Kvenfélagasamband Íslands 90 ára - Húsfreyjan 1.tbl.2020

´ HUSFREYJAN – jákvæð og hvetjandi

KVENFÉLAGASAMBAND ÍSLANDS 1. TBL. 71. ÁRG. 2020 VERÐ KR. 1990

ISSN 0018-7984

9 770018 798008

KVENFÉLAGASAMBAND ÍSLANDS

01

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

90 ÁRA

1

Heillaóskir til Kvenfélagasambands Íslands í tilefni 90 ára afmælisins Bestu óskir um farsæld í framtíðinni Kvenfélagasamband Gullbringu- og Kjósarsýslu Kvenfélagasamband Norður-Þingeyinga Kvenfélagasamband Snæfells- og Hnappadalssýslu Kvenfélagasamband Suður-Þingeyinga Kvenfélagið Líkn Kvennasamband Eyjafjarðar Kvennasamband Reykjavíkur Samband austfirskra kvenna Samband austur-húnvetnskra kvenna Samband austur-skaftfellskra kvenna Samband borgfirskra kvenna Samband skagfirskra kvenna Samband sunnlenskra kvenna Samband vestfirskra kvenna Samband vestur-skaftfellskra kvenna Kvenfélagið Glæður Hólmavík Kvenfélagið Iðunn Bæjarhreppi Kvenfélagið Snót Drangsnesi

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Kveðja forseta Íslands Guðna Th. Jóhannessonar til Kvenfélagasambands Íslands

Á

90 ára afmæli Kven­félaga­sam­bands Íslands færi ég því heillaóskir. Á stofndegi sambandsins, 1. febrúar 1930, var margt með öðrum brag í sam­ félaginu en um okkar daga. Mjög hallaði á konur á flestum sviðum. Vissu­lega var tekið að rofa til eftir óralanga undirokun.

Konur höfðu öðlast kosningarétt og æðri menntastofnanir voru þeim ekki lengur með öllu lokaðar. Þeir sigrar unnust í krafti fjöldans og þeirra kvenna sem stóðu í fylkingarbrjósti þótt hliðhollir karlar hafi að sjálfsögðu einnig haft sitt að segja; þeir voru jú áfram í öllum valdastöðum.

Kven­ félögin boðuðu ekki bylt­ ingu.

Konur innan vébanda Kven­­félaga­sam­ bandsins sinntu mann­ úðarmálum, fræðslu og menn­­ ingar­ starfi. Þær vildu hjálpa konum að sinna hefðbundnum hús­móður­störfum eftir bestu getu. Ekki varð hjá því komist að róttækari konum þætti ekki nóg að láta þar við sitja. En tíðarandi breyttist ekki á svipstundu, tregðulögmálið er líf­ seigt. Erla Hulda Hall­dórs­dóttir sagn­fræðingur hefur sagt að kenna megi tímabilið þegar Kvenfélagasambandið var stofnað við „hús­ mæðrahugmyndafræði“ og mann­ fræðingurinn Sigríður Dúna Kristmundsdóttir komst eitt sinn svo að orði að „gömlu menningarbundnu hugmyndirnar um konur sem umhyggjusamar og siðsamar mæður og húsfreyjur“ hafi verið svo rótgrónar að „meira að segja baráttukonunum sjálfum datt ekki í hug að setja spurningarmerki við þær“. Það var svo margt sem þótti óhugsandi fyrr á tíð. Lýðveldisárið 1944 fengu skóla­

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

börn í Reykjavík umfjöllunarefni sem taldist við hæfi á þeim merku tímamótum.

Drengjum var falið að skrifa ritgerð sem hæfist á orðunum ,,Ef ég væri forseti ...“.

Aftur á móti var stúlkum uppálagt að hefja sín skrif með innganginum „Ef ég væri forsetafrú …“.

Blessunarlega þætti þannig forskrift skrýtin í dag, reyndar óboðleg og ekki í sam­ræmi við sögulegar staðreyndir eins og okkur öllum er kunnugt. Sem fyrr urðu nauðsynlegar framfarir þó ekki af sjálfu sér og mótstöðu gætti áfram. Sigríður Th. Erlendsdóttir má teljast forystukona í sagnaritun íslenskra kvenna ásamt Önnu Sigurðardóttur. „Þeim fannst sér beinlínis misboðið við slík umskipti,“ skrifaði Sigríður um viðhorf margra karla þegar konur tóku að hasla sér völl í samfélaginu eftir seinna stríð, vinna utan heimilis, afla sér framhaldsmenntunar, ráða hag sínum sjálfar.

Hér höfðu tækninýjungar einnig sitt að segja. Hvers kyns heimilistæki léttu verkin. Nú tók minni tíma en áður að þvo þvotta, halda híbýlum hreinum, elda mat. Áfram var raunin sú að verk innan veggja heimilisins hvíldu frekar á herðum kvenna en karla. En var allt líf hinnar íslensku konu þá ómögulegt og erfitt, í óréttlátu og ósanngjörnu umhverfi?

Um 1980 hélt ung kvenréttindakona og sagnfræðingur, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, út í heim að lesa kvennasögu, uppfull eldmóðs. „Mér fannst að í Rauðsokkahreyfingunni værum við of mikið að horfa á veikleikana og hvað það væri að mörgu leyti ömurlegt hlutskipti að vera kona,“ rifjaði hún síðar upp: „Ég

kallaði þetta stundum eymdarkenningar. Ég varð uppfull af því hvernig væri hægt að leggja áherslu á hið jákvæða sem konur hafa fram að færa og styrkleikann í menningu og reynslu kvenna.“ Þetta hafa kvenfélagskonur gert í ár­ anna rás. Þær hafa sinnt þörfu verki á ýmsum sviðum, oftar en ekki án þess að hátt fari. Nú um stundir er Kven­ félagasamband Íslands fjölmennasta kvennahreyfing landsins alls, með um 5.000 félaga í 17 héraðssamböndum og 154 kvenfélögum. Sambandið sinnir alþjóða­samstarfi á ýmsa vegu og lætur til sín taka í þjóðfélagsumræðu. Það stendur að ýmsum verkefnum sem til heilla horfa og má þar nefna merkt átak gegn matar- og fatasóun, sóun sem veldur umhverfisvá í velferðarríkjum okkar daga. Á Leið­ beiningastöð heimilanna, sem Kven­félagasambandið stofnaði fyrir nær hálfri öld og er nú einnig á netinu, má finna ýmsar hagnýtar upplýsingar fyrir konur og karla.

Kven­ félagskonur sinna áfram líknarog fræðslu­ störfum, safna fé til stuðn­ ings góðum málefnum. Allt gerist þetta í sjálf­boðavinnu en launin felast í félagsskapnum og augljósum árangri erfiðisins svo víða. Ég ítreka góðar kveðjur til Kven­ félagasambands Íslands á merkum tíma­ mótum. Félagskonur hafa haldið utan um og eflt þann samfélagsauð sem liggur í lífs­reynslu kvenna í tímans rás. Ég met mikils þann heiður að vera í krafti míns embættis verndari sambandsins og óska því alls velfarnaðar í framtíðinni.

3

GARN • Einlitt • • Handlitað • • Sprengt • • Spreklótt • • Kaflalitað • • Yrjótt • • Reyrt •

storkurinn.is storkurinn@storkurinn.is

18. - 29. MAÍ 2020

INNIFALIÐ Í VERÐI

VERÐ ERU BIRT MEÐ FYRIRVARA UM PRENTVILLUR OG STAFABRENGL.

Flug fram og til baka Ferðataska og handfarangur Íslensk fararstjórn 2 nætur á 3*gistingu með morgunverði 10 nætur á 4* gistingu „allt innifalið“ Akstur til og frá flugvelli Akstur frá Alicante til Almería Bókun í almenn sæti án kostnaðar Lóló Rósenkranz fararstjóri

HRESSANDI 13 DAGA VORFERÐ TIL SPÁNAR Í GÓÐUM FÉLAGSSKAP

Lóló Rósenkranz heldur utan um hópinn og verður með léttar gönguferðir, æfingar og teygjur á ströndinni, pilates æfingar og hreyfingu í vatni fyrir þá sem vilja. Í þessari heilsueflandi ferð verður skemmtun og hreyfing í fyrirrúmi, sannkölluð uppbygging líkama og sálar.

18. - 29. MAÍ 2020 - 12 DAGAR VERÐ FRÁ

219.900 KR.

Verð á mann m.v. 2 fullorðna.

ÚRVAL ÚTSÝN | HLÍÐASMÁRA 19 | 201 KÓPAVOGUR | 585 4000 | UU.IS

VERÐ ERU BIRT MEÐ FYRIRVARA UM PRENTVILLUR OG STAFABRENGL.

ALICANTE & ALMERÍA Lóló með

Efnisyfirlit

3

Kveðja forseta Íslands Guðni Th. Jóhannesson

6

Kvenfélagasambands Íslands Norrænt sumarþing í Reykjanesbæ

7

Leiðari ritstjóra: Virðing Kristín Linda Jónsdóttir

8

Kvenfélagasamband Íslands 90 ára Kærleikur – Samvinna - Virðing Kristín Linda Jónsdóttir

48

15

Kvenfélagasamband Íslands Landssöfnun – gjöf til allra kvenna Kristín Linda Jónsdóttir

17

Kvenfélagasamband Íslands Engillinn í Þjóðleikhúsinu Jenný Jóakimsdóttir

18

Leiðbeiningastöð heimilanna Vitundarvakning um fatasóun Jenný Jóakimsdóttir

21

Kvenfélagskonur Kvenfélag Hvammshrepps Kristín Linda Jónsdóttir

22

Kvenfélagasamband Íslands Saman erum við sterkari - úr sögu KÍ Guðrún Þórðardóttir

25

Ljóðasamkeppni Húsfreyjunnar Ljóðum fagnað og verðlaun veitt Kristín Linda Jónsdóttir

29

Kvenfélagskonur Kvenfélagið Baldursbrá Snjólaug Ósk Aðalsteinsdóttir

29

Handavinna Húsfreyjunnar Vélsaumur og prjón Ásdís Sigurgestsdóttir

38

Málþing Húsfreyjunnar Við þurfum að spinnan þennan þráð Kristín Linda Jónsdóttir

40

Minningarsjóðu Helgu M. Pálsdóttur Inga Líf hlaut styrkinn Jenný Jóakimsdóttir

42

Matarþáttur Húsfreyjunnar Húsmóðir Hallveigarstaða: Ásdís Hjámtýsdóttir Kristín Linda Jónsdóttir

48

Norræna bréfið Veikleikar í nútímasamfélagi Misse Wester

49

Kvenfélagasamband Íslands Formannaráðsfundur Jenný Jóakimsdóttir

49

Krossgátan Laufey Barðadóttir

50

Kvenfélagasamband Íslands Evrópuþing ACWW 2020 Jenný Jóakimsdóttir

29

15

42

38

Ljósmyndari Húsfreyjunnar: Silla Páls

´ HUSFREYJAN – jákvæð og hvetjandi

AN SV

S MERK

IÐ

Prentgripur 1041 0858

Útgefandi: Kvenfélagasamband Íslands. 1. tölublað, 71. árgangur, febrúar 2020. Tímaritið Húsfreyjan kemur út fjórum sinnum á ári: Í febrúar, maí, september og nóvember. Árgangurinn kostar frá 1. jan. 2020 kr. 5.900 í áskrift, m. vsk. Hvert blað kostar í lausasölu kr. 1.990. Útgáfustjórn: Guðrún Þóranna Jónsdóttir, Selfossi formaður, Bryndís Birgisdóttir, Suðureyri gjaldkeri KÍ og Kristín Linda Jónsdóttir, Reykjavík ritstjóri.

Ritstjóri: Kristín Linda Jónsdóttir, netfang: kristinlinda@huglind.is.

Ritnefnd: Guðrún Þóranna Jónsdóttir, Selfossi formaður, Bryndís Birgisdóttir, Suðureyri gjaldkeri, Eva Hilmarsdóttir Eyjafirði, Margrét Eggertsdóttir Álftanesi, Þóra Sverrisdóttir Austur-Húnavatnssýslu.

Prófarkalesarar: Björg Sigurðardóttir Selfossi og Þórdís Kristjánsdóttir Selfossi. Ábyrgð: Kvenfélagasamband Íslands.

Auglýsingar: Kvenfélagasamband Íslands, kvenfelag@kvenfelag.is, sími 552 7430 og Jónas og Beta, husfreyjanauglysingar@gmail.com.

Kvenfélagasamband Íslands: Hallveigarstaðir, Túngötu 14, 101 Reykjavík.

Netfang: kvenfelag@kvenfelag.is. Heimasíða: www.kvenfelag.is. Sími 552 7430.

Umbrot og prentun: Prentmet ehf. - Umhverfisvottuð prentsmiðja.

Ljósmyndari: Silla Páls.

5

Norrænt sumarþing NKF í Reykjanesbæ 12. – 13. júní 2020

Þema: Konur, loftslag og kraftur jarðar Kvenfélagasamband Íslands er gestgjafi á norrænu sumarþingi samtaka kvenfélagskvenna, Nordens kvinneforbund, NKF Þingið verður í Reykjanesbæ á Hótel Park-Inn í Keflavík. Kvenfélögin á Reykjanesinu taka vel á móti gestum á þingið og eru Kvenfélagasambandi Íslands innan handar við skipulagningu.

Föstudagurinn 12. júní hefst með skráningu klukkan 9:00, opnunarhátíð og fyrirlestrum tengdum þema þingsins.

Laugardaginn 13. júní verður skoðunarferð um Reykjanesið. Kvenfélögin á svæðinu bjóða til hádegisverðar. Heimsókn í Auðlindagarðinn í Svartsengi og móttaka. Þinginu lýkur með hátíðarkvöldverði á laugardagskvöldi.

Skráning fer fram á www.kvenfelag.is og skal vera lokið eigi síðar en 31. mars Innifalið í þinggjaldi er þingseta, málsverðir, hátíðarkvöldverður, kaffi á þingtíma og skoðunarferð á laugardeginum. Í boði verða einstaklings- og tveggja manna herbergi. Þingpakki með gistingu og morgun­ verðarhlaðborði í tvær nætur í tveggja manna herbergi kostar 55.900 kr. pr. mann. Þingpakki með gistingu og morgunverðarhlaðborði í einstaklingsherbergi í tvær nætur 69.800 kr.

Aukanætur er hægt að panta sérstaklega, 16.900 kr. fyrir einstaklingsherbergi með morgunverðarhlaðborði en 9.950 kr. fyrir tveggja manna herbergi pr. mann með morgunverðarhlaðborði. Verð á þingpakka án gistingar er 36.000 kr. Boðið verður upp á rútuferð í Bláa lónið á föstudagskvöldinu og greitt er fyrir það sérstaklega.

Allar kvenfélagskonur eru velkomnar á sumarþing NKF sem er einstök og skemmtilegt upplifun

Kvenfélagasamband Íslands 6

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Leiðari ritstjóra

Virðing

Á

öllum tímum göngum við menn til móts við okkar eigin áskoranir og áskoranir samtímans. Þannig erum við hvert og eitt á okkar leið en líka hluti af sameiginlegri göngu mannkyns gegnum árin.

Eitt af knýjandi verkefnum samtímans er að draga úr hvers konar efnislegri sóun og ofneyslu sem gengur nærri auðlegð og getu jarðar. Það er líka aðkallandi að bregðast við þegar fleiri og fleiri einstaklingar í samfélaginu ná ekki að sinna sínum daglegu verkefnum vegna þrots, kulnunar eða annarra veikinda sem oft má rekja á einhvern hátt til þess að fólk hefur gengið of nærri sér. Því er ærin ástæða til að staldra við og rýna í eigin barm.

Erum við, ég og þú, að sýna okkur sjálfum, fólkinu sem er samferða okkur, auðlindum jarðar og umhverfi okkar virðingu? Í fyrsta lagi varðandi okkur sjálf. Náum við dags daglega að virða okkar eigin heilsu og líðan? Má þar nefna, að virða svefntíma okkar en láta ekki áhorf á miðla, verkefni eða viðburði flæða yfir.

Virða heilsuna með því að næra okkur nægilega, gæta að öllu því sem þarf, frá því að fá nóg vatn og D-vítamín yfir í að hafna neyslu á því sem okkur er óhollt.

Virða líðan og heilsu með því að hreyfa okkur reglulega og hæfilega og viðhalda liðleika, jafnvægi, þoli og styrk eftir því sem mögulegt er en slítum okkur ekki eða ofkeyrum. Virða tímann okkar þannig að við komum að því sem við þurfum, þar með talið hvíldarstundum og ánægjustundum. Eða, látum við þetta Húsfreyjan 1. tbl. 2020

bara ráðast og lendum í einhvers konar þeytivindu annríkis, erinda og ytra áreitis sem veldur virðingarleysi gagnvart okkar eigin þörfum, löngunum og líðan?

Erum við að virða okkur sjálf og annað fólk í samskiptum? Njóta hæfilega langrar samverustunda en láta annað fólk ekki vaða yfir tíma okkar hvorki í heimsóknum á eigin heimili, í félagsstarfi, á vinnustöðum eða mannamótum né sýna sjálf öðrum virðingarleysi með okkar eigin framkomu. Sýnum við okkur sjálfum þá virðingu að verja okkur gegn áreiti sem slítur og dregur niður, svo sem neikvæðum fréttum sem tuggið er á æ ofan í æ í, upphlaupum dagsins og hrópandi markaðsöflum? Virðum við okkur með því að velja okkur nærandi og hlýtt umhverfi, verja okkur gegn hávaða, ljótleika og gráma og velja göngu í fegurð og náttúru fram yfir malbik?

Sjálfsvirðing er undirstaða farsældar og heilsu, hún snýst um alla þessa þætti og marga fleiri. Vakandi sjálfsvirðing í amstri dagsins dregur úr líkum á að við göngum of nærri okkur, förum illa með okkur og komumst í einhvers konar þrot.

Virðum okkur sjálf og annað fólk af natni og nærgætni á vakandi og virkan hátt.

mannhafi og okkar gjörðir skipta máli.

Hér á síðum Húsfreyjunnar hefur mörg síðustu misseri verið fjallað um framlag Kvenfélagasambands Íslands til vitundarvakningar og varnar gegn hvers konar sóun einkum matarsóun og fatasóun.

Síðustu áratugi hefur aðgengi að veraldlegum hlutum hvers konar verið margfalt á við það sem var fyrir um fimmtíu árum. Þá var allt með öðrum hætti. Aðgengi að einnota hlutum, merkjavörum, tímabundnum tækni- og tækjabúnaði, gjafavörum og húsbúnaði víðs vegar að úr heiminum, lúxusmatvöru og sælgæti í dósum og krúsum frá fjarlægum heimshlutum var ekkert eða takmarkað. Nú er framboðið gífurlegt og neyslan gengur eðlilega nærri auðlindum jarðar og umhverfinu öllu.

Virðum auðlindir jarðar og umhverfið allt með því að nýta það sem er til og draga úr óþarfa neyslu, veljum okkar leið til þess og gerum það.

Kristín Linda Jónsdóttir ritstjóri

Við erum hvert og eitt aðeins ein eining í mannhafi heimsins, víst er það svo, en við erum líka dýrmæt perla í þessu

7

Kvenfélagasamband Íslands

Kvenfélagasamband Íslands 90 ára

Kærleikur - Samvinna - Virðing

K

venfélagasamband Íslands varð 90 ára þann 1. febrúar. Þessi öflugu landssamtök og samstarfsvettvangur kvenfélaga og kvenfélagskvenna voru því stofnuð þann 1. febrúar, árið 1930 og árið 2010 var stofndagurinn, 1. febrúar, útnefndur Dagur kvenfélagskonunnar. Innan Kvenfélagasambands Íslands starfa 17 svæðasambönd og 154 kvenfélög.

Forsetar Kvenfélagasambands Íslands: 1930 – 1947 1947 – 1959 1959 – 1963 1963 – 1971 1971 – 1979 1979 – 1987 1987 – 1994 1994 – 2000 2000 – 2006 2006 – 2012 2012 – 2015 2015 –

Ragnhildur Pétursdóttir Guðrún Pétursdóttir Rannveig Þorsteinsdóttir Helga Magnúsdóttir Sigríður Thorlacius María Pétursdóttir Stefanía María Pétursdóttir Drífa Hjartardóttir Helga Guðmundsdóttir Sigurlaug Viborg Una María Óskarsdóttir Guðrún Þórðardóttir

Í tilefni af afmæli Kvenfélagasambandsins hittust þær konur sem gegnt hafa embætti forseta Kvenfélagasambands Ísland og eru nú lifandi, mynd þeirra er forsíðumynd febrúartölublaðs Húsfreyjunnar á af­ mælis­ári. Á myndinni eru f.v. í fremri röð, Sigurlaug Viborg, Guðrún Þórðardóttir og Stefanía María Pétursdóttir og í aftari röð, Helga Guðmundsdóttir, Drífa Hjartardóttir og Una María Óskarsdóttir.

Ritstjóri Húsfreyjunnar hitti for­setana að máli til að rifja upp nokkur eftir­ minnileg málefni frá þeirra forseta­ tíð. Þeim, svo og öllum þeim konum sem leitt hafa Kvenfélagasamband Ís­ lands frá upphafi, eru þökkuð verðmæt sjálf­ boðaliðastörf og dýrmætt framlag í þágu

8

íslenskra kvenna, heimila og samfélagsins alls. Í stjórn Kven­ félagasambandsins eiga sæti fimm konur og tvær í vara­stjórn en kosið er í embætti á lands­þingi sem hald­ ið er þriðja hvert ár og á ár­legum for­ manna­ráðsfundum. Aðsetur og skrifstofa sambandsins er á Hall­­veigarstöðum við Tún­götu í Reykjavík og eru þar veittar upplýsingar, ráðgjöf og fræðsla til kven­ félaga og svæðasambanda, skipulagðir fund­ir og þing. Þar er haldið utan um rekst­ur Leiðbeiningastöðvar heimilanna og útgáfu Húsfreyjunnar og sinnt margs konar verkefnum sem eru á könnu Kvenfélagasambandsins og eru sum hver unnin í samvinnu við önnur félagasamtök bæði hérlendis og erlendis.

Til að mynda á KÍ fulltrúa í Jafnréttisráði Íslands, Öldrunarráði Íslands, Þjóð­ búninga­ ráði, Beinvernd, Landvernd, Kvenna­sögusafninu, Sam­starfsráði um forvarnir, Almannaheillum- samtökum þriðja geirans og hefur umsjón með Minngarsjóði Helgu M. Pálsdóttur. Auk þess á Kvenfélagasambandið ásamt fleiri kvennasamtökum hlut í Kvennaheimilinu Hallveigarstöðum og sér ásamt öðrum eignaraðilum um rekstur þess. Kven­ félaga­sambandið er aðili að Norrænum kvenna­samtökum NKF, Nordens Kvinne­ for­ bund og Evrópu- og alheims­ starfi í gegnum Al­ þjóðasamband dreif­b ýlis­ kvenna ACWW, Associated Country Women of the World.

Starfsemi Kvenfélagasambands Íslands er því umfangsmikil og víðtæk. Þrátt fyrir öll þessi mikilvægu verkefni eru forsetar KÍ sammála um að mikilvægasta verkefni þess sé og hafi ætíð verið að styðja við og efla hið mikilvæga starf sem svæðasambönd og kvenfélög um land allt vinna, efla tengsl og samvinnu milli félaga og kvenna og standa vörð um hag íslenskra kvenna og heimila.

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Góð kvenfélagskona er gulli betri Guðrún Þórðardóttir Núverndi forseti KÍ og formaður NKF er Guðrún Þórðardóttir. Guðrún var kjörin varaforseti KÍ árið 2012 og forseti KÍ haustið 2015. Hún varð formaður NKF sumarið 2016 til fjögurra ára er Ísland tók við formennsku. Hún er uppalin á Akranesi en síðan lá leið hennar í Grímsnesið þar sem leiðir hennar og Ingileifs Jónssonar lágu saman og hefur hún alið manninn fyrir austan fjall nánast óslitið síðan. Guðrún og Ingileifur eiga tvo syni. Guðrún bjó lengst af á Svínavatni í Grímsnesi en býr nú á Selfossi. Hún er í Kvenfélagi Grímsneshrepps. „Í Grímsnesinu kynntist ég starfi kvenfélaga og gekk til liðs við Kvenfélag Grímsneshrepps árið 1990. Starfið í kvenfélaginu heillaði mig því að þær voru svo kraftmiklar kvenfélagskonurnar og starfið svo fjölbreytt. Þær héldu námskeið, bökuðu heilan sumarbústað, héldu útihátið og fóru í skemmtiferðir bæði innan lands og utan. Ég hef aldrei séð eftir því að hafa gengið í kvenfélag og hef notið mín sem kvenfélagskona því að í starfinu hef ég fengið tækifæri sem einstaklingur til að þroskast. Bæði með því að taka að mér marks konar verkefni í mínu félagi þar sem ég var meðal annars formaður um tíma og ég tala nú ekki um að fá það tækifæri að verða varaforseti KÍ og síðan forseti. Ég lít á þetta sem tækifæri því að störfin fyrir KÍ eru fjölbreytt og skemmtileg og hafa auðgað líf mitt og þroskað mig sem einstakling. Á síðasta landsþingi KÍ sem haldið var 2018 skoðuðum við gildin okkar kven­félags­kvenna með þjóð­fundar­ fyrir­ komulagi og heppnaðist sú vinna mjög vel. Í kjölfarið eru gildin okk­ ar í kven­ félagsstarfinu ljós en þau eru: KÆRLEIKUR – SAMVINNA – VIRÐING. Nú hafa verið gerð glæsileg armbönd með þessum gildum áprentuðum og einnig armbönd með setningunni Ég er kvenfélagskona og ættum við allar kvenfélagskonur að bera þessi armbönd með stolti. Á síðasta for­ manna­ ráðsfundi nú í vetur vorum Húsfreyjan 1. tbl. 2020

við svo að vinna með heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna og tengja okkar störf sem kvenfélagskonur við þau. Í minni forsetatíð höfum við einnig horft til starfa KÍ varðandi það hvernig hægt sé að koma sem best til móts við

Það er hugsjón og lífsstíll að starfa i félagsskap sem hefur það að markmiði að vinna samfélaginu til heilla og framfara. kvenfélögin í landinu og styðja þau enn frekar. Á síðasta ári tókum við í notkun nýtt rafrænt skýrsluform bæði fyrir héraðssamböndin og kvenfélögin sem er mikil hagræðing fyrir alla sem að málinu koma og auðveldar vinnuna.

Umhverfis- og loftslagsmál hafa verið fyrirferðarmikil í samfélaginu á síðustu árum og eins og svo oft áður erum við kvenfélagskonur með puttann á púlsinum og í takt við þjóðfélagið á hverjum tíma.

Umhverfismál hafa verið mikið á dagskrá í minni forsetatíð. Við höfum verið að vinna áfram gegn matarsóun og síðan bætt því við að vekja athygli á og vinna gegn fatasóun.

Markmið okkar með fata­ sóunar­ verkefninu er að fræða almenning um mikilvægi þess að sporna gegn fatasóun og fræða um umhverfisáhrif hennar.

Umhverfis­dagar hafa verið haldnir á Hall­ veigarstöðum þar sem við höfum boðið upp á fata­ skiptimarkað og viðgerðir á fötum. Með okkur á þessum dögum hafa verið fyrirtæki sem hafa verið að kynna og/eða selja umhverfisvænar vörur. Einnig hefur verið sýnikennsla um hvernig við getum nýtt efni úr náttúrunni á umhverfisvænan og skemmtilegan hátt. Við höfum einnig tekið þátt í umhverfishátíðum í Norræna húsinu.

Það hefur verið mjög skemmtilegt og fróðlegt að vera á umhverfisdögunum.

Fólk kemur oft með tösku fulla af fötum, hengir á slárnar og velur sér svo ný föt í töskuna og lengir þannig líftíma á flíkunum. Stundum þarf aðeins að stytta og þá hafa saumakonurnar okkar bjargað því. Margir hafa líka lagt leið sína til okkar og fengið kvenfélagskonur til að lagfæra föt. Umhverfisráðherrann Guðmundur Ingi Guðbrandsson mætti og fékk að fara í saumavél og gera við fötin sín og fékk til þess stuðning og ráðgjöf frá saumakonunum okkar. Aldeilis flott að fá hann því að þá komumst við líka í sjónvarpið! Við hjá KÍ höfum auk þessa sinnt fjölmörgum verkefnum eins og til dæmis baráttunni gegn ofbeldi meðal annars með málþinginu, Upplýst umræða – Ábyrgt samfélag, og vakið athygli á þessari baráttu í Húsfreyjunni. Það skemmtilegasta sem ég geri sem forseti er að heimsækja héraðssamböndin og vera með kvenfélagskonum vítt og breitt um landið. Ég kem alltaf uppfull af hugmyndum og krafti til baka þegar ég hef verið með þeim. Landsþingin eru svo skemmtileg. Þingið okkar á Húsavík 2018 var alveg yndislegt og auðgaði og þroskaði mig sem persónu; bæði að hlusta á alla þá góðu og gefandi fyrirlesara sem á þinginu voru og samveran með öllum þessum flottu og frábæru kvenfélagskonum. Ég er líka farin að hlakka til að fara á norrænt þing í vor en þá skila ég af mér formennskunni í NKF, en það starf hefur verið skemmtilegt, gefandi og víkkað sjóndeildarhringinn. Ég vil nota tækifærið til að hvetja kvenfélagskonur til að sækja bæði norræna þingið í vor og landsþing þegar þau eru haldin. Það er bæði uppbyggjandi og skemmtilegt eins og allt starfið í kvenfélögunum hringinn í kringum landið.“

9

Bætt heilsa og minni matarsóun Una María Óskarsdóttir

Una María er fædd árið 1962. Hún ólst upp við virka þátttöku í félags- og kvenfélagsstarfi á æskuheimili sínu á Laugum í Þingeyjarsýslu. Hún er nú búsett í Kópavogi með eiginmanni sínum Helga Birgissyni og eiga þau þrjú börn.

Una María varð árið 2015 verkefnastjóri í forsætisráðuneytinu um bætta lýðheilsu og hafði áður verið verkefnastjóri nefndar um aukinn hlut kvenna í stjórnmálum í félagsmálaráðuneytinu. Una María sat á Alþingi Íslendinga sem varaþingmaður árið 2005 og svo aftur nú árin 2018 og 2019.

Una María var í Freyju, Félagi framsóknarkvenna í Kópavogi, þegar hún hóf að starfa fyrir Kvenfélagasamband Íslands fyrst sem varaforseti í sex ár og síðan var hún kjörin forseti KÍ árið 2012. Una María starfar nú í Kvenfélagi Bláskógabyggðar. Hún er bæði lýðheilsufræðingur og uppeldisog menntunarfræðingur og segja má að áhugi hennar á lýðheilsu í víðtækri mynd hafi sett svip á störf hennar fyrir

90

a ár

kvenfélagskonur. Hún vakti hvað eftir annað, bæði sem varaforseti og forseti KÍ, athygli á mikilvægi þess að rækta eigin heilsu og fjallaði um félagsauð sem mikilvægan heilsufars- og lífsgæðaþátt og mikilvægi heilsusamlegs vinnuumhverfis ekki síst fyrir konur. Landsátak KÍ um aukna hreyfingu og bætt mataræði hófst þegar Sigurlaug Viborg var forseti sambandsins árið 2007 og Una María þá varaforseti. Árið 2013 ályktaði formannráðsfundur undir stjórn Unu Maríu um mikilvægi þess að fjölga konum í stjórnum fyrirtækja á Íslandi sem þá var aðeins 3%. Það ár gengu í gildi lög um kynjahlutfall í stjórnum. Sama ár var samþykkt ályktun á formannráðsfundi að boða til aðgerða til að sporna gegn matarsóun. Á vormánuðum 2014 hóf KÍ ásamt Landvernd og samtökunum Vakandi, norrænt verkefni styrkt af Norrænu ráðherranefndinni, að vekja athygli á og vinna gegn matarsóun. Una María tók sæti í starfshópi umhverfis-

og auðlindaráðherra árið 2014 um að móta tillögur hvernig mætti draga úr sóun matvæla. Haldin voru námskeið um landið til að efla konur í félagsstarfi og Félagsmálabók KÍ eftir Jenný Jóakimdóttur, nú starfsmann á skrifstofu KÍ, gefin út.

Una María segir ómetanlegt að starfa í hópi þar sem allir eru að vinna að sameiginlegu markmiði, sjá árangurinn og finna að fólki líði vel í hópnum. „Þekking á félagsstarfi er öllum mikilvæg. Það eflir framþróun samfélaga þegar félagsauður meðal fólks er mikill og mér finnst það hlutverk félagasamtaka að hafa uppbyggileg áhrif á fólk. Landsátakið átti að vekja fleiri konur til meðvitundar um hreyfingu til að bæta heilsu, að forðast mikinn sykur og salt í mat og hafa líka hollmeti á boðstólum í sykurtertuveislum. Ég vil stöðugt efla konur, auka áhrif þeirra og heilsu. Matarsóunarmálin þurfa alltaf stöðuga athygli og ég hvet alla til að hlusta á lagið Sóa sem við fengum AmabAdamA til að gera,“ segir Una María.

Kvenfélagasamband Íslands Stofnað 1. febrúar 1930

Gjöf til allra kvenna á Íslandi Söfnun í tilefni 90 ára afmælis Kvenfélagasambands Íslands

Söfnunarreikningur: 0513-26-200000 · Kt. 710169-6759

10

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Að hlúa að kvenfélagsstarfinu Sigurlaug Viborg

Sigurlaug Viborg, kvenfélagskona í Kvenfélagi Garðabæjar og Kvenfélaginu Fiðlunni í Reykjavík, er fædd árið 1949.

Hún var skrifstofumaður hjá Danfoss í Reykjavík og búsett í Garðabæ þegar hún varð forseti Kvenfélagasambandsins árið 2006 og býr þar enn ásamt eiginmanni sínum Haraldi Erni Haraldssyni. Hún á þrjú börn. „Í raun er það þessi daglegi rekstur K venfélagsambandsins sem skiptir mestu máli og tekur mesta tímann. Að sjá til þess að hann gangi upp fjárhagslega, sem hefur oft verið barningur, og sinna öllum þeim verkefnum sem til skrifstofunnar koma. Áður en ég varð forseti hafði ég starfað sem ritari KÍ í þrjú ár og varaforseti í önnur þrjú ár og var því nokkuð kunnug starfinu.“ Sigurlaug var forseti KÍ þegar sambandið fagnaði 80 ára afmæli árið 2010 og varð sjálf sextug það ár. Það var

einmitt þá, á áttugasta afmælideginum, sem 1. febrúar var í fyrsta sinn haldinn hátíðlegur víða um land undir yfirskriftinni Dagur kvenfélagskonunnar, en sú ákvörðun hafði verið tekin á formannaráðsfundi undir stjórn Sigurlaugar í nóvember árið áður. Ég lagði megináhersluna á að vera til staðar fyrir kvenfélagskonurnar sjálfar, sækja heim kvenfélög víða um landið og styðja þau í starfi eins og mögulegt var.

Einnig tók ég sem forseti þátt í norræna og alþjóðlega starfinu sem er bæði áhugavert og krefjandi. Kvenfélagasambandið varð 80 ára í minni forsetatíð, árið 2010, og þá réðumst við í stórt verkefni íslenskar kvenfélagskonur, að prjóna húfur á öll börn sem fæddust á landinu það ár. Það var viðamikið og gefandi verkefni sem gekk vel og gaman var að. Það fæddust 4907 börn það ár og við unnum verkefnið í samvinnu við Ljósmæðrafélag Íslands.

Húfurnar prjónuðu kvenfélagskonur um allt land úr íslensku kambgarni.

Tilgangurinn var annars vegar að láta gott af sér leiða og gefa öllum nýfæddum börnum góða vandaða handunna húfu og hins vegar að vekja athygli á kvenfélögunum í landinu og starfi þeirra. Þetta var mjög skemmtilegt verkefni sem vakti töluverða athygli og var verkefnið tilnefnt til samfélagsverðlauna Fréttablaðsins árið 2010. Það var mikil gjöf að fá tækifæri til að hitta allar þessar skemmtilegu kvenfélagskonur um land allt. Við hvöttum hver aðra til dáða og höfðum ávallt að leiðarljósi að það skyldi vera gaman að starfa í kvenfélagi. Þar verður til vinátta sem oft verður ævarandi og það gefur okkur gleði í hjartað að geta lagt þjóðfélaginu lið og vinna að góðum málefnum,“ segir Sigurlaug, sátt og stolt með kvenfélagsstarfið

HEILSA OG HAMINGJA – GANGA OG SJÁLFSRÆKT Mjög vinsælar og skemmtilegar uppbyggjandi vikuferðir til Spánar í apríl, júní og október fyrir konur 40 ára og eldri.

– Stakar konur sérstaklega velkomnar.

Vilt þú koma með?

Fjölbreytt dagskrá sem fengið hefur frábær meðmæli. Jákvætt námskeið sem bætir lífsgæðin, léttar gönguferðir um fagrar slóðir, samvera og ný kynni.

Allar upplýsingar hjá okkur: Kristín Linda sálfræðingur og ritstjóri Húsfreyjunnar kristinlinda@huglind.is

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Inga Geirs fararstjóri hjá Skotgöngu inga@skotganga.co.uk

11

Kvenfélagsstarfinu fylgi hlátur og gleði Helga Guðmundsdóttir

Helga Guðmundsdóttir er fædd árið 1939 í Reykjavík. Maður hennar var Finnbjörn Hjartarson sem er látinn, þau eignuðust fimm börn. Helga hefur starfaði í kvenfélögunum: Húsmæðrafélagi Reykjavíkur, Safnaðarfélagi Ásprestakalls, áður Kvenfélagi Ásprestakalls, Bandalagi kvenna í Reykjavík og Kvenfélagi Langholtssóknar þar sem hún er virk kvenfélagskona í dag. Þegar Helga varð forseti Kven­ fél­ aga­ sam­ bands Íslands var hún fram­ kvæmdastjóri SPOEX, samtaka psoriasisog exemsjúklinga en síðar kirkjuvörður Lang­holts­kirkju. Helga ólst upp á heimili kvenfélags­ konu og sótti sinn fyrsta félagsmálafund níu ára og er enn að leggja góðum málum lið í félagsstarfi.

Hún var ritari KÍ þegar hún var kjörin forseti Kvenfélagasambandsins. „Ég lagði áherslu á það á minni forsetatíð að sækja heim kvenfélög og standa fyrir félagsmálafræðslu og við hjá KÍ gáfum út félagsmálabækling sem Kristín Guðmundsdóttir þá

12

framkvæmdastjóri KÍ sá um til að kynna fyrir konum í stjórnum kvenfélaganna; hvað fylgdi þvi að vera í stjórn í félagi. Ég hvatti almennar kvenfélagskonur til að grípa tækifærið og taka þátt í norræna og alþjóðlega starfinu, sem margar þeirra gerðu. Það er bæði svo upplýsandi og gaman að kynnast á persónulegum nótum konum frá öðrum löndum, tala nú ekki um menningarheimum.“ Í forsetatíð Helgu árið 2005 var Evrópuþing ACWW, Alþjóðasamtaka dreifbýlikvenna, haldið á Íslandi. Þingið sóttu um 130 konur víðs vegar að úr Evrópu. Var dagskráin öll hin glæsilegasta enda gekk þingið fádæma vel og varð íslenskum kvenfélagskonum til sóma.

Sama ár stóð KÍ að samstarfsverkefni allra kvenfélagskvenna í samvinnu við Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna og UNICEF þar sem markmiðið var að kenna stúlkum í Gíneu-Bissá að lesa og skrifa. Kvenfélagskonur saumuðu 870 dúkkur sem voru seldar til að fjármagna verkefnið.

„Það er krefjandi að vera forseti KÍ. Því fylgir fjárhagsleg ábyrgð á rekstri þar sem fjármagn til starfsins er takmarkað, ekki bara á rekstri skrifstofu KÍ heldur líka Leiðbeiningastöðvarinnar og að gefa Húsfreyjuna út. Þetta hefur oft verið mikil barátta en kynnin af konunum og lífið og fjörið í starfinu bætir allar þær áhyggjur upp. Ég eignaðist dásamlegar vinkonur alveg til lífstíðar á minni forsetatíð, bæði íslenskar kvenfélagskonur og erlendar og vinskapnum fylgdi dýrmæt þekking og ævintýri. Ég fór til dæmis fyrir hönd íslenskra kvenfélagskvenna í umfangsmikla ferð um Bandaríkin á vegum þarlendra kvennasamtaka en áður höfðum við hjá KÍ tekið á móti fulltrúa þeirra hér og skipulagt ferð hennar um allt land. Þá sá ég hve gífurlega öflugt og traust íslenska kvenfélagsnetið er. Ég kynntist líka tveimur áströlskum kvenfélagskonum í gegnum ACWW, þeim Mary og Marie og fór með þeim í rútuferð um Noreg. Þá hló ég alveg fyrir alla ævina, þetta var svo skemmtileg,“ segir Helga hress og kát að vanda.

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Dýrmætt og öflugt net til sjávar og sveita Drífa Hjartardóttir

tilefni var gefið út afmælisrit og boðið til veislu á kvenfélagsdaginn 1. febrúar í Kvennaheimilinu Hallveigarstöðum og mættu yfir 300 manns víðs vegar að af landinu en þann sama dag varð Drífa sjálf fimmtug. „Dýrmætust eru þessi kynni sem verða til frá konu til konu og þetta stóra,virka, öfluga net kvenfélagskvenna, kvenfélaga og svæðasambanda sem tengist allt saman undir hatti Kvenfélagasambands Íslands. Það er okkar allra að vera stoltar af starfinu og halda því á loft því að sannarlega eru ómæld öll þau góðu verk sem unnin hafa verið á níutíu árum og eru unnin enn í dag. Ég sagði það þegar ég varð forseti árið 1994 að það yrði alltaf í tísku að vera kvenfélagskona og það er bara þannig,“ segir Drífa ákveðin.

en ég var öllum stundum með hugann við verkefni KÍ og sinnti þeim eftir bestu getu hvenær sem verkast vildi. Ég var líka forseti NKF, Norræna kvenfélagasambandsins, árin 1996-2000 og bar því ábyrgð á norræna samstarfinu og sótti Evrópufundi og alþjóðlega fundi. Ég fór til dæmis til Nýja–Sjálands á ACWW fund, sótti þing bændakvenna í Ungverjalandi og kvennaráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í Kína. Í minni forsetatíð stofnuðum við Beinvernd og ég var fundarstjóri stofnfundar sem forseti Kvenfélagasambandsins sem alla tíð hefur átt fulltrúa í stjórn þeirra mikilvægu samtaka.“ Á landsþingi KÍ á Akureyri árið 1997 segir Drífa að 211 kvenfélög séu starfandi og 22 héraðssambönd. Hún vekur þá athygli á því að væri litið yfir 19. öldina hefðu íslenskar konur verið frumkvöðlar að flestum þeim málefnum sem vörðuðu heilbrigðis- og menntamál og lyft grettistaki í söfnunum á fjármunum til að hrinda mikilvægum málum í framkvæmd. Í forsetatíð Drífu varð KÍ 70 ára og af því

KVENFÉ LAGASA MBAND 3. TBL. ÍSLAND 70. ÁRG S . 2019 VERÐ K R. 1795

FR

æð og

i

SF

RE Y

JA

70

N

ÁRA

A

N

9 7700

ISSN

18 7980

-798

08

0018

1

4

03

02

Húsfrey er virkn jan 4. i og 04

ISSN 0018-7984

9 770018 798008

ÁRA

isráðherra

i þráðurinn

INGRID KUH

jand

Verð

70

sér að gleyma sér

forsæt SDÓTTIR Rauð

hvet

Jólas krey tinga r úr ná ttúru nni launa sjalið Holla Haf ri sm ákök ur Verð launa ljóð Jólab lómin

m:

glerblásari

GRÍP IÐ T Eliza Æ RE Y J F Reid KIF S ÆR IN

Mikilvægt að leyfa

1

jákv

Með eldinu

ÁRA

KATRÍN JAKOB

2019 KMH.indd

S

EYJ A

um

ISSN 0018-7984

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Fanndís er

m iðngrein Konur í karllægu tir Þeba Björt Karlsdót

Húsfreyjan 2. tbl.

hvetjandi

Pottaplöntu r Sjálfbær þróun Símakurteis i Hæfilegt

70

tbl. 2019

LMAN ráðg yjan

Hafðu samband í síma 552 7430 eða á kvenfelag@kvenfelag.is.

– jákvæð og

N

útivistarhúfur Ingólfur og Hallveig, peysa Prjón, ungbarna heilsu Náttúrudvöl bætir rta Möndlu- og sítrónute

Húsfre

Fjölbreytt og vandað tímarit Kvenfélagasambands Íslands.

KVE NFÉ LAG 4. T ASA BL. 70.

MB VER AN ÁRG Ð K D Í . 20 R. 1 SLA 19 795 ND

Matarleg salöt Heklað snudd ferðaráð Snjöll uband Sköpunargleði Saltfiskssalat Umpottun

9 770018 798008

Vilt þú gerast áskrifandi?

Ertu áskrifandi og þarft að tilkynna nýtt heimilisfang?

Vilt þú gefa gjafaáskrift að Húsfreyjunni?

ndi

– jákvæð og hvetja

ÍSLANDS ASAMBAND KVENFÉLAG ÁRG. 2019 2. TBL. 70.

795 VERÐ KR. 1

HÚ

Mikilvægur þráður í menningu og sögu íslenskra kvenna

HU´ SFREYJHUA´ SNFREHYUJA´ SNFREYJ AN HÚ

´ HUSFREYJAN

jákvæð og hvetjandi

HÚS

Drífa er fædd í Reykjavík á sjálfum Degi kvenfélagskvenna, 1. febrúar árið 1950. Hún hefur búið í fimmtíu ár á Keldum í Rangárvallasýslu og var bóndi þar, þegar hún var kjörin forseti Kven­ félagasambandsins, og er enn bóndi. Í millitíðinni var hún þingmaður á Alþingi Íslendinga í átta ár og varaþingmaður í önnur átta. Auk þess hefur Drífa alla tíð látið til sín taka á mörgum sviðum félagsmála, sveitarstjórnar og landspólitík. Eiginmaður hennar er Skúli Lýðsson og eiga þau þrjá syni. Drífa var og er í Kvenfélaginu Unni á Rangárvöllum.

Drífa hefur verið kvenfélagskona frá því árið 1973 og þegar hún tók við forsetaembætti KÍ hafði hún áður verið formaður Sambands sunnlenskra kvenna. Í Húfreyjunni árið 1994 kemur fram að Drífa leggi áherslu á að hlúa að innra starfinu í kvenfélögunum og kynna starfið svo að flestar konur gangi í kvenfélögin og kynnist því öfluga starfi sem þar er unnið. „Þegar ég var forseti hafði ég fasta viðveru á skrifstofunni alla fimmtudaga

þátttaka

jafi

21.5.2019 09:02

4. tbl.

2019

KMH.

indd

1

1

1

- í tísku í 70 ár 6.11.2

019

08:14

13

Vefurinn mikli Stefanía María Pétursdóttir

Stefanía María er fædd árið 1931. Hún er frá Siglufirði en hefur verið búsett í Kópavogi síðastliðin 60 ár. Eiginmaður hennar er Ólafur Tómasson og eiga þau fjögur börn. Stefanía María var kosin forseti Kvenfélagasambands Íslands á landsþingi á Egilsstöðum árið 1987 en þá hafði hún verið varaformaður sambandsins frá árinu 1983. Í hennar tíð komu fyrstu tölvurnar á skrifstofu Kven­félagasambandsins. Fram að því var allt handvirkt og oft ansi tíma­ frekt að halda utan um fjölþætt verkefni, þar á meðal að koma út Hús­­freyjunni.

Stefanía starfaði sjálf á skrif­ stofunni bæði áður en hún varð forseti KÍ og á meðan hún var í embætti forseta. Á sínu fyrsta forsetaári 1988 segir hún frá því í Húsfreyjunni að mikill tími fari í það um þessar mundir á skrifstofu KÍ að undirbúa Norræna húsmæðraorlofið sem halda skyldi áLaugum í Þingeyjarsýslu um sumarið. Einnig var unnið við að

14

semja umsagnir um lagafrumvörp fyrir Alþingi.Það ár er í fyrsta sinn haldinn stjórnarfundur á á skrifstofu KÍ þar sem hluti stjórnarkvenna er í símasambandi í gegnum hátalarasíma, sem sagt fyrsti vísir að fjarfundi. Auk þess var Stefanía María á faraldsfæti að sækja heim kvenfélög og sambönd og segir frá því að framundan séu ferðir í Borgarfjörð, Skagafjörð, Hafnarfjörð og á Strandir. Í forsetatíð Stefaníu Maríu varð KÍ 60 ára. Af því tilefni var efnt til Vorvöku í Reykjavík og áhersla lögð á listir. Í beinu framhaldi af henni var haldinn hátíðarfundur þar sem Vigdís Finnbogadóttir forseti og Jóhanna Sigurðardóttir félagsmálaráðherra voru sérstakir gestir og Kvennakórinn Lissý, skipaður 60 konum úr Þingeyjarsýslu, söng. Hannaðir voru og seldir minjagripir í tilefni afmælisins, kryddglös undir íslenskar kryddjurtir. „Við sem höfum verið í forsvari fyrir

Kvenfélagasambandið höfum allar leitast við að vefa áfram þann mikla marglita vef sem settur var upp árið 1930 þegar sambandið var stofnað. Uppistaðan var rík löngun kvenna til mennta, áhugi á að gera betur og vinna meira úr þeim efnum sem tiltæk voru á hverjum tíma. Ívafið var sú langa leið sem konur hafa ætíð þurft að ganga til að öðlast almenn réttindi, sjálfum sér, börnum sínum og búi til handa. Skyttan í vefnum heldur áfram vinnu sinni og nú fagnar Kvenfélagasambandið 90 ára afmæli og er sem fyrr í takt við tímann, mikilvægt og öflugt,“ segir Stefanía María. „Starfið var oft annasamt en það var alltaf mjög gaman að hitta allar þær dugmiklu og öflugu konur sem störfuðu í kvenfélögum víða um land. Það er bara svo gaman að hitta svona konur,“ segir Stefanía María með glampa góðra minninga í augum.

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Kvenfélagasamband Íslands

Landssöfnun

Gjöf til allra kvenna

Þ

ann 1. febrúar var Dagur kvenfélagskonunnar og þá hófst formlega á Bessastöðum fjáröflunarátak Kvenfélagasambands Íslands í tilefni af 90 ára afmæli sambandsins.

Fulltrúar íslenskra kvenfélagskvenna komnar á Bessastaði til að hleypa af stokkunum landssöfnun í tilefni af 90 ára afmæli KÍ til kaupa á búnaði sem nýtast mun öllum konum á Íslandi.

Allar íslenskar kvenfélagskonur munu leggjast á eitt við að safna fyrir tækjum og hugbúnaði í samráði við Kvennadeild Landsspítalans. Búnaðurinn mun nýtast konum á landinu öllu bæði varðandi meðgöngu, fæðingu ásamt greiningu og meðferð sjúkdóma. Safnað verður fyrir ómtækjum, „monitorum,“ hugbúnaði og tæknibúnaði til rafrænnar tengingar landsbyggðarinnar við Kvennadeild Landspítalans þannig að öryggi aukist í greiningum og meðferð og til að draga úr líkum á að landsbyggðarkonur þurfi að fara í sérstakar ferðir til Reykjavíkur til rannsókna. Sá búnaður sem keyptur verður fyrir söfnunarféð er gjöf Kvenfélagsambands Íslands, og þeirra kvenna sem starfa í kvenfélögum innan vébanda þess, til allra kvenna á Íslandi.

Markmiðið er að safna 36 milljónum króna og safnað verður í heilt ár til 1. febrúar árið 2021. Kvenfélagskonur hafa Húsfreyjan 1. tbl. 2020

frá upphafi verið bakhjarl Landspítalans og safnað fyrir fjölmörgum tækjum og búnaði bæði fyrir spítalann, heilsugæslur og sjúkrahús um land allt. Þessi söfnun er stórt átak á þeirri vegferð. Það á sérstaklega vel við á afmælisárinu 2020 að styrkja heilbrigðisstarfsemi og lækningar þar sem Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin WHO hefur tileinkað árið hjúkrunarfræðingum og ljósmæðrum. Tækin munu nýtast þessum fjölmennu starfsstéttum sem að mestu eru skipaðar konum.

Kærleikur, samvinna, virðing Á meðan á söfnunni stendur munu kvenfélagskonur um land allt selja glæsileg armbönd. Þrjár gerðir armbanda eru í boði, armband sem ber orðin: Kærleikur – samvinna – virðing, sem eru gildi íslenskra kvenfélagskvenna sem allir geta haldið á lofti hvort sem þeir eru í kvenfélagi eða ekki. Armband með

áletruninni: Ég er kvenfélagskona, sem kvenfélagskonur munu sjálfar kaupa sér hver af annarri og þannig leggja söfnuninni sjálfar lið og þriðja armbandið er í stíl, prýtt glitrandi steinum.

Sömuleiðis verður selt sérpakkað og merkt Omnom-súkkulaði sem allir geta keypt af kvenfélagskonum til að leggja söfnunni lið og gylla eigin tilveru með mola í munni.

Forseti Íslands tekur þátt Forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannesson, tók á móti hópi kvenfélagskvenna á Bessastöðum í sól og logni þann 1. febrúar í tilefni af 90 ára afmæli Kvenfélagasambandsins og til að hefja fjársöfnunina formlega. Þangað mætti stjórn Kvenfélagasambands Íslands og varastjórn, afmælisnefnd KÍ, fyrrverandi forsetar sambandsins, heiðursfélagar og starfsmenn. Guðrún Þórðardóttir forseti

15

Guðni Th. Jóhannesson tekur við armböndum og súkkulaði sem selt verður til fjáröflunar í söfnun KÍ úr hendi Evu Michelsen, formanns afmælisnefndar.

Það var hugur í þeim Jenný Jóakimsdóttur, starfsmanni Kvenfélagasambands Íslands og Þórnýju Jóhannsdóttur varaforseta KÍ á Bessastöðum enda mikilvæg og áhugaverð verkefni framundan á afmælisárinu.

Forseti Íslands og afmælisnefnd KÍ vegna 90 ára afmælis. F.v.: Ágústa Magnúsdóttir, Elinborg Sigurðardóttir, Harpa B. Hjálmtýsdóttir, Jenný Jóakimsdóttir, Eva Michelsen, Guðni Th. Jóhannesson, Þórný Jóhannsdóttir, Linda Sverrisdóttir, Sólveig Ólafsdóttir og Guðrún Þórðardóttir.

Þær voru sannarlega sparilegar í íslensk­um búningum í boðinu hjá forsetanum. Elin­ borg Sigurðardóttir formaður Sam­bands sunn­lenskra kvenna og Eva Michelsen en báðar eru þær í afmælisnefnd KÍ.

Kvenfélagasambands Íslands fór yfir sögu sambandsins og kom sérstaklega inn á hin miklu framlög kvenfélagskvenna í gegnum tíðina til líknar-, mannúðar- og menningarmála. Söfnunin hófs síðan með þátttöku forseta Íslands og var það Eva Michelsen, formaður afmælisnefndar og

16

formaður Kvenfélagasamband Kópavogs, sem afhenti Guðna Th. Jóhannessyni armbönd og súkkulaði sem hann ætlaði konu sinni Elizu Reid. Kvenfélagskonur um allt land munu vinna að söfnuninni en það er afmælisnefnd KÍ og skrifstofan á Hallveigarstöðum sem halda um þræðina.

Afmælisnefndina skipa: Eva Michelsen formaður KSK, Ágústa Magnúsdóttir KSGK, Elinborg Sigurðardóttir SSK, Harpa B. Hjálmtýsdóttir KSK, Linda Sverrisdóttir SBK ásamt fulltrúum úr

stjórn KÍ þeim, Guðrúnu Þórðardóttur forseta KÍ, Þórnýju Jóhannsdóttur og Sólveigu Ólafsdóttur. Það var framfarahugur í kvenfélagskonum á Bessastöðum og hátíðarstemming í loftinu líkt og víða þann 1. febrúar þegar kvenfélagskonur um land allt gerðu sér glaðan dag í tilefni afmælisins.

Silla Páls ljósmyndari Húsfreyjunnar og Kvenfélagasambands Íslands var á staðnum og fangaði stemminguna.

Söfnun Kvenfélagasambands Íslands Reikningur: 513 - 26 - 200000 · Kt. 710169-6759 Uppl.: kvenfelag@kvenfelag.is · Sími 552 7430 Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Kvenfélagasamband Íslands

Engillinn í Þjóðleikhúsinu Kvenfélög taka þátt í leiksýningu

Á

Umsjón: Jenný Jóakimsdóttir

haustmánuðum barst óvenjuleg beiðni frá Þjóðleikhúsinu, sem í senn var bæði skrýtin og of skemmtileg til að neita henni. Kvenfélagasamband Íslands var sem sagt beðið um að taka þátt í leiksýningunni Engillinn sem verið var að setja á fjalirnar í Þjóðleikhúsinu.

Um er að ræða sýningu upp úr verkum Þorvaldar Þorsteinssonar (1960-2013), en hann skildi eftir sig fjölda verka sem notið höfðu mikillar hylli. Það er Finnur Arnar Arnarson, myndlistarmaður og leikmyndahöfundur, sem hefur skapað þessa sýningu þar sem koma saman örverk, brot úr lengri verkum og vísanir í myndlist og gjörninga Þorvalds.

Beiðni Þjóðleikhússins fólst í að fá kvenfélög til að vera með kökubasar í hléinu. Hér er vísað í innsetningarverk Þorvaldar frá árinu 1996: Næsti basar verður á laugardaginn klukkan 15:00 á einkasýningu hans í Listasafni Akureyrar. Þorvaldur gerði þá samkomulag við fjögur kvenfélög á Akureyri um að halda sinn árlega kökubasar og handverksmarkað á sýningunni, á opnun hennar og síðan á hverjum laugardegi á meðan sýningin stóð yfir. Á hverjum laugardegi urðu þá til ný verk, heimagerðar kökur, handverk og jólaskraut.

Sýningin Engillinn var frumsýnd 21. desember í Kassanum og hafa kvenfélög tekið vel í þetta óvenjulega verkefni, mætt á sýningar, verið með kökubasar í hléinu og hafa haft gaman af. Ágóðinn af sölunni rennur til góðgerðamála. Áhorfendur hafa því getað keypt sér kökur og annað bakkelsi í hléi og fengið góðgætið afhent að lokinni sýningu. Áhorfendur hafa tekið vel í þetta og allt selst upp á hverri sýningu.

Bæta má við að leikmyndin er öll úr nytjahlutum og er innblásin af verki Þorvaldar Tapað-fundið sem var hluti af yfirlitssýningu hans í Listasafni Reykja­ Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Kvenfélagskonur úr mörgum félögum og samböndum hafa séð um að halda kökubasar í Þjóðleikhúsinu. Á þessari mynd eru það kvenfélagskonur úr Kvenfélagi Grindavíkur sem standa vaktina. víkur árið 2004. Safnað var í gám á endur­ vinnslustöð Sorpu í Ánanaustum í Reykjavík og fylltist hann á einni helgi. Á sýningum geta áhorfendur keypt það sem þeir girnast úr leikmyndinni og fengið það afhent eftir að sýningum lýkur. Öll innkoman af þessari sölu rennur til góðgerðamála og er það hlutverk Kvenfélagasambands Íslands að ráðstafa henni. Þegar þetta er skrifað hafa sjö kven­

félög tekið þátt í sýningunni og ekki er enn vitað hversu margar sýning­ arnar verða. Meðfylgjandi eru myndir frá kökubasarnum á sviðinu. Kvenfélaga­ samband Íslands þakkar kven­félögunum kærlega fyrir að taka svona vel í þetta skemmtilega verkefni og þakkar leik­ stjóranum Finni Arnari Arnarssyni og Þjóð­­ leikhúsinu fyrir skemmtilegt samstarf.

17

Leiðbeiningastöð heimilanna

Vitundarvakning um fatasóun Förum vel með flíkurnar okkar - minnkum fatasóun

E

itt af því sem við getum gert til að minnka fatasóun er að fara vel með flíkurnar okkar og þvo þær þannig að þær endist sem lengst.

Texti: Jenný Jóakimsdóttir

Gullna reglan er að þvo eingöngu þegar flíkin er óhrein, blettahreinsa frekar og hengja út til að fríska upp og fjarlægja lykt. Þegar við setjum í þvottavélina notum við stysta þvottaprógrammið sem er í boði, sem lægstan hita og lægstu mögulegu vindingu til að trefjaþráðurinn slitni sem minnst. Þetta gerum við til að minnka vatnsnotkun og orku, til að koma í veg fyrir að óæskileg efni og plastagnir fari út í frárennsliskerfið og til að halda flíkunum okkar fallegum og óslitnum sem lengst.

Höfum þó í huga að stundum er nauðsynlegt að þvo flíkur við hærra hitastig.

Hér er yfirlit yfir hin ýmsu fataefni. Lærðu hvernig þú getur farið sem best með flíkurnar þannig að þær endist sem lengst.

Gallaefni Jacob Davis fann upp gallaefnið 1873 og varð það strax mjög vinsælt. Levi Strauss fór mjög fljótlega að framleiða það í massavís. Gallaefni er búið til úr bómull og stundum ofið með öðrum þráðum, til dæmis elastane til að gefa teygju. Gallabuxur eru vinsælasta gallaefnisvaran og eru 1,24 milljarðar gallabuxna seldar árlega. Mikið af efnum er notað við framleiðsluna á gallaefni og það þarf um 10.800 lítra af vatni til að framleiða eitt stykki af gallabuxum. Þvottur: Lokið rennilásum og hnöppum/tölum og snúðu gallaflíkum við áður en þær eru þvegnar. Ef gallabuxurnar eru ekki skítugar og með blettum, ekki þvo þær, frystu þær! Settu gallaflíkurnar þínar í poka og settu þær í frystinn til að losna við bakteríur og fríska þær upp. Blettahreinsaðu en ef þú þarft endilega að þvo þær, þvoðu þær þá á 30°C. Þurrkun: Þegar þú þurrkar gallaflíkur er best að slétta úr þeim og hengja þær upp eða leggja þær flatar. Það kemur í veg fyrir eða alla vega minnkar líkurnar á að þú þurfir að strauja þær.

Förgun: Gallaefni eru alveg sérstaklega endingargóð og þú ættir að geta notað gallaefni í langan tíma. Athugaðu fyrst hvort vinur gæti nýtt sér flíkina. Það er möguleiki á að endurnýta efnið eða endurvinna. Settu þær í næsta endurvinnslugám til að forða þeim frá landfyllingu í sem lengstan tíma. Gallabuxur eru til að mynda notaðar í einangrun fyrir byggingar.

18

Silki Silki er ofið náttúrulegt efni. Það er unnið úr þráðum silki­ ormsins. Ýmis smádýr liðdýra eins og kóngulær og nokkrir ætt­ bálkar skordýra framleiða silki, ýmist sem fullorðin dýr eða á lirfustigi, en mórberjasilkifiðrildið er sú tegund sem helst býr til silki sem menn geta nýtt sér. Lirfa fiðrildisins framleiðir silkið í púpu sína. Silkiþráður er eitt af sterkustu efnum heims miðað við þyngd og silkiþráðurinn er mjög sveigjanlegur og sterkur.

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Það er snjallt að skella gallabuxum í plastpoka og frysta þær til að losna við bakteríur og fríska upp á þær. Þvottur: Kíktu á þvottaleiðbeiningar á flíkinni. Flest silkiefni þola vélþvott á stillingu fyrir viðkvæman þvott eða silkistillingu. Þvoðu á 30°C eða lægra.

Fyrir aukavörn skaltu þvo í þvottaneti.

Ef þú þværð í höndunum skaltu setja ¼ bolla af borðediki í 3,5 lítra af vatni. Það endurheimtir gljáann í silkinu. Láttu það liggja þannig í bleyti í góða stund og skolaðu svo nokkrum sinnum upp úr alveg hreinu vatni. Þurrkun: Þegar silkiflíkin er orðin hrein, leggðu þá blauta flíkina á handklæði og rúllaðu upp til að ná úr sem mestu vatni.

Aldrei hengja silkiflíkur á viðarherðatré. Það getur gefið bletti. Silki getur hlaupið og skemmst ef þurrkað er á ofni eða í þurrkara.

Förgun: Ef silkiflík er rétt meðhöndluð getur flíkin enst í mjög langan tíma. Ef þú vilt ekki nota flíkina lengur, reyndu þá að selja hana eða gefa eða nýttu silkið í aðra flík sem þú munt nota.

Flís Flís er efni framleitt úr tilbúnum trefjum og er hannað til að líkja eftir eiginleikum ullar. Flís er búið til úr poly-ethylene tere­ phthalate (PET s.s plasti). Þetta þýðir að flísefni er hægt að búa til úr endurunnum plastflöskum. Þvottur: Í hvert skipti sem flík úr flísefni er þvegin sleppa um 2.000 míkróplastagnir út í frárennslið. Mikið af þessum ögnum berast í dýrasvif í sjónum og síðan áfram upp fæðukeðjuna. Þvoðu flísflíkina þína með Cora Ball, sem sett er í þvottavél til að grípa plastagnirnar. Cora Ball fæst til dæmis hjá á www.dimmbla.

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

is og á vistvera.is eða með því að nota þvottanet sem er sérstaklega hannað til að grípa plastagnir til dæmis Guppyfriendþvottanet. Þurrkun: Forðastu að þurrka flísefni í þurrkara eða strauja það. Hiti getur valdið því að plasttrefjarnar bráðna.

Leggðu flíkina flata til að þurrka og til að koma í veg fyrir að hún krumpist.

Förgun: Flísefni er hægt að endurvinna ef það er 100% pólýester. Athugaðu miðann á flíkinni eða hafðu samband við seljanda/framleiðanda til að vera alveg viss. Flís er einnig hægt að endurnýta sem einangrun í byggingar. Ef flíkin er enn í góðu lagi er góð hugmynd að gefa hana áfram til þeirra sem gætu þurft á henni að halda.

Bómull Bómull er um 40% af allri textílframleiðslu í heiminum. Bómullarefni er ofið úr þráðum bómullarplöntunnar. Mjög mikið vatn fer í bómullarframleiðsluna og mikið er notað af skordýraeitri og kemískum efnum við framleiðsluna.

Um 15 þúsund lítra af vatni þarf til að framleiða eitt kíló af bómull og 2.700 lítra af vatni þarf til að framleiða einn bómullarbol. Það er jafnmikið vatn og ein manneskja drekkur á þremur árum!

Veldu lífrænt ræktaða bómull ef þess er kostur. Í dag er lífrænt ræktuð bómull aðeins 1% af heildarbómullarframleiðslu. Þvottur: Náttúrulegar trefjar eiga það til að hlaupa í þvotti svo að alltaf ætti að þvo á sem lægstum hita, 30°C. Þurrkun: Best er að þurrka bómullarefni með því að hengja upp eða leggja flatt til að forðast að það krumpist. Ef það þarf að strauja bómull er best að gera það meðan efnið er enn rakt eða nota gufu.

Förgun: Bómull er náttúrulegar trefjar og ef hún hefur ekki verið efnameðhöndluð eða lituð er möguleiki á því að setja hana í safnhauginn. En það er sjaldnast svo með venjulegar bómullarflíkur, nema þær séu lífrænt vottaðar. Það er möguleiki að endurvinna bómullina. Ef flíkin þín er alveg ónothæf og ekki hægt að setja hana í safnhauginn, settu hana þá í næsta endurvinnslugám. Svo er einnig hægt að nýta gömul bómullarföt sem klúta og tuskur til að nota við þrif.

Ull, kasmír og önnur dýrahár Ull er garn búið til úr dýrahárum, svo sem frá kindum, geitum, lamadýrum

19

Gullna reglan við förgun er að allur textíll ætti að lokum að fara í endurvinnslu, en fyrst er best að reyna allt til að koma textíl í áframhaldandi notkun, með því að skipta, selja eða gefa áfram. eða kameldýrum. Ullarþræðirnir festast saman þegar ullin er spunnin til að búa til garn, sem síðan er notað til að búa til flíkur. Ullin heldur hita sérstaklega vel og er náttúrulega bletta- og krumpufrí og dregur auðveldlega í sig, sem gerir það að verkum að auðvelt er að lita ull. Þvottur: Alveg eins og með gallaefni þá ætti að þvo ullina eingöngu þegar það er nauðsynlegt. Alltaf ætti að nota þvottaefni sem sérstaklega eru fyrir ull og þvo á sérstöku ullarprógrammi eða handþvo. Þurrkun: Leggðu flíkina flata og lagaðu hana til án þess að toga hana til. Ef þú handþværð flíkina leggðu hana þá á handklæði og rúllaðu upp til að losa sem mestan raka úr flíkinni.

Geymsla: Mölflugan elskar ullina og getur gert stór göt á ullarflíkur. Mölflugan er ekki hrifin af ljósi, svo að flíkur sem eru reglulega notaðar eru ekki í eins mikilli hættu. Geymdu ullarflíkur sem ekki eru notaðar reglulega í lokuðum bómullarpoka því að mölflugan er ekki hrifin af bómull. Til að losna við mölflugurnar skaltu setja ullarflíkur í frystinn í 24 tíma og ná síðan herbergishita og endurtaktu 2x - 3x.

Förgun: Fyrst ættir þú að prófa að skipta flíkinni, gefa hana eða selja. Annars er líka hægt að setja ull í safnhauginn svo lengi sem flíkin hefur ekki verið lituð með tilbúnum litum eða hún blönduð gerviefnum. Skoðaðu miðann.

Rayon / viskós, lyocell, modal Þessar hálftilbúnu trefjar eru unnar úr náttúrulegum efnum en eru meðhöndlaðar með efnaferlum til að búa til textílvefnað. Einnig þekktar sem

20

sellulósatrefjar. Þvottur: Snúðu flíkinni á rönguna áður en hún er sett í þvottavélina. Ef þvegið er í höndunum þvoðu þá við 30°C með mildu þvottaefni og slepptu alveg mýkingarefni. (Það ætti í raun alltaf að sleppa því).

Passaðu að vinda ekki þessi efni því að þau geta aflagast. Þurrkun: Rayon, einnig kallað viskós, á það til að hlaupa í þvotti, svo að alltaf er best að leggja það flatt til þerris.

Modal, og lyocell er aðeins seigara efni og hægt að þurrka í þurrkara ef þess þarf nauðsynlega.

Geymsla: Þessi efni krumpast ekki mikið og því hægt að geyma í skúffum eða hengja upp í skápum.

Förgun: Flíkur úr modal og lyocelltrefjum eru mjög notadrjúgar og ættu að endast lengi ef þú ferð almennilega með þær. Ef þú kemur flíkinni ekki í endurnotkun hjá öðrum, farðu þá með hana í endurvinnslu ef þú vilt ekki nota flíkina lengur.

Akríl, nælon og pólýester Gerviefni komu fram árið 1931 og hefur þróun þeirra verið hröð síðan. Það er ódýrt að framleiða gerviefni og þau endast lengi og hægt að nýta á margan hátt. Þau eru samt mjög óumhverfisvæn og geta verið í hundruð ára að rotna. Pólýester er tilbúið plastefni unnið úr hráefni sem kemur úr olíuiðnaðinum. Pólýester var uppgötvað af ensku fyrirtæki árið 1941. Það er vinsælasta gerviefnið og er mest notaða textílefnið fyrir utan bómull. Þvottur: Þegar gerviefni eru þvegin í þvottavél, notaðu þá Coral Ball eða þvottanet sem grípur plastagnirnar áður en þær menga frá sér í frárennslisvatnið.

Þurrkun: Best er að hengja flíkur úr gerviefnum til þerris, þær eru ekki lengi að þorna. Aldrei setja flíkur úr gerviefnum í þurrkarann, það veikir og skemmir trefjarnar mjög fljótt.

Förgun: Ef þú þarft að losa þig við flíkur úr gerviefnum, farðu þá með þær beint í endurvinnslugám. Í dag er ekki hægt að endurvinna gerviefni en einhver fyrirtæki eru þó að þróa aðferðir sem ættu að gera það mögulegt í framtíðinni.

Ef flíkin er 100% pólýester, skoðaðu miðann eða hafðu samband við seljanda/ framleiðanda um hvernig má endurvinna.

Aldrei ætti að brenna gerviefni, þau gefa frá sér eitraðar gastegundir. Það er mikils virði að fara vel með fötin sín og tileinka sér það viðhorf að virða þau og nýta í stað þess að eiga þau aðeins í skamman tíma og kaupa oft nýtt. Það er ekki aðeins afar mikilvægt fyrir umhverfið, jörðina okkar, heldur líka hagkvæmt fyrir okkur sjálf fjárhagslega.

Við getum valið okkar leið varðandi ýmiss konar lífsstíl og neyslu, til dæmis að vera nýtinn einstaklingur sem sóar ekki.

-------------Þetta efni er unnið upp úr bæklingi sem alþjóðasamtökin Fashion Revolution hafa gefið út. En það eru samtök sem berjast fyrir auknu gegnsæi hjá fataframleiðendum Þau berjast fyrir umhverfisvænni framleiðslu, að borguð séu sanngjörn laun við framleiðsluna og að aðstaða starfsmanna sé góð og fleira. www.fashionrevolution.org Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Kvenfélagskonur

Kvenfélag Hvammshrepps Konur úr öllum stéttum

Á

haustdögum árið 1919 komu saman nokkrar konur í Vík í Mýrdal og fóru að ræða sín á milli hvort ekki væri þörf á að stofna kvenfélag. Þessi umræða leiddi til þess að Kvenfélag Hvammshrepps var stofnað 12. desember 1919.

Kátar kvenfélagskonur á 100 ára afmælisári.

Stofnfélagar voru 20 konur úr Víkinni, Reynishverfi og Heiðardal. Það vekur athygli í dag að þarna komu við sögu konur úr öllum stéttum, sýslumannsfrú, kaupmannskona, konur pakkhúsmanna, húsmæður úr sveitinni, heimasætur og vinnukonur. Í byrjun snerist starfsemin að mestu um fjáraflanir sem runnu til sjúkra og fátækra. Var haldinn sjónleikur tvö kvöld og varð ágóðinn 190 kr. og nægði það til að styrkja þrjár fjölskyldur. Eitt af áhugamálum kvenna í nýstofnuðu félagi var að hér yrði byggt sjúkraskýli og gáfu þær til þess 1.000 kr. strax á fyrsta starfsári. Í dag er það að andvirði tæplega tveggja og hálfrar milljónar. Árið 1922 var rætt innan kvenfélagsins um nauðsyn þess að fá einhvern grasblett sem mætti nota sem barnaleikvöll.

Gekk það mjög erfiðlega og var það ekki fyrr en um tveim árum seinna sem kvenfélagskonur fengu í gegn að leigja smá skika og urðu þær sjálfar að girða í kringum blettinn. Árið 1972 var svo loks stofnað barnaheimili í húsi SuðurVíkur og var þar starfræktur leikskóli Húsfreyjan 1. tbl. 2020

fram undir 2013 þegar leikskólinn flutti. Kvenfélagskonur hófu árið 1929 að halda jólatrésskemmtanir fyrir börn félagskvenna. Seinna barst undirskriftarlisti frá utanfélagskonum þar sem þær fóru fram á að taka þátt í þessari skemmtun. Var þessi skemmtun undir kvenfélagskonum komin allt til 1982 þegar foreldrar tóku við. Árið1923 reyndu konur fyrir sér með því að gefa út handskrifað blað í einu eintaki og skyldi það lesið á fundum.

Hlaut blaðið nafnið Von. Ekki entist þessi útgáfa nema til ársins 1927, en blaðið er til og má það alveg merkilegt heita sem þar er skráð. Alls konar hugleiðingar um efni sem brenna á konum, einnig sögur og ljóð bæði frumsamin og þýtt úr öðrum málum.

Umönnun sjúkra og aldraðra hefur alla tíð átt mikinn þátt í starfi kvenfélagsins.

Fljótlega kom upp sú hugmynd að félagskonur tækju að sér eins konar heimilishjálp í hreppnum. Þá reyndi félagið mikið að fá hjúkrunarkonu til starfa hér. Enn í dag er þetta málefni umfangsmikið í starfi félagsins, aðallega

með gjöfum, á hjúkrunarheimilið Hjallatún og heilsugæsluna. Þá hafa verið haldnir jólafundir á Hjallatúni frá árinu 1987. Þar koma félagskonur saman og brydda upp á daginn með sögulestri, bingóspili, söng og að sjálfsögðu jólakaffi. Árið 1978 var ákveðið að vera með samkomur fyrir eldri borgara sem byrjuðu með kaffisamsæti sem fljótlega varð að þorrablóti. Var þar öllum 60 ára og eldri boðið í mat ásamt fjölskyldum kvenfélagskvenna. Ekki eru nema þrjú ár síðan þessu var hætt.

Eftir því sem árin hafa liðið hefur færst í vöxt að félagið sinni sjálfu sér meira, ef svo má segja. Má þar nefna að keyptur var leirbrennsluofn sem staðsettur var í félagsheimilinu Leikskálum til afnota fyrir félagskonur, þeim til óblandinnar ánægju og eru þeir ótaldir munirnir sem þar hafa orðið til. Í kringum 1970 var um það rætt að konum þætti huggulegt að fá blóm frá bóndanum á konudaginn, en þar væri misbrestur á hjá mörgum.

Gripu konur þá á það ráð að panta blómvendi og ganga í hús daginn fyrir konudaginn og selja körlum blóm til að gefa konum sínum. Hefur þetta haldist í gegnum tíðina og bíða margir eftir því að við komum og seljum þeim blóm.

Páskaeggjabingó sem alltaf er haldið í vikunni fyrir páska og sumarblómasala eru dæmi um árvissar fjáraflanir félagsins.

Kvenfélagið hefur líka nánast frá upphafi gengist fyrir spilakvöldum þar sem ágóði hefur alltaf runnið til góðra málefna. Má nefna að Björgunarsveitin Víkverji og Heilsugæslan hafa verið mjög ofarlega á þeim lista. Í félaginu í dag eru starfandi um tuttugu konur og er orðið töluvert af ungum konum í félaginu sem er mikið gleðiefni.

Hérna hafa verið nefnd nokkur atriði úr þessari 100 ára sögu, en þó hvergi nærri tæmandi listi yfir það sem konur hafa gert hérna í gegnum tíðina en gefur þó nokkra mynd.

21

Kvenfélagasamband Íslands

Saman erum við sterkari - úr sögu KÍ Guðrún Þórðardóttir

K

venfélagasamband Íslands var stofnað 1. febrúar 1930. Ómældar vinnustundir, erfið ferðalög og mikil skoðanaskipti höfðu farið fram þegar að þeim degi kom.

Forsendur þess að Kvenfélagasambandið var stofnað var rík löngun kvenna til að hafa áhrif í þjóðfélaginu, saman yrðu þær sterkari til að koma baráttumálum sínum á framfæri.

Menntun, heilsuvernd, hreinlæti, vinnu­ hag­ ræðing á heimilum, sparnaður, fræðsla barna, ræktun jarðar, símenntun, sam­hjálp og ótal margt fleira sem kven­ félagskonur vildu koma til leiðar. Þessi vegferð hófst með stofnun Kvenfélags Rípurhrepps í Skagafirði árið 1869. Það sem konurnar lögðu upp með í stofnskrá sinni voru þessi atriði sem ég nefndi hér á undan. Fleiri kvenfélög voru stofnuð á næstu árum, skólar fyrir konur og námskeið í heimilisrekstri og handmennt sáu dagsins ljós og konur þjöppuðu sér saman, kenndu og leiðbeindu hver annarri. Þegar sagan er skoðuð var það Ragnhildur Pétursdóttir sem átti hvað mestan þátt í baráttunni fyrir menntun kvenna og lögbundinni húsmæðrafræðslu. Auðvitað var hún ekki ein en hún dró vagninn. Hún hlaut menntun í hússtjórnarfræðum erlendis og starfaði sem farkennari á vegum Búnaðarfélags Íslands. Á þessum árum var kennt í heimahúsum. Ragnhildur varð síðar fyrsti forseti Kvenfélagasambands Íslands. Frá landsfundi kvenfélagskvenna 1926 var farið með ályktun til Búnaðarfélags Íslands um þörf fyrir aukna menntun kvenna í heimilisstörfum og hússtjórn. Eftir könnun á stöðu heimilisfræðslu hér á landi var nefndarálit lagt fyrir Búnaðarþing árið 1929 sem svo aftur samþykkti að vinna að því að sett yrðu lög um húsmæðrafræðslu. Í samþykkt Búnaðarþings árið 1929

22

segir: „Búnaðarþing telur nauðsynlegt að kvenfélög landsins myndi með sér fastara skipulag og meiri samvinnu um áhugamál sín en verið hefur. Telur það best fara, að stofnuð verði félagssambönd fyrir ákveðna landshluta, sem svo myndi samband fyrir allt landið.“ Nefndin sem undirbjó málið fyrir Búnaðarþing var skipuð Ragnhildi Pétursdóttur, Guðrúnu J. Briem og Sigurði Sigurðssyni búnaðarmálastjóra.

Nefnd þessi boðaði síðan konur til stofnunar landssambands kvenfélaga dagana 21. janúar til 2. febrúar árið 1930.

Mikil áhersla var lögð á að tengja félögin um land allt og koma á fræðslu um rekstur heimilanna í þar til stofnuðum skólum ásamt fleira.

Jafnframt var rætt um skólaeldhús, heimilisiðnað og sölu hans, farkennslu, sýnikennslu, heimilisráðunauta og fleira. Mikil umræða var um fjármál og tengsl við Búnaðarfélagið, hvort landssambandið ætti að vera ein deild í því eða sjálfstætt samband. Fundarritari bókaði eftirfarandi eftir Ragnhildi Pétursdóttur: ...að ekki sæmi að þeir sem barist hafa fyrir sjálfstæði kvenna vilji vera öðrum háðir í þessu tilliti. Konur yrðu sjálfar að gera kröfur til Alþingis, ef þær ætluðu að gera sér vonir um að þeim yrði sinnt. Búnaðarstjóri lýsti því svo yfir 1. febrúar að Kvenfélagasambandið hefði verið stofnað. Konurnar á þessum tíma hafa svo sannarlega verið framsýnar og viljað hafa sjálfstæðið í fyrirrúmi.

Guðrún Þórðardóttir, forseti KÍ og formaður NKF. • Í fyrstu lögum Kvenfélagasambands Íslands segir svo um tilgang sambandsins: Að efla húsmæðrafræðslu og heimilisiðnað í landinu með hvatningu, fjárstyrk og eftirliti. Að koma á samvinnu milli kvenfélaga og kvenfélagasambanda. Sjái félagið sér fært, geti það tekið önnur málefni á stefnuskrá sína. Á þessum árum hefur menntun verið konunum hugleikin og hún er það enn í dag og hefur verið í gegnum áratugina Húsfreyjan 1. tbl. 2020

enda hafa kvenfélagskonur lagt mikið af mörkum í baráttunni um aukna menntun almennt og sérstaklega menntun kvenna. Í gegnum áratugina hefur Kvenfélagasambandið og kvenfélagskonur lagt mörgum málaflokkum lið. Þar mætti nefna heilbrigðismál, uppeldismál, mannúðarmál, jafnréttismál, atvinnu- og launamál, ræktunar- og umhverfismál.

Samvinna kvenfélagskvenna hefur alla tíð verið mikil hvort sem er innan sinna félaga, sambanda eða á sameiginlegum vettvangi. Formannaráðsfundirnir eru öflugar samkonur en þar koma saman formenn héraðssambanda og stjórn KÍ. Þessir fundir eru tvisvar á ári. Þar eru rædd þau mál sem brenna hæst á hverjum tíma. Ályktanir hafa oft verið lagðar fram, sendar á ráðamenn þjóðarinnar og birtar í blöðum og oft verið tekið tillit til þess sem þar er sett fram og vitnað í ályktanirnar á Alþingi.

Landsþing KÍ eru mjög skemmtileg og fróðleg. Þar eru tekin fyrir þau málefni sem brenna á konum á hverjum tíma. Til gamans má nefna að: • á landsþingi árið 1943 var kosin nefnd til að fjalla um réttindamál kvenna og vinna að því að konur fengju sæti á framboðslistum við alþingiskosningar • á landsþingi árið 1977 voru sendar ályktanir um ofneyslu áfengis og eiturlyfja, málefni aldraðra, um unga fólkið og nýtt skattalagafrumvarp • á landsþingi 1994 sem bar yfirskriftina „að vera á varðbergi um hag íslenskra heimila“ voru sendar ályktanir um: byggingu sérhæfðs barnaspítala, endurhæfingu afbrotamanna, eftirlit og rannsóknir á almennum neysluvörum, kynningu á barnasáttmála SÞ, fræðsluefni um ofbeldi og fl.

• á landsþingi 2015 sem bar yfirskriftina „hækkum flugið“ voru sendar ályktanir um vinnu gegn matarsóun, hvatning til unga fólksins að nýta kosningaréttinn, skorað á stjórnvöld að ljúka gerð geðheilbrigðisstefnu og framkvæmdaáætlunar henni tengdri, skorað á yfirvöld menntamála að efla fræðslu í kynjafræðum í grunn- og framhaldsskólum, hvatt til þess að Húsfreyjan 1. tbl. 2020

koma á jafnlaunavottun, hvatning um að bæta málþroska og læsi og nýta hljóðbækur • á landsþingi árið 2018 voru sendar ályktanir þar sem almenningur og stjórnendur verslana voru hvattir til að vinna áfram gegn matar- og fatasóun. „Innkaup þurfa að vera ábyrg“ konur hvattar til að hugsa vel um hjarta sitt og hlusta á það á tímum aukinnar streitu. Sendum einnig hvatningu til stjórnvalda að tryggja aðgengi allra að heilbrigðisþjónustu og styðja og styrkja heilsugæslustöðvar út um allt land. Á þessari upptalningu sést hversu marvísleg málefnin eru sem kvenfélögin láta sig varða en þetta er einungis lítið brot. Landsþing eru nú haldin á þriggja ára fresti. Næsta landsþing verður á sambandssvæði borgfirskra kvenna árið 2021 en síðasta landsþing var á Húsavík sótt af um 200 konum af öllu landinu. Árið 1944, við fjárlagagerð Alþingis, var samþykktur fjárstyrkur til KÍ til að opna skrifstofu og ráða framkvæmdastjóra.

Svafa Þorleifsdóttir kennari var ráðin og átti sú kona stóran þátt í að byggja upp og móta innra starf landssambandsins.

Svafa vann ötullega að tengslamyndun milli sambanda og félaga og sótti aðalfundi héraðssambandanna ásamt stjórnarkonum. Það hefur alltaf verið mikilvægur hluti af starfi skrifstofunnar og stjórnar að vera í góðum tengslum við samböndin og kvenfélagskonur í landinu.

Daglegt starf Það er mikilvægt fyrir samtök eins og KÍ að reka eigin skrifstofu, enda var það mikil lyftistöng fyrir samtökin þegar skrifstofan var opnuð á sínum tíma. Þær konur sem hafa unnið hjá KÍ hvort heldur sem framkvæmdastjórar eða starfsmenn hafa alltaf unnið vel og verið miklar baráttukonur, brunnið fyrir hag kvenfélaganna og framförum í íslensku samfélagi. Á skrifstofuna berast mörg erindi. Alþingi og ríkisstjórn óska eftir áliti frá Kvenfélagasambandinu á ýmsum málum og frumvörpum sem lögð eru fyrir á Alþingi. Fulltrúar frá KÍ sitja í mörgum opinberum nefndum. Í dag eigum við sæti í jafnréttisráði, Öldrunarráði, Kvennasögusafni Íslands, Þjóðbúningaráði, Samstarfsráði um forvarnir og almannaheill /samtök þriðja geirans. Einnig störfum við

náið með Landvernd, Beinvernd, Kvenréttindafélagi Íslands og fleirum. Önnur landssambönd, félög og fyrirtæki hafa gegnum tíðina óskað eftir samvinnu við Kvenfélagasambandið til dæmis við fjáraflanir, fatasafnanir, undirskriftasafnanir og margt fleira. Það nýjasta sem við höfum verið beðnar að taka þátt í er þegar forsætisráðuneytið bað okkur um að skera lýðveldistertuna 17. júní síðastliðnum og í lok síðasta árs vorum við beðnar um að taka þátt í leiksýningu hjá Þjóðleikhúsinu sem fjallað er um á öðrum stað í tímaritinu.

Leiðbeiningastöð heimilanna Kvenfélagasambandið hefur rekið Leiðbeiningastöð heimilanna síðan 1963. Hún er réttnefnd opinber fræðslustofnun og var fjármögnuð með styrk frá Alþingi. Þangað komu þúsundir fyrirspurna, hér á árum áður en þær voru afgreiddar símleiðis, með símbréfum eða viðtölum. Á upphafsárunum unnu heimilisráðunautar og farkennarar við kennslu- og fræðslustörf og ferðuðust þeir víða um landið. Þeir höfðu meðferðis stór ferðakoffort með áhöldum og matvælum.

Starfsmenn Leiðbeiningastöðvarinnar hafa í gegnum árin þýtt og staðfært eða samið fræðslurit um hin margvíslegu efni og sum hafa verið gefin út. Einnig hafa verið gerðar kannanir um neytendamál og svona mætti lengi telja. Í dag er starf Leiðbeiningastöðvar heimilanna fyrst og fremst fólgið í því að svara erindum og gefa ráð og upplýsingar í síma, í tölvupóstum og miðlun efnis á vefsíðu, á fésbókarsíðu Leiðbeiningastöðvarinnar, í Húsfreyjunni og fjölmiðlum. Það kemur alltaf á óvart hvað mikið er um fyrirspurnir til Leiðbeiningastöðvarinnar; unga fólkið notar tölvupóst og fésbókina en þeir sem eldri eru nýta símatímann meira. Bæði karlar og konur nýta þjónustuna.

• Húsfreyjan tímarit KÍ hefur verið gefin út í 70 ár. Í stjórnartíð Guðrúnar Pétursdóttur var loks stofnað til málgagns landssambandsins sem hefur verið farsælt alla tíð og er vinsælt og virt blað í dag. Fjallað var ýtarlega um sögu Húsfreyjunnar í tímaritinu á afmælisári hennar á síðasta ári.

Norrænt og alþjóðlegt samstarf Kvenfélagasamband Íslands er aðili að NKF, norrænu kvennasamtökunum.

Samvinna við norrænar konur hefur verið

23

ríkur og ánægjulegur þáttur í starfi KÍ.

NKF var stofnað 1919 og varð því hundrað ára á síðasta ári. Kvenfélagasambandið gekk ekki í sambandið fyrr en 1969.

Sigríður Thorlacius var fyrst íslenskra kvenna til að gegna formennsku í NKF en það var 1976-1980 og Drífa Hjartardóttir gegndi þessu embætti árin 1996-2000. Kvenfélagasamband Íslands stendur í brúnni í dag og gegnir núverandi forseti Guðrún Þórðardóttir formennskunni. Hún tók við 2016 og verður embættinu skilað á þingi samtakanna í Reykjanesbæ í júní á þessu ári 2020. Kvenfélagasamabandið er aðili að ACWW, Alheimssamtökum dreifbýliskvenna.

Samtakamátturinn Á tímamótum sem þessum er hollt og gott að lita um öxl og spyrja: „Höfum við gengið til góðs götuna fram eftir veg?“ Kvenfélagasamband Íslands hefur stuðlað að aukinni samvinnu kvenna, eflt félagsvitund þeirra og unnið að þeim málum sem félagsheildin hefur ákveðið hverju sinni. Það hefur verið gert með útgáfu á efni, fundum, ráðstefnum og námskeiðum í gegnum árin. Verkefnin sem kvenfélagskonur hafa tekið í fangið hafa bæði verið lítil og stór en með samtakamætti sínum hafa þær komið mörgum góðum og merkilegum málum áleiðis og hafa menntunarmál kvenna, líknar- og menningarmál verið umfangsmest.

Með samtakamætti sínum hafa þær áorkað mörgu og

Engin gleði getur jafnast á við þá að vinna öðrum til heilla sinnt brautryðjendastarfi í mörgum framfaramálum, sem ríki og sveitarfélög hafa svo tekið við.

Gjafir kvenfélaganna til samfélagsins hafa í gegnum árin verið ómetanlegar fyrir íslenskt samfélag. Konur stóðu saman og söfnuðu í Landspítalasjóðinn.

Síðan gáfu kvenfélögin átta milljónir árið 1969 þegar Kvennadeild Landspítalans var stækkuð. Það hafa verið miklir peningar í þá daga. Hægt væri að telja upp margar safnanir og svo allt það sem samböndin og kvenfélögin leggja til sinna samfélaga í formi peningagjafa.

Jafnframt gefa kvenfélagskonur alla sína vinnu, sem í gegnum árin er ómetanlegt framlag bæði fyrir landið allt og svo fyrir nærsamfélög hvers og eins kvenfélags. Árið 2017 kom út BA-ritgerð Rebekku Helgu Pálsdóttur sem heitir, Kvenfélögin og samfélagið, gjafir kvenfélaga til samfélagsins á árunum 2006–2016.

Samkvæmt hennar samantekt voru gjafir kvenfélagana 567 milljónir króna á þessu tíu ára tímabili. Fjárhæðin er mun hærri því að einungis voru í gagnabankanum upphæðir frá 57% kvenfélaga. Séu teknar inn í reikninginn þær upplýsingar sem vantaði og fjárhæðin framreiknuð eru þetta um 1000 milljónir sem kvenfélögin

leggja til samfélagsins á tíu ára tímabili. Á árinu 2018 gáfu kvenfélögin um 65 milljónir til samfélagsins samkvæmt skýrslum. Það er því sannarlega ekki lítið sem kvenfélagskonur leggja til í formi fjármuna fyrir utan alla þá vinnu sem þær sinna sem sjálfboðaliðar fyrir samfélagið.

Félagsskapurinn ómetanlegur Fyrir utan allt sem kvenfélagskonur gefa til samfélagsins er félagsskapur okkar ómetanlegur fyrir okkur konurnar. Í kvenfélagsstarfi öðlast margar konur sína fyrstu reynslu í félagsmálum, sem hefur komið mörgum konum vel þegar þær hafa haslað sér völl á öðrum vettvangi. Í kvenfélögunum skapast þau kynni sem verða að vináttu, vináttu kvenna sem hafa lært að starfa saman, styðja hver aðra ef á bjátar og síðast og ekki síst að gleðjast saman á góðum stundum.

Kvenfélagasamband Íslands og við, kvenfélagskonur, höfum því svo sannarlega gengið götuna til góðs með öllum okkar góðu baráttumálum í gegnun árin með forystu í uppbyggingu betra mannlífs á Íslandi. Verkefnin taka breytingum í takt við breytta tíma, við leggjum okkur fram um að vinna að framfaramálum dagsins í dag og berjast fyrir betri framtíð komandi kynslóða með gildin okkar að leiðarljósi; Kærleikur – Samvinna- Virðing.

Guðrún Þórðardóttir forseti KÍ

Stjórn og varastjórn Kvenfélagasambands Íslands. F.v. Fremri röð: Þórný Jóhannsdóttir varaforseti, Guðrún Þórðardóttir forseti, Bryndís Ásta Birgisdóttir gjaldkeri. F.v. Aftari röð: Björg Baldursdóttir varastjórn, Þuríður Guðmundsdóttir meðstjórnandi, Sólveig Ólafsdóttir varastjórn og Sólrún Guðjónsdóttir ritari.

24

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Ljóðasamkeppni Húsfreyjunnar

Ljóðum fagnað og verðlaun veitt

Á

síðasta ári var efnt til ljóðasamkeppni í tilefni 70 ára afmælis Húsfreyjunnar og var þema keppninnar KONA. Verðlaunaljóðin þrjú birtust í síðasta tölublaði en í þessu og næstu þremur munu birtast samtals tólf ljóð sem dómnefnd taldi einnig úrvalsgóð og verðug birtingar í Húsfreyjunni.

Umsjón: Kristín Linda Jónsdóttir

Verðlaunaafhending fór fram á málþingi Húsfreyjunnar í nóvember og komu þær Guðrún Hannesdóttir sem hlaut fyrstu verðlaun og Kristín Arngrímsdóttir sem hlaut önnur verðlaun og veittu verðlaunum sínum viðtöku en Bergljót Þorsteinsdóttir sem varð í þriðja sæti var fjarverandi. Verðlaunaljóðin þrjú voru lesin upp og þeim fagnað. Síðan var höfundum þeirra ljóða sem valin voru til birtingar og sáu sér fært að mæta á staðinn veitt viðurkenning.

Hátíðarbragur var á og gleði og ánægja með ljóðin og samkeppnina.

Röð þeirra ljóða sem birt verða er tilviljunarkennd og fyrstu ljóðin sem birtast nú eru: Kona í krabbameinsmeðferð eftir Þórgunni Þórarinsdóttur og Opin uppskrift eftir Jónínu Óskarsdóttur. Það er Húsfreyjunni heiður að birta lesendum ný og áhugaverð ljóð til að njóta. Þau eru einnig upplögð til upplesturs á fundum, samkomum og góðum stundum.

Guðrún Þóranna Jónsdóttir, formaður ritnefndar Húsfreyjunnar og framkvæmdastjóri keppninnar, stýrði verðlaunaafhendingunni.

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Kristín Linda ritstjóri afhendir Guðrúnu Hannesdóttur fyrstu verðlaun fyrir ljóðið, þrengir að, sem birtist í síðasta tölublaði.

Guðrún Hannesdóttir og Kristín Arngrímsdóttir sem urðu í fyrsta og öðru sæti í samkeppninni. Bergljót Þorsteinsdóttir sem varð í þriðja sæti var fjarverandi.

Nokkrir þeirra tólf höfunda sem hlutu þá viðurkenningu að ljóð þeirra verði birt í Húsfreyjunni sáu sér fært að mæta og taka á móti viðurkenningu. Öllum þátttakendum í ljóðasamkeppninni er þakkað en 91 ljóð barst í keppnina.

25

Hvetjandi ritsmiðja á bókasafninu

Þórgunnur Þórarinsdóttir Þórgunnur Þórarinsdóttir er fædd Sunnlendingur árið 1941. Hún fluttist svo nokk­urra mánaða gömul norður í Flatey á Skjálfanda og bjó þar til sex ára aldurs en þá lá leiðin suður í Borgarfjörð. Síðar varð Þórgunnur gagnfræðingur frá Gagnfræðaskóla Akureyrar og sótti nám einn vetur við öldungadeild Mennta­skólans á Akureyri. Foreldrar Þór­gunn­ar voru Þórarinn Jónsson kennari og Þuríður Jóhannsdóttir, húsmóðir og kennari. Þórgunnur hefur búið síðustu þrjátíu ár í Reykjavík ásamt eiginmanni sínum Róbert Árnasyni. börnin eru þrjú, löngu uppkomin. Barnabörnin, tvær stúlkur, sem eiga samtals þrjá drengi. Þórgunnur starfaði hjá Vinnumálastofnun frá 1987 til 2008 en hætti þá 67 ára að aldri. „Ég hef lengi dundað við ljóðagerð en þátttaka mín í ritsmiðjunni í bókasafninu í Árbæ í Reykjavík hefur víkkað sjóndeildarhringinn og aukið kjarkinn. Kennararnir, þær Jónína Óskarsdóttir og Kristín Arngrímsdóttir, eiga miklar þakkir skildar fyrir góða leiðsögn og hvatningu án þess hefði ég ekki þorað að senda ljóð í keppnina í Húsfreyjunni,“ segir Þórgunnur.

Kona í krabbameinsmeðferð Hefði ég vængi mundi ég fljúga til landsins þar sem gleðin býr en sorgin flýr fylla lungun af fersku lofti hjartað hamingju og hugann af andagift yrkja síðan ódauðleg ljóð sem lífga við blóðkornin dauðu bæði hvítu og rauðu Þórgunnur Þórarinsdóttir

26

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Ljóðelskur bókaunnandi

Jónína Óskarsdóttir „Ég er fædd í Reykjavík árið 1955, næst­ elst af fimm systkinum. Foreldrar mínir eru Óskar Guðfinnsson sjómaður og Hallveig Ólafsdóttir húsmóðir bæði frá Eyrar­bakka.

Sjálf á ég fjögur uppkomin börn og fjóra fína ömmustráka.

Borgarbókasafnið hefur verið vinnu­ staður minn síðastliðin 19 ár og þar uni ég mér vel með góðum vinnufélögum innan um bækurnar og allt fólkið sem þar kemur. Ég hef meðal annars verið með áhugasaman

leshóp á safninu í átta ár og sé um blómlega ritsmiðju. Ég hef alltaf verið ljóðelsk, hafði gaman af að læra ljóð og kunni Skólaljóðin gömlu næstum utan að. Árið 2011 útskrifaðist ég úr hagnýtri menningarmiðlun frá Há­skóla Íslands og undanfarin ár hef ég stundað mastersnám í ritlist við sama skóla. Ég byrjaði fyrir átta árum að safna viðtölum við konur frá Eyrarbakka sem vonandi munu koma út á bók með tíð og tíma.“

Opin uppskrift Ljóðið átti að vera um þrá; rakan moldarilm, dýjamosa, móskarðshnjúkana, klósiga á bláum himni, þotuför eða vorlegt relluhljóð frá útsýnisflugvél, kaffi undir bárujárnsvegg, dordingla, um sjópoka eða svera upphandleggi, sæsorfin glerbrot eða djúpalónsperlur.

- En upp í hugann kemur bara kökuuppskrift: Hveiti, sykur, egg, lyftiduft, smjör, mjólk, vanilludropar. Þegar frænka mín og vinkona hennar voru ráðskonur á bæ í Borgarfirði þurftu þær að elda án þess að kunna það og baka án þess að vita nokkuð í sinn haus. Þá voru góð ráð dýr. Vinkona frænku minnar átti vinkonu sem var bakaradóttir og í gegnum hana fengu þær grunnefnablöndu sem var uppistaðan í ótal kökur: Jólaköku, sandköku, marmaraköku, brúnköku, bananaköku, döðlubrauð, ávaxtaköku - og svona mætti lengi telja og bóndinn og bóndasonurinn lifðu í vellystingum upp frá þessu - en ljóðið er ekki um það.

Grunnefnið var þannig að það nægði að bæta í kökuna einhverju einu til að hún umbreyttist úr hverjusemer í eitthvað sérstakt; rúsínum í jólaköku, kakó í brúnköku, banönum í bananaköku, döðlum í döðluköku … og svo framvegis.

Mér finnst að mömmu minni hafi alltaf fundist ég vera soldið eins og þetta grunnefni; ég gæti orðið hvað sem mig lysti; ballerína, leikari, húsgagnasmiður, teiknari, málari, kúluvarpari, bóndi, stjarna.

En, var ekki eitthvað sem vantaði? Ekki rúsínur, né kakó, ekki bananar, né döðlur - og þegar ég brýt heilann um það sé ég stundum fyrir mér vínsmakkara sem veltir víninu um munnholið – og kveður upp dóminn: „Fínn árgangur!“ Húsfreyjan 1. tbl. 2020

27

Notaðir þjóðbúningar og þjóðbúningaskart Erum með úrval af þjóðbúningum og þjóðbúningaskarti í umboðssölu.

Tökum að okkur þjóðbúningaskart í umboðssölu.

Myndir og verð á viravirki.is Sími: 692 9440

28

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Kvenfélagskonur

Kvenfélagið Baldursbrá 100 ára Snjólaug Ósk Aðalsteinsdóttir

K

venfélagið Baldursbrá í Glerárþorpi á Akureyri var stofnað í Glæsibæjarhreppi í Eyjafirði 8. júní 1919 og varð því hundrað ára á síðasta ári. Var því fagnað á ýmsan hátt svo sem með kaffisamsæti og gerð nýrra félagsfána.

„Fyrstu árin var starfsemi félagsins aðallega fólgin í launum til aðstoðarstúlku á heimilum í hreppnum, þar sem voru erfiðleikar eða veikindi. Smám saman færðist starfsemin í Glerárþorp þegar það fór að byggjast upp. Starfsemin varð fjölbreyttari, skemmtanir, basarar, tombólur og ýmislegt gert til að safna fé til að styrkja og gefa.

Afmælisárið hefur verið mjög viðburðaríkt. Við heimsóttum hælið á Kristnesi í Eyjafirði, þar sem er nýtt safn um berklana sem voru skæðir um miðja síðustu öld. En þess má geta að kvenfélögin í Eyjafirði áttu stóran þátt í að Kristneshælið var reist á sínum tíma. Á sjálfan afmælisdaginn bauð félagið til kaffisamsætis, í safnaðarsal Glerárkirkju, fyrir félagskonur maka og gesti, þar sem ýmislegt skemmtilegt var á dagskránni.

17. júní er félagið alltaf með kaffisölu í Safnaðarsal Glerárkirkju, en þar höfum við alla okkar félagsaðstöðu. Þá höfum

Þær hafa verið formenn Kvenfélagsins Baldursbrár. F.v.: Sveina Pálsdóttir, Kristín Þor­ steins­dóttir, Katrín Ingvarsdóttir, Sigurveig Bergsteinsdóttir, Snjólaug Ósk Aðalsteins­ dóttir, Hildur Marinós­dóttir, Guðrún Sigurðardóttir og Filippía Sigurjónsdóttir. við einhverja sýningu í leiðinni og á þessu afmælisári voru það íslensku búningarnir.

Við eigum sögu félagsins fyrstu 80 árin í bók sem Guðrún Sigurðardóttir fyrrum

Kvenfélagskonur í Baldursbrá á 100 ára afmælishátíð félagsins.

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

formaður félagsins ritaði og gefin var út á sínum tíma. Fyrir afmælið létum við gera bæði félagsfána og borðfána með merki félagsins Baldursbrá. Í nóvember höldum við basar, það er árlegur viðburður, með brauði og handunnum munum eftir félagskonur. Í desember er svo jóla­fundurinn með hangi­kjöti og tilheyrandi svo sem vera ber.

Kvenfélagskonur í Bald­ urs­brá horfa bjartsýnar fram á veginn og reyna bæði að styrkja og styðja nær­ samfélagið og hlúa að kven­ félagskonunum sjálfum og síðast en ekki síst hafa gaman saman,“ segir Snjólaug Ósk formaður félagsins.

29

Handavinna Húsfreyjunnar Ásdís Sigurgestsdóttir

Vélsaumur og prjón Eftir eins árs hlé hef ég ákveðið að taka að mér Hannyrðaþáttinn í næstu tveimur tölublöðum að minnsta kosti. Ég mun halda mig á svipuðum slóðum og áður og leggja megináherslu á prjónaðar flíkur. Einnig mun ég gera hekli, útsaumi og vélsaumi nokkur skil ásamt ýmsu sem ég held að falli í kramið. Gaman væri að fá hugmyndir frá lesendum um efni í þáttinn.

Verkefnin í þessu tölublaði eru: Duggarapeysa, Ráptuðra, handstúkur og vettlingar. Stúkurnar og vettlingarnir eru með sama munstri og prjónað er eftir sömu grunnuppskrift.

Myndir: Silla Páls

Mig langar að vekja athygli á nýjum orðabókarvef á netinu um íðorð í hannyrðum. Vefurinn tilheyrir stofnun Árna Magnússonar í Íslenskum fræðum og hefur verið í vinnslu í fimm ár. Þær Ásdís Jóelsdóttir, Guðrún Hannele Henttinen

Duggarapeysa – herrastærðir Í þriðja tölublaði 2018 var ég með uppskrift að duggarapeysu í fimm barnastærðum frá 4–12 ára. Sú uppskrift var innblásin af bók eftir Stellu Rhue, hollenskri konu sem hefur rannsakað og skrifað þrjár bækur um prjónahefð sem myndaðist meðal annars í Hollandi, Frakklandi og víðar í sjávarþorpum á vesturströnd Evrópu og á rætur að rekja allt aftur til átjándu aldar. Konur í landi prjónuðu hlýjar peysur á sjómenn þessara þorpa og hvert þorp átti sín munstur og snið. Bækurnar geyma líka merka sögu þessa fólks.

Sjómennirnir notuðu peysurnar allan sólarhringinn, bæði sváfu og unnu í þeim. Því skítugri því betri, því að þær skýldu betur, bæði fyrir vatni og vindum, eftir því sem þær skitnuðu og þófnuðu. Hér á landi voru áþekkar peysur gjarnan kallaðar duggarapeysur en dugga þýðir fiskiskip, skúta, einkum útlend. Þessi uppskrift er keimlík uppskriftinni af barnapeysunni enda innblásin af sömu bók. Ég mæli eindregið með með vönduðum kennslumyndböndum eftir Lene Randorff: https://www.youtube.com/

30

og Herborg Sigtyggsdóttir hafa borið hitann og þungann af vinnunni við að safna saman orðum og hugtökum í prjóni og prjónavinnu í því skyni að samræma orðanotkun. Þar er að finna skýringar og skilgreiningar á ýmsu er varðar prjónavinnu ásamt skammstöfunum og skýringum á þeim. Í mörgum tilvikum er hægt að fletta upp enskum prjónaorðum sem er mikill kostur þegar prjónað er eftir breskum uppskriftum. Fyrir mér er þessi vefur hreinn fjársjóður. https://idordabanki.arnastofnun.is/leit//ordabok/HANNYRDIR. Ég þakka Margréti Nóadóttur fyrir samvinnu og saumaskap á ráptuðrunni, Guðnýju Aðalsteinsdóttur fyrir textayfirlestur, útreikninga og prjónaskap, Sigrúnu Sigurgestsdóttur fyrir prjónaskap og Ragnari Jónssyni fyrir fyrirsætustörf.

Góða skemmtun, Ásdís Sigurgestsdóttir (asdis29@simnet.is)

user/LeneRandorff/videos ef þig vantar aðstoð við tæknileg atriði í uppskriftinni.

Ráptuðra - af fínni gerðinni Af fínni gerðinni segi ég í gríni og á þá við að þessi sé ekki beint ætluð undir vörurnar úr matvörubúðinni heldur í önnur innkaup s.s. föt, bækur, tímarit og annað til að þú þurfir ekki lengur að nota plastpoka en vilt hafa það svolítið flott.

Hún er líka fín fyrir prjónadótið ef þú ferð í prjónakaffi eða saumaklúbb og er nógu stór fyrir möppur og tölvu.

Handstúkur og vettlingar Það má segja að þessi uppskrift sé eins konar 2 fyrir 1 tilboð, þar sem hægt er að velja um að prjóna handstúkur sem koma sér vel við not á snjallsímum. Á nýja vefnum sem getið er um hér á undan er orðið handstúka skýrt þannig: „Prjónaður (eða heklaður) hólkur hafður utan um úlnlið oftast frá þumli og nær mislangt upp á handlegg.

Stundum er prjónað í fyrir þumli og þá ná stúkurnar fram að fingrum.“ Húsfreyjan 1. tbl. 2020

32

Duggarapeysa 34

Ráptuðra Húsfreyjan 1. tbl. 2020

36

Handstúkur Vettlingar 31

Duggarapeysa Herrastærðir: M (L) XL (XXL) Hönnun: Ásdís Sigurgestsdóttir Prjónarar: Ásdís og Sigrún Sigurgestsdætur Ljósmyndafyrirsæta: Ragnar Jónsson Peysan er prjónuð í hring upp að höndum en síðan fram og til baka. Ermarnar eru prjónaðar í hring á sokkaprjóna. Það má líka prjóna þær fram og til baka á hringprjón og sauma þær saman. Bæta þá við 1 S L í byrjun og lok umferðar í saumfar.

Mæli með að nota myndbönd Lene Randorff á www.youtube.com við að sauma ermarnar í og við að prjóna upp lykkjur við hálsmál. Það er líka krækja á myndböndin hennar inni á vefsíðu hennar: www.lillestrik.dk.

Efni og áhöld: Garn: Drops Karisma, litur 21, 50 g, 100 m. Fæst m.a. í Handverkskúnst, Hraunbæ 102a, 110 Reykjavík Garnþörf: 750-800-850-950 g.

Prjónar: Hringprjónar 60 eða 80 cm og sokkaprjónar nr.

3,5 og 4 eða sú prjónastærð sem passar til að fá út rétta prjónfestu.

Prjónamerki eða band til að merkja t.d. hliðar.

Prjónfesta: 22 L á tvöföldu perluprjóni = 10 cm.

Hollráð 1 Þó farið sé eftir uppskrift, þarf oft að laga hana að hverjum einstaklingi fyrir sig. Það er því klókt að setja flíkina upp á 2 hringprjóna og máta öðru hvoru. Það getur þurft að bæta í eða draga úr lykkna- og umferðafjölda til að flíkin passi betur þeim sem hún er ætluð.

Skammstafanir: S = slétt, B = brugðið, L = lykkja/ur, umf = umferð/ir, prj = prjóna/prjónaðu, úrt = úrtaka, auk = útaukning /aukning, merki-L = merkilykkja, 2S+2B = 2 sléttar og 2 brugðnar.

Hollráð 2 Útaukning (auk): Prj þar til 1 L er að prjónamerki, taka upp bandið á milli lykkjnanna og prjóna það snúið þ.e. fara aftan í lykkjuna þannig að það snúist upp á bandið (til að koma í veg fyrir að það myndist gat), prj 2 S, taka upp bandið á sama hátt og prj það snúið. Þetta er gert í báðum hliðum á bol (= 4 L alls) og á undirermi (=2 L alls) í þeim umferðum sem aukið er í.

Bolur: Fitja upp 220 (240) 260 (280) L á hringprjón nr. 3,5 og tengja saman í hring.

1. umf S. 2. umf B. 3. umf S.

32

Prj 6 cm stroff, (2S+2B). Skipta yfir á prj nr. 4. Merkja hliðar með prjónamerki, annars vegar í byrjun umf og hins vegar þegar prjónaðar hafa verið 110 (120) 130 (140) L. Prjóna eftir munsturteikningu. Útaukningar eiga að falla inn í munstrið jafnóðum. Þegar bolurinn mælist 15 cm er aukið út um 1 L hvorum megin við prjónamerki í báðum hliðum (= 4 L alls hverju sinni) sjá HOLLRÁÐ 2 og síðan með 8 cm millibili alls 3 sinnum (= 232 (252) 272 (292) L á prjóninum) eða þar til bolurinn mælist 45 (47) 48 (49) cm eða sú sídd sem hentar hverjum og einum.

Nú skiptist bolurinn í bak- og framstk og eru stykkin prjónuð fram og til baka með tvöföldu perluprjóni, alls 116 (126) 136 (146) L á hvoru stk.

Bak = 116 (126) 136 (146) L. Prj fyrstu og síðustu lykkju umf S alla leið. Móta handvegi með því að fella af í hverri umf þannig: 3 L 1 sinni, 2 L, 3,4,4,4 sinnum og 1 L, 2,3,3,3 sinnum hvorum megin (= 94 (98) 108 (118) L eftir á prjóninum).

Fella af 28 (30) 30 (32) miðjulykkjur fyrir hálsmáli þegar prjónaðir hafa verið 66 (67) 69 (71) cm frá fit og prj hvora öxl fyrir sig.

Fella að auki af við hálsmál 2 L 2,2,2,2 sinnum og 1 L 0,0,2,4 sinnum (= 29 (30) 33 (35) L eftir, fella þær af. Prjóna hina öxlina eins, nema speglaða.

Sídd alls, mæld frá fit að öxl við hálsmál =68 (69) 70 (72) cm.

Framstykki: 116 (126) 136 (146) L. Prj fyrstu og síðustu lykkju umf S alla leið. Móta handvegi með því að fella af í hverri umf þannig: 4 L 1 sinni, 2 L, 2,2,3,4 sinnum og 1 L, 3,6,6,6 sinnum hvorum megin (= 94 (98) 104 (110) L eftir á prjóninum). Þegar prjónaðir hafa verið alls 59 (60) 62 (64) cm frá fit eru 18-20-20-22 miðjulykkjur felldar af fyrir hálsmáli. Prj hvora hlið að öxl fyrir sig. Fella af í byrjun hverrar umf frá hálsmáli 3, 3, 2, 1 L (= 9 í allt) hvorum megin á öllHúsfreyjan 1. tbl. 2020

um stærðum. Þegar framstykki er orðið jafnhátt baki eiga að vera (= 29 (30) 33 (35) L á hvorri öxl, fella þær af. Prj eins hinum megin nema speglað.

Hollráð 3 Það er hægt að loka axlarsaumum á að minnsta kosti þrjá vegu. Sauma þá saman, þá er fellt af fyrst og saumað frá röngu innan við affellinguna, lykkja þá saman eða prjóna þá saman og fella af jafnóðum. Oftast prjóna ég axlastykkin saman, það er bæði einfaldur og fallegur frágangur og svo teygist öxlin ekki mikið. Ég tel að á þessari peysu sé fallegra að fella af og sauma saman því að perluprjónið kemur betur út með þeirri aðferð.

Ermar: Fitja upp 52 (56) 56 (56) L á sokkaprjóna nr. 3,5 og tengja í hring.

1. umf S. 2. umf B. 3. umf S. Prj 8 cm stroff (2S+2B). Skipta yfir á prj nr. 4, setja prjónamerki í byrjun umf (= miðja á undirermi). ATH. Á munsturbekk nr. 5 talið frá stroffi, þarf að telja munstrið út frá miðju á yfirermi svo að það verði fallegt og eins á báðum ermum. Prj eftir munstri þar til ermin mælist 12 cm, auka þá út um 1 L í byrjun og 1 L í lok umf, sjá HOLLRÁÐ 2 útaukning. Auka út á sama hátt með ca. 2,5 cm millibili, alls 12, 14, 14, 16 sinnum. Prjóna útauknu lykkjurnar inn í munstrið jafnóðum. Alls eru 76 (84) 84 (88) L á erminni þegar byrjað er að móta handveg og prj ermina fram og til baka. Þegar ermin mælist 49 (50) 51 (52) cm eru 4 L felldar af í byrjun umferðar eftir það er ermin prj fram og til baka á hringprjón. Fella jafnframt af í byrjun hverrar umf 2 L 3-3-3-4-4 sinnum og 1 L 2-2-3-3-4 sinnum og síðan 2 L í hverri umf þar til ermin mælist 59 cm. Fella þá af 3 L 2 sinnum í hverri umf og fella síðan af þær L sem eftir eru frá réttu. Ermin mælist nú ca. 61 cm. Prjóna aðra ermi eins.

Frágangur: Sauma axlir saman rétt innan við affellingu. Sauma ermar í frá réttu, sjá myndbandið: Sy et ærme på, á youtube.com.

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

33

Ráptuðra - af fínni gerðinni Samvinnuverkefni Ásdísar Sigurgestsdóttur og Margrétar Nóadóttur. Í töskuna er hægt að nota alls konar efni en ég mæli með því að hafa það ekki of þunnt. Hæfilega þykkt húsgagnaáklæði kemur vel til greina og ýmis gardínuefni líka. Ekki væri nú verra ef hægt væri að finna eitthvert gamalt efni í geymslum, hjá Rauða krossinum eða öðrum búðum sem selja gamalt dót og endurnýta það. Aldrei nóg gert af því.

Efnisþörf er 60 cm m.v. 140 cm á breidd.

Bönd í höldur, 3 m, ca. 4 cm breið.

Tilbúin er taskan 40 cm á hæð og 35 cm á breidd. Hún er saumuð saman á hliðum og botni en áður eru vasi og band saumuð á framstykkið og bandið á bakstykkið. Í lokin er fallegt að stinga ca. 1 cm kant til að móta og styrkja töskuna betur.

Snið: Taska: 2 stk 52,5 cm á hæð og 50 cm á breidd.

Vasi: 30 cm á hæð og 20 cm á breidd.

Bönd: 3 m (2 stk 146 cm löng ca. 4 cm breið).

1. Byrja á að brjóta inn af efri brún vasans, fyrst 1 cm og síðan 4 cm og stinga í vél.

2. Brjóta inn af efri brún fram- og bakstykkis, fyrst 1 cm og svo 4 cm. Merkja miðju. Stinga niður í vél, ATH. þó ekki nema ca. 28 cm í miðju (þ. e. aðeins út fyrir þar sem böndin eiga að koma) og skilja eftir ca. 12 cm opna í hvorri hlið. Þetta er gert til að ná fallegri frágangi á efri brúninni þegar hliðarnar eru saumaðar saman.

3. Nú er vasinn nældur á sinn stað með títuprjónum, þ.e. á miðju framstykkinu, 13 cm neðan við efri brún stykkisins.

50 cm

4 cm 4 cm 16 cm 40 cm

4 cm 35 cm

34

m

6c

4. Síðan eru böndin næld á sinn stað, þ.e. 8 cm frá miðjumerkingu. Þau liggja því yfir hliðar vasans (sem nær ca.

2 cm undir þau) og lokar þeim, um leið og böndin eru stungin. Sjálfar höldurnar eru 50 cm langar á þessari tösku þannig að hægt er að setja hana upp á öxlina.

5. Stinga nú böndin í vél, 2–3 mm innan við ytri brúnum þeirra.

6. Stinga böndin á bakhliðina á sama hátt. Það er mjög mikilvægt að handföngin sjálf séu nákvæmlega jafn löng.

7. Til að styrkja böndin við efri brún töskunnar er fallegt, en þó ekki nauðsynlegt, að sauma ferning með krossi inni í, sjá teikningu.

8. Leggja nú fram- og bakstykki saman, réttu á móti réttu og sauma poka, þ.e. sauma saman hliðar og botn með 1,5 cm saumfari og sikksakka hvort saumfar fyrir sig.

4.

Byrja hér

1.

2.

3.

4 cm breitt band

9. Nú er hægt að ljúka við að stinga það sem eftir er af efri brún töskunnar.

10. Teikningin sem fylgir sýnir hvernig hornin á botninum eru mótuð. Þversaumurinn á hornin er hér 12 cm, þ.e. botninn er 12 cm breiður. Þegar búið er að sauma hann er hornið klippt af ca. 1 cm frá saumnum.

6 cm

6 cm

Hollráð Það er gott myndband inni á youtube.com sem heitir: 3 methods for boxing the corners on a bag sem sýnir betur en mörg orð, þrjár aðferðir við að móta og sauma botn. Aðferð 1 og 2 eru sitthvor aðferðin að sömu niðurstöðu. Það er þó jafnvel betra hér að fletja saumana út, heldur en að leggja þá sitt á hvað. Mæli ekki með aðferð 3 í þessu verkefni.

11. Til að taskan verði gerðarlegri er fallegt að stinga rétt rúmlega 1 cm brot (einskonar ramma) á hliðar og botn.

Mæla 6 cm frá hliðar- og botnsaumum til að mynda brotið, næla það vandlega með títuprjónum og stinga í vél.

Einfaldast fannst okkur að byrja á að sauma þessa kanta frá efri brún töskunnar og niður þar til ca. 1 cm er eftir, sauma síðan á sama hátt ofan frá, á öllum hliðum og að lokum botninn allan hringinn. Þetta þýðir nokkurn frágang í höndunum á endum neðst í hornunum, en það telur maður nú ekki eftir sér ef maður vill hafa það flott!

m

6c

12

cm

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

35

Handstúkur Vettlingar Hönnun: Ásdís Sigurgestsdóttir Prjónari: Guðný Aðalsteinsdóttir Efni og áhöld: Garn: Sandnes Garn, LANETT, litur 4321, fölbleikur.

Garnþörf: Handstúkur 50 g, vettlingar 50 g.

Prjónar: Sokkaprjónar nr. 2,75 / 3 eða sú prjónastærð sem passar til að fá út rétta prjónfestu.

Prjónamerki.

Prjónfesta: 26 L á sléttu prjóni = 10 cm.

Skammstafanir: S = slétt, B = brugðið, L = lykkja/ur, umf = umferð/ir, prj = prjóna/prjónaðu, Ó = lykkja tekin óprjónuð, úrt = úrtaka, auk = útaukning, merki-L, merkilykkja. Útaukning fyrir þumli: Auka út um 1 L með því að slá upp á og prj síðan uppsláttinn í næstu umf snúinn, láta snúnu lykkjuna ýmist vísa til hægri eða vinstri, sjá mynd.

Hollráð Ef þú prjónar mjög laust er ráðlegt að nota hálfu númeri fínni prjóna og ef þú prjónar mjög fast skaltu velja hálfu númeri grófari prjóna en gefið er upp til að fá rétta stærð.

Prj munstur yfir 2. og 3. prjón (handarbak), sjá mynd 1, yfir næstu 36 umf en byrja jafnframt að auka út fyrir þumli í 3ju umf 1. munstureiningar þannig: Prj fyrstu 3 prjóna umferðarinnar eins og áður.

4. prjónn: Prj 2 S, slá uppá, 2 S, slá uppá, S út prjóninn.

Sjá teikningu á bls. 37. Í næstu umf er fyrri uppslátturinn prjónaður snúin og látin vísa til vinstri (prj aftan í hann snúinn) og sá seinni látin vísa til hægri (prj framan í hann snúinn). Svona er þetta gert í 18 næstu umf og um leið eykst lykkjufjöldinn á milli útaukninganna, sjá mynd 2. Enda með 20 L á þumli, þræða þær upp á band og geyma.

Halda áfram með þær 48 lykkjur sem eftir eru og prjóna áfram munstur þar til komnar eru 6 munstureiningar.

Eftir að munstri er lokið eru næstu umferðir prjónaðar þannig: 1. umf: S. 2. umf: B. 3. umf: S. 4., 5. og 6. umf B. Fella af frá röngu.

Handstúkur með löngu stroffi

Munsturtákn

Hægri handstúka: Fitja upp 60 L og tengja í hring. Prj 2 umf S. Prj stroff, 2S+3B. Þegar stroffið mælist u.þ.b. 7 cm er fækkað um 1 B (= prj 2 B saman) í annarri hverri brugðnu „raufinni“ frá 3 B í 2 B (= 54 L eftir). Prj 4 cm í viðbót og prj þá 2 B saman í „hinni hverri brugðnu raufinni“ (= 48 L eftir). Prj 2 cm í viðbót (2S+2B). Umferð byrjar í miðjum lófa.

1. umf eftir stroff: S. 2. umf: B. S 3. umf: S. 4. umf: B. B Slá upp á 2 S saman 1 Ó, 1 S, steypa Ó yfir 2ja lykkju kaðall, vísar til vinstri 2ja lykkju kaðall, vísar til hægri Útaukning sem hallar til hægri Útaukning sem hallar til vinstri

36

Vinstri handstúka: Prjóna eins og hægri handstúku nema byrjað er að auka út fyrir þumli með því að slá upp á undan 9. og 11. L á fyrsta prjóni umferðar. Þumall: Skipta lykkjunum 20 upp á sokkaprjóna, taka nýjan enda, prjóna upp 2 L aftan við þumalinn (= 22 L á þumli í fyrstu umf). Prj næstu 2 cm S og síðan 1 umf B, 1 umf S og 2 umf B. Fella af frá röngu. Ef þér finnst þumallinn of víður fremst er ágætt að fækka lykkjum um 1-3 í síðustu sléttu umferðunum.

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Vettlingar Hægri vettlingur: Fitja upp 48 L og tengja í hring. Prj 2 umf S. Prj ca 6 cm stroff, 2S+2B. 1. umf eftir stroff: S. 2. umf: B. 3. umf: S. 4. umf: B. Prj munstur yfir næstu 60 umf (10 munstureiningar) en byrja jafnframt að auka út fyrir þumli í 3ju umf 1. munstureiningar þannig: Prj fyrstu 3 prjóna umferðarinnar eins og áður.

4. prjónn: Prj 2 S, slá uppá, 2 S, slá uppá, S út prjóninn. Sjá mynd. Í næstu umf er fyrri uppslátturinn prjónaður snúin og látin vísa til vinstri (prj aftan hann snúinn) og sá seinni látin vísa til hægri (prj framan í hann snúinn). Svona er þetta gert í 18 næstu umf og um leið eykst lykkjufjöldinn á milli útaukninganna. Enda með 20 L á þumli, þræða þær upp á band og geyma.

Halda áfram með þær 48 L lykkjur sem eftir eru og prjóna áfram munstur þar til komnar eru 10 heilar munstureiningar, þá er byrjað að taka úr. Úrtaka: Umferð byrjar í miðjum lófa. Jafnframt úrtöku er prjónað áfram munstur og það aðlagað úrtökunni.

1. prjónn: S þar til 3 L eru eftir, 2 S saman, 1 S. 2. prjónn: 2 S, 2 B saman, prj munstur út prjóninn.

3. prjónn: Prj munstur þar til 4 L eru eftir, 2 B saman, 2 S. 4. prjónn: 1 S, 1 Ó, 1 S, steypa Ó yfir, S út prjóninn.

Tekið er úr í 1., 3. og 5. umf, 2. 4. og 6 umf eru prjónaða án úrtöku. Síðan er tekið úr í hverri umf þar til 4 L eru eftir á hverjum prjóni (= 16 L). Prj saman 2 og 2 í næstu umf og draga bandið í gegnum síðustu 8 L. Vinstri vettlingur: Prjóna eins og hægri vettling nema byrjað er að auka út fyrir þumli með því að slá upp á undan 9. og 11. L á fyrsta prjóni umferðar. Þumall: Skipta lykkjunum 20 upp á sokkaprjóna, taka nýjan enda, prjóna upp 2 L aftan við þumalinn og tengja í hring (= 22 L á þumli í fyrstu umf). Prj S næstu u. þ. b. 5 cm S, en gott er að máta áður en byrjað er að loka þumlinum. Taka úr þannig: Prj 2 og 2 L saman í næstu tveimur umf. Klippa bandið frá og draga það í gegnum þær L sem eftir eru.

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

37

Málþing Húsfreyjunnar

Við þurfum að spinna áfram þennan þráð Kristín Linda Jónsdóttir Eins og fram hefur komið í Húsfreyjunni var haldið veglegt málþing í tilefni af 70 ára afmæli tímaritsins þegar síðasta tölublað sjötugasta árgangs kom út í nóvember. Það er skemmst frá því að segja að mjög vel tókst til, málþingið var fjölmennt, áhugavert, hvetjandi og skemmtilegt.

Margar hendur komu að undirbúningi og skipulagi málþingsins, útgáfustjórn Húsfreyjunnar og ritnefnd leidd af Guðrúnu Þórönnu Jónsdóttur. Jenný Jóakimsdóttir, starfsmaður KÍ, Guðrún Þórðardóttir, forseti Kvenfélagasambands Íslands og Kristín Linda Jónsdóttir rit­ stjóri sem skipulagði dagskrá þingsins.

Guðrún Þórðardóttir, forseti KÍ, setti mál­þingið og Þórný Jóhannsdóttir vara­ forseti var dagskrárstjóri.

Aðalerindi málþingsins flutti Kristín Linda Jónsdóttir ritstjóri og fjallaði um útgáfu tímaritsins í 70 ár og mikilvægi þess að kvenfélagskonur héldu ótrauðar áfram að spinna þann mikilvæga þráð sem Húsfreyjan væri í lífi og sögu íslenskra kvenna. Í erindi Kristínar Lindu kom fram að hún teldi engar líkur á öðru en Húsfreyjan ætti framundan langa lífdaga enda ljóst að þótt netmiðlar hafi haslað sér völl nýtur fólk um allan heim þess að fá í hendur lesefni, lesa og njóta fallegra vandaðra tímarita. Hún kvaðst sem kvenfélagskona telja það fullvíst að íslensk kvenfélög mundu áfram blómstra og kvenfélagskonur hafa metnað og dug til að hlúa að og efla tímarit sitt Húsfreyjuna. Það væri mikilvægt ekki aðeins fyrir kven­félagskonur heldur allar íslenskar konur og samfélagið. Því næst tók til máls Kristín Ást­geirs­ dóttir, sagnfræðingur og fyrr­um fram­ kvæmda­stjóri Jafnréttis­stofu. Hún fjall­aði um það hvaða konur hefðu gegnum tíðina

38

Guðrún Þórðardóttir, forseti Kvenfélagasambands Íslands, og Kristín Linda Jónsdóttir, ritstjóri Húsfreyjunnar, tóku á móti gestum.

Þær eru sex konurnar sem eru núlifandi og hafa starfað sem forsetar Kvenfélagasambands Íslands og allar mættu þær á málþing Húsfeyjunnar og eru hér ásamt ritstjóra tímaritsins. Þær eru f.v.: Guðrún Þórðardóttir, forseti KÍ, Stefanía María Pétursdóttir, Drífa Hjartardóttir, Kristín Linda Jónsdóttir ritstjóri, Helga Guðmundsdóttir, Una María Óskarsdóttir og Sigurlaug G. Viborg.

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

verið valdar sem viðmælendur í tímaritið og hvernig það val endurspeglaði áherslur á hræringar í samfélaginu á hverjum tíma. Þá flutti erindi Guðrún Hallgrímsdóttir matvælaverkfræðingur og fjallaði um hvernig Húsfreyjan varðveitir mikilvægan hluta af matarsögu þjóðarinnar og hefur ætíð verið í takt við tímann, fræðandi og áhugaverð varðandi næringu, uppskriftir og fæðuval.

Jóhanna Erla Pálmadóttir verkefna­ stjóri hjá Textíl­ miðstöð Íslands fjallaði um handavinnusöguna eins og hún birtist í Húsfreyjunni síðastliðin sjötíu ár og allan þann hafsjó vandaðra uppskrifta af handavinnu hvers konar má finna í öllum þessum sjötíu árgöngum allt frá útsaumsmunstri í fyrsta tölublaði til heklaðs snuddubands þessa árs.

Rakel Þórðardóttir sunnlensk kven­ félags­kona fjallaði í léttum dúr um gildi kven­félaga og tímaritsins Húsfreyjunnar og leit til framtíðar um tækifæri og verkefni.

Þuríður Sigurðardóttir söngkona sem, eins og hún sjálf komst að orði, var fengin til að koma og syngja fyrir gesti vegna þess að hún er sjötug eins og Húsfreyjan.

Söng hún dásamlega fyrir gesti og hreif alla með sér í standandi lófaklappi og fjöri í lokalaginu: „Ég á mig sjálf!“ Á málþinginu voru kynnt úrslitin í ljóðasamkeppni Húsfreyjunnar, verðlaun veitt og verðlaunaljóðin þrjú sem birtust í nóvembertölublaðinu lesin upp. Ljóða­ samkeppnin, sem var í umsjá Guðrúnar Þórönnu Jónsdóttur, formanns ritnefndar Húsfreyjunnar, tókst í alla staði mjög vel. Þátttakan fór fram úr björtustu vonum og mörg áhugaverð ljóð bárust. Verður úrval úr þeim birt í tölublöðum þessa árs.

Að málþinginu loknu var efnt til veislu sem Ásdís Hjálmtýsdóttir, húsfreyja Hallveigarstaðar, sá um. Veisluréttum hennar og matargerð eru gerð nánari skil í matarþætti þessa tölublaðs. Í beinu framhaldi af málþinginu var

efnt til jólafundar Kvenfélagasambands Íslands sem haldinn er ár hvert á Hallveigarstöðum. Guðrún Þórðardóttir, forseti Kven­ félagasambandsins stýrði jóla­­ fundinum, flutti áhugverða og já­ kvæða hugvekju og stjórnaði happ­drætti. xxx Einnig var úthlutað úr Minningarsjóði Helgu M. Pálsdóttur en nánar er fjallað um það á öðrum stað í tímaritinu. Silla Páls, ljós­­myndari Hús­freyjunnar, til fjölda ára var á staðnum og myndaði há­ tíð­ina á sinn einstaka hátt. Það voru þakklátar og bjartsýnar konur sem héldu glaðar heim á leið í lok málþings. Þakklátar öllum þeim fjölda kvenna sem hafa lagt tímaritinu Hús­ freyjunni lið í sjötíu ár og bjartsýnar á að fram­­undan væru spennandi tímar þar sem Hús­freyjan ætti sinn sess, virðingu og vinsældir sem tímarit Kven­ félaga­ sambands Íslands og allra Íslendinga.

Þuríður Sigurðardóttir, söngkona og myndlistarmaður, er jafnaldra Húsfreyjunnar.

Hún söng nokkur af sínum vinsælustu lögum við undirleik Pálma Sigurhjartarsonar og hreif allan salinn með sér í gleði og söng.

málþingi Þær fluttu erindi á lda Hu .: Húsfreyjunnar f.v ttir, Ragnheiður Árnadó , Guðrún tir ót Jóhanna Pálmad ín ist Kr Hallgrímsdóttir, l ke Ra Ástgeirsdóttir og Þórðardóttir.

Kristín Linda Jónsdótti r, ritstjóri Húsfreyjun nar, flutti aðalaerindi málþi ngsins um útgáfu og sög u Húsfreyjunnar í 70 ár.

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Þórný Jóhannsdóttir, varaforseti Kvenfélagasambands Íslands, var dagskrárstjóri málþingsins og fórst það faglega og vel úr hendi.

39

Það var þéttsetinn veislusalurinn í Kvennaheimilinu Hallveigarstöðum á málþingi Húsfreyjunnar

40

Glatt á hjalla á málþingi Húsfreyjunnar

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Minningarsjóður Helgu M. Pálsdóttur

Inga Líf hlaut styrkinn

Í

afmælishófi í tilefni 70 ára útgáfu Húsfreyjunnar og jólafundar Kvenfélagasambandsins 15. nóvember var úthlutað styrk úr Minningarsjóði Helgu M. Pálsdóttur.

Minningarsjóðurinn var stofnaður sam­ kvæmt ákvæði í erfðaskrá Helgu M. Páls­dóttur, 25. ágúst 1987. Hlutverk sjóðsins er að styrkja ungar konur til framhaldsnáms, sbr. 3. grein stofnskrár hans. Að þessu sinni var veittur einn 250.000 króna styrkur. Það var Inga Líf Ingimarsdóttir sem hlaut styrk að þessu sinni. Inga Líf stundar nú nám í fatatækni og hyggur á frekara nám sem klæðskeri.

Sjóðurinn hefur úthlutað styrkjum til kvenna í ólíkum námsgreinum, svo sem textíl, félagsvísindum, harmoniku­leik, íþrótta­fræðum, viðskiptafræði, guð- og trúarbragðafræði, brúðulist, náms- og kennslufræði, hagnýtri menningar­miðlun, safnafræði, eðlisfræði, þróunar­ fræði og talmeinafræði. Í skipulagsskrá fyrir minningarsjóð Helgu M. Pálsdóttur er tilgreint að hlutverk sjóðsins sé að styrkja ungar námskonur til framhalds­ náms. Kvenfélagasambandi Íslands veittist sá heiður að taka við vörslu sjóðsins og rekstri árið 1998. Kvenfélagasambandið úthlutaði

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

í fyrsta sinn úr sjóðnum árið 2005. Fimm konur hlutu þá styrki og var það í fyrsta sinn sem styrkir voru veittir úr sjóðnum. Að þessu sinni var ákveðið að veita einn styrk og styrkja Ingu Líf Ingimarsdóttur.

41

Matarþáttur Húsfreyjunnar

Húsmóðir Hallveigarstaða Ásdís Hjálmtýsdóttir Kæru lesendur Nú verður sú breyting á fyrirkomulagi matarþáttar Húsfreyjunnar að ritstjóri tímaritsins sér um þáttinn á þann hátt að miðla til ykkar uppskriftum og fróðleik frá mismunandi viðmælendum hverju sinni. Þannig gefst tækifæri til að koma á framfæri mismunandi hugmyndum í mat og matargerð og kynnast um leið ögn fólkinu sem gefur uppskriftirnar. Matreiðsluþættirnir verða því fjölbreyttir og persónulegir.

Njótið vel Kristín Linda ritstjóri

Texti: Kristín Linda Jónsdóttir · Myndir: Silla Páls og úr einkasafni

Að þessu sinni eru það uppskriftir Ásdísar sem bjóðast lesendum í matarþætti Húsfreyjunnar. Hún sér um veitingar í veislusal Hallveigarstaða og er matráður á leikskólanum Dvergasteini.

Kvennaheimilið Hallveigarstaðir við Túngötu, í miðbæ Reykjavíkur, er í eigu Kvenfélagasambands Íslands, Bandalags kvenna í Reykjavík og Kvenréttindafélags Íslands. Á neðstu hæð hússins er skrifstofa Kvenfélagasambands Ísland og veislusalur sem félagasamtökin í húsinu nýta til veislu- og fundahalda en salurinn er auk þess leigður út. Ásdís hefur árum saman séð um veisluþjónustu í húsinu og víðar og margar kvenfélagskonur og aðrir gestir Hallveigarstaða hafa notið afar bragðgóðra og myndarlegra veitinga hennar þar. Auk þess rekur Ásdís, sem er matsveinn að mennt, veisluþjónustu og hefur gert í áratugi og farið víða, bæði á höfuðborgarsvæðinu og um allt land til að sjá um veislur. Á virkum dögum eldar Ásdís fyrir börn og starfsfólk á leikskólanum Dvergasteini sem er í vesturbæ Reykjavíkur og hefur gert frá því haustið 2004. Ásdís, sem er fædd 1954, ólst upp í vesturbæ Reykjavíkur hjá foreldrum sínum Hjálmtý E. Hjálmtýssyni, bankamanni og söngvara, og Margréti Matthíasdóttur, húsmóður og söngvara. Hún er elst sinna systkina en þau eru: Sigrún/ Diddú, Lucinda, Matthías, Jóhanna Steinunn, Arnar Gunnar og Páll Óskar. Ásdís segir þau systkinin fædd á 16 árum og Palli sé langyngstur, sex árum yngri en Arnar Gunnar. Það hafi sannarlega oft verið glatt á hjalla á heimilinu og alla

42

tíð mikið sungið. Ásdís söng sjálf árum saman í Kvennakór Reykjavíkur eða allt þar til hún settist á skólabekk í Hótelog veitingaskóla Íslands í Menntaskólanum í Kópavogi en þaðan lauk hún prófi sem matsveinn árið 2008 þá 54 ára. Ásdís hefur alla tíð verið sjálfstæð kona. Hún á einn son Inga Þór sem er körfuboltaþjálfari, kvæntur og á þrjú börn.

Hún var aðeins 18 ára þegar hún eignaðist einkasoninn, nýbúin að ljúka gagnfræðaprófi. Svo tók vinnan við og hún starfaði í flutningabransanum, eins og hún orðar það sjálf.

Fyrst í 30 ár á skrifstofu hjá Landflutningum og síðar Vöruflutningamiðstöðinni. „Haustið 2004 spurði vinkona mín sem þá var leikskólastjóri hvort ég vildi ekki koma og elda nokkra daga í leikskólanum. Það vantaði kokk. Ég hugsaði með mér að ég gæti svo sem alveg gert það. Svo var bara svo gaman að ég er ekki hætt enn. Það er svo gaman að gefa börnum að borða. Þau eru hrein og bein og segja eins og þeim finnst og glöð þegar þau eru ánægð með matinn, sem er nú oftast. Aftur á móti fékk ég smá áfall yfir öllu sérfæðinu sem þarf að sjá um og ég kunni ekkert á. Það varð til þess að ég fór á námskeið í MK og fjórum árum seinna útskrifaðist ég sem matsveinn. Það tekur á að setjast á skólabekk, fullorðin konan svona með öllu hinu. Maður gerir kröfur til sjálfs sín á þessum aldri, vill helst fá níu eða tíu, svo já þetta var mikil vinna en líka gefandi og uppbyggileg. Ég hef alltaf verið að sjá um veislur fyrir fólk, ég er svo félagslynd og hef gaman af að hitta fólk og vera innan um það og líka að gera mat svo að það passar mér vel. Ég er því með veisluþjónustu og fólki er velkomið að leita til mín. Ég hef nú aldrei auglýst en samt haft alveg nóg að gera. Ásta Hjálmtýsdóttir föðursystir mín var listakokkur og sá um ráðherraveislur og alls konar fínar veislur hér á árum áður. Ég lærði mikið af henni og fleiri í fjölskyldunni eru flinkir að elda svo að þetta er mér líka í blóð borið. Annars finnst mér stundum eins og Ásta heitin sé að elda gegnum mig, þegar ég fæ snilldarhugmyndir bara svona upp úr þurru og þá kemur þetta dásamlega Ástubragð í matinn,“ segir Ásdís brosleit. Ásdís segir að eitt af því sem hún hafi sett í forgang í lífinu í seinni tíð séu ferðalög og allra skemmtilegast finnst henni að fara í siglingar. Þau hafi til dæmis farið sex af sjö systkinunum í siglingu í Karabíska hafinu og hópurinn þeirra allur hafi talið 33. Þegar hún var fimmtug hélt hún stórHúsfreyjan 1. tbl. 2020

veislu og leigði heilt félagsheimili fyrir viðburðinn enda mættu um fjögur hundruð manns. Þá frábað hún sér gjafir nema þá helst framlag í ferðasjóð og fór svo ásamt fleirum í siglingu um Karabíska hafið. Fyrir tveimur árum fór hún svo í siglingu um Miðjarðarhafið og Gríska eyjahafið. Það segir Ásdís einstakt ferðalag og ráðleggur öllum að setja slík ævintýri í forgang eigi þeir kost á því. Í haust fór Ásdís svo aftur í siglingu í Karabíska hafinu enda segir hún að svona siglingar séu alveg frábær frí og ferðamáti.

Veisluréttirnir sem Ásdís gefur lesendum Húsfreyjunnar uppskrift að hafa verið afar vinsælir bæði á veisluborðinu í veitingasal Hallveigarstaða og í veisluþjónustu Ásdísar. Þeir eru bæði kaffiréttir sem henta vel í hvers konar veislur og veislupartýrétti.

Ásdís Hjálmtýsdóttir við eitt af fjölmörgum veisluborðum sem hún hefur séð um á Hallveigarstöðum.

Flatkökur að hætti Ásdísar „Ég er mjög sérvitur á flatkökur og hvernig ég ber þær fram. Ég kaupi Bónusflatkökur, og takið nú eftir, á mánudögum, þá eru þær örugglega nýjar og bókstaflega volgar í búðinni. Ég smyr þær strax með smjöri og það á að nota vel af smjöri, það þarf og er gott. Svo sníð ég hangikjötið á partinn og klippi með skærum það sem út af stendur á sneiðinni, nota það svo til að fylla fallega upp í á næstu köku. Sem sagt enga sóun. Síðan sker ég hvorn helming í þrjá parta og raða þeim í hring, um það bil þrjá hringi á hvern kringlóttan bakka. Ég set strax, áður en ég byrja að raða, skál á fæti í miðjuna fyrir salat. Svo þegar allar kökurnar eru komnar á bakkann plasta ég mjög vel þannig að ekkert loft komist að. Þá frysti ég bakkann með öllu saman. Svo að morgni þess dags sem veislan er tek ég bakkann úr frysti og læt herlegheitin þiðna í plastinu. Það tekur svona dag að þær þiðni og gæti því þurft að taka þær út kvöldið áður eftir því hvenær á að snæða þær. Svo bý ég til hið ómissandi og vinsæla baunasalat og set í skálina. Í salatinu er ein dós, 250 g Gunnars majónes, venjulegt, ekki fituskert og ein hálfdós gulrætur og grænar baunir frá Ora. Þessi hlutföll smellpassa og svo fer það eftir fjölda fólks hvort ein uppskrift dugar eða þarf að gera nokkrar.“ Þess má geta að þessi aðferð og samsetning er afar falleg á borði, tekur minna pláss en að raða á stór föt og salatið er algjörlega dásamlega góður punktur yfir i-ið.

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

43

Kjúklingaspjót Þegar Ásdís gerir kjúlingaspjót fyrir veislur kaupir hún yfirleitt kjúklingabringur en einnig er hægt að nota lundir. Einnig þarf að kaupa trépinna til að þræða kjúklinginn upp á, kjúklingakrydd að eigin vali og „barbeque“-sósu eða „satay“-sósu. „Ef notaðar eru kjúklingabringur þá sker ég þær þvert í um fimm lengur hverja. Svo er bara trépinnanum stungið í miðjuna á hverjum bita, kryddað með kjúklingakryddi, kjúklingnum raðað í ofnskúffu og bakaður við 180°C í 5 mínútur. Ekki lengur. Þá er sósunni dreift á spjótin og sett aftur í ofninn í 3-4 mínútur og þá er rétturinn tilbúinn.“ „Satay“-sósa 1 poki kasjúhnetur 1 krukka hnetusmjör 1 dl hunang ½ dl sítrónusafi Ef sósan er of þykk þynnið þá með vatni.

Snittur - Lambasnittur Ásdísar Snittur eru alltaf vinsæll veislukostur og víða má finna uppskriftir af algengustu gerðum, rækjusnittum, „roastbeef“, eggjum og síld, reyktum laxi, hangikjöts- og skinkusnittum. Það er bæði hægt að ákveða að hafa eina gerð af snittum, sem í raun er smurt smábrauð eða fleiri. Ein gerðin af snittunum sem Ásdís gerir og er afar vinsæl eru lambasnittur og við birtum hér uppskrift að þeim.

Lambasnittur · baguette snittubrauð · lambafille fitulaust · allir litir af paprikum · bearnaise-sósa Hreinsið sinar af kjötinu, saltið og piprið. Snöggsteikið kjötið á vel heitri pönnu. Kælið. Saxið paprikurnar mjög smátt með hníf ekki setja þær í vél. Skerið kjötið í sneiðar á ská. Skerið brauðið á ská líka. Sprautið bearnaise-sósu á brauðið, leggið kjötsneið eða sneiðar, eftir smekk, ofan og svo aftur bearnaise-sósu og síðast blönduðu paprikunni yfir.

44

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Brauðtertur Þessar brauðtertur eru fyrir 40 manns. Ásdís notar alltaf rúllutertubrauð úr Myllunni, fjögur í hverja tertu. Hún segir: „Þau eru þétt í sér og halda sér vel í salatinu. Ég nota líka alltaf Gunnars majónes, ekki létt, heldur alvöru, þetta gamla góða og sýrðan rjóma út í því að þá verður majónes ekki glært við geymsluna. Rétta blandan er 500 g majónes og 200 g sýrður rjómi. Það getur verið hentugt að sjóða eggin fyrir fram og geyma soðin í ísskáp. Þá eru þau köld og tilbúin en athugið að þegar þið eruð búin að sjóða eggin þarf að taka skurnina af þeim strax og geyma þau í skál í ísskápnum án skurnar undir þéttu plasti. Þannig geymast þau alveg upp í fimm daga. Ef skurnin er á geta eggin orðið græn. Salat má útbúa daginn áður og geyma tilbúið eða smyrja því á terturnar og geyma þær með salatinu en skreytið alltaf samdægurs.“ Laxaterta 4 rúllutertubrauð, hvít frá Myllunni 1 heilt flak reyktur lax 900-1000 g - Laxinn maukaður í matvinnsluvél 10 egg - harðsoðin 1500 g - 3 dósir Gunnars majónes 200 g - 1 dós sýrður rjómi 18% 3 msk sítrónusafi úr sítrónubelg Skraut: Lax, gúrka, kokteiltómatar, ber, steinselja, plómur eða annað að eigin vali Hrærið salatið saman og skiptið jafnt í þrjár skálar. Smyrjið því næst á milli botnanna. Smyrjið utan á tertuna með blöndu af majónesi og sýrðum rjóma. Skreytið að vild.

Skemmtilegt er að gera laxarósir. Þá fer alveg upp í hálft flak í viðbót bara í rósirnar. Skerið af vandvirkni um 2 mm þykkar sneiðar af laxi og rúllið upp eins og rós. Tómata er flott að flysja með mjög beittum hníf. Gott að æfa sig fyrir fram en svo þegar þið finnið lagið þá verður þetta mjög Húsfreyjan 1. tbl. 2020

auðvelt. Svo rúllið þið tómathýðinu upp öfugt, byrjið að flysja tómatinn að ofan og endið að neðan en byrjið að rúlla upp því sem þið skáruð utan af tómatnum neðst og það sem þið skáruð fyrst af verður yst í tómatrósinni sem þið svo snúið saman. Sama er hægt að gera með plómur og þá fást dökkar rósir sem geta verið mjög fallegar á smurbrauðstertur.

Nautakjötsterta – „roastbeef“ 4 rúllutertubrauð, hvít frá Myllunni 1 ½ kg fitulítið nautahakk 3 brúsar remúlaði 1 brúsi „relich“ (Boston gurka) 1 ½ poki steiktur laukur 8 bréf „roastbeef“ 1 brúsi sætt sinnep 1500 g - 3 dósir Gunnars majónes 200 g - 1 dós 18% sýrður rjómi 2 tsk salt 1 tsk pipar Skraut: „Roastbeef“, paprika, gúrka, blæjuber, kokteilber og steinselja.

Steikið hakkið saltið og piprið og kælið alveg niður, getur verið hentugt að gera það daginn áður. Blandið saman hakki, remúlaði, „relich“ og 1 1/2 dós af majónes. Skiptið soppunni jafnt í þrjá hluta og smyrjið einum hlutanum á neðsta brauðið, stráið steiktum lauk jafnt yfir. Þá er næsta brauð lagt yfir og öðrum hluta af soppu og steiktum lauk dreift jafnt yfir og fjórum bréfum af „roastbeef“ raðað yfir laukinn, þá kemur aftur brauð og restin af soppunni, steiktur laukur og síðasta brauðið lagt yfir. Þá er 1½ dós af Gunnars majónes, sýrða rjómanum og 1/2 bolla af sætu sinnepi hrært saman. Tertan er smurð með þessari blöndu ofan á og á hliðunum. Skreytið að vild.

45

Sætur veisluturn Ásdís segir að auðvitað sé sjálfsagt þegar veislur eru haldnar að kaupa einhvern hluta af veitingunum tilbúinn enda séu tilbúnar veitingar oft mjög góðar og hagkvæmari en að gera sjálfur allt frá grunni. Þar nefnir hún til dæmis þennan sæta veisluturn sem hún útbýr úr keyptum, fylltum vatnsdeigsbollum sem víða má fá en þessar eru keyptar í Stórkaup. Ásdís raðar þeim upp, kaupir jarðarber og bætir í turninn til að gera hann litríkan og girnilegan og svo notar hún Ísingu súkkulaðiíssósu frá Kjörís utan á af því að Ísing stirðnar í kæliskápnum og þá litur allt glæsilega út.

Hafrabuff - Grænmetisréttur Oft er mikilvægt að bjóða upp á grænmetisrétt í veislum og boðum og almennt við matborðið. Ásdís hefur langa reynslu af vinsældum þessa réttar bæði fyrir börn og fullorðna. Hafrabuffin er hægt að gera lítil eins og partýbollur ef vill, eða stærri sem mat fyrir fjölskylduna eða gesti.

1 hlutur haframjöl 1 hlutur rifinn, hrár laukur 1 hlutur rifin ostur 1 hlutur rifnar gulrætur

Egg til að bleyta í svo að úr verði þykkt deig.

Kryddið: Notið kryddblöndu að eigin vali eða salt, pipar og papriku.

Hrærið öllu saman. Mótið smábollur eða buff og steikið í olíu á pönnu uns gullið. Setjið þá í ofn þar til bollurnar/ buffin lyfta sér 10-15 mín við 175°C hita. Með þessu er gott að borða rifið salat úr hvítkáli, gulrótum og rófum með ögn af appelsínusafa eða hrísgrjón.

Sígildu partýbollurnar Ásdís segir að þessar sígildu bollur séu alltaf jafn vinsælar hvort sem er í partýum með köldum drykkjum, sem réttur á hlaðborð eða heimilismatur ekki síst þar sem börn eru við borðið. Úr þessari uppskrift koma um 20 bollur, svo má alltaf margfalda. Ásdís segist alltaf sigta púrrulauksúpuduftið áður en hún setur það saman við hakkið til að losna við grófustu grænu blöðin. Bollurnar verðir fallegri og áferðin mýkri. Sósan með bollunum er sígild; blanda saman einni flösku af Heinz-Chilisósu og einni krukku af rifsberjahlaupi. Þetta magn af sósu passar á tvöfalda uppskrift, 40 bollur. Ásdís hellir sósunni yfir bollurnar þegar hún ber þær fram.

500 g nautahakk 1 pk toro-púrrulaukssúpa ½ pk ritzkex – mulið 2 tsk seson all eða annað blandað krydd Hnoðað vel saman og mótaðar kúlur úr kjötdeiginu. Steiktar á pönnu í olíu.

46

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

Appelsínueftirlæti Árið 2018 hlutu þessar smákökur Ásdísar, appelsínueftirlæti, sem eru stökkar og einstaklega bragðgóðar, önnur verðlaun í smákökukeppni Kornax. Það getur verið mjög pent og huggulegt að bjóða upp á smákökur með kaffi í eftirrétt eftir góða máltíð, eða sem eitthvað smávegis sætt á veisluborði þar sem mestmegnis eru ósætir matarlegir réttir.

250 g smjör við stofuhita 250 g sykur 350 g hveiti 1 egg rifinn appelsínubörkur af tveimur appelsínum safi úr einni appelsínu

Hrærið smjör og sykur vel saman og bætið appelsínusafanum við. Hveiti er þá bætt út í í smá skömmtum ásamt rifna berkinum. Hnoðið vel saman. Rúllið í lengjur og kælið í um tvær klukkustundir eða lengur. Skerið í 1 cm þykkar sneiðar, bakið við 190°C í um 15 mínútur. Kælið kökurnar. Ofan á kökurnar er smurt bræddu appelsínusúkkulaði, síðan settar möndluflögur og síðast ögn af rifnum appelsínuberki sem soðinn hefur verið í sykurvatni, um hálfur dl af vatni og 4 msk af sykri. Látið bíða um stund áður en sett er á kökurnar.

Marensbomba Ásdísar „Uppskriftin er mjög einföld en fer eftir því fyrir hvað marga hún á að vera. Ég ætla að gefa hér uppskrift af um 16 manna tertu.

8 egg 400 g sykur 1 bolli „rice crispies“ 1 ½ lítri rjómi 1/2 poki frosin hindber (Euro-Shopper) 3 pakkar eða 12 stk kókosbollur 1 brúsi Ísing súkkulaðisósa frá Kjörís Skraut: Jarðarber, vínber, granateplafræ, blæjuber, bláber eða hvaða ber sem þið viljið.

Eggjahvítur og sykur þeytt mjög vel eða þangað til að þetta verður mjög stíft og toppar farnir að myndast. Þá er „rice crispies“ sett saman við með sleikju og hrært í nokkra hringi, ekki of mikið. Þá er teiknaður hringur 28 cm á tvær smjörpappírsarkir og klipptur út, því næst er deiginu skipt í tvo jafna hluta og smurt á smjörpappírinn en ekki alveg út á brúnina, skilja eftir um 1 ½ cm. Bakist við 130°C í 65 mín.

Rjóminn er þeyttur og helmingurinn settur á neðri botninn, þá er frosnum hindberjunum raðað á rjómann því næst öllum kókosbollunum. Þá er restin af rjómanum sett yfir kókosbollurnar og loks efri botninn efst. Síðan er Ísingu sprautað yfir tertuna í strengjum.“

Húsfreyjan 1. tbl. 2020

47

Norræna bréfið

Veikleikar í nútímasamfélagi – nýjar hættur eða gamlar áskoranir?

Misse Wester prófessor

Norræna bréfið er birt af Norrænu kvenna­sam­tökunum, NKF (Nordens Kvinne­forbund), ár hvert á degi Norður­landanna.

Kven­félagasambönd innan NKF skipta með sér að fá einstaklinga til að skrifa bréfin. Þau eru síðan birt í tímaritum samtakanna í hverju landi og í fjölmiðlum landanna á degi Norðurlandanna.

Misse Wester er prófessor við Há­skól­ann í Lundi. Hún hóf námsferil sinn árið 1991 þegar hún hóf nám við Há­skólann í Stokkhólmi. Hún fór eftir það í doktorsnám við Háskólann í Örebro, þar sem hún tók þátt í þverfaglegum rann­sóknarhópi er nefndist: Fólk - tækni - umhverfi.

Misse útskrifaðist 2004 með doktorsgráðu í sálfræði og heiti ritgerðar hennar var: Ertu að tala við mig? Umræða um hættur með tilliti til mismunandi þjóð­ félags­hópa. Rauði þráðurinn í rannsókn hennar er að rannsaka hvernig við hugsum og bregðumst við þegar hættur steðja að. Eftir útskrift starfaði hún meðal annars hjá Konung­ lega tækniháskólanum, KTH (Kungliga Tekniska Högskolan), og Varnarmálastofnun, FOI (Försvarets forskningsinstitut), en er nú sem próf­essor við Háskólann í Lundi, á sviði viðbragðsáætlana og samfélagsöryggis.

48

Það liggur í augum uppi að samfélagið stendur frammi fyrir fleiri áskorunum og meiri hættum en nokkru sinni fyrr. Mikið af sameiginlegum sjóðum samfélagsins eru notaðir til að koma í veg fyrir eða draga úr ófyrirséðum atburðum og neikvæðum afleiðingum þeirra.

Augljóslega eru þessir ferlar, áhættugreining og viðbragðsáætlun, grundvallaðir á tölfræðilegum útreikningum. Í fljótu bragði má álykta að þar sem stærsta váin liggur, þangað fer mesta aðstoðin/úrræðin. Það er þó ekki raunin. Forgangsröðun áhættuþáttanna fer eftir forsendum og gildismati á þeim.

Til dæmis hafa börn hærra verndargildi en aðrir hópar. Þetta getur einnig átt við hættur sem steðja að fámennum hópum samfélagins vegna hvers konar glæpastarfsemi. Það er lögð meiri áhersla á að koma í veg fyrir hættur af þeirra völdum en hættur sem hafa áhrif á stærri samfélagshópa.

Hvernig ólíkir hópar upplifa mismunandi hættur og hvað eru ásættanlegar afleiðingar, hefur áhrif á forgangsröðun hjá valdhöfum hvað varðar fyrirbyggjandi aðgerðir og viðbrögð, óháð því hversu algeng viðkomandi hætta er. Sú staðreynd að við skynjum og forgangsröðum hættu á

mismunandi vegu hefur einnig áhrif á hegðun okkar sem einstaklinga. Ef við upplifum að eitthvað ógni heilsu okkar og vellíðan er raunhæft að gera ráð fyrir því að hver og einn bregðist við, til að draga úr þeirri ógn. Það getur verið erfitt fyrir einstaklinga að draga úr líkindum þess að eitthvað gerist.

Að geta dregið úr hækkun yfirborðs sjávar eða koma í veg fyrir skógarelda getur verið óraunhæft viðureignar fyrir einstaklinga. Aftur á móti er gert ráð fyrir að einstaklingar takist á við afleiðingar atburða sem valda samfélagslegum breytingum í meira mæli en áður. Árið 2018 gáfu sænsk yfirvöld út bæklinginn: Ef hættu- eða stríðsástand skapast sem var dreift á öll heimili landsins. Þar er að finna upplýsingar um nauðsynlegar forvarnir á heimilum ef til hættuástands kemur. Þar er til dæmis lýst hvaða samfélagsþjónusta fellur niður, hvernig á að meta hlutina, miðla upplýsingum og hvað þarf að vera til á heimilinu. Í bæklingnum var sagt að hvert heimili eigi að hafa viðbúnað sem dugir til þriggja sólarhringa en nýverið var þessum tilmælum breytt í sjö daga.

Auðvitað tel ég að hver og einn einstaklingur beri ábyrgð og hafi skyldur við að draga úr eða koma í veg fyrir hættu og við berum sameiginlega ábyrgð gagnvart samferðarfólki okkar þegar hætta steðjar að. Yfirgnæfandi meirihluti rannsókna, á hegðun fólks á hættustundum, sýnir að samkennd verður allsráðandi sem leiðir til þess að líkur verða hverfandi á að upplausn skapist og að farið sé ránshendi um varnarlaus svæði. Engu að síður finnst mér ákveðið ójafnvægi milli þess sem hver og einn getur gert sem einstaklingur og þeirrar ábyrgðar sem samfélagið væntir af þeim. Í dag einkennist þróun samfélagsins Húsfreyjan 1. tbl. 2020

af gegnumflæðiskerfi (just in time) hvað varðar afhendingu lyfja og annarra vara, þar sem birgðahald er orðið sjaldgæfara.

Stafræn þróun hefur kallað fram veikleika í samfélaginu til dæmis ef langvarandi rafmagnsleysi á sér stað. Hvað varðar þessar hættur geta einstaklingar lítið gert hver fyrir sig, því að ekki er æskilegt að hver einasti baðherbergisskápur breytist í apótek eða peningar verði geymdir undir koddanum. Þrátt fyrir þetta er ég sannfærð um að flestöllum í Svíþjóð muni farnast vel þó að hættuástand skapist. Við treystum á

félagslega samheldni bæði hvað varðar að veita og þiggja hjálp. Við samnýtum aðstoð því að samstarf innan og milli hópa gerir okkur sterkari. Jafnvel þótt hættuástand skapist er sjálfgefið að fyrirbyggja verður fyrrgreindar aðstæður eins og hægt er og á sem skynsamlegastan hátt. Það felst ákveðin þversögn í því að þegar við göngum í gegnum mjög krefjandi tíma þá dregur það fram það besta í mannlegu eðli okkar. Sjálfboðaliðar og félagasamtök gegna mikilvægu hlutverki. Þar má nefna tengslanet, rótgróna samvinnu, þekkingu og samkennd gagnvart hvert öðru sem og

samfélagslega þátttöku sem skiptir öllu máli þegar á reynir. Þrátt fyrir þróun samfélagsins, forgangsröðun áhættuþátta og hvað eina sem ógnar og þarf að ræða, er ég þess fullviss að við sem samfélag getum tekist á við erfiða tíma þegar á reynir.

Forsendurnar eru nýjar, en viðbrögð okkar við hættuástandi eru þau sömu og fyrr. Hugtakið Keep calm and carry on, er jafnviðeigandi núna og fyrir 80 árum.

Vilborg Eiríksdóttir þýddi bréfið úr sænsku

Kvenfélagasamband Íslands

Fjölbreytt starf framundan á afmælisári

Texti: Jenný Jóakimsdóttir

Formannaráðsfundur Formannaráð Kvenfélagasambands Ís­ lands fundar tvisvar yfir árið. Fund­ inn sækir stjórn KÍ og formenn þeirra sambanda sem eiga aðild að Kven­ félagasambandinu. Formannaráðið hélt sinn 59. fund á Hallveigarstöðum 16. nóv­ ember, daginn eftir vel heppnað málþing og afmælishóf Húsfreyjunnar. Dagskrá fundarins var fjölbreytt. Auk hefð­bund­ inna fundarstarfa kynnti afmælis­nefndin fyrirhugaða söfnun í tilefni 90 ára afmælis KÍ. Góðir gestir mættu á fundinn þær Hulda Hjartardóttir, yfirlæknir fæð­ingar­ Húsfreyjan 1. tbl. 2020

þjón­ustu Kvenna­deildar Land­­spítalans, og Anna Sigríður Vern­harðsdóttir sem starfar sem yfirljósmóðir fæðingarvaktar en þær kynntu búnaðinn sem safnað er fyrir. Sjá nánar um söfnunina annars staðar í blaðinu. Auður Önnu Magnús­ dóttir, fram­kvæmda­stjóri Landverndar, kynnti fyrirhugað sam­ starfsverkefni Land­verndar og KÍ, sem ætlunin er að vinna með þeim næstu þrjú árin. Vera Knútsdóttir, framkvæmdastjóri Félags Sameinuðu þjóðanna, var með erindi og fróðlega vinnustofu um heims­mark­

miðum Sameinuðu þjóðanna. En við þá vinnu varð ljóst að starf kven­félag­anna snertir á einn eða annan hátt öll mark­ miðin.

Austurvegi 24-26, Selfossi Sími 482 1182 apotek@apoteksudurlands.is 49

Verðlaunakrossgáta

Sprengiefni

NEITUNIN

1

2

3

4

Höfundur: Laufey Barðadóttir

5

6

7

8

9

Lausnarorð berist útgefanda fyrir 8. apríl nk. merkt KROSSGÁTA Verðlaun: Plan B frá Forlaginu. Fyrsta skáldsaga Guðrúnar Ingu Ragnarsdóttur, frumleg og listavel spunnin saga af ferðalagi sem tekur óvænta stefnu, fyndin og snjöll samtímasaga. Uppskriftabók föður míns frá Forlaginu. Ljúfsár og hjartnæm þroskasaga full af unaðslegri matargerð, flóknum tilfinningum og vandlega gröfnum leyndarmálum.

Höfundurinn Jacky Durand hefur fjallað um franska matargerðarlist í dagblaðinu Libération og á útvarpsstöðinni France-Culture. Ólöf Pétursdóttir þýddi. Hin konan frá Forlaginu. Höfundar: Greer Hendricks og Sarah Pekkanen. Útsmoginn sálfræðitryllir, Library Journal. Þú þykist viss um hvernig þetta endar. Þú heldur að hún hugsi ekki um annað en nýju konuna, þessa ungu fallegu sem ætlar að giftast manninum sem báðar elska. Þú heldur þig hafa náð samhenginu eða hvað? Hvað gera konur ekki í nafni ástarinnar? Magnea J. Matthíasdóttir þýddi.

Lausnarorð í 4. tbl: ANTIKSKÁPUR. Vinningshafar: Hólmfríður Traustadóttir, Höfn fær Vetrargulrætur frá Forlaginu. Lára Ásgerður Albertsdóttir, Fáskrúðsfirði fær Gauksins gal frá Forlaginu. Agla Rögn, Mývatni fær Sagan af Washington Black frá Forlaginu. Verðlaun hafa verið send til vinningshafa.

Evrópuþing ACWW 12. – 16. október 2020 í Glasgow Þema þingsins er: Fjölbreytni er okkar styrkur Gestgjafar Evrópuþingsins eru skosku kvennasamtökin, The Scottish Women´s institute, SWI. Þingið fer fram á Golden Jubilee ráðstefnuhótelinu sem er við bakka Clyde-árinnar í Glasgow og fer fram á ensku.

Drög að dagskrá þingsins:

Mán. 12. 10 Hist og heilsað á hótelinu Þrið. 13. 10 Opnunarhátíð • Ávörp • Kveðjur frá félögum og aðildarlöndum • ACWW-forsetar • ACWW-heimsforseti Gestafyrirlesarar • Skýrslur nefnda • Kvölddagskrá Mið. 14. 10 Gestafyrirlesarar • Fundum framhaldið • Vinnustofur Fim. 15. 10 Skoðunarferðir (nánari upplýsingar síðar) • Kl. 19:00: Hátíðarkvöldverður á Golden Jubilee hótelinu Skráningar fara fram í gegnum skrifstofu Kvenfélagasambandsins og þurfa að berast eigi síðar en 15. mars fyrir snemmskráningar. Eftir það hækkar skráningargjaldið. Lokað er fyrir skráningar 15. maí.

Skráning er ekki fullgild fyrr en greiðsla hefur borist til KÍ.

Skráningargjald og gisting

Verð snemmskráningar fyrir 15. mars 2020 er 83.000 kr. fyrir einstaklingsherbergi og 75.000 kr. fyrir tveggja manna herbergi pr. mann. Almennt verð eftir snemmskráningu og eigi síðar en 15. maí er 92.000 kr. í einstaklingsherbergi og 83.000 kr. pr. mann í tveggja manna herbergi. Innifalið er: Gisting í 4 nætur, morgunverðir, hádegis- og kvöldverðir og te/kaffi ráðstefnudagana. Bóka þarf auka gistinætur beint í gegnum hótelið. Verð eru samkvæmt gengi 21. janúar 2020. Við lauslega skoðun á fargjöldum hjá Icelandair á dögum í kringum Evrópuþingið er miðinn fram og til baka á um 50 þúsund krónur.

Skosku kvennasamtökin voru stofnuð í Skotlandi 1917. Félagar eru nú 14.500 um allt Skotland. Höfuðstöðvar þeirra eru í Edinborg. Svæðasamböndin eru 31 og eru félögin 663. Sjá nánar um SWI á heimasíðu þeirra www.theswi.org.uk.

Alþjóðasamband dreifbýliskvenna, Associated Country Women of the World – ACWW var stofnað árið 1929, hét áður Alþjóðasamband húsmæðra. KÍ gerðist aðili að ACWW árið 1980. Um 9 milljónir kvenna í meira en 80 löndum um allan heim eru meðlimir. ACWW nýtir ráðgefandi stöðu sína hjá Sameinuðu þjóðunum til að sinna mörgum þörfum og merkum málefnum.

Eitt af því er stuðningur við konur í þróunarríkjum.

ÖFLUG FORVÖRN

GEGN BEINÞYNNINGU Kalkþörungar með D3, K2 og C vítamínum ásamt viðbótar magnesíum og mangan

Flott föt, fyrir flottar konur

Verslunin Belladonna

Skeifunni 8 • 108 Reykjavík • Sími: 517 6460 • www.belladonna.is

ALLAR VÖRUR HAFKALKS ERU ÁN AUKEFNA OG ERFÐABREYTTRA INNIHALDSEFNA (GMO FREE)

www.hafkalk.is

Bæjarlind 1-3 · Kópavogur · Sími 571 5464 · Netverslun: www.tiskuhus.is

Góðar hugmyndir á gottimatinn.is Þú þarft ekki að leita lengra því Gott í matinn lumar á alls kyns uppskriftum sem koma skemmtilega á óvart.

Nýjustu uppskriftirnar

Tígrisrækjur með Óðalsostum

52

Mozzarella popp