սաֆրաստեան ծնած է 1885 Սեպտեմբերին, Վանի Յանկոյսներու շրջանը՝ Սաֆար Սաֆրաստեանի յարկին տակ, երրորդ մանչ զաւակը եօթը եղբայրներուն։ Հայրը՝ Սաֆար, որ ծանօթ էր Վանի մէջ որպէս հողատնտես, ժառանգած էր այդ արհեստը իր մեծ հօրմէն, Օսմանեան կայսրութեան շրջանին։ Արշակ իր նախնական ուսումը կը ստանայ Նորաշէնի ծխական դպրոցէն ներս ու ինքնաշխատութեամբ կը կատարելագործէ անգլերէնի եւ ֆրանսերէնի գիտելիքները։ 1903-ին նոյն այդ լեզուներու որպէս ուսուցիչ կը դասաւանդէ Վանի Միացեալ Կեդրոնական վարժարանին մէջ։ 1896-ին Վանի ինքնապաշտպանութեան բախումներուն ընթացքին, կը կորսնցնէ իր երկու երէց եղբայրները, որոնք միացած էին Արմենական Մկրտիչ Աւետիսեանի խումբին։ Պատանի Արշակը արդէն կանուխ տարիքէն հակումներ կ՚ունենայ Արմենականներու գործունէութեան նկատմամբ, ու իր հասակակիցներուն հետ մաս կը կազմէ պատանիներու խմբակին, որպէս առաջնորդ ունենալով Գրիգոր Պէօզիկեանը եւ Արմենակ Եկարեանը։ Տարի մը պաշտօնավարելէ ետք, 1904-ին կը հրաւիրուի Բաղէշ, ծառայելու իբր թարգման անգլիական հիւպատոսարանէն ներս, երբ արդէն Վանի մէջ մնայուն կերպով կը հետապնդուէր ոստիկանութեան կողմէ։ Բաղէշի մէջ գործող անգլիական հիւպատոսարանը այդ օրերուն դիւանագիտական աշխատանքներ կը կատարէր Սասունի, Տարօնի, Վանի ու Տիգրանակերտի համար, ուր գոյութիւն ունէին հայկական համայնքներ։ Կարճ ժամանակի ընթացքին Սաֆրաստեան կը դառնայ փոխ հիւպատոս՝ 1907-ին, ու իր բրիտանական դիւանագէտի հանգամանքով կը վայելէ հեղինակութիւն։ Շրջելով Թուրքիոյ հարաւ-արեւելեան գաւառները դիւանագէտի իր հանգամանքով ան ձեռք պիտի ձգէր կարեւոր վաւերաթուղթեր Բաղէշի թեմական արխիւներէն, որոնք բրիտանական փոստի միջոցաւ պիտի ուղարկէր արտասահման, մանաւանդ՝ Գահիրէ։ Երախտաւորին ազգանուէր գործունէութիւնը ու փոխ հիւպատոսի պաշտօնը վստահութիւն կը ներշնչէ Պօղոս Նուպար Փաշայի, Եագուպ Արթին Փաշայի եւ Երուանդ Պէյ Աղաթօնի, որոնք կը ղեկավարէին նոր հիմնուած Բարեգործականը։ Միութեան կեդրոնը Գահիրէէն Բաղէշ կը ղրկէ նպաստի փոխգիրեր, անշուշտ բրիտանական հիւպատոսարանի գիտակցութեամբ, ու Արշակին կը յանձնուին փոխգիրերը՝ նպաստելու Սասուն, Մուշ ու Բաղէշ հաստատուած հայ փախստականներուն։ 1909-ի աւարտին ան կը մեկնի Պոլիս, հանդիպելու Պոլսոյ հայոց

պատրիարքին հետ։ Սաֆրաստեան հիւպատոսարանէն ներս իր պաշտօնը կը շարունակէ մինչեւ 1911 թուականը ու կամովին հրաժարելէ ետք, կը մեկնի Անգլիա՝ Լոնտոնի համալսարանին մէջ հետեւելու քաղաքականութեան։ Իր ուսանողութեան շրջանին, ան մօտէն կը հետեւի այդ տարիներու Լոնտոնի փոքրաթիւ հայկական գաղութի ազգային եռուզեռին, մաս կազմելով Վերակազմեալներու Ազատական հոսանքին։ Իր աւարտաճառը պատրաստելէ առաջ, կը մեկնի Միւնիխ, ուր կը մնայ չորս ամիս հետեւելով տեղւոյն համալսարանի դասընթացքներուն, ընկալելով գերմանական մօտեցումը ու տեսութիւնը իր մասնագիտութեան։ 1914-ին կը վկայուի LLD (դոկտորական) տիտղոսով ու շուրջ տարի մը կը մնայ Լոնտոն, հրատարակելով "Ararat" ամսագիրը, որ կը ծառայէ ազատականներուն որպէս խօսափող։ Իսկ Աւետում Յակոբեանի եւ Փրոֆ. Թումայեանի հետ կը ձեռնարկէ British-Armenia ընկերութեան, որուն նաեւ անդամ էր ատենին Լորտ Պրայսը։ Համաշխարհային Ա. պատերազմի սկզբնաւորութեան ու մանաւանդ 1915-ի ընթացքին կազմուած հայ կամաւորական խումբերը, որոնք ԱմերիՇարունակութիւնը էջ 24

Հայ Կեանք

Էջ 24

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Դոկտ. Արշակ Սաֆրաստեան Շարունակութիւն էջ 23-էն

կայէն ու Եւրոպայէն կը տեղափոխեն հարիւրաւոր երիտասարդներ դէպի Կովկաս. Սաֆրաստեան մտահոգ իր հարազատներով Բաղէշի ու Վանի շրջանը, կ՚որոշէ ամէն գնով հասնիլ Կովկաս։ Նախ ամէն կարգադրութիւն կ՚ընէ BritishArmenia ընկերութեան կողմէ դիմելու Կարմիր Խաչին, որ պիտի տրամադրէր 7 հոգինոց անձնակազմ մը, զինուորական բժիշկով ու գթութեան հիւանդապահներով։ Սաֆրաստեան կը յաջողի սքանտինաւեան երկիրներէ անցնիլ Ռուսիա ու ապա Կովկաս, ուրկէ կը յաջողի հասնիլ Ուրմիա (Պարսկաստան) ու կը միանայ դաշնակցական Քեռիի կամաւորական խումբին, փորձելով հասնիլ Վան, բայց իզուր…։ Անմիջապէս իր առաքելութեան տէր կանգնելով, կը մեկնի Սան Փեթերզպուրկ (Լենինկրատ) միանալու Կարմիր Խաչի անձնակազմին։ Անոնց հետ ճամբայ կ՚ելլէ դէպի Էրզրում եւ օժանդակութեամբ ռուսական ջոկատներուն օգնութեան անձնակազմը Ճիմ Չանգալեանի կովկասեան ճակատի կամաւորներով Սաֆրաստեանի հետ կը հասնի Վան։ Վանի մէջ կարելի կը դառնայ հաստատել առժամեայ հիւանդանոց մը եւ բարեսիրական գրասենեակ մը։ 1915-ի աշնան զինք դարձեալ կը գտնենք Կովկաս, ուր ապաստանած էին ջարդէն փրկուած 300․000 հայ փախստականներ, ժամանած Վանէն, Մուշէն, Բաղէշէն ու Սասունէն։ Սաֆրաստեան իր այս առաքելութեան տեղեկագրութիւնը ղրկած է "Manchester Guardian" եւ "New York World" թերթերուն։ 1916-ի սկզբնաւորութեան կը վերադառնայ Լոնտոն, այցելելէ ետք Էջմիածին ու Ալեքսանդրապոլ։ Դարձեալ կը լծուի քաղաքական տեսութեանց յօդուածներու առաքումով, որոնք առհասարակ կարեւոր կը նկատուէին բրիտանական իշխանութեան համար, որպէս դաշնակից պետութիւն ջախջախելու Օսմանեան կայսրութիւնը։ Սաֆրաստեանի օժանդակութիւնը կարեւոր կը դառնայ նաեւ Արնոլտ Թոյնպիի հայկական կոտորածներու մասին պատրաստած «Կապոյտ գիրք» աշխատասիրութեան համար։ Լոնտոն վերադարձին, Սաֆրաստեանի կը վստահուի կարեւոր պաշտօն մը 1917-ի սկզբնաւորութեան. ան կը նշանակուի թղթակից՝ Կովկասի, Հայաստանի եւ Արեւելեան Թուրքիոյ, Բրիտանական կայսրութեան արտաքին գործոց նախարարութեան համար։ Երախտաւորին ստանձնած պաշտօնը զինք կը դարձնէ բանակի սպայ, ու 1918-ին կ՚ուղարկուի նախ Եգիպտոս ու Հնդկաստան, ապա Իրաք։ Պաղեստինի ճամբով կը հասնի Պարսկաստան, ուրկէ կ՚ուղեւորուի օգնելու հայ-վրացական բանակի կազմութեան, բայց թուրքերու եւ գերմաններու յարձակումին պատճառաւ 1918 Սեպտեմբեր 15-ին, Պաքու պիտի գրաւուէր թուրքերուն կողմէ, իսկ Սաֆրաստեան անգլիական բանակին հետ կու

գայ Պարսկաստան։ Զինադադարէն ետք հրաման կը ստանայ վերադառնալու Անգլիա ու իր պատրաստած տեղեկատուութեան համար կ՚ուղարկուի Փարիզ 1919-ի գարնան, ներկայացնելու հայութեան ցիրուցան վիճակի տեղեկագիրը՝ ազգային պատուիրակութեան համագումարին։ Երախտաւորին գաղափարական ընկերները՝ Արշակ Չօպանեան, Լեւոն Բաշալեան ու Տիգրան Կամսարական, որոնց հետ կազմած էր «Ազատական Միութիւն»ը Արեւմտեան Եւրոպայի համար, զինք յարմար կը տեսնեն խմբագրելու միութեան «Հայաստան» խօսափողը, որ հիմք պիտի ծառայէր նաեւ Պօղոս Նուպարի Ազգային պատուիրակութեան աշխատանքներուն քարոզչութեան համար։ 1919-ի վերջաւորութեան Մանչեսթըրի Հայ Ընկերակցութեան կողմէ կը նշանակուի Լոնտոնի մէջ վարելու հայկական բիւրոյի աշխատանքները, որ առհասարակ պիտի ծառայէր Ազատական Միութեան քարոզչական աշխատանքներուն, ինչպէս նաեւ պիտի նպաստէր Ազգային պատուիրակութեան աջակցութեան։ 1920-ին Պօղոս Նուպարի փափաքով Սաֆրաստեան որպէս լրագրող կը մասնակցի Ազգերու լիկայի նիստերուն, ուր դաշնակիցներու կողմէ պիտի ձեւաւորուէր վերջնական համակարգումը Սեւրի դաշնագրին։ Պէտք է ըսել որ երկրէ երկիր շրջուն այս թղթակիցը նաեւ ջատագովը պիտի դառնար Չօպանեանի, Բաշալեանի եւ Էտկար Շահինի հետ կազմակերպելու «Ազատական Միութեան» հաւաքները Փարիզի մէջ, որոնք պիտի ձգտէին մերձեցման ու միութեան տարի մը ետք կազմուելիք Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան։ 1920 Դեկտեմբերին, Հայաստանի խորհրդայնացումէն ետք, Ազգային պատուիրակութեան համար կը բացուի նոր հանգրուան մը ու Պօղոս Նուպար կը հրաւիրէ Սաֆրաստեանը ստանձնելու պատուիրակութեան ընդհանուր քարտուղարի պաշտօնը։ 1921 Մայիս 25-ի նիստին, Ազգային պատուիրակութիւնը որոշում կը կայացնէ Միացեալ Նահանգներ ուղարկել պատուիրակութիւն մը, որպէս վերջին ճիգ արեւմտահայ դատին ի նպաստ։ Գաբրիէլ Էֆենտի Նորատունկեան՝ փոխ նախագահը Հ.Բ.Ը. Միութեան, որ նախապէս եղած էր Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարը Համաշխարհային Առաջին պատերազմէն առաջ եւ Արշակ Սաֆրաստեան ամիս մը ետք կը հասնին Միացեալ Նահանգներ ու կը հանդիպին նորընտիր նախագահ Հարտինկի հետ, յանձնելով յուշագիր մը։ Իսկ ծերակուտական յանձնաժողովին կը ներկայանան շնորհակալութիւն յայտնելու հայ ժողովուրդի անունով, «Նիր Իսթ Ռիլիֆ» ֆոնտին համար, որպէս երախտագիտութեան արտայայտութիւն։ Պատուիրակութիւնը նաեւ կը դիմէ նիւթական փոխառութիւն ստանալ Հայաստան տեղաւորուած հայ որբերուն համար ամերիկեան կառավարութենէն։ Նորատունկեանի հետ Սաֆրաստեան կ՚անցՇարունակութիւնը էջ 25

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Էջ 25

Դոկտ. Արշակ Սաֆրաստեան Շարունակութիւն էջ 24-էն

նի Պոսթոն, ուր Ռամկավար եւ Ազատական տեղական կառոյցները հանդիպում կազմակերպած էին պատուիրակութեան համար, ուր նաեւ կը կատարուի Փարիզի մէջ սկսած միութեան զոյգ հատուածներու գործակցութիւնը։ Միացեալ Նահանգներէն վերադարձին, Սաֆրաստեան որպէս ընդհանուր քարտուղար Ազգային պատուիրակութեան, կ՚ուղարկուի Խորհրդային Հայաստան, մօտէն ուսումնասիրելու նորաստեղծ վարչաձեւը։ Միասնիկեանի հետ ծանօթանալէ ետք կը վերադառնայ Եւրոպա, ու այս անգամ Ժընեւ՝ մասնակցելու Ազգերու լիկայի նորաբաց նիստին, Նորատունկեանի ու Յովհաննէս Խան Մասէհեանի հետ։ Իր առաքելութեան աւարտին կը մեկնի Փարիզ հանդիպելու Պօղոս Նուպարին հետ, զեկուցելու իր առաքելութեան մասին։ 1921 Դեկտեմբերին կ՚անցնի Պոլիս, ուր յատուկ առաքելութեամբ կը հանդիպի Պըքսթընի հետ, որ բարեսիրական նպատակով կրցած էր ապահովել դեղորայք ու ցորենի մթերք։ Երկուքով նախ կը մեկնին Պաթում ու անկէ կ՚անցնին Երեւան։ Սաֆրաստեան յանձնելէ ետք բարեսիրական նպատակով իր ստանձնած դեղորայքն ու մթերքը, պաշտօնական հանդիպում կ՚ունենայ Միասնիկեանի, Մռաւեանի ու Շահվերտեանի հետ ու կը վերադառնայ Անգլիա։ Այլեւս յստակ դարձած էր Սաֆրաստեանի ստանձնած առաքելութիւնը. իր ճամբորդութիւնները ու մասնակցութիւնները կը բերէր նպաստելու նորաստեղծ հայկական պետութեան բարօրութեան։ Հակառակ ամբողջ տասնամեակ մը ճամբորդական առաքելութեամբ կլանուած ըլլալուն, երախտաւորը մնայուն կը թղթակցէր Թիֆլիս հրատարակուող Ժողովրդական կուսակցութեան պաշտօնաթերթ «Մշակ»ին, իր ծննդավայր Վանի «Վան-Տոսպ» ռամկավար պաշտօնաթերթին համար ալ Սաֆրաստեան մնայուն թղթակից դարձած էր ու նաեւ Պոլիս հրատարակուող ՌԱԿ-ի պաշտօնաթերթ «Հայրենիքի Ձայն»ին։ Պոսթոն այցելութենէն ետք կարճ շրջան մը կ՚աշխատակցի «Ազգ»ին, մինչեւ անոր միացումը «Պահակ»ին, որ որպէս «Պայքար» 1922-ին սկսաւ հրատարակուիլ։ Որպէս բրիտանական քաղաքացի ու լրագրող դարձեալ Պոլսոյ վրայով կ՚անցնի Հայաստան 1923-ի գարնան, իմանալու մթերքի բերած նպաստը Հայաստանի համար, որ պիտի նպաստէր սովի մասնակի անհետացման։ 1923-ի Օգոստոսին ու Լոզանի դաշնագրի խայտառակ աւարտէն ետք այս անգամ դարձեալ Պըքսթընի եւ ամերիկացի Հարթցի հետ կ՚անցնի Լոզան, ուր կը զեկուցէ անգլիացի, ամերիկացի եւ իտալացի պատուիրակութեանց, նպաստընկալ ծրագիրներու մատակարարման մասին Խորհրդային Հայաստանի իշխանութեան կողմէ, որպէս բարօրութիւն փրկութեան համար հոն բերուած որբերուն։ 1924-ին իր ընդհանուր քարտուղարի պաշտօ-

նը աւարտած ըլլալով Ազգային պատուիրակութեան համար, Սաֆրաստեան լման ժամանակով կը շարունակէ իր պաշտօնը որպէս թղթակից՝ բրիտանական արտաքին գործոց նախարարութեան համար, նոյն շրջանին ուսումնասիրութիւններ կատարելով արեւելագիտութեան մէջ։ Սաֆրաստեան մօտէն ծանօթացած ու գործակցած էր Հայաստանի պատուիրակութեան ոչ դաշնակցական անդամ ու Հայաստանի Հանրապետութեան խորհրդարանի անդամ՝ Միքայէլ Բաբաջանեանի հետ Փարիզի մէջ, երբ Բաբաջանեան իր գործնական մասնակցութիւնը կը բերէր Հ.Բ.Ը. Միութեան Կեդրոնական Վարչական ժողովին։ Սաֆրաստեանի համար Բաբաջանեան եղած էր ՌԱԿ-ի այն երախտաւորը, որ գիտցած էր գործել որպէս պետական հաւասարակշռուած մարդ, ծառայելու իր ժողովուրդին։ Անոր մահէն ետք Սաֆրաստեան յատուկ աշխատասիրութեամբ մը ներկայացուց Բաբաջանեանը «Պայքար» հանդէսի 1930 Նոյեմբերի թիւով «Ընկեր Միքայէլ Պապաջանեան՝ մարդն ու գործը» խորագրով։ 1932-ին Պոսթոն հրատարակուող անգլիատառ «Տը Արմինիըն Միրըր Սփէքթէյթըր» շաբաթաթերթին ալ մասնակցութիւնը կը բերէ անգլերէն յօդուածներով ու մանաւանդ Արեւմտեան Եւրոպայի զանազան գաղթօճախներուն մասին տեղեկագրելով։ Իսկ իր մնայուն աշխատակցութիւնը բերելէ բացի «Մանչեսթըր Կարտիյըն» Անգլիա հրատարակուող թերթին, ան ռամկավար մամուլին իր մասնակցութիւնը կը բերէ հնախօսական ու քաղաքական յօդուածներով։ Սաֆրաստեանի աշխատակցութեան նաեւ ծանօթացած ենք Նիւ Եորք հրատարակուող «Կոչնակ», Պոսթոն հրատարակուող «Արծուի Վասպուրականի», ՌԱԿ-ի պաշտօնաթերթ՝ Փարիզ հրատարակուող «Ապագայ Այսօր» թերթերուն, ինչպէս նաեւ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ «Հասկ» պաշտօնաթերթին մէջ։ 1944-ի աշնան կը հրաւիրուի Եգիպտոս, Գահիրէի մէջ նախկին վանեցիներու հաւաքին, ուրկէ կ՚անցնի Պէյրութ հանդիպելու Միքայէլ Նաթանեանին հետ, որուն մօտիկ ծանօթ մը եղած էր իր ծննդավայրին մէջ։ Հոն նաեւ պիտի ծանօթանար սփիւռքի ատենոյ նոր բարգաւաճող լիբանանահայ գաղութին։ 1951-ին հրաւէր կը ստանայ որպէս արեւելագէտ ու Մեծն Բրիտանիոյ պատուիրակ, մասնակցելու Պոլսոյ համալսարանի միջազգային համաժողովին, ուր պիտի ներկայացնէր կարեւոր ուսումնասիրութիւն մը Հիթիթներու մայրաքաղաք «Պողազ Քէօյ»ի պեդումներուն մասին, յայտնաբերելով արքայական մատենադարանը, ուր յստակ կը դառնայ Թուրքիոյ եւ Հայաստանի պատմութիւնը։ Այս եղելութիւնը հետաքրքրութիւն կը յառաջացնէ թուրք լրագրողներու մօտ, ու շուրջ 4 շաբաթ Սաֆրաստեան կը դառնայ պոլսահայ գաղութին Շարունակութիւնը էջ 26

Հայ Կեանք

Էջ 26

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

ՀՀ Սփիւռքի նախարարը մասնակցեցաւ Թորոս Թորանեանի ծննդեան 90-ամեակին նուիրուած ցերեկոյթին

ՀՀ սփիւռքի նախարարութեան եւ Հայաստանի Գրողներու միութեան նախաձեռնութեամբ Մարտ 27-ին Հայաստանի Գրողներու միութեան մէջ տեղի ունեցաւ արձակագիր, բանաստեղծ, հրապարակախօս Թորոս Թորանեանի ծննդեան 90-ամեակին նուիրուած ցերեկոյթ: Ողջոյնի խօսքով հանդէս եկաւ ՀՀ սփիւռքի նախարար Հրանոյշ Յակոբեան` նշելով, որ մեծանուն գրողին կը ճանչնայ ու անոր գործունէութեան տեղեակ է դեռեւս 1980-ական թուականներէն: «Լինելով սփիւռքահայ յայտնի մտաւորական` Թորոս Թորանեանը անգամ Խորհրդային Հայաստանի տարիներին մեծ անուն էր վայելում Հայրենիքում, ընդունուած ու սիրուած էր: Ուրախ եմ, որ երբեմնի դրախտային Հալէպը պատկերացրել եմ հենց Թորոս Թորանեանի կերպարով: Ծնուելով Հալէպում, եկաւ Հայաստան բժշկական կրթութիւն ստանալու, սակայն իր յետագայ կեանքն ու գործունէութիւնն ուղղեց մարդկանց հոգիների բուժմանը, նուիրուեց հայ համայնքին ու Հայ դատի արդարացի լուծմանը»,նշեց Սփիւռքի նախարար Հրանոյշ Յակոբեան: Նախարարն ընդգծեց նաեւ, որ սուրիահայ

մտաւորականն անցաւ աշխարհի միջօրէականներով, եղաւ Սփիւռքի հայ համայնքներու մէջ, եւ ինչպէս ինք ձեւակերպած է, հրաժարեցաւ «թափառական կեանքէն» իր ողջ գերդաստանով վերջին տարիներուն հաստատուեցաւ Հայաստանի մէջ` վայելելով Հայրենիքի ջերմութիւնն ու սէրը: Սփիւռքի մէջ հայանպաստ գործունէութեան, հայապահպանութեան, Հայաստան-սփիւռք գործակցութեան զարգացման գործին մէջ ունեցած նշանակալի աւանդի համար Սփիւռքի նախարար Հրանոյշ Յակոբեան Թորոս Թորանեանին յանձնեց ՀՀ վարչապետի յուշամետալը: Հայաստանի գրողներու միութեան նախագահ Էդուարդ Միլիտոնեան իր խօսքին մէջ նշեց, որ անգամ այս պատկառելի տարիքին գրող-հրապարակախօսն իր գրիչը վար չի դներ, կը շարունակէ իր աւանդն ունենալ Հայրենիք-սփիւռք կապերու սերտացման գործին մէջ: ՀԲԸՄ Հայաստանի ներկայացչութեան փոխտնօրէն Յովիկ Էօրտեքեան կարեւոր համարեց Թորոս Թորանեանի գործունէութիւնը Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միութեան մէջ` որպէս երկարամեայ անդամ, եւ պարգեւատրեց միութեան յուշանուէրով: Այնուհետեւ ելոյթներ ունեցան «Հայկական Հանրագիտարան» հրատարակչութեան տնօրէն Յովհաննէս Այվազեան, յայտնի գրականագէտներ, արձակագիրներ: Ընթերցուեցան հատուածներ գրողի ստեղծագործութիւններէն: Շնորհակալութիւն յայտնելով ներկաներուն` Թորոս Թորանեան նշեց, որ իր ամբողջ կեանքին մէջ, գրական ստեղծագործութեան առանցքին մէջ եղած է Հայրենիքը, եւ եթէ հնարաւորութիւն ունենար կրկին լոյս աշխարհ գալու, կը ցանկար ծնիլ եւ ապրիլ միայն Հայաստանի մէջ:

Դոկտ. Արշակ Սաֆրաստեան Շարունակութիւն էջ 25-էն

հիւրը։ Տարի մը ետք կը հրաւիրուի Փարիզ, Բարեգործականի հրաւէրով, ներկայ գտնուելու իրեն համար սարքուած մեծարանքին։ Որպէս արեւելագէտ իր վերջին մասնակցութիւնը կ՚ըլլայ 1956-ին Պերլինի մէջ կայացած Արեւելեան ընկերութեան համագումարին, ուր դարձեալ որպէս ճառախօս կը հիմնաւորէ հիթիթներու շրջանին նոր պեղումներով յայտնաբերուած տեղեկութիւնները հին Հայաստանի մասին։ Շուրջ հինգ տասնամեակներ, ցամաքամասեր շրջող այս երախտաւորը, որպէս լրագրող ու բանա-

սէր, կարիքը ունէր առողջական լուրջ խնամքի իր կեանքի վերջին երկու տարիներուն եւ 73 տարեկանին Լոնտոնի մէջ աչքերը յաւիտենապէս կը փակէ 1958 Սեպտեմբերին։ *** Սաֆրաստեան ունի նաեւ գիտական աշխատասիրութիւններ.

1. «Քիւրտերը եւ Քիւրտիստան», Լոնտոն, 1948 2. «Խուրիստանը հայերէն լեզուի եւ գրականութեան մէջ», Լոնտոն 1950 Իսկ աւելի ուշ նաեւ հրատարակուած է Լոնտոնի մէջ «Քսենֆոն» աշխատասիրութիւնը։

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Էջ 27

Խաղաղութեան Պատե՞ր Դոկտ. ՀՐԱՅՐ ՃԷՊԷՃԵԱՆ Պատանեկան տարիներուս Հիւսիսային Իրլանտան միշտ ալ եղած էր մտքիս մէջ շփոթ, բայց նաեւ հետաքրքրութիւն ստեղծող երկիր մը: Նախ, որ կային երկու Իրլանտաներ, եւ միշտ չէ, որ կրնայինք այդ տարիներուն զանազանել մէկը միւսէն: Կար նաեւ Հիւսիսային Իրլանտայի ներքին տագնապը. կը լսէինք եւ լուրերէն կը հետեւէինք, որ «բողոքականներ»-ը կը կռուին «կաթողիկէներուն» դէմ: Բայց ինչպէ՞ս կրնար ըլլալ, որ մարդիկ եւ հաւաքականութիւններ իրարու հետ կը կռուէին քրիստոնէական համայնքի պիտակին տակ: Բայց մեր պատանեկան օրերուն Հիւսիսային Իրլանտայի խառնաշփոթ պատկերին մէջ կային նաեւ հռչակ տուող գրաւականներ: Մեր պատանեկան տարիներուն կը հետեւէինք համաշխարհային հռչակ առած մեծ ֆութպոլիստներուն եւ անոնց սխրագործութիւններուն. անոնց մէջ էր նաեւ հիւսիսիրլանտացի Ճորճ Պեսթը, որ մինչեւ այսօր եւ յետմահու հիւսիսիրլանտացիներու երկըրպագուներէն մէկն է: Երկրի օդակայաններէն մէկը կոչուած է իր անունով, ինչպէս նաեւ շքեղ պանդոկ մը` մայրաքաղաքի կեդրոնական հրապարակին վրայ: Ու տակաւին, ի՜նչ խօսք, նշանաւոր «Թայթանիք» նաւը, որ Հիւսիսային Իրլանտայի նաւարկութեան ճարտարարուեստի ստեղծագործութեան մէջ առասպել եւ իւրաքանչիւրին հպարտութիւնն է: Բայց չ՛ուշանար իրլանտացիներուն հաստատումը, որ երբ նաւը ձգեց Պելֆասթի նաւահանգիստը, ամէն ինչ լաւ էր: Եւ որ` միայն անգլիական ջուրերուն մէջ էր, որ պատահեցան աղէտն ու պատուհասը: Փետրուար 2018: Մտքիս մէջ գծուած անցեալի այս բոլոր «պատկերները» պիտի փորձէի մէկ-մէկ քակել եւ, կ՛երեւի, քիչ մըն ալ հասկնալ ու տակաւին վայելել Հիւսիսային Իրլանտան ու անոր շատ գեղեցիկ բնութիւնը: «Ես մեծցած եմ բաժնուած հաւաքականութեան մը մէջ», գործակիցս` Քաթրինն է, որ կը փորձէ մէկ կողմէ բացատրել, բայց նաեւ` ցոյց տալ մայրաքաղաք Պելֆասթին «բաժնուած» իրավիճակները: «Տակաւին մինչեւ այսօր հաւաքականութեան մէջ կայ այդ խորունկ բաժանումը» շարունակեց ան, անկախ այն երեւոյթէն, որ 1998 «Աւագ ուրբաթի» համաձայնագիրը փորձեց հաշտեցնել երկու «անհաշտ» հաւաքականութիւնները…Երբ կը շրջագայէի Պելֆասթի տարբեր շրջաններուն մէջ ու բաժնուած կողմերը, սկսայ տեսնել, թէ ինչպէ՛ս պատմութիւնը ինքզինք կը կրկնէ: Նոյնն է տագնապը քիչ մը ամէն տեղ: Կայ միայն խորքային տարբերութիւնը: Մայրաքաղաք Պելֆասթի տարբեր շրջաններուն մէջ շինած են «պատեր» (ու բաժնած` հաւաքականութիւնները) եւ զանոնք կոչած` «խաղաղութեան պատե՞ր», որպէսզի անդորրութի՞ւնը հաստատեն… Բայց այս պատերը խորացուցած են ցաւն ու անոր ետին` ատելութիւնը: Ու տակաւին ամուր եւ պարիս-

պի նման դռները, որոնք մինչեւ այսօր տակաւին գիշերները կը գոցեն, որպէսզի կանխեն անախորժ իրադարձութիւնները: Եւ կ՛անցնիմ, այսպէս ըսած, բողոքական շրջանէն դէպի կաթողիկէ մաս. իւրաքանչիւր շրջանի մէջ զետեղուած են յուշակոթողներ, ուր իւրաքանչիւր խմբակ կը փորձէ յիշել իր «նահատակները» եւ անոնց մէջէն իրենց «իրաւունքները»... «Բրիտանացի եմ եւ ոչ` անգլիացի». Հեսթինկզըն է, որ բողոքական երիցագոյն եկեղեցիի հոգեւոր հովիւ է, որ կը փորձէր նաեւ ներկայացնել իր տեսակէտը: «Եկեղեցական համայքները կը գործածուին որպէս պիտակ` քաղաքական-ընկերային խոր բաժանմունքներու պայքարին մէջ», ըսաւ ան: Կաթողիկէ շրջանակները շատ աւելի ամուր ձեւով կ՛ուզեն կառչիլ իրենց արմատներուն: Իրլանտան գրեթէ կորսնցուցած է իր ազգային լեզուն` «կէյիք»-ը: Անգլերէնը կը տիրապետէ ամէն տեղ: Բայց հետաքըրքրական էր տեսնել, որ կաթողիկէ շրջաններու մէջ փողոցներուն անունները գրուած են անգլերէնով եւ կէյիք լեզուով: Այս ձեւով անոնք կը փորձեն «յիշեցընել», թէ ունին լեզու մը, որ պէտք է պահուի եւ պահպանուի: Ու դարձեալ` խաղաղութեան պա՞տը եւ անոր երկու բաժնուած կողմե՞րը, որոնց մէջ կը զգաս ապրուած «վախը»… Իւրաքանչիւր յուշակոթող եւ նկար կամ գրութիւն այդ վախին շուքին տակ անցեալին կառչելու իրականութիւնն էր: Արդեօ՞ք Շարունակութիւնը էջ 28

Հայ Կեանք

Էջ 28

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Խաղաղութեան Պատե՞ր Շարունակութիւն էջ 27-էն

ապահովութիւնն էր իրենց փնտռածը… 1921 թուականին ստեղծուած է Հիւսիսային Իրլանտան` Մեծն Բրիտանիոյ կազմին մէջ. խորհրդարանը կազմուած է 1932-ին: Եթէ երկրին վարչամեքենան կը գործէ «համախոհութիւն» ստեղծելու տեսլականով` տարբեր կողմերու միջեւ, բայց կայ տակաւին անվստահութիւնը… «Բողոքականները ունին մտահոգութիւնը, թէ ի՛նչ կրնայ պատահիլ իրենց, եթէ կաթողիկէները իշխեն»: Դարձեալ Քաթրինն է. «Եւ այս իմաստով, եթէ ազգայնականները, իմա՛ կաթողիկէները, կ՛ուզեն մտածել ապագայի մասին, բրիտանացիները, իմա՛ բողոքականները կը փորձեն պահել իրենց ունեցածը»: Եւ այստեղէն նաեւ յառաջ կու գան Մեծն Բրիտանիոյ մէջ մնալու եւ կամ անջատուելու ձգտումները: Հապա հայկակա՞ն ներկայութիւնը… Դոկտ. Փօլ Մանուկ (Տիշչէքէնեան) եկած է Պասրայէն, Իրաք: Ան ելեկտրոնային ճարտարապետ է եւ վկայուած` Սկովտիոյ համալսարանէն. այսօր Պելֆասթի մէջ կը դասախօսէ եւ կ’աշխատի ակադեմական ու գիտա-հետազօտական կեդրոններու մէջ: Ամուսնացած է տեղացիի մը հետ եւ կազմած` ընտանիք: Փօլին մեծ հայրը եղած է գործօն անդամ Հայ կաթողիկէ եկեղեցիին մէջ եւ, ինչպէս` բոլոր հայերը, Ցեղասպանութենէն ճողոպրած, վերապրած ու հաստատուած է Իրաք: Հայրը եղած է գործօն անդամ Հայ առաքելական եկեղեցիին եւ մայրը` աւետարանական: Կ՛երեւի այս «երեքին» միացումով Փօլը այսօր կրնայ լաւապէս նաւարկել Իրլանտայի նման միջհամայնքային փոթորկոտ երկրի մը մէջ: «Կը փորձեմ հայութիւնը ծանօթացնել, ո՛ւր որ կը գտնուիմ` համալսարանի ասպարէզիս եւ այլ պետական շրջանակներու մէջ»: Փօլը այն հայն է, որ կ՛ուզէ միշտ հայ գտնել ու հայու հանդիպիլ: «Հայերուն թիւը Պելֆասթի մէջ շատ փոքր է, հազիւ հինգ հոգի ենք», Փօլն է խօսողը: Ան կը փորձէ նախաձեռնել եւ այս պզտիկ հայկական խմբակը քով-քովի բերել տարբեր առիթներով: «Միշտ չէ, որ կը յաջողիմ: Այս օրերուն մարդիկ շատ զբաղած են», ըսաւ ան: Բայց Հայաստանը Փօլին սրտին մէջ է: Անոր մեծ դուստրը Հայաստան այցելած եւ աշխատած է հայրենիքի մէջ երկու տարի` որպէս ընկերային ծառայող եւ իր մասնակցութիւնը բերած է տարբեր բարեսիրական ծրագիրներու մէջ: «Աղջկանս այցելութիւնը մեզ խթանեց, որ ա՛լ աւելիով առնչուինք հայրենիքին հետ: 2001 թուականէն սկսեալ ամէն տարի կանոնաւոր կերպով Հայասատան կ՛այցելենք», ըսաւ Փօլ: Հիւսիսային Իրլանտայի այդ շատ գեղեցիկ բնութեան մէջէն կը փորձէի դուրս հանել տագնապն ու ցաւը: Երկու հակադիր իրականութիւններ`գեղեցիկը եւ վատը, որոնք ինչպէս իրարու մէջ մտած ու գօտեպնդուած են իրարմով եւ կազմած մէկ ապրող իրականութիւն: Այս նոյն պատկերը քիչ մը ամէն տեղ է, չէ՞: Մենք ալ ապրեցանք գեղեցիկ Լիբանանի

մէջ այդ ահաւոր վախը, ցաւն ու անապահովութիւնը: Մենք ալ շինեցինք երեւցող եւ չերեւցող խաղաղութեան պատե՞ր եւ բաժնեցինք հաւաքականութիւնները, որպէսզի աւելի ապահով կեանքե՞ր ստեղծենք ամբողջ տասնհինգ տարիներու վրայ երկարած: Ու տակաւին ներկայի ապրած մեր իրականութիւններուն մէջ որքան բան կայ անցեալէն. վախը եւ անվստահութիւնը… Եւ` (չ)երեւցող յուշակոթողները եւ երեւոյթները, որոնց մէջէն մենք ալ անցեալի անորոշութիւնները կը բերենք ներկային… Հապա ի՞նչ խօսք այն բոլոր քաղաքական տագնապներուն ու պատերազմական վիճակներուն, որոնք տարածուած են քիչ մը ամէն տեղ` հոս ու հոն, մօտիկ թէ հեռաւոր: Պատմութիւնը որքա՜ն ինքզինք կը կրկնէ եղեր: Խաղաղութեան պատե՞րը քիչ մը ամէնուրեք: Այդ պատերուն շուքին տակ` (չ)երեւցող վախերն ու ատելութիւնները: Նոյն կրկնուող իրավիճակները. միայն աշխարհագրական բովանդակութիւնն է, որ կը փոխուի… Ու դարձեալ Հեսթինկզն է. «Իմ աղօթքս է, որ յաջորդ սերունդներուն հետ այս վախերը վերանան, եւ մարդոց հոգիներուն մէջ խաղաղութիւնը արմատանայ: Եթէ Հեսթինկզը կը խօսէր իր երկրի ապագայի տեսլականին ի խնդիր, բայց իւրաքանչիւրս կը խօսինք եւ պարտինք խօսիլ նաեւ մեր ապրած շրջաններուն համար: Եթէ պատմութիւնը ինքզինք կը կրկնէ, ուրեմն արժէ այդ կրկնուող պատմութեան մէջէն մէջտեղ հանել վստահութիւնը եւ խաղաղութիւնը: Եւ այս կարելի է, երբ մարդը իր շինած խաղաղութեան պատերը կը փլէ եւ անոր տեղ կը սկսի շինել խաղաղութեան հոգիներ…Հոգիներ, ուր պատեր չկան…եւ ուր բնութեան ու հոգիներու գեղեցկութիւնը կը միանան որպէս մէկ «պատկեր», մէկ, միացած եւ ոչ իրարու հակադիր` կազմելու համար ապրելու կեանքեր, ուր վստահութեան եւ խաղաղութեան հոգիներ կը շինուին: Եւ ընտրանքը մարդունն է իւրաքանչիւրիս… Ի՞նչ պիտի ուզենք շինել: Խաղաղութեան պատե՞ր, թէ՞ խաղաղութեան հոգիներ…

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Էջ 29

Ապրիլ 24-ին Լոս Անճելըսի մէջ տեղի կ’ունենայ քայլարշաւ` արդարութեան համար Յայտարարութիւն

Հայոց Ցեղասպանութեան 103-րդ տարելիցին առթիւ, այս տարի եւս Լոս Անճելըսի մէջ տեղի պիտի ունենայ քայլարշաւ: Հայոց Ցեղասպանութեան Յանձնաժողովը, որուն մաս կը կազմեն Հարաւային Քալիֆորնիոյ հայ համայնքի հիմնական հոգեւոր, քաղաքական, բարեսիրական, երիտասարդական եւ մշակութային կազմակերպութիւնները կը յայտարարէ, որ Ապրիլի 24, 2018, կէսօրուայ ժամը 12-ին տեղի պիտի ունենայ «Արդարութիւն Համար Քայլարշաւ», սկսելով Pan Pacafic Park-էն եւ ուղղուելու դէպի Լոս Անճելըսի Թուրքական հիւպատոսարան: 100-ամեակի առթիւ կազմուած համագաղութային մեր մարմինի կոչերուն ընդառաջելով 160 հազար հայեր մասնակցեցան թրքական հիւպատոսարանի առջեւ տեղի ունեցած հաւաքին, բողոքելուԱնգարայի ժխտողական քաղաքականութեան դէմեւ Ցեղասպանութեան ճանաչման եւ պահանջատիրութեան իրենց խօսքը հասցնելու Ամերիկեան պետական շրջանակներուն եւ հասարակութեան: Յաջորդող տարիներուն եւս մեր համայնքը նոյն թափով շարունակեց ներկայացնել իր պահանջները` յանուն արդարութեան եւ մարդկային իր իրաւունքներուն: 103-ամեակի առթիւ կոչուած ենք դարձեալ ցոյց տալու մեր հաւաքական ուժը եւ վերահաստատելու մեր վճռակամութիւնը: Տարիներու թաւալումը չեն կրնար մոռացութեան մատնել մեր նախահայրերուն դէմ գործուած ոճրագործութիւնը, մանաւանդ որ, մինչեւ օրս տարբեր երկիրներու մէջ ցեղասպանութեան կ’ենթարկուին այլ ժողովուրդներ եւս ազգային եւ կրօնական գետնի վրայ: Մեր պայքարը նաեւ ուղղուած է աշխարհի ուշադրութիւնը հրաւիրելու ներկայիս գործադրուող անարդարութիւններուն ու ոճիրներուն նկատմամբ: Մենք կոչ կ’ընենք մեր համայնքի բոլոր

հատուածներուն միանալու մեզի` ոգեկոչելու համար Հայոց ցեղասպանութեան 103-րդ տարելիցը եւբարձրաձայնելու մեր հաւաքական խօսքն ու միջազգային ատեաններուն ներկայացնելու մեր պահանջքները: Ապրիլի 24-ը պատմական օր է ու պիտի շարունակէ մնալ այդպիսին, մինչեւ որ վերականգնին մեր սուրբ նահատակներու իրաւունքները ու յաղթանակէ արդարութիւնը: Եկէք միասին ցոյց տանք մեր հաւաքական ուժը: Հայոց Ցեղասպանութեան Յանձնաժողով՝ - Հիւսիսային Ամերիկայի Արեւմտեան թեմ - Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ Ազգային Առաջնորդարան - Հիւսիսային Ամերիկայի Հայ Կաթողիկէ եկեղեցի - Հիւսիսային Ամերիկայի Հայ Աւետարանական Միութիւն - Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն - Ռամկավար Ազատական Կուսակցութիւն - Սոցիալ Դեմոկրատ Հնչակեան Կուսակցութիւն - Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միութիւն - Հայ Օգնութեան Միութիւն - ՀՄԸՄ Արեւմտեան ԱՄՆ Շրջան - Հայ Երիտասարդաց Դաշնակցութիւն - Համահայկական Ուսանողական Ընկերակցութիւն - Ամերիկայի Հայկական Համագումարը - Ամերիկայի Հայ Դատի Յանձնախումբ - Հայ Ամերիկեան Խորհուրդ - Հայ Իրաւաբաններու Միութիւն - Պոլսահայ Միութիւն - Լոս Անճելըսի Միացեալ Հայկական Խորհուրդ - Հանրային Դպրոցներու Հայ Ուսանողներու Յանձնախումբ - Հայ Իրաւաբան Ուսանողներու Ազգային Ընկերակցութիւն - Open Wounds

Էջ 30

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Թրքական բանակին ներխուժումը Սուրիոյ Քրտական Աֆրինի շրջանը յեղաշրջեց Սուրիական տագնապը եւ... Շարունակութիւն էջ 14-էն

ները թրքական ներխուժման դէմ աւելի սպառնալի կը դառնան եւ ցոյց կու տան, որ հնարաւոր բոլոր միջոցներու պիտի դիմեն՝ նաեւ ռազմական, կասեցնելու համար թրքական ներխուժումը դէպի սուրիական հողեր։ Թուրքերը հեռուէն թնդանօթներով եւ օդուժով կը հարուածեն այդ շրջանը, լաւապէս գիտակցելով, որ քիւրտերը զինուած են հակաթանկային հրթիռներով եւ մի գուցէ նաեւ հակաօդային հրթիռներով։ Թուրքերը գիտեն նաեւ, թէ քաղաքներ ու գիւղեր գրաւելով հարցերը չեն լուծուիր, որովհետեւ քիւրտերը երբեք պիտի չհեռանան իրենց լաւապէս ծանօթ լեռներէն ու հովիտներէն։ Թուրքերը եթէ նոյնիսկ իրենց գրաւած քաղաքներուն մէջ մնան դարձեալ քրտական հակահարուածէն մեծապէս պիտի վնասուին։ Վերջաբան Վերջ ի վերջոյ Սուրիան Ռուսիոյ, Իրանի, լիբանանեան Հըզպալլահի օժանդակութեամբ պիտի վերատիրանայ սուրիական տարածքին։ Քրտական զինեալները պիտի ապազինէ, որովհետեւ առաջին հերթին Սուրիոյ շահերը այդ կը պահանջեն. երկրորդ, անուղղակիօրէն Թուրքիոյ օգտակար պիտի դառնայ որ «թուրքերը իջեցնէ ծառէն» եւ ապա ապահովէ թուրք-սուրիական սահմանի անվտանգութիւնը։ Ամերիկացիները հաստատուած են Սուրիոյ ամենահարուստ շրջանը։ Եփրատի արեւելեան շրջանը, որ Սուրիոյ ամենաբերրի երկրագործական շտեմարանն է բամպակի, ցորենի եւ այլ մթերքներու, բայց մանաւանդ հարուստ է կազի եւ քարիւղի (նաւթի) հսկայածաւալ պահեստներով։ Ամերիկացիներու հիմնական նպատակն է նաեւ Սուրիոյ հողատարածքէն հեռացնել իրանեան ուժերն ու անոնց կողմնակիցները։ Բայց նաեւ հսկել իրաք-սուրիական սահմանին, որպէսզի Թեհրան, Պաղտատ, Դամասկոս, Պէյրութ աշխարհաքաղաքական կապը չամրապնդուի։ Ի հարկին նաեւ իր մարզած ու զինած 20․000-30․000 բանակը օգտագործէ սուրիական պետութեան ուժականութիւնը թուլացնելու համար։ Թուրքերը պիտի բաւարարուին Սուրիոյ քիւրտերը զինաթափելէ, քիւրտ-ամերիկեան կապերու մէջ խրամատ յառաջացնելէ եւ այս բոլոր սահմանափակ յաջողութիւնները պիտի օգտագործեն 2019 թուականի ընտրութիւններուն համար, քանի որ Թուրքիոյ մէջ Էրտողանի ժողովրդականութիւնը այսօր նուազագոյն աստիճանի վրայ է։ Այո, թուրք-ամերիկեան կապերը այսօր լարուած են եւ նուազագոյն մակարդակի հասած, որուն պատճառով թուրքերը կը մօտենան Ռուսիոյ եւ Իրանին։ Այս երկու երկիրներու ղեկավարները

լաւապէս գիտեն Էրտողանի քաղաքական լարախաղացութիւնը։ Թուրքիան հազար ու մէկ կապերով ամբողջապէս կախեալ է առաջին հերթին Ամերիկայէն եւ ապա Եւրոպայէն. զինուորական, տնտեսական եւ քաղաքական ոլորտներու մէջ ինչքան ալ փորձէ մօտենալ Ռուսաստանին, Թուրքիան պորտալարը չի կրնար անջատել ՆԱԹՕի երկիրներէն։ Այս մէկը լաւապէս կը գիտակցի Մոսկուան, սակայն այս պահուն թուրք-ամերիկեան լարուածութիւնը օգտակար ազդակ է Ռուսաստանին, ոչ միայն Սուրիոյ մէջ, այլ ողջ Միջին Արեւելքի տարածքին։ Ամերիկացիներն ալ վերջ ի վերջոյ պիտի հեռանան Սուրիայէն, վստահաբար Մոսկուայի հետ որոշ համաձայնութիւններ ձեռք բերելէ ետք այն հարցերու շուրջ, որոնք ամերիկեան մտահոգութիւններ են։ Առայժմ Սուրիոյ ապագան գլխաւորաբար պիտի տնօրինուի Ռուսաստանի կողմէ, եւ որոշ չափով ալ Իրանի։ Այս երկու երկիրները ե՛ւ նիւթական ե՛ւ մարդկային հսկայական զոհաբերութիւն մատուցեցին Սուրիոյ ամբողջականութիւնը պահպանելու եւ պետութեան հիմքերը ամրապնդելու նախագահ Պաշշար էլ Ասատի գլխաւորութեամբ։ Այսօր Սուրիոյ տարածքը բաժնուած է հետեւեալ մասերու.

1․ Քիւրտերու հսկողութեան տակ գտնուող, 2․ Ամերիկեան հսկողութեան տակ գտնուող, 3․ Թրքական հսկողութեան տակ գտնուող։ Իսկ Սուրիոյ երկինքին տակ երկրագունդի խոշոր պետութիւններու ռազմական օդանաւները զիրար կը հրմշտկեն՝ ռուսական, ամերիկեան, հրէական, թրքական, իրանական եւ ամիսներ առաջ նաեւ եւրոպական։ Հետեւաբար, սխալ հաշիւ մը,անզգոյշ կամ արկածախնդրական դիրքորոշում մը կրնայ աղիտալի դառնալ ոչ միայն Սուրիոյ համար, այլեւ ամբողջ շրջանին եւ հաւանաբար երկրագունդին։ Սուրիական «արաբական գարունը» վերջ գտաւ իր բոլոր անուանումներով՝ տիքթաթոր ռեժիմի փոփոխութիւնը, կամ՝ յանուն ազատութեան եւ դեմոկրատիայի պայքարը, կամ՝ կրօնական հակամարտութիւնները, եւ կամ՝ քաղաքացիական ներքին պատերազմը անուանումներով պատմութեան «աղբամանին» մէջ նետուեցաւ փոխարինուելով՝ գերհզօր պետութիւններու հակամարտութիւններով։ Լոս Անճելըս

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Էջ 31

Ազատ բեմ:

ՓՆՏՌՏՈՒՔ ՌՈՒԲԷՆ ՅՈՎԱԿԻՄԵԱՆ «Մի՛ ձգտիր ամէն ինչ իմանալ, որպէսզի ամէն ինչում չդառնաս տգէտ»։ Դեմոկրիտոս Հազարամեակների ընթացքին ողջ մարդկութիւնը՝ ի սփիւռս աշխարի ստեղծել է ապրելու եւ գոյատեւելու իր կանոններն ու աւանդոյթները՝ համաձայն իրենց բնակավայրի պայմաններին եւ պահանջներին, որ նոյնն է եղել եւ մեր նախնիների պարագային, եւ այդպիսով ստեղծուել են ցեղերը, տոհմերն ու ժողովուրդները՝ իւրաքանչիւրը իր առանձնայատուկ որակով, լեզուով եւ աւանդոյթներով։ Պէտք է նշեմ, որ երբ խօսք է լինում ժողովուրդի ստեղծած բարոյական արժէքների մասին, մեր կարծիքով, իրականում այդ արժէքները ստեղծւում են նրա ծոցում ծնած եւ աճած մտաւորականները, որոնք հանդիսանում են նրա իմացականութեան գագաթը։ Ի մէջ այլոց մտաւորական բառը շատերին է զբաղեցրել, եւ կարծիքները եղել են տարբեր եւ երբեմն իրար հակադիր։ Պատմականօրէն բառը թարգմանութիւնն է ֆրանսերէն intellectuel-ի, որ անցնելով գերմանական եւ ռուսական քուրայով յայտնուել է մեզ մօտ «ինտելիգենտ» տարբերակով եւ կապկօրէն իւրացուել մեծասքանչի ծոցում։ Անհրաժեշտ եմ գտնում նշել, որ գրագէտ եւ մտաւորական եզրերը տարբեր հարթակների վրայ են եւ բոլոր գրագէտները մտաւորական չեն։ Ուսուցիչները, պատմաբանները եւ այլ գրագէտներ մտաւորականի մակարդակին են լինում միայն այն ժամանակ, երբ զբաղւում են գիտական եւ նորարարական աշխատանքով՝ հուսկ մտաւորականը համազօր է «ինտելիգենտ»-ին, իսկ մտաւորականութիւնը «ինտիլեգենցիայ»-ին, որոնք նմանապէս տարբեր հարթութիւնների վրայ են։ Առաջինը անհատական առարկայական երեւոյթ է, մինչ երկրորդը աւելի տեսլական բնոյթի՝ համոյթ է, որին մաս են կազմում (յաճախ առանց փաստարկի) բոլոր գիտութեան, արուեստի, գրականութեան, մշակոյթի եւ այլ նման բնագաւառների ծառայողները՝ կազմելով երկրի իմացականութիւնը իր ապրելակերպով, գաղափարախօսութեամբ, լեզուի հնարաւոր կատարեալ իմացականութեամբ, բարձր պետականութեան զգացումով եւ այդ բոլորը զարգացնելու պատրաստակամութեամբ, եւ կարող է պատահել, որ նրանք յաճախ չհասկացուեն շրջապատի կողմից եւ երբեմն նոյնիսկ պատժուեն, ինչպէս եղավ Գալիլէի եւ Ջորդանօ Բրիւնոյի եւ շատ ուրիշների պարագային։ Ամէ՛ն ինչ փոխուեց վերջին տասնամեակների ընթացքին երբ աշխարհի գերհաղորդակցութեան միջոցները հասանելի եղան բոլորի համար եւ արեւմտեան գերիշխանութիւնները առանց ուժի,

աշխարհով մէկ «ներմուծեցին» իրենց ապրելակերպը՝ դրական եւ բացասական կողմերով։ Մեր սիրելի եւ սուրբ երկիրը դռնբաց լինելով, ո՛ւր տխմարութեան ու օտարամօլութեան գործօնը բաւական բարձր մակարդակի է՝ ընդունեցին ամէն ինչ, ընդհուպ անտրամաբանականի եւ տգեղութեան կատարեալ տեսակները։ Կարիք կա՞յ արդեօք յիշեցնելու, որ դրսում գործող հրէայ եւ ձախակողմեան ստուերային՝ «ճիշդ մտածող լուսաւորեալ-Illuminatti» ուժերը, որոնք դարերի ընթացքին աշխատում են մօլորեցնել «միամիտներին» կրօնական, բարոյական, կենցաղային եւ այլ աւանդոյթներից՝ ցաւօք, արդէն փառաւորապէս նստակեաց են Երեւանում՝ իրենց «օֆիսներ»-ով եւ գործակալներով եւ յաջողուում են տգեղը ներկայացել գեղեցիկի փոխարէն՝ որպէս առաջադիմութիւն, ըստ երեւոյթին որոշ շահոյթով՝ լինի դրամական թէ բարոյական կամ թայֆայական (կլանային)։ Խոստովանեմ, որ նրանց ներկայութիւնը չէ, որ զարմացնում է մեզ, այլ մերոնց ամէն ինչ ընդունելու պատրաստակամութիւնը՝ միայն թէ, այն լինի օտար պիտակով։ Այս ասելով, մենք կողմնակից ենք բոլոր տեսակի լաւագոյնը ներմուծել մեր երկիր այն բարգաւաճելու նպատակով, պայանով, որ այն լինի հեռու ամենաէժանագին տխմարութիւնից։ Պիտի փորձեմ ներկայացնել դրուագների մի շարք, ուր մեր հայրենաբնակները ապացուցեցին անտրամաբանականութեան իրենց տաղանդը։ Նրանք բողոքի են ելնում մարդկային իրաւունքների խախտման պիտակով, որ երբեմն խաբուսիկ են, մինչդեռ նրանց օրինական իրաւունքների ոտնահարման դէպքում՝ այլեւս ձայն հանող եւ պայքարի ելնող չկայ։ Բացակայ է երեւոյթների ախտաբանութեան (pathalogie) սկզբունքը։ Փոխանակ ախտի աղբիւրը մաքրելու ձգտում են հետեւանքները դարմանելու։ Մի քանի նմուշ.- Երբ առողջապահութեան նախարարութիւնը փորձեց արգիլել փակ տարածքներում ծխելը, հաշուի առնելով նիկոտինի բարձր վնասակարութիւնը եւ նրա պատճառով մահացութեան ահռելի նիշը երկրում։ Պէտք էր տեսնել ու լսել վայնասունը, որ տեղի ունեցաւ։ Այր եւ կին մեծ ու փոքր փողոց էին ելել առանց հաշուի առնելու որ իրենց ծխելու իրաւունքը դադարում է այնտեղ ուր սկսուում է չծխողներինը, չմոռանալով, որ շատ սրճարաններում յայտնուեցին նարգիլէներ եւ արգիլուած չեն անչափահասներին։ Այստեղ կարելի է յիշեցնել նաեւ, խնդրի մի փոքր կոշտ ներկայացուելը օրէնսդիր մարմնի կողմից։ Մեր կարծիքով միայն ծխողներին հսկայական գումարով տուգանելու փոխարէն, կարելի պիտի լիներ մէկտեղ տուգանել նաեւ հաստատութեանների սեփականատէրերին, որ նոյնքան «լոժիք» կարող էր դիտուել։ - Նոյն նախարարութեան երկրորդ արգելքը եղաւ առանց դեղատոմսի դեղերի վաճառքը, որ մեր երկրում դարձել է կատարեալ «ԿԱՊՀԱՌՆԱՈՒՄ» եւ Շարունակութիւնը էջ 32

Հայ Կեանք

Էջ 32

ՓՆՏՌՏՈՒՔ Շարունակութիւն էջ 31-էն

նախատեսուած արգելքը պէտք է, որ ճիշդ ընդունուէր, բայց ցաւօք, ամբոխի բողոքը եղաւ կատարեալ տխմարութեան ցուցանիշ։ Զարմանալի է, որ նոյն մակարդակի եռանդով մէկ կամ երկու տարի առաջ ամբոխը փողոց ելաւ բուժումների հետ կապուած ապահովագրական համակարգ ստեղծելու առիթով, մինչ բազում են երկրները ո՛ւր ընկերային (social) այդ ձեւը գործում է եւ բաւական յաջողութեամբ։ - Գրեթէ երկու դար է, որ ռուսական զօրքերը հաստատուել են մեր երկրում ռուս-պարսկական պատերազմից յետոյ եւ այդ օրերից ի վեր խոր ակոսներ թողեցին հայեցի մտածելակերպի, կենցաղի եւ հանապազօրեայ կեանքի բոլոր բնագաւառներում։ Որպէս օրինակ կարելի է նշել անուն հայրանունով դիմելաձեւը, որ ոչ միայն ոչ ոքի չի զարմացնում, այլ նոյնիսկ պարտադիր է դարձել, եւ այսօր մերոնք նոյն տրամաբանութեամբ կապկում են մոսկովեան հապաւումներով գրելա-խօսելաձեւը մամուլում, չանհանգստանալով թէ ունկնդիրը կամ ընթերցողը ինչպէս պիտի կարողանայ մեկնաբանել։ Որպէս նմուշ՝ «դառնալ ԱՊԻ ՄԻՎ-ի անդամ, կամ ԲԴԽ-ի նախագահ կամ ՀՊՀՄ-ի դոցենտ, ՄԻԵԴ-ի վճիռներ, ՀՀԵՏԿՊ-ի տնօրէն» եւ բազում նման անհեթեթութիւններ, որ չգիտեմ, թէ որքանով է հասանելի մեր շարքային ընթերցողին կամ ունկնդրին, թէ՛ երկրում եւ թէ՛ սփիւռքում։ - Ընդամէնը մէկ տասնամեակ առաջ երկիրները ունէին իրենց ուրոյն տեսքը, ապրելակերպը, չհաշուած նաեւ տարազները։ Այժմ «Գլոբալիզացիայի» հետեւանքով համաշխարհային շուկան ողողուած է միանման ապրանքատեսակով ու ցանկացած երկրում աչքի են ըկնում՝ այր թէ կին, ահել թէ ջահել, բարձրահասակ թէ գաճաճ միեւնոյն ջինսերով՝ անցքերով կամ առանց անցքերի, կոշիկի փոխարէն «բոթասն»-ներով, միրուքաւորները իրենց դաջուացքների լայն տեսականիով եւ անխուսափելի բջջային հեռախօսները ակաջներից կախուած, որ փոխարինում են հարազատներին ծնողներին, եւ ընկերներին՝ կտրուելով աշխարհից ու միջավայրից։ Այս է պատկերը՝ աւաղ, նաեւ մեր երկրում։ Տարիներ շարունակ, երբ հրաւիրուած էինք տարբեր տեսակի հաւաքոյթների, անպայման նշուած էր լինում՝ ներկայանալ պատշաճ հագուստով, որ այսօր շաղրանք է նշանակում։ - Տարիներ շարունակ, մերոնք եւս, թմբուկփողահարութեամբ մասնակցում են «ԵՒՐԱՏԵՍԻ ԼԻ»-ի մրցականաբախշութիւններին։ Արդար լինելու համար նշեմ, որ երբէք չկարողոցայ հասկանալ երեւոյթի նպատակն եւ անհրաժեշտութիւնը, քանի որ պայման է՝ ոչ թէ ներկայացնել ազգային մշակոյթ, այլ արեւմտեան՝ անգլերէնով, ինձ ծանօթ լուրերի համաձայն։ Եթէ մեր դարաւոր մշակոյթը պիտի դնենք մէկ կողմ եւ ապացուցենք որ օտարինը աւելի լաւ ենք տիրապետում քանն իրենք օտարները, ապա նախընտրելի է, որ մերոնք մնան տանը եւ

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Արցախի մէջ հակառակորդի կրակոցէն զինուոր զոհուած է

ԵՐԵՒԱՆ, 9 ԱՊՐԻԼ, ԱՐՄԷՆՓՐԷՍ: Պաշտպանութեան բանակի հարաւային ուղղութեամբ տեղակայուած զօրամասերէն մէկի պահպանութեան գիծին վրայ Ապրիլ 9-ին՝ հակառակորդի կողմէ արձակուած կրակոցէն, մահացու կերպով վիրաւորուած է ՊԲ զինծառայող, 1998թ. ծնած Նարէկ Գեւորգի Յարութիւնեանը: Ըստ «Արմէնփրէս»-ի, ՀՀ պաշտպանութեան նախարարութեան մամուլի քարտուղար Արծրուն Յովհաննիսեանը ֆեյսպուքեան իր էջի մէջ նշած է, որ դէպքի մանրամասները պարզելու համար քննութիւն կը կատարուի: «Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Արցախի Հանրապետութեան պաշտպանութեան նախարարութիւնները կիսում են կորստեան ծանր վիշտը եւ իրենց զօրակցութիւնը յայտնում են զոհուած զինծառայողի ընտանիքի անդամներին, հարազատներին եւ ծառայակիցներին»,- գրած է Արծրուն Յովհաննիսեանը:

իրենց գործերով զբաղուեն առանց աւելորդ ծախսերի։ Վստահ եմ որ որոշ զգայուն ընթերցողներ պիտի չհամաձայնուեն այս մտքի հետ համարելով որ այդպիսի միջոցառումները Հայաստանի անունն են տալիս միջազգային բեմերից, բայց ո՞ւր է դրական արդիւնքը, չմոռանալով, որ հայկական հեռատեսիլով մերոնք նոյնիսկ Ազնաւուրի երգերը անգլերէնով են կատարում, փոխանակ թարգմանելու հայերէնի։ Մշակոյթը ապրանք չէ։ Այն բարոյական է եւ ոչ նիւթական։ Այն չեն ծախում եւ առնում։ Նա չունի դրամական արժէք։ Եթէ հայեցի լեզուամտածողութիւնը, կենցաղն եւ աւանդոյթները պիտի ամերիկեան, ռուսական կամ եւրոպական բնոյթին համապատասխանեն, ապա ջանք թափելը աւելորդ է։ Մեղա՜յ։ Այս ցանկը շատ կարելի է երկարացնել, բայց բաւարարուենք այսքանով։ 06-04-2018

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

Հայ Կեանք

Էջ 33

Վիեննայի մէջ տեղի ունեցան Եւրոհայկական 23-րդ խաղերը

Մարտ 31-էն մինչեւ Ապրիլ 1 Վիեննայի մէջ, իր հիմնադրման 50-ամեայ յոբելեանը նշող Վիեննայի «Արարատ» մարզական միութեան եւ Աւստրիոյ ՀՀ դեսպան Արման Կիրակոսեանի աջակցութեամբ, տեղի ունեցան Եւրոհայկական 23-րդ մարզական խաղերը, ուր մասնակցելու համար Վիեննա ժամանած էին խումբեր, Եւրոպայի շարք մը երկիրներէ, ինչպէս նաեւ ՌԴ-ի, Լիբանանի, Վրաստանի եւ Թուրքիայի հայաշատ 55 քաղաքներէ: Խաղերու բացման հանդիսաւոր արարողութեան եւ յաջորդող միջոցառումներուն մասնակցելու առիթով աշխատանքային այցով Վիեննա ժամանած էր ՀՀ Սփիւռքի նախարար Հրանոյշ Յակոբեանը: Նախարարը հանդիպումներ ունեցաւ Վիեննայի հայ համայնքի կառոյցներու ներկայացուցիչներուն հետ «Հայաստան» կեդրոնի մէջ, Վիեննայի Մխիթարեան միաբանութեան անդամներուն հետ, ինչպէս նաեւ ողջոյնի խօսքով հանդէս եկաւ Եւրոհայկական 23-րդ խաղերու բացման պաշտօնական արարողութեան ու հանդիպեցաւ խաղերու մասնակիցներուն հետ։ Խաղերու պաշտօնական բացման արարողութեան ընթացքին՝ ներկայութեամբ նախարար Հրանոյշ Յակոբեանի, Աւստրիոյ խորհրդարանի անդամ Գուդրուն Քուգլերի, «Արարատ» մարզական միութեան պատուոյ նախագահ Սեպուհ Բաղոդեանի, խաղերու մասնակիցներուն, կազմակերպիչներուն եւ աւստրիահայ համայնքին իր ուղերձը փոխանցեց Աւստրիոյ մէջ ՀՀ դեսպան Արման Կիրակոսեանը: Ան ողջունեց ներկաները եւ ընդգծեց, որ այս միջոցառումը շատ կարեւոր է հայապահպանման, ինչպէս նաեւ Հայաստան-սփիւռք յարաբերութիւններու ամրապնդման առումով: Դեսպան Կիրակոսեանը ելոյթ ունեցաւ նաեւ խաղերու փակման պաշտօնական արարողութեան

ժամանակ: Ան, մասնաւորապէս, առանձնացուց այն հանգամանքը, որ խաղերու ընթացքին ձեռք բերուած բարեկամութիւնը խաղերու կարեւորագոյն նուաճումն է, ուր հիմնական յաղթողը հայ ժողովուրդն է: Ապա, դեսպան Կիրակոսեանը Լոնտոնի երիտասարդական կազմակերպութեան խումբին յանձնեց «Արդար խաղի» համար դեսպանութեան կողմէ սահմանած յատուկ մրցանակը:

Էջ 34

Հայ Կեանք

ՅԻՇԱՏԱԿԻ ՊԱՇՏԱՄՈՒՆՔ Պիտի կատարուի Յիշատակի Պաշտամունք նուիրուած՝ Բամբիշ Սալբի Չոլաքեանի մահուան 10-րդ տարելիցին առթիւ Կիրակի, 15 Ապրիլ 2018, երեկոյեան ժամը 7.00-ին Գոքինիոյ Հայ Աւետարանական Եկեղեցւոյ մէջ։

Առաջնորդութեամբ՝ Վեր. Վիգէն Չոլաքեանի Պատգամաբեր՝ Վեր. Փօլ Հայտօսթեան (Նախագահ՝ Պէյրութի Հայկազեան Համալսարանի Եւ Ատենապետ ՄԱՀԱԵՄի Կեդրոնական Մարմնի)

Երեւանը՝ Հռոմէն աւելի հին է The Essential Daily Briefing-ը անդրադարձած է ՀՀ մայրաքաղաքին

Բրիտանական News The Essential Daily Briefing-ի սիւնակագիր Տիմիտրիս Հոլը յօդուած մը հրապարակած է Երեւանի մասին եւ առանձնացրած այն հինգ վայրերը, ուր, ըստ անոր, պէտք է այցելէ իւրաքանչիւր զբօսաշրջիկ: «Այս նախկին խորհրդային քաղաքը Հռոմէն աւելի հին է եւ լի է հնագոյն ու ժամանակակից մշակոյթով»,- կը գրէ ան: Յօդուածագիրը նշած է, որ Արարատը Հայաստանի մէջ քոնեակի ամենայայտնի արտադրողն է, սակայն ոչ միակը: «Փաստացի, «Նոյ» գործարանը կառուցուած է 16-րդ դարուն հիմնուած ամրոցի հիմքին վրայ, որուն պատուհանները կ’երեւին նկուղէն»: Տիմիտրիս Հոլը զբօսաշրջիկներուն խորհուրդ կու տայ այցելել նաեւ Երեւանի սիրահարներու այգի, ուր անոնց առջեւ կը բացուի գեղեցիկ ովասիս: «Այգին շրջապատուած է ՀՀ Նախագահի նստավայրով եւ Ազգային ժողովի շէնքով, գեղեցիկ շատրուաններով ու ծաղիկներով»,- գրած է յօդուածագիրը: Տիմիտրիս Հոլն առանձնացուցած է նաեւ Երեւանի կեդրոնը գտնուող հանրային ռատիոն: «Երեւանի ռատիոյի կատակներու ժողովրդականութիւնը ԽՍՀՄ տարիներուն «երկաթէ վարագոյրէն» դուրս կու գար, կը հասնէր արեւմուտք ու արեւելք, եւ մինչ օրս ատոնք կրնանք լսել շարք մը երկիրներու մէջ: Երեւանի ռատիոյի հիմնադրման 90-ամեակին առթիւ շէնքին առջեւ տեղադրուած է յուշարձան: Այն ունի թաքնուած ռատիոընդունիչ, որ միշտ միա-

Ուրբաթ, 13 Ապրիլ 2018

«Արի տուն» 2018 Յարգելի՛ հայրենակիցներ, 2018թ. լրանում է ՀՀ Սփիւռքի նախարարութեան «Արի տուն» ծրագրի 10-ամեակը եւ մենք վերսկսում ենք այս տարուայ ծրագրի նախապատրաստական աշխատանքները: Ծրագիրը մեկնարկելու է 2018թ. Յունիս 17-ին եւ շարունակուելու է մինչեւ Օգոստոս 25՝ 8 փուլերով (իւրաքանչիւր փուլը՝ 14 օր, որից 9 օրը՝ հիւրընկալող ընտանիքում, 4 օրը՝ ճամբարում): Մասնակիցները, ցանկութեան դէպքում, ծրագրի ընթացքում կարող են ապրել նաեւ իրենց բարեկամի, ընկերոջ կամ հարազատի տանը: Այս տարի կարող են մասնակցել 13-17 տարեկան սփիւռքահայ երիտասարդները, ովքեր նախկինում չեն մասնակցել «Արի տուն» ծրագրին: Ծրագրին մասնակցողների համար Սփիւռքի նախարարութիւնը կապահովի՝ 1. օդանաւակայանում դիմաւորումը եւ ճանապարհումը, 2. կացարանը եւ սնունդը (մասնակիցները 9 օր կ’ապրեն հիւրընկալ ընտանիքներում եւ 4 օր Ճամբարում), 3. այցելութիւններ, շրջայցեր Հայաստանի բազմաթիւ տեսարժան վայրեր, թանգարաններ, 4. հայոց լեզուի դասընթացների կազմակերպումը, 5. ազգային երգի ու պարի դասընթացների կազմակերպումը, 6. շրջայցերի ժամանակ անվտանգութիւնն ապահովելու նպատակով երեխաներին ուղեկցելու են բժիշկ եւ ոստիկանական անձնակազմ: Ծրագրին մասնակցելն անվճար է. մասնակիցները միայն հոգում են իրենց ճանապարհածախսը (ինքնաթիռի ուղեւորատոմս): Ծրագրին դիմելու հայտադիմումները եւ աւելի մանրամասն տեղեկութիւններ ներկայացուած են կից (հայերէն՝ (արեւմտահայերէն, արեւելահայերէն), անգլերերէն եւ ֆրանսերէն) հետեւեալ էլ-կայքում՝ http://aritun.am/application/: Հայտադիմումները կարելի է ներկայացնել էլփոստով europedep@gmail.com Սիրով սպասում ենք երիտասարդներին Հայաստանում:

ՀՀ ՍՓԻՒՌՔԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ ցուած է Հանրային ռատիոյին»,- գրած է յօդուածագիրը: Վերջինս խորհուրդ տուած է նաեւ զբօսաշըրջիկներուն այցելել Երեւանի ժողովրդական արուեստի թանգարան եւ ծանօթանալ քանդակագործ Էդուարդ Ղազարեանի աշխատանքներուն, ինչպէս նաեւ այցելել Երեւանեան լիճ։