Voorwoord Het magazine Grupo Dushi van de Tarwewijk is het resultaat van zes intensieve weken hard werken. In deze periode hebben we nieuwe vaardigheden (her)ontdekt, zoals onze creativiteit, samenwerken en het uiten van onze mening. En uiteraard hebben we onze nieuwe computerkennis gebruikt voor het maken van dit magazine. Voorafgaand aan deze workshop hebben we een basiscursus computervaardigheden ‘Computerwijk’ genaamd, gevolgd. Daar hebben we geleerd het internet te gebruiken en stukjes in Word te schrijven. Eén van onze eerste uitdagingen was om een geschikte titel te vinden. Een titel die de multiculturaliteit van onze groep zou kunnen weergeven. Toen we werden gevraagd wat multiculturaliteit voor ons betekent, was het antwoord duidelijk; “één van de meest zichtbare manieren om dat te laten zien is de taal”. Daarom besloten we om een titel te zoeken, waarin de drie verschillende talen die we hebben gebruikt terugkomen. Na een interessante brainstorm, concludeerden we dat we het Spaanse word grupo (groep) zouden gebruiken, want we denken dat het maken van een magazine echt teamwork is. Het woord dushi heeft in het Papiaments twee interessante betekenissen. Eén betreft de smaak van het eten: dushi betekent lekker. Perfect! We hebben namelijk over recepten uit onze landen geschreven. Bovendien betekent dushi schattig; ‘onze groep is erg schattig’, vinden we. We wonen in de Tarwewijk, één van de wijken in Rotterdam waar je mensen met diverse nationaliteiten kunt ontmoeten. Na deze creatieve momenten hadden we eindelijk een titel. Een magazine maken met personen van diverse afkomst kent toch weer een hele andere dynamiek en is in dat opzicht een grote uitdaging. Het samenstellen van het magazine en de workshops zelf waren in ieder geval niet saai. Nogmaals, ze waren multicultureel. We willen in eerste instantie onze verhalen met de lezers delen. We zouden graag zoveel mogelijk laten zien wat we hebben moeten doormaken toen we hier aankwamen en wat de redenen waren waarom we hebben besloten om naar Nederland te komen. Uiteraard is het weer in Nederland –en in de hele wereld- een makkelijke manier om een gesprekje te beginnen en dat weten we maar al te goed! Toen we een paar gedichten mochten schrijven, waren de belangrijkste thema’s dan ook het weer, de seizoenen en de herfst. Van korte gedichten -namelijk haiku’s- tot onze persoonlijke verhalen; dit magazine is een mooie manier om met ons en onze eigen manier van denken kennis te maken. We willen graag iedereen bedanken voor zijn harde werk en enthousiasme en we willen onze bewondering uiten voor de bewoners van de Tarwewijk, want ondanks de moeilijke omstandigheden die ze moeten trotseren kunnen ze meestal een mooie glimlach laten zien en laten ze bijna nooit de moed zakken! De vrouwen van de Tarwewijk
2 | Hoedje van Papier
Met gepaste trots presenteren we de resultaten van dit magazine, dat door de inzet van velen, maar vooral door de vrouwengroep van House of Hope, tot stand is gekomen. We hopen dat alle deelnemers van de workshop journalistiek het leuk en leerzaam hebben gevonden. Stichting Hoedje van Papier gaat uit van kennis, talenten, creativiteit en verantwoordelijkheidsgevoel van deelnemers en probeert deze eigenschappen samen met hen verder te ontwikkelen. Op deze manier proberen we een steentje bij te dragen aan de ontwikkeling van verschillende deelnemers en te werken aan hun zelfbeeld en zelfvertrouwen. Met de medewerking van vele enthousiaste en goede workshopleiders is het gelukt dit project tot een succes te maken. We hadden de mogelijkheid om met de deelnemers reportages te maken van interessante plekken in en buiten de wijk en interviews te houden met belangrijke mensen uit de buurt en de stad. Kortom, er is voor veel deelnemers een nieuwe wereld opengegaan. We wensen je heel veel leesplezier! Het team van Hoedje van Papier
Colofon Grupo Dushi van de Tarwewijk is een uitgave van Stichting House of Hope in samenwerking met Stichting Hoedje van Papier Redactie: Sonya Regales, Ansia Martina, Ifna Francisca Brazil, Sidna Emeritha María, Annie Rifaela, Els Soedarman, Agustina Jimenez Peralta, Marina Miladys, Margriet S. Raap, María Santos de Fos Eindredactie: Pavel Marmanillo Vertaling uit het Spaans: Pavel Marmanillo Vertaling uit het Papiaments: Margriet S. Raap Vormgeving: Angeliek Ontwerpt Gastvrouw bij House of Hope: Syta van Setten projectcoördinator Hoedje van Papier: Barbara de Reede
Hoedje van Papier | 3
Waar kom ik vandaan? Een kort verhaal over onszelf
“Hallo, ik ben Els. Ik ben geboren in Suriname en ik ben 62 jaar. Ik ben al 10 jaar in Nederland. De eerste dag dat ik aankwam op Schiphol zei ik tegen me-
els
zelf: ‘Nou, zo is Nederland dus!’, want het was mistig.
Het
was 10 uur ‘s morgens op 10 mei. Dit kende ik niet, dat het op dit tijdstip nog zo mistig was. In Suriname was dat niet zo. En er waren meer verschillen… Toen ik 14 was moest ik geld verdienen om mijn ouders te helpen. En toen ik 15 was, werd ik door hen gedwongen om te trouwen. Mijn verhaal is net zoals dat van een vluchteling: Ik ben naar Nederland gekomen om een beter leven te hebben, ver van het geweld. Ik werk nu al 8 jaar bij CSU en daarmee ben ik erg blij en heel tevreden. En nu ben ik weer getrouwd en voel ik mij gelukkig, want ik heb Jezus in mijn hart. Maar ik mis mijn kinderen wel. Zij wonen in Suriname. Volgend jaar ga ik ze weer bezoeken, maar eerst moet ik hard sparen.”
María Santos “Hallo ik ben María en ik zou
is veel donkerder. Dáár is
graag iets over mijn erva-
het altijd warm en is het om
ring hier in Nederland willen
acht uur ’s avonds nog licht!
vertellen.
Nederland heeft heel veel re-
Ik ben in de Dominicaanse
gels en in het algemeen ziet
Republiek geboren en ik ben
het er schoon uit.
in 1990 in Nederland aange-
Ik werkte een paar jaar bij
komen. Sindsdien heb ik aan
de Daniel den Hoed-kliniek,
sen te leren kennen.
het Nederlandse weer en aan
een ziekenhuis waar je voor
Al ik thuis ben, lees ik en
de gewoonten leren wennen.
kanker behandeld kunt wor-
oefen ik op de computer. Tij-
Ik voel me heel blij hier.
den. Ik werkte ook bij het
dens het weekend vermaak ik
Ik heb twee dochters en vier
Deltaziekenhuis, waar mensen
me samen met mijn kleinkin-
kleinkinderen, van wie ieder-
met een psychische stoornis
deren en soms gaan we samen
een in Nederland geboren en
behandeld worden.
naar het park om te wandelen.
getogen is.
Tegenwoordig volg ik bin-
De kou en de rust in Neder-
nen House of Hope verschil-
land bevallen me goed, want
Het was winter toen ik hier
lende cursussen, zoals een
het is hier rustiger dan in
kwam – ik herinner me het me
computer- en
mijn land. Als ik gevraagd
goed- en ik merkte al gauw
Bovendien doe ik aan andere
word waarom ik het leuk vind
het verschil tussen Nederland
interessante activiteiten
om hier te wonen, nou! Dan
en de Dominicaanse Republiek.
mee. Het voelt goed om actief
zou ik zeggen: de stilte en
Hier is het erg koud en het
te kunnen zijn en nieuwe men-
de rust!”
4 | Hoedje van Papier
een naaicursus.
Miladys
de taal niet goed sprak. Nu ben ik 75 jaar oud. Toen ik in mijn land was, werkte ik als kok op een plek waar ik ook eten verkocht. Wegens verschillende redenen moest ik naar Nederland komen. Eén van de grootste beperkingen die ik ben tegengekomen in de tijd dat ik hier woon, is de taal. Ik was toen al 55 jaar en het bleek heel moeilijk voor mij te zijn om de taal te leren. Mijn eerste indruk toen ik hier aankwam was de sneeuw, want daarvoor had ik die nooit gezien. Verder was de hoeveelheid mooie bloemen erg indrukwekkend! Het wennen aan de kou was toen erg moeilijk
“Ik heet Miladys en ik kom uit Curaçao. Ik
en nu moet ik zeggen dat dat nog steeds het
kwam op 11 December 1994 aan in Nederland met
enige is waar ik niet aan gewend raak. Dat
het doel om hier te gaan werken, maar toen
is één van de redenen waarom ik bijna op-
liep ik tegen de enorme hoeveelheid eisen
gesloten thuis moet blijven. Nu ben ik er be-
van de Nederlandse overheid aan. Iets waar
hoorlijk aan gewend om eenzaam te zijn. Ge-
ik geen rekening mee had gehouden toen ik
lukkig heb ik buurvrouwen die me dwingen om
alles in mijn eigen land achterliet. Toen ik
meer naar buiten te gaan. Ik ben erg dank-
hier aankwam, kreeg ik hulp van de Sociale
baar voor alles wat de mensen hier voor mij
Dienst. Ik kon geen baan vinden, omdat ik
doen, omdat ik alleen ben en ik niks heb.”
Sonya Regales “Ik heet Sonya. Ik ben geboren op Curaçao, een klein eilandje van de Caraïbische eilanden. In 1991 ben ik na een slecht huwelijk naar Nederland geëmigreerd. En toen begon het leven. Het was de moeite waard, maar wel zwaar. Maar, ik ben een doorzetter. En zo ben ik naar de basisschool gegaan. Ik zat samen met kinderen op een school. Het was leuk maar wel zwaar, we moesten alles samen doen.
En één van de dingen die ik raar vond, was dat als je op Curaçao een kind kreeg, je niet meer naar school ging, want dan moet je voor je kind zorgen. Maar hier in Nederland heb je opvang voor je kind, zodat je toch naar school kunt. De manier van leven van de Nederlanders is anders dan die van ons als Curaçaoënaars. Wij leven meer buiten, ik denk dat dat door het weer komt: Curaçao heeft zomers weer. “Wij praten luider dan de Hollanders, zij praten zacht!”
Hoedje van Papier | 5
Ons Haiku’s-hoekje!
Poëziespeurtocht in Rotterdam Ze zijn drie dames, in een nieuw Universum wacht de poëzie.
6 | Hoedje van Papier
Wat is een haiku? Een haiku is een kort gedicht dat niet-rijmend is. De
Las hojas caen,
basis van een haiku is een moment die de dichter in de
hoy hace mucho frío
natuur ervaart. Een haiku is een drieregelig vers dat uit
¡un árbol es flor!
5, 7 en 5 lettergrepen bestaat en is in de 17e eeuw in
De blaadjes vallen, vandaag is het heel erg koud
Japan ontstaan. Hieronder kan je de beroemdste haiku
een boom is een bloem!
allertijden lezen: Oh, oude vijver, een kikker springt van de kant, geluid van water. Basho 1644 – 1694
Veel rode bloemen staan bij mij thuis in de tuin
Het is een gewone herfstdag in november. Het centrum van Rotterdam is druk met voetgangers en mensen die
het is heel erg mooi.
warme koffie drinken om tegen de koude wind te vechten. Tussen alle mensen lopen er drie dames. Een camera in de hand en een vast doel: de zoektocht naar zes stoeptegels; zes bijzondere stoeptegels die haiku’s bevatten. El buen silencio hoy es de las hojas verdes¡un que yo comparto.
De goede Stilte is van de groene bladeren die ik met jou deel.
Voor hen die verstand hebben van de poëzie uit het Verre Oosten, is het woord haiku misschien geen nieuwe ontdekking. Maar een tijdje geleden, voordat wij van de Japanse poëzie hadden gehoord, hadden we hier geen enkel idee van. Hoe zijn we iets te weten gekomen over haiku’s? Door te zoeken! We gebruikten onze nieuwe computervaardigheden om op Internet een klein onderzoek te doen. We vonden verschillende voorbeelden van haiku’s in diverse talen zoals in het Spaans, Portugees en natuurlijk in het Nederlands. Na
Bami soep met kip moet je eten met peper dat is heel lekker.
een paar uur van diepe overpeinzingen schreven we onze eerste haiku’s. Thema’s zoals de herfst, het weer en de keuken vormen de rode draad van ons ‘oeuvre’. Na het schrijven van onze haiku’s gingen we naar het centrum om op zoek te gaan naar zes haiku’s op straat. Het avontuur begon in de Karel Doormanstraat waar de dichter Manuel Kneepkens al zeven jaar geleden het goede idee had om de geschiedenis van de Japanners
Jij bent een geschenk deze wereld wacht op jou maak geschiedenis!
en de Nederlanders in gedichten te beschrijven.
Hoedje van Papier | 7
De keuken, een belangrijk onderdeel van onze cultuur! In sommige landen is het koken belangrijker dan in andere. Weliswaar speelt het eten in Nederland geen hoofdrol, voor ons als buitenlanders die hier wonen is het koken nog steeds één van de belangrijkste onderdelen van ons leven. Door het eten kunnen we met andere mensen in contact komen. We hebben verschillende recepten uit onze landen van afkomst gezocht en we zouden die graag met jullie delen.
Dit hoofdgerecht uit Curaçao wordt Gestoofde Lever: Igra gemaakt van de lever van een rund. Een runderlever is in heel ons land erg bekend en is het goedkoopste soort vlees. Het is makkelijk om klaar te maken en lekker om te eten. Wat je nodig hebt, is runderlever, zout, nootmuskaat, een eetlepel boter, een fijn gesneden ui, paprika, knoflook, selderij, bouillonblokjes en water. Het is één van de meest populaire gerechten op de Antillen.
stoba
De Johnny Cake van Curaçao
Wat is Johnny Cake? Johnny Cake is gemaakt van deeg. Het Antilliaanse volk eet het soms als brood. Het is ook een soort tussendoortje. Het is een gerecht dat vanuit St. Maarten in Curaçao is geïntroduceerd. St. Maarten is één van de zes eilanden waaruit de Antillen bestaan.
Kroket di garnalen in Curaçao
Rundvleessoep In deze soep zit: maïs, aardappels, selderij, wortels, pompoen. Samen met het vlees en de bouillon maak ik de soep. Dit is lekker met een stokbrood. Heel erg lekker! Eet smakelijk. Hopi dushi e soppie ta!
8 | Hoedje van Papier
Meestal wordt dit gerecht besteld voor feesten, zoals een bruiloft, doopgelegenheid of verjaardag. De ingrediënten zijn: bloem, boter ,melk, zout, eieren, water, peper, peterselie, aroma.
Dominicaans recept: Mangú van banaan met kaas en gebakken salami Dit is één van de beroemdste recepten in mijn land! Schil de bananen met het mesje. Snijd ze in stukken. Zet ze in de pan onder water met een snufje zout. Breng aan de kook, ongeveer 30 minuten (tot ze geel en zacht zijn) koken, dan water afgieten, eventueel 1 á 2 el kookvocht bij bananen gieten, samen met de vetstof stampen tot puree. Dit gerecht smaakt neutraal, niet zoet. Het wordt gebruikt als zetmeelproduct bij de warme maaltijd (i.p.v. aardappelen, rijst etc. dus) en is lekker met salami!
zorg van de vrijwilligers die in deze Week activiteiten organiseren voor de wijkbewoners. Waarom werk jij bij House of Hope? Ik kwam bij House of Hope vanuit mijn geloof en ik doe het uit de liefde van mijn hart.
Interview met…
Syta va n Setten Tijdens onze vierde bijeenkomst hebben wij House of Hope-medewerkster Syta geïnterviewd. We hebben daarvoor een korte introductie over journalistiek gekregen en we hebben ook wat interviews op internet bekeken om ideeën op te doen. Na eerst goede open vragen bedacht te hebben, stelden we deze vragen aan Syta tijdens een interview. Hieronder een bijzonder portret van deze inspirerende gastvrouw. Wat is jouw naam?
Wat vind je van je werk binnen House of Hope?
Ik ben Syta.
Ik vind het leuk om tussen mensen uit verschillende culturen te staan en iets van hen te leren en ook iets
Hoe oud ben je?
aan hen te geven. Ik vind het interessant om met
Ik ben 57 jaar geleden geboren in De Bilt.
mensen uit verschillende culturen te werken.
Welke opleiding heb je gevolgd?
Wat is het belangrijkste doel van House of Hope?
Ik heb geen studie gedaan, maar gewerkt vanaf mijn
House of Hope wil bijdragen aan de leefbaarheid van
18e jaar. Eerst 14 jaar als administratief medewerkster
de wijken waar we actief zijn. We willen mensen uit
en daarna 16 jaar in de gezinsverzorging. En ik heb
hun geïsoleerde situatie halen en naar de juiste
tussendoor 2 jaar Bijbelschool gevolgd in de avond.
zorgloketten en voorzieningen leiden. Ons doel is om
Sinds 2008 woon ik in Rotterdam en ben ik bij House of
wijkbewoners die niet voldoende gebruik weten te
Hope gekomen. Op dit moment volg ik een module van
maken van de bestaande voorzieningen te bereiken en
de Bijbelschool in EC Europoort.
hen te helpen. Vinden en verbinden zijn twee belangrijke kernwoorden binnen ons werk.
Hoe lang werk je bij House of Hope? Ik ben hier in februari 2008 begonnen, dus in februari
Wat vind je belangrijk binnen jouw werk?
zal het acht jaar zijn dat ik hier werk.
Graag zie ik vrouwen tot herstel komen van geslagen emotionele wonden in hun leven. Door een luisterend
Wat is jouw functie binnen House of Hope?
oor te bieden aan deze vrouwen kunnen ze hun verhaal
Ik werk hier o.a. als gastvrouw.
vertellen en gaan we samen kijken hoe ze hieruit kunnen komen. En graag vertel ik over de liefde die
Wat houdt dat precies in?
God de Vader heeft voor alle mensen en dat Hij hun
Bij jullie, die dit magazine maken, ben ik gastvrouw.
genezing op het oog heeft!
D.w.z. dat ik verbinding leg tussen jullie en House of Hope, net als dat ik ook jullie stimuleer om onder elkaar Wat doe je in jouw vrije tijd? verbindingen aan te gaan, zodat we meer voor elkaar
Mijn man en ik zijn actief betrokken bij onze kerk.
kunnen betekenen. Daarnaast geef ik Bijbelstudie en
Daarnaast houd ik ervan om samen met hem (op het
heb ik pastorale gesprekken met vrouwen. In de zomer
strand) te wandelen, familie en vrienden te bezoeken,
en winter is er een Week van Hoop waarin ik samen
culturele uitstapjes te ondernemen, te lezen, lekker eten
met anderen verantwoordelijk ben voor de geestelijke
te koken, het huis gezellig te maken en te tuinieren.
Hoedje van Papier | 9
Tips voor mensen die in Nederland komen wonen tijdens de laatste les hebben we nagedacht over ons eigen leven en wat voor tips we aan nieuwkomers die in Nederland komen wonen zouden willen geven. Iedereen was het er mee eens dat de taal de belangrijkste manier is om je hier goed te kunnen redden, maar behalve dat hebben we ook andere tips bedacht: van praktische adviezen tot meer persoonlijke ervaringen die we willen delen. Hierdoor hebben we ook veel over onze eigen situatie nagedacht. EĂŠn van de meest lastige oefeningen was om kritisch naar onszelf te kijken en na te denken over wat we zelf anders zouden doen als we een tweede kans hadden gehad om onze levensomstandigheden te verbeteren. Ten slotte hebben we ook een paar aanbevelingen voor de bewoners van Nederland om beter met de nieuwe inwoners om te gaan.
10 | Hoedje van Papier
Tips voor de nieuwkomers Agustina “Ik zou aan hen willen adviseren om zo snel mogelijk de taal te leren, zodat zij voor zichzelf op kunnen komen en zich zelfstandig kunnen redden.” Annie Rifaela
“Ik zou aan de nieuwe inwoners adviseren dat ze hun gedrag aanpassen en respect hebben, en óók dat ze aardig zijn en zoveel mogelijk proberen om elkaar te begrijpen.”
“Ik zou tegen hen zeggen dat ze zoveel mogelijk moeten proberen om afspraken na te komen.” Ifna Sidna Maria
“Om de taal goed te leren, moeten ze kinderboeken lezen en naar kinderfilms kijken.”
Els “Heb respect voor elkaar en help een ander. Wees aardig voor iedereen en leer om veel te verdragen.” Sonya “Zorg voor bijscholing en vraag om hulp bij het vinden van een baan. Leer hoe je mensen moet benaderen en heb geduld.” ANSIA Martina “Verwacht niet dat een ander je stimuleert, maar neem zelf initiatief om alles voor jezelf te regelen. Je zou ook een cursus kunnen volgen.”
Wat zou ik doen als ik een tweede kans zou krijgen om iets van mijn leven te maken? Agustina “Als ik de taal goed zou hebben geleerd toen ik in Nederland aankwam, zou ik nu niet van andere mensen afhankelijk hoeven zijn om mijn persoonlijke zaken te regelen. Als ik Nederlands had gestudeerd, had ik een goede baan kunnen vinden!” Els “Ik zou graag bij mijn kinderen en kleinkinderen willen zijn. Dat mis ik, omdat ze in Suriname wonen. Ik zou ook de taal goed leren en ik zou iets studeren wat ik leuk vind.” María “Als ik opnieuw de gelegenheid zou hebben om naar Nederland te komen, zou ik goed Nederlands willen leren schrijven, zodat ik een naaicursus zou kunnen volgen.” Annie Rifaela
“Als ik een tweede kans voor mijzelf zou krijgen, zou ik kleermaakster willen worden.”
Ifna “Als ik het over zou kunnen doen, zou ik weer met ouderen gaan werken in het verzorgingstehuis.” Sidna Maria
“Ik had graag trambestuurder, metrobestuurder of verloskundige willen worden.”
Tips voor de mensen die al in Nederland wonen: Agustina “Ik zou tegen hen zeggen dat ze rekening moeten houden met de nieuwkomers die naar Nederland komen. Nu is alles anders dan toen ik lang geleden naar Nederland kwam. Niet iedereen helpt mensen die hierheen komen en sommigen maken hen het leven zelfs onmogelijk. Mensen moeten geduld hebben met nieuwkomers en solidair zijn.” María “Mensen die hier wonen kunnen meer geduld hebben en buitenlanders helpen, want het is heel moeilijk voor hen om een nieuw leven in een ander land te beginnen.”
Hoedje van Papier | 11
Wil jij meer weten over onze workshops of andere activiteiten die we organiseren? Of wil je zelf een keertje meedoen? kijk dan op onze website: www.stichtinghoedjevanpapier.nl Je mag ons ook bellen: 010-4222506 Dit magazine wordt mede mogelijk gemaakt door:
Stichting Solidarodam
www.stichtinghoedjevanpapier.nl Hoedje van Papier