Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Kvenfélagasamband Íslands | 2. tbl. 73. árg. 2022 | Verð 1.990 kr.

Jákvæð og hvetjandi

Prjónaðar sumarpeysur Uppskriftir Öldu og Þóru

Heillandi að vísa á árangursríkar leiðir ISSN 0018-7984

9 770018 798008

Helga Magnea kvenfélagskona í Nönnu

Borðum blóm í sumar • Grace og sólguli kjóllinn • Dagbók saumakonu • Marsipanhorn Alberts

02

EFNISYFIRLIT 5

Leiðari Húsfreyjunnar

Samferða

Kristín Linda Jónsdóttir ritstjóri

Hannyrðahornið

28

Útipeysur fyrir komandi sumar, stjörnuteppi og trefill

Alda Sigurðardóttir og Þóra Þórarinsdóttir

Viðtalið

6

Það er heillandi að vísa á árangursríkar leiðir

35

Helga Magnea Steinsson

36 13

Fróðleikur

16

KÍ: Félagsmálanámskeið á Akureyri

22 23

Hönnun

Sólguli kjóllinn Grace Achieng

Kristín Linda Jónsdóttir

KÍ: Af góðum hug koma góð verk

19

Jenný Jóakimsdóttir

Borðum blóm í sumar

15

17

KÍ: Nýjar stjórnarkonur

Jenný Jóakimsdóttir

Jenný Jóakimsdóttir

Leiðbeiningastöð heimilanna

Að fá hvíta þvottinn aftur hvítan Jenný Jóakimsdóttir

40

Albert eldar fyrir Húsfreyjulesendur

Dagamunur í vor og sumar Albert Eiríksson

Smásagan

Sumarkynni

Sigrún Magnúsdóttir

47

Vel til fundið

Minningin lifir Sirrý Arnardóttir

Lífsstíll

Hvernig prjónum við hamingju?

Kristín Linda Jónsdóttir

48

Kvenfélagsfréttir

Hvað er í bankahólfinu – Líkn María, Júlía og Betsý

Menning og saga

Dagbókarfærslur Helgu saumakonu Rósa Emelía Sigurjónsdóttir

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

50

Krossgátan

Laufey Barðadóttir 3

Við höfum lagt rækt við gróður í yfir 40 ár

Okkar plöntur fá kærleiksríkt uppeldi við íslenskar aðstæður

Gróðrarstöðin

FALLEGUR DÖMUFATNAÐUR GLÆSILEGT ÚRVAL VEFVERSLUN OKKAR ER

WWW.TISKUVERSLUN.IS

LEIÐARI HÚSFREYJUNNAR

Samferða Kæru lesendur Húsfreyjunnar Nú höfum við verið samferða í hartnær tvo áratugi. Í öll þessi ár hefur Húsfreyjan verið eins og rauður þráður í hugsunum mínum og lífi. Átt sinn heiðurssess á dagatalinu þar sem viðfangsefnin hafa verið að finna, velja og skipuleggja efni fyrir næsta tölublað, taka viðtölin og skrifa efni, yfirfara svo hvern efnisþátt, mynd og orð, finna til fyrirsagnir, velja liti og fylgja síðan hverri blaðsíðu eftir í gegnum prentsmiðjuna. Ekkert verkefni hefur fylgt mér samfleytt jafn lengi gegnum lífsins daga og Húsfreyjan sjálf, þetta tímarit Kvenfélagasambands Íslands sem nú kemur út 73. árið í röð. Það hefur verið afar skapandi og skemmtilegt að vera hluti af sögu Húsfreyjunnar, þessa magnaða tímarits íslenskra kvenna sem varðveitir á einstakan hátt sögu og menningu kvenna og þar með þjóðarinnar allrar. Í upphafi árs 2004, þegar ég tók við ritstjórninni, lagði ég til að Húsfreyjan fengi undirtitilinn jákvæð og hvetjandi sem hún hefur borið síðan. Þar með var ákveðinn tónn sleginn því eitt af mínum markmiðum sem ritstjóra hefur verið að Húsfreyjan nái ávallt að bera jákvæðan og hvetjandi tón inn á heimili lesenda. Að í henni séu efnistök og efnisval uppbyggjandi, fræðandi og gefandi, að jákvæðum hugmyndum sé varpað fram, sem lesendur geti gripið og gert að sínum eða spunnið upp úr þeim enn aðrar. Þannig verður tímaritið ekki aðeins skráning og frásögn heldur líka lifandi hugmyndabanki þar sem viðmælendur og greinahöfundar

miðla efni þannig að aðrir geti haft gaman af, fræðst og gripið þráðinn sér til gagns. Í fyrsta tölublaði í minni ritstjórn skrifaði ég í leiðara: „Í gegnum tíðina hafa íslenskar húsfreyjur og kvenfélagskonur unnið að því að bæta samfélagið á óteljandi vegu. Af jákvæðni og bjartsýni hafa þær hvatt börnin sín, maka og meðbræður til góðra verka og í hverri byggð má finna verkin þeirra fyrir samfélagið.

Ef einhver skyldi velkjast í vafa þá er ekkert gamaldags við Húsfreyjuna eða íslensk kvenfélög, þau eru máttarstólpar, sem dag hvern í meira en eitthundrað ár hafa lagt sitt af mörkum til að byggja upp íslenskt velferðarsamfélag og við erum hver og ein drottning heimilisins, HÚSFREYJAN í ríki okkar.“ Einmitt, þannig er það. Á mínum árum í ritstjórastóli hefur verið fjallað um líf, reynslu, viðfang og verkefni fjölmargra merkra samtímakvenna hverra orð varðveitast nú í Húsfreyjunni um ókomna tíð. Það hefur verið bæði skemmtilegt, þroskandi og afar áhugavert að kynnast öllum þessum konum. Kæru viðmælendur mínir fyrr og síðar á þessum tveim áratugum, hjartans þakkir. Mikið á ég góðar minningar um allar þær stundir sem ég hef setið með ykkur og fengið að skyggnast inn í líf ykkar, baráttumál, áherslur og lífsstíl. Þið hafið sannarleg aukið mér

Útgefandi: Kvenfélagasamband Íslands. 2. tölublað, 73. árgangur, maí 2022.

Tímaritið Húsfreyjan kemur út fjórum sinnum á ári: Í febrúar, maí, september og nóvember. Húsfreyjan er gefin út bæði á pappír og rafrænt. Árgangurinn kostar kr. 5.900 í áskrift, m. vsk. Hvert blað kostar í lausasölu kr. 1.990. Útgáfustjórn: Björg Baldursdóttir formaður, Garðabæ, Magðalena Jónsdóttir gjaldkeri, Rangárþingi eystra, Eva Hilmarsdóttir, Eyjafirði, Guðrún Þóranna Jónsdóttir, Selfossi og Þóra Sverrisdóttir, A-Húnavatnssýslu.

Til vara: Guðný Valberg, Rangárþingi og Linda B. Sverrisdóttir, Borganesi.

Ritstjóri: Kristín Linda Jónsdóttir netfang: kristinlinda@huglind.is.

Prófarkalesari: Björg Baldursdóttir.

Viltu gerast áskrifandi?

og lesendum víðsýni og þroska og verið svo dillandi bráðskemmtilegar. Hjartans þakkir. Ég hef verið svo gæfusöm að starfa með fimm forsetum Kvenfélagasambands Íslands og kynnast mörgum stjórnarkonum og starfsmönnum á skrifstofu KÍ. Sömuleiðis hafa á þessum árum margar kvenfélagskonur setið í útgáfustjórn og ritstjórn og margir verktakar starfað fyrir Húsfreyjuna við ljósmyndun, efnisgerð í handavinnu og matarþáttum, prófakarlestur, prentvinnslu og fleira og þar af leiðandi með mér. Ykkur öllum þakka ég kærlega fyrir samstarfið. Íslensku kvenfélagskonur, ég er alin upp af kvenfélagskonu og afkomandi þingeyskra kvenfélagskvenna aftur í ættir. Ég er svo lánsöm að hafa verið ein af ykkur síðan árið 1995 og verð áfram samferða ykkur þakklát og glöð sem kvenfélagskona. Það er ykkur að þakka og þeim sem valist hafa til stjórnunarstarfa fyrir ykkar hönd að Húsfreyjan, jákvætt og hvetjandi tímarit Kvenfélagasambands Íslands markar sér ár hvert verðug spor í söguna. Lesendum, öllum, kvenfélagskonum og Húsfreyjunni óska ég velfarnaðar um leið og ég sjálf held áfram lífsins veg á vit nýrra ævintýra.

Kristín Linda Jónsdóttir ritstjóri

Ábyrgð: Kvenfélagasamband Íslands.

Auglýsingar: Kvenfélagasamband Íslands, husfreyjan@kvenfelag.is, sími 552 7430, husfreyjanauglysingar@gmail.com.

Kvenfélagasamband Íslands: Hallveigarstaðir Túngötu 14, 101 Reykjavík.

Netfang: kvenfelag@kvenfelag.is. Heimasíða: www.kvenfelag.is. Sími 552 7430.

Ljósmyndari Húsfreyjunnar: Silla Páls.

Fyrirsætur á forsíðu: Hrafney S. Þorsteinsdóttir og Bjartey Rún Halldórsdóttir Umbrot og prentun: Prentmet Oddi á Selfossi - Umhverfisvottuð prentsmiðja.

Húsfreyjan er prentuð á umhverfisvænan pappír.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022 Þú getur skráð þig í áskrift inni á husfreyjan.is eða hringt í síma 552 7430.

AN SV

S MERK

Prentgripur 1041 0858

IÐ

5

VIÐTAL

Það er heillandi að vísa á árangursríkar leiðir gegnum frumskóginn Helga Magnea

Texti: Kristín Linda Jónsdóttir - Myndir: Silla Páls og úr einkasafni

Í Neskaupstað býr hún Helga Magnea Steinsson fyrrverandi skólameistari Verkmenntaskóla Austurlands og náms- og starfsráðgjafi. Helga Magnea er líka kvenfélagskona og er nú formaður Kvenfélagsins Nönnu á Neskaupstað og Sambands austfirskra kvenna. Ritstjóri Húsfreyjunnar hafði samband við Helgu Magneu á dögunum og innti hana eftir kvenfélagsstarfinu fyrir austan.

En fyrst skulum við kynnast konunni sjálfri.

„Ég er alin upp í Reykjavík, næstelst fjögurra systkina og var skírð í höfuðið á móðurömmu minni, sem hafði mikil áhrif á mig í uppeldinu. Ég gekk í Ísaksskóla, lærði á hljóðfæri og var í ballet og dansi sem barn. Eftir að fjölskyldan flutti á Seltjarnarnes gekk ég í Mýrarhúsaskóla og kynntist ósnortinni nátttúru svæðisins, sem mótaði mig varanlega. Ég hafði alltaf ætlað mér að verða kennari, dýralæknir eða óperusöngkona þegar ég var ung. Eftir grunnskóla lá leiðin í Menntaskólann í Reykjavík þar sem ég lauk stúdentsprófi af nátttúrufræðibraut. Á þessum árum fékk ég tækifæri til að taka þátt í nokkrum söngleikjauppfærslum, hljómsveitum og kórum.

Kennarastarfið lykillinn Þegar kom að því að velja sér starfsvettvang kom ýmislegt til greina. Gömlu áhugamálin voru enn til staðar og þar sem löngun mín til að búa á landsbyggð6

inni fór vaxandi, þá blasti við að kennarastarfið væri lykill að þeim draumi. Það varð úr að ég skráði mig í kennaranám við nýstofnaðan Kennaraháskóla í Reykjavík og lauk þaðan námi 1976. Það var ekki aftur snúið Ég kynntist manni mínum, Einari Má Sigurðarsyni, í Kennaraháskólanum.

Hann er bæjarfulltrúi, formaður Sambands sveitarfélaga á Austurlandi og fyrrverandi skólastjóri og alþingismaður.

Saman héldum við út á land til að freista gæfunnar. Þar með var ekki aftur snúið og draumurinn um að búa og starfa á landsbyggðinni varð að veruleika.

Sterk tengsl við nána ættingja, fólk, náttúruna og samfélag einkenndi búsetu okkar. Ég er mjög þakklát í dag fyrir að hafa fengið tækifæri til að ala börn mín upp við þær aðstæður. Fyrsta kennslureynslan mín var í Súðavík, þar sem ég var skólastjóri í fámennum

grunnskóla. Þar var yndislegt að vera, gott fólk og falleg og gefandi náttúra. Þá lá leiðin í Borgarfjörðinn á heimavistarskóla að Varmalandi. Þar höfðum við það mjög gott og kynntumst börnum og fjölskyldum sveitanna allt í kring, sem var ómetanleg reynsla. Stefnan var síðan sett á Austurlandið, fyrst til Fáskrúðsfjarðar og síðan til Neskaupstaðar árið 1982. Þar byggðum við okkur hús, sem við búum enn í. Síðan eru liðin 40 ár! Ég gekk í kvenfélagið og kirkjukórinn á staðnum og hef verið þar síðan.

Barnalán Við Einar eigum fimm börn saman, en þegar við hófum búskap átti ég eina dóttur, Heiðrúnu Helgu og hann einn son, Jóhann Má. Síðan bættust þrír synir við, þeir Karl Már, Einar Torfi og Sigurður Steinn. Tveir þeirra búa erlendis.

Jóhann Már í Danmörku og Sigurður Steinn í Hollandi. Hin þrjú Heiðrún, Karl og Einar Torfi búa á höfuðborgarsvæðinu. Saman eigum við 12 barnabörn. Mörg þeirra eru dugleg að koma til okkar, heim í rólegheitin og njóta, enda sum þeirra fædd hér og uppalin.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

„Að vera kvenfélagskona er gefandi lærdómsferli og mjög mikilvægt að í félagsstarfinu sé kvenfélagsandanum viðhaldið með nærandi viðfangsefnum.“

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

7

Börnin okkar hafa öll aflað sér góðrar og gagnlegrar menntunar þar sem áhugasvið hvers og eins hefur fengið að njóta sín. Heiðrún er sjúkraþjálfari, Jóhann er kerfisfræðingur, Karl og Sigurður eru sjávarútvegsfræðingar og Einar Torfi er með doktorsgráðu í tónsmíðum.

Nám þeirra endurspeglar að miklu leyti það umhverfi sem þau ólust upp í. Hefur það verið eitt skemmtilegasta verkefni mitt að fylgjast með þeim þróa sig og þroskast í leik og starfi.

Margt var sýslað Eftir kennaranám við Kennaraháskóla Íslands tók við hjá mér nám í sérkennslufræðum frá sama skóla, því næst námsog starfsráðgjöf frá Háskóla Íslands, sem lauk með meistaragráðu. Þá sótti ég eins árs framhaldssnám í stjórnun við University of Stirling í Skotlandi.

Auk grunnskólakennslu var ég forstöðumaður Bæjar- og héraðsbókasafnsins í Neskaupstað, náms- og starfsráðgjafi við Verkmenntaskóla Austurlands, Fræðsluskrifstofu Austurlands og seinna Skóla-

Fjölskylda Helgu Magneu samankomin í sumarhúsi í Súðavík, sjáið bara prjónaskapinn! Peysurnar eru flestar með sama munstrinu, sannkölluðu fjölskyldumunstri en í mismunandi litum og flestar prjónaðar af Helgu, margar á Covidtímanum.

8

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

skrifstofu Austurlands, skólameistari Verkmenntaskóla Austurlands, náms- og starfsráðgjafi hjá Fjarðabyggð og hin seinni ár hef ég starfað á eigin vegum sem náms- og starfsráðgjafi á Austurlandi en hef nýverið lagt þá skó á starfslokahilluna.

Að hvetja unga fólkið Í starfi mínu sem kennari, skólameistari og ekki síst sem náms- og starfsráðgjafi, hef ég notið þess að kynnast ungu fólki, hugmyndum þeirra og framtíðarsýn. Það er heillandi starf að styðja og hvetja nemendur á leið sinni til persónulegs

þroska. Sú vegferð á ekki síst stóran þátt í ákvarðanatöku þeirra um nám og störf.

Að tryggja ungu fólki árangursríka leið í gegnum frumskóg náms- og starfsmöguleika er eitt af mikilvægum hlutverkum skólakerfisins og þar fannst mér gott og gefandi að vera,“ segir Helga Magnea brosleit og bætir við að hún sé mjög sátt við þau störf sem hún hafi sinnt gegnum tíðina. „Ég horfi glöð yfir farinn veg með hlýju og þakklæti.“ Eftir starfslok Við starfslok hefst oft nýtt tímabil í lífi hverrar manneskju með meiri tíma til að

sinna hugðarefnum sínum. Með lengri lífaldri og bættri heilsu fólks nú til dags geta fleiri en áður var vonast eftir því að njóta margra virkra ára og áratuga. Það er því sannarlega verðugt að setja ýmiskonar viðfangsefni á dagskrána þó formleg starfslok hafi orðið. Helga Magnea er einmitt á þeim buxunum. „Í mínum huga er velferð fjölskyldunnar minnar og samvera með þeim eitt af stóru vörðunum og líka samvera með vinum. Ferðalög, útivist og gönguferðir um óbyggðir landsins eiga mikinn þátt í tengslum mínum við náttúruna, sem eru mér mikilvæg. Stundum er bara eins og

Hallormsstaðarskóli – framúrstefnuskóli Hallormsstaðarskóli á sér langa sögu en fyrsta skólasetningin var 1. nóvember 1930. Lengi hafði verið barist fyrir stofnun kvennaskóla á Austurlandi og komst málið á framkvæmdastig á þriðja áratug síðustu aldar. Sigrún P. Blöndal var í broddi fylkingar, brautryðjandi og formaður Sambands austfirskra kvenna.

Eigendur skólans í upphafi voru Búnaðarsamband Austurlands og Samband austfirskra kvenna og varð Sigrún P. Blöndal fyrsta forstöðukona skólans. Hún lagði mikinn metnað í námskrá skólans þar sem mikið var um bóklega kennslu auk hvers kyns verklegs náms. Sigrún hélt uppi ótrúlega góðri bókmennta- og menningarfræðslu ásamt því að skrifa kennsluefni fyrir vefnað, matarefnafræði og fleira.

Heilsársnám í Sjálfbærni og sköpun Í dag byggir skólinn enn á sterkum grunni námskrár Sigrúnar P. Blöndal. Boðið er upp á heilsársnám í sjálfbærni og sköpun, nám sem er á 4. hæfniþrepi og skipulagt sem framhald af námslokum af þriðja hæfniþrepi, sem er stúdentspróf, iðnpróf eða sambærilegt, og er samsvarandi fyrsta hæfniþrepi við háskólastig. Námið felur í sér aukna faglega sérhæfingu og/eða dýpkun í tengslum við þróun og nýsköpun. Skólameistari skólans er Bryndís Fíona Ford. Í skólanámskrá skólans standa þessi orð; Hallormsstaðarskóli leitast við að veita nemendum sínum frelsi undan oki hins ósjálfbæra hagkerfis jarðar. Við þykjumst ekki vita hvernig þetta nýja kerfi eigi að líta út heldur leitumst við að gefa nemendum okkar þekkingu sem gerir þeim kleift að losa sig undan höftum ósjálfbærs hagkerfis og fá þannig frelsi til að skapa ný kerfi eftir eigin höfði. Við einbeitum okkur að lausnum í stað vandamála, einblínum á það sem er jákvætt og hefur skilað árangri í stað neikvæðni og áróðurs sem veldur vanlíðan og kvíða.

Til að hljóta sjálfstæði frá kerfinu þurfum við að læra ýmislegt. Við þurfum í raun að læra það sem forfeður okkar þekktu allir – hvernig við lifum af gæðum náttúrunnar.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Hvað þurfum við til dæmis að læra til að geta nýtt okkur náttúruna til fæðuöflunar? Eða til að afla orku? Hvað með lyf ? Fatnað? Húsnæði? Vatn? Allt þetta kemur frá náttúrunni og er þannig innan seilingar. Aftur á móti er þekking og verkkunnátta forferða okkar að glatast.

Gagnrýnin hugsun og virk hlustun Í Hallormsstaðarskóla eru nemendur þjálfaðir í að beita gagnrýnni hugsun, stunda virka hlustun og að taka þátt í rökræðum án fordóma og tilfinninga. Nemendur þróa með sér frumkvöðlavitund, finna sköpunargleðina og beita nýsköpun í átt að lausnum til framtíðar. Með þekkingu á nýtingu auðlinda, færni til að framkvæma, hæfni til að miðla og hafa áhrif er valdið komið í hendur nemenda til að taka stjórnina og móta framtíðina sem þau vilja.

Að loknu námi í Hallormsstaðarskóla hafa kennarar og starfsfólk fylgst með nemendum sínum stofna fyrirtæki með áherslu á sjálfbærni, vinna með sérfræðingum í nýtingarmöguleikum auðlinda eða vinna hjá fyrirtækjum sem leggja áherslu á sjálfbærni. ,,Fræin okkar eru byrjuð að spíra og hafa áhrif, markmiðinu er náð”, segir skólameistari Hallormsstaðarskóla Bryndís Fíona Ford.

9

Merki Kvenfélagsins Nönnu er eftir Unu Gunnarsdóttur en það sýnir á skemmtilegan hátt konur í kynslóðanna sveig.

Helga er formaður Kvenfélagsins Nönnu á Neskaupsstað. Hér er stjórnin saman komin, f.v. Helga, Bjarney, Sólveig, Anna, Dagný og Þorgerður.

heimilisins Egilsbúðar og Sjúkrahússins, enda er það elsta starfandi félag í Neskaupstað í dag, stofnað 1907. Ógleymanleg eru jólaböllin með heita súkkulaðinu og hnallþórunum, sem er því miður liðin tíð. Kvenfélög og kórar eru oft sá félagsskapur sem auðveldar nýjum íbúum að kynnast samfélagi fljótt og vel og eru því afar mikils virði fyrir félagslega heilsu fólks og gæði samfélagsins.

Sundlaugarboð Fljótlega eftir formleg starfslok var ég beðin að taka við formennsku í kvenfélaginu. Mér fannst það heillandi og spennandi viðfangsefni. Markmið kvenfélagsins eru velferðar- og menningarmál innan fjallahringsins, auk þess að efla kvenfélagsandann meðal félagskvenna. Í þeim tilgangi höfum við meðal annars haldið sundlaugarboð fyrir allar konur, þar sem boðið er uppá sundleikfimi og hressingu, auk þess sem fyrirtæki, rekin af konum í bænum, koma og bjóða vörur sínar á góðu verði. Í dag eru kvenfélagskonur á sjötta tug og heiðursfélagar á annan tug kvenna. Sundlaugarboðin hafa verið fjörug og skemmtileg tilbreyting fyrir kvenfélagskonur og gæti sannarlega verið góð hugmynd að grípa fyrir konur í öðrum kvenfélögum og klúbbum.

Lystigarðurinn á Neskaupstað var stofnaður af Kvenfélaginu Nönnu árið 1934 og hafa kvenfélagskonur alla tíð síðan hlúð að garðinum og séð um hann í samvinnu við bæjarfélagið. Kvenfélagskonur í Nönnu við gróðursetningu í Lystigarðinum.

tíminn sé af skornum skammti! Já, þrátt fyrir að vinnan slíti ekki lengur sundur daginn. Nú gefst líka tækifæri til að rifja upp ævi sína í máli og myndum, dusta rykið af ókláruðum verkefnum og gefa kost á sér í alls kyns félags- og stjórnunarstörf. Sannarlega spennandi tímar framundan,“ segir Helga Magnea.

10

Kvenfélagið Nanna Þegar ég flutti til Neskaupstaðar var ég strax drifin í kvenfélagið Nönnu. Þar voru konur á öllum aldri, sem áttu það sameignilegt að vilja láta gott af sér leiða innan samfélagsins. Kvenfélagið Nanna átti mikinn þátt í uppbyggingu helstu stofnana í Neskaupstað eins og Félags-

Lystigarðurinn – Kvenfélagsgarðurinn Kvenfélagið Nanna er verndari Lystigarðsins í Neskausptað, en Kvenfélagskonum var úthlutað, af bæjarstjórn Neskaupstaðar, gróðurskika í hjarta bæjarins árins 1934. Þær hófust þá strax handa við að skipuleggja garð með aðstoð góðra manna. Á 85 ára afmæli garðsins árið 2019 voru vígð fræðsluskilti í garðinum, sem var samstarfsverkefni Nönnu og bæjarins. Þá höfum við kvenfélagsHúsfreyjan 2. tbl. 2022

konur árlega gróðursett sumarblóm í blómabeð Nönnu í samstarfi við garðyrkjustjóra bæjarins. Sem verndarar garðsins eru kvenfélagskonur ávallt á vaktinni yfir umgengni og útliti garðsins.

Hann er mjög vinsæll af íbúum bæjarins og margir leggja leið sína í garðinn á góðum degi og jafnvel eru haldin þar brúðkaup, tónleikar og afmæli svo eitthvað sé nefnt.

Gefandi lærdómsferli að vera kvenfélagskona Kvenfélög eru mikilvægur lykill fyrir konur á öllum aldri. Þau eru vettvangur kvenna og fjölskyldna þeirra í gegnum uppbyggjandi umræðu og verkefni og auðvelda nýfluttum konum að kynnast samfélagi sínu á skjótan og jákvæðan hátt. Fyrir yngri konur getur þátttaka í kvenfélagi skipt miklu máli, þar sem saman fer reynsla hinna eldri og kraftur hinna yngri, þar sem konur vinna saman sem ein heild.

Að vera kvenfélagskona er gefandi lærdómsferli og mjög mikilvægt að í félagsstarfinu sé kvenfélagsandanum viðhaldið með nærandi viðfangsefnum. Má þar nefna heilsurækt, gróðursetningu, söfnun birkifræja sem nú stendur yfir eða önnur skapandi verkefni.

Samband austfirskra kvenna Samband austfirskra kvenna SAK var stofnað 16. júlí 1927 á Mjóanesi á Fljótsdalshéraði. Þá voru starfandi á Austurlandi 12 kvenfélög af Héraði og Fjörðum. Aðalhvatamanneskjan var Sigrún P. Blöndal frá Mjóanesi og var hún fyrsti formaður sambandsins. Í dag standa tíu kvenfélög að sambandinu sem telur 270 konur. Eftirtalin kvenfélög eiga aðild að SAK; Kvenfélagið Lindin, Vopnafirði, Kvenfélagið Einingin, Borgarfirði eystri, Kvenfélagið Björk, Hjaltastaðaþinghá, Kvenfélag Eiðaþinghár, Kvenfélag Hróarstungu, Kvenfélagið Bláklukka, Egilsstöðum, Kvenfélag Reyðarfjarðar, Kvenfélagið Nanna, Neskaupstað, Kvenfélagið Hlíf, Breiðdal og Kvenfélagið Vaka, Djúpavogi.

Sumarmálagleði og Skammdegisvermir Starfsemi kvenfélaganna er misjöfn eins og þau eru mörg en þó eiga þau það öll sameiginlegt að vera hvetjandi Húsfreyjan 2. tbl. 2022

og gefandi félagsskapur. Sem dæmi má nefna viðfangsefni Kvenfélagsins Bjarkar í Hróarstungu, sem stofnað var 15. júní 1930, en þær standa meðal annars fyrir eftirtöldum verkefnum; ,,Félagsheimilið Hjaltalundur hefur spilað stórt hlutverk í starfi okkar, fyrst við uppbyggingu og nú viðhald. Við seljum kaffi á viðburðum, einnig höldum við sveitalega skemmtun um sumarmálin, köllum hana sumarmálagleði.

Skammdegisvermir er í kringum aðventuna, þar seljum við vöfflur og kakó, ýmis konar handverk og bakkelsi. Föndurstund er líka í boði og happdrætti. Í haust tíndum við bláber og hrútaber og seldum. Fyrir jólin seldum við smákökur. Við tókum að okkur að sauma hreingerningaklúta fyrir aðila sem selur þá áfram. Svo er að sjálfsögðu hin árlega jólatrésskemmtun milli jóla og nýárs. Við látum gott af okkur leiða þegar eitthvað bjátar á”.

Auk þess standa mörg kvenfélög fyrir happdrætti, dansiböllum, ýmis konar hreinsunarátaki, markaðsdögum, jóga, sundi og gönguferðum svo eitthvað sé nefnt.

95 ára afmæli SAK er tengill austfirsku félaganna við Kvenfélagasamband Íslands, auk þess að vera sameiningartákn fyrir félögin á heimaslóð. Tilgangur félagsins er að efla kynni og samstarf aðildarfélaga, vera kvenfélögunum til stuðnings og standa fyrir ýmis konar fræðslu og menningarstarfi fyrir kvenfélagskonur. Í ár fagnar SAK 95 ára afmæli sínu.

Af því tilefni verða skipulagðar vinnustofur í samstarfi við Hallormsstaðarskóla, en SAK er einn af bakhjörlum skólans og átti sinn þátt í uppbyggingu 11

hans árið 1930. Meðal vinnustofa sem standa félagskonum til boða á komandi haustdögum má nefna eftirfarandi: „Tálgun, sápugerð, jurtalitun, vefnaður, heimavinnsla mjólkurafurða, útsaumur, snyrtivörur – kremgerð, bókbinding, pappírsgerð, körfuvefnaður, pylsugerð, súrdeigsbakstur, pastagerð, fatasaumur, bývaxdúkagerð, prjón, hekl, myndvefnaður, nýtingarmöguleikar iðnaðarhamps, blekgerð úr náttúrulegum litarefnum, eldað fyrir einn, súrkálsgerð, jógúrt- og granólagerð, jurtaprentun og tóvinna.“ Ef til vill er það enn mikilvægara en áður, í kvenfélagsstarfi, og hverskyns félagsstarfi, nú eftir Covid hömlurnar að koma af stað fjölþættu starfi sem hvetur til þátttöku og samveru. Við þurfum jú öll á því að halda að koma meira saman en verið hefur, hlúa hvert að öðru félagslega, auka eigin virkni til ánægju og gleði og hafa gaman saman. Frásögn Helgu Magneu af starfinu fyrir austan er ríkulegt innlegg í þann hugmyndabanka sem önnur félög og sambönd geta speglað sig í. Hvort sem er í samverustundum Nönnu í sundlauginni eða aðkomu Sambands austfirskra kvenna að afar spennandi og fjölbreyttu úrvali námskeiða, sem haldin verða á komandi hausti í Hallormsstaðaskóla. Kvenfélögin hafa gegnum áratugina haldið ómældan

Núverandi stjórn Sambands austfirskra kvenna, f.v. Helga, Ásdís, Vilmundína, Kristjana og Harpa.

fjölda allskonar námskeiða, fyrirlestra og fræðslukvölda og nú er sannarlega lag til að koma saman á ný og nema eitthvað nýtt og spennandi, til dæmis á kvenfélagsnámskeiði. Gefum Helgu Magneu lokaorðin: „Ég sendi öllum konum hvatningarkveðjur með kvæðinu Leit eftir kvenfélagskonuna Sólveigu Björnsdóttur frá Borgarfirði eystri, formann Kvenfélagsins Bjarkar í Hjaltastaðaþinghá, með von um að draumar ykkar og þrár

hvetji ykkur allar til dáða og góðra verka nú sem fyrr!

Leit Hugsunum mínum vaxa vængir vindurinn ljær þeim byr. Í vorgleði svífa víða um heiminn villtar sem aldrei fyrr.

Hinkra tæpt á efstu eggjum andanum til að ná. Áfram svo fljúgja í einbeittri leit yfirfullar af þrá.

Helga Magnea og eiginmaður hennar Einar Már Sigurðarson hafa sannarlega látið muna um sig í samfélaginu öllu, ekki síst á Austurlandi.

12

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

FRÓÐLEIKUR

Borðum blóm í sumar Kristín Linda Jónsdóttir Núna, þegar vorið er gengið í garð, kætast grænir fingur. Sumir eru svo lánsamir að hafa heilan garð sem leiksvæði en aðrir geta gert ýmislegt ef viljinn er fyrir hendi, í gluggasyllum, á svölum, stéttum og pöllum. Tilbreyting og fjölbreytileiki gleður sálina og þess vegna er um að gera að krydda lífið á næstu mánuðum bæði með eigin kryddjurtum, salati og ætum blómum.

Hvaða ferskar kryddjurtir mundir þú helst nota í þinni matargerð? Það eru jú einmitt þær sem kjörið er að rækta í beði, keri eða pottum í sumar. Flestir kjósa líklega að kaupa forræktaðar kryddjurtir og vissulega má hafa þær í eldhúsglugganum allt árið en í birtu sumarsins verða þær sérlega sprækar svo heimaræktunin verður auðveldari og skemmtilegri.

Steinselja, basilika, oregano, rósmarín, dill, kóríander, graslaukur, tímian og minta eru meðal vinsælustu tegunda. Ef þú hefur ekki vanið þig á að nota ferskar

kryddjurtir í mat endilega gefðu þér þá gjöf að prófa núna í sumar.

Hvað finnst ykkur gott?

Margar gerðir af salati eru auðveldar í ræktun og fljótsprottnar og það er sannarlega rómantískt og heillandi að ganga að salatbeðinu eða kerinu og ná sér í fersk blöð með kvöldverðinum. Má þar nefna spínat sem sprettur afar vel, klettasalat, blaðsalat, pak choy, karsa, svartkál og grænkál. Mikilvægast

er að velja tegundir sem þér og heimilisfólkinu finnst góðar og girnilegar til matar.

Lífsins vatn Ef þú ræktar í pottum eða kerjum þá skiptir afrennsli máli. Ef ekki eru göt á pottunum að neðan má setja vikur eða smásteina í botninn og efnisbút ofan á steinana. Moldin fer svo þar ofan á. Efnið er sett til að vatn geti runnið úr moldinni niður í steinana án þess að

Sérstaklega sæt dýrð Það er hægt að taka blóm, pensla með eggjahvítu og strá þau síðan með sykri, leyfa þeim svo að þorna. Þá verða þau heillandi fallegt ætt skraut til dæmis á tertu. Þeytið eina eggjahvítu með teskeið af vatni, penslið blómin með eggjahvítunni í bak og fyrir með litlum mjúkum pensli. Sáldrið yfir fíngerðum sykri og komið fyrir á smjörpappír eða diski stráðum sykri. Gætið þess að blómin festist ekki við undirlagið á meðan þau þorna og séu þurr þegar verkefnið hefst. Leyfið blómunum að þorna í nokkra klukkutíma, yfir nótt til dæmis og notið þau svo sem himneskt fæði og skraut í senn.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

13

moldin skolist með. Ef pottarnir eru staðsettir þar sem getur rignt ofan í þá er mjög mikilvægt að hafa gat á botninum svo plönturnar hreinlega drukkni ekki.

Litlir grunnir pottar eru erfiðari, moldin þornar fyrr upp og minna má því út af bregða varðandi vökvun.

blóm hennar eru sannarlega æt og blöðin kjörin í salat. Krónublöðin smakkast vel í ýmiskonar ofn-, pott- og hrísgrjónarétti.

Einnig má nefna dúkablóm, sólblóm, fjólur og nelliku. Ekki má svo gleyma

Fegurð bætir sannarlega lífið Það er kunnara en frá þurfi að segja að það bætir upplifun máltíðarinnar að maturinn, sem borinn er fram og notið, sé girnilegur og fallegur. Hvernig væri að toppa upplifanir sumarsins við matarborðið á heimilinu með því að borða blóm? Nokkur sumarblóm sem rækta má heimavið eru vel æt. Má þar nefna fyrsta í flokki hina algengu, lífseigu og litfögru stjúpu. Stjúpur eru ætar, bæði blóm og blöð og kjörnar í salatið eða sem ætt skraut á kökur, ísrétti og aðra eftirrétti. Sama má segja um skjaldfléttu, hengi- og klifurjurt, sem er með pipar eða sinnepskeim og blöðin minna á karsa. Skjaldflétta er þekkt lækningajurt til dæmis í Perú og er skjaldfléttute talið gott gegn kvefi. Morgunfrú er eitt af þekktustu sumarblómunum okkar og

íslensku fíflunum sem meðal annars eru nýttir í hunangsgerð og hundasúrum sem sannarlega fríska upp á salatið.

Heimild: Vilmundur Hansen, Martha Stewart og veraldarvefurinn.

Fíflahunang Hugsið ykkur bara hvað það er spennandi að fara á vit náttúrunnar, tína fallega gula fíflakollana og búa til ljúffengt hunang til að njóta.

200 stk fíflakollar (bara gulu blómin) 1 sítróna 1 kg sykur ½ líter vatn ögn af salti Skolið fíflana, skerið sítrónuna í sneiðar og sjóðið þær og fíflakolla í vatninu í fimmtán mínútur. Látið kólna. Sigtið í gegnum klút. Setjið í pott, bætið sykrinum í, sjóðið upp á leginum og látið síðan malla rólega í 2-3 klukkutíma eða þar til hæfilegri seigju er náð. Setjið gullið fíflahunang í hreinar krukkur.

ÆVINTÝRI Á TENERIFE HAUSTIÐ 2022 NJÓTUM LÍFSINS KVENNAFERÐ KRISTÍN LINDA HUGLIND OG INGA GEIRS SKOTGÖNGU Kristín Linda sálfræðingur og ritstjóri Húsfeyjunnar og Inga Geirs fararstjóri og ferðaskipuleggjandi hjá Skotgöngu bjóða upp á vikuferð til eyjunnar yndislegu Tenerife 26. október í haust. Bókanir hafnar, beint flug, gott hótel, hálft fæði innifalið.

NJÓTUM LÍFSINS KVENNAFERÐ – SJÁLFSRÆKT OG GANGA Vikuferð fyrir konur 40 ára og eldri, uppskrift sem hefur algjörlega sannað sig enda þétt og gefandi dagskrá. Inga Geirs sér um fararstjórn, skipulag, skoðunarferðir og gönguferðir. Kristín Linda heldur sín vinsælu uppbyggjandi lífsgæðanámskeið sem hlotið hafa frábær meðmæli og eru bæði hagnýt og skemmtileg. Samkennd, gleði og ný kynni, vilt þú koma með?

14

NÁNARI UPPLÝSINGAR OG BÓKANIR: inga@skotganga.co.uk kristinlinda@huglind.is www.skotganga.co.uk Húsfreyjan 2. tbl. 2022

KVENFÉLAGASAMBAND ÍSLANDS

Af góðum hug koma góð verk

F

ormannaráðsfundir Kvenfélagasambands Íslands eru haldnir tvisvar á ári. Fundina sækir stjórn KÍ og formenn og fulltrúar þeirra héraðssambanda um land allt sem eiga aðild að KÍ. Kvenfélagasamband Íslands, KÍ hélt sinn 65. formannaráðsfund í Kvennaheimilinu Hallveigarstöðum laugardaginn 26. mars. Það var gleðilegt að hittast og ræða málefni kvenfélaganna og samfélagsins.

Yfirskrift fundarins var „Af góðum hug koma góð verk“.

Formannaráð samþykkti eftirfarandi áskoranir sem sendar voru til kvenfélaganna, á alþingismenn og á fjölmiðla að loknum fundi: Formannaráð Kvenfélagasambands Íslands skorar á kvenfélagskonur að taka þátt í móttöku flóttafólks sem nú streymir til landsins. Ljóst er að flóttafólk mun þurfa margskonar aðstoð og eru kvenfélög hvött til að leggja málefninu lið hvert á sínu svæði.

Formannaráð Kvenfélagasambands Íslands lýsir yfir áhyggjum af fæðuöryggi í heiminum. Hið stríðshrjáða land Úkraína er með stærstu korn- og hveitiframleiðendum í heimi. Við Íslendingar ættum að huga vel að því hvað við getum gert til að bæta fæðuöryggi á Íslandi með meiri ræktun og framleiðslu margvíslegra matvæla. Á fundinum voru nýjar konur kosnar í stjórn KÍ og aðrar kvaddar og þakkað góð störf. Eva Björk Harðardóttir, Kven-

félagi Kirkjubæjarhrepps frá Sambandi Vestur-skaftfellskra kvenna var kosin varaforseti og Helga Guðmundsdóttir, Kvenfélagi Eiðaþinghár frá Sambandi austfirskra kvenna var kosin í varastjórn.

Nánari kynningu á þeim er að finna í blaðinu. Þórnýju Jóhannsdóttur var þakkað gott samstarf sem varaforseti og Sólveigu Ólafsdóttur var þakkað fyrir gott samstarf í varastjórn.

Eitt af verkefnum KÍ er „Vitundarvakning um fatasóun“ og voru á fundinum kynnt þau myndbönd sem vinnuhópur verkefnisins sá um að gera. Um er að ræða þrjú stutt myndbönd með leiðbeiningum um: Hvernig á að stytta buxur, hvernig má þrengja streng og hvernig er hægt að gera við gat á fatnaði. Myndböndin má finna á youtube rás Kvenfélagasambands Íslands og á fésbókarsíðu Leiðbeiningastöðvar heimilanna. Áframhald verður á verkefninu þar sem nú hefur fengist styrkur frá Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytinu til að vinna að verkefninu árið 2022.

Á fundinum voru kynnt tvö erlend þing sem eru framundan og kvenfélagskonum gefst kostur á að sækja. Norrænt þing í Reykjanesbæ í umsjón KÍ í júní en þangað munu mæta konur frá Íslandi, Svíþjóð, Noregi og Finnlandi. Á þinginu munu fara fram formleg slit á 103 ára starfi Nordens Kvinnoföbund (NKF).

Evrópuþing ACWW, Alþjóðasamband dreifbýliskvenna, verður svo haldið í Glasgow í september og mun góður hópur kvenna mæta þangað frá Íslandi. Á fundinum kom fram að stjórn KÍ leggur áherslu á að veita kvenfélögum og héraðssamböndum innan sinna vébanda sem mestan stuðning við starfið, sem verið hefur erfitt síðastliðin tvö ár vegna samkomutakmarkana í heimsfaraldri. Starf kvenfélaganna er mikilvægt og oftar en ekki eru þau máttarstólpar í sínu nærsamfélagi. Kvenfélagskonur eins og aðrir landsmenn gleðjast nú yfir því að geta aftur hist og unnið saman að sínum velferðarmálum. Með hækkandi sól kemur bjartari tíð eftir þungbúinn vetur.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

15

Umsjón: Jenný Jóakimsdóttir - Myndir: Úr einkasafni

Dagmar Elín Sigurðardóttir, forseti Kvenfélagasambands Íslands, þakkar fráfarandi varaforseta Þórnýju Jóhannsdóttur, og Sólveigu Ólafsdóttur varastjórnarkonu fyrir sín störf fyrir KÍ og býður nýjan varaforseta Evu Björk Harðardóttur velkomna til starfa.

KVENFÉLAGASAMBAND ÍSLANDS

Félagsmálanámskeið á Akureyri Jenný Jóakimsdóttir

Umsjón: Jenný Jóakimsdóttir - Myndir: Úr einkasafni

Á

hugasamar kvenfélagskonur í kvenfélögunum þremur sem starfa á Akureyri, sátu laugardaginn 2. apríl síðastliðinn félagsmálanámskeiðið: Fundarstjórn og góðar fundarvenjur.

Námskeiðið var haldið í Laugarborg á Hrafnagili, en Kvenfélagið Iðunn hefur þar sitt aðsetur og á hluta í húsinu. Jenný Jóakimsdóttir, starfsmaður Kvenfélagasambands Íslands, skellti sér norður þennan laugardag og leiðbeindi á námskeiðinu. Kvenfélögin þrjú, Kvenfélagið Iðunn, Kvenfélagið Hjálpin og Kvenfélagið Aldan tóku sig saman og stóðu að námskeiðinu. Konurnar voru áhugasamar um efnið og ánægðar með framtakið sem kom sér vel þar sem framundan er meðal annars aðalfundur Kvennasambands Eyjafjarðar. Félögin eru að huga að nánara samstarfi í ýmsum viðburðum og var námskeiðið einn af þeim.

Kvenfélögum er velkomið að hafa samband við Jenný á skrifstofu KÍ ef áhugi er á félagsmálanámskeiði. Efni námskeiðanna er að miklu leyti upp úr Félagsmálabók KÍ, sem er að finna á kvenfelag.is En það var einmitt Jenný sem tók hana saman.

Þátttakendur á námskeiðinu, f.v. Sumarrós Ragnarsdóttir, Sveinbjörg Helgadóttir, Berglind Kristinsdóttir, Helga Berglind Hreinsdóttir, Katrín Ragnheiður Guðmundsdóttir, Birgit Eivor Schov, Jóhanna Bára Þórisdóttir, Hrönn Arnheiður Björnsdóttir, Hrefna Laufey Ingólfsdóttir. Á myndina vantar Auði Thorberg og Helgu Björgu Haraldsdóttur.

Til móts við þjóðarblómin Árið 2004 var holtasóley kosin þjóðarblóm okkar Íslendinga. Hún er algeng um allt land, harðduglegur landnemi á melum og klöppum og nær að blómstra í yfir 1000 metra hæð. Blöðin hennar heita rjúpnalauf eða rjúpnalyng. Þegar hvítu krónublöðin eru fallin er holtasóleyjan kölluð hárbrúða eða hármey.

Rjúpnalaufið hefur verið notað gegnum aldirnar í lækningaskyni og þykir meðal annars gagnast við meltingarvanda. Það er upplagt að útbúa sér te úr rjúpnalaufi, blóðbergi og vallhumli og hefur sá drykkur þótt heilsubót gegnum tíðina.

16

Það er gaman að geta þess að frumkvæðið að því að valið yrði þjóðarblóm kom frá Ásdísi Sigurjónsdóttur húsfreyju og kvenfélagskonu á Syðra-Skörðugili í Skagafirði. Þegar holtasóley var valin þjóðarblóm fylgdu þessi blóm fast á eftir; í öðru sæti varð gleym-mér-ei, þá blóðberg, síðan blágresi, hrafnafífa, lambagras og geldingahnappur.

Göngum endilega á vit náttúrunnar á komandi vor- og sumardögum og eigum stefnumót við þjóðarblómin okkar.

Heimild: www.ni.is Texti og mynd: Kristín Linda Jónsdóttir

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

LEIÐBEININGASTÖÐ HEIMILANNA

Að fá hvíta þvottinn aftur hvítan Jenný Jóakimsdóttir Við þekkjum það flest hversu leiðinlegt það er þegar hvíti þvotturinn okkar byrjar að grána og gulna.

En það er óþarfi að örvænta það eru ýmsar leiðir tiltækar sem við segjum frá hér. Nú þegar sumarið er mætt er tilvalið að nýta sólina. Það er fallegt að sjá hvítan þvott blakta á snúrunum. Að auki ilmar hann líka svo vel.

(Finnst undir oxi eða oxy) eru sérstaklega notuð til að hvitta þvott. Það er ekki eins ætandi og venjulegur klór. Fljótandi “Oxygen Bleach” er í raun vatn blandað við vetnisperoxíð. Lesið vel leiðbeiningar og verið viss um að efnið í flíkinni sem er verið að meðhöndla þoli hvíttun með Oxygen bleach. Önnur efni sem má nýta til að hvítta þvott eru: Bleiking með klór getur hjálpað. Fyrsta skrefið, alltaf þegar klór er notaður, er að

Varnaðarorð þegar klór er notaður!

Ekki ætti að nota klór endurtekið á sömu flíkurnar, hann eyðir upp þráðunum með tímanum og getur myndað göt í þvottinum þínum.

Aldrei setja tuskur eða flíkur í hreinan klór, blandið alltaf við vatn.

Aðeins nota klór ef flíkin er alveg hvít. Klór aflitar. Þegar klór er notaður ætti alltaf að gæta sérstaklega vel að sér.

Hellið varlega, jafnvel pínulítill dropi af klór getur gert blett og/eða göt í fötin þín! Fylgið leiðbeiningum á umbúðum.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

kanna hvort flíkin þoli klór. Ef merkingin er þríhyrningur með kross yfir, þá þolir flíkin ekki klór. Klórinn hvíttar þvottinn og fjarlægir leiðinlega bletti sem ekki hafa farið úr þrátt fyrir blettameðhöndlun.

Notaðu þá önnur ráð sem þú getur lesið hér að neðan.

Klór Settu um 1 dl af klór í þvottavélina, fer eftir magni af þvotti. Þvoðu síðan þvottinn aftur á venjulegu prógrammi án klórs.

Borðedik Borðedik er hægt að nota á ýmsa vegu.

Ef þú vilt losna við erfiða bletti, skelltu þá flíkinni á rönguna og sléttaðu úr henni. Settu tvær msk af borðediki í skál og notaðu t.d gamla tusku. Bleyttu tuskuna í edikinu og dubbaðu blettinn með edikinu. Þegar bletturinn er horfinn (eða hefur allavega minnkað) leggðu þá flíkina í bleyti í volgt vatn með 2 dl af borðediki.

Síðan þvegið eins og venjulega í þvottavélinni.

17

Umsjón: Jenný Jóakimsdóttir - Myndir: Úr einkasafni

Notaðu sólina Einfaldasta og ódýrasta leiðin til að fá hvítan þvott aftur hvítan er að nota útfjólubláa geisla sólarinnar. Það er því til mikils að vinna að þurrka hvíta þvottinn úti í sólinni. Útfjólubláu geislarnir gera hvítan þvott, sem er byrjaður að grána, aftur hvítan. Hægt er að setja minni flíkur út í glugga og láta sólina skína á þvottinn, mikilvægt að flíkin liggi vel þannig að sólin skíni á hana alla. Margir hafa bjargað til dæmis barnasamfellum með því að skella þeim út í glugga til að ná úr blettum sem ekki hafa náðst úr við þvott.

Athugið að lituð handklæði, sængurver og annan litaðan þvott ætti ekki að hengja út til þerris í miklu sólskini. Sólin upplitar nefnilega litaðan þvott. Þvottaefni merkt “Oxygen bleach”

Matarsódi Ef edikið virkar ekki má prófa matarsóda, hann er líka ágætis blettaeyðir.

Blandaðu 2 tsk af matarsóda saman við 2 – 3 tsk af vatni svo úr verði þykkur massi sem síðan er smurt á blettinn. Látið liggja á blettinum í um klukkustund.

Að lokum er flíkin þvegin í volgu vatni með 2 dl af borðediki. Þvo hvítan þvott með sítrónu Sítrónusafi er líka góður blettaeyðir í hvítan þvott.

Leggið hvítan þvott í bleyti í volgt vatn með hálfum bolla af sítrónusafa. Einnig má setja hálfan bolla af sítrónusafa saman við þvottaduftið í þvottavélinni og þvo með öðrum ljósum þvotti.

Líka er hægt að setja flíkina í sjóðandi vatn með hálfum bolla af sítrónu og láta liggja þannig í bleyti yfir nótt. Flíkin er síðan þvegin eins og venjulega í þvottavélinni.

Athugið að sítrónan er bleikiefni og upplitar því litaðan þvott.

Þú finnur ýmis blettaráð á heimasíðu Leiðbeininga­stöðvarinnar á www.leidbeiningastod.is

Skeifunni 8, 108 Rvk. - S. 517 6460 - www.belladonna.is

Flott föt, fyrir flottar konur 18

Ævintyraleg verslun í Mosfellsbæ

Háholti 14 · Sími 553 1900 Erum líka á Facebook, – kíktu á okkur

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

SMÁSAGAN

S

Sigrún Magnúsdóttir var forsíðustúlka Húsfeyjunnar árið 2017, þá fráfarandi Umhverfis- og auðlindaráðherra.

Þuríður de Grimaldi var fædd árið 1891. Hún ólst upp í Reykjavík og komið er skilti til að merkja æskuheimili hennar Garðhús við Bakkastíg, nú við Mýrargötu. Sumarið 1921, þegar Þuríður var þrítug kynntist hún markgreif-

anum Henri Charles Raoul Marques de Grimaldi sem kominn var af einni elstu konungsætt Evrópu. Brúðkaup þeirra, sem sagan er spunnin frá, var haldið í Reykjavík fyrir röskum 100 árum. Njótum nú smásögu Sigrúnar.

og samþykkt að aðstoða við móttöku gesta á Hótel Skjaldbreið. Óvenjumargir erlendir ferðamenn voru á leið til landsins þetta árið og vegna tungumálakunnáttu var mér boðið starfið.

Hann vakti strax athygli mína þegar hann kom á hótelið, miðaldra maður sem bar með sér að vera háttsettur enda glæsilega klæddur. Kynni okkar fóru fremur rólega af stað og voru fyrst og fremst ánægjulegar samræður við morg-

unverð eða við skenkinn hjá innganginum. Hann var sérstakur og talaði til að mynda íslensku við starfsfólkið. Gagnvart mér skipti hann oft yfir á frönsku og hafði á orði hvað það væri honum mikil ánægja að hitta stúlku svo vel mælandi á frönsku. Ég fann hvað ég naut þessara samtala og hlakkaði til þeirra. Hann var frjór og hnyttinn. Við fundum fljótt að bókmenntir og saga voru sameiginlegt áhugamál.

Sumarkynni Ég stóð á þrítugu þegar hann kom til landsins. Síðar var ég oft spurð hvernig við kynntumst og fannst mér hvatinn að spurningunni stundum bera vott um meinfýsni. Kannski var ég of viðkvæm. Ég var þeim framandi og því eðlilegt að forvitni vaknaði. Þegar ég rifjaði upp með sjálfri mér kynni okkar sumarið 1921 flæddu minningabrotin fram. Þetta sumar, sem hann birtist í Reykjavík, hafði ég breytt út af venjum mínum Húsfreyjan 2. tbl. 2022

19

Texti: Kristín Linda Jónsdóttir - Myndir: Frá einkaaðilum og Húsfeyjunni

másagan að þessu sinni er verk Sigrúnar Magnúsdóttir, Sumarkynni.

Sigrún er fædd og uppalin í Reykjavík.

Hún er þjóðfræðingur að mennt en hefur lengst af ævinnar verið viðriðin stjórnmál en kvaddi þau árið 2017 á sjötugasta og þriðja aldursári. Hún er varaformaður Árnastofnunar og var formaður nefndar sem undirbjó stofnun Víkurinnar-Sjóminjasafnsins í Reykjavík og var fyrsti forstöðumaður þess. Hún á tvær dætur og þrjú stjúpbörn, barnabörn hennar og Páls Péturssonar eru sautján og barnabarnabörnin níu.

Hún var á annan áratug í stjórn Félags framsóknarkvenna í Reykjavík og var formaður þar um skeið. Hún starfaði einnig innan Bandalags kvenna í Reykjavík og Kvenfélagasambandsins. Sigrún var í aðalviðtali Húsfreyjunnar í byrjun árs 2017.

Nokkur síðustu ár hefur hún grúskað talsvert og verið fundvís á skemmtilega atburði og sögur og haldið fyrirlestra, en þá hefur hún haldið á ýmsum stöðum og félögum. Jafnframt hefur hún skráð margar frásagnir/æviágrip fyrir Fréttabréf Ættfræðiritsins sem og í tímaritið Andvara. Meðal annars hefur hún fjallað um Þuríði de Grimaldi en smásagan Sumarkynni byggir á sannsögulegum atburði, brúðkaupi hennar, en það skal tekið rækilega fram að atburðarásin er skálduð sem og samskipti persóna.

Ævintýri

Fljótlega varð það áberandi að hann var iðulega nálægur þegar vinnudegi mínum lauk og lyfti þá háttvís hatti sínum og með hógværð bauð hann mér fylgd um bæinn eða heim á leið. Ég upplýsti hann um sögu bæjarins og tengslin við Frakkland sem voru honum hugleikin og fannst merkilegt að gata í bænum héti eftir þeirri þjóð sem og spítali. Honum fannst ótrúlega gaman að ganga Laugaveginn virða fyrir sér fjölskrúðugt mannlífið.

Hestvagnar og hefðarfrúr – öllu ægði saman á mold­ ugri götunni. Við sátum stundum á kaffihúsinu Fjallkonunni, sem var við Laugaveginn og spjölluðum um það sem fyrir augu bar. Ég sá það síðar hvað götulífið þar var frábrugðið því sem hann átti að venjast í stórborgum Evrópu.

Seint gleymi ég bíóferðinni okkar. Við morgunverð einn daginn spurði hann hvort hann mætti bjóða mér með sér á kvikmyndasýningu í Nýja bíó, þar væri verið að sýna kvikmyndina Borgarættina eftir Gunnar Gunnarsson. Hann væri spenntur að sjá þessa fyrstu kvikmynd sem tekin var upp á Íslandi.

Sannarlega hlakkaði ég til og ekki síður að eiga við hann viðræður um kvikmyndina. En mér varð ekki að ósk minni, því að nú brá svo við að hann var eins og hálf utan við sig eða hugsi eftir kvikmyndina. Hann gekk þögull með mér eftir Vesturgötunni heim í Garðstaði. Hann tók utan um herðar mínar og kyssti mig á kinnarnar í kveðjuskyni eins og hann var vanur. Þarna skynjaði ég samt eitthvað nýtt - tregablandna ákefð eða tilfinningar í minn garð sem hann hafði ekki áður látið í ljósi. Seinna rann upp fyrir mér hvað söguþráður myndarinnar um átök bræðranna og fjölskyldusagan íslenska hafði haft djúpstæð áhrif á hann.

Dagana eftir bíóferðina var mikið um að vera á hótelinu þannig að samskipti 20

okkar voru takmörkuð. Hugur minn reikaði oft til hans og hugleiddi ég hvers vegna Borgarættin hefði haft þessi áhrif.

Þuríður Þorbjarnardóttir Grimaldi og eiginmaður hennar Henri Charles Raoul Marquise de Grimaldi d‘Antibes et de Cagne.

Ég viðurkenndi fyrir sjálfri mér að vera í nánd við hann veitti mér áður óþekkta vellíðan, þó angraði það mig nokkuð hvað ég vissi lítið um hann. Áhugi hans á norrænum málum og bókmenntum leiddi hann til Íslands, en þau fræði hafði hann numið við Sorbonne í París. Hann hafði misst konu sína í stríðinu og bjó í Lissabon um þessar mundir, þetta vissi ég. Á fallegu síðsumarkveldi ákvað ég að bjóða honum með mér út í Örfirisey.

Hann hreifst af einstakri birtu og fegurð kvöldsólarinnar þegar við gengum

eftir Grandanum. Angan af fjörugróðinum fyllti loftið og þegar út í eyju var komið var víðsýnið engu líkt, enda fjallahringurinn stórkostlegur. Náttúran hreif okkur bæði og hann vafði mig blíðlega örmum og höfuð mitt hvíldi lengi í ilmandi og mjúku hálsakoti hans. Ég fann mig sæla og örugga. Á leiðinni til baka var ég óvenjulega léttstíg og glöð, konan sem þótti yfirleitt fremur alvörugefin. Ég hreinlega opnaðist og tók að segja honum frá berskuminningum. Í fjörunni hafi ég unað mér löngum stundum innan um marglit ígulker, sæsnigla og fjörulalla.

Segja mætti að fjaran hafi verið minn leikvöllur í æsku. Hvaðan spratt þessi frásagnargleði mín þetta kvöld?

Allt breyttist þegar hann bauð mér út að borða í Rosenbergkjallaranum. Þangað hafði ég aldrei komið. Ljúfir tónar hljómsveitarinnar tóku á móti okkur og flottur var staðurinn. Það var auðséð á öllu að hann var vanur fínum stöðum og fljótur að ákveða mat og drykk. Þó að hann væri ekki beint spengilegur var hann mjög lipur dansherra og kunni vel að stýra í valsi sem tangó. Við nutum okkar bæði í dansinum.

Seinna um kvöldið þegar við sátum með kaffi og koníak greip hann um hendur mínar og horfði á mig með blíðu í augum og sagðist elska mig! Ekkert vildi hann fremur en taka mig með sér til Evrópu sem konu sína. Hann bað mig að fyrirgefa sér að hafa ekki verið opinskárri við mig varðandi líf sitt, en hann hefði óttast að missa mig og því viljandi haldið ýmsu leyndu. Þeim ólgusjó tilfinninga, sem flæddi um mig undir ræðu hans, er ómögulegt að lýsa. Sannast sagna var þetta heldur mikið fyrir mig. Hann var eldri sonur prinsins af Monaco og alinn upp sem slíkur, en hafði aldrei fundið sig í hefðarlífinu. Fræðastörf voru meira að hans skapi en rekstur spilavíta. Nýverið hafði Húsfreyjan 2. tbl. 2022

hann eftirlátið „ríkið“ bróður sínum og farið til Íslands. Fullt heiti hans var Henri Charles Raoul Marquise de Grimaldi d‘Antibes et de Cagne.

Almáttugur! Heyrði ég rétt? Hvað átti ég að gera? Háttsettur og sennilega af aðalsættum var eitt en afkomandi einnar elstu konungsættar í Evrópu og arftaki í Monaco var annað. Prins! Markgreifi! Ég þurfti umhugsunarfrest og að komast vestur á Snæfellsnes til frænku minnar og átta mig á þessu öllu saman. Vissulega þótti mér orðið mjög vænt um hann en gæti ég, íslensk sjómannsdóttir, tekist á við þessar skyldur? Það var svo margt sem greindi okkur að, aldursmunur var talsverður og ekki sameinaði trúin okkur, hann var kaþólskur. Var til fólk úr ólíkara umhverfi og uppvexti? Dygði ást og umhyggja til að þetta gæti gengið upp hjá okkur?

Gifting okkar vakti mikla athygli í Reykjavík. Við vorum gefin saman tvisvar, fyrst borgaralegri giftingu og síðar í Kaþólsku kirkjunni. Blöðin voru full af skrifum um okkur. Meira að segja grágræna ferðadragtin mín, sem ég hafði látið sauma á mig fyrir ferðina með Gullfossi, var tekin til umfjöllunar.

Með okkur í för var íslensk stúlka, mér til halds og trausts. Hann var næmur á líðan mína og tilfinningar og vildi allt fyrir mig gera til að auðvelda mér hið nýja líf með honum. Í bréfum sem mér bárust til Lissabon var haft á orði að sumarið 1921 myndi seint líða Reykvíkingum úr minni. Rafmagnið kom, konungurinn heimsótti landið og fyrrum prins kvæntist mér, sjómannsdótturinni frá Garðstöðum við Bakkastíg.

Myndlist: Ævintýri Að þessu sinni fylgir smásögunni olíumálverkið Ævintýri í myndaröðinni Drottningar eftir Kristínu Lindu Jónsdóttur ritstjóra Húsfeyjunnar. Drottningar er heildstæð myndaröð 20 olíumálverka sem eru frumraun Kristínar Lindu sálfræðings, fyrirlesara, ritstjóra Húsfreyjunnar og fyrrum kúabónda, í myndlist. Kristín Linda hóf að fást við myndlist fyrir fjórum árum og hefur numið hjá Þuríði Sigurðardóttur myndlistarkonu og söngvara. Verk Kristínar Lindu eru naívísk og rómantísk, draga upp heillandi myndir og sögur af barnslegri gleði og leik. Öll málverkin bera í sér sitt ævintýri, hugtök, hugmyndir og tilfinningar og skarta nöfnun, eins og Frelsi, Ást, Gleði, Vernd, Styrkur og Saga.

Myndlistarævintýri ritstjórans gæti orðið öðrum hvatning til að hefja einhverskonar listsköpun á síðari hálfleik ævinnar, því enn er tími til.

Ekki henda mér, gefðu mig heldur!

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

21

HEILSA

Hvernig prjónum við hamingju?

Kristín Linda sálfræðingur Fjöldi vísindarannsókna á líðan, heilsu og lífsgæðum fólks sýnir fram á að það sé skynsamlegt að eiga áhugamál, tómstundaiðju. Best er að áhugamálin séu nokkur og mismunandi. Prjónaskapur er vinsælt áhugamál sem getur verið mjög gefandi og skemmtilegt sé rétt á prjónunum haldið. Veltum þessu aðeins fyrir okkur.

Í

Texti og mynd: Kristín Linda Jónsdóttir

fyrsta lagi hefur það jákvæð áhrif á virkni, líðan og heilsu fólks að leggja það í vana sinn að stunda mismunandi iðju í frístundum. Flestum reynist gefandi að eiga skapandi áhugamál til að hverfa að á eigin heimili, prjóna, tálga, teikna, hekla eða föndra sem dæmi. Að stunda auk þess sem tómstundaiðju einhverja hreyfingu utandyra. Gott er að eiga svo áhugamál sem stundað er með hópi fólks til að hlúa að félagslegu heilsunni, vera til dæmis í kvenfélagi eða kór. Það er líka heppilegt að stunda eitthvert áhugamál sem reyni á heilann. Þar má nefna að læra smám saman nýtt tungumál eða leggja stund á sagnfræði eða skriftir. Sem sagt kæru lesendur, endilega hugleiðið hvernig þið nýtið frístundir ykkar, ræktið upp eigin áhugamál og aukið þannig fjölbreytileika og sæld í eigin lífi. Ég er prjónari Snúum okkur þá að prjóni en athugum að það, sem fram kemur í rannsóknum um ástundun prjónaskapar sem áhugamáls, má sannarlega yfirfæra á margskonar aðra iðju.

Hamingjuaukandi og þar með lífsbætandi áhrif prjóns felast í fyrsta lagi í iðjunni sjálfri, að vera ekki iðjulaus heldur virk. Það eitt og sér eykur flæði vellíðunarhormóna um líkamann og gefur heilanum viðfangsefni svo hann reikar síður í neikvæð hugsanaferli.

Taktfastar hreyfingar prjóns og ann22

arrar iðju, svo sem þess að ganga, dansa og hekla eru í eðli sínu róandi fyrir okkur mannfólkið. Taktföst iðja hjálpar því til við að draga úr streitu og kvíða. Í prjónaskap getur falist mikil sköpun, val á garni, litum, munstrum og útfærslum, þitt val þín leið, skapar hlýju í sál. Ef við viljum að prjón bæti lífsgæði okkar sem mest er fjölbreytileiki í aðferðum, munstri, garni, litum og viðfangsefnum því lykilatriði frekar en endurtekningar. Þegar þú prjónar nærðu sýnilegum árangri, eitthvað nýtt verður til fyrir þína tilstuðlan, bókstaflega í höndunum á þér, árangur og afrakstur eykur stolt og styður við sjálfsvirðingu.

Að læra eitthvað nýtt, efla sig í viðfangsefni, ná tökum á einhverju er góð þjálfun fyrir heilann, eflir heilaheilsu og er líka valdeflandi. Þeir sem prjóna geta auðveldlega orðið hluti af hóp. Fjöldi rannsókna sýnir að það er heilsusamlegt að tilheyra hópi fólks sem þú átt eitthvað sameiginlegt með og tilheyrir á einhvern

hátt. Það skapar samkennd sem bætir líðan. Víða má finna prjónahópa þar sem allir prjónarar eru velkomnir í garnbúðum, kirkjum, félagsmiðstöðvum og kvenfélögum svo eitthvað sé nefnt.

Prjón er alþjóðleg og færanleg iðja.

Hægt er að ferðast um landið og heiminn í tengslum við prjón, sækja prjónasýningar og fara í hverskonar prjónaferðir og stækka þannig upp áhugamálið sitt.

Nútímalegt prjón snýst ekki um að allir þurfi sokka eða börn þurfi heimferðarsett heldur að prjónarinn njóti iðjunnar sem gleðigjafa, gefandi áhugamáls sem bætir stundirnar, líf og líðan. Endurtekningar, einhæfni og einsemd við prjónaskap draga úr líkum á að áhugamálið auki hamingjuna. Ekki prjóna of lengi í einu, fyrir flesta er það bara ekki heilsusamlegt. Njótum þess að prjóna á fjölbreyttan hátt hæfilega lengi í einu, teygjum svo úr okkur og gerum eitthvað annað því fjölbreytileiki er krydd í tilveruna. Svo má grípa í prjónana aftur og aftur.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

MENNING

Dagbókarfærslur Helgu saumakonu Rósa Emelía Sigurjónsdóttir Það er alkunna að saga kvenna hefur gegnum aldir of oft fallið í gleymskunnar dá á meðan sögu karla hefur verið haldið til haga. Það er því sannarlega til eftirbreytni þegar einhver tekur sig til og skrásetur heimildir, upplýsingar, minningar eða dagbækur kvenna svo þær lendi ekki í glatkistunni.

G

ott dæmi um þetta er framtak Rósu Emelíu, sem býr í Mývatnssveit, en hún hóf að skrá og setja inn á Facebook, dagbók frænku sinnar Helgu Sigurjónsdóttur saumakonu frá Miðhvammi í Aðaldal í Þingeyjarsýslu. Fyrir alla áhugasama skal strax tekið fram að velkomið er að finna og fylgjast með dagbókinni á Facebook, Dagbókarfærslur Helgu Sigurjónsdóttur saumakonu frá Miðhvammi.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Umsjón: Kristín Linda Jónsdóttir - Myndir: Úr einkasafni

Frænkur Helga var fædd 1881 og var afasystir Rósu Emelíu sem er fædd 1950. Milli þeirra eru því um sjö áratugir. Þrátt fyrir það þekkti Rósa Emelía frænku sína Helgu og á góðar minningar um hana.

Helga lést 1959 þegar Rósa Emelía var 9 ára. Rósa Emelía ólst upp á Reynistað í Aðaldal, sem er næsti bær við Miðhvamm, til 17 ára aldurs. Hún er dóttir hjónanna Þórhöllu Jónsdóttur frá Kaldbak við Skjálfanda og Sigurjóns Reynis Kjartanssonar frá Miðhvammi í Aðaldal. Sigurjón faðir Rósu fæddist í Miðhvammi og ólst þar upp en þegar Rósa var að alast upp á Reynistað bjuggu afi hennar og amma, Rósa Emilía og Kjartan Sigurjónsson, bróðir Helgu, í Miðhvammi. Föðurbróðir Rósu Emelíu, Arnbjörn tók svo þar við búi uns faðir Rósu keypti Miðhvamm 1964. Hann bjó þar í nokkur ár uns jörðin fór úr ábúð

Rósa Emelía Sigurjónsdóttir.

23

ættarinnar. Þess má til gamans geta að á árunum 1995-2010 bjó ritstjóri Húsfreyjunnar, Kristín Linda, í þessum sama Miðhvammi.

Helga Sigurjónsdóttir saumakona frá Miðhvammi.

Mývatnssveitin Rósa Emelía settist svo að í Mývatnssveit og hefur búið þar alla tíð og líkað mjög vel, enda er Mývatnssveitin æði allan sólarhringinn, eins og segir í þekktum dægurlagatexta. Hún vann í Kísiliðjunni í 30 ár við framleiðsluna, lengst af í pökkun og á rannsóknarstofunni en hætti störfum þegar Kísiliðjan hætti árið 2004.

Rósa Emelía er gift Valgeiri Guðmundssyni, sem starfaði líka hjá Kísiliðjunni en er í dag bóndi með sauðfé í Vindbelg við Mývatn. Þau hjónin eiga þá jörð en búa í sínu húsi í þorpinu, þéttbýliskjarnanum í Mývatnssveit. Rósa og Valgeir eiga tvær dætur, Guðrúnu Kristínu, sem býr með fjölskyldu sinni á Tenerife og Þórhöllu, sem býr í þorpinu í Mývatnssveit ásamt sínum maka. Rósa á þrjú barnabörn og tvö langömmubörn. Eins og fram hefur komið hætti Rósa Emelía hefðbundinni vinnu utan heimilis árið 2004, þá á sextugsaldri. Bæði kom það til af því að Kísiliðjan hætti og líka vegna þess að hún er ein þeirra sem glíma við alvarlega hamlandi slitgigt. Rósa Emelía segir að einmitt við starfslokin hafi komið sér vel að hafa alla tíð verið lestrarhestur. Hún hafi mjög gaman af lestri og hverskonar grúski og það hafi leitt hana að dagbókum Helgu frænku hennar.

Húsavík á árunum sem Helga bjó þar.

Kassinn sem ekki fór á eldinn Þannig var að þegar Helga lést kom það í hlut föður Rósu Emelíu að tæma íbúð Helgu á Húsavík og fór hann með eigur hennar fram í Reynistað þar sem ættingjar hennar gengu frá þeim en Helga sjálf var barnlaus. Eftir varð kassi með dagbókunum, sem sumum fannst nú bara best að kasta á eldinn en því betur varð það ekki og nú fæst Rósa Emelía við að skrásetja þær og birta á Facebook. „Ég var svolítið hugsi yfir þessu fyrst. Helga hefur skráð bækurnar fyrir sjálfa sig til minnis og ekki ætlað neinum öðrum að lesa þær. Svo ákvað ég að það væri þess virði að koma henni Helgu frænku minni á kortið. Ég er bara ánægð með það, hún var sérstaklega góð kona og það er margt fróðlegt í bókunum þó þær séu greinilega bara skrifaðar fyrir hana.“

24

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Brot úr dagbókum Helgu

Segir hér fyrst frá köldum vordögum árið 1917 en þá bjó Helga í Miðhvammi í Aðaldal. Næstu bæir við Miðhvamm voru þá Hraun, Brekka, Klömbrur og Presthvammur í suðri, Ysti- Hvammur og Hagi voru til norðurs, Klambrasel ofan heiðar. Reynistaður, sem minnst er á í greininni var ekki kominn í byggð þá en hann var byggður sem nýbýli út úr Miðhvammsjörðinni árið 1953. Síðan eru færslur frá nokkrum dögum árið 1928, þá bjó Helga á Húsavík og síðast færsla frá aðfangadegi árið 1916. Gaman er að lesa fjölbreytileika í veðurlýsingum, sjá notkun á skammstöfunum og orðalagi og þann vitnisburð um verk og mannlíf sem dagbókin er.

Mánudagur 28 maí 1917: Norðaustanbleytuhríð allhvítt yfir amk. Dimmur og ljótur stytti þó upp um daginn og tók fölið. Gr. í Hrauni kom fór í A.h. Sína í Y.hv. kom fór í Hraun Hraunsstelpur koma aftur með henni, Jónína og Rúna litla í Br. Komu. Ég lét Jónínu hafa blómafræ. Kjartan fór í Y.hv. og Brekku að útvega meðal handa lömbum sem hann á Þriðjudagur 29 maí 1917: Norðaustanhríðarslitringur ekki svo lítill allan daginn og mjög kaldur festi ekki snjó fyr en um kveldið og gjörði þá frost. Ég saumaði nærskirtur pilta. Kjartan fór í Hraun fékk lánað taðhrip flutti í garðinn áburð og pjakkaði eitthvað sundur moldina. Lambfé híst sem hægt var og rúm leifði.

Miðvikudagur 30 maí 1917: Hríð og frost í alla nótt, komin öklasnjór og enn koldimmur með hríð og mjög hvass og kaldur tók ekki snjóhraflið um daginn.

Gísli í Prest.hv. kom í embættisferð var að taka kornmatarvöruþyngd hjá mönnum. Kr. Fór í Hraun Gunnar í Y.hvammi kom að sækja vog er pabbi hafði að láni. Drafst lamb Smokku (gamalt lamb) vanið undir hana annað lamb Kúðu.

Fimmtudagur 31 maí 1917: Norðaustan beljandi stormur mjög kaldur og hríð altaf öðruhvoru snjór í hverri laut og lægð. Feðgar sóktu hey fram á engi á báðum hrossunum. Bensi í Haga kom ætlaði að sækja mjólk. Jónína í Y.hv. kemur var að biðja mig að koma úteftir að sníða eitthvað. Kjartan fór í Brekku með band að láta prjóna. Ég saumaði stakk Kjartans.

Sumstaðar gefið inni öllu fé og hestum þar sem hús leifa.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Laugardagur 14 apríl 1928: Þokufullur og snúningslegur, krapahríð ofurl. s.p. Ég þvæ gang stiga og gólf mitt, spretti upp kápunni bursta og strauja stikkin og sníð úr þeim, þræði saman les í Vesalingunum, skemmtifundur á Laxamýri Guðný Eggerts og Kári fara héðan. Lagarfoss kemur með vörur, verður unnið í nótt við þær.

Fimmtudagur 31 maí 1928: Veðurblíða þvegið (fiskur) til kl.3 eða 6 tíma. Kemur skip Drottningin með Jón Þorbergsson og flutning hans er að flytja í Laxamýri. Kemur með 5 kýrgripi 7 hesta og 3 kindur.

Fer frú Sofía með 2 börnin suður líka fer með Kristín í Harðangri. Ég fer út í Sölud. kaupi stúf í dúk á borðið mitt, kom heim saumavjel sem ég er að kaupa á 215 kr. fót vjél.

Miðvikudagur 6 júní 1928: Sólskin í allan dag utangola ekki hlý. Breiddur fiskur og fluttur inn unnið rúma 4 tíma. Ég sauma að mestu skjört fyrir Kristj.

Stokka 5 st. f. Maríusarfeðga fæ brjéf frá Finnu ystir og fermingarkjólinn og fl. hún sendir mjér kiðlingakjöt. Lauga í Gröfum kaupir kú framan úr Múla sækir hana og teimir hana 3 hringi í kring um heima áður en hún fer inn.

Miðvikudagur 29 ágúst 1928: Mjög gott veður þurkhæra einkum s.p. Breiddur umst. og þv (fiskur).

Við Fjóla um 10 tíma. Við göngum upp hjá Tungsb. ég síð sultu úr nærri 3 pd. af hv. sikri og rab. Dreg á þvott.

Föstudagur 16 nóvember 1928: Sama veðurlag, ég er að sauma kjól handa Fjólu úr lillabláu silkitaui, fer út í búðir að reyna að fá perlur á hann fær þær ekki Þóra Guðna. hjálpar mjér um perlur.

Aðfangadagur 1916: Fjallabjart en þoka í lofti austangola en mjög hægur frostlaust en sleit úr honum bleytusíring seinnipart. Haraldur í Kl.seli kom með á . Gunnar í Y.hv. kom með rjómafl. Fr. Í Y.hv. kom með reikn. Og böggul í Hraun. Jobbi kom hann og Kjartan ætluðu á Póst. En fóru aðeins í Br. Fréttu að póstur væri ókomin. Ég fór í Hraun með l.bók og sækja jólagjafir. Jólagjafir voru þessar. Pabbi gaf mjér silkisvuntuefni, Kjartan gaf mjér Ljóðmæli Jónasar Hallgrímssonar. Ég gaf pabba barómet og mömmu „Á Guðsvegum“ og Kjartani „Hestar og Reyðmenn“.

25

Unnið í síld neðan við bakka á Húsavík á árum Helgu, Húsavíkurkirkja vígð 1907 í baksýn.

Með ákvörðun sinni um að skrá og opna aðgengi að dagbókum Helgu hefur Rósa Emelía sannarlega opnað okkur öllum dyr inn í heiminn sem Helga lifði í og í því felst ómetanleg þekking. Aðspurð um önnur áhugamál segir Rósa Emelía að hún sé engin handavinnukona en hún njóti þess að mála. Hún málar olíumyndir um þessar mundir einkum af torfbæjum og náttúrunni, sannarlega skemmtileg iðja og fallegar myndir.

Helga saumakona frá Miðhvammi Helga bjó alla tíð í Þingeyjarsýslu, foreldar hennar voru Kristín Helgadóttir og Sigurjón Friðfinnsson. Hún fæddist á Sigurðarstöðum í Bárðardal, fylgdi foreldrum sínum sem voru vinnuhjú og í húsmennsku uns þau fengu til ábúðar jörðina Nípá í Útkinn árið 1886. Helga var næst elst í röð sex systkina. Guðfinna var fyrsta barn þeirra hjóna, fæddist á Sigurðarstöðum eins og Helga, en hún lést á öðru ári. Þá Helga fædd 1881, lést 1959, Guðfinna yngri fædd 1885, lést 1937. Njáll, fæddur 1886, lést 1898 í Nípá. Guðrún Elínborg, fædd 1890, lést 1949 í Vesturheimi og yngstur var Kjartan, fæddur 1895 lést í Miðhvammi 1955.

Síðar keyptu foreldar Helgu Miðhvamm í Aðaldal 1908 og hún kenndi 26

sig alltaf við þann bæ og eru dagbækurnar merktar Helgu Sigurjónsdóttur saumakonu frá Miðhvammi. Fyrsta dagbókin sem varðveist hefur er skrifuð árið 1916 og síðasta 1938 en þá hættir Helga að skrifa í miðri bók. Bækurnar ná ekki yfir samfellt tímabil það vantar örfáar inn í. Til dæmis ætlaði Rósa Emelía að skrifa úr bók ársins 1922 en þá fannst hún ekki. Einnig vantar inn í sumar bækurnar nokkra mánuði eða vikur, en Helga byrjar síðan aftur að skrifa. Rósa Emelía segir að því sé sannarlega mörgum spurningum ósvarað um líf Helgu og fólksins sem hún skrifar um í dagbókunum. Gefum Rósu Emelíu orðið. Á Húsavík „Veturinn 1903 – 1904 dvaldi Helga á Seyðisfirði hjá móðursystur sinni Guðfinnu og manni hennar Eðvald Eyjólfssyni landpósti. Þar var hún við nám í karlmannafatasaum. Helga bjó síðan á Húsavík frá 1923 og til dauðadags í maí 1959 en var alltaf í góðu sambandi við fólkið sitt í Miðhvammi og systkinabörn sín og afkomendur þeirra.

Helga giftist aldrei eða var í sambúð. Á meðan hún bjó með foreldrum og systkinum í Miðhvammi helgaði hún sig

búskapnum, gekk til heyja og vann öll tilfallandi verk sem lutu að búskap. Helga gróðursetti fjölær blóm og setti niður skógvið, hún átti líka nokkrar ær og sagði frá sauðburði og þess háttar þegar hún bjó í Miðhvammi. Kannski ætlaði hún sér að að búa þar til langframa.

Síðan taka þau saman Kjartan bróðir hennar og Rósa Emilía Bergvinsdóttur frá Brekku í Aðaldal. Þá flytur Helga að heiman. Ætli það hafi ekki verið þröngt fyrir þær báðar að bústangast.

Helga hefði alveg getað náð sér í mann ef hún hefði ætlað sér það eða orðið ástfangin, nú, eða hann í hana. Hún átti vin, bóndason í Aðaldal þau heimsóttu hvort annað en meira veit ég ekki nema hann flutti í næstu sveit og kvongaðist þar. Helga og hann héldu vinskap þar til hún lést.

Eftir að hafa kynnst Helgu í gegn um dagbókina hennar finnst mér að hún hafi verið ánægð að vera ein og getað ráðið sér sjálf. Eftir að hún flutti til Húsavíkur og leigði sér íbúð, vann við sauma og í fiski, þá var hún dugleg að fara í búðir, hitta vini og fara í heimsóknir.

Skemmtiskrall eða rall Helga segir svo frá í dagbókinni frá þeim

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

tíma þegar hún bjó í Aðaldal, að nú sé skrall eða skemmtiskrall í kvöld eða stundum bara rall. Þá var boðið heim á einhvern bæ. Kvöldskemmtunin hófst yfirleitt með smá ræðustúf síðan upplestur, söngur jafnvel leikþáttur eða bara það sem fólki datt í hug. Oft var dansað á eftir, ekki alltaf, það hefur kannski farið eftir húsplássi.

árum Helgu voru svuntur nauðsynlegar í fataskáp hverrar konu. Fyrst eftir að Helga flutti frá Miðhvammi fór hún sem vinnukona í Kraunastaði í Aðaldal og var þar við sauma samhliða vinnukonustörfunum. Hún fór líka á aðra bæi til að sauma og dvaldi jafnvel frá einum og upp í nokkra daga. Helga hefur væntanlega saumað flest sem hún var beðin um.

Fundir og messur Á Húsavík varð félagslíf og skemmtanir öðruvísi. Helga sótti ýmis konar búnaðarfundi og Kaupfélagsfundi svo eitthvað sé nefnt og hún var kirkjurækin bæði í kaupstaðnum og sveitinni.

Efni í sumarkjól Þegar ég er að skrá dagbókina þá finnst mér í raun alveg furðulegt að ég skuli hafa þekkt þessa konu. Svo miklar hafa breytingarnar orðið á samfélginu, lífi fólks og öllum tíðaranda. Samt er þetta ekki lengri tími, innan við einn mannsaldur. Ég var bara átta ára þegar Helga frænka mín dó en ég á samt margar góðar minningar um hana. Ég á afmæli í maí og hún gaf mér alltaf efni í sumarkjól í afmælisgjöf. Hún gaf okkur börnunum og foreldrum mínum alltaf góðar gjafir, var artarleg, gjafmild og góð við fólk, við alveg elskuðum hana,“ segir Rósa Emelía.

Saumaði svuntu Helga lærði karlmannafatasaum og til að byrja með virðist hún fyrst og fremst hafa tekið að sér að sauma karlmannaföt og skyrtur en einnig ýmislegt annað tilfallandi s.s. kvenföt, barnaföt og svuntur, mér finnst að Helga hafi skrifað á hverja síðu, saumaði svuntu handa, einhverri konu. Segir það okkur nokkuð um

Helga Sigurjónsdóttir á sínum yngri árum.

breytingar í klæðaburði þar sem svuntur eru fáséður klæðnaður nú til dags nema þá helst þar sem fólk starfar við matargerð í fyrrtækjum svo sem bakaríum, í matvælaiðnaði og á veitingastöðum. Á

ÖFLUG FORVÖRN

GEGN BEINÞYNNINGU Kalkþörungar Kalkþörungar með með D3, D3, K2 K2 og og C C vítamínum vítamínum ásamt ásamt viðbótar viðbótar magnesíum magnesíum og og mangan mangan

ALLAR ALLAR VÖRUR VÖRUR HAFKALKS HAFKALKS ERU ERU ÁN ÁN AUKEFNA AUKEFNA OG OG ERFÐABREYTTRA INNIHALDSEFNA ERFÐABREYTTRA INNIHALDSEFNA (GMO (GMO FREE) FREE)

www.hafkalk.is www.hafkalk.is Húsfreyjan 2. tbl. 2022

27

HANNYRÐAHORNIÐ

ÚTIPEYSUR FYRIR KOMANDI SUMAR, STJÖRNUTEPPI OG NOTALEGUR TREFILL Alda Sigurðardóttir og Þóra Þórarinsdóttir.

Að þessu sinni bjóða þær Alda og Þóra í Hannyrðabúðinni á Selfossi lesendum Húsfreyjunnar upp á heillandi fallegar útivistarpeysur bæði fyrir dömur og káta krakka.

Svo er það Stjörnuteppið, svo sannarlega algjör stjarna heklað ungbarnateppi sem er eins og stjarna í laginu, virkilega skemmtilegt verkefni og eigulegt. Trefillinn er auðveldur og einfalt að prjóna hann og fallegur trefill er

dásamleg eign. Ef hann er breiður má nota hann á marga vegu, skýla hári og höfði, vefja um hendur sér, leggja yfir lærin, hringa um lítinn anga, brjóta saman og setja undir bossann eða skella yfir herðar og um háls. Endilega bæði njótið þess að prjóna, hekla og nota það sem skapað er á komandi vor- og sumardögum.

29

30

Myndir: Silla Páls

34

32

28

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

EINFALDUR TREFILL Uppskrift: Þóra Þórarinsóttir.

Trefillinn er prjónaður úr lífrænt vottuðu garni sem nýtur æ aukinna vinsælda. Garnið heitir Dagmar og er frá Permin, það er blanda af 75% lífrænt vottaðri ull og 25% polyamid til styrkingar. Það er með tweedögnum og fæst í nokkrum fallegum litum. Við prjónuðum trefilinn úr tveimur hespum og þá mælist hann 25 sm breiður og 175 sm langur. Auðvelt er að breikka trefilinn með því að fjölga köðlum og garðaprjónslykkjum á milli og eins er auðvelt að ráða lengd hans með því að prjóna færri eða fleiri umferðir. Svo má auðvitað setja kögur á endana ef vill, en það má líka alveg sleppa því.

Efni: 2 hespur Dagmar, hringprjónn no 4,5, hjálparprjónn, gott er að hafa prjónamerki.

Uppskrift: Fitjið upp 50 l og prjónið slétt prjón fram og til baka alls 10 umferðir (5 garðar).

Héðan frá eru allar umferðir prjónaðar eins; 5 l sl, 1 kaðall, 8 l sl, 1 kaðall, 8 l sl, 1 kaðall, 5 l sl.

Athugið að fyrsta lykkja hverrar umferðar er alltaf tekin óprjónuð.

Kaðlar eru gerðir þannig að prjónaðar eru 1 sl, 1 br, til skiptis allar 8 l og á 10 umferða fresti eru fyrstu 4 l settar á hjálparprjón og lagðar fyrir framan, næstu 4 l prjónaðar og svo þær sem eru á hjálparprjóninum. (Ábending okkur fannst gott að setja prjónamerki í garðann þar sem kaðallinn krossast, þá er fljótlegt að telja 5 garða í næstu krossun). Þegar trefillinn er hæfilega langur (hér 171 sm) eru prjónaðar 10 umferðir sléttar og fellt laust af.

Gangið frá endum, skolið úr mildu sápuvatni.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

29

19. JÚNÍ Hönnun: Alda Sigurðardóttir Mynsturbekkurinn á þessari peysu varð til 19. júní á síðasta ári og alveg óvart, má með ákveðnum gleraugum, sjá glaðlegar konur dansa þar hönd í hönd.

Garn: Dolce frá Cewec. 60% kid mohair og 40% akrýl, 50 gr og 150 metrar Áætlað magn: aðallitur 5 (5) 6 (6) 7 dk og 1 dk af hvorum munsturlit í öllum stærðum.

Prjónar no 4,5 í stroff og no 6 í annað. Nokkur prjónamerki til hægðarauka.

Stærðir: S (M) L (XL) XXL Allar upplýsingar um víddir og síddir má finna í meðfylgjandi töflu sem og lykkjufjölda á hverju stigi verksins. * = Skýringar: • Stroff = 2 sléttar og 2 brugnar til skiptis.

• Fækka um ¼ = Þegar síðasta umf er prj í stroffinu eru prj 2 sl og brugnu l prj saman í eina l. Í stærðum M og XL á bolnum eru síðustu br lykkjurnar ekki prjónaðar saman.

• Auka út um: Aukið er út á miðri undirermi í 10 hverri umferð með því að búa til aukalykkju á undan síðustu lykkju umferðar og fyrir aðra lykkju umferðar alls 5 (5) 6 (7) 8 sinnum. Þegar búið er að sameina allar lykkjurnar af bol og ermum er byrjað að prjóna eftir mynstri sem sýnir liti og úrtökur. Einnig sést þar hvaða umferðir þarf að endurtaka í mismunandi stærðum. Þegar mynstrinu lýkur er prjónuð ein umf sl með aðallit. Þá er skipt aftur yfir í prj 4,5 og prj ein umf þannig: 2 sl, 2 br í sömu lykkju og eftir þetta 2 sl, 2 br þangað til kragi er orðinn hæfilega hár. Fellið laust af.

Ef vill má sleppa því að auka út í fyrstu umferðinni og gera kraga sem brotinn er inn á og saumaður við.

Gangið frá endum og lykkjið saman undir handvegum. Þvoið peysuna í volgu sápuvatni og leggið til þerris. Peysan verður dásamlega mjúk og létt og ótrúlega hlý.

30

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

31

ÚTILEGUPEYSA Uppskrift: Þóra Þórarinsdóttir Það er yndislegt að eiga góða útipeysu til að bregða sér í á sumrin. Hér er uppskrift að fljótgerðri krakkapeysu úr hreinni merinoull frá Hjartagarni en það má þvo í vél.

Garnið fæst í tveimur grófleikum í Hannyrðabúðinni í fjölda fallegra lita.

Stærðir: 2ja - 4ra - 6 ára.

Efni: 4 - 5 - 6 dk af Extrafine merino 120 frá Hjertegarn, prjónar no 3,5 - sokkaprjónar og hringprjónar 60 cm og 40 cm, 4 prjónamerki, prjónanælur.

Skammstafanir: l - lykkja, sl - slétt lykkja, br - brugðin lykkja.

Peysan er prjónuð ofan frá og niður.

Kaðlar eru á miðju framstykki og bakstykki og ná yfir 10 l.

Kaðlarnir eru prjónaðir þannig : 1 l br, 8 sl, 1 br. Í 6 hverri umferð eru prjónaðar 1 br, 2 sl teknar af prjóninum og geymdar fyrir framan, næstu 2 prj sl og svo þær tvær sem eru á hjálparprjóninum, næstu 2 l settar á hjálparprjón og geymdar fyrir aftan, næstu 2 l prjónaðar sl og loks eru þær 2 l sem geymdar voru fyrir aftan prjónaðar sl, 1 br.

Fitjið upp á prjóna no 3,5 88 - 96 - 104 l tengið í hring og prjónið stroff, 2 sl, 2 br, alls 8 - 8 - 10 umferðir. Prj 1 umf sl og takið um leið saman jafnt yfir umferðina 8 l, þá eru 80 - 88 - 96 l á prjóninum. Setjið nú alls 6 prjónamerki þar sem ermar og kaðlar eiga að vera; 1 merki við upphaf umferðar, annað eftir 10 - 10 - 12 l (ermi), eftir 10 - 12 - 13

32

l (upphaf kaðla), eftir 20 - 22 - 23 l (næsta ermi), 10 - 10 12 og svo við kaðal á bakstykki eftir 10 - 12 - 13 l.

Prjónið slétt og aukið út í annarri hverri umferð við ermarnar þegar 1 l er að prjónamerki með því að lyfta bandinu á milli lykknanna upp og snúa upp á það til vinstri og prjóna uppásláttinn sléttan, prjóna 2 l sl og taka aftur upp bandið og snúa upp á til hægri og prjóna slétt. Þegar komið er að merki fyrir kaðli er prjónað skv lýsingu hér að ofan.

Prjónið áfram þar til alls er búið að auka út 16 - 18 - 20 sinnum. Setjið þá lykkjurnar fyrir ermi, alls 42 - 46 - 52 l á prjónanælu og fitjið upp 6 - 6 - 8 l í ermagapinu og prjónið búkinn áfram í hring, nú án útaukninga þar til hann mælist frá ermagapi 20 - 23 - 25 sm. Aukið út í síðustu umferðinni á 6 l fresti um 24 l og prjónið stroff, 2 sl, 2 br, alls 9 - 10 10 umf. Fellið laust af.

Takið ermalykkjurnar af prjónanælunni, fitjið upp 6 - 6 - 8 l í ermagapinu og prjónið áfram í hring, eftir 8 - 8 -10 umferðir eru 2 og 3 l í byrjun umferðar prjónaðar saman og 2 og 3 l fyrir síðustu l umferðar prjónaðar saman. Fækkið l á þennan hátt eftir 8 - 8 -10 umferðir þar til ermi mælist 19 - 21 - 23 sm. Aukið þá út jafnt yfir umferðina þannig að alls eru 36 - 40 - 40 l á prjóninum. Prjónið 8 - 9 -10 umf stroff, 2 sl, 2 br. Fellið laust af.

Lykkjið saman undir höndum og gangið frá endum.

Athugið að gott er að kljúfa garnið þegar gengið er frá endunum og ganga frá hverjum hluta fyrir sig, þannig ber minna á því.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

STJÖRNUTEPPI Uppskrift: Þóra Þórarinsdóttir.

Ungbarnateppi njóta sífelldra vinsælda og hér gefum við uppskrift af hekluðu teppi sem er svolítið öðruvísi í laginu, eins og stjarna. Teppið er heklað úr Hot Socks Pearl, sem er einstaklega fallegt merino ullargarn blandað með kashmere og sokkastyrkt. Garnið fæst í fjölda fallegra lita, bæði einlitt og mislitt og það má þvo í þvottavél.

Efni: Hot Socks Pearl, 3 dk gular, 3 dk gráar, 2 dk hvítar. Heklunál no 3. 1 prjónamerki.

Skammstafanir: ll-loftlykkja, st-stuðull, fl-fastalykkja.

Uppskrift: Teppið er heklað í hring, byrjað í miðjunni.

Fyrstu 7 umferðirnar eru heklaðar með gulu garni, svo koma rendur þannig; *1 hvít, 1 grá, 1 hvít, 1 grá, 2 gular, 1 grá, 1 hvít, 1 grá, 1 hvít, 2 gular*. Endurtakið * *.

Athugið að sérhver umferð byrjar á 1 st sem heklaður er úr 2 ll.

Ljúkið hverri umferð með 1 fl í fyrsta stuðul.

Endurtakið alltaf * * út umferðina.

Heklið 4 ll tengið í hring með 1 fl.

1.umf. Heklið 12 st í ll-hringinn.

2.umf. Heklið 2 st í hvern st fyrri umferðar.

3.umf. Heklið *1 st, 2 ll, 1 st* í annan hvorn st fyrri umferðar.

4.umf. Heklið *2 st, 2 ll, 2 st* í loftlykkjubogann.

(Við þetta verður til aukning) 5.umf. Heklið *1 st í seinni stuðul fyrri umferðar (sem er næstur á undan loflykkjuboganum), 2 st, 2 ll, 2 st í loftlykkjubogann, 1 st í fyrri stuðul fyrri umferðar* 6.umf. Heklið *1 st í hvorn tveggja síðustu stuðla fyrri umferðar, 2 st, 2 ll, 2 st í loftlykkjubogann, 1 st í næstu 2 st fyrri umferðar* 7.umf. Heklið *1 st í hvern þriggja síðustu stuðla fyrri umferðar, 1 st, 2 ll, 1 st í loftlykkjubogann, 34

(Athugið að hér verður ekki aukning) 1 st í næstu 3 st fyrri umferðar* 8.umf. Heklið *1 st í hvern þriggja síðustu stuðla fyrri umferðar, 2 st, 2 ll, 2 st í loftlykkjubogann, 1 st í næstu 3 st fyrri umferðar* 9.umf. Heklið *1 st í hvern fjögurra síðustu stuðla fyrri umferðar, 2 st, 2 ll, 2 st í loftlykkjubogann, 1 st í næstu 4 st fyrri umferðar* Haldið áfram á þennan hátt, þannig að aukning verður í 4 umferðum og svo kemur 1 umferð án aukningar. Það er gert til að aukning verði ekki of hröð og teppið verpist síður.

Hér voru heklaðar alls 49 umferðir, en að sjálfsögðu má fjölga/fækka umferðum að vild. Í síðustu umferðinni eru heklaðir 4 st í loftlykkjubogann, til að loka honum.

Gangið frá endum, þvoið úr mildu sápuvatni, leggið til þerris.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

KVENFÉLAGASAMBAND ÍSLANDS

Nýjar stjórnarkonur kynntar Eva Björk og Helga Á nýliðnum formannaráðsfundi Kvenfélagasambands Íslands, sem haldinn var á Hallveigarstöðum i mars komu tvær nýjar konur inn í stjórn sambandsins. Eva Björk Harðardóttir var kosin nýr varaforseti KÍ til næstu þriggja ára og Helga Guðmundsdóttir var kjörin í varastjórn til sama tíma. Kynnumst þeim aðeins.

Helga Guðmundsdóttir kosin í varastjórn Helga er fædd í Reykjavík 1953. Foreldrar hennar voru hjónin Guðmundur Guðmundsson og Anna Helene Christensen sem lengst af ráku matvöruverslun í Hafnarfirði, þar sem Helga ólst upp. Eiginmaður Helgu er Sigurbjörn Snæþórsson, bóndi.

Hún á tvær dætur, tvö stjúpbörn og tvö barnabörn.

Helga lauk landsprófi frá Kvennaskólanum í Reykjavík 1969, stúdentsprófi frá Menntaskólanum við Tjörnina 1973 og BA prófi í dönsku og íslensku frá Háskóla Íslands 1978. Árið 1990 lauk Helga námi í viðskiptafræði frá Viðskiptaháskólanum í Kaupmannahöfn og árið 2003 lauk hún námi til kennsluréttinda frá Háskóla Íslands. Árið 2011 lauk Helga meistaranámi í opinberri stjórnsýslu frá Háskóla Íslands.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Eva Björk Harðardóttir nýr varaforseti Kvenfélagasambands Íslands, kvenfélagskona í Kvenfélagi Kirkjubæjarhrepps.

Helga kenndi dönsku á grunn- og framhaldsskólastigi og var stundakennari í dönsku við Háskóla Íslands áður en hún fluttist til Danmerkur til frekara náms 1978. Helga bjó að mestu í Danmörku árin 1978 til 1997. Auk þess að stunda nám í Kaupmannahöfn, starfaði Helga við grunnskólakennslu á Frederiksberg, við úthlutun og rekstur stúdentagarða í Kaupmannhöfn, sem menningar- og upplýsingafulltrúi í Jónshúsi og í ferðaþjónustu. Árin 1997-1998 starfaði Helga sem forstöðumaður Kirkjubæjarstofu á Kirkjubæjarklaustri og tók þá þátt í gefandi starfi kvenfélagsins þar. Haustið 1998 flutti Helga austur á Hérað og bjó í 20 ár í Gilsárteigi í Eiðaþinghá og hefur tekið virkan þátt í starfsemi Kvenfélags Eiðaþinghár og gerir enn þrátt fyrir að vera nú flutt í Egilsstaði. Hún hefur tekið virkan þátt í félagsstarfi í gegnum árin, sat meðal annars í stjórn Búnaðarsambands Austurlands, Búnaðarfélags Eiðaþinghár og sóknarnefnd Eiðakirkju um árabil. Helga var um tíma ritari Sambands austfirskra kvenna. Helga hefur frá því hún flutti á Hérað starfað í stjórnsýslu sveitarfélagsins og starfar nú sem fræðslustjóri í Múlaþingi.

35

Umsjón: Jenný Jóakimsdóttir - Myndir: Úr einkasafni

Eva Björk er fædd 20. júní 1968 og ólst upp við hefðbundinn búskap að Efri-Vík í Skaftárhreppi. Foreldrar hennar eru Hörður Davíðsson frá Fossum í Landbroti og Guðrún Salome Ragnarsdóttir frá Höfðabrekku í Mýrdal. Hún er gift Þorsteini M. Kristinssyni sem er fæddur 1968 og er aðalvarðstjóri á Selfossi. Eiga þau sameiginlega sex börn og sjö barnabörn.

Eva Björk gekk í Kirkjubæjarskóla á Síðu, fór þaðan í Menntaskólann í Kópavogi og tók síðan B.ed próf frá KÍ 1992. Þar að auki hefur hún viðbótarnám í opinberri stjórnsýslu frá HÍ. Eva Björk hefur kennt í Digranesskóla í Kópavogi, í grunnskólanum á Hvammstanga, í gagnfræðaskólanum í Mosfellsbæ og við grunnskólann á Kirkjubæjarklaustri. Hún hefur ásamt fjölskyldunni byggt upp og rekið Hótel Laka við Kirkjubæjarklaustur undanfarin 20 ár en er núna kennari í Engidalsskóla í Hafnarfirði. Eva Björk hefur verið oddviti Skaftárhrepps síðastliðin sjö ár og sinnt félagsstörfum sem fylgja sveitarstjórnarmálum í fámennu sveitarfélagi.

Frá unga aldri hefur Eva Björk verið starfandi í kvenfélagi og hefur brennandi áhuga á starfi með konum víðsvegar af landinu. Hún hefur verið félagi í kvenfélagi Kirkjubæjarhrepps ásamt því að vera formaður Sambands Vestur Skaftfellskra kvenna í tvígang. Samtakamáttur kvenna er mikill og þar sem starf kvenfélaganna blómstrar þar er gott samfélag segir Eva Björk.

NÝSKÖPUN OG HÖNNUN

Sólguli kjóllinn Grace Achieng Það er heillandi að hitta fólk sem hefur ofið vefinn sinn áfram af bjartsýni og dugnaði frá fátækt til frama. Grace Achieng ólst upp í Kisumu í Kenía í Afríku en býr nú í Reykavík þar sem hún stýrir eigin tískufyrirtæki, Gracelandic, sem meðal annars hefur vakið athygli í hinu heimsfræga tískutímariti Vouge.

Texti: Kristín Linda Jónsdóttir - Myndir: Úr safni Gracelandic

Grace Achieng er fædd árið 1985 og fyrstu árin bjó hún úti í sveit. Þegar hún var átta ára fluttu foreldrar hennar svo til Kisumu sem er þriðja stærsta borg Kenýa. Þar ólst Grace upp ásamt sex systkinum. Móðir hennar var grunnskólakennari og faðir hennar starfaði á sjávarútvegsskrifstofu.

Hún sá mig „Ég er komin af fátæku fólki og lífsbaráttan var hörð. Það var ekki alltaf til matur eða föt. Mér er minnisstætt að um jól fengu flestir ný föt en ekki við. Það voru ekki til peningar nema hugsanlega fyrir notuðum fötum. Mér leið líka oft illa á heimilinu. Móðir mín var ekki alltaf góð við mig og mér fannst ég varla eiga tilverurétt. Það var því eins og ævintýri þegar Melania frænka mín kom í heimsókn. Hún skar sig úr í fjölskyldunni vegna þess að hún var farsæl viðskiptakona og vegnaði vel. Hún var sérstaklega glæsileg, falleg og góð kona með yndislega nærveru og alltaf svo vel klædd enda átti hún vinsæla fataverslanakeðju í Kenýa. Hún keypti notuð föt, breytti þeim og saumaði upp úr þeim og seldi svo í verslununum sínum. Það var mjög vinsælt enda var hún smart og smekkleg og fötin falleg. Hvar sem hún kom var hún aldrei tómhent heldur gjafmild og lét gott af sér leiða og þegar hún heimsótti okkur sá hún mig alltaf.

36

Ég var til Þegar ég var sex ára kom hún í heimsókn og ég sat bara til hlés og horfði á hana, þessa fallegu frænku mína og glæsilegu fötin sem hún klæddist. Hún hafði keypt handa mér nýjan kjól og ég man eins og gerst hefði í gær hvernig hann var. Hann var sólgulur með svörtu bandi á mjöðm, silfurstjörnu á bringunni og neðan við stjörnuna stóð 5 star. Ég fór í kjólinn og fann að ég var ekki lengur ósýnilega stelpan sem enginn vildi sjá. Kjóllinn gaf mér kraft, næstum eins og ég væri einhverskonar ofurstelpa. Ég fann það alveg inn að hjarta að ég var til, ég mátti sjást. Ef til vill er erfitt fyrir þá sem alltaf hafa átt föt að átta sig á alveg inn að beini hvað fötin sem við klæðum okkur í geta haft mikil áhrif á sjálfsmynd okkar og vellíðan. Sólguli kjóllinn og góðvild Melania frænku breytti lífi mínu og hún varð sannarlega minn sterkasti áhrifavaldur og fyrirmynd. Áhuginn á fötum var kviknaður og hann mun lifa með mér alla ævi. Ég sat fyrir utan húsið okkar í Kisumu og horfði á fólk ganga hjá. Ég skoðaði fötin sem það klæddist og lék mér að því að velja hvaða föt ég mundi eignast síðar, þessi, ekki þessi, jú þessi. Þar sem ég sat á götunni í notuðum fátæklegum fötum var ég alveg viss um að einn daginn gæti ég sjálf eignast svona falleg föt og sá draumur hefur ræst. Það er því um að gera að óska sér, það hefur áhrif.

Fötin af markaðnum Á framhaldsskólaárunum byrjaði ég í raun fyrst að stunda viðskipti. Ég fór þannig að því að þegar foreldar mínir létu mig fá smápeninga fyrir strætó eða hádegismat reyndi ég að spara þá.

Svo fór ég á markaðinn og keypti þar notuð föt og seldi svo aftur til skólasystra minna. Ég var strax snjöll í að velja og ná að kaupa flott og vinsæl föt og fyrir kom að ríkari skólasystur mínar hreinlega keyptu utan af mér fötin sem ég hafði sjálf keypt notuð á markaðnum. Ég var oft á hlaupum með fötin af markaðnum í skólann og kom stundum of seint. Í Kenýa þarf maður að þola refsingu fyrir það en ég lét mig hafa það. Ég var heilluð af fötum, fegurðinni, efnunum og litunum og svona náði ég sjálf að eignast einhver föt. Ég fór svo að heiman um tvítugt í háskólanám í markaðsfræði í Mombasa. Þar náði ég að vinna mér inn smápeninga með því að vinna sem stílisti um helgar. Það var oft löng biðröð af konum á leiðinni inn í herbergið mitt á stúdentagörðunum þar sem ég klæddi þær upp og seldi þeim notuð föt.

Mikið sterkt ferskt loft Svo kynntist ég manni frá Sauðárkróki í gegnum stefnumótasíðu á netinu. Hann kom til Mombasa til að hitta mig. Atvikin höguðu því þannig að við tókum skyndiákvörðun um að gifta okkur, bara þarna hjá sýslumanni, í gallabuxum Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Grace Achieng.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

37

Grace og Tanja.

og bol. Hann fór síðan til Íslands til að ganga frá pappírsmálunum og ég lenti á Keflavíkurflugvelli þremur mánuðum seinna, 25 ára kona frá Kenýa. Ég man mjög tilfinninguna þegar ég kom út úr flugvélinni, allt þetta kraftmikla ferska loft. Ég fann sterkt tilfinninguna fyrir nýju upphafi. Það var afar krefjandi fyrir mig að sjá landið, fyrst auðnina frá Keflavík til Reykjavíkur, hugsanir eins og; almáttugur hér býr enginn, skutu upp kollinum. Svo voru það litirnir græn tún, kindur, kýr og hestar á beit meðfram veginum, hrikaleg fjöll og meira að segja snjór, hvít svæði í fjöllunum. Hvar var ég eiginlega, gat þetta verið raunverulegt, í alvöru! Við fórum heim til hans á Sauðárkrók og ég fór að vinna í fiski. Ég fékk mikla innilokunarkennd og leið illa og okkur kom saman um að enda okkar 38

samskipti nokkrum mánuðum seinna. Ég fór til Reykjavíkur, leigði þar herbergi og fór að vinna sem þjónn á veitingastað.

Mér leið strax vel í Reykjavík. Hér á ég heima og hér vil ég vera. Seinna kynntist ég barnsföður mínum, Sindra, og við eigum saman Tönju sem er tíu ára. Við vorum saman í þrjú ár en nú búum við Tanja tvær saman en hún er í góðu sambandi við pabba sinn. Ég vann fyrir mér á ýmsum stöðum, lengst af á leikskóla en ég var alltaf með teiknimöppuna við hendina og var að teikna föt. Ástríða mín Ég vissi að ástríða mín lá þar, hún hafði kviknað með sólgula kjólnum. Í september árið 2020 steig ég skrefið, skráði fyrirtækið Gracelandic, bjó til lógó, skráði það hjá Hugverkastofu og fór af

stað. Ég vissi að ef ég myndi ekki stofna fyrirtæki formlega myndi ég ekki taka þetta alvarlega svo ég gerði það og fór alveg á kaf í verkefnið. Ég vil ráðleggja öllum sem eiga einhvern svona draum að stíga skrefið, stofna alvöru fyrirtæki á kennitölu, þá verður meiri skuldbinding og alvara í þessu og maður gengur í að gera hlutina.

Auðvitað kunni ég þetta ekki, að stofna fyrirtæki, hanna föt og markaðssetja, koma á fót mínu eigin tískuvörumerki, láta búa til fötin, markaðssetja þau og selja. En ég fór af stað og veistu, það er þannig að, það sem þú leitar að leitar til þín. Ég hafði ætlað mér þetta alla tíð og ég fór að nýta hverja stund til að rannsaka það sem ég þurfti til að Gracelandic næði flugi. Á margvíslegan hátt fóru upplýsingar og lausnir að koma til mín. Skyndilega poppaði upp á netinu hjá mér námskeið ítalskrar konu sem heitir einfaldlega, how to start your fashion brand. Ég skráði mig á námskeiðið og lærði þar ótal margt. Í öllum þessum rannsóknum mínum á tískuiðnaðinum varð mér sífellt betur ljóst hvað fataiðnaðurinn og þessi hraðtíska er hræðilega skemmandi fyrir jörðina og ósiðleg fyrir fólkið sem vinnur við að búa til fötin. Það er notað svo mikið eitur við fjöldaframleiðslu á fötum að það skaðar fólkið sem vinnur á smánarlaunum við að framleiða þau og iðnaðurinn er mjög mengandi og slæmur fyrir jörðina. Ekki vildi ég vera hluti af þessu. Heimildarmyndin True Cost sem fjallar um það hvað fataiðnaðurinn er skaðlegur hafði mikil áhrif á mig. Ég varð að finna einhverja aðra leið.

Sjálfbærni og siðferði Ég hef sjálfbærni að leiðarljósi og tímalaus gæði í stað neysluhyggu og græðgi. Þeir sem kaupa föt frá Gracelandic eru að kaupa vandaðar klassískar flíkur sem endast, passa vel saman og eru glæsilegar. Þá þarf ekki nema tíu flíkur til að eiga fjölbreyttan og fallegan klæðnað þar sem þú sést, eins og ég í sólgula kjólnum.

Fötin eru úr hágæða efnum eins og mulberrysilki og lífrænni bómull, einföld, praktísk þannig að þau geti gengið við hvaða tilefni sem er og þau draga fram glæsilegan, einfaldan og persónulegan stíl. Þannig næ ég að starfa í tískugeiranum og leggja jafnframt mitt af Húsfreyjan 2. tbl. 2022

mörkum við að draga úr þessari gífurlegu neyslu á fötum. Nú eru hraðtísku föt víða framleidd við slæmar aðstæður af verkafólki á of lágum launum. Þessi föt fara svo í gegnum verslanir og heimili fólks á vesturlöndum. Þaðan eru þau send til Afríku, stundum undir því yfirskini að þetta sé hjálparstarf en mikið af þessum fötum lendir á ruslahaugum.

Er rusl, sem vesturlandabúar eru að losa sig við og hrúgast upp í Afríku, slæm efni sem nýtast engum og menga jörðina okkar.

fram á zoom fund, til að sjá hvort eitthvað alvöru fólk væri á bak við þessa fyrirspurn. Það reyndist vera og útsendarar hins heimsfæga tískutímarits Vouge höfðu fundið fötin hennar Grace á instagram á internetinu, heillast af þeim og vildu fjalla um þau og allt það sem fyrirtækið hennar Gracelandic stendur fyrir. Nú hefur breska Vouge fjallað þrisvar sinnum um Grace og Gracelandic. Sannarlega er ljóst að ævintýri litlu

stúlkunnar, sem sat við vegkantinn í sólgula kjólnum, hafa ræst. „Ég er í miðjum draumnum, þetta er löng leið, ferðalag sem ég sé fyrir mér ævina á enda. Það getur verið erfitt og er mjög krefjandi en það er líka mjög gefandi. Ef þú átt draum, ekki láta neitt trufla þig, ekki láta skoðanir annarra skemma þína sýn því að til að draumurinn rætist þarftu að hlusta á hjarta þitt og vera sjálfri þér trú,“ segir Grace Achieng.

Konur hjálpa konum Ég hef fengið mikla hvatningu og stuðning frá íslenskum konum. Ég gekk í Félag kvenna í atvinnulífinu og það hefur verið ómetanlegt. Þar fékk ég mentor á mínu sviði sem hjálpaði mér mikið. Ég hvet konur sem eru á einhvern hátt í svipuðum sporum og ég að leggja sig eftir því að hitta aðrar konur sem eru í rekstri og nýsköpun. Bara það að umgangast hver aðra skapar einhvern kraft og þekkingin smitast á milli, við lærum svo mikið hver af annarri. Mig langar að vera öðrum konum fyrirmynd og hjálpa þeim, ekki bara konum af erlendum uppruna heldur öllum konum sem ég get hjálpað.

Einhverntíma vonast ég líka til að geta komið upp heimili fyrir munaðarlaus börn í Kenýa og láta þannig gott af mér leiða í anda Melania frænku minnar.

Frá fátækt í Kenýa í Vouge Fyrsta fatalína Gracelandic kom á markað í júlí 2021. Kvenfatnaður og fylgihlutir sem byggja á sjálfbærum lífsstíl. Sanngirnisvottun, fair trade, er forsenda fyrir allri framleiðslu og eru fötin saumuð í Tyrklandi og Rúmeníu.

Með því að láta sauma í Evrópu segist Grace vera öruggari með að starfsfólkið njóti evrópskra vinnuréttinda og kjara sem varin eru með lögum. Í desember bættust samfestingar við fatalínuna og Grace stefnir að því að næsta vörulína komi út í haust. Fötin selur Grace í netverslun sinni: www.gracelandic.com um allan heim. Meðal annars til Kanada, Írlands, Bretlands og Íslands. Einn daginn í haust sá Grace skilaboð til sín á netinu frá breska Vouge, en var viss um að þetta væri eitthvað plat og svaraði ekki. Aftur fékk hún orðsendingu og svo fór að hún prófaði að senda svar þar sem hún fór Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Á heimasíðu Grace, www.gracelandic.com er mikinn fróðleik að finna um fataiðnaðinn undir blogginu.

Til dæmis um hraðtísku, fast fashion og umhverfisvænan fatnað.

39

ALBERT ELDAR FYRIR HÚSFREYJULESENDUR

Dagamunur í vor og sumar Loksins getum við gert okkur dagamun með sól í hjarta og hrist af okkur covid- og vetrarhrollinn. Mörg okkar tengja sumarið við grill og útilegur, en það má vel gera sér dagamun á annan hátt.

Sem endranær munum við að allir gestir í boðum bera

Albert Eiríksson

ábyrgð á stemningunni, þar má enginn vera undanskilinn.

Við förum því í veislur með góðu hugarfari til að njóta nærandi samveru með öðrum gestum.

Framundan eru bjartir sumardagar sem upplagt er að nýta með góðu fólki, maður er manns gaman!

44

45 42

43

Myndir: Silla Páls

45

41

40

42

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Marsipanhorn Deig: 25 g þurrger ½ dl volgt vatn 75 g smjör 2 dl súrmjólk 2 msk. sykur 1 egg 1 tsk. salt 500 g hveiti 1 egg til að pensla með Fylling: 75 g marsipan 75 g lint smjör 75 g sykur Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Skraut: 2-3 msk. flórsykur eða glassúr Setjið ger og vatn í hrærivélarskálina.

Bræðið smjör við lágan hita, hrærið það saman við ásamt súrmjólk. Setjið sykur, egg og salt út í. Hrærið meðan hveitinu er hellt út í smám saman.

Látið hefast í klukkutíma.

Rífið marsipan og blandið út í smjör og sykur.

Sláið deigið niður og bætið hveiti við, ef þarf. Skiptið deiginu í 3 hluta og breiðið út með kökukefli í hringi,

skiptið hverjum hring í 8 hluta. Setjið fyllingu á breiða hlutann og rúllið upp. Leggið hornin á ofnplötu með bökunarpappír, penslið með hrærðu eggi. Bakið við 180°C í 10-15 mín og kælið á rist. Gott er að athuga eftir 8 mín bökun, því að ofnar eru mjög misjafnir.

Sigtið flórsykur yfir, eða búið til glassúr og sprautið í þunnum rákum, eða skreytið með hökkuðum, ristuðum möndlum. Til hátíðabrigða er hægt að strá fínt hökkuðum þurrkuðum berjum yfir.

41

Súkkulaðitrufflur 2 svampbotnar 230 g mjúkt smjör 1 dl rjómi 4 msk kakó + 2 msk yfir kúlurnar 1 b pekanhnetur 1/2 tsk salt 2 tsk vanillu extrakt.

Myljið svampbotnana gróft niður og setjið í ofnskúffu. Bakið við 175°C í um 15 mín.

Hrærið í og passið að brenni ekki. Kælið.

Myljið fínt. Þurrristið pekanhnetur og kælið.

Malið hneturnar, ekki of fínt. Þeytið saman smjör og rjóma ásamt salti og vanillu. Bætið tertu- og hnetumylsnunni saman við. Mótið kúlur og stráið kakói yfir. Kælið.

Súkkulaðitrufflur. Það sem gerir þessar trufflur öðruvísi en aðrar er að notaðir eru svampbotnar, þeir muldir niður, bakaðir/þurrkaðir í ofni.

Raffaello 300 g hvítt súkkulaði 50-60 g smjör 1 msk ólífuolía 2 1/2 b gróft kókosmjöl + 3/4 b til að velta uppúr 1 b gróft saxaðar möndlur, án hýðis smá salt

Raffaello kókoskúlurnar góðu geymast vel í ísskáp. Olían er sett saman við svo kúlurnar verði ekki of harðar.

42

Bræðið súkkulaði, smjör og olíu í vatnsbaði.

Setjið kókosmjöl og salt í stóra skál. Hellið súkkulaðinu saman við og blandið saman.

Athugið að deigið á að vera svolítið blautt.

Notið teskeið til að móta kúlur, veltið þeim upp úr kókosmjöli og þjappið því á kúluna.

Kælið kúlurnar. Takið kúlurnar úr ísskápnum um klukkustund áður en þær eru bornar á borð.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Steiktir maísklattar eru skemmtilega ljúffengir og koma svo sannarlega á óvart.

Bestir eru klattarnir volgir, taka þá með höndunum og dýfa í sósuna.

Steiktir maísklattar 1 ds maís 1 b hveiti 2 egg 1/4 b vatn 1 tsk lyftiduft 1 msk ólífuolía 1 lítil paprika, söxuð frekar smátt 1 dl saxaður graslaukur steinselja salt og pipar olía til steikingar Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Blandið saman hveiti, eggi, vatni, lyftidufti, olíu, papriku, lauk steinselju, salti og pipar og blandið vel saman. Bætið við vatni ef deigið er of þykkt. Setjið loks maísinn saman við. Steikið litla klatta í olíu á pönnu.

Sósan: 1 dl mæjónes 1-2 tsk Dijon sinnep Blandið vel saman.

43

Bakaður ostur með fíkjum og hnetum Bakaður ostur með fíkjum og hnetum er stórfínn. Hér er það Camembert, yfir hann er sett fíkjur, pekanhnetur og Maplesíróp. Fíkjur, hnetur og síróp er sett í pott og hitað. Hellt yfir ostinn og bakað við um 180°C í um 8 mín. Ef fíkjurnar eru mjög þurrar er ágætt að láta þær liggja í heitu vatni í nokkrar mínútur eða sjóða þær í sírópinu í nokkrar mín.

44

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Döðlukonfekt 500 g smjör 1 dl púðursykur 2/3 tsk salt 700 g döðlur 6 bollar Rice Krispies Bræðið smjör og púðursykur saman í potti á lægsta hita og hrærið í af og til. Klippið döðlur með hreinum skærum á meðan í stóra skál. Hellið úr pottinum yfir þær og blandið vel. Þá er Rice krispies hrært varlega saman við, en blandað vel. Setjið bökunarpappír í ofnskúffu og sléttið vel með spaða. Kælið.

400 g gott dökkt súkkulaði brætt og sett yfir og kælt.

Skerið í litla bita.

Fylltar döðlur með pistasíumauki 18-20 mjúkar döðlur 100 g pistasíur börkur af einni appelsínu 2 msk appelsínusafi 1/3 tsk salt Setjið pistasíur, börk, appelsínusafa og salt í matvinnsluvél og maukið - samt ekki alveg fínt. Látið maukið inn í döðlurnar með teskeið.

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

45

Njótum nærandi samveru í vor og sumar Maður er manns gaman og Húsfreyjan mælir svo sannarlega með því að efna til hverskonar boða þar sem lagt er upp úr jákvæðri og hvetjandi stemmingu og ljúffengum veitingum. Eftir höft Covid tímans getur þurft örlítið átak til að opna heimili sitt á ný fyrir vinum og ættingum og koma nærandi félagslífi aftur í gang en það er sannarlega þess virði. Endilega grípið hugmyndirnar úr Albert eldar fyrir Húsfreyjulesendur og skapið góða stund á lífsins braut.

Það getur verið stórfínt að brjóta upp boð með samkvæmisleikjum, fjöldasöng eða öðru sem gestir taka þátt í. Að bregða á leik í hópmynd er fínasta skemmtun. Frá vinstri Vilborg Eiríksdóttir, Sólrún Björnsdóttir, Bergdís Ýr Guðmundsdóttir, Valborg Guðrún Guðjónsdóttir, Albert Eiríksson, Þórhildur Helga Þorleifsdóttir, Árdís Hulda Eiríksdóttir, Íris Eva Einarsdóttir, Laufey Birna Sigurðardóttir og Anna Valdís Einarsdóttir.

Fru Lauga+ Bændurnir

Lorem Ipsum BAENDURIBAENUM.IS

LÍFRÆNIR MATARKASSAR Á NETINU Frú Lauga & bændurnir bjóða upp á vikulega, lífræna grænmetis og ávaxtakassa.

Skoðaðu úrvalið á baenduribaenum.is

GRÆNMETIS

ÁVAXTA

Grænt og vænt frá öllum heimshornum. Við nnum besta lífræna grænmetið sem völ er á og setjum það í vænan kassa.

Sætir og sólríkir ávextir.

Við fáum vikulega sent það ferskasta sem völ er á frá öllum heimshornum og setjum það í gómsætan kassa fyrir þig til að njóta.

BLANDAÐI

Þessir kassar innihalda góða blöndu af heilnæmu lífrænu grænmeti og sólríkum ávöxtum hvaðanæva að úr heiminum.

Frú Lauga & bændurnir - Laugalæk 6 - S:534-7165 baenduribaenum.is 46

storkurinn.is storkurinn@storkurinn.is instagram/storkurinn // facebook/storkurinn

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

VEL TIL FUNDIÐ

Minningin lifir Sirrý Arnarsdóttir Síðasta vetur var stofnaður nýr vefur, minningar.is þar sem fólki býðst að birta minningargreinar og dánartilkynningar um látna ástvini gjaldfrjálst. Sirrý Arnardóttir er talsmaður verkefnisins en fjölmargir koma að þessari vönduðu síðu. Ritstjóri Húsfreyjunnar fékk Sirrý til að kynna þessa vel til fundnu leið til að varðveita minningu fólks fyrir lesendum Húsfreyjunnar.

H

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Umsjón: Kristín Linda Jónsdóttir - Myndir: Úr einkasafni

ugmyndin kom til þegar Kjartan Örn Bogason, Kristinn Örn Kristinsson og Friðrik Snær Ómarsson, nemendur við hugbúnaðarverkefni í HR, unnu að lokaverkefni sínu vorið 2021. Þeir ákváðu að færa þessa gömlu góðu íslensku hefð, dánartilkynningar og minningargreinarnar, til nútímans, á netið sem fólk nýtir sér svo mikið í dag. „Við hugsum kannski ekki alltaf út í það en þetta er séríslenskt, að það séu skrifaðar minningargreinar um nánast alla landsmenn í íslensk blöð, það er bara einstakt en á sér langa sögu,“ segir Sirrý í samtali við Húsfreyjuna og bætir við að lestur fólks hafi færst að miklu leyti yfir á netið á undanförnum árum.

Verkefnið hlaut brautargengi og fékk fjármögnun og er vefurinn nú kominn í loftið. Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands, opnaði hann við formlega athöfn á Bessastöðum rétt fyrir jól. ,,Vefnum hefur verið mjög vel tekið. Enda haldast þarna í hendur gamlar hefðir og nýtt íslenskt hugvit. Minningar.is bjóða upp á marga möguleika. Hægt er að birta dánartilkynningar og það er notendum að kostnaðarlausu, setja inn hlekk á útförina, setja inn ljósmyndir og myndbönd. Það nýjasta hjá minningar.is er að birta viðtöl við aðstandendur sem vilja minnast látinna einstaklinga. Enda eru einkunnarorð verkefnisins ,,Minningin lifir“.

Auk þess er á síðunni margskonar fróðleikur um þau verkefni sem í hönd fara þegar andlát verður. Hver eru næstu skref og hvaða möguleikar eru til staðar. Þá segir Sirrý að vefurinn bjóði upp á möguleika sem skorti á prenti. „Þetta er lifandi vefur, fólk getur bætt inn greinum og myndum síðar og sent kveðjur. Þegar minningargreinar eru birtar á prenti þarf að miða sig við einhverja hámarkslengd sem er ekki fyrirstaða á vefnum. Einnig er fræðsluefni á minningar.is þar sem hægt er að lesa sér til um hagnýt atriði varðandi andlát og jarðarfarir. Fólk fagnar því að geta birt dánartilkynningar og hlekki á streymi frá útförum, allt gjaldfrjálst og einfalt í notkun,“ segir Sirrý.

Sirrý Arnardóttir.

47

KVENFÉLAGSFRÉTTIR

Hvað er í bankahólfinu?

Kvenfélagið Líkn Vestmannaeyjum Á dögunum var opnað bankahólf Kvenfélagsins Líknar hjá Íslandsbanka í Vestmannaeyjum en þá hafði gjaldkeri félagsins Júlía Elsa Friðriksdóttir rekið augun í að það væri verið að borga af slíku hólfi. Þá vaknaði upp sú spurning hvað væri í þessu bankahólfi?

F

opið eftir 32 ár. Þeim var boðið inn í fundarherbergi bankans til að kíkja á pappírana úr hólfinu og komu þá miklar gersemar í ljós. Pappírar síðan 1909 til 1990 sem gáfu ýmsar upplýsingar um starfsemi félagsins. Stuttu síðar settust Betsý Kristmannsdóttir stjórnarmaður og Júlía Elsa niður með pappírana og fóru enn betur yfir þá og skráðu hvað hefði fundist. Elstu pappíranir voru frá 1909, árið sem Kvenfélagið Líkn var stofnað.

Eins og fyrr segir sögðu pappírarnir þó nokkra sögu um starfsemi félagsins.

Til dæmis voru í bankahólfinu reikningar vegna leiksýninga sem Líkn stóð fyrir. Ártalið á þessum reikningum voru frá 1910, 1911 og 1922. Einnig voru

þar reikningar fyrir afritun á lögum, málunar á leiktjöldum og fyrir að skrifa upp tvö leikrit, Vinnukonu vantar og Strokufanginn. Af þessu má ráða að félagið stóð fyrir skemmtunum fyrir bæjarfélagið á þessum tíma.

Einnig má sjá að Líkn stóð fyrir matreiðslunámskeiði frá nóvember til janúar árin 1925 til 1926. Þar var skólagjaldið 60 krónur á mann fyrir einn mánuð og aðföngin voru keypt í versluninni Kaupangur, Egill Jacobsen Vefnaðarvöruverslun og Verslun Jóns Einarssonar Gjábakka. Einnig fékk félagið styrk upp á 100 krónur frá Búnaðarfélagi Íslands vegna þessa námskeiðs. Það er líka fróðlegt bréf frá árinu 1944 til Rafmagnsnefndar Vestmanna-

Umsjón: Kristín Linda Jónsdóttir - Myndir: Frá Líkn

arið var í bankann og það var staðfest að Líkn væri með bankahólf en samkvæmt þeim gögnum sem bankinn hafði þá hefði ekki verið farið í það í þó nokkurn tíma eða síðan 1990. Bankinn upplýsti kvenfélagskonur um að félagið ætti að vera með lykil. Þá upphófst eftirgrennslan hjá formanni Líknar, Maríu Sigurbjörnsdóttur, hvort einhverjar fyrrverandi stjórnarkonur könnuðust við bankahólfið og þennan lykil. Einnig leitaði hún í húsi félagsins, hvort lykilinn væri þar að finna. Einhverjir könnuðust við bankahólfið en enginn mundi eftir lykli. Þá var farið í bankann og var tekin sú ákvörðun að bora hólfið út og opna þar með. María og Júlía Elsa voru viðstaddar þegar bankinn boraði hólfið

48

Húsfreyjan 2. tbl. 2022

Talið frá vinstri. Betsý Kristmannsdóttir varagjaldkeri, Hildur Vatness Kristjánsdóttir meðstjórnandi, Júlía Elsa Friðriksdóttir gjaldkeri, María S. Sigurbjörnsdóttir formaður, Herdís Hermannsdóttir varaformaður, Íris Eir Jónsdóttir ritari og Sara Sjöfn Grettisdóttir vararitari.

eyja vegna rafvæðingar Kirkjugarðs Vestmannaeyjabæjar. Þar kemur fram að það hafi ekki borist nein svör vegna fyrra bréfs og að bæjarbúar hafi gefið til Líknar vegna þessa verkefnis. Því hafi Líkn ákveðið að reisa þrjá ljósastaura ásamt öllum nauðsynlegum búnaði og fór Líkn fram á að Rafmagnsnefndin myndi láta í té ljósorku, nú og alltaf.

Nokkuð var um pappíra vegna kaupa og uppskipunar á borðbúnaði frá Þýskalandi síðan 1972 sem er enn í notkun hjá félaginu og þá sérstaklega í Líknarkaffinu sem fer fram í lok nóvember á hverju ári og er stærsta fjáröflun félagsins. Í hólfinu voru líka prentmót af merki Líknar og reikningar vegna þeirra síðan 1966.

Merkjasala á vegum félagsins er ennþá til staðar og merkið er óbreytt.

Svo má líka finna í pappírunum samþykktir um styrki og þakkarbréf vegna þeirra. Einnig yfirlit yfir gjafir félagsins frá 1909 til ársins 1952. Mætti þar nefna styrk til Sjúkrahúss Vestmannaeyja árið 1926 upp á 20.000 krónur sem á þessum tíma hefur verið mjög mikill peningur.

Kvenfélagið Líkn styrkir enn Sjúkrahús Vestmannaeyja. Það hefur ekki breyst í gegnum árin. Þá voru hlutabréf í hólfinu, 500 króna hlutabréf í Björgunarfélagi Vestmannaeyja frá 1920, 500 kr. hlutabréf í Kvennaheimilinu Hallveigastöðum Húsfreyjan 2. tbl. 2022

frá árinu 1926 og 10.000 kr hlutabréf í Samkomuhúsi Vestmannaeyja frá 1939. Á fundi Líknar þann 7. mars í ár var sagt frá þessum gersemum og pappírarnir hafðir til sýnis fyrir kvenfélagskonur. Það var einróma samþykkt að fara með þessa pappíra á Skjalasafn Vestmannaeyja til varðveislu fyrir komandi kynslóðir. Það er sannarlega ánægjulegt og fræðandi að þessir pappírar skuli hafa varðveist og góð áminning til allra sem sinna kvenfélagsstarfi að varðveita gögn og pappír á skjalasöfnum fyrir komandi kynslóðir.

Eins og komið var inn á áður þá er Kvenfélagið Líkn stofnað árið 1909 og varð 113 ára þann 14. febrúar síðastliðinn. Líkn styður meðal annars við sjúkrahúsið í Vestmannaeyjum, ýmis félagasamtök og aðra sem á þurfa að halda. Eitt meginmarkmið félagsins hefur verið frá upphafi stuðningur við sjúka í Vestmannaeyjum og Sjúkrahús Vestmannaeyja, síðar Heilbrigðisstofnun Suðurlands í Vestmannaeyjum.

Hefur félagið frá miðri síðustu öld gefið til sjúkrahússins nánast á hverju ári og er heildarverðmæti gjafanna varlega áætlað nokkur hundruð milljónir króna.

Auk HSU Vestmannaeyjum hefur félagið styrkt Hraunbúðir, dvalarheimili aldraðra, barnaheimilin, kirkjuna, Íþróttamiðstöðina, ásamt fjölda einstaklinga og

heimila í bænum. Í dag eru 112 konur í félaginu og aldursdreifingin er frá 25 til 92 ára. Starf kvenfélagskvenna hefur skipt miklu fyrir samfélagið í Vestmannaeyjum í öll þessi 113 ár eins og fram kemur í þessu ljóði, sem eru þakkarorð aldraðra hjóna til Líknar eftir skemmtun á vegum kvenfélagsins.

María Sigurbjörnsdóttir Júlía Elsa Friðriksdóttir Betsý Kristmannsdóttir

Þið sem buðuð okkur einu sinni inn í bjartan sal á gleðifund, aldrei líður okkur það úr minni, ó, hve himinfögur var sú stund! Þessi minning dreifir rökkri rauna, roða slær á lífsins þyrnibraut.

Gæðakonur, guð mun ykkur launa gleði þá er okkur féll í skaut.

Ykkar hugsjón er að gleðja og blessa alla þá, er böl og raunir þjá, ykkar gleði er að hugga og hressa hjörtu þau, er tregaþrungin slá.

Hvaða starf er æðra, yndislegra en að græða lífsins djúpu sár.

Heill sjé þeim er heiminn göfga, fegra, Hjúkra, líkna, þerra grátnar brár!

49

Verðlaunakrossgáta

Verðlaunakrossgáta 1.

2.

3.

4.

5.

6.

Höfundur: Laufey Barðadóttir

Höfundur: Laufey Barðadóttir

7.

8.

9.

10.

Lausnarorð berist útgefanda fyrir 5. ágúst nk. merkt KROSSGÁTA. Verðlaun: Eilífðarstef frá Bókaútgáfunni Sæmundur. Eilífðarstef er ljóðabók eftir Stefaníu Guðbjörgu Gísladóttur sem er fædd og uppalin í Seldal í Norðfirði. Hún hefur búið samfellt íLausnarorð Vestur-Ástralíuberist síðan 1995.

Eilífðarstef er fjórða ljóðabóknk.

Stefaníu. á Tjörn frá Bókaútgáfunni Sæmundur eftir Sigríði útgefanda fyrir 10. ágúst. merktSigríður KROSSGÁTA Hafstað. Í bókinni uppfjölbreyttar myndbrotum uppskriftir úr ævi sinni með viðtölum og öðru efni sem frá henni er Verðlaun: Lopibregður 36 fráSigríður Ístex, 19 fyrirsendibréfum, lopa og einband runnið.

Hún ólst upp á stóru sveitaheimili í Vík í Skagafirði og stóð fyrir öðru á Tjörn í Svarfaðardal. Völva Suðurnesja eftir Bergrósu Kjartansdóttur, G. Dagbjörtu Guðmundsdóttur ogslíku Védísi frá Bókaútgáfunni Sæmundur.

Bókvið þessiumhverfið segir frá dulrænni reynslu og Höfundar: hæfileikum Unu Guðmundsdóttur (1894–1978) í SjóJónsdóttur.

Garðrækt í sátt frá Forlaginu.

Bella Linde lyst Garði.Granefelt.

Orðrómur um hæfileika hennar barst víða meðan og húnlífræna lifði og öllum bar Undur saman um að til hennar hafi verið að og íLena Fróðleiksnáma um hefðbundna ræktun. sækja styrk og í orði og Höfundurinn verki. Höfundur Unnur er Gunnar M. Magnúss.

Lausnarorð tbl 2022: Mývatn. Vinningshafar, Sjöfn Mývatns fráhjálp Forlaginu. Þóra Jökulsdóttir leiðirí 1. lesendur Arnfinnsdóttir, Garðabæ fær Föli frá Sæmundi.

Jóhanna fær Homo Sapina frá Sæmundi. um undraheima Mývatns ogskúrkurinn Mývatnssveitar á lifandi hátt.Lárusdóttir, Svefn fráMjóafirði Forlaginu.

Höfundur: Dr. Erla Björnsdóttir. bókinni er fjallað um svefn út frá Verðlaun ýmsumhafa verið send til vinningshafa.

Margrét I. Benediktsdóttir, BorgarfirðiÍeystra fær Rauði þráðurinn frá Sæmundi.

sjónarhornum. Náttúrulega sætt frá Forlaginu. Höfundur: Tobba Marinós, freistandi og gómsætir eftirréttir, kökur og sætmeti. Enginn viðbættur sykur.

LAUSN í 1. tbl: FINGRAFIMI. Vinningshafar: Guðlaug Harðardóttir Reykjanesbæ fær Lopi 36, frá Ístex, Erla Gunnarsdóttir Reykjavík fær Prjónaskáld, frá Forlaginu, Björg Malmquist Akureyri fær 8 vikna blóðsykurkúrinn, Húsfreyjan frá Forlaginu,2.Guðný 50 tbl. 2022 Elinborgardóttir fær Havana heklbók, frá Forlaginu, og Helga Ingibjörg Reynisdóttir fær Ljúflinga frá Forlaginu. Verðlaunin verða send.

47

NÁTTÚRULEGA FRAMÚRSKARANDI HÁSKÓLI

RÆKTUN & FÆÐA

NÁTTÚRA & SKÓGUR

LANDBÚNAÐARHÁSKÓLI ÍSLANDS | 433 5000

SKIPULAG & HÖNNUN

WWW.LBHI.IS

VELKOMIN Í LBHÍ! VIÐ BJÓÐUM GÓÐA ÞJÓNUSTU TIL NEMENDA Í LITLUM SKÓLA MEÐ MIKLA SÉRSTÖÐU. UMSÓKNARFRESTUR ER TIL 5. JÚNÍ 2022.

Búvísindi | Hestafræði | Náttúru- & umhverfisfræði | Skógfræði | Landslagsarkitektúr | Skipulagsfræði | Umhverfisbreytingar á norðurslóðum | Búfræði.

NÁMSKEIÐ HEIMILISIÐNAÐARFÉLAGS ÍSLANDS

Heimilisiðnaðarfélag Íslands hefur frá stofnun þess árið 1913 boðið upp á námskeið í hverskyns handverki, þar á meðal þjóðbúningasaum, tóvinnu, vefnaði, útsaumi og tálgun.

Allar nánari upplýsingar og skráningar á námskeið má finna á heimasíðu okkar www.heimilisidnadur.is

Heimilisiðnaðarfélag Íslands Nethylur 2e / 110 Reykjavík / Sími 551 5500 www.heimilisidnadur.is www.facebook.com/heimilisidnadarfelagid www.instagram.com/heimilisidnadarfelagid

NÆSTA KYNSLÓÐ

HYALURONFILLER 3x EFFECT 1

NÝTT

99% MINNI HRUKKUR *

STAÐFESTA:

* Vörupróf með 120 konum í janúar 2021, niðurstöður eftir 4 vikna notkun.

FYLLIR

2

ÖRVAR

3

VERNDAR