ﻣﻦ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﮔﻮﻫــﺮ ﺳﻔﺘﻪام
ﻫﺮﭼﻪ را ﺑﺮ اﺻــﻞ دﯾﺪم ﮔُﻔﺘﻪام
آﻧﭽﻪ آوردم دراﯾﻨﺠﺎ ،ﺷﻌﺮ ﻧﯿﺴﺖ
اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻓﻮقِ ﺷﻌﺮ و ﺷﺎﻋﺮيﺳﺖ
ﻓﻄــﺮت )اﻧﺪﯾﺸﻪاى در ﻣﺜﻨﻮى(
اﺛﺮِ رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﻰ
)اﺑﯿﺎت آﺑﯽ رﻧﮓ از ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺟﻼلاﻟﺪﯾﻦِ ﺑﻠﺨﯽ اﺳﺖ( ﺗﮏ ﺑﯿﺖﻫﺎي ﺳﺒﺰ رﻧﮓ از ﻣﻌﯿﻨﯽﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ اﺳﺖ
ﻓﻄﺮت )اﻧﺪﯾﺸﻪاى در ﻣﺜﻨﻮى(
اﺛﺮِ رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﻰ
ﻃﺮّاﺣﯽِ ﭘﻮﺷﺶ ،ﺗﺤﺮﯾﺮِ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮي ،اﻋﺮابﮔُﺬاري ،ﺻﻔﺤﻪﺑﻨﺪي و ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ از ﺣﺴﯿﻦِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﻰ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﻏﯿﺮِ ﻗﺎﺑﻞِ ﻓﺮوش 1393ﺧﻮرﺷﯿﺪي
راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺜﻨﻮي
ﻣﺼﺮع ﻧُﺨُﺴﺖ ﻫﺮ ﺑﺤﺚ
ﭘﯿﺶﮔُﻔﺖ ﯾﺎدﮔﺎرِ رﻫﻨﻤﺎ
ﺻﻔﺤﻪ 007
ﺑﻪ ﻗﻠﻢِ ذﯾﻦاﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦِ رﻫﻨﻤﺎ
011
در ﻓﻄﺮت اﻧﺴﺎن
ﺑﻪ ﻗﻠﻢِ ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﻓﺮﻫﺖ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﯽ
023
آﻏﺎزِ ﮔُﻔﺖوﮔﻮ
اﺻﻞِ ﺧﻠﻘﺖ ﺑﺮ ﺑﻨﺎىِ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ
029
ﻇﻬﻮر و ﺗﻈﺎﻫﺮِ ﻋﻠﻢ
ﻋﻠﻢ اﻣﺎ اﯾﻦ زﻣﺎن دﯾﻮاﻧﻪ ﺑﻮد
033
اﺧﻼص در ﻓﻄﺮت
زاﺑﺘﺪا روحِ زﻣﯿﻦ ﺷﺪ اﯾﻦ ﺑﺸﺮ
039
ﮔُﻔﺖ ﻓﻄﺮت ﻋﻠﻢ را ،اى ﺑﻮاﻟﻔﻀﻮل
051
وﺳﺎﯾﻞ در ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ زﻣﺎن دردا ﮐﻪ اﻧﺴﺎنِ اﺳﯿﺮ
063
ﺟﺪاﯾﻰ در ﻓﻄﺮت
ﻗﺼﻪاى ﺑﺸﻨﻮ ﮐﻪ در اﯾﺎمِ ﭘﯿﺶ
069
ﭘﺎﺳﺦِ ﻋﻠﻢ
ﻋﻠﻢ ﺗﺎ اﯾﻨﺠﺎ ﺳﺮآﭘﺎ ﮔﻮش ﺑﻮد
073
ﻏﺮورِ ﻋﻠﻢ
ﭘﺎﺳﺦِ ﻓﻄﺮت
ﺷﺮمِ ﻓﻄﺮت ،ﻋﻠﻢ را ﻣﻐﺮور ﮐﺮد
077
ﻓﺪاﮐﺎرى در ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰِ ادﯾﺎن ز ﭼﯿﺴﺖ
083
روح در ﻓﻄﺮت
ﺣﺎﻟﯿﺎ از روح دارم ﻧُﮑﺘﻪﻫﺎ
089
اﻧﺘﻈﺎر در ﻓﻄﺮت
ﭼﯿﺴﺖ ﺑﺮﮔﻮ ﺑﺤﺚ وﺻﻞ و اﻧﺘﻈﺎر
095
ﺗﺎ ﮐﻪ روﺷﻦﺗﺮ ﺷﻮد اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا
105
ﻧﻮر در ﻓﻄﺮت
ﺳﻤﺒﻞِ ﻓﻄﺮت دﮔﺮ ﺟﺎ ﻧﻮر ﮔﺸﺖ
115
ﺧﻠﻘﺖ در ﻓﻄﺮت
ﺑﻮد ﻓﻄﺮت ﺳﺨﺖ ﮔﺮمِ ﺑﺤﺚ ﻧﻮر
127
ﻗﺼﻪ از ﺷﯿﺦِ ﺑﻬﺎﯾﻰ ﮔﻮﯾﻤﺖ
133
ﻫﻨﺮ در ﻓﻄﺮت
آدﻣﻰ ﺗﺎ ﻓﻄﺮﺗﺶ دل زﻧﺪه ﺑﻮد
145
ﺷﻌﺮ در ﻓﻄﺮت
زآن ﻃﺮف درﺷﻌﺮ اﻓﮑﻨﺪي ﭼﻮ دﺳﺖ
153
ﻋﺸﻖ در ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﺑﺤﺜﯽﺳﺖﮐﺰ ﻓﻄﺮت ﺑﻪ دور
159
ﭘﺬﯾﺮش در ﻓﻄﺮت
در ﻣﯿﺎنِ ﻣﺠﻠﺴﻰ در ﺻﺤﺒﺘﻰ
167
ﺳﺨﺎوت در ﻓﻄﺮت
ﭘﯿﺮﻣﺮدى در ﺳﺨﺎوت ﮐﻢﻧﻈﯿﺮ
175
ﺷﻨﺎﺧﺖ در ﻓﻄﺮت
ﮔﻮش ﺑﺮ ﻣﻦ اي ﺟﻬﺎنﺧﻮارانِ ﭘﯿﺮ
185
ﺳﮑﻨﺎ در ﻓﻄﺮت
آدﻣﯽ ﺗﺎ در ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺷﺪ ﭘﺪﯾﺪ
189
ﻣﺤﺒﺖ در ﻓﻄﺮت
ﺑﺤﺜﻰ از ﺷﯿﺦِ ﺑﻬﺎﯾﻰ رﻓﺖ و ﺑﺎز
197
وﺟﺪان در ﻓﻄﺮت
آدﻣﻰ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ در اوجِ ﺳﺘﻢ
201
دﯾﻦ در ﻓﻄﺮت
اﻧﺒﯿﺎ را ﭼﺘﺮﻫﺎ ﯾﮑﺮﻧﮓ ﺑﻮد
211
ﺻﻠﺢ در ﻓﻄﺮت
ﭼﻮن ﮐُﻨﻮن در ﺗﻨﮕﻨﺎ اﻓﺘﺎدهاى
221
دﻓﺎع در ﻓﻄﺮت
ﺑﺤﺜﻰ آﻣﺪ ﭼﻮن ز ﺟﻨﮓ ﺑﯽاﻣﺎن
225
اﻧﯿﺸﺘﻦ و ﻓﻄﺮت
اَﻧﺸﺘَﻦ در آﺧﺮﯾﻦ اﺣﻮالِ ﺧﻮﯾﺶ
233
ﺑﺤﺚ ﻓﻄﺮتﮔﺮﭼﻪ ﺧﻮد ﭘﺎﯾﺎن ﮔﺮﻓﺖ
239
اى ﭘﯿﺎمِ ﻋﺸﻖ در ﮔﻮﺷﻢ ﺑﭙﯿﭻ
245
ﭘﻨﻬﺎﻧﮑﺎرى درﻓﻄﺮت
داﺳﺘﺎنِ ﺷﯿﺦِ ﺑﻬﺎﯾﻰ
ﺣﻘﯿﻘﺖ در ﻓﻄﺮت آرزو در ﻓﻄﺮت
6
ﺑﻪ ﻧﺎمِ ﺧُﺪا
ﭘﯿﺶﮔُﻔﺖ
ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﺪاﻧﻢ ﭼﯿﺴﺘﻨﺪ اﯾﻦ ﭼﯿﺴﺖﻫﺎ و ﮐﯿﺴﺘﻨﺪ اﯾﻦ ﮐﯿﺴﺖﻫﺎ؟ ﭼﺮا از ﺑﻮىِ ﮔُﻞﻫﺎ ﻟﺬّت ﻣﻰﺑﺮﯾﻢ ،ﺑﻰ آﻧﮑﻪ ذات ﮔُﻞﻫﺎ را
ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﻢ؟ ﭼﺮا اﯾﻦ ﻟﺬّتﻫﺎىِ ﮔُﺮﯾﺰﭘﺎ را ﺑﺎ ﻧﯿﺮوىِ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻰ ﺑﻪ ﻧﺸﺌﻪﻫﺎيِ ﻫﻤﯿﺸﮕﻰ ﺑﺮ ﻧﻤﯽﮔﺮداﻧﯿﻢ؟ ﭼﺮا ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽﻫﺎ ﮐﻮﺷﺸﻰ ﺑﺮاىِ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﻮد ﻧﺪارﯾﻢ؟ ﭼﺮا در داﻣﻨﻪى ﯾﮏﭼﻨﯿﻦ ﭘﻰﮔﯿﺮىِ ﺷﺮﯾﻒ ،ﻧﻘﺸﻰ ﺻﺤﯿﯿﺢ از ﻧﻘﻄﻪى اﺻﻠﻰ در
ذﻫﻦِ ﺧﻮد ﻧﻤﻰآﻓﺮﯾﻨﯿﻢ و ﭼﺮا از ﻣﺮﮐﺰِ آن ﻧﻘﻄﻪ ،ﺷﯿﺎرﻫﺎىِ ﺑﻰﺣﺪ و اﻧﺪازهى دﯾﺪ را ﺑﻪ ﭘﻬﻨﺎىِ آﻓﺮﯾﻨﺶ ﻧﻤﯽﮔﺴﺘﺮاﻧﯿﻢ؟
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
اﮔﺮ ﻫﻮش و درك اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺳﻮىِ اﯾﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖﻫﺎ ﻣﺘﺤﻮل ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭼﺮا اﻧﺴﺎن واﻻ و ﺟﻤﺎد ﭘﺴﺖ؟ اﮔﺮ ﺗﻼشﻫﺎيِ ﻟﺤﻈﻪاى ﺑﺮاىِ آرزوﻫﺎىِ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ در ﮔُﻨﮕﻰ و ﻧﺎآﺷﻨﺎﯾﻰ ،ﭼﺮا ﺑﯿﺪارى و ﺗﺤﺮّك؟ ﭼﺮا ﺳﺎﮐﻨﺎنِ ﺳﺎﺣﻞ ،اﺣﻮالِ درﯾﺎ را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و در اوﻗﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ،
ﺣﺎﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻫﻮاىِ درﯾﺎ دارﻧﺪ؟ ﭼﺮا ﺳﺎﮐﻨﺎنِ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎن اﺣﻮالِ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎن را
ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و در ﻓﺼﻮلِ ﻣﺨﺘﻠﻒ ،رﺳﻮمِ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻫﻮاىِ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎن دارﻧﺪ؟ ﭼﺮا ﺳﺎﮐﻨﺎنِ ﮐﻮﯾﺮ ،ﺳﺎﮐﻨﺎنِ ﺟﻨﮕﻞ ،ﺳﺎﮐﻨﺎنِ ﺧﻂّ اﺳﺘﻮا و ﻗﻄﺐِ ﺷﻤﺎل ،ﺑﻪ ﻓﺮاﺧﻮرِ
اﺣﻮالِ ﻣﺤﯿﻂ ﺧﻮد ،رﻓﺘﺎرى ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ وﻟﻰ ﺗﻤﺎﻣﻰِ اﯾﻦ ﻣﻮﺟﻮدات ﺑﺮاىِ ﺷﻨﺎﺧﺖ ذات ﺧﻮد ﻧﻤﻰﮐﻮﺷﻨﺪ؟ اى اﻧﺴﺎن درودى ﮔﺮم ﺑﺮ ﺗﻮ ﮐﻪ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن را ﻣﻰﺗﻮاﻧﻰ .در زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺑﺎ
ﺳﺮﮔﺮﻣﯽﻫﺎيِ ﺧﻮﯾﺶ ،ﻟﺤﻈﻪﻫﺎ را ﻣﯽﺳﻮزاﻧﻰ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻰاﻧﺪﯾﺸﻢ ،ﺗﻮ را ﻣﯽﺟﻮﯾﻢ،
ﺗﻮ را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻢ و در ﺗﻮ ﺑﻪ ﮐﺎوش ﻣﻰﭘﺮدازم .ﺗﻮ ﻧﯿﺰ ﺑﺨﻮان و ﺑﯿﺎﻧﺪﯾﺶ. ﭘﺮﺷﮑﻮهﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎداشِ ﻣﻦ از ﺗﻮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺖ. اى اﻧﺴﺎن زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﻣﻦ و ﺗﻮ در آن ﻣﯽﻟﻨﮕﯿﻢ ،ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪى اﺗّﺼﺎلِ اﺑﻌﺎد ﻋﻤﻮدىِ
ﺟﺮمﻫﺎ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ .ﺧﯿﻤﻪاى ﺑﻪ ﻧﺎمِ زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﻤﻮدﻫﺎ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺘﻮنِ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻧﺪارد .در دﻫﻠﯿﺰﻫﺎىِ ﺗﺎرﯾﮏ اﯾﻦ ﻓﻀﺎىِ ﻣﺤﺼﻮر در اﻧﺮژيﻫﺎ، ﻫﻮﺷﻤﻨﺪانِ آﯾﻨﺪهﻧﮕﺮ ،ﻧﮕﺮانِ آﺧﺮﯾﻦ ﻃﻮﻓﺎﻧﻨﺪ. 8
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﭘﯿﺶﮔُﻔﺖ
اى اﻧﺴﺎن ﺗﮑﺮﯾﻤﻰ ﭘﺎك ﺑﺮ ﺗﻮ ﮐﻪ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎيِ ﺗﻮﺳﺖ .در زﻣﺎﻧﻰ
ﮐﻪ ﺗﻮ در آرزوﻫﺎىِ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪات ﭘﻨﻬﺎﻧﻰ ،ﺑﻪ ﺟﺎىِ ﺗﻮ و ﺑﺮاىِ ﺗﻮ ،ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﯽ-
اﻧﺪﯾﺸﻢ . در زﻣﺎنِ ﺗﻮ و ﻣﻦ ،ﻟﺬّتﻫﺎ ﻫﻢ ﻏﻤﮕﯿﻨﻨﺪ .ﺗﺎر و ﭘﻮد در ﻫﻢ ﭘﯿﭽﯿﺪهى درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ-
ﻫﺎﯾﺖ را ﺑﺸﻨﺎس .اﺻﺎﻟﺖﻫﺎيِ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽﻫﺎيِ ﺑﻨﯿﺎدى ،آﺧﺮﯾﻦ درﻣﺎنِ ﺗﻮﺳﺖ .ﺑﺨﻮان و ﺑﯿﺎﻧﺪﯾﺶ .ﭘﺮ ﺷﮑﻮه ﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎداشِ ﻣﻦ از ﺗﻮ ،ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺖ.
اى اﻧﺴﺎن زﺑﺎنِ ﭘﺮ ﭘﯿﺎم و اﻧﺴﺎنﺳﺎزِ ﭘﺎرﺳﯽ از ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺷﺮﯾﻒ ﺟﻮﺷﯿﺪه ﮐﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ
ﺑﺎ ﺑﺸﺮﯾﺖ ﺳﺨﻦ ﮔُﻔﺘﻪ اﺳﺖ .
در اﯾﻦ زﻣﺎﻧﻪى ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺷﺐ ﭼﺮا ﺑﺮ اﯾﻦ رﺷﺘﻪ ﻧﭙﯿﻮﻧﺪﯾﻢ و ﭼﺮا در اﯾﻦ اﻓﻖِ ﻓﮑﺮى، دﯾﺪارى ﺑﺎ ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﯽﻫﺎيِ ﺗﻮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ؟ ﭼﻪ ﺗﯿﺮه روزﻧﺪ اﺳﯿﺮانِ اﺑﻌﺎد ﺟﺮم و ﭼﻪ ﻧﯿﮏ ﺑﺨﺘﻨﺪ رﻫﺎ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎن از ﻗﯿﻮد ﺳﺮﻋﺖ! ﺑﻪ ﺗﻮ ﺗﻌﻈﯿﻢ اى ﻧﺴﯿﻢِ ﺑﻬﺎرى ﮐﻪ ﺷﮑﻔﺘﻦﻫﺎيِ ﺻﺒﺤﺪم در ﺳﺎﯾﻪى
آزادﮔﯽﻫﺎيِ ﺗﻮﺳﺖ و ﺑﺮ ﺗﻮ ﺳﻼم اى اﻓﻖﻫﺎيِ ﺑﻪ ﺑﯽﮐﺮان ﭘﯿﻮﺳﺘﻪى ﺑﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ ﮐﻪ ﻣﺎﯾﻪى ﺗﻔﮑّﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮانِ ﺧُﺪاﯾﯿﺪ.
اى اﻧﺴﺎن ﺳﺘﺎرﮔﺎنِ ﺷﺐ ﺗﺎب را در اﯾﻦ ﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎىِ ﺳﮑﻨﺎ ﻧﺎم ،ﻧﻤﻰﺑﯿﻨﯿﻢ؛
ﺳﺤﺮﮔﺎﻫﺎنِ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﭘﺮور را در ﻫﯿﭻ روزﻧﻰ ﻣﻼﻗﺎت ﻧﻤﻰﮐﻨﯿﻢ؛ زﻧﺪﮔﻰِ ﺳﺮﺷﺎر از ﻃﺮاوت را از ﺻﺪاىِ ﺑﺮگﻫﺎيِ رﻗﺼﺎن ﻧﻤﻰﺷﻨﻮﯾﻢ؛ 9
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
دﺳﺖ و ﺻﻮرت دودآﻟﻮد را در ﺟﻮﯾﺒﺎرِ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎن ﻧﻤﯽﺷﻮﯾﯿﻢ؛ در ﻫﻮاىِ ﻓﺸﺮده در ﻏﺒﺎرﻫﺎيِ ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﻰ ،ﺗﻨﻔّﺴﻰ ﺣﯿﺎت ﺑﺨﺶ ﻧﺪارﯾﻢ؛ در ﭼﻨﯿﻦ روزﮔﺎرى: اى اﻧﺴﺎن ،ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻰاﻧﺪﯾﺸﻢ.
اﯾﻦ اﺳﺖ آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ از روزﻧﻪى ﻣﻮﯾﯿﻦِ اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎ ﺑﺮاىِ ﺗﻮ آوردم؛ ﺑﺨﻮان و ﺑﯿﺎﻧﺪﯾﺶ!
ﻓﻄﺮت ﺧﻮﺷﻪﻫﺎى اﻧﺪﯾﺸﻪاى ﺟﻮان را ﺑﺮ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎيِ ﭘﯿﺮِ ﻣﺜﻨﻮى رﯾﺨﺘﻢ ﺗﺎ اﺑﻌﺎد
ﺟﺪﯾﺪ ﺷﻌﺮ در ﻓﻄﺮت زﺑﺎنِ ﭘﺎرﺳﻰ ،ﻣﻨﺸﻮرى ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد. ﻣﻦ ﻧﻤﻰﮔﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﮔـﻮﻫﺮ ﺳﻔﺘــﻪام
ﻫﺮﭼﻪ را ﺑﺮ اﺻـﻞ دﯾـﺪم ﮔُﻔﺘـﻪام آنﭼﻪ آوردم در اﯾﻨﺠﺎ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﺴـﺖ اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻓﻮقِ ﺷﻌﺮ و ﺷﺎﻋﺮيﺳﺖ
ﺑﻪ اﻣﯿﺪ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻦ ﺑﺎ ﺗﻮ اى اﻧﺴﺎن در ﻻ ﺑﻪ ﻻىِ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﻰِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﻰ ﺗﻬﺮان ﭼﻬﺎردﻫﻢِ ديﻣﺎه 1355 ﺧﻮرﺷﯿﺪي
10
ﯾﺎدﮔﺎرِ رﻫﻨﻤﺎ ﻣﻘﺪﻣﮥ زﯾﺮ را ﺑﺮاىِ ﮐﺘﺎبِ ﺣﺎﺿﺮ ،ﻓﺎﺿﻞِ ارﺟﻤﻨﺪ و اﺳﺘﺎد ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺎﯾﻪ و ﭘﺮﻣﺎﯾﻪ، ﺷﺎدروان زﯾﻦاﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦِ رﻫﻨﻤﺎ ﺑﺎ ﺧﺎﻣﻪى ﺗﺒﺮّك ﯾﺎﻓﺘﮥ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻧﻮﯾﺴﺸﺎن ﻣﺮﻗﻮم ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﭙﺎس و ﺗﮑﺮﯾﻤﻰ در ﺧﻮرِ ﺷﺄنِ ﭼﻨﯿﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪى ،از ﻧﻈﺮِ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎنِ ﮔﺮاﻧﻘﺪر ﻣﯽﮔُﺬرد.
ﻫﺮ آنﮐﻪ ﻫﻤﭽﻮ زﻣﺮّد ﺑﻪ آبِ ﺧﻮد ﺳﺒﺰ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺷﺄنِ اﺑﺮ ﺷﻨﺎﺳﺪ ،ﻧﻪ ﺷﻮﮐﺖ درﯾﺎ
در ﻣﯿﺎنِ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﯿﻨﻰِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﻰ را ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﻦ و ﺑﯿﺶﺗﺮ و ﭘﯿﺶﺗﺮ از ﻣﻦ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ .ﻣﻦ از ﺣﺪود ﺳﺎلِ 1342ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺷﻌﺎر او و ﻓﻠﺴﻔﻪى او و ﭘﻨﺪارِ او آﺷﻨﺎ ﺷﺪهام و روﺣﯿﺎت ﻃﺒﯿﻌﻰ و اﮐﺘﺴﺎﺑﻰِ او را ﺑﺎ ﻣﻮجِ اﻓﮑﺎرِ ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻋﻘﺎﯾﺪ ادﺑﻰِ او ﭘﺴﻨﺪﯾﺪهام .او ﻋﻼوه ﺑﺮ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ذوقِ ادﺑﻰ و ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ ،اﻧﺪﯾﺸﻪ و اﻓﮑﺎرِ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ را ﺑﺮﻓﻮر ﺟﺬب ﻣﻰﮐُﻨﺪ و آنﻫﺎ را ﺑﺎ اﻓﮑﺎر و ﮐﻠﻤﺎت ﺧﻮد و ﺑﺎ ﺳﻠﯿﻘﻪى ﺧﻮد آﻣﯿﺨﺘﻪ و ﺗﺤﻮﯾﻞ ﻣﯽدﻫﺪ.
اﯾﻦ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻣﺮدانِ ﺑﺰرگ و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎنِ ﻣﻠﻬِﻢ اﺳﺖ و ﻧﻪ
ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎنِ اﻓﮑﺎر و اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎيِ دﯾﮕﺮان ﮐﻪ ﮐﻮﺗﻪ اﻧﺪﯾﺸﺎن ،ﻣﻘﻠّﺪاﻧﻪ در زﻣﯿﻨﻪ-
ﻫﺎيِ ادﺑﻰِ ﺧﻮد ﻣﯽآورﻧﺪ .اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪى اﺧﺬ و اﻋﻄﺎىِ ﻓﮑﺮى و روحِ ﺑﺰرگ آدﻣﯽﺳﺖ .اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺮدانِ ﺧﻮدﺳﺎﺧﺘﻪ از ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﮐﺴﺐِ اﻟﻬﺎم ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و آن- ﻫﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺬرِ ﮔُﻞﻫﺎ در ﺑﺎﻏﭽﻪى ﻓﮑﺮِ ﺧﻮد ﮐﺎﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔُﻞﻫﺎيِ ﺗﺎزه و
ﺑﺎ رﻧﮓﻫﺎيِ ﺗﺎزه و ﺷﺎدىآور در داﻣﻦِ ادب دوﺳﺘﺎن ﻣﯽرﯾﺰﻧﺪ. ﻣﺰرعِ ﺳﺒﺰِ ﻓﻠﮏ دﯾﺪم و داسِ ﻣﻪ ﻧﻮ
ﯾﺎدم از ﮐﺸﺘﮥ ﺧﻮﯾﺶ آﻣﺪ و ﻫﻨﮕﺎمِ درو
اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐُﻠّﻰ ﻣﯿﺎنِ ﺷﺎﻋﺮِ وﺣﻰ ﺷﺪه و ﺻﺎﺣﺐِ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻣﻘﻠّﺪ
ﺑﻰاﺑﺘﮑﺎر و ﻣﻨﺠﻤﺪ اﺳﺖ .ﻣﯿﻤﻮن در ﺑﯿﻦِ ﺟﺎﻧﻮران ﻣﻘﻠّﺪ ﺧﻮﺑﯽﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪﻫﺎﯾﻰ از ﻫﻮشِ ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ؛ ﺣﺮﮐﺎت و ﺑﻌﻀﻰ ادا و اﺻﻮلِ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮدش را دارد وﻟﻰ در ﺣﺪ ﺧﻮدش و ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺧﻮدش ﺧﻮب اﺳﺖ ﻧﻪ در
ﺟﻬﺎنِ آدﻣﯿﺎن ﮐﻪ از ﺟﻬﺎنِ ﮔﺴﺘﺮدهى اﻓﻼك و ﮐَﻬﮑَﺸﺎنﻫﺎ ﻫﻢ ﮔُﺴﺘﺮدهﺗﺮ اﺳﺖ.
ﻋﻠﻢ و ﻓﮑﺮِ ﺑﺸﺮى ﻫﻨﻮز ﺗﻮﻓﯿﻖِ آن را ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪاﻧﺪ اﯾﻦ ﺟﻬﺎن و اﯾﻦ
اﻓﻼك و ﺳﺘﺎرﮔﺎن ،ﺣﺪودﺷﺎن ﺗﺎ ﮐﺠﺎﺳﺖ .ﭘﺎرﺳﺎل در ﻧﺸﺮﯾﻪى ﭼﺎپِ ﻟﻨﺪن
ﺧﻮاﻧﺪم ﮐﻪ اﺧﯿﺮاً روىِ ﺻﻔﺤﻪى رﺻﺪﺧﺎﻧﻪى ﺑﺰرگ آن ﮐﺸﻮر ،ﻧﻮرى از ﺳﺘﺎره ﯾﺎ ﮐَﻬﮑَﺸﺎﻧﻰ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎلﻫﺎ و ﺳﺎلﻫﺎ ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﺳﺎلِ ﻧﻮرى از ﮐُﺮه- ى زﻣﯿﻦ ﻣﺎ دور اﺳﺖ .ﻫﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺧﺒﺮ را ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ادراك ﮐُﻨﺪ ﮐﻪ 12
زﯾﻦاﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦِ رﻫﻨﻤﺎ
ﯾﺎدﮔﺎرِ رﻫﻨﻤﺎ
ﺑﺸﺮِ اﻣﺮوز ﻫﻨﻮز در ﭘﻠّﻪﻫﺎيِ اولِ ﻋﻠﻮم و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﮐﺎﺋﻨﺎت ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ .اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪى روﺷﻨﻰ از رازﻫﺎىِ ازﻟﯽﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺪى ﺑﺮ آن ﻣﺘﺼﻮر ﻧﯿﺴﺖ. آدﻣﻰ زﻧﺪه ﺑﻮد از راه ﻫﻮش ﺟﺎﻧﻮر زﻧﺪه ﺑﻮد از ﺣﻠﻖ و ﻧﻮش
ﻫﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻠﻬﻤﻰ زﻧﺪه ﺑﻮد از راه ﮔﻮش و از راه ﭼﺸﻢ و از راه ادراك؛ ﻣﻌﯿﻨﻰ از ﺗﯿﭗ و ﺳﻠﺴﻠﻪى اولِ ﺷﻌﺮا و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻧﯽﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎيِ وﺳﯿﻊ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن
و ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن ﻣﻰﻧﮕَﺮَد و اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪهى اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﻰِ دﯾﮕﺮى در ﺷﻌﺮ و ادبِ اﯾﺮان اﺳﺖ؛ ﻧﻪ از آن آﺷﭙﺰﻫﺎىِ رﯾﺰ و درﺷﺘﻰ ﮐﻪ از ﺳﺮﻧﺪ آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ و از ﺳﺒﺪ ﻓﮑﺮىِ دﯾﮕﺮان ﺗﻮﺷﻪ ﺑﺮ ﻣﯽدارﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﺎمِ ﺧﻮد ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻫﺮﮔﺰ ارزش ﻧﺪارد .
ﺷﺎﻋﺮانِ درﺟﻪى ﯾﮏ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺒﻮرِ ﻋﺴﻞ اﻧﺪﮐﻨﺪ و ﭘﺮ اﺛﺮ و ﺗﻤﯿﺰ و زﻧﺪﮔﻰِ آنﻫﺎ در ﮐﻨﺪو و ﺧﺎرج از ﮐﻨﺪو ﺟﺎﻟﺐِ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ و ﺷﻮراﻧﮕﯿﺰ؛ ﺣﯿﺎت را ﺑﺮاىِ
ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎنِ ﺧﻮد ﭘﺮ ﺷﻮق و ﭘﺮ ذوق و رﻧﮕﺎرﻧﮓ و ﭘﺮﺛﻤﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ. ﻣﻌﯿﻨﻰ ﺑﺮاىِ ﻣﻦ از اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺎﻋﺮان و از آن ﮔﻮﻧﻪ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن اﺳﺖ .در ﮐﻼم، اﻗﺘﺪار و در ﻓﮑﺮ ،اﻋﺘﺒﺎر دارد؛ ﺗﺎزه ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﺪ؛ ﺗﺎزه ﻣﯽآورد و ﺗﺎزه ﻣﯽآﻣﻮزد.
او ﯾﮏ ﺷﺎﻋﺮ اﺳﺖ؛ ﺷﺎﻋﺮى ﮐﻪ ﻧﻘﺶِ آﺳﻤﺎﻧﻰ و روﺣﺎﻧﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را در ﻋﺸﻖ و ﻣﻌﺸﻮقِ ﺧﻮد ،در ﻣﻌﺒﻮد ﺧﻮد و در ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮد ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ .ﺟﺮﯾﺎنِ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﻰ و ذوﻗﻰِ اﻓﮑﺎرِ او در اﺛﺮش ﺑﺎز و ﺷﮑﻮﻓﺎ ﻣﯽﺷﻮد؛ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮ و
ﻋﺎرف ﺑﺰرگ ﻣﺎ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ:
13
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺻﻮرﺗﮕﺮِ ﻧﻘّﺎﺷﻢ ،ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺘﻰ ﺳﺎزم
وآﻧﮕﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺖﻫﺎ را ،در ﭘﯿﺶِ ﺗﻮ ﺑﮕﺪازم ﺻﺪ ﻧﻘﺶ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰم ،ﺑﺎ ﺟﺎﻧﺶ درآﻣﯿﺰم ﭼﻮن ﻧﻘﺶِ ﺗﻮ را ﺑﯿﻨﻢ ،در آﺗﺸﺶ اﻧﺪازم
ﮔُﻔﺘﻢ ،ﻣﻦ ﻣﻌﯿﻨﻰِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﻰ را از ﺣﯿﺚ زﻣﺎنﮐﻢ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻢ وﻟﻰ از ﺣﯿﺚ اﻓﮑﺎر و اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎيِ ادﺑﻰِ اﻟﻬﺎمآور ﺧﻮب ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻢ .ﺑﻪ ﻋﻨﻮانِ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭼﻨﺪ ﺑﯿﺖ از دﻓﺘﺮِ ﻣﺜﻨﻮىِ او را ﺑﻪ ﻧﺎمِ ﻓﻄﺮت )ﭼﺎپ و اﻧﺘﺸﺎرِ آذرﻣﺎه (1356 در ﺳﻰ ﺑﺤﺚ ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ:
ﮔﺎﻧﺪى آن آزاده رﻧﺪ روزﮔﺎر
ﺷﯿﺮِ ﺑﺰ ﻧﻮشِ ز ﺑﻮدا ﯾﺎدﮔﺎر
روزهدارى ﭘﯿﺮ و ﺳﺘﺨﻮان ﭘﻮك ﺑﻮد دوك رﯾﺴﻰ ﺟﺜّﻪ ﻫﻢﭼﻮن دوك ﺑﻮد در ﺳﺮاﯾﻰ ﺑﻰ در و ﺑﺎم آرﻣﯿﺪ ﺑﺲ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﺪانِ آرام آرﻣﯿﺪ
ﭘﺎره ﮐﺮﺑﺎﺳﻰ ﺑﻪ دوش اﻧﺪر ﮐﺸﯿﺪ
ﺳﺎﯾﮥ آزادﮔﻰ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﺸﯿﺪ روىِ ﺧﺎﮐﻰ ﺑﺮ ﺣﺼﯿﺮى ﺳﺮ ﻧﻬﺎد
وﯾﻦ ﻗﯿﻮد و رﻧﮓ را ،ﺑﺮ ﺑﺎد داد ﭼﻮن ز ﻓﻄﺮت روحِ ﺧﻮد آﺑﺎد ﮐﺮد
ﻫﻨﺪ را از ﺑﺮدﮔﻰ آزاد ﮐﺮد
14
زﯾﻦاﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦِ رﻫﻨﻤﺎ
ﯾﺎدﮔﺎرِ رﻫﻨﻤﺎ
و اﯾﻦ اﺳﺖ ﻣﺮدى ﺑﺰرگ ﺑﺎ اﻧﺪﯾﺸﻪاى ﺑﺰرگ .در اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ اﻧﺴﺎنِ ﻣﻮﺷﮑﺎف ،ادبﺷﻨﺎس و ﻫﻨﺮﯾﺎب را ﺑﻪ ﺗﺤﺴﯿﻦ وا ﻣﯽدارد و ﺗﻤﺎﻣﻰِ ﺳﻰ
ﺑﺤﺚ اﯾﻦ ﻣﺜﻨﻮىِ ﺑِﮑﺮ ،ﺗﺎزه ،ﭘﺮﭘﯿﺎم و ﭘﺮﻣﻌﻨﺎ و در ﺣﺪ ﮐﻤﺎلِ زﯾﺒﺎﯾﻰ از ﻧﻈﺮِ ﻟﻔﻆ و
ﻣﻌﻨﻰ و ﺗﺸﺒﯿﻬﺎت و ﺗﻤﺜﯿﻼت ،ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪى ذﻫﻦِ ﺷﺎﻋﺮيﺳﺖ ﺗﻮاﻧﺎ ﮐﻪ
اﺑﯿﺎت و ﺟﻤﻼت و ﺗﻌﺎﺑﯿﺮش ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻰ اوج ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﭘﻬﻠﻮ ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮىِ ﺑﺰرﮔﺎنِ
دﺳﺖ اولِ ﺷﻌﺮ و ادبِ اﯾﺮان ﻣﯽرود .ﺳﺒﺰيﻫﺎ و ﭼﻤﻦ ﮐﺎريﻫﺎ و ﮔُﻞ آوري- ﻫﺎيِ او در ﻏﺰل ﻧﯿﺰ ﻗﺪرت ﺧﻼّﻗﻪاى دارد ﮐﻪ ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽزﻧَﺪ: ﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧَﺪ ﻧﺴﯿﻢ ،ﺑﻮىِ ﺑﻬﺎر آورد
ﺷﺎﺧﮥ ﻧﺴﺮﯾﻦ ﮐﺠﺎ ،ﮔُﻞ ﺑﻪ ﮐﻨﺎر آورد ﺑﻐﺾِ ﺳﯿﺎه ﺳﮑﻮت ،ﺑﺴﺘﻪ ﮔﻠﻮىِ زﻣﺎن
ﺗﺎ ﻧﮑُﻨﺪ ﻫﯿﭻ ﯾﺎر ،ﯾﺎد ز ﯾﺎر آورد
ﮔﯿﺴﻮىِ ﺷﺐ را ﺑﭙﯿﭻ ،ﭼﺸﻢِ ﺳﺤﺮ را ﺑﺒﻨﺪ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎ را ﺑﭙﻮش ،ﺑﺎد ﻏﺒﺎر آورد
ﺑﯿﺎ ﮐﻪ اﺑﺮِ ﻣﺮارت ﺑﻪ دود ﻏﻢ ﭘﯿﻮﺳﺖ ﺧﻄﻮط ﻣﻨﻘﻄﻊِ رﻧﺞﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﯿﻮﺳﺖ
ﺟﻬﺖ ﺑﺠﻮﯾﻢ اﮔﺮ ﻗﺒﻠﻪى ﺗﻈﻠّﻢ را ﺑﭙﺮﺳﻤﺶ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻋﺪل ﺑﺎ ﺳﺘﻢ ﭘﯿﻮﺳﺖ
ﻧﻘﻮشِ ﻧﺎﻣﮥ اﻋﻤﺎل را ﭘﺮﯾﺸﺎن ﮐﺮد ﻣﺮﮐّﺒﻰ ﮐﻪ ﺑﺪﯾﻦ رﻧﮓ ﺑﺎ ﻗﻠﻢ ﭘﯿﻮﺳﺖ
ﭼﻨﺎن ﺑﻪ ﻇﻠﻤﺖ ﻣﺤﺾ اوﻓﺘﺎده ﻣﺤﻔﻞِ ﻣﺎ ﮐﻪ راه روﺷﻦِ ﺳﺎﻗﻰ ﺑﻪ ﭘﯿﭻ و ﺧﻢ ﭘﯿﻮﺳﺖ 15
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺻﺒﺤﺪم ﺑﺎد ﭼﻮ درﮐﺎرِ ﮔُﻞاﻓﺸﺎﻧﻰ ﺑﻮد
ﮔﯿﺴﻮىِ ﺑﯿﺪ ﭘﺮ از ﻣﻮجِ ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻰ ﺑﻮد
ﻫﯿﺒﺖ ﺟﻨﮕﻞِ ﭘﺮﻗﺼﻪ ،ﺑﻪ ﻣﻬﺘﺎب ﺧﻤﻮش ﺧﯿﻤﮥ ﻣﻮجِ ﺗُﻬﯽﻣﻐﺰ ﭼﺮاﻏﺎﻧﻰ ﺑﻮد
ﮔﻮﺷﮥ ﭼﺸﻢِ ﻧﻈﺮ ﺳﻮﺧﺘﮥ اﻫﻞِ ﺻﻔﺎ
ﺑﻪ ادب در ﻗﺪمِ اﺷﮏ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﻰ ﺑﻮد
و ﮐﻠﻤﺎت ﺗﺮﮐﯿﺒﻰِ ﺟﺪﯾﺪ و ﺗﻌﺎﺑﯿﺮ و ﺗﺸﺒﯿﻬﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺪﯾﺪى ﮐﻪ در ﺗﻤﺎمِ آﺛﺎرِ اﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﻤﻮدار اﺳﺖ.
ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻫﻨﺮِ ﻧﻘّﺎﺷﻰ از دﻻوﯾﺰيﻫﺎيِ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺗﺎ ﮐﺠﺎ در اﻧﺪﯾﺸﻪى اﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺸﺒﯿﻬﺎت ﺷﻌﺮى ﺗﺠﻠﻰ ﻣﯽﮐُﻨﺪ و در ﻏﺰلﻫﺎيِ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﺼﻮﯾﺮﻫﺎ و ﻧﻘﺶﻫﺎ را در دﯾﺪﮔﺎه ﻣﺎ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ.
از ﺳﯽﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﮐﻪ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎيِ رادﯾﻮ اﯾﺮان در ذﻫﻦِ ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﻧﻮﯾﺪ ﻧﻮآورى داد ،ﻧﺎمِ ﻣﻌﯿﻨﻰِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﻰ در ﺳﺎﺧﺘﻦِ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎ اﻋﻼم ﺷﺪ.
ﮐﻢ ﮐﻢ ﻣﺮدمِ ﺻﺎﺣﺐذوق و اﻫﻞِ ﻓﻦ در ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺟﻨﺒﺶِ ﺳﺮﯾﻊ و
ﺟﺪﯾﺪ ادﺑﻰ ،در ﺷﺎﺧﻪى ﺗﺮاﻧﻪﺳﺮاﯾﻰ ﺑﺎل و ﭘﺮ ﻣﯽﮔُﺸﺎﯾﺪ و ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎيِ اﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ از ﺻﻮرت ﺗﻐﺰّل ﺑﯿﺮون آﻣﺪه و ﺑﻪ ﺣﮑﺎﯾﺖﻫﺎ و ﮐﻨﺎﯾﻪﻫﺎ و اﺷﺎرهﻫﺎيِ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و
ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ و ﻓﻠﺴﻔﻰ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪ و اﯾﻦ ﺧﻮد ﻗﺪمﻫﺎﯾﯽﺳﺖ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﭘﺮﺑﺎر در ﻫﻨﺮِ ﺗﺮاﻧﻪﺳﺮاﯾﻰ ﮐﻪ دورانِ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎيِ ﻣﺒﺘﺬل ﺑﺎ ﻇﻬﻮرِ اﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺷﺪ. 16
زﯾﻦاﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦِ رﻫﻨﻤﺎ
ﯾﺎدﮔﺎرِ رﻫﻨﻤﺎ
ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎيِ ﻧﻮآورد او
در ﺗﺮاﻧﻪى ﻃﺎووس ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد: درﮐﻨﺎرِ ﮔُﻠﺒﻨﻰ ﺧﻮش رﻧﮓ و ﺑﻮ ﻃﺎووسِ زﯾﺒﺎ ﺑﺎ ﭘﺮِ ﺻﺪ رﻧﮓ ﺧﻮد ﻣﺴﺘﺎﻧﻪ زد ﭼﺘﺮى ﻓﺮﯾﺒﺎ
از ﻏﺮورش ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻦ ﮔﻮﯾﻢ ﯾﮏ از ﺻﺪﻫﺎ ﻧﮕُﻔﺘﻢ ﻧُﮑﺘﻪاى در وﺻﻒ آن اﻓﺴﻮﻧﮕﺮِ رﻋﻨﺎ ﻧﮕُﻔﺘﻢ
ﺗﺎ آﻧﺠﺎﯾﻰ ﮐﻪ زﺷﺖ و زﯾﺒﺎىِ ﺟﻬﺎن و وﺟﻮد ﺷﺨﺺِ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭼﺘﺮِ رﻧﮕﺎرﻧﮓ ﻃﺎووس و ﭘﺎىِ او ﺗﺸﺒﯿﻪ ﻣﯽﮐُﻨﺪ ،ﻧَﻔَﺲِ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺎزهاى در ﻫﻨﺮِ واﻻىِ ﺗﺮاﻧﻪﺳﺮاﯾﻰ اﺳﺖ. در ﺗﺮاﻧﻪى ﮐﻮدﮐﻰ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ در آن ﺗﮑﺮار ﻣﯽﺷﻮد: ﺷﻮر و ﺣﺎلِﮐﻮدﮐﻰ ،ﺑﺮﻧﮕﺮدد درﯾﻐﺎ
ﻗﯿﻞ و ﻗﺎلِ ﮐﻮدﮐﻰ ،ﺑﺮﻧﮕﺮدد درﯾﻐﺎ
آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺳﺎده دﻟﯽﻫﺎيِ زﻣﺎنِ ﮐﻮدﮐﻰ ﺑﺎز ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ ،و در ﺗﺮاﻧﻪى رازِ ﺧﻠﻘﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد:
17
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
دارم ﺳﺆاﻟﻰ اى ﺧﺪا اى آﺷﻨﺎ ﺑﺎ ﻓﮑﺮِ ﻣﺎ وى ﻗﺎدرِ ﻗﺪرتﻧﻤﺎ
ﭼﻮن ﻣﯽﻧﻮﺷﺘﻰ ،اﯾﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ،ﻣﺎ ﺧﺎﮐﯿـﺎن را ﻗﺴﻤﺖ ﭼﻪ ﮐﺮدى ،از ﻣﻠﮏ ﻫﺴﺘﻰ ،اﻓﻼﮐﯿﺎن را
و در آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪى آﻓﺮﯾﻨﺶ را ﺷﺮح ﻣﯽدﻫﺪ ،دﮔﺮﮔﻮﻧﻰِ وﺳﯿﻊ و ﻋﻤﯿﻘﻰ را در اﯾﻦ ﻫﻨﺮِ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮشﻫﺎ ﻣﯽرﺳﺎﻧَﺪ و در ﺗﺮاﻧﻪى ﺳﻨﮓ ﺧﺎرا ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد: ﺟﺎىِآندارد ﮐﻪ ﭼﻨﺪي ﻫﻢ ،ره ﺻﺤﺮا ﺑﮕﯿﺮم
ﺳﻨﮓﺧﺎرا را ﮔﻮاه اﯾﻦ دلِ ﺷﯿﺪا ﺑﮕﯿﺮم
و در آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﯾﮏ اﻧﺴﺎنِ ﺑﯽﭘﻨﺎه را ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﺧﻮد ﺳﻨﺒﻞِ آن اﺳﺖ ﺑﻪ آرزوىِ ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن ﺑﻪ ﺳﻨﮓﻫﺎيِ ﺑﯿﺎﺑﺎن ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﯽﮐُﻨﺪ ،و در ﺗﺮاﻧﻪى ﺑﺮق و ﺧﺮﻣﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ
ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد:
دﻫﻘﺎﻧﻰ ،ﺑﻪ ﺻﺪ دوﻧﺪﮔﻰ روز و ﺷﺐ ،ﺑﻪ ﺷﻮقِ زﻧﺪﮔﻰ
ﺑﺬرى در ،ﺟﻠﮕﻪاى ﭘﺮاﮐﻨﺪ ﻏﺎﻓﻞ از ،ﺣﻮادث و ﺑﻼ
ﺑﺎ دﺳﺘﻰ ،ﺑﻪ زﺣﻤﺖ آﺷﻨﺎ
درﺻﺤﺮا ﺑﺴﺎط ﺧﺮﻣﻦ اﻓﮑﻨﺪ 18
زﯾﻦاﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦِ رﻫﻨﻤﺎ
ﯾﺎدﮔﺎرِ رﻫﻨﻤﺎ
و ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮلِ ﯾﮏ دﻫﻘﺎنِ ﺧﺴﺘﻪ را ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﺮق ﺑﻪ آﺗﺶﺳﻮزى ﻣﯽ- ﮐَﺸﺎﻧَﺪ و ﻣﺤﺼﻮلِ دﻣﺎﻏﻰ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺮﻣﻦِ آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺸﺒﯿﻪ ﻣﯽﮐُﻨﺪ ،ﺗﺮاﻧﻪ را در ﮐﻨﺎرِ ﺷﻌﺮِ واﻻىِ ﭘﺎرﺳﻰ ﺑﻪ اوجِ اﻋﺘﻼ ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮانِ ﯾﮏ
ﻫﻨﺮِ ﻣﺸﺨّﺺ ﻫﻮﯾﺖ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ و دهﻫﺎ ﺗﺮاﻧﻪى ﺗﺎزه و ﺑﮑﺮِ دﯾﮕﺮ ﮐﻪ ﻫﻤﮕﻰِ آنﻫﺎ
را در ﻗﺎﻟﺐِ از ﭘﯿﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهى ﻣﻮزﯾﮏ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﮔﯿﺮد و اﯾﻦ ﯾﮏ ﻗﺪرت
ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪى واﻗﻌﺎً ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﯿﺰ و ﺗﺤﺴﯿﻦآور اﺳﺖ.
ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺳﺮاﯾﻰ و ﺣﮑﺎﯾﺖ ﺳﺎزىِ او
دراﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻌﯿﻨﻰِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﻧﻘّﺎشِ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺟﻠﻮه
ﻣﯽﮐُﻨﺪ؛ ﻧﻘّﺎﺷﻰ ﺑﺲ ﭼﯿﺮهدﺳﺖ و ﺧﻼّق ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﯾﻰ ،رﻧﮓﻫﺎ را از ﻫﻢ ﺑﺎز ﮐﺮده و ﺟﺎﯾﻰ ،آنﻫﺎ را در ﻫﻢ ﺑﯿﺂﻣﯿﺰد. ﻣﻨﻈﻮﻣﻪى ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ و ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎيِ ﺧﺮاﺳﺎن ،ﻓﺮزﻧﺪ ﺗﺎرﯾﺦ ،ارگ ﺑﻢ و ﻃﺎقﺑﺴﺘﺎن
از ﮐﺎرﻫﺎىِ ﺧﻮبِ اﯾﺸﺎن اﺳﺖ.
در ﺣﻤﺎﺳﻪى ﻓﺮزﻧﺪ ﺗﺎرﯾﺦ ﯾﻌﻘﻮبِ ﻟﯿﺚ از اﺑﺘﺪاىِ ﮐﻮدﮐﻰ ،ﺑﺎ ﺗﺨﯿﻠﻰ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ ﺑﺮ ﭘﺮدهى ﻧﻈﻢ در ﻣﻰآﯾﺪ و ارگ ﺑﻢ ﮐﻪ آﺧﺮﯾﻦ ﺳﺮاﻓﺮازى و زﻧﺪﮔﻰ و اﺳﺎرت ﻟﻄﻒﻋﻠﻰﺧﺎنِ زﻧﺪ اﺳﺖ ،ﻧﻤﺎﯾﺸﻰ زﻧﺪه را درﻧﻈﺮﻫﺎ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻰﺳﺎزد .درﻣﻨﻈﻮﻣﻪى ﻃﺎقﺑﺴﺘﺎن ﺗﺮﺳﯿﻢِ ﻋﺠﯿﺐ و ﻣﺎﻫﺮاﻧﻪاى از ﭘﯿﮑﺮهﻫﺎيِ ﺳﻨﮕﻰِ ﻃﺎقِ ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻪ
ﻫﻤﮕﻰِ آن ﭘﯿﮑﺮهﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﻰآﯾﻨﺪ و آواىِ ﺗﺎرﯾﺦ را ﺑﻪ ﻃﻨﯿﻦ ﻣﯽﻧﺸﺎﻧَﻨﺪ و در 19
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻗﻄﻌﻪى ﺻﺒﺮِﺧُﺪا ﻫﺮ ﺷﻨﻮﻧﺪهاى ﺑﻰﻗﺮاراﻧﻪ ﻣﺠﺬوبِ ﺳﺨﻦِ ﺟﺪﯾﺪى در ﺷﻌﺮِ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻰﺷﻮد.
آﺛﺎرِ ﻣﻌﯿﻨﻰِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﻰ در ﻓﺮمﻫﺎ و ﻗﺎﻟﺐﻫﺎيِ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮِ
ﺑﻠﻨﺪ آوازه ﺷﺨﺼﯿﺘﻰ ﻣﻤﺘﺎز ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ و اﯾﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﻨﺎىِ ﮐﺎﻣﻞِ ﻧﻮآورى .اﯾﻦ
اﺳﺖ ﻣﻌﯿﻨﻰِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮِ اﻧﺘﻘﺎدى ادﺑﻰِ ﻣﻦ ﮐﻪ ﻻاﻗﻞ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻘﻠّﺪ در ادﺑﯿﺎت ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻧﺒﻮدهام .ﺧﺬاﻟﻌﻠﻢ ﻣﻦ اﻓﻮاه اﻟﺮﺟﺎل ﻣﺜَﻠﻰﺳﺖ راﺳﺖ و درﺳﺖ .آن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﺎ از دﻫﺎنِ دﯾﮕﺮان ﻣﻰآﻣﻮزﯾﻢ ﺑﻬﺘﺮ و اﺻﯿﻞﺗﺮ از آنﻫﺎﯾﻰﺳﺖ ﮐﻪ دﯾﮕﺮان از
ﮐﺘﺎﺑﻰ ﻓﺮا ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻫﻀﻢ ﻧﺎ ﮐﺮده ﭘﺲ ﻣﻰدﻫﻨﺪ.
ﮔُﻔﺖ ﮐﻪ ﺗﻮ ﻣﺴﺖ ﻧﻪاى ،ﻻﯾﻖِ اﯾﻦ دﺳﺖ ﻧﻪاى رﻓﺘﻢ و ﺳﺮﻣﺴﺖ ﺷﺪم ،وز ﻃﺮب آﮐﻨﺪه ﺷﺪم
ﮔُﻔﺖ ﮐﻪ ﺗﻮ ﮐُﺸﺘﻪ ﻧﻪاى ،در ﺧﻮن آﻏﺸﺘﻪ ﻧﻪاى ﭘﯿﺶِ رخِ زﻧﺪﮔﯿﺶ ،ﮐُﺸﺘﻪ و اﻓﮑﻨﺪه ﺷﺪم
ﮔُﻔﺖ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺷﻤﻊ ﺷﺪى ،ﻗﺒﻠﻪى اﯾﻦ ﺟﻤﻊ ﺷﺪى ﺷﻤﻊ ﻧﯿﻢ ،ﺟﻤﻊ ﻧﯿﻢ ،دود ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﺷﺪم
ﭼﻪ ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ اﯾﻦ دود ﭘﺮاﮐﻨﺪهى ﻣﻮﻻﻧﺎىِ ﺑﺰرگ ﻣﺎ در ﺟﻬﺎن و ﭼﻪ درﺧﺸﻨﺪه آﺗﺶِ ﻋﺸﻖ و ﻧﻮرِ ﻓﻠﺴﻔﻪى ﻓﮑﺮىِ او.
ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﭼﻬﺎرِ ﺑﻌﺪ از ﻧﯿﻤﻪ ﺷﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎىِ ادﺑﯿﻢ ﻣﺸﻐﻮل
ﻣﯽﺷﻮم و وﻋﺪهﮐﺮده ﺑﻮدم ﺷﺮﺣﻰ ﺑﺮاىِ ﻣﻘﺪﻣﻪى ﮐﺘﺎبِ ﻓﻄﺮت ﻣﻌﯿﻨﻰِ
ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﻰ ﺑﻨﻮﯾﺴﻢ؛ اﯾﻨﮏ ﺑﻪ وﻋﺪهى ﺧﻮد وﻓﺎ ﻣﯽﮐُﻨﻢ.
ﺑﻪ ﻫﺮ ﺗﻘﺪﯾﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ آن ﻣﻌﯿﻨﻰِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﻰ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻢ .او در زﻣﺎنِ ﺣﯿﺎت ﻣﺎ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﮐُﻨﺪ ،ﻣﻰﮔﺮدد و ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﯾﺪ ،آﻣﯿﺰش و دوﺳﺘﻰ دارد، 20
زﯾﻦاﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦِ رﻫﻨﻤﺎ
ﯾﺎدﮔﺎرِ رﻫﻨﻤﺎ
ﺗﻌﺎرف و ﺗﻮاﺿﻌﺶ ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ و ﻣﻮﻗّﺮاﻧﻪ و ﻓﺮوﺗﻨﯽﻫﺎﯾﺶ ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ اﺳﺖ و اﯾﻦ ﺻﻔﺎت ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﺎ اوﺳﺖ .ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ در زﻣﺎنِ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎيِ ﻓﻨﻮن و ﻋﻠﻮم ،اﯾﻦ
ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ را ﻧﯿﺰ در ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻌﯿﻨﻰِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﻰ و ﻧﻈﺎﯾﺮِ اﯾﺸﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ و دارﯾﻢ.
زﯾﻦاﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦِ رﻫﻨﻤﺎ
ﺗﻬﺮان ﻫﻔﺪﻫﻢِ ديﻣﺎه 1365 ﺧﻮرﺷﯿﺪي
21
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
22
در ﻓﻄﺮت اﻧﺴﺎن ﻧﻘﺪي از ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﻓﺮﻫﺖ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﯽ
اﺻﻞِ ﺧﻠﻘﺖ ،ﺑﺮ ﺑﻨﺎيِ ﻫﺮ اﺻﯿﻠﯽ ،رويِ ﭘﺎيِ
ﻓﻄﺮت
اﺳﺖ
ﻓﻄﺮت اﺳﺖ
ﺷﻌﻠﻪ ﮐﺰ ﻓﻄﺮت ﺟﺪا ﺷﺪ دود ﮔﺸﺖ دود
ﻫﻢ
وِﯾﻼن ﺷﺪ و ﻧﺎﺑﻮد ﮔﺸﺖ
ﻣﺎﻫﯿﺖ واﻗﻌﯽِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ ﺷﺎﻋﺮِ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ و آزادهي ﻣﻌﺎﺻـﺮ ﺑـﻪ ﻋﻠّﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎيِ ﮔُﺬﺷﺘﻪاش ،در زﯾﺮِ ﭘﻮﺷﺸﯽ از ﺷﻬﺮت ﺑﻪ ﻋﻨﻮانِ ﺗﺮاﻧﻪﺳﺮا ﭘﻨﻬﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺷـﻬﺮﺗﯽ ،ﻟﻄﻤـﻪاي ﻋﻈـﯿﻢ ﺑـﺮ ﺣﻘﯿﻘـﺖ وﺟـﻮد وي ﺑـﻪ ﻋﻨﻮانِ ﻋﺎرﻓﯽ داﻧﺸﻤﻨﺪ و ﺷﺎﻋﺮي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ دردﻫـﺎيِ اﺟﺘﻤـﺎعِ دورانِ ﺧـﻮﯾﺶ را ﺑﻬﺘﺮ از ﻫﺮﮐﺴﯽ ﺑﻪ زﺑﺎنِ ﺷﻌﺮ ﺑﯿﺎن ﮐﺮده اﺳﺖ ،وارد ﻧﻤﻮده اﺳﺖ .ﺑـﺮايِ ﻣﺜـﺎل،
ﮐﺪام ﺷﺎﻋﺮيﺳﺖ ﮐﻪ در دﻫﻪي اﺧﯿﺮ ﻗﻄﻌﻪاي ﺑﻪ ﻗﺪرت و ﻓﺼـﺎﺣﺖ اﯾـﻦ اﺑﯿـﺎت ﮐﻪ ﺑﺮايِ اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ،ﺳﺎلِ ﮔُﺬﺷﺘﻪ در ﮐﺘﺎبِ »ﻧﺪاﯾﯽ در ﻇﻠﻤﺖ« اﯾﻨﺠﺎﻧﺐ ﺑـﻪ ﭼـﺎپ رﺳﯿﺪﻧﺪ ،ﮔُﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ:
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻫﺮدم از ﺷﺮق ﮐﻪ ﯾﮏ ﺗﺎزه ﺧﺒﺮ ﻣﯽﺟﻮﺷﺪ
در ﺟﮕﺮﮔﺎه اُﻓﻖ ﺧﻮنِ ﺳﺤﺮ ﻣﯽﺟﻮﺷﺪ اﯾﻦ زﻣﺎﻧﯽﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﺪ دﺳﺘﻪ ﯾﻬﻮدايِ اﺻﯿﻞ در
ﮔُﺬرﮔﺎه
ﻣﺴﯿﺤﺎيِ
دﮔﺮ
ﻣﯽﺟﻮﺷﺪ
ﻧﯿﺴﺖ ﺣﺎﺟﺖ ﺑﻪ ﺳﺮاﻓﺮازيِ ﺳﺮوي اﻣﺮوز ﮐﻪ ز ﻫﺮ ﮔﻮﺷﮥ اﯾﻦ ﺑﺎغ ﺗﺒﺮ ﻣﯽﺟﻮﺷﺪ
اﮔﺮﭼﻪ ﮐﺘﺎبِ »اي ﺷﻤﻊﻫﺎ ﺑﺴﻮزﯾﺪ« وي ،ﮐﻪ ﭘﺎرﺳﺎل ﺗﺠﺪﯾﺪ ﭼﺎپ ﮔﺮدﯾﺪ،
ﻣﻈﻬﺮي از ﻗﺪرت ﺗﻔﮑّﺮ و ﺗﻐﺰّلِ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﻌﯿﻨﯽِ-
ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ اﺷﻌﺎرِ ﺑﺴﯿﺎري ﮐﻪ در ﻧﻮعِ ﺧﻮد ﺑﯽﻧﻈﯿﺮﻧﺪ ﺳﺮوده اﺳﺖ ،وﻟﯽ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ
ﻋﻠّﺖ ﮐﻢﻟﻄﻔﯽِ ﺳﺮدﺑﯿﺮانِ ادﺑﯽِ ﻣﺠﻼت و ﺷﺎﯾﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻋﺪم ﻋﻼﻗﻪي اﯾﻦ
ﻋﺎرف ارزﻧﺪه ﺑﻪ ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﯽ و روﺷﻨﻔﮑﺮﻧﻤﺎﯾﯽ ،ﺑﺴﯿﺎري از آﺛﺎرِ وي ﺑﻪ ﭼﺎپ ﻧﺮﺳﯿﺪه و ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ.
اﻧﺪﮐﻨﺪ در ﻋﺼﺮِ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺎﻋﺮاﻧﯽ ﮐﻪ اﻋﺘﺮاضِ اﺟﺘﻤﺎﯾﯽِ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮ ﻋﻠﯿﻪ ﻧﺎاﻧﺴﺎن
ﺷﺪنِ اﻧﺴﺎنﻫﺎ و ﺳﮑﻮت آﻧﻬﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞِ ﻓﺸﺎرﻫﺎيِ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ،ﺳﯿﺎﺳﯽ و رواﻧﯽِ ﻋﺼﺮِ ﺣﺎﺿﺮ ،ﺑﺎ ﻗﺪرت اﯾﻦ اﺑﯿﺎت ﺑﯿﺎن ﮐﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ: ايﺧﺎﻣﺸﺎنِ ﺷﻬﺮِﺳﺨﻦ ،ﺧﻮﻧﺘﺎن ﻣﺒﺎح
ﺗﺒﺨﺎلِ ﻣﺮگ ﮐُﻨﺞِ ﻟﺐِ ﻧﺎﻟﻪﻫﺎ دﻣﯿﺪ
ﺟﻮشِ ﺷﺮابِ ﺣﺮص ،ﺑﻪ ﻋﺸﺮتﺳﺮايِ ﺷﺎم
ﺷﺪ آن ﺗﻨﻮرِ ﻇﻬﺮ ﮐﻪ در ﮐﺮﺑﻼ دﻣﯿﺪ
از ﻫﺮ دﻫﺎنِ ﺳﻔﺴﻄﻪ ﺻﺪ اژدﻫﺎ دﻣﯿﺪ
ايﭼﺸﻢﻫﺎيِ ﺑﺴﺘﻪ ز ﺣﻖّ ،ﻧﻮرﺗﺎن ﺳﯿﺎه
ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﻣﻌﯿﻨﯽﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ ﺑﺎ ﮐﻨﺎر ﮔُﺬاﺷﺘﻦِ
ﭘﻨﻬﺎنﮐﺎريِ آﺛﺎرِ ﮔُﺬﺷﺘﻪاش ،اﺛﺮي اراﯾﻪ داده ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ و ﺑﺎﯾﺪ از ﻫﺮ ﺣﯿﺚ 24
در ﻓﻄﺮت اﻧﺴﺎن
ﻧﻘﺪي ﺑﺮ ﻣﺜﻨﻮيِ ﻓﻄﺮت
ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و رﺳﯿﺪﮔﯽِ اﺳﺎﺗﯿﺪ داﻧﺸﮕﺎه و ﺗﺤﻠﯿﻞ و اﻧﺘﻘﺎد اُدﺑﺎيِ اﻫﻞِ ﻓﻦّ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد .ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ ﻣﯽﺳﺮاﯾﺪ: ﻣﻦ
ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﻢ
ﮐﻪ
ﮔﻮﻫﺮ
ﺳﻔﺘﻪام
ﻫﺮﭼﻪ را ﺑﺮ اﺻﻞ دﯾﺪم ،ﮔُﻔﺘﻪام آﻧﭽﻪ آوردم در اﯾﻨﺠﺎ ،ﺷﻌﺮ ﻧﯿﺴﺖ اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻓﻮقِ ﺷﻌﺮ و ﺷﺎﻋﺮيﺳﺖ
و اﻟﺤﻖ ﮐﻪ درﺳﺖ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ زﯾﺮا ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﻃﻼع دارم ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از ﺷﻌﺮاي ﻗﺪﯾﻢ و ﺟﺪﯾﺪ در ﻣﻮرد ﻓﻄﺮت ﺳﺨﻨﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺪاومِ ﮐﻼم و اﺛﺒﺎت ﻣﻮﺿﻮع،
در ﻗﺎﻟﺐِ ﯾﮏ ﻣﺴﺄﻟﻪي ﻣﺸﺨّﺺ ﻧﮕُﻔﺘﻪ و در اﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﺤﺚ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ؛ ﺷﻌﺮايِ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻧﻮﭘﺮدازِ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﮐﻪ اﮐﺜﺮاً در ﺑﻨﺪ اﺷﻌﺎرِ ﺑﯽﻣﺤﺘﻮايِ ﺟﻨﺴﯽ ﺑﻮدهاﻧﺪ و
آﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ ،از آﺷﻨﺎﯾﯽِ ﻋﻤﯿﻖ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻋﺮﻓﺎنِ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﻌﺮ و ادﺑﯿﺎت اﯾﺮان ﺑﺮﮐﻨﺎر ﺑﻮدهاﻧﺪ وﻟﯽ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﮔُﻤﺸﺪهي ﺑﯿﻦِ اﻓﮑﺎر و اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎيِ ﺟﻬﺎنِ ﮐﻨﻮﻧﯽ را ﺑﺎ دﻧﯿﺎيِ ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪ و ﻣﺬﻫﺒﯽِ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ،ﺑﻪ ﻧﺤﻮِ ﺷﯿﻮاﯾﯽ در ﺑﺎرهي ﻓﻄﺮت اﻧﺴﺎنِ ﺳﺮﮔﺸﺘﻪ و ﮔُﻢﮔﺸﺘﻪي ﻋﺼﺮِ ﺣﺎﺿﺮ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽِ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻄﺮﺗﯽ ،ﺳﺨﻦﺳﺮاﯾﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ. ﮐﺘﺎب ﺷﺎﻣﻞِ ﺳﯽ ﺑﺤﺚ در ﻓﻄﺮت اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺮاﻣﻮنِ ﻇﻬﻮرِ ﻋﻠﻢ ،ﺗﻈﺎﻫﺮِ ﻋﻠﻢ، وﺳﺎﯾﻞ و وﺳﺎﯾﻂ ﺗﮑﻨﻮﻟُﺮژيِ ﻣﻌﺎﺻﺮ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎ و ﺷﮑﺴﺖ ﻋﻠﻢ ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞِ ﻣﺴﺎﯾﻞِ ﻓﺪاﮐﺎري ،ﺧﻠﻘﺖ ،ﻋﺸﻖ ،ﺷﻨﺎﺧﺖ ،وﺟﺪان ،دﻓﺎع ،ﺣﻘﯿﻘﺖ و
آرزو در ﻓﻄﺮت ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽرﺳﺪ. 25
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
در ﺳﺮآﻏﺎزِ ﮐﺘﺎب ،ﺷﺎﻋﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﮐﺜﺮِ ﻣﺎ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞِ ﻋﻈﻤﺖ ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﺑﯽﻗﺪرﺗﯽ و ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﯽِ ﺧﻮﯾﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞِ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ در آن ﺑﻪ اﺳﺎرت ﮔﺮﻓﺘﻪ
ﺷﺪهاﯾﻢ و دﻧﯿﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﺟﺎيِ اﻧﺴﺎنِ ﻣﺘﻔﮑّﺮ و ﭘﺮﺳﺸﮕﺮ، آدﻣﮏﻫﺎيِ ﻣﻄﯿﻊ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ و اﻧﺴﺎنﻧﻤﺎﻫﺎيِ ﺑﯽاراده ﭘﺮورش ﻣﯽدﻫﻨﺪ ،ﻣﯽ-
ﭘﺮﺳﺪ:
»ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻮدﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﺪاﻧﻢ ﭼﯿﺴﺘﻨﺪ اﯾﻦ ﭼﯿﺴﺖﻫﺎ و ﮐﯿﺴﺘﻨﺪ اﯾﻦ ﮐﯿﺴﺖﻫﺎ؟ ﭼﺮا از ﺑﻮيِ ﮔﻞﻫﺎ ﻟﺬّت ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ ﺑﯽآﻧﮑﻪ ذات ﮔﻞﻫﺎ را ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﻢ؟ ﭼﺮا ﺑﺎ اﯾﻦ
آﺷﻨﺎﯾﯽﻫﺎ ﮐﻮﺷﺸﯽ ﺑﺮايِ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﺪارﯾﻢ؟« و ﺑﻪ راه ﻣﯽاﻓﺘﺪ ،ﯾﮑّﻪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎلِ ﻓﻄﺮت ﮔﻢﺷﺪهي اﻧﺴﺎن در دﻧﯿﺎيِ ﻣﺎدﯾﺎت ﻧﺪا ﺳﺮ ﻣﯽدﻫﺪ: »اي اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﻢ ،ﺗﻮ را ﻣﯽﺟﻮﯾﻢ ،ﺗﻮ را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻢ و در ﺗﻮ ﺑﻪ ﮐﺎوش ﻣﯽﭘﺮدازمدر زﻣﺎنِ ﺗﻮ و ﻣﻦ ،ﻟﺬّتﻫﺎ ﻏﻤﮕﯿﻨﻨﺪو ﭼﻪ ﺗﯿﺮه روزﻧﺪ اﺳﯿﺮانِ اﺑﻌﺎد اﺟﺮامو ﭼﻪ ﻧﯿﮏﺑﺨﺘﻨﺪ رﻫﺎ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎن از ﻗﯿﻮد ﺳﺮﻋﺖاي اﻧﺴﺎن! ﺑﺨﻮان و ﺑﯿﺎﻧﺪﯾﺶ؛ ﻓﻄﺮت«. و ﺧﻮﺷﻪﻫﺎيِ اﻧﺪﯾﺸﻪي ﺟﻮانِ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎيِ ﭘﯿﺮِ ﻣﺜﻨﻮي ﻣﯽرﯾﺰد ﺗﺎ در ﻓﻄﺮت زﺑﺎنِ ﭘﺎرﺳﯽ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻧﻮﯾﻦِ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﺸﻮري ارزﻣﻨﺪ ﺑﺮايِ ارزﯾﺎﺑﯽِ اﻧﺴﺎن دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ .او در ﭘﺎﯾﺎنِ ﻫﺮ ﻣﺒﺤﺚ ،ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻣﯽآورد ﺗﺎ ﺑﺮﺧﻼف آﻧﺎنﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ در ارﺗﺒﺎط ﻣﺎ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ،ﺧﺮاﺑﮑﺎري ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﻫﻮﯾﺖ ﻣﻌﻨﻮي و ﻋﺮﻓﺎﻧﯽِ ﻣﺎ را از ﻣﯿﺎن ﺑﺒﺮﻧﺪ ،ﭘﻠﯽ ﺑﺮايِ ارﺗﺒﺎط ﺗﻔﮑّﺮات ﻗﺪﯾﻢِ ادﺑﯿﺎت اﯾﺮان ﺑﺎ
اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎيِ ﻧﻮﯾﻦِ دورانِ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﺎﯾﺪ. 26
در ﻓﻄﺮت اﻧﺴﺎن
ﻧﻘﺪي ﺑﺮ ﻣﺜﻨﻮيِ ﻓﻄﺮت
ﻫﺮ ﻣﺒﺤﺚ ﮐﺘﺎب ﺳﺒﺐِ اﯾﺠﺎد ﻓﮑﺮ در ﺧﻠﻘﺖ اﻧﺴﺎن و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ وي ﻣﯽﮔﺮدد و در اﯾﻦ ﻣﻌﺮّﻓﯽِ ﮐﻮﺗﺎه ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻤﺎمِ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﭘﺮداﺧﺖ وﻟﯽ ﺑﺤﺚ ﻓﺪاﮐﺎري در ﻓﻄﺮت ،واﻗﻌﺎً اوجِ ﮐﻼمِ ﺷﺎﻋﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺑﯿﺘﯽ از آن را
ﺷﺎﻫﺪ ﻣﯽآورﯾﻢ: اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰِ ادﯾﺎن ز ﭼﯿﺴﺖ؟
رﺷﺘﮥ ﻗﺎﻧﻮنِ ﺧﻮن در دﺳﺖ ﮐﯿﺴﺖ؟
ﺷﻨﺎس
ﻧﺎﺳﭙﺎس
ﻣﺮدمِ
آزادة
ﻓﻄﺮت
ﺑﺮ
ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﻻﺟﺮم ﻗﺮﺑﺎن ﮐُﻨﻨﺪ
ﭘﻠﯿﺪىﻫﺎىِ
ﺧﻠﻖِ
آﻧﭽﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺮد ،ﺑﻰﺷﮏ آن ﮐُﻨﻨﺪ
او ﺻﻠﯿﺐ ﺧﻮد ﮐَﺸﺪ ﺑﺮ دوشِ ﺧﻮﯾﺶ
ﺧﺎردان ﺳﺎزد ﺳﺮِ ﭘﺮﺟﻮشِ ﺧﻮﯾﺶ
وآن ﮐُﻨﺪ ﻫﻔﺘﺎد ﺗﻦ را ﺳﺮ ﺑﻪ راه
ﭘﺎ ﺑﻪ ﭘﺎىِ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ ،در ﻗﺘﻠﮕﺎه
ﻏﺮﻗﻪ در ﺧﻮن ﮔﻮﯾﺪ آنﺧﻮنِ رﺳﻮل
ﮐﺎى ﺧُﺪا ،ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن را ﮐُﻦ ﻗﺒﻮل
اﯾﻦ ﻓﺪا ﮔﺸﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﮑﻢِ ﻓﻄﺮتﺳﺖ
زﯾﻦ ﻓﺪاﮐﺎران ،ﺟﻬﺎن در ﺣﯿﺮتﺳﺖ
زﯾﻦ ﻓﺪاﮐﺎران ،ﺳﺘﻢ رﺳﻮا ﺷﻮد
ﻓﻄﺮت از ﻗﺎﻧﻮنِ ﺧﻮن ،اﺣﯿﺎ ﺷﻮد
ﺟﺎنِ ﻣﺎ ﭼﻮن رود و درﯾﺎ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ
ﻣﺎ ﻫﻤﻪ اوﯾﯿﻢ و ﻓﻄﺮت ﻋﺘﺮت اﺳﺖ
آﻓﺘﺎبِ
ﺧﻮن در آن دم زﻧﮓ ﻇﻠﻤﺖ ﻣﻰﺑﺮَد
ﺧﻮنِ ﭘﺎﮐﺎن ،ﭼﯿﺮه ﺑﺮ آﻟﻮدﮔﻰﺳﺖ
ﻇﻬﺮ،
ﺻﯿﻘﻞ
ﻣﻰﺧﻮرد
اﯾﻦ ﺷﻬﺎدتﻫﺎ ﻧﻪ ﺑﺮ ﺑﯿﻬﻮدﮔﻰﺳﺖ
ﺑﺎ اﯾﻦ ﺧﻼﺻﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﯿﭻوﺟﻪ ﺣﻖِ ﻣﻄﻠﺐ را در ﺑﺎرهي اﯾﻦ ﮐﺘﺎبِ ﻣﻬﻢ ادا ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ،اﻣﯿﺪ اﺳﺖ ﮐﻠﯿﻪي ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺒﺎده و ﻋﻨﻮانِ ادﺑﯿﺎت را در دورانِ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺑﻪ دوش ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ ،ﺑﻪ ﺟﺎيِ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ درﮔُﺬﺷﺘﮕﺎن و ﺣﺎﻓﻆﺷﻨﺎﺳﯽ و
ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪﺧﻮاﻧﯽ و ﺑﺤﺚﻫﺎيِ ﻣﺒﺘﺬلِ ﺑﺎزاري ،ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ و در ﻣﻮرد ﻣﺴﺄﻟﻪي ﭘﺮاﻫﻤﯿﺖ ﻓﻄﺮت اﻧﺴﺎنِ اﻣﺮوزي ﺑﻪ ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﻨﺸﯿﻨﻨﺪ و راﻫﯿﺎﺑﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ؛ ﺑﻪ وﯾﮋه، آﻧﭽﻪ اﮐﻨﻮن در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ ﻋﻨﻮانِ ﯾﮏ ﺑﺤﺚ ﮐﺎﻣﻞ ﻧﯿﺎﻣﺪه ،ﯾﻌﻨﯽ آزادي در
ﻓﻄﺮت ﮐﻪ اﻟﺒﺘّﻪ ﺧﻮد ﺷﺎﻋﺮ در ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب ﮔﺎه ﮔﺎه اﺷﺎراﺗﯽ ﺑﺮ آن ﮐﺮده اﺳﺖ، 27
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺗﻌﻤﻖِ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ،زﯾﺮا ﺷﻌﺮ و ادﺑﯿﺎت اﺻﯿﻞِ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺪونِ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪي آزادي و اﺳﺎرت اﻧﺴﺎن در دﻧﯿﺎيِ ﮐﻨﻮﻧﯽ ،ﺑﻪ ﻫﯿﭽﻮﺟﻪ ﻧﻤﯽ-
ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺣﺎل و روزِ ﻣﺮدمِ زﻣﺎنِ ﻣﺎ ارﺗﺒﺎط دﻫﺪ.
اﻣﯿﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ آﻗﺎيِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ در دﻓﺎﺗﺮِ ﺑﻌﺪيِ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب و ﺣﺘّﯽ دﯾﻮانِ ﮐﻮﭼﮑﯽ از اﺷﻌﺎرِ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽِ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﮐﻪ ﺷﻌﺮ و ادﺑﯿﺎت اﻣﺮوز را ﻣﯽ- ﺗﻮان ﺑﺎ ﻗﻠﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺎ از ﻣﻬﻠﮑﻪي ﭘﻮﭼﯽ و ﻓﺮوﮔﺮاﯾﯽ و ﺟﻨﺴﯿﺖﻃﻠﺒﯽ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﮔﺮﻓﺘﺎرش ﺷﺪهاﯾﻢ ،ﻧﺠﺎت داد.
ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﻓﺮﻫﺖ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﯽ ﺗﻬﺮان ﺧﺮدادﻣﺎه 1357 ﺧﻮرﺷﯿﺪي
28
آﻏﺎز ﮔُﻔﺖوﮔﻮ اﺻﻞِ ﺧﻠﻘﺖ ﺑﺮ ﺑﻨﺎىِ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ ﻫﺮ اﺻﯿﻠﻰ ،روىِ ﭘﺎىِ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ ﺷﻌﻠﻪ ﮐَﺰ ﻓﻄﺮت ﺟﺪا ﺷﺪ ،دود ﮔﺸﺖ
دود ﻫﻢ ،وِﯾﻼن ﺷﺪ و ﻧﺎﺑﻮد ﮔﺸﺖ ﻫﺮ ﮐﻪ وِﯾﻼن ،از ﺑﻦ و ﺑﻨﯿﺎن ﺷﻮد
دودﻣﺎﻧﺶ ﺑﺎء
دود
ﺑِﺴﻢاﻟﻠّﻪ
ﺳﺮﮔﺮدان
اﻟﺮَﺣﻤﻦ
ﺷﻮد
اﻟﺮَﺣﯿﻢ
ﺗﺎ ﺷﻮد ﻣﻌﻨﻰ ،زﺑﺎنِ آن ﺣﮑﯿﻢ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺑﺸﻨﻮ از ﻧﻰ را ﻧُﺨُﺴﺖ آﻏﺎز ﮐﺮد
ﺑﺎبِ ﻓﻄﺮت را از اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎز ﮐﺮد ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻌﻨﻰ ﮐُﻨﺪ ،اﯾﻦ ﺣﺎل را زد ﺑﻪ ﯾﮏﺳﻮ ،اﻫﻞِ ﻗﯿﻞ و ﻗﺎل را ﺑﺎ
زﺑﺎنِ
ﻋﺎم،
ﺷﺪ
ﻣﻌﻨﻰ
ﺑﻠﻨﺪ
ﺗﺎ ﺳﺮِ ﺧﺎﺻﺎن ﺑﯿﺂﯾﺪ در ﮐﻤﻨﺪ ﭼﻮن ﺳﺨﻦ در اﺻﻞِ ﻓﻄﺮت ﺗﺎب ﺧﻮرد ﻣﻌﻨﻰ از اﺑﺮِ ﺣﻘﯿﻘﺖ آب ﺧﻮرد ﻧﻰ ﺑﺮاﯾﺶ ﺑﺤﺚ ﻓﻄﺮت آﻓﺮﯾﺪ ﺑﺎ ﮐﻼم آﻧﮕﻪ ﺑﻪ ﻧﺎىِ ﻧﻰ دﻣﯿﺪ آﻧﭽﻨﺎن ﺷﻮرﯾﺪهﺳﺮ اﯾﻦ دم ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎﻧﮓ ﻧﯽ ﮐﺂوازه در ﻋﺎﻟَﻢ ﮔﺮﻓﺖ از ﻧﯿﺴﺘﺎن ﺗﺎ ﻣﺮا ﺑﺒﺮﯾﺪهاﻧﺪ از ﻧﻔﯿﺮم ،ﻣﺮد و زن ﻧﺎﻟﯿﺪهاﻧﺪ
30
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
آﻏﺎزِ ﮔُﻔﺖوﮔﻮ
آن ﻧﻪ ﻧﻰ ﮐﺎﯾﻦﺳﺎن ﺷﻮد ﮔَﺮمِ ﻣﻘﺎل ﺗﺎ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺑﺰﻣﻰ ﮐُﻨﺪ ﭘﺮ ﺷﻮر و ﺣﺎل ﻧﻰ ﻧﺪارد ﻓﻬﻢِ اﯾﻦ ﮔُﻔﺖ و ﺷُﻨﻮد ﻧﺎﯾﻰ اﺳﺖ آن ﮐﺲ ﮐﻪ اﯾﻦ آوا ﺳﺮود در
ﻧﯿﺴﺘﺎن
ﻧﻰ
ﻧﻨﺎﻟﺪ
اﯾﻦﭼﻨﯿﻦ
ﻧﻰ درآﻧﺠﺎ ﻫﺴﺖ ،ﺑﺎ ﻓﻄﺮت ﻗﺮﯾﻦ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺰ ﻓﻄﺮت ﺳﺨﻦ ﮔﻮﯾﺪ ﺗﻮ را ﺗﺎ ﻣﮕﺮ از ﻓﻬﻢِ ﺗﻮ ،ﺟﻮﯾﺪ ﺗﻮ را
ﭼﻮن ﮐﻪ از ﻓﻄﺮت ﺟﺪا ﺷﺪ ،ﻧﺎﻟﻪ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﺣﺎلِ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺳﻮز و درد ﺳﯿﻨﻪ ﺧﻮاﻫﻢ ﺷَﺮﺣﻪ ﺷَﺮﺣﻪ از ﻓﺮاق ﺗﺎ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﺷﺮحِ درد اﺷﺘﯿﺎق ﻓﻄﺮت اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواىِ ﺟﺰء و ﮐُﻞّ ﻓﻄﺮت اﯾﻦ ﺷﻤﻊِ ره ﺟﻤﻊِ رﺳﻞ
31
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻓﻄﺮت اﯾﻦ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻗﻠﺐِ ذرهﻫﺎ ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ
اﺑﺘﺪا
از
ﺗﺎ
اﻧﺘﻬﺎ
ﻓﻄﺮت اﯾﻦ اﺻﻞِ وﺟﻮد ﻣﻤﮑﻨﺎت
ﻓﻄﺮت اﯾﻦ ذات ﺷﺮﯾﻒ ﮐﺎﺋﻨﺎت ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ
ﺳﺮﻟﻮﺣﻪى
رازِ
ﺑﻘﺎ
ﻓﻄﺮت اﯾﻦ ﺻﺎدقﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮرِ ﺧﺪا ﻓﻄﺮت اﯾﻦ ،ﺧﻮد رﯾﺸﻪى ﻫﺮ رﯾﺸﻪاى ﺟﻮﻫــﺮِ
ﻫــﺮ
ﺟﻮﻫــﺮِ
اﻧﺪﯾﺸﻪاى
ﻓﻄﺮت اﯾﻦ ﻫﺮ ذرهاى را ﻫﺴﺘﻪاى
ﻫﺴﺘﻪ را ﺧﻮد ،ﻫﺴﺘﻪى ﭘﯿﻮﺳﺘﻪاى ﺑﺎ ﺟﻬﺎن اوراﺳﺖ ﭼﻮن ،اﯾﻦ ﺑﺴﺘﮕﻰ ره ﻧﺒﯿﻨﻢ ،ﺟﺰ ﺑﺮ او ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﻰ ﻣﺎ درون را ﺑِﻨﮕﺮﯾﻢ و ﺣﺎل را ﻣﺎ ﺑﺮون را ﻧَﻨﮕﺮﯾﻢ و ﻗﺎل را
32
ﻇﻬﻮر و ﺗﻈﺎﻫﺮِ ﻋﻠﻢ ﻋﻠﻢ اﻣﺎ ،اﯾﻦ زﻣﺎن دﯾﻮاﻧﻪ ﺑﻮد ﺧﻮدﺳﺮىﻫﺎ ﮐﺮد ،در اﺻﻞِ وﺟﻮد ﭼﻮن ﮐﻪ ﺧﻮد ،ﺑﻰﻓﻄﺮﺗﻰ آﻏﺎز ﮐﺮد ﺑﺮ ﺳﺮِ ﻓﻄﺮت ،ﺑﺴﻰ ﭘﺮواز ﮐﺮد ﺑﺎﻧﮓﻫﺎ ﺑﺮ زد ﺑﻪ ﻓﻄﺮت ،ﮐﺎﯾﻦ ﻣﻨﻢ ﻫﺮﭼﻪ ﻗﺎﻧﻮن از ﺗﻮ ﺑﯿﻨﻢ ،ﺑﺸﮑﻨﻢ ﺑﺮ ﺑﺸﺮ ﺧﻮاﻫﻢ دﻫﻢ ،ﭘﺮّان ﭘﺮى
ﺗﺎ ﮐَﻮاﮐﺐ ،ﮔﺮدد او را ﺑﺴﺘﺮى
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻟﺤﻈﻪ را ﺑﺮدم ﺑﻪ ﺟﺎىِ ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﺮ
ﺣﯿﺮت
ﻟﺐِ
ﺗﺒﺨﺎلﻫﺎ
زدم
دﺳﺖ ﺑﺮدم ﭼﻮن ﺑﻪ ﺗﻘﻮﯾﻢِ زﻣﺎن
ﺷُﺪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﺰدﯾﮏ ،ﻗُﻄﺒﯿﻦِ ﺟﻬﺎن ﭼﺎهﻫﺎ ﺧﯿﻤﻪ
در
آﻧﮕَﻪ
ﻋﻤﻖِ ﺑﺮ
ﺳﺮِ
درﯾﺎﻫﺎ
درﯾﺎ
زدم زدم
ﺣﯿﺮت از ﻣﻦ ،ﺑﻌﺪ ﻏﺮب و ﺷﺮق ﮐﺮد
ﭼﻮن ﺑﺸﺮ ،ﭘﺎ در رﮐﺎبِ ﺑﺮق ﮐﺮد ﺗﺎ ﻣﺮا ﭘﺎ روىِ ﺧﺎك ﻣﻪ رﺳﯿﺪ ﻗﺪرت زﻫﺮه
ﮐﯿﻬﺎن و
ﻧَﻮردم
ﭘﺮ
ﮐَﺸﯿﺪ
را
آﻣﺎج
ﮐﺮد
ﻣﺮّﯾﺦ
ﺑﻌﺪﻫﺎ را ﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺗﺎراج ﮐﺮد ﭼﻮن ﺑﺸﺪ اﺑﺰارِ دﺳﺘﻢ ،ﻣﻪﻧﺸﯿﻦ ﮐﺮد ﺑﺎ ﻫﻢ ﮔُﻔﺖ و ﮔﻮ ﻣﺎه و زﻣﯿﻦ
34
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻇﻬﻮر و ﺗﻈﺎﻫﺮِ ﻋﻠﻢ
ﻧﻮرِ ﺳﺮﮔﺮدان ،ﭼﻮ در ﻣﻦ ﺟﺎ ﮔﺮﻓﺖ ﺟﺎمِ ﺟﻢ رﻧﮓ ﺣﻘﯿﻘﺖ را ﮔﺮﻓﺖ ﺑﯽﮐﺮان ،ﺑﺮد ﺻﺪاﻫﺎ از ﻣﻦ اﺳﺖ ﺟﺎدوىِ ﺗﺼﻮﯾﺮِ ﮔﻮﯾﺎ از ﻣﻦ اﺳﺖ
او ﮐﻼﻣﻰ ﮔُﻔﺘﻪ در آن ﺳﻮىِ ﭼﯿﻦ ﮔﻮشِ اﯾﻦ ،ﺑﺸﻨﯿﺪه اﯾﻦ ﺳﻮىِ زﻣﯿﻦ
اﺗّﻔﺎﻗﻰ
در
اوﻓﺘﺪ،
ﻫﺮ
ﮐُﺠﺎ
ﺑﻰدرﻧﮓ اﯾﻨﺠﺎ ﺗﻮ ﺑﯿﻨﻰ ﺻﺤﻨﻪ را ﻧﻮرِ ﻟﯿﺰِر ﭼﻮن ز ﺷَﺴﺘَﻢ ﺑﮕﺬرد ﻗﻠﺐِ
اﺟﺮامِ
ﺳﻤﺎوى
را
درد
ﭘﺎىِ ﻣﻦ ﺑﺮ ﻗُﻠّﻪى ﺑﻌــﺪ زﻣﺎن ﻣﻤﮑﻦ از ﻣﻦ ،ﺳﯿﺮ و ﮔﺸﺖ ﮐَﻬﮑَﺸﺎن در ﺟﻬﺎن ﺟﺰﯾﻰ ز ﭼﺸﻤﻢ دور ﻧﯿﺴﺖ زﻧﺪﮔﻰ ﺑﻰﻣﻦ ﮐﻨﻮن ،ﻣﻘﺪور ﻧﯿﺴﺖ
35
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺷﻮرهزاران ،ﻻﻟﻪﮐﺎرى ﺷﺪ ز ﻣﻦ ﻗُﻠّﻪى ﮐﻮه ،آﺑﯿﺎرى ﺷﺪ ز ﻣﻦ ﻋﻬﺪ
ﻧﺴﻞﻫﺎ
را
را
ﻋﻬﺪ
ﺗﺠﻤﻞ
ﺑﻰﺗﺤﻤﻞ
ﮐﺮدهام ﮐﺮدهام
ﻫﺮﭼﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﺖ ،ﺣﻠﻖآوﯾﺰِ ﻣﻦ دﺳﺖ ﻣﻦ ،ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺳﻨّﺖ ﺷﮑﻦ
ﻋﻠﻢ ،ﯾﮏ ﯾﮏ از ﻫﻨﺮﻫﺎ ﮔُﻔﺖ و ﮔُﻔﺖ
»اَﻧﺸﺘَﻦ« ﺗﺎ ﺳﺮ ﺑﻪ زاﻧﻮﯾﺶ ﺑِﺨُﻔﺖ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻏﻢﻫﺎ ﮐﻪ اﻧﺪر ﺳﯿﻨﻪﻫﺎﺳﺖ از ﻏﺒﺎرِ ﮔَﺮد و ﺑﺎد و ﺑﻮد ﻣﺎﺳﺖ ﻓﻄﺮت آزاده ﮔُﻔﺘﺎ ،ﮐﺎى ﺑﺨﯿﻞ
ﻫﺴﺘﻰ اﻣﺎ ،ﻧﯿﺴﺘﻰ ﭼﻮن ﻣﻦ اﺻﯿﻞ ﺑﺲﮐﻪ ﻣﮑﺮ و ﻓَﻦّ ﺑﻪ ﺧَﻠﻖ آﻣﻮﺧﺘﻰ ﺧُﻠﻖ و ﺧﻮىِ آدﻣﻰ را ﺳﻮﺧﺘﻰ
36
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻇﻬﻮر و ﺗﻈﺎﻫﺮِ ﻋﻠﻢ
زرق و ﺑﺮﻗﺖ ﺑﺲ ﮐﻪ ﻧﺎﺳﺘﻮار ﺑﻮد ﺣﺮصِ
ﻋﺎﻟﻢﮔﯿﺮت
آدمﺧﻮار
ﺑﻮد
ﻫﺮﭼﻪ را از ﻣﻦ ،ﺗﻮ ﻣﻰﺳﺎزى ﺟﺪا زﯾﻦ ﺟﺪاﯾﻰ ،ﻓﺘﻨﻪﻫﺎ ﮔﺮدد ﺑﻪ ﭘﺎ ﺑﺎ ﺗﻮ داﻧﺎ ﮔﺸﺘﻦ ،از ﻧﺎداﻧﻰ اﺳﺖ
اُﻧﺲ ﺑﺎ ﻣﻦ ،ﻣﻌﻨﻰِ اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻫﺮ ﮐُﺠﺎ ،ﻋﻠﻤﻰ ﺷﺪ از ﻓﻄﺮت ﺟﺪا ﻫﺮ دم از آن ﮔَﺮدد آﺷﻮﺑﻰ ﺑﭙـــﺎ زاغ اﮔﺮ زﺷﺘﻰِ ﺧﻮد ﺑﺸﻨﺎﺧﺘﻰ ﻫﻤﭽﻮ ﺑﺮف از درد و ﻏﻢ ﺑﮕﺪاﺧﺘﻰ
37
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
38
اﺧﻼص در ﻓﻄﺮت زاﺑﺘﺪا روحِ زﻣﯿﻦ ﺷﺪ اﯾﻦ ﺑﺸﺮ ﻋﻘﻞ ﺷﺪ روحِ ﺑﺸﺮ در ﺧﯿﺮ و ﺷَﺮ روحِ
ﻋﻘﻞِ
آدﻣﻰ،
ﺷﺪ
ﻋﻠﻢِ
او
روحِ ﻋﻠﻢ آﻣﺪ ﻋﻤﻞ ،اى ﻧُﮑﺘﻪﺟﻮ ﺑﻌﺪ از آن ،اﺧﻼص ﺷﺪ روحِ ﻋﻤﻞ
ﻋﻠﻢِ ﺑﻰاﺧﻼص ،ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎ دﻏَﻞ ﻣﻦ ﮐﻪ ﻓﻄﺮت ﻫﺴﺘﻢ ،اﺧﻼص از ﻣﻦﺳﺖ
ﻫﺮ ﻃﻼىِ ﺧﺎﻟﺼﻰ ،در ﻣﻌﺪنﺳﺖ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
از
ﻣﯿﻼد
ﺷﺐِ
داﺳﺘﺎﻧﻰ،
ﻋﯿﺴﺎ
ﮐﺰ
ﮔﻮﯾﻤﺖ ﺷﻮﯾﻤﺖ
ﺗَﻌﻠّﻖ
ﭼﻮن ﺑﺸﺮ ،ﭘﺎ روىِ ﺧﺎك ﻣﻪ ﮐَﺸﯿﺪ از
زﻣﯿﻦ
ﻣﺎه،
ﺑﺮ
رﺳﯿﺪ
ﭘﯿﻐﺎﻣﻰ
ﮐَﻬﮑَﺸﺎن
ﮐﺎى
ﻣﺴﺎﻓﺮﻫﺎىِ
رو
ﺑﺮ
ﭘﺎك
ﻓﻄﺮتﻫﺎىِ
ﺑﺎ
اﺧﻼص
ﺳﺎلِ ﻧﻮ آﻣﺪ ،دﻋﺎﯾﺖ را ﺑﺨﻮان
ﻋﺎﻟﻢِ
اﺳﺖ،
اﺧﻼﺻﻤﻨﺪ
ﺑﯿﻦ
اﯾﻦﭼﻨﯿﻦ
ﺗﮏ ﭼﻮ ﺑﯿﻨَﺪ ﺣﺎﺻﻞِ اﻓﮑﺎرِ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻨﮑﺮِ ﻓﻄﺮت ﺷﻮد در ﮐﺎرِ ﺧﻮﯾﺶ ﻋﺎﻟﻢِ از
ﻓﺎﺳﺪ، ﻓﺴﺎدش،
اﮔﺮ
ﻋﺎﺑﺪ
ﺷﻮد
ﻋﺎﻟَﻤﻰ
ﻓﺎﺳﺪ
ﺷﻮد
ﻧﺎمِ آن ﻣﺤﺒﻮب از ذات وى اﺳﺖ ﻧﺎمِ آن ﻣﺒﻐﻮض ،زآﻓﺎت وى اﺳﺖ
40
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
اﺧﻼص در ﻓﻄﺮت
ﭼﻮن ز ﻓﻄﺮت دور ﺷﺪ ،آن ﻣﺮد ﻣﺴﺖ ﻓﻄﺮت ذرات را در ﻫﻢ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺰ اﯾﻦ در ﺷﻨﺎﺳﺪ ﺑﻮد را رﻣﺰِ
ﺧﻠﻘﺖ،
ﻣﻮﺟﻮد
رﯾﺸﻪى
را
رﺧﻨﻪ ﺑﺮ ﻓﻄﺮت ،ﭼﻮ ﺑﺮ اﯾﻨﺠﺎ رﺳﯿﺪ
اﻧﻘﻼبِ
ذرهﻫﺎ
ﭘﺪﯾﺪ
آﻣﺪ
ﭼﯿﺮه ﺑﺮ ﻫﺴﺘﻰ ،وﺟﻮد ﻫﺴﺘﻪ ﺷﺪ ﻧﻄﻔﻪى
ﺗﺨﺮﯾﺐِ
ﮔﯿﺘﻰ
ﺑﺴﺘﻪ
ﺷﺪ
ذرهاى ﮐﺰ اﺻﻞِ ﺧﻮد ،ﮔﺮدﯾﺪه دور ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ ،از ﺳﻨﮓ ﺗﺎ اﻣﻮاجِ ﻧﻮر ﺗﺎ ﮐﻪ از ﻧﻮ ،ﻧﻘﺺِ آن ﮐﺎﻣﻞ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ اﺻﻞِ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ ،واﺻﻞ ﺷﻮد وﺻﻞِ ﺑﺮق آﺳﺎﯾﺶ آن ﻃﻮﻓﺎن ﮐُﻨﺪ ﮐﺂﻧﭽﻪ ﮔﺮد آن ﺑﻮد وﯾﺮان ﮐُﻨﺪ
41
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ذرهاى،
دﻧﺒﺎلِ
اﺻﻞِ
ﺧﻮﯾﺶ
ﺑﻮد
ﻫﯿﺮوﺷﯿﻤﺎ
ﺷﺪ
ﭼﻨﺎن
ﯾﮑﺒﺎره
دود
ذره ذره ﮐﺎﻧﺪر اﯾﻦ اَرض و ﺳﻤﺎﺳﺖ ﺟﻨﺲِ ﺧﻮد را ﻫﻤﭽﻮ ﮐﺎه و ﮐَﻬﺮﺑﺎﺳﺖ اﯾﻦ ﻣﻦ و آن ﭘﺎﮐﻰِ اﺻﻞِ ﺑﻘﺎ آن
ﺗﻮ
اﯾﻦ
و
ذرهﻫﺎ
اﻧﻔﺠﺎرِ
اﺻﻞﺟﻮﯾﻰ ،ﭼﻮن ﮐﻪ ﺷﺪ ﻗﺎﻧﻮنِ ﻣﻦ ﻋﺎرف
ﺳﺮﮔﺸﺘﻪ
ﻋﺎرﻓﺎن،
ﺑﺴﯿﺎر
ﺟﻤﻠﻪ
ﺑﺮ
ﺷﺪ،
از
ﻣﻔﺘﻮنِ
ﻣﻦ
ﻓﻄﺮتﺷﮑﻦ،
ﻣﻦ
ﮔُﻔﺘﻪاﻧﺪ
آﺷﻔﺘﻪاﻧﺪ
ﻫﺮ ﯾﮑﻰ را ﯾﮏ ﻟﺴﺎن آﻣﺪ ﭘﺪﯾﺪ ﮔُﻔﺘﻪى آن ﺟﻤﻠﻪ را ﺑﺎﯾﺪ ﺷﻨﯿﺪ در زﺑﺎنِ آن ﯾﮏ آﻣﺪ ،ﻋﺸﻖ و دل در زﺑﺎنِ دﯾﮕﺮ آﻣﺪ ،آب و ﮔﻞ
42
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
اﺧﻼص در ﻓﻄﺮت
وآن دﮔﺮ از ﺳﺒﺰه و ﮔُﻞ ﻗﺼﻪ ﮔُﻔﺖ وآن ﯾﮑﻰ ﺷﺪ ﺑﺎ ﻣﻰ و ﻣﯿﺨﺎﻧﻪ ﺟﻔﺖ اﯾﻦ اﺷﺎرتﻫﺎ ،ﯾﮑﻰ ﻣﻘﺼﻮد داﺷﺖ
وﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻋﺎﺑﺪ ،ﯾﮑﻰ ﻣﻌﺒﻮد داﺷﺖ ﻟﯿﮏ در اﯾﻦ ﮔُﻔﺘﻪ ،دور از ﻫﺎى و ﻫﻮ ﻓﻄﺮت آﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﻮ اﻧﺪر ﮔُﻔﺖوﮔﻮ
ﺣﺎﻟﯿﺎ ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻢ و زآن ﺟﻤﻠﻪ ﻫﯿﭻ اى ﺷﻨﺎﺳﺎىِ ﺳﺨﻦ ،در ﻣﻦ ﺑﭙﯿﭻ
ﺑﺤﺚ ﺳﺮ
دﯾﮕﺮ ﺑﻪ
در
درﯾﺎىِ
ﺳﺨﻦ دلِ
آوردهام
ﺧﻮد
ﺑﺮدهام
آبﺟﻮﯾﺎ،
ﻋﻠّﺖ
ﺧﻮد
را
ﺑﺸﻮى
ﻧُﮑﺘﻪﺑﯿﻨﺎ،
ﻓﻄﺮت
ﺧﻮد
را
ﺑﺠﻮى
ﺧﺎرج از ﻋﺎدات ﺧﻠﻖ اﺳﺖ ،اﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﺷﻤﻊ ،ﻋﺮﯾﺎن اﺳﺖ وﻗﺖ ﺳﻮﺧﺘﻦ
43
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺧﺮقِ ﻓﻄﺮت ،ﻏﯿﺮِ ﺧﺮقِ ﻋﺎدت اﺳﺖ ﺧﺮقِ ﻋﺎدت ،در ﻣﺴﯿﺮِ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ زﯾﻦ
ﺳﯿﻨﻪ
ﮔﺮوه
ﻣﺎﻵﻣﺎل،
ﺧﻮدﺷﻨﺎسِ از
ﻋﻠﻢِ
اﺻﻞﺑﯿﻦ ﯾﻘﯿﻦ
ﭼﻮن »دﯾﻮژن« ﮔﺸﺖ و رو ﺑﺮ ﻧﻮر ﮐﺮد ﻗﯿﺪﻫﺎ را ﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ در ﮔﻮر ﮐﺮد ﻇﻠﻤﺖ ﺗﻦ را ﺑﻪ ﻧﻮرِ ﺟﺎن ﺑِﺸُﺴﺖ
ﺧﻮﯾﺶ را در آنِ ﺧﻮد ،ﻋﺮﯾﺎن ﺑِﺸُﺴﺖ در
ﮐﻨﺎرِ
ﭼﺸﻤﻪاى
ﺑﻰﺳﺎﯾِﺒﺎن
ﺧُﻤﺮهاى ﺷﺪ ﺟﺎىِ آن ،آزادهﺟﺎن ﻓﻄﺮﺗﺶ ،ﭼﻮن در ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭘﺮ ﮔﺮﻓﺖ در ﺑﯿﺎﺑﺎن ،ره ﺑﺮ اﺳﮑﻨﺪر ﮔﺮﻓﺖ ﮔُﻔﺖ اﺳﮑﻨﺪر ،ز ﻣﻦ ﭼﯿﺰى ﺑﺨﻮاه ﮔُﻔﺖ رو رو ،ﺗﺎ ﺑﺒﯿﻨﻢ ﻣﻬﺮ و ﻣﺎه
44
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
اﺧﻼص در ﻓﻄﺮت
ﮔُﻔﺖ ﭼﻮﻧﻰ در ﭼﻨﯿﻦ رﻧﺞ و ﻋﺬاب؟ ﮔُﻔﺖ
ﺑﮕﺬر
ﺗﺎ
ﺑﺘﺎﺑﺪ
آﻓﺘﺎب
ﮔُﻔﺖ ﺧﻮاﻫﻢ از ﺗﻮ ﭘﻨﺪى دﻟﭙﺬﯾﺮ ﮔُﻔﺖ ﺑﻰﻟﺸﮕﺮ ﺷﻮ و دلﻫﺎ ﺑﮕﯿﺮ ﮔُﻔﺖ ﭼﻮن ﻏﺎﻟﺐ ﺷَﻮم ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎن؟ ﮔُﻔﺖ اول ﺧﻮﯾﺶ را از ﺧﻮد ﺑِﺮان زﻧﺪﮔﺎﻧﻰ
آﺷـﺘﻰِ
دﺷـﻤﻨﺎن
ﻣﺮگ ،وارﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﺻﻞِ ﺧﻮﯾﺶ دان ﻫﺮ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﻄﺮت ﺳﺎﺧﺖ ،ﺑﺮد
وآن ﮐﻪ از اﯾﻦ اﺻﻞ رو ﺑﺮﺗﺎﻓﺖ ،ﻣﺮد ﻓﻄﺮت ﺑﻮدا ،ﭼﻮ رﺳﺖ از ﻗﯿﺪ و ﺑﻨﺪ
ذات ﺑﻮدا ،ﺳﺎﯾﻪ ﺑﺮ ﮔﯿﺘﻰ ﻓﮑﻨﺪ در و ﻟﻌﻞِ ﻗﯿﺪﻫﺎ را ﭼﻮن ﺷﮑﺴﺖ ﺗﺎ اﺑﺪ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻓﻄﺮت ﺑﺮ ﻧﺸﺴﺖ
45
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﭼﻮن ﮐﻪ ﺑﻮدا ،در ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺟﺎ ﮔﺮﻓﺖ اﺻﻞِ ﺑﻮدا ،ﺟﺎىِ ﺑﻮدا را ﮔﺮﻓﺖ آن ﯾﮑﻰ ﺑﻮدا ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺨﺖ و ﻧﮕﯿﻦ اﯾﻦ ﯾﮑﻰ ﺑﻮدا ﮐﻪ ﺑﺮ روىِ زﻣﯿﻦ آن ﯾﮑﻰ ﺑﻮدا ﮐﻪ ﻣﺤﮑﻮمِ ﺟﻬﺎن اﯾﻦ ﯾﮑﻰ ﺑﻮدا ﮐﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ زﻣﺎن آن ﯾﮑﻰ ﺑﻮدا ﮐﻪ ﭘﺎ ﺗﺎ ﺳﺮ ﺗﻨﻮر اﯾﻦ ﯾﮑﻰ ﺑﻮدا ﮐﻪ ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎش ﻧﻮر آن ﯾﮑﻰ ﺑﻮدا ﮐﻪ در ﭘﺎﯾﺶ ﺳﺮاب اﯾﻦ ﯾﮑﻰ ﺑﻮدا ﮐﻪ ﺧﻮد درﯾﺎىِ آب در زﻣﯿﻦ ﺑﻮدﯾﻢ و ﻏﺎﻓﻞ از زﻣﯿﻦ ﻏﺎﻓﻞ از ﮔﻨﺠﻰ ﮐﻪ در وى ﺑﺪ دﻓﯿﻦ ﻫﺮ ﮐﻪ را ﺑﯿﻨﻰ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻬﺮ و دﯾﺎر در ﺗﻼشِ زور و زر ،ﺑﻰاﺧﺘﯿﺎر
46
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
اﺧﻼص در ﻓﻄﺮت
ﭼﻮن ز ﭘﺎ اُﻓﺘﺪ ز رﻧﺞِ ﺧﺴﺘﮕﻰ ﯾﺎدش رو
ﭘﺎ
آﯾﺪ ﺑﻪ
ﺑﺎ
ﺳﻮىِ
درونِ
ﻃﺒﯿﻌﺖ
ﺑﺴﺘﮕﻰ
ﺳﺒﺰهزارى
ﻣﻰﻧﻬﺪ
ﭼﺸﻤﻪﺳﺎرى
ﺑﺎ رواﻧﻰ ﺧﺴﺘﻪ و
ﻣﻰﻧﻬﺪ
ﺟﺴﻤﻰ ﻧَﮋﻧﺪ
ﺧﻮد رﻫﺎ ﻣﻰﺳﺎزد از ﻫﺮ ﻗﯿﺪ و ﺑﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﻓﮑﺎرِ ﭘﺮ ﭼﻮن و ﭼﺮا
ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎﻟﺸﺶ
ﻣﺴﺤﻮرِ
ﺳﻨﮕﻰ
و
رﻗﺺِ
ﺑﺮگﻫﺎ
ﺧﺎﮐﻰ
ﺑﺴﺘﺮش
ﻣﻮجِ ﻏﻠﺘﺎﻧﻰ ﺑﺮَد ﻫﻮش از ﺳﺮش رﻧﮓﻫﺎ ﭼﺸﻢِ
در او،
دﯾﺪﮔﺎﻧﺶ، ﺑﺮ
ﻧﻘﺶﻫﺎ
ﺑﯽﻗﺮار دﯾﻮاﻧﻪوار
اﯾﻦ اﮔﺮ وﺻﻠﺖ ﺑﻪ ﻓﻄﺮت ﻧﯿﺴﺖ ،ﭼﯿﺴﺖ؟ وآﻧﮑﻪ زﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﮔُﺮﯾﺰد ﮐﯿﺴﺖ ،ﮐﯿﺴﺖ؟
47
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻃﺒﯿﻌﺖﺳﻮز،
اى
ﺑﻰاﻣﺎن
ﻋﻠﻢِ
اﯾﻦ ﻓﺮاﻏﺖ را ﻣﮕﯿﺮ از ﺧﺴﺘﮕﺎن زآن ﮐﻪ در آن ﺗﻨﮕﻨﺎﯾﻰ ﻧﺎﮔُﺰﯾﺮ رو ﺑﻪ ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ ﻧﻬﺪ ،ﺑﺮﻧﺎ و ﭘﯿﺮ
اﯾﻦ
ﺑﺎ
ﺑﻪ
ﺗَﻔَﺮّج،
رﻓﺘﻦِ
ﺟﻨﮕﻞ
دارد
ﻓﺮق
آﺷﻔﺘﮕﺎن
آن
زﻣﺎن
اﯾﻦ دﮔﺮ ﭘﺮﺧﺎشِ ﻧﺴﻞِ آدﻣﯽﺳﺖ
ﻫﯿﭻ آﺷﻮﺑﻰ ﻧﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺤﮑﻤﯽﺳﺖ ﮔﺮ ﻧﺒﯿﻨﻰ آن دم و آن ﺧﻮدﺳﺮى ﺑﺮ دمِ ﺳﻮزانِ ﺧﻮد ﮐُﻦ داورى ﮔﺮ ﻧﺒﯿﻨﻰ آن دم و آن ازدﺣﺎم ﻣﺮﮐﺐِ ﺧﻮد را ﻧﻈﺮ ﮐُﻦ ،ﺑﻰﻟﮕﺎم ﮔﺮ ﻗﺎرﻗﺎرِ
ﻧﺒﯿﻨﻰ آن
ﺑﺮ
ﻻﺷﻪ
ﮐﻼﻏﺎن
48
روىِ
زﻣﯿﻦ
را
ﺑﺒﯿﻦ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
اﺧﻼص در ﻓﻄﺮت
آﺗﺶِ
را
ﺧﻮد
اﻓﺮوﺧﺘﻪ
ﺑﺒﯿﻦ
ﺗﺎ ﺑﺒﯿﻨﻰ ﺧُﺸﮏ و ﺗَﺮ را ﺳﻮﺧﺘﻪ ﭼﻮن ددى ﻃﺒﻌﻰ ،ﭘﺬﯾﺮى اﯾﻦ ددى ﺳﺮﻣﺪى ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺮﻣﺪى ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻘﺼﻮد اﺳﺖ ،ﻧﻘﺸﻰ ﺳﺎﺧﺘﻦ
وﻧﺪرآن اى
ﺗﺨﻢِ
ﻓﺴﺎد
ﭘﺮﯾﺸﺎنﺳﺎزِ
اﻧﺪاﺧﺘﻦ
اﻓﮑﺎرِ
ﺑﺸﺮ
ﭼﻨﺪ ﮔُﻔﺘﻢ ،دﺳﺖ در اﺻﻠﻢ ﻣﺒﺮ ﺣﺮف ﻧﺸﻨﯿﺪى ،ﮐﻨﻮن ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺒﯿﻦ ﺑﺮ
ﺗﻮ
ﺑﺎدا
ﻟﻌﻦِ
ذرات
زﻣﯿﻦ
در ﻣﺪارِ ﺧﻮد ،زﻣﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪه ﮔُﻢ ﺑﺲ ﮐﻪ ﻣﻰﻟﺮزد ز ﺗﺸﻮﯾﺶِ اَﺗُﻢ اﺧﺘﺮاﻋﺖ
ﺗﺎ
ﺷﻮد
ﻧﻨﮓآﻓﺮﯾﻦ
ﻫﺴﺘﻪى
ذرات
ﺷﺪ،
ﺟﻨﮓآﻓﺮﯾﻦ
49
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
دارد
ﻓﺮق ﭼﻮن
ﮐَﺸﻒ
ﻣﺘّﺼﻞ
ﺑﺎ
ﻣﻨﺘَﺰِع
ﺑﻪ
اﺻﻞِ
اﺗّﺼﺎل
در
ﻣﺴﯿﺮِ
اﺧﺘﺮاع
ﮔﺮدﯾﺪ
ﺟﻔﺖ
ﻣﻘﺎمِ
ﻣﮑﺘَﺸﻒ ﻣﺨﺘﺮع
ﻣﮑﺘَﺸﻒ
ﺑﺎ
ﻣﺨﺘﺮع
ﮐﻮﺷﺪ
ﺟﻮﺷﺪ
ﮐﺎﺷﻒ
ز
ﻧﻨﮓ
اﻧﻔﺼﺎل
ﮔﺎه ﻧﻌﻤﺖ آرد و ﮔﺎﻫﻰ ﺻﺪاع
اﺻﻞﻫﺎ
ﺑﺎ
اﺻﻞﻫﺎ
ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﺎ ﻓﻄﺮت ﻣﻮﺳﺎ ﺑِﮕُﻔﺖ ﺗﻮ ﺑﺮاىِ وﺻﻞ ﮐﺮدن آﻣﺪى ﻧﻰ
ﺑﺮاىِ ﻓﺼﻞ ﮐﺮدن
50
آﻣﺪى
ﻏﺮورِ ﻋﻠﻢ
ﮔُﻔﺖ ﻓﻄﺮت ،ﻋﻠﻢ را اى ﺑﻮاﻟﻔﻀﻮل آدم
ﻧﺨﻮت
ﮐُﺸﯽﻫﺎﯾﺖ
ﻗﺒﻮل
ﮐَﻬﮑَﺸﺎنﮐﺎوى ،ﭼﻮ ﻣﻠﻬﻢ از ﺗﻮ ﺑﻮد
ﺑﺎد اﯾﻦ ﺧُﺮﻃﻮمِ آدم ،از ﺗﻮ ﺑﻮد آدﻣﻰ ﺑﺮ ﻋﻠﻢِ ﺧﻮد ،ﻣﻐﺮور ﮔﺸﺖ وز
ﻣﻘﺎمِ
آدﻣﯿﺖ،
دور
ﮔﺸﺖ
ﻋﻠﻢ اﮐﻨﻮن ،ﻣﺴﺖ ﺷﻮرِ دﯾﮕﺮيﺳﺖ در
ﺳﺮِ
ﻋﺎﻟﻢ،
ﻏُﺮورِ
دﯾﮕﺮيﺳﺖ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻓﺎﺗﺢِ
ﻣﻐﺮورِ
ﻓﮑﺮِ
ﻓﺘﺢِ
در
زﻣﯿﻦ
ﭘﯿﺸﯿﻦ،
زﻫﺮه زد
و ﺑﺮ
اﯾﻦ
ﻧﺒﻮد
ﭘﺮوﯾﻦ
ﻧﺒﻮد
زﻣﯿﻦ
ﻓﺮﯾﺎدﻫﺎ
وآن ﻏﺮور ،اﻧﺪر زﻣﯿﻦ ﻫﻢ ﺷﺪ ﻓﻨﺎ ﺣﺎﮐﻢِ
ﻣﻐﺮورِ
اى
اﻣﺮوز
درﯾﻎ
ﺗﮑﯿﻪاش ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ،ﻧﻰ ﺑﺮّﻧﺪه ﺗﯿﻎ ﭼﻮن ﮐﻪ ﮔﺮدد از ﻏﺮورِ ﺧﻮد ﻫﻼك از ﻣﺪارِ ﮐَﻬﮑَﺸﺎن اﻓﺘﺪ ﺑﻪ ﺧﺎك
ﺑﺲ ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﺎﻧﺪه از ارﺑﺎبِ زور ﮐﺎوﻟﯿﻦ ﭼﺎه ﺳﻘﻮط اﺳﺖ اﯾﻦ ﻏﺮور ﺣﺮصِ آدم ﭼﻮن ﺳﻮىِ ﮔَﻨﺪم ﻓُﺰود از دلِ آدم ،ﺳﻠﯿﻤﻰ را رﺑﻮد اى اى
ﻏﺮوراﻧﮕﯿﺰ، ﻋﻨﺎنﺑﻨﺪ
ﻋﻠﻢِ
زﻣﯿﻦ
52
و
ﺑﻰاﻣﺎن آﺳﻤﺎن
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻏﺮورِ ﻋﻠﻢ
ﺧﻮىِ اﻓﺰونﺟﻮﯾﻰِ اﻧﺴﺎن ،ز ﺗﻮﺳﺖ در ﺟﻮاﻣﻊ ،اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻃﻐﯿﺎن ز ﺗﻮﺳﺖ ﺑﺲ ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰى ﺟﻬﺎن اﻧﮕﯿﺨﺘﻰ
ﺧﻮنِ آب و ﮐﻮه و ﺻﺤﺮا رﯾﺨﺘﻰ ﭼﻮن ﮐﻪ از ﻗﺎﻧﻮنِ ﻣﻦ ،ﮐﺮدى ﻓﺮار ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ ﮔﺸﺘﻨﺪ ،ﭘﺎﯾﯿﺰ و ﺑﻬﺎر اﺑﺮ را دﯾﮕﺮ ،ﻧﻪ ﺑﺎراﻧﻰ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ
ﮐﺸﺖ را دﯾﮕﺮ ،ﻧﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮى ز اﺻﻞ دﺷﺘﻰ از ﺗﻮ ﮔﺮ ﺷﻮد ﭘﺮ ﺳﻨﺒﻠﻰ ﻧﺂﯾﺪ از آن ،ﺑﻮىِ ﺟﺎﻧﺒﺨﺶِ ﮔُﻠﻰ دﺳﺖﻫﺎ
ﺑﺮ
داﻣﻦِ
ﻧﯿﺮﻧﮓ
رﻓﺖ
ﺣﮑﻢِ ﺗﻮ از ﺑﺲ ﮐﻪ رﻧﮕﺎرﻧﮓ رﻓﺖ اى
ﺗﻮ
اول
ﺧﺼﻢِ
اﺻﻞِ
اﺗّﻔﺎق
ﻫﺮﭼﻪ آرى در ﺟﻬﺎن ،آرد ﻧﻔﺎق
53
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
اوﻟﯿﻦ
واژﮔﻮن
دم،
ﮐﺮدى
ﻣﺮا
ﺧﻮد ،ﺳﺮاﻓﺮاز و زﺑﻮن ﮐﺮدى ﻣﺮا آﺷﻨﺎ دﯾﮕﺮ ﮐﺴﻰ ﺑﺎ ﺧﺎك ﻧﯿﺴﺖ رﺳﺘﻪ از ﻗﯿﺪى ،ﮔﺮﯾﺒﺎنﭼﺎك ﻧﯿﺴﺖ
ﮔﺎﻧﺪى
ﺷﯿﺮِ
ﺑﺰ
آن
آزاده
ز
ﻧﻮشِ
رِﻧﺪ
ﺑﻮدا
روزﮔﺎر ﯾﺎدﮔﺎر
روزهدارى ،ﭘﯿﺮ و ﺳﺘﺨﻮان ﭘﻮك ﺑﻮد دوكرﯾﺴﻰ ،ﺟﺜّﻪ ﻫﻤﭽﻮن دوك ﺑﻮد در ﺳـﺮاﯾﻰ ﺑﯽ در و ﺑﺎم آرﻣﯿﺪ ﺑﺲ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﺪانِ آرام آرﻣﯿﺪ ﭼﻮن ﻗُﯿﻮد و رﻧﮓ را ﺑﺮ ﺑﺎد داد روىِ ﺧﺎﮐﻰ ،ﺑﺮ ﺣﺼﯿﺮى ﺳﺮ ﻧﻬﺎد ﭘﺎره ﮐﺮﺑﺎﺳﻰ ﺑﻪ دوش اﻧﺪر ﮐَﺸﯿﺪ ﺳﺎﯾﻪى
ﺑﺮ
آزادﮔﻰ،
54
ﺳﺮ
ﮐَﺸﯿﺪ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻏﺮورِ ﻋﻠﻢ
ﭼﻮن ز ﻓﻄﺮت ،روحِ ﺧﻮد آﺑﺎد ﮐﺮد ﻫﻨﺪ
را
از
آزاد
ﺑﺮدﮔﻰ
ﮐﺮد
رﻧﺞِ ﺧﺎﮐﻰ ،ﭼﻮن ﺑﺸﺪ رﻧﺞِ ﻣﺴﯿﺢ ﮔﻨﺞِ
اﻓﻼﮐﻰ،
ﺑﺸﺪ
ﮔﻨﺞِ
ﻣﺴﯿﺢ
ﻫﺮ ﯾﮑﻰ از ﻣﺎ ،ﻣﺴﯿﺢِ ﻋﺎﻟَﻤﯽﺳﺖ ﻫﺮ اﻟَﻢ را در ﮐﻒ ﻣﺎ ،ﻣﺮﻫﻤﯽﺳﺖ ﻫـﺮ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﻄﺮت ﻧﺸﯿﻨﺪ ،اﯾﻦ ﺷﻮد
ﺑﺎء
ﺑِﺴﻢِاﻟﻠّﻪ
او،
ﺗﮑﻮﯾﻦ
ﺷﻮد
ﭼﻮن ﮐﻪ ﻓﻄﺮت ﭘﺎ ﮔُﺬارد در ﻣﯿﺎن
ﻧﯿﺴﺖ
ﻓﺮﻗﻰ
ﺑﯿﻦِ
ﻣﻮﺳﺎ
و
ﺷﺒﺎن
او ﺧُﺪا را ﺧﻮاﻧﺪ و ﻣﻮﺳﺎ ﻫﻢ ﺧُﺪا
اﯾﻦ ز ﮐﻮه ﻃﻮر و او در ﮔﻠّﻪﻫﺎ اﯾﻦ ز ﻃﻮرِ ﺣﻖ ،زﺑﺎن را ﺑﺎز ﮐﺮد وآن ﺑﻪ ﺑﺎلِ ﻓﻄﺮﺗﺶ ﭘﺮواز ﮐﺮد
55
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﭼﻮن ﮐﻪ ﻣﻮﺳﺎ ﺧُﺮده ﺑﺮ اُﻣﺖ ﮔﺮﻓﺖ ﻧﻮرِ ﻓﻄﺮت ،ﺣﺮﻣﺖ ﻓﻄﺮت ﮔﺮﻓﺖ ﮔُﻔﺖ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﺎ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﺒﻮد او زﺑﺎنِ ﻓﻄﺮت ﺧﻮد را ﮔُﺸﻮد
ﮔﺮ ﺗﻮ ﻃﺎﻋﺖ ﺧﻮاﻫﻰ از او ﺑﻬﺮِ ﻣﻦ ﺑﺎز
ﺑﮕﺬارش
ﺑﻪ
ﺣﺎلِ
ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ
ﺻﺎفﺗﺮ از ﭼﺸﻤﻪﺳﺎران ﺟﻮﺷﺪ او آب را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﻰﻧﻮﺷﺪ او
ﺗﻮ ز ﺧﻮد ﺑﯽ ﺧﻮد ﺷﺪى در ﺳﺠﺪهﻫﺎ
او ﺧﻮد ﺧﻮد ﮔﺸﺘﻪ و ﮔﻮﯾﺪ ﺧُﺪا آب
درونِ
ﻣﻰﺑﯿﻨﻰ
ﺟﻮﯾﺒﺎر
آن ﮐُﺠﺎ و آبِ ﺻﺎف ﭼﺸﻤﻪﺳﺎر او ز اﺻﻞِ ﻓﻄﺮﺗﺶ آﻣﺪ ﺑﻪ ﺟﻮش اﺻﻞِ او از ﻣﺎﺳﺖ ،اى ﻣﻮﺳﺎ ﺧﻤﻮش
56
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻏﺮورِ ﻋﻠﻢ
آﻧﭽﻪ از درﯾﺎ ﺑﻪ درﯾﺎ ﻣﻰرود از ﻫﻤﺎن ﺟﺎ ﮐﺂﻣﺪ ،آﻧﺠﺎ ﻣﻰرود ﭼﻮن در اﯾﻨﺠﺎ ،ﺑﺤﺚ اﺻﻞ آﻣﺪ ﻣﯿﺎن ﮔُﻔﺖ ﻓﻄﺮت ﻋﻠﻢ را ،ﮐﺎى ﭘﺮﺗﻮان ﺗﺎ
اﺻﺎﻟﺖ
ﭘﺴﺖ
ﻓﻄﺮت،
ﻗﻠﺐﻓﻄﺮتﻫﺎ، رﯾﺸﻪى
ﻫﺮﭼﻪ
ﻓﺮقِ
ﺗﺎجِ
ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﭼﻮ
ﻋﻠﻢ
اﺻﺎﻟﺖ
ﻧﺎمﻫﺎﺳﺖ دﺷﻨﺎمﻫﺎﺳﺖ آﻣﻮﺧﺘـــﻨﺪ ﺳﻮﺧﺘـــﻨﺪ
ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ،اﯾﻦ ﺑﻰﮐﻤﺎﻻن در ﺳﺘﯿﺰ وز ﮐﻤﺎل ،اﯾﻦ ﺷﺄنﺟﻮﯾﺎن ﭘﺎ ﮔُﺮﯾﺰ
ﻧُﮑﺘﻪﻫﺎ
اﻓﺰون
ﺑﻮد،
ﮐﻮﺗﻪ
ﻣﻘﺎل
ﻓﺮق ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ ،در ﻋﻠﻢ و ﮐﻤﺎل
ﻫﺮ ﮐﻤﺎﻟﻰ در ﻣﺴﯿﺮِ ﻋﻠﻢ ﻧﯿﺴﺖ! ﭼﻮن ﮐﻤﺎل آﯾﺪ ﺑﻪ ﺟﻮﻻن ،ﻋﻠﻢ ﭼﯿﺴﺖ؟!
57
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻋﻠﻢ از ﮐﺴﺐ و ﮐﻤﺎل از ﻓﻄﺮت اﺳﺖ ﻗﺎل از ﻋﻠﻢ اﺳﺖ و ﺣﺎل از ﻓﻄﺮت اﺳﺖ ﻋﻠﻢآﻣﻮزى ،ﺗﻮان در ﻫﺮ ﭼﻪ ﺣﺎل اﻣـــــﺎ،
ﻫﯿﭻﮐﺲ
ﮐﻤﺎل
ﻧﯿﺂﻣﻮزد
ﻋﺎرﻓﻰ را ﭼﻮن ﮐﻤﺎل آﯾﺪ ﺑﻪ ﺟﻮش ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را ﺳﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﮔﻮﯾﺪ ﺧﻤﻮش ﺟﻮﯾﺎىِ
ﻋﺎﻟﻤﺎن
ذات
ﺧﻮد
ﻧﯿﻨﺪ
در ﭘﻰِ ﮐﺸﻒ ﺻﻔﺎت ﺧﻮد ﻧﯿﻨﺪ ﻋﺎرﻓﺎن اﻣﺎ ﺑﻪ اﺻﻞِ ﺧﻮد رﺳﻨﺪ ﺑـﺮ
ﻣﺴﯿﺮِ
ﻓﻄﺮت
ﻋﺎﻟﻤﺎن،
روﺷﻨﮕﺮانِ
ﻋﺎرﻓﺎن،
ﺟﻮﯾﻨﺪهى
ﺧﻮد
ﻣﻰروﻧﺪ
ﻫﺮ
ﻧُﻤﻮد
اﺻﻞِ
وﺟﻮد
ﻫﺮﭼﻪ ﺑﮕﺮﯾﺰد ز ﻓﻄﺮت ﻋﻠﻢِ ﺧﻠﻖ ﺣﺎﺻﻠﻰ ﻧﺂرد ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از ﺣﻠﻖ و دﻟﻖ
58
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻏﺮورِ ﻋﻠﻢ
اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﺣﻠﻖ اﺳﺖ و دﻟﻖِ ﺟﺎﻧﮕَﺰا ﮐﺎﯾﻦﭼﻨﯿﻦ ،آﺷﻔﺘﻪ ﮐﺮد اﻧﺪﯾﺸﻪ را ﺗﺎ ﺑﻪ زﺷﺖ اﻧﺪﯾﺸﻰ و اﻓﺴﻮﻧﮕﺮى
ﺣﺎﮐﻢ
آﯾﺪ،
روزﮔﺎرِ
ﺧﻮدﺳﺮى
ﮔـﺮ ﺟﻬﺎن اﮐﻨﻮن اﺳﯿﺮِ ﻣﺤﻨﺖ اﺳﺖ ارﻣﻐﺎنِ ﻋﻠﻢِ دور از ﻓﻄﺮت اﺳﺖ
آن ﺟﻤﺎﻋﺖ را ﮐﻪ اﯾﺰد ﻣﺴﺦ ﮐﺮد
آﯾﺖ ﺗﺼﻮﯾﺮﺷﺎن را ﻧَﺴﺦ ﮐﺮد ﻫﯿﭻ ﻓﻄﺮت ،زاﺑﺘﺪا ﻧﺎﭘﺎك ﻧﯿﺴﺖ ﺷﻮر و ﺷَﺮ در رﯾﺸﻪﻫﺎىِ ﺗﺎك ﻧﯿﺴﺖ ﻓﻄﺮت
ﻫﺮ
ﺗﺎك،
اﻧﮕﻮر
آورد
ﮔُﻞ ﻋﺴﻞ در ذات زﻧﺒﻮر آورد
ﻓﻄﺮت اﻧﮕﻮر ،ﭼﻮن ﮔﺮدد ﺷﺮاب ﺣـﺎلِ ﺑﺪﻣﺴﺘﺎن از او ﮔﺮدد ﺧﺮاب
59
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
رﻧﮓ ﻇﺎﻫـــﺮ ،ﻋﻠﻢِ ﻇﺎﻫـــﺮ آورد ﻓﻄﺮت ﻫﺮ
ﻋﻠﻢِ
اﻣﺎ
را
ﮔﯿﺎﻫﻰ
ﺑﺎﻃﻦ ﺑﮑﺎرد
ﭘﺮورد ﻋﻠﻢِ
ﻧﻮ
از درﺧﺖ ﻣﯿﻮهاى ﺗﺎ ﺳﺎقِ ﺟﻮ ﺑﺮ اﺳﺎسِ ﻓﻄﺮﺗﺶ ﭼﻮن رﻓﺘﻪ دﺳﺖ
ﺧﻮرده ﺑﺮ ﻫﻢ ،ﻓﺼﻞِ ﮐﺸﺖ و ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ ﭼﻮن ﺧﻠﻞﻫﺎ رﻓﺘﻪ در ﻃﺒﻌﺶ ﺑﻪ ﮐﺎر زود آﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ و ﺑﺮﮔَﺶ ﺑﻪ ﺑﺎر
ﻓﻰاﻟﻤﺜﻞ ﮔﺮ ﺳﯿﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎرِ او ﺷﮑﻞ ﺳﯿﺒﻰ دارد و ﻃﻌﻢِ ﮐﺪو ﻓﺼﻞﻫـــﺎ ﺑﺎد
ﮔﺮم
ﻧﻮرﻫـــﺎ
و و
ﺳﺮدىِ
و
آبﻫـــﺎ ﻣﻬﺘﺎبﻫـــﺎ
ﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺟﺎىِ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ ﺗﺎ
ﺑﮕﯿﺮد
داﻧﻪ
در
60
ﺧﺎﮐﻰ
وﻃﻦ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻏﺮورِ ﻋﻠﻢ
ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻨﺎن ﭼﻮ ﮔﺮدد زﯾﺮ و رو ﻓﻄﺮت
آن
داﻧﻪ
ﺑﮕﺮﯾﺰد
از
او
ﻓﻄﺮت از ﻓﻄﺮت ﺑﺰآﯾﺪ اى ﻋﺰﯾﺰ
ﻣﻨﮑﺮان
ﻣﺼﻄﻔﻰ
را
ﺟﻤﻠﮕﻰ
ﻓﺮﻣﻮد،
دﻧﯿﺎ
دان
ﺑﯽﺗﻤﯿﺰ
ﺳﺎﻋﺘﯽﺳﺖ
ﭘﺲ ﺗﻮ را ﻫﺮﻟﺤﻈﻪ ﻣﺮگ و رﺟﻌﺘﯽﺳﺖ
در ﭼﻨﯿﻦ اﺣﻮال ،اﻧﺴﺎن را ﺑﺒﯿﻦ ﺑﺎ
ﭼﻨﯿﻦ
ﻓﻄﺮت
ﺑﻪ
اﺑﻌﺎد
زﻣﯿﻦ
ﭼﻮن دﻣﺎدم ﺧﻮاﻫﺸﺶ اﻓﺰون ﺷﻮد ﻗﯿﺪ او ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ دﯾﮕﺮﮔﻮن ﺷﻮد ﺷﺨﺼﺶ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ و اﻧﺴﺎﻧﯿﺶ ﻧﯿﺴﺖ
اﯾﻦ ز اﺻﻞِ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ ﺑﮕﺴﺴﺘﻪ ﮐﯿﺴﺖ؟! ﻗَﻠﺐو روﺣﺶ ﻣﻀﻄﺮب در ﺧﻮردو ﺧﻮاب
ﭘﯿﮑﺮش ﺑﻰﺗﺎبﺗﺮ از ﻫـــﺮ ﺣﺒﺎب
61
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
آﻧﭽﻪ ﻧﻮﺷﺪ آب ﻫﺴﺖ و آب ﻧﯿﺴﺖ روزوﺷﺐ درﺧﻮاب ﻫﺴﺖ وﺧﻮاب ﻧﯿﺴﺖ زآﺗﺶ
ذاﺗﺶ
ﺑﻪ
ﺧﺎﮐﺴﺘﺮى
ﺟﺎ
ﺟﺎىِ ﻃﻮﻃﻰ در ﻗﻔﺲ ﻣﺸﺖ ﭘﺮى ﺧﻮﻧﺸﺎن
ﺟﻮﺷﻨﺪه
از
ﺗﺸﻮﯾﺶﻫـــﺎ
در رگ ﺟﺎﻧﺸﺎن ،ﮔَﺰﻧﺪ ﻧﯿﺶﻫـــﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺮ ﺧﻮد از ﻧﻮك ﭘﺎ ﺗﺎ ﮔﻠﻮ
ﺣﻠﻘـــــﻪى
زﻧﺠـــــﯿﺮﻫﺎىِ
آرزو
روز ﺗﺎ ﺷﺐ ﻣﺴﺖ و ﺷﺐ ﺗﺎ ﺻﺒﺢﮔﺎه در ﭘﻰِ ﺗﺴﮑﯿﻦِ ﺧﻮد ،ﮔُﻢ ﮐﺮده راه ﺗﺎ رﻫﻨﺪ از ﻗﯿﺪﻫﺎﺷﺎن ﻣﺴﺖ ﻣﺴﺖ از ﻣﺨﺪر ﺑﺮ ﻣﺨﺪر ﺑﺮده دﺳﺖ ﺑﺲ ﮔُﺮﯾﺰﻧﺪ از ﺑﻼ ﺳﻮىِ ﺑﻼ! ﺑﺲ ﺟﻬﻨﺪ از ﻣﺎر ،ﺳﻮىِ اژدﻫﺎ!
62
وﺳﺎﯾﻞ در ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ
در
زﻣﺎن
ﻗﺒﻮلِ
دردا
ﮐﻪ
ﻗﯿـــــﺪﻫﺎ
اﻧﺴﺎنِ
ﺷﺪ
اﺳﯿﺮ
ﻧﺎﮔُﺰﯾﺮ
ﺑﺎ ﻗﯿﻮد از ﺑﺲ ﮐﻪ ﭘﺮ ﺗﺸﻮﯾﺶ ﮔﺸﺖ
ﺑﻨﺪهى ﻣﺼﻨﻮعِ دﺳﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﮔﺸﺖ ﭘﺎ و دﺳﺖ و ﻗﻠﺐ و ﭼﺸﻢ و ﮔﻮشِ او ﺟﺴﻢ و روح و ﻣﻐﺰ و ﻓﮑﺮ و ﻫﻮشِ او ﺑﺮدهى
ﮐﻮرِ
وﺳﺎﯾﻞ
ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ
ﭼﻮن ز اﺻﻞِ ﺧﻮﯾﺶ ،ﻏﺎﻓﻞ ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﮐﺎرِ ﻫﺮ ﻋﻀﻮى ،وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻰﮐُﻨﻨﺪ ﻫﯿﺄت
آن
ﻋﻀﻮ،
ﺑﺎﻃﻞ
ﻣﻰﮐُﻨﻨﺪ
ﻫﯿﭻ ﯾﮏ دﯾﮕـﺮ ﻧﺪاﻧﺪ ﮐﺎرِ ﺧﻮﯾﺶ ﺧﻮد ز ﺑﯽﮐﺎرى ﮐُﻨﻮن ،ﺳﺮﺑﺎرِ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻐﺰِ ﻣﺼﻨﻮﻋﻰ ﭼﻮ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻓﮑﺮ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﺧﻮن درونِ ﭘﺎىِ ره ﻧﺎرﻓﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ! آبِ ﺻــــﺎﻓﻰ ،ﮔَﻨﺪد از واﻣﺎﻧﺪﮔﻰ اﯾﻦ ﺗﺤﺮّك ﭼﯿﺴﺖ ،ذات زﻧﺪﮔﻰ ﭘﺎ ﺑﺮاىِ ﺳﯿﺮ و ﮔﺸﺖ و رﻓﺘﻦ اﺳﺖ ﭘﺎىِ ﯾﮑﺠﺎ ﻣﺎﻧﺪه ،ﺳﺮﺑﺎرِ ﺗﻦ اﺳﺖ در زﻣﯿﻦ و در ﻫﻮا ،ﭘﺮاّن ﺷﺪﯾﻢ
ﭘﺎ ز ﮐﺎر اُﻓﺘﺎد و ﺳﺮﮔﺮدان ﺷﺪﯾﻢ ﺟﺎىِ ﭘﺎ ،اﯾﻨﮏ وﺳﺎﯾﻞ ﭘﺎىِ ﻣﺎﺳﺖ اﯾﻦ اﺟﻞ ،ﻋﺎﺟﻞ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎنِ ﻗﻀﺎﺳﺖ
64
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
وﺳﺎﯾﻞ در ﻓﻄﺮت
ﻋﻠﻢ،
ﻇﺎﻫــــﺮ
ﺑﺎزدارِ
ﻣﺮگﻫﺎ
ﻣﺮگ
ﻣﺎﺷﯿﻨﻰ
وﻟﻰ
ﺣﯿﺮتﻓﺰا
ﺟﻮﻫﺮِ
ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ
در
دﺳﺖ
ﻣﺎ
ﺧُﺸﮏ ﺷﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﺨﻮانِ ﺷَﺴﺖ ﻣﺎ ﭼﺮخ و آﻫﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺎرور ﺑﻰﻫﻨﺮ
ﺑﺮ
دﺳﺖ
ﺷﺎﻧﻪ
ﮐﺎرﮔﺮ
از وﺳﺎﯾﻞ ﻫﺮ ﮐﺠﺎ ﻏﻮﻟﻰ ﻋﻈﯿﻢ
ﻣﻐﺰﻫﺎ
دﯾﮕﺮ
اﻋﺘﺒﺎرِ
آدﻣﻰ
ز
ﺑﻰﻓﮑﺮى
ﻋﻘﯿﻢ
ﻓﮑﺮِ
اوﺳﺖ
در
ورﻧﻪ آدم ﭼﯿﺴﺖ؟ ﻣﺸﺘﻰ ﺧﻮن و ﭘﻮﺳﺖ! ﭼﻮن ﺟﺪا زآدم ﺷﻮد اﯾﻦ ﻫﻮشِ او ﮐﺎه
ﮐُﻦ
در
ﭘﯿﮑﺮِ
ﺧﺎﻣﻮشِ
او
دﯾﮕﺮ از اﻧﺴﺎن ﭼﻪ آﯾﺪ ﺟﺰ ﺳﺘﯿﺰ زﯾﻦ
وﺟﻮد
ﭼﻮن
65
ﺑﻬﺎﯾﻢ
ﺑﻰﺗﻤﯿﺰ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
اى ﻣﻬﯿﻦ ﻋﻠﻢِ ﺳــــﺮآﭘﺎ اﺑﺘـــﮑﺎر اﯾﻦ ﻣﺼﯿﺒﺖ را ﺗﻮ آوردى ﺑﺒـــﺎر ﮐﻮرهﻫﺎىِ ﺻﻨﻌﺖ
ﺷُﻌﻠﻪى
ﺧُﺸﮏ
ﻣﺮﻣﻮزِ
ﻋﻮاﻃﻒﺳﻮزِ
ﺗﻮ ﺗﻮ
ﭼﻨﺪ ﮔﻮﯾﻰ ﻣﻦ ﺑﮕﯿﺮم ﻋﺎﻟﻤﻰ اﯾﻦ ﺟﻬـﺎن را ﭘﺮ ﮐﻨﻢ از ﺧﻮد ﻫﻤﻰ
اﯾﻦ ﺟﻬﺎن اﮐﻨﻮن ،ﭘﺮ از ﺗﺰوﯾﺮِ ﺗﻮﺳﺖ ﻣﺎه و ﺧﻮرﺷﯿﺪ و زﻣﯿﻦ ،درﮔﯿﺮِ ﺗﻮﺳﺖ
ﻣﺎه را ﮐﺎوﯾﺪى اى ﻋﻠﻢِ ﺟﺴﻮر
وز
ﻣﺪارِ
ﮐَﻬﮑَﺸﺎن
ﮐﺮدى
ﻋﺒﻮر
ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﺎ را ﭼﻪ ﻓﻬﻤﯿﺪى ز ﻣﺎه ﺳﺮﻣﻪ ﮐﻦ در ﭼﺸﻢِ ﻓﻄﺮت ﮔَﺮد راه ﻣﺎه
را
ﺧﻠﻘﺖ
اﮔﺮ
ﺑِﺸﻨﺎﺧﺘﻰ
ﺳﻮىِ ﻣﺮﯾﺦ از ﭼﻪ ﻣﺮﮐَﺐ ﺗﺎﺧﺘﻰ؟
66
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
وﺳﺎﯾﻞ در ﻓﻄﺮت
ﮔﺮ زﻣﯿﻦ ﮐﺎﻓﻰ ﺑﻪ ﻃﻐﯿﺎنِ ﺗﻮ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﺎوشِ
درﻣﺎنِ
اﻓﻼك،
ﻧﯿﺴﺖ
ﺗﻮ
ﺑﺎ زﻣﯿﻦ اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﮐﺮدى ﮐﺎرزار
ﻓﻄﺮت اﻓﻼك را ﺑﺮ ﺧﻮد ﮔُﺬار ﻗﺼﺪ ﺗﻮ اى ﻋﻠﻢ ،از اﯾﻦ آﺷﻮب ﭼﯿﺴﺖ؟
آﻓﺮﯾﻨﺶ راﺣﺖ از دﺳﺖ ﺗﻮ ﻧﯿﺴﺖ در
ﭼﻨﯿﻦ
ﺟﻮانِ
ﺣﺎﻟﻰ
ﺗﻨﺪﺟﻮش
ﺑـﺮ ﺳـﺮِ اﯾﻦ ﻗﺮن ﺑﺮدارد ﺧُﺮوش
ﮐﺎﯾﻦ ﺗﻤﺪن ﺑﺮ ﺗﻮ ارزاﻧﻰ ز ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ
ﭼﻨﺪ
ز
ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﻰ
ﻣﺎ
از ﺗﻮ و ﻋﻠﻢِ ﺗﻮ ﺑﯿﺰارى ﮐُﻨﯿﻢ ﺳﻮزﯾﻢ
ﻗﯿﺪﻫﺎ
و
ﺑﯽﻋﺎرى
ﮐُﻨﯿﻢ
ﭼﻮن ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻣﻰﮐُﻨﻰ اﯾﻦ ﺧﻮدﺳﺮى ﻣﺎ
و
اﮐﻨﻮن
ﺟﻠﻮهى
67
ﻫﯿﭙﯽﮔﺮى
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﮐﻢ ﮐﻢ آدم رو ﺑﻪ ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ ﻧﻬﺪ از ﮐﺠﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ،رو آﻧﺠﺎ ﻧﻬﺪ اﯾﻦ ﻫﻤﺎن رﺟﻌﺖ ﺑﻪ ﻓﻄﺮتﻫﺎىِ ﻣﺎﺳﺖ
ﺷﮑﻞِ دﯾﮕﺮ ،زاﺗﺼﺎلِ ذره ﻫﺎﺳﺖ ﻫﺮﮐﺴﯽ ﮐﻮ دور ﻣﺎﻧﺪ از اﺻﻞِ ﺧﻮﯾﺶ
ﺑﺎز ﺟﻮﯾﺪ روزﮔﺎرِ وﺻﻞِ ﺧﻮﯾﺶ
68
ﺟﺪاﯾﻰ در ﻓﻄﺮت
ﻗﺼﻪاى در
ﺑﺸﻨﻮ
زﻣﺎنﻫﺎىِ
ﮐﻪ
ﺳﺘﻢ
در
اﯾﺎمِ
زاﻧﺪازه
ﭘﯿﺶ ﺑﯿﺶ
ﻣـﺮد ﮐُﺮدى ﺑﺎ ﮐﻤﺎل و ﺑﺎ وﻗﺎر ﮐـﺰ
اﺻﺎﻟﺖ
داﺷﺖ،
ﺑﺴﯿﺎر
اﻋﺘﺒﺎر
ﺑﺎ اﻣﯿﺮِ وﻗﺖ ﺧﻮد ،ﺷﺪ رو ﺑﻪ رو ﻣﯿﺮ ﺷﺪ ﺑﺎ ﭘﯿﺮ ،ﮔﺮمِ ﮔُﻔﺖوﮔﻮ ﮐﻰ ﻓﻼن؛ ﻫـﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ اﻓﮑﻨﺪم ﻧﮕﺎه ﺑـﺮ دلِ اﯾﻦ دﺷﺖ ﭘﺮ ﻣﺮغ و ﮔﯿﺎه
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻫﯿﭻ
اﺳﺒﻰ
ﺗﮑﺎورﻫﺎ
زآن
ﻧﺒﻮد
ﯾﺎ اﮔﺮ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ،در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﺒﻮد ﮔُﻔﺖ ،زﯾﻦ ﻓﻘﺪان ﺷﮕﻔﺘﻰﻫﺎ ﻣﺪار
ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺮﺟﺎ ﻫﻢ ز ﻣﺮدان ،ﯾﮏ ﺳﻮار ﺑﺲ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺧﻮشﻓﻄﺮﺗﻰ ،ﻣﻐﻀﻮب ﮔﺸﺖ
ﻫـــﺮ ﻣﺴﯿﺤﺎﻃﯿﻨﺘﻰ ،ﻣﺼﻠﻮب ﮔﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﻠﻨﺪ از ﺑﺲ ﮐﻪ ﺷﺪ ،ﻫﺮ ﭼﺎﭘﻠﻮس
ﻣﺎﮐﯿﺎن از ﺑﺲ ﮐﻪ زد ﺑﺎﻧﮓ ﺧُﺮوس ﭘﯿﺶِ اﺳﺒﺎن ،ﺑﺲ ﮐﻪ ﺳﺘﺨﻮان رﯾﺨﺘـــﻨﺪ ﻣﺮدﻫﺎ
ﺑﺎ
ﻣﺮدﻫﺎ،
آﻧﺠﺎ
ﮐﻪ
اﺳﺐﻫﺎ
اﻟﺒﺘﻪ
ﺑﺎﯾﺪ
ﻧُﮑﺘﻪﻫﺎ ﺣﺮﻣﺖ
زﯾﻦ
اﺳﺐﻫﺎ
ﻗﺼﻪ
ﻓﻄﺮت
70
ﺑﮕﺮﯾﺨﺘـــﻨﺪ ﻧﺎﻣﺮدم
ﺷﻮﻧﺪ
ﮔُﻢ
ﺷﻮﻧﺪ
روﺷﻦ
ﻣﻰﺷﻮد
ﻣﻌﯿﻦ
ﻣﻰﺷﻮد
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺟﺪاﯾﯽ در ﻓﻄﺮت
ﻫﺮ ﮐُﺠﺎ ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺎ ﻓﻄﺮت ﺟﺪال ﻣﻰﺧﻮرد ﻧﺨﻞﻫﺎ
ﺑﺮ ﻗﺎﯾﻢ
ﻫﻢ
ﻣﻘﺎمِ
ﺑﻪ
ﭘﺎىِ
اﻋﺘﺪال رﯾﺸﻪاﻧﺪ
در ﻗﻔﺲ ﺷﯿﺮان ،ﻧـﻪ ﺷﯿﺮِ ﺑﯿﺸﻪاﻧﺪ
در ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻫﺮ ﻋﯿﺎن و ﻫﺮ ﻧﻬﺎن ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ،در ﮐُﻮن و ﻣﮑﺎن
ﺣﺎلِ آن ﻧﻰ دارد و آواىِ آن ﮐﺰ
ﺟﺪاﯾﯽﻫﺎ
ﺑﻨـــــﺎﻟَﺪ
ﻧﺎىِ
آن
ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺎﺷﻖ در ﭘﻰِ ﻣﺤﺒﻮبِ ﺧﻮﯾﺶ ﺟﻤﻠﻪ ﺟﺎذب در ﭘﻰِ ﻣﺠﺬوبِ ﺧﻮﯾﺶ از ﻗﺮانِ ﻣﺮد و زن ،زآﯾﺪ ﭘﺴﺮ وز ﻗﺮانِ ﺳﻨﮓ و آﻫﻦ ﻫﻢ ﺷَﺮَر
71
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
72
ﭘﺎﺳﺦِ ﻋﻠﻢ
ﻋﻠﻢ ﺗﺎ اﯾﻨﺠﺎ ،ﺳﺮآﭘﺎ ﮔﻮش ﺑﻮد
دل ﭘﺮ از ﮔُﻔﺘﺎر و ﻟﺐ ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻮد ﺑﺎﻧﮓ ﻧﺎﮔَﻪ ﺑﺮ ﺳﺮِ ﻓﻄﺮت ﮐَﺸﯿﺪ
ﭘﺮدهى
ﺣﻠﻘﻮمِ
ﺧﻮد
را
ﺑﺮدرﯾﺪ
ﮐﺎﻧﭽﻪ ﮔُﻔﺘﻰ ،ﻧﺎﺻﻮاب اﺳﺖ اى رﻓﯿﻖ ﺑﺮ ﺳﺮِ درﯾﺎ ،ﺣﺒﺎب اﺳﺖ اى رﻓﯿﻖ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮِ اَﺟﺮام از ﻣﻦ اﺳﺖ از ﺗﻮ آﻏﺎز اﺳﺖ و ﻓﺮﺟﺎم از ﻣﻦ اﺳﺖ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺑﺎ
ﭼﻪ
ﺑﺮﻫﺎﻧﻰ
ﺳــﺎدهﻟﻮﺣـــﺎن
ﻣﺮا را
رد
ﻣﻰﮐﻨﻰ
ﻣﺮدد
ﻣﻰﮐﻨﻰ
ﮔﺮ ﻧﺒﻮدم ﻣﻦ ،ﺑﺸﺮ ﺟﺎﻧﻰ ﻧﺪاﺷﺖ
ﭘﯿﮑﺮِ اﯾﻦ ﻋﻬﺪ ،ﺳﺘﺨﻮاﻧﻰ ﻧﺪاﺷﺖ ﻫﯿﺄت ﻣﻦ اﯾﻦ ﻗَﺪر ﻫﻢ ﻏﻮل ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺮ ﻣﻦ اﯾﻦ اﻧﮑﺎرﻫﺎ ،ﻣﻌﻘﻮل ﻧﯿﺴﺖ
زﯾﺮِ درﯾﺎﻫﺎ ،ﭼﻪ ﻟﺸﮑﺮﻫﺎ ز ﻣﻦ
در ﻓﻀﺎ ،ﺑﺲ آﺳﻤﺎنﭘﯿﻤﺎ ز ﻣﻦ ﺑﺎ
ﻧﮕﺎه
ﻣﺎﻫﯿﺎن
ﻧﻮر را
در
ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﻢ
اﻋﻤﺎقِ ﺟﺎىِ
آب ﺧﻮاب
ﻫﺮ ﭼﻪ ﮔﻮﯾﻰ ،ﺑﺮﺗﺮ از آن ﻣﻦ ﮐُﻨﻢ ﻗﻠﺐِ ﺑﺲ ﺗﺎ
اﻗﯿﺎﻧﻮس وﺳﺎﯾﻞ دلِ
ﻫﺮ
را ﺑﻬﺮِ ذره
74
روﺷﻦ
ﮐُﻨﻢ
ﮐﺎوش
ﺳﺎﺧﺘﻢ
را
ﺑﺸﻨﺎﺧﺘﻢ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﭘﺎﺳﺦِ ﻋﻠﻢ
اﯾﻨﻬﻤﻪ آن
اﻣﺮاض ﻗَﺪر
را،
ﺑﺎرﯾﮏﺗﺮ
دارو
ﺷﺪم
ﻣﻮ
ﺷﺪم
از
ﻗﻠﺐﻫﺎ ﺑﺎ دﺳﺖ ﻣﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺧﻮرد ﻫﺮ ﭼﻪ او ﺑﺸﮑﺴﺖ ،از ﻣﻦ ﺑﻨﺪ ﺧﻮرد ﮔﺮ
ﺑﻠﺮزد
ﭘﯿﺶﮔﻮﯾﻰﻫﺎىِ
ﻫﺮ
زﻣﺎن
ﻣﻦ
ﻗﻠﺐِ
در
زﻣﯿﻦ
آﺳــﺘﯿﻦ
ﮐﺎوشِ ﻣﻦ ،ﻋﻤﺮِ ﻋﺎﻟﻢ را ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﺎﺑﺶِ ﻣﻦ ،ﻗَﻌﺮِ ﮔﺮدون را ﮔُﺪاﺧﺖ
ﺟﻤﻠﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎىِ ﭘﺮ از ﻣﺎ و ﻣﻦ از دلِ ﭼﯿﻦ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮐﻮىِ ﻣﻨﻬﺘَﻦ دﺳﺖ
ﺗﺮسِ
ﻣﻦ
زﻧَﺪ
اﻓﺴﺎرﺷﺎن
ور ﻧﻪ ﮐﻰ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ رام اﻓﮑﺎرﺷﺎن ﻫﺮ ﮐُﺠﺎ از ﻣﻦ ﯾﮑﻰ ﺟﺎمِ ﺟﻢ اﺳﺖ دﯾﺪهى
ﻣﻦ،
دورﺑﯿﻦِ
75
ﻋﺎﻟﻢ
اﺳﺖ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻣﻐﺰ
ﻣﺎﺷﯿﻦِ
ﺑِﺸﻤﺮَد
ﺣﺴﺎﺑﻢ،
ذرات
ﺑﻰﺣﺴﺎب آﻓﺘﺎب
ﻧﻮرِ
ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻦ ﭼﻮن ﺑﻪ اَﻧﺠﻢ رو ﻧﻬﺎد
ﻟﻨﮓ
ﻟﻨﮕﺎن،
ﻧﻮر
در
ﭘﺎﯾﻢ
ﻓﺘﺎد
ذره از ﻣﻦ ﺑﺲ اَﺗُﻢ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﮐﺮد ﺑﺮ ﻣﻦ اﻗﯿﺎﻧﻮس ﻫﻢ ،ﺗﻌﻈﯿﻢ ﮐﺮد
ﭼﻨﺪ ﮔُﺴﺘﺎﺧﻰ ﮐُﻨﻰ در ﭘﯿﺶِ ﻣﻦ ﻫﺎن ﺗﻮ اى ﻓﻄﺮت ،ﺑﺘﺮس از ﻧﯿﺶِ ﻣﻦ
ﻣﻦ اﮔﺮ در ﺧﻮد ﺑﭙﯿﭽﻢ ﺳﻮىِ ﺗﻮ ﻫﯿﭻﮐﺲ ﺧﺎﺗﻢِ
دﯾﮕﺮ ﻣﻠﮏ
ﻧﺒﯿﻨﺪ
روىِ
ﺳﻠﯿﻤﺎنﺳﺖ
ﺗﻮ ﻋﻠﻢ
ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺎﻟَﻢ ﺻﻮرت و ﺟﺎنﺳﺖ ﻋﻠﻢ
76
ﭘﺎﺳﺦِ ﻓﻄﺮت
ﺷﺮمِ ﻓﻄﺮت ،ﻋﻠﻢ را ﻣﻐﺮور ﮐﺮد
آﻧﭽﻨﺎن ،ﮐﺂن را ﺷﺮابِ ﺷﻮر ﮐﺮد ﭘﺎﺳﺨﺶ را ﺑﺎ دﻟﻰ آزاده ﮔُﻔﺖ روىِ ﭘﺎىِ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ اﺳﺘﺎده
ﮔُﻔﺖ
ﺧﻮب ﻣﻰداﻧﻢ ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻰ ،اى ﺷﺮﯾﺮ ﮐﺎﯾﻦﭼﻨﯿﻦ در ﻣﺪحِ ﺧﻮد ﮔﺸﺘﻰ دﻟﯿﺮ ﮔﺮ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻫﻢ ﭘﯿﺶِ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﻢ زﺑﻮن اﯾﻦ ﮐُﻨﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻪ ﻓﻄﺮت ﻫﻢ ﺟﺒﻮن
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺷﺪ
راﺳﺘﻰ در
ﻧﮕﺮ
ﻫﺮ
ﺷﺠﺎﻋﺖ
رﯾﺸﻪى
زورﮔﻮﯾﺎن،
ﻧﺎﺗﻮان
رﯾﺸﻪى
ﺑﻨﯿﺎد
ﻣﻦ
ﻫﯿﺄت
آزاد
ﻣﻦ
ﺑﺮ
آزادﮔﯽﺳﺖ
ﺣﺎﺻﻞِ
آزادﮔﻰ
ﻫﻢ
از
ﺷﺠﺎﻋﺖ
آزار،
ﺳﺎدﮔﯽﺳﺖ
ﺑﺎ
ﻋﺎرﯾﻨــــﺪ
ﻣﮑّﺎرﯾﻨـــــــﺪ
در ﺑﺮِ زورآورى از ﺧﻮﯾﺶ ﺑﯿﺶ آن ﭼﻨﺎن ﻟﺮزان ﮐﻪ ﻧﺰد ﮔُﺮگ ﻣﯿﺶ
وز ﺷﺠﺎﻋﺖ ،آن ﮐﺴﻰ دارد ﻧﺸﺎن ﮐﻮ
ﺑﭙﯿﭽـــــﺪ
ﺳﺎﻋﺪ
زورآوران
ﺑﯿﻦِ اﯾﻦ ﺗﺮس و ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻧُﮑﺘﻪايﺳﺖ ﮔﻮش ﺑﺮ ﻣﻦ ،ﺗﺎ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﻧُﮑﺘﻪ ﭼﯿﺴﺖ آن ﮐﻪ ﺗﺮﺳﺶ ﮐﺮده از ﻓﻄﺮت ﺟﺪا ﻣﻰﭘﺬﯾﺮد
زور
و
78
ﮔﻮﯾﺪ
زورﻫﺎ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﭘﺎﺳﺦِ ﻓﻄﺮت
وآن ﺷﺠﺎﻋﻰ ﮐﺰ دمِ ﻓﻄﺮت ﺷﮑُﻔﺖ زور ﻧﺸﻨﯿﺪ و ﺑﻪ ﮐﺲ زورى ﻧﮕُﻔﺖ ﻓﻄﺮﺗﻢ ﻣﻦ ،ﻫﺮ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻫﻢ ز ﻣﻦ وز ﺗﻮ زور ،اى ﻋﻠﻢِ ﭘﺮ اﻓﺴﻮن و ﻓﻦّ
ﮐﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﮐﺒﺮِ ﺧﻮد ﭘﺮﺧﺎش ﮐُﻦ رازِ اﯾﻦ ﻣﺠﻬﻮلﻫﺎ را ﻓﺎش ﮐُﻦ ﺑﺎزﮔﻮ ﮔﺮ اﯾﻨﻬﻤﻪ ﻫﺴﺖ از ﺗﻮ ﺑﻮد
اﯾﻦ ﺟﻬﺎن ﮔﺮ اﺑﺘﺪا ،ﻣﺴﺖ از ﺗﻮ ﺑﻮد رازِ
دﻧﯿﺎىِ
دلِ
اﻫﺮام
ﭼﯿﺴﺖ؟
در دلِ ﻇﻠﻤﺎﻧﻰِ آن ﺟﺎم ﭼﯿﺴﺖ؟ رﻣﺰﺷﺎن را در ﭼﻪ ﺳﺎزى دﯾﺪهاى؟ زﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﺎزى ،ﭼﻪ رازى دﯾﺪهاى؟ ﭼﻮن ﺷﻮد ﻫﺮ ﮐﺲ در آﻧﺠﺎ ﺳﺮ ﮐﺸﺪ روحِ او ﯾﮑﺴﺮ از آﻧﺠﺎ ﭘﺮ ﮐﺸﺪ
79
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻣﺎﻧﺪ
ﻓﺮﻋﻮنِ
از
اﺑﻬﺎمﻫﺎ
ﻣﺼﺮ
واژﮔﻮن ﺷﺪ ﭼﻮن ز دﺳﺘﺶ ﺟﺎمﻫﺎ ﭘﺮ ز راز و رﻣﺰ ﺷﺪ ،ﻣﺄواىِ او
ﺗﺎ
ﺑﺠﺎ
ﺧُﺪاﯾﯽﻫﺎىِ
ﻣﺎﻧَﺪ
او
ﻟﯿﮏ دﯾﺪﯾﻢ آن ﭼﻪ او اﻓﺴﻮن ﺑﺨﻮاﻧﺪ اﻫﺮام
ﻣﺎﻧﺪ
و
ﻧﻤﺎﻧﺪ!
ﺧُﺪاﯾﻰﻫﺎ
اى ﺑﺴﺎ ﮐﻪ زﯾﻦ ﺑﻼىِ ﻣﺮده رﯾﮓ ﮔﺸﺘﻪاﺳﺖ اﻧﺪرﺟﻬﺎن او ﺧُﺮده رﯾﮓ ﺑﯿﺴﺖ ﻗﺮن اﺳﺖ اﯾﻦ ﺟﻬﺎن ﮐﻮﺷﯿﺪه اﺳﺖ
ﺑﺎدهﻫﺎىِ ﺑﺎ
ﻓﮑﺮﻫــــﺎ
ﭘﺬﯾﺮا
ﮔﺸﺘﻦِ
ﺟﻮﺷﯿﺪه
اﺳﺖ
اﯾﻦ
ﻋﻠﻢﻫﺎ
ﺻﻒ ﺑﻪ ﺻﻒ از ﻧﺎﺧُﺪا و ﺑﺎﺧُﺪا
در ﭘﻰِ ﯾﮏ ﻣﻄﻠﺐِ ﮔُﻢ ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ ﭼﻬﺮهﻫﺎ
را
ﺑﺎ
ﺳﺮِﺷﮏ
80
آﻏﺸﺘﻪاﻧﺪ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﭘﺎﺳﺦِ ﻓﻄﺮت
ﺗﺎ
ﻧﺸﺎن
آﺧﺮﯾﻦ
از
ﯾﺎﺑﻨﺪ، ﻣﻔﺘـــﺎحِ
ﺟﺎمِ ﭘﯿﻐﺎمِ
ﻣﺴﯿﺢ ﻣﺴﯿﺢ
ﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ،ﺟﻮﯾﻨﺪﮔﺎنِ ﻓﻄﺮﺗﻨـــﺪ ﻫﺮ ﮐُﺠﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﻫﺮ ﮐﺴﻮﺗﻨـــﺪ
ﻣﯿـــﺰِﮔﺮد
ﺷﻬﺴﻮاران
را
ﺑﺒﯿﻦ
ﭼﻮن ﮐﻪ ﻋﯿﺴﺎ رﻓﺖ ،ﯾﺎران را ﺑﺒﯿﻦ
اﯾﻦ ﻧﺴﻖﻫﺎ ﺟﻤﻠﻪ از ﻓﻄﺮت ﺑﺠﺎﺳﺖ
ﭘﺮﺳﺪ آن ﺟﺎمِ ﻣﻘﺪس در ﮐُﺠﺎﺳﺖ ﺟﻮﯾﺪ آن ﺟﺎمِ ﺑﻪ ﺧﻮن آﻏﺸﺘﻪ را ﺧﻮنِ
ﻋﯿﺴﺎ
ﭘﯿﺶِ
او
ﺧﻮنِ
ﺧُﺪا
ﻧﻮرِ ﺑﺎﻗﻰ ،ﭘﻬﻠﻮىِ دﻧﯿﺎىِ دون ﺷﯿﺮِ ﺻﺎﻓﻰ ،ﭘﻬﻠﻮىِ ﺟﻮﻫﺎىِ ﺧﻮن
81
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
82
ﻓﺪاﮐﺎرى در ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰِ ادﯾﺎن ز ﭼﯿﺴﺖ؟ رﺷﺘﻪى ﻗﺎﻧﻮنِ ﺧﻮن در دﺳﺖ ﮐﯿﺴﺖ؟
ﺗﺎ ﺟﻬﺎن ﭘﺎك از ﭘﻠﯿﺪيﻫﺎ ﺷﻮد ﺗﺎ
ز
ﻓﻄﺮت
ﺳﺎﯾﻪاى
ﭘﯿﺪا
ﺷﻮد
ﺧَﻠﻖ ،ﺳﻨّﺖ را ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﮐَﺸﯿﺪ ﻓﮑﺮِ
او
آﺳﻮده
آﻧﮕﻪ
آرﻣﯿﺪ
ﭼﯿﺴﺖ اﯾﻦ ﺳﻨّﺖ ،ﺳﺨﻦ آﻏﺎز ﮐُﻦ؟ ﺑﺎز ﮐُﻦ ،اﯾﻦ ﻋﻘﺪهﻫﺎ را ﺑﺎز ﮐُﻦ!
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﮔﺎو ﮐُﺸﺘﻦ در ﺑﺮِ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﭼﯿﺴﺖ؟ اﺻﻞِ ﻣﯿﺘﺮاﯾﯿﺴﻢ ﺑﺮ ﭘﻨﺪارِ ﮐﯿﺴﺖ؟ ﮔﺮ ﺗﻮ ﮔﻮﯾﻰ اﯾﻦ ﺳﺨﻦﻫﺎ ﺑﺮ ﻫﺒﺎﺳﺖ
ﻋﯿﺪ ﻗﺮﺑﺎن را ﭼﻪ ﺗﻮﺿﯿﺤﻰ ﺗﻮراﺳﺖ؟ آزادهى
ﻣﺮدمِ
ﭘﻠﯿـــﺪىﻫﺎىِ
ﺑﺮ
ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ
را
ﺷــــﻨﺎس
ﻓﻄﺮت
ﺧﻠﻖِ
ﻻﺟﺮم
ﻧﺎﺳﭙﺎس
ﻗﺮﺑﺎن
ﮐُﻨﻨﺪ
آﻧﭽﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺮد ،ﺑﻰﺷﮏ آن ﮐُﻨﻨﺪ او ﺻﻠﯿﺐ ﺧﻮد ﮐَﺸﺪ ﺑﺮ دوشِ ﺧﻮﯾﺶ ﺧﺎردان ﺳﺎزد ﺳﺮِ ﭘﺮﺟﻮشِ ﺧﻮﯾﺶ وآن ﮐُﻨﺪ ﻫﻔﺘﺎد ﺗﻦ را ﺳﺮ ﺑﻪ راه
ﭘﺎ
ﺑﻪ
ﭘﺎىِ
ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ،
در
ﻗﺘﻠﮕﺎه
ﻏﺮﻗﻪ در ﺧﻮن ،ﮔﻮﯾﺪ آن ﺧﻮنِ رﺳﻮل ﮐﺎى ﺧُﺪا ،ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن را ﮐُﻦ ﻗﺒﻮل
84
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻓﺪاﮐﺎري در ﻓﻄﺮت
ﺧﻮن در آن دم زﻧﮓ ﻇﻠﻤﺖ ﻣﻰﺑﺮَد ﻇﻬﺮ،
آﻓﺘﺎبِ
ﻣﻰﺧﻮرد
ﺻﯿﻘﻞ
وآن دﮔﺮ در ﻋﺸﻖ ،ﭼﻮن ﯾﺎﺑﺪ ﻣﻘﺎم
ﺑﺎ
اﻧﺎﻟﺤﻖ
ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ
ﺧَﻠﻖ
را
را
ﮔُﻔﺘﻨﻰ
در
ﺑﺮ
ﺳﺮِ
ﮐﺎمِ
ﺳﻮزد
ﺗﻤﺎم
دار
اﻓﮑَﻨَﺪ
ﭘﻨﺪار
اﻓﮑَﻨَﺪ
ﺑﻨﺪ ﺑﻨﺪش ﭼﻮن ز ﻫﻢ ﺷﺪ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﺧﻮن ﺑﻪ ﻓﻄﺮت ﮔﺮدد آﻧﮕﻪ ﻣﺘّﺼﻞ اﯾﻦ ﻓﺪا ﮔﺸﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﮑﻢِ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ زﯾﻦ ﻓﺪاﮐﺎران ،ﺟﻬﺎن در ﺣﯿﺮت اﺳﺖ ﭼﻮن ﮐﻪ اﯾﻨﺎن ،ﭘﺎك در ﻓﻄﺮت ﺷﺪﻧﺪ در ﻓﻨﺎىِ ﺧﻮﯾﺶ ،ﭘﺮ ﻏﯿﺮت ﺷﺪﻧﺪ ﻣﺮدك
آﺷﻔﺘﻪ
ﺑﻮداﯾﻰ
ﺣــــﺎل
ﺑﺎ ﺳﺘﻢﻫﺎ ﭼﻮن ﮐُﻨﺪ ﻗﺼﺪ ﺟﺪال
85
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
آﺗﺸﻰ رﯾﺰد ﺑﻪ ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎىِ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻰﻧﻬﺪ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮى ﺑﺮ ﺟﺎىِ ﺧﻮﯾﺶ اﯾﻦ ﭼﻪ ﺧﻮدﺳﻮزى ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﻤﺖ اﺳﺖ
در ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ ﻇﻬﻮرِ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ زﯾﻦ
ﻓﺪاﮐﺎران،
ﺳﺘﻢ
رﺳﻮا
ﺷﻮد
ﻓﻄﺮت از ﻗﺎﻧﻮنِ ﺧﻮن ،اﺣﯿﺎ ﺷﻮد ﭘﺲ زﯾﺎدتﻫﺎ ،درونِ ﻧﻘﺺﻫﺎﺳﺖ
ﻣﺮ ﺷﻬﯿﺪان را ،ﺣﯿﺎت اﻧﺪر ﻓﻨﺎﺳﺖ ﺟﺎنِ ﻣﻦ ،ﻗﺎﻧﻮنِ ﺧﻮن در ﺳﻨّﺖ اﺳﺖ
ﭘﺎﮐﺴﺎزِ
ﻟﮑـّــﻪﻫﺎىِ
ﻓﻄﺮت
اﺳﺖ
ﺧﻮنِ ﭘﺎﮐﺎن ،ﭼﯿﺮه ﺑﺮ آﻟﻮدﮔﻰﺳﺖ اﯾﻦ ﺷﻬﺎدتﻫﺎ ﻧﻪ ﺑﺮ ﺑﯿﻬﻮدﮔﻰﺳﺖ ﻫﺮ ﮐﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻫﺮ آﯾﯿﻦ ﮐُﻨﺪ زﻧﺪهاى ﺧﻮﻧﭙﺎك را ﮔُﻠﭽﯿﻦ ﮐُﻨﺪ
86
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻓﺪاﮐﺎري در ﻓﻄﺮت
اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ،
ﺧﻮنِ
ﮔﻮﺳﻔﻨﺪى ﺑﺮ
ﺗﺎ
ﻋﻘﯿﺪت
اول ﺑﻪ
ﻫﺮ
ﭘﺮ
ﮐَﺸﯿﺪ
ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﻪ
رﺳﯿﺪ
ﻧﻮﯾﻰ
اﻧﮕﯿﺨﺘﻦ
ﺧﻮن ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺶ ﺑﺎﯾﺪ اول رﯾﺨﺘﻦ ﻓﮑﺮِ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﭼﻮ زاول ﭘﺎ ﮔﺮﻓﺖ
ﺧﻮن در اﯾﻨﺠﺎ رﻧﮓ ﻣﺬﻫﺐ را ﮔﺮﻓﺖ ﭼﯿﺴﺖ ﻣﺬﻫﺐ ،ﭼﯿﺴﺖ آﯾﯿﻦ ﭼﯿﺴﺖ دﯾﻦ؟ ﭼﯿﺴﺖ ﻋﺸﻖو ﭼﯿﺴﺖ ﻣﻬﺮ و ﭼﯿﺴﺖﮐﯿﻦ؟ ﭼﯿﺴﺖ
اﯾﻦ
ﺗﻐﯿﯿﺮِ
ذرات
وﺟﻮد
از ﻧﺒﻮدن ﺑﻮد و از ﺑﻮدن ﻧﺒﻮد؟ اﯾﻦ ﺗﺴﻠﺴﻞ ﭼﯿﺴﺖ در ﺗﺒﺪﯾﻞِ ﺣﺎل؟ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮐﻰ اﯾﻦ ﺑﺎزىِ ﻧﻘﺺ و ﮐﻤﺎل؟ رودﻫﺎ
رو
ﺳﻮىِ
درﯾﺎﻫﺎ
ﻧﻬﻨﺪ
اﺻﻞِ ﺧﻮد ﺟﻮﯾﻨﺪ و رو آﻧﺠﺎ ﻧﻬﻨﺪ
87
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺑﺎز ،در آﻧﺠﺎ ﺷﻮﻧﺪ اﺑﺮ و ﺑﺨﺎر ﺗﺎ ز ﻧﻮ ﮔﺮدﻧﺪ ،آبِ ﭼﺸﻤﻪﺳﺎر ﺟﺎنِ ﻣﺎ ﭼﻮن رود و درﯾﺎ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ ﻣﺎ ﻫﻤﻪ اوﯾﯿﻢ و ﻓﻄﺮت ﻋﺘﺮت اﺳﺖ او
ﺗﻮاﻧَﺪ
ﺗﺎ
ﺑﻪ
ﻣﺎ
ﻣﺄوا
دﻫﺪ
ﺟﺎنِ ﻣﺎ ﻧﺘﻮان ﺑﻪ ﻓﻄﺮت ﺟﺎ دﻫﺪ ﺑﺮف و ﺑﺎراﻧﻰ ﮐﻪ ﻧﻌﻤﺖ آورد
ﭘﺮ ﺑﻼ ﮔﺮدد ﭼﻮ از ﺣﺪ ﺑﮕﺬرد ﺧﺎﻧﻪ وﯾﺮان ﮐُﻦ ﺷﻮد ،ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮف اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﻗﺎﻧﻮنِ ﻣﻈﺮوف اﺳﺖ و ﻇﺮف آب در ﮐﺸﺘﻰ ،ﻫﻼك ﮐﺸﺘﻰ اﺳﺖ آب در ﺑﯿﺮونِ ﮐﺸﺘﻰ ،ﭘﺸﺘﻰ اﺳﺖ
88
روح در ﻓﻄﺮت
ﺣﺎﻟﯿﺎ،
از
ﭘﯿﺮوِ
ﺗﻮرات
روح
دارم
ﻧُﮑﺘﻪﻫﺎ
اﺣﮑﺎمِ
ﮐَﻠﯿﻢ
ﺑﺸﻨﻮ اى ﻋﻠﻢِ ﭘﺮ از ﭼﻮن و ﭼﺮا
از
ﺑﺮاىِ
و
ﭘﻨﺪارد
روح،
ﺣﺮﯾﻢ
ﺷﻨﺒﻪﻫﺎ ﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ آزاد اﺳﺖ ،روح در ﺑﺮ ﺧﻮﯾﺸﺎنِ ﺧﻮد ،ﺷﺎد اﺳﺖ روح ﺷﺎدىِ وز
ارواح، ﺗﻤﺎمِ
ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎرﻫﺎ
ﺷﺎد
ﺑﻮد
آزاد
ﺑﻮد
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
وآﻧﮑﻪ زرﺗُﺸﺖ و اَوﺳﺘﺎ را ﮔُﺰﯾﺪ ﭼﻮن ﻋﺰﯾﺰِ او ﺑﻪ ﮔﻮرى آرﻣﯿﺪ ﺗﺎ ﮐﻪ روﺣﺶ ﺑﻰﻧﯿﺎز اﻧﺪر ﻣﻐﺎك
ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ،ﺑﯿﺎﺑﺪ زﯾﺮِ ﺧﺎك زﯾﻮر
و
او
ﺗﻦﭘﻮشِ
را
آورد
در ﮐﻨﺎرِ او ﺑﻪ ﺧﺎك اﻧﺪر ﻧَﻬﺪ وآن ﻣﺠﻮﺳﻰ ﮐُﻨﺞِ ﺧُﻔﺘﻦﮔﺎه ﺧﻮﯾﺶ ﺧُﻤﺮهى
ﻣﻰﮔُﺬارد
دﻟﺨﻮاه
ﺧﻮﯾﺶ
اﺳﺘﺨﻮانِ ﻣﺮده در وى ﺟﺎ دﻫﺪ ﻣﻮﻧﺲِ
را
ﺑﻰروح
ﻣﺄوا
دﻫﺪ
ﺷﺎدﻣﺎن آﻧﮕﺎه ،در ﻫﺮ ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم در
ﮐﻨﺎرِ
ﺧُﻤﺮه
ﺑﮕﺬارد
ﻃﻌﺎم
روز و ﺷﺐ ،ﺗﮑﺮار ﺳﺎزد ﻣﺎﺟﺮا ﺗﺎ ﺷﻮﻧﺪ ارواح ،ﺑﺎ او ﻫﻢ ﻏﺬا
90
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
روح در ﻓﻄﺮت
در ﺷﺐِ ﻋﯿﺪ ﻧﻮﺋﻞ آن ﻋﯿﺴﻮى در
ﺗﻤﺪن،
ﺗﺎ
ﭘﺎى
ﺳﺮ
دﻧﯿﻮى
ﭼﻮن ﮐُﻨﺪ زﯾﻨﺖ در و دﯾﻮارِ ﺧﻮﯾﺶ رو ﮐُﻨﺪ آﻧﮕﺎه ،ﺑﺮ ﭘﻨﺪارِ ﺧﻮﯾﺶ در
ﮐﻨﺎرِ
رﻧﮕﺎرﻧﮓ
ﮐﺎجِ
ﻋﯿﺪ
ﻧﻮرِ اﻟﻮان را ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻮ ،ﭼﻮن ﮐَﺸﯿﺪ
در ﻫﻤﯿﻦ ﻋﺼﺮِ اَﺗُﻢ ﺑﺎ ﺻﺪ ﻏﺮور آن ﭼﻨﺎن ﮔﻮﯾﻰ ﮐﻪ ﻣﻬﻤﺎن در ﺣﻀﻮر
ﻣﻰﻧﻬﺪ ﻗﺪرى ﺧﻮراك و ﻧﺎن و آب ﻫﺮﭼﻪ دارد ،از ﻃﻌﺎم و از ﺷﺮاب ﺑﺎ
ﻟﺒﻰ
ﺧﻨﺪان
و
ﻗﻠﺒﻰ
ﺷﺎدﻣﺎن
ﮔﻮﯾﺪ اﯾﻦ ﻫﻢ ﺳﻬﻢِ روحِ ﻣﺮدﮔﺎن در ﮐﻤﺎلِ ﺻﺪق ،اﯾﻦ ﭘﻨﺪارِ اوﺳﺖ روح ،ﭘﻨﺪارى ﮐﻪ ﻫﻢﮔُﻔﺘﺎرِ اوﺳﺖ
91
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﭘﯿﺮوِ
دﯾﻦِ
ﺟﺎوداﻧﻰ
ﻣﺤﻤﺪ، از
داﻧﺪ
روح اﻣﺮِ
را ﺧُﺪا
ﮔﻮﯾﺪ اى ﺟﺎن ،ﭼﺸﻢِ ارواح اﺳﺖ ﺑﺎز روحِ ﻣﺮده ،آﮔﻪ اﺳﺖ از ﻫﺮﭼﻪ راز
ﻫﺮﭼﻪ رﻓﺘﺎرِ ﺗﻮ ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺎن و ﻏﯿﺮ روح آﮔﺎه اﺳﺖ ،در ﻫﺮ ﮔﺸﺖ و ﺳﯿﺮ
ﺧﻮاﻫﻰ ار ﺧﻮﺷﻨﻮد ﺳﺎزى ذات روح
ﮔَﻪ ﻃﻌﺎم و ﺟﺎﻣﻪ ﮐُﻦ ﺧﯿﺮات روح ﻣﻰرﻫﻨﺪ ارواح ﻫﺮ ﺷﺐ زﯾﻦ ﻗﻔﺲ ﻓﺎرﻏﺎن ،ﻧﻰ ﺣﺎﮐﻢ و ﻣﺤﮑﻮمِ ﮐﺲ اﯾﻦ ﻋﻘﺎﯾﺪ را ﻧﻪ ﭘﻨﻬﺎن ﮔُﻔﺘﻪاﻧﺪ آن ﭼﻪ را ﮔُﻔﺘﻨﺪ ،ﯾﮑﺴﺎن ﮔُﻔﺘﻪاﻧﺪ
ﺑﺮ ﺻﻠﯿﺐ آن ﮐﻮ ﻧﯿﺎﯾﺶ ﻣﻰﮐُﻨﺪ روحِ
ﻋﯿﺴﺎ
ﺳﺘﺎﯾﺶ
را
92
ﻣﻰﮐُﻨﺪ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
روح در ﻓﻄﺮت
ﭼﯿﺴﺖ روح اى ﻋﻠﻢِ ﺟﺎﻣﺪ ﭼﯿﺮه ﮐُﻦ اﺑﻠﻬﺎن اﯾﻦ
ﺗﺎﺑﺸﻰ
ﻣﻐﺰ
را ﻋﻘﺎﯾﺪ
از
ﮐﻤﺘﺮ
در
ﺗﯿﺮه
رﮐﺎبِ
آﻓﺘﺎبِ
ﮐُﻦ
ﻓﻄﺮﺗﻨــﺪ ﻓﻄﺮﺗﻨــﺪ
اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺳﻨّﺖ ز ﻓﻄﺮت ﺑﺎﻗﻰ اﺳﺖ
ﻋﺎﻟﻤﻰ ﻣﺴﺖ اﺳﺖ و ﻓﻄﺮت ﺳﺎﻗﻰ اﺳﺖ اﯾﻦ ﻋﻘﺎﯾﺪ ،اﯾﻦ ﻫﻤﻪ اﻓﮑﺎر ﭼﯿﺴﺖ
ﻫﯿﭻ ﺗﻮﺿﯿﺤﻰ ﺗﻮ را اى ﻋﻠﻢ ﻧﯿﺴﺖ ﺧﻠﻘﺖ
از
اﺷﯿﺎء،
آﻏﺎز
ﮔﻮى
آﻧﭽﻪ را در ﭼﻨﺘﻪ دارى ،ﺑﺎزﮔﻮى اﺗﮑﺎء
آدﻣﻰ
ﺑﺮ
اﺻﻞ
ﭼﯿﺴﺖ؟
اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﺤﺚ ﻓﺮاق و وﺻﻞ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﻣﺮد ﺑﺎش و ﺳﺨﺮة ﻣﺮدان ﻣﺸﻮ رو ﺳﺮ ﺧﻮد ﮔﯿﺮ و ﺳﺮﮔﺮدان ﻣﺸﻮ
93
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
94
اﻧﺘﻈﺎر در ﻓﻄﺮت
ﭼﯿﺴﺖ ﺑﺮ ﮔﻮ ﺑﺤﺚ وﺻﻞ و اﻧﺘﻈﺎر؟ ﮐﯿﺴﺘﻨﺪ ﻫﺮ
ا ﯾﻦ
ﻋﺎﺷﻘﺎنِ
ﺑﻰﻗﺮار؟
ﺑﺎ
اﻧﺘﻈﺎرى
ﮐُﻨﺪ
ﮐﺴﻰ
رؤﯾﺖ
ﻣﻌﺸﻮق
ﮔﺮﻣﻰِ
دلﻫﺎ
را
ﺑﻪ
اﯾﻦ
ﺳﺮ
ﺑﺎور
ﮐُﻨﺪ
اﻣﯿﺪﻫﺎﺳﺖ
ﻣﺮدهدل آن ﮐﻮ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺮدﯾﺪﻫﺎﺳﺖ ﻫﺮ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﺪﯾﺸﻪى ﻟﺮزﻧﺪه زﯾﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﻤﯿﺮد ،ﺧﻮد ﻧﻤﻰداﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﯿﺴﺖ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
اﺻﻞِ ﻋﺸﻖ و ﻓﮑﺮِ ﻣﻌﺸﻮق ،اى ﻋﺰﯾﺰ اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺷﻮق و ﮔُﺮﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ
ﭼﯿﺰى
ﻧﯿﺮوﮔﺎه
ﻏﯿﺮِ
ﻣﺎ
ﺗﺎ
ﮐُﻨﺪ
ﻫﻤﻮار
ﻫﺮ
دم
راه
ﻣﺎ
ﺑﻪ
اﻣﯿﺪى
ﺑﻪ
راه
اﻓﺘﺎدهاﯾﻢ
وز
ﻧﻮرِ
اﻧﺘﻈﺎر
اﻣﯿﺪ
دﯾﮕﺮان
ﺟﺎﻧﺒﺨﺶِ اﺳﺖ،
ﻫﺮ
ﮔﺮوﻫﻰ
داﻣﻦِ
ﺧﻮد
ﻫﻢ
دل
اﻧﺘﻈﺎر
را
زادهاﯾﻢ
اﻣﯿـــــﺪوار
اﺳﺖ،
اﻧﺘﻈﺎرى ﮐﻨﺎرى
ﻣﺎ
اﻧﺘﻈﺎر
ﻣﻰﮐَﺸﺪ ﻣﻰﮐَﺸﺪ
آن ﮐﻪ زرﺗُﺸﺖ آﻣﺪ او را ﺳﺎﯾﺒﺎن ﻣﻨﺘﻈﺮ
ﮐﺂﯾﺪ
ز
در
ﺳﺎووﺷﯿﺎن
وآن ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﯿﻨﺎىِ ﻣﻮﺳﺎ ﮐﺮده رو در ﭘﻰِ اﻟﯿﺎس ﮔﺮدد ﮐﻮ ﺑﻪ ﮐﻮ
96
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
اﻧﺘﻈﺎر در ﻓﻄﺮت
وآن ﮐﻪ ﺳﺮ ﺑﺮ داﻣﻦِ ﻋﯿﺴﺎ ﻧﻬﺎد در
دﻟﺶ
ﻓﺎراﻗﻠﯿﻂ
ﻣﻬﺮِ
اوﻓﺘﺎد
وآن ﮐﻪ در ﻧﻮرِ ﻣﺤﻤﺪ دود ﮔﺸﺖ ﻣﻨﺘﻈﺮ
ﻧﺰد
روىِ
ﺑﺮ
ﻣﻬﺪىِ
ﻣﻮﻋﻮد
ﮔﺸﺖ
ﻫﺮ
ﻗﻮﻣﻰ،
ﺳﺮآﯾﺪ
اﻧﺘﻈﺎر
ﻧﺎﻣﺶ
ﻧﻪ
اﯾﻦ
ﻧﻘﻄﻪى ز
ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ
ﭘﺎﯾﺎن
ﮔُﺬار
اﻓﮑﺎرِ
ﺑﺸﺮ
ﺗﺎ ﮐﻪ ﻫﺮ دم زآﯾﺪ از آن ﺧﯿﺮ و ﺷَﺮ اﯾﻦ ﻧﻪ آن ﺑﺪﻋﺖ ز ﺧﻮدﺧﻮاﻫﺎنِ ﺷﻮم
ﺗﺎ
ﺑﻪ
دراﻧﺪازد
ﮔُﻤﺮاﻫﻰ
زآن
ﻣﺮﻫﻢِ ﻫﺮ درد،
رﺳﻮم
رو اﻧﺘﻈﺎر
ﮐﺎﯾﻦ ﻧﻈﺎم از اﺻﻞِ ﻓﻄﺮت ﺑﺮﻗﺮار ﮔﺮ
ﻧﺒﺎﺷﺪ
اﻧﺘﻈﺎرى،
ذوق
ﻧﯿﺴﺖ
ﺳﯿﻨﻪﻫﺎ را ﻫﯿﭻ دﯾﮕﺮ ﺷﻮق ﻧﯿﺴﺖ
97
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
در
آدﻣﻰ
ﮐﺎﯾﻦﭼﻨﯿﻦ
ﮔﯿﺮودارِ ﺑﻪ
اﻓﺘﺪ
ﻫﺮ
ﺗﻼش
دﻧﺒﺎلِ
ﻣﻌﺎش
ﭼﺸﻢ ﺑﺮ ﮔُﻠﺰارى از آﯾﻨﺪه اﺳﺖ
ﭼﺸﻤﻪى ﻓﮑﺮش از اﯾﻦ زاﯾﻨﺪه اﺳﺖ در
ﻣﻨﺘﻈﺮ
ﺧﺰان، ﺑﺮ
دﯾﻬﻘﺎنِ
ﻫﺮ
ﺟﺎﻧﺒﺨﺶِ
ﺑﺎد
داﻧﻪﮐﺎر ﺑﻬﺎر
ﭼﺮخِ ﺳﺮﮔﺮدان ﮐﻪ اﻧﺪر ﺟﺴﺘﺠﻮﺳﺖ ﺣﺎلِ او ﭼﻮن ﺣﺎلِ ﻓﺮزﻧﺪانِ اوﺳﺖ ﻣﺤﺘﻀﺮ
ﭘﯿﺮﻣﺮدى
اﻓﺘـــﺎده
ﺑﻮد
ﺗﺎر و ﭘﻮدش ﺑﻬﺮِ ﻣﺮگ آﻣﺎده ﺑﻮد از ﻃﺒﯿﺒﺎن ﮐﺲ ﺑﻪ ﺑﺎﻟﯿﻨﺶ ﻧﻤﺎﻧﺪ
ﻟﺤﻈﻪ ﻟﺤﻈﻪ اَﺷﻬﺪ ﺧﻮد را ﺑﺨﻮاﻧﺪ روز و ﺷﺐﻫﺎ ﺑﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻨﻮال ﺑﻮد ﻣﺤﺘﻀﺮ
را
ﻣﺨﺘﺼﺮ
98
اﺣﻮال
ﺑﻮد
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
اﻧﺘﻈﺎر در ﻓﻄﺮت
ﻋﺎرﻓﻰ از ﺣﺎلِ ﭘﯿﺮ ،آﮔﺎه ﮔﺸﺖ ﭘﺮس و ﺟﻮﯾﻰ ﮐﺮد و ﺷﻤﻊِ راه ﮔﺸﺖ ﻗﺼﻪ ﮔُﻔﺘﻨﺪش ﮐﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎلِ ﭘﯿﺶ
ﺷﻮر و ﺣﺎﻟﻰ داﺷﺖ ،در دﻧﯿﺎىِ ﺧﻮﯾﺶ ﺗﻨﻬﺎ
ﻧﺎﮔﻬﺎن
ﻧﻮﺟﻮان،
اﻣﯿﺪ
ﻓﺮزﻧﺪ
ﺟﺎنِ
ﺧﻮشﻓﺮﻣـــﺎنِ
او او
دور از ﭼﺸﻤﺶ در اﻣﻮاجِ ﻗﻀﺎ
ﺷﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑﺮ ﻫﻢ زدن ﭼﺸﻤﻰ ﻓﻨﺎ زﯾﻦ ﻣﺼﯿﺒﺖ ﺑﻰﺧﺒﺮ ﻣﺎﻧﺪ اﯾﻦ ﭘﺪر ﺗﺎ ﮐُﻨﻮن ﮔُﻢﮔﺸﺘﻪ ﺟﻮﯾﺪ در ﺑﻪ در رﻓﺖ
ﻋﺎرف
ﺑﺮ
ﺳﺮِ
ﺑﺎﻟﯿﻦِ
او
ﺑﻮﺳﻪ زد ﺑﺮ ﮔﻮﻧﻪى ﻏﻤﮕﯿﻦِ او ﺟﻤﻠﻪاى در زﯾﺮِ ﮔﻮشِ ﭘﯿﺮ ﮔُﻔﺖ ﭼﺸﻢﻫﺎىِ
ﻣﺤﺘﻀﺮ
99
ﯾﮑﺒﺎره
ﺧُﻔﺖ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺧَﻠﻖ ﮔُﻔﺘﻨﺪش ﭼﻪ ﺑﻮد اﺳﺮارِ ﮐﺎر ﺑﺮﮐَﻨـﺪم
ﮔُﻔﺖ،
اﻧﺘﻈﺎر
ﻧﻬﺎلِ
زآﻧﮑﻪ ﻋﺸﻖِ ﻣﺮدﮔﺎن ﭘﺎﯾﻨﺪه ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻮنﮐﻪ ﻣﺮده ﺳﻮىِ ﻣﺎ آﯾﻨﺪه ﻧﯿﺴﺖ ﻋﺸﻖﻫﺎ اﻣﺎ ،در اﯾﻦ ﻋﻬﺪ ﻋﺠﻮل ﺑﺎ
ﺟﻤﻠﮕﻰ
وﺳﺎﯾﻞ
ﺳﻬﻞاﻟﻮﺻﻮل
دﯾﮕﺮ اﻧﺴﺎن در ﭘﻰِ ﮔُﻢﮔﺸﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﺲ ﻧﺪاﻧﺪ ﻣﻌﻨﻰِ ﮔُﻢﮔﺸﺘﻪ ﭼﯿﺴﺖ ﺑﺲ ﻫﻮس ﺑﺮ ﻣﺮدﻣﺎن ،آﻣﻮﺧﺖ ﻋﻠﻢ ﻋﺸﻖ را از ﺑﯿﺦ و ﺑﻨﯿﺎن ،ﺳﻮﺧﺖ ﻋﻠﻢ
ﻧﻘﺶِ
اﺧﺘﯿﺎر
رﻧﮕﯿﻦ از
ﺑﺲﮐﻪ
دﺳﺖ
ﺑﺎ
ﺗﺼﻮﯾﺮﻫﺎ
ﺷﻬﻮتﻫﺎ
رﻫﺎ
ﻧﻘﺶﻫﺎ از ﺑﺲ ﺑﻪ ﺗﺮﻏﯿﺐِ ﻫﻮس ﻋﺸﻖﻫﺎ
ﻧﻘﺸﻰ
ز
100
ﺗﺮﮐﯿﺐِ
ﻫﻮس
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
اﻧﺘﻈﺎر در ﻓﻄﺮت
ﯾﺎدى از ﻋﺸﻘﻰ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﻰ ﭼﯿﺮه ﻧﯿﺴﺖ دﯾﺪهﻫﺎ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ راﻫﻰ ﺧﯿﺮه ﻧﯿﺴﺖ ﻋﻠﻢ آورد اﯾﻦ وﺳﺎﯾﻞ را ﺑﻪ ﭘﯿﺶ
ﺗﺎ ﻋﻮاﻃﻒ را ﮐُﺸَﺪ در ﻏﯿﺮ و ﺧﻮﯾﺶ رﯾﺸﻪى
ﻫﺮ
اﻧﺘﻈﺎرى
را
ﺑِﮑَﻨﺪ
ﺗﺎ زﻧَﺪ ﻫﺮ دم ﺑﻪ ﻋﺸﻘﻰ ﻧﯿﺸﺨﻨﺪ روحِ ﻋﺮﻓﺎن را ز ﺑﻦ اﻧﮑﺎر ﮐﺮد ﺧَﻠﻖ را زﯾﻦ ﻓﮑﺮﻫﺎ ﺑﯿﺰار ﮐﺮد ﮔُﻔﺖ ﻋﺮﻓﺎن ﯾﮏ ﺧﯿﺎلِ واﻫﻰ اﺳﺖ ﻧﺸﺌﻪى
ﺗﻠﻘﯿﻨﻰ
از
ﺑﻰراﻫﻰ
اﺳﺖ
ﮔُﻔﺖ ﻋﺮﻓﺎن ﻓﮑﺮِ ﻣﺮد ﮐﺎﻫﻞ اﺳﺖ وﯾﻦ ﺗﺼﻮرﻫﺎ ز ﻣﻐﺰى ﺟﺎﻫﻞ اﺳﺖ ﺳﻮﺧﺖ از ﺑﻦ ،اﯾﻦ ﺑﻼىِ دﻧﯿﻮى رﯾﺸﻪى
اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎىِ
101
ﻣﻌﻨـــــﻮى
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺗﺎ رﺳﺪ ﺧﻮد ﺑﺮ ﺣﺴﺎبِ دﯾﻦ و ﮐﯿﺶ ﺑﺎ ﺣﺴﺎب و ﺑﺎ ﻋﺪد آﻣﺪ ﺑﻪ ﭘﯿﺶ ﮔُﻔﺖ ﭼﯿﺰى ﻧﺰد ﻣﻦ ﻣﺴﺘﻮر ﻧﯿﺴﺖ
اﯾﻦ ﻋﻘﺎﯾﺪ ،ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ ﺟﻮر ﻧﯿﺴﺖ ﮔُﻔﺖ ،ﻫﺮ دم اﻧﺘﻈﺎرى ﺑﺮ ﺧﻄﺎﺳﺖ
زﻧﺪﮔﻰ ،در
زﯾﺮِ ﺑﺎرِ ﻟﺤﻈﻪﻫﺎﺳﺖ
ﻫﺮﭼﻪ ﺟﻮﯾﺪ آدم اﯾﻨﮏ در ﺑﺮَش
ﻋﺸﻖﻫﺎ
ﻫﺮ
دم
ﮐﻨﺎرِ
ﺑِﺴﺘﺮش
ﮔُﻔﺖ ،ﻋﺸﻖ اﯾﻦ دوره ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺮﺳﺮى ﻋﻬﺪ ﻣﺠﻨﻮن ﻣﺮد و آن ﻣﺠﻨﻮنﮔﺮى ﺑﺲ
وﺳﺎﯾﻞ
ﺷﻬﻮتاﻧﮕﯿـﺰاﻧﻪ
رﻓﺖ
ﺑﻮىِ ﻋﺸﻖ از ﺑﺎده و ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ رﻓﺖ ﭼﺸﻢِ ﻣﺮدم ﺑﺮ ﻋﻠﻒ از ﺑﺲ ﭼﻮ ﮔﺎو ﻫﯿﭻ
ﭼﺸﻤﻰ
را
102
ﻧﺒﯿﻨﻰ
ﮐُﻨﺠﮑﺎو
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
اﻧﺘﻈﺎر در ﻓﻄﺮت
ﺟﺴﻢﻫﺎ
ﻋﺮﯾﺎن
و
ﺟﺎن
ﺑﻰآﺑﺮو
ﭼﺸﻢ را دﯾﮕﺮ ﻧﻪ ﺷﻮقِ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﺎﻧﻌﻰ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺷﻮق آﯾﺪ ﻣﯿﺎن
ﮐﺎم ﺑﻰﻣﺎﻧﻊ ،ﻧﻪ دﻟﭽﺴﺖ آن ﭼﻨﺎن اﻧﺘﻈﺎر از ﻣﺮد ﺳﺎزد ،ﺳﺨﺖ ﮐﻮه ﻋﺸﻖ ﭘﺮ ﻣﺎﻧﻊ ،ﭼﻪ ﻋﺸﻘﻰ ﭘﺮ ﺷﮑﻮه
ﺟﺰ ﺑﻪ ﺷﺐ ﺟﻠﻮه ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﺎه را ﺟﺰ ﺑﻪ درد دل ﻣﺠﻮ دﻟﺨﻮاه را
103
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
104
ﭘﻨﻬﺎﻧﮑﺎرى در ﻓﻄﺮت
ﺗﺎ ﮐﻪ روﺷﻦﺗﺮ ﺷﻮد اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا از
زﻓﺎﻓﻰ
ﺣﺠﻠﻪ
ﻫﺮﭼﻪ
را
ﻗﺼﻪاى
زﯾﻨﺖ
ﺑﻬﺮِ
ﮔﻮﯾﻢ
ﻋﺮوس
ﮔﺮد
آن
ﺗﻮ
را
آراﺳﺘﻨﺪ
ﭘﯿﺮاﺳﺘﻨﺪ
ﻣﺮد و زن را ﯾﻨﮕﻪﻫﺎىِ ﺳﺮ ﺑﻪ راه ﮐﻒ زﻧﺎن ﺑﺮدﻧﺪ ﺳﻮىِ ﺣﺠﻠﻪﮔﺎه ﻣﺮد ﻋﺎﻣﻰ ،دور از ﭼﺸﻤﺎنِ ﺧﻠﻖ دﺳﺖ زن ﺑِﮕﺮﻓﺖ و ﺑﺎ آن زرق و ﺑﺮق
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺟﺎﻧﺐِ
ﺧﺎكآﻟﻮده
ﭘﺴﺘﻮىِ
رﻓﺖ
در ﻣﯿﺎنِ ﮔَﺮد و ﺧﺎك و دوده رﻓﺖ ﺗﺎ در آﻧﺠﺎ ﮐﺎم ﮔﯿﺮد از ﻋﺮوس زن ﺑﻪ ﺣﯿﺮت ﻣﺎﻧﺪ از آن ﺷﻮىِ ﻋﺒﻮس
ﮔُﻔﺖ ،ﭼﻮن از ﺣﺠﻠﻪ روﮔﺮدان ﺷﻮﯾﻢ
در
ﭼﻨﯿﻦ
ﭘﻨﻬﺎن
ﺑﯿﻐﻮﻟﻪاى
ﺷﻮﯾﻢ
اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﺸﻮﯾﺶ و ﭘﻨﻬﺎﻧﻰ ﭼﺮا ﮔُﻔﺖ ،ﺷﯿﺮﯾﻦﺗﺮ ﺷﻮد ﺗﺎ ﮐﺎمِ ﻣﺎ
ﺧﯿﺮه
آن
درﻧﺪ
ﻣﺮدم
در
ﮐﻨﺎرِ
ﺑﺮ
زﻓﺎف
ﻣﺎ
ﻧﺨﻮاﻫﻢ
ﺑِﻨﮕَﺮَﻧﺪ
ﮐﺎرِ
او
اﻟﺒﺘﻪ
زﯾﺒﺎﯾﻰ
ﻧﺪاﺷﺖ
رﯾﺸﻪاى از ﻓﻬﻢ و داﻧﺎﯾﻰ ﻧﺪاﺷﺖ
106
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﭘﻨﻬﺎﻧﮑﺎري در ﻓﻄﺮت
ﻧﺎﺧﻮدآﮔﻪ ،ﺣﮑﻢِ ﻓﻄﺮت را ﺷﻨﯿﺪ در ﭘﻰِ ﭘﻨﻬﺎنﮔﺮى ،ﺧﻮد را ﮐَﺸﯿﺪ ﺧﻮاﺳﺖ، ﺑﺮﮔُﺰﯾﺪ
ﭘﻨﻬﺎﻧﻰ
از
ﺑﺠﻮﯾﺪ
راﺣﺘﻰ
آن
ﮔﻨﺞ
رﻧﺞ
را را
ﺑﺎ وﺟﻮد آن ﮐﻪ اﯾﻦ وﺻﻠﺖ ﺣﻼل او ز ﭘﻨﻬﺎﻧﮑﺎرىِ ﺧﻮد ﺧﻮشﺧﯿﺎل رﻣﺰِ ﺧﻠﻘﺖ ،ﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﻨﻬﺎن ﻧﺒﻮد
از ﺷﮑﻮﻫﺶ ،ﻋﻘﻞ ﺳﺮﮔﺮدان ﻧﺒﻮد رﻓﺘﮕﺎن ﭘﺮ ﻋﺰّت از آن ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﺰ ﻧﻈﺮﻫﺎ ،ﺳﺨﺖ ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻫﺮ ﻧﺒﻮغ در ﻋﺼﺮِ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺻﺪ ﺷﮑﺴﺖ ﭘﺮﺟـــﻼل،
اﻓﺴﺎﻧﻪﻫـــﺎىِ
دوردﺳﺖ
داﻧﻪ ﭼﻮن اﻧﺪر زﻣﯿﻦ ﭘﻨﻬﺎن ﺷﻮد ﺳﺮِ
او
ﺳﺮﺳﺒﺰىِ
107
ﺑﺴﺘﺎن
ﺷﻮد
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ ﻧﻬﺎﻧﮑﺎرى ﮐﻪ ﺑﺤﺜﻰ دﻟﮑﺶ اﺳﺖ در ﻗﯿﺎسِ ﻋﺎرف و زاﻫﺪ ﺧﻮش اﺳﺖ زاﻫﺪان
ﻋﺎرﻓﺎن
را
ﺟﺎﻣﻪى
دﻟﺒﺴﺘﻪى
ﺗﻘﻮا
ﺗﻘﻮاىِ
ﻧﺸﺎن ﺟﺎن
زاﻫﺪان ﺳﺮﺑﺎرِ دوشِ ﻣﺎر و ﻣﻮر ﻋﺎرﻓﺎن از ﺑﺎرِ دوشِ ﺧﻮد ،ﺑﻪ دور
زاﻫــــﺪان،
ﺑﯿــﺮونﮔﺮاىِ
ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪ
زاﻫــــﺪان،
ﻇﺎﻫﺮﻧﻤــــﺎىِ
ﺗُﻨــــﺪﺧﻮ
ﮐُﺶِ
آﺷﻔﺘﻪرو
ﻋﺎرﻓﺎن،
ﻋﺎرﻓﺎن زاﻫﺪان،
آﺗﺶدرونِ
ﻇﺎﻫــــﺮ از
ﺷﻮقِ
ﺟﻨّﺖ
ﺧﻮدﺳﭙﻨﺪ
ﺑﻰﻗﺮار
ﻋﺎرﻓﺎن ﺑﺎ ﺑﻮىِ ﺟﺎن ،داﯾﻢ ﺑﻬﺎر زاﻫﺪان ،در ﻫﺮ ﺳﺤﺮ ﺑﺮ ﺳﺠﺪه ﺳﺮ ﻋﺎرﻓﺎن در ﺗﯿﺮه ﺷﺐﻫﺎ ،ﺧﻮد ﺳﺤﺮ
108
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﭘﻨﻬﺎﻧﮑﺎري در ﻓﻄﺮت
زاﻫﺪان،
از
ﻟﺮزﻧﺪه
ﻋﺎرﻓﺎن،
دل
زﻧﺪه
زاﻫﺪان،
ﺑﺮ
ﻫﺮ
ﺗﺮسِ ﺑﺎ
ﺟﺰا
اﺻﻞِ
ﺳﺮاﺑﻰ
ﺑﻘﺎ
ﻣﺎرﭘﯿﭻ
ﻋﺎرﻓﺎن را ﭼﺸﻤﻪى ﺧﻮرﺷﯿﺪ ،ﻫﯿﭻ زاﻫــــﺪان ﻋﺎرﻓﺎن
را
زاﻫــــﺪان
را
زﺣﻤﺖ
را
ﺣﺮﻣﺘﻰ
ﻋﺰّت
ﺑﻰﺣﺎﺻﻠﻰ
روﺷــــﻨﺪﻟﻰ ﮔﺮ
ﺑﺮﻣﻼ
ﻋﺎرﻓﺎن را ﺷــــﻮﮐﺖ اﻧﺪر ﭘﺮدهﻫﺎ
زﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﭘﻨﻬﺎن و ﭘﯿﺪا ،ﺣﮑﻤﺘﻰﺳﺖ ﻋﺰّت ﺗﺎ ﻓﺴﻖِ
ﭘﻨﻬﺎﻧﮕــــﺮى
را
ﻋﻠّﺘﻰﺳﺖ
روزهدار
و
روزهﺧﻮار
ﺑﺪاﻧﺪ ﭘﻨﻬﺎن
ﺑِﻪ
ز
زﻫﺪ
آﺷﮑﺎر
ﮔﻔﺖ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ ﻫﺮ آن ﮐﻮ ﺳﺮ ﻧﻬﻔﺖ زود ﮔﺮدد ﺑﺎ ﻣﺮاد ﺧﻮﯾﺶ ﺟﻔﺖ
109
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺟﻨﮕﻞ و درﯾﺎ و دﺷﺖ و رود و ﮐﻮه زﯾﻦ
اﺳﺮارِ
ﻫﻤﻪ
ﭘﻨﻬﺎن،
ﭘﺮﺷﮑﻮه
ﺑﺲ ﻋﺰﯾﺰ اﺳﺖ آن ﭼﻪ دﯾﺮ آﯾﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ارث را آﺗﺶ زﻧَﺪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺴﺖ
ﻫﺮﭼﻪ ﻟﺬّت دم ﺑﻪ دم در دﺳﺘﺮَس زﻧﺪﮔﻰ
ﺑﺎﯾﺪ
ﺗﺎرﯾﮏﺗﺮ
اﮐﻨﻮن
اﯾﻦ
از
ﻫﺮ
ﺟﻮاﻧﺎن،
ﻗﻔﺲ
زودﭘﯿﺮ
زودﺧﻮاه و زود ﮐﺎم و زودﺳﯿﺮ
ﻧﺴﻞِ ﭘﺮ ﺗﺸﻮﯾﺶ و ﺧﻮنﮔﺮمِ ﺟﻮان در
ﺑﻰآرزوﯾﻰ،
ﭼﻨﯿﻦ
اﯾﻦ
زﻣﺎن
ﺑﻰﻫﺪف ﻫﺮ دم ﮐﻪ ﺑﻰﺗﺎب اوﻓﺘـﺪ در
ﭘﻰِ
ﺗﺨـــﺪﯾﺮِ
اﻋﺼﺎب
اوﻓﺘـﺪ
ﮔﻮشﻫﺎ ﻫﺮ دم ﺑﻪ زﻧﮓ دﯾﮕﺮى ﻧﺸﺌﻪﻫﺎ
ﻫﺮ
ﻟﺤﻈﻪ
110
رﻧﮓ
دﯾﮕﺮى
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﭘﻨﻬﺎﻧﮑﺎري در ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ ﻣﺨﺪرﻫﺎ ﺑﻪ ﺟـــﺎىِ ﻋﺸﻖﻫﺎﺳﺖ داروىِ
ﮐﺠــــﺎﺳﺖ
ﺑﻰاﻧﺘـــﻈﺎرىﻫﺎ
ﺑﺎ ﻫﻮسﻫﺎ ،ﺟﻤﻠﻪ دلﻫﺎ ﺷﺪ ﻫﻼك زﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻋﺮﯾﺎنﮔﺮى ،ﮐﻮ ﻋﺸﻖِ ﭘﺎك
ﻋﺎﺷﻘﻰ
ﮐﺰ
ﮐﻮ،
ﺗﻼشِ
ﺳﯿﻨﻪﺳﻮز
ﮐﻮﯾﺮِ
ﻧﺎرﮔﻮن
ﺧﻮد ﺷﻮد در ﻗﻠﺐِ ﺷﺐ ،ﺧﻮرﺷﯿﺪ روز ﺣﺎﺟﺮى
ﮐﻮ،
ﮐﺰ
زﻣﺰَﻣﻰ دﯾﮕﺮ ز ﺧﺎك آرد ﺑﺮون
اﺣﻤﺪى ﮐﻮ ،ﮐﺰ ﺣﺠﺎزِ ﭼﻮن ﺗﻨﻮر ﻏﺎرِ
ﺣﺮّا
را
ﮐُﻨﺪ
درﯾﺎىِ
ﻧﻮر
اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﺎﺑﺶ در اﯾﻦ ﮔﺮدوﻧﻪ ﺧﺎك ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ ،ﻓﺮزﻧﺪﻫﺎىِ ﻋﺸﻖِ ﭘﺎك اي ﻣﺴﯿﺢِ ﺧﻮش ﻧَﻔَﺲ ،ﭼﻮﻧﻰ ز رﻧﺞ ﮐﻪ ﻧﺒﻮد اﻧﺪر ﺟﻬﺎن ،ﺑﻰرﻧﺞ ﮔﻨﺞ
111
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻧﺎﻟﻪ ﮐُﻦ اى ﻧﺎىِ ﻓﻄﺮت در ﺗَﻨَﻢ ﺗﺎ
ﻟﺤﻈﻪﻫﺎ
ﺳﮑﻮت
ﺑِﺸﮑﻨﻢ
را
ﺑِﺸﮑﻨﻢ اﯾﻦ ﺑﻨﺪ و اﯾﻦ زﻧﺠﯿﺮ را ﺑﺮآرم
ﺗﺎ
ﺷﺒﮕﯿﺮ
ﻧﺎﻟﻪى
را
در ﻣﻦ اى ﻓﻄﺮت ،ﺳﺨﻦ آﻏﺎز ﮐُﻦ
روزنِ
را
اﻧﺪﯾﺸﻪام
ﮐُﻦ
ﺑﺎز
ﻫﺮ ﭼﻪ ذراﺗﻨﺪ در ﺟﻮش و ﺧُﺮوش
ﮐُﻨﺞِ ﻋﺰﻟﺖ ،ﻣﻦ ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻤﻮش ﯾﮏ ﻧَﻔَﺲ ﺧﻮاﻫﻢ ﮐﻪ ﺧﻮدﺷﻮﯾﻰ ﮐُﻨﻢ ﭼﻬﺮه از ﻫﺮ ﺳﻮ ﺑﻪ ﺑﻰﺳﻮﯾﻰ ﮐُﻨﻢ ﺑﮕﺬرم از اﯾﻦ ﺣﯿﺎت و آن ﻣﻤﺎت ﭘﺮ
ﮐَﺸَﻢ
ﻟﺤﻈﻪاى، ﺗﺎ
ﺑﺠﻮﺷﺪ
در زﯾﻦ در
ﻣﺎوراء ﻧﻘﺶﻫﺎ ﻣﻦ
112
ﮐﺎﯾﻨﺎت ﯾﺎﺑﻢ
ﻣﻔَﺮ
آﺷﻮبِ
ﻧﻈﺮ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﭘﻨﻬﺎﻧﮑﺎري در ﻓﻄﺮت
در ﻣﻦِ ﻣﻦ ،ﺟﻠﻮه ده اﯾﻦ اﺣﺘﺮاق اى
اﺷﺘﯿﺎق،
اﺷﺘﯿﺎق،
اى
اﺷﺘﯿﺎق
در ﮐﻼﻣﻢ اوىِ او را ﮐُﻦ ﻋﯿﺎن
اى زﺑﺎن ،اﻟﮑﻦ ﭼﺮاﯾﻰ در ﺑﯿﺎن ﯾﮏ زﻣﺎن در ﻣﻦ رﻗﻢ زن ،ﺑﻮد را ﻋﻮد ﺟﺎﻧﻢ ﺑﺎش و ﺑﺮﮐَﺶ دود را ﺗﺎ روم ﻣﻦ ﺳﻮىِ ﺧﻠﻮت در ﻧﻤﺎز
ﭘﺮﺳﻢ اﯾﻦ اﺣﻮال ،از داﻧﺎىِ راز ﮔﺮ
ﺑِﮑﺎوى
رﯾﺸﻪﻫﺎىِ
ﻓﻄﺮت
ﺟﻮﻫﺮِ
ﻫﺮ
ذرات
ذات
را را
ذات ﺧﺎك و ذات آب و ذات ﺑﺎد ذات ﻫﺮ ﻧﻘﺸﻰ ﮐﻪ رﻧﮕﯿﻦ اوﻓﺘﺎد ذات ﻫﺮ زﯾﺒﺎ ﮐﻪ ﻧﺎزﯾﺒﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ذات ﻫﺮ رﻧﮕﻰ ﮐﻪ در ﮔُﻞﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ
113
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ذات ﻫﺮ دودى ﮐﻪ ﺧﯿﺰد زآﺗﺸﻰ ذات ﻫﺮ آﺗﺶ ز ﺑﺮقِ ﺳﺮﮐَﺸﻰ ﺟﻤﻠﮕﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﻫﺴﺘﻰ ﺳﻬﯿﻢ ﺟﻤﻠﻪ در ﺗﺒﺪﯾﻞِ ﺣﺎﻟَﻨﺪ از ﻗﺪﯾﻢ ذات ﻫﺮ ﻣﻮﺟﻮد را ﻧﻮﻋﻰ ﺷﻌﻮر
از ﺷﻌﻮر اﺳﺖ اﯾﻦ ﮐﻪ ﯾﮏ ﯾﮏ ﺟﺬبِ ﻧﻮر ﺟﺰ ﺷﻌﻮر ،از ﭼﯿﺴﺖ داﯾﻢ ﺳﺮ ﺑﻪ راه آﺑﮑَﺶ،
در
ﻣﻮىِ
رگﻫﺎىِ
ﮔﯿﺎه
ﻫﺮ وﺟﻮدى را ﺷﻌﻮرِ دﯾﮕﺮيﺳﺖ در
دل
ذرات،
ﻧﻮرِ
دﯾﮕﺮيﺳﺖ
ﻣﻦ ﭼﻮ ﺧﻮرﺷﯿﺪم درونِ ﻧﻮر ،ﻏﺮق ﻣﻰ ،ﻧﺪاﻧﻢ ﺧﻮﯾﺶ ﮐﺮد از ﻧﻮر ﻓﺮق
114
ﻧﻮر در ﻓﻄﺮت
ﺳﻤﺒﻞِ ﻓﻄﺮت دﮔﺮ ﺟﺎ ،ﻧﻮر ﮔﺸﺖ
دﯾﺪهﻫﺎ
ﺑﺮ
ﻧﻮرﻫﺎ
ﻣﺴﺤﻮر
ﮔﺸﺖ
آن ﯾﮑﻰ ﺗﻌﻈﯿﻢ ﺑﺮ ﺧﻮرﺷﯿﺪ داﺷﺖ
ﺗﺎ ﺑﺪآﻧﺠﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﭼﺸﻤﺶ دﯾﺪ داﺷﺖ وآن دﮔﺮ آﺗﺶﭘﺮﺳﺖ ﻣﺴﺖ ﺑﻮد ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻮدش ،ﺟﻤﻠﻪ از اﯾﻦ دﺳﺖ ﺑﻮد در ﮐﻠﯿﺴﺎ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ دﯾﺮ ﻫﺮ ﮐﻪ را ﺑﯿﻨﻰ ﺑﻪ وﻗﺖ ﮔَﺸﺖ و ﺳﯿﺮ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺷﻤﻊ را در ﻧﺬر ،روﺷﻦ ﻣﻰﮐُﻨﺪ ﻧﯿﺖ
ﺧﻮد
را
ﻣﻌﯿﻦ
ﻣﻰﮐُﻨﺪ
رﯾﺸﻪى اﯾﻦ ﻓﮑﺮﻫﺎ ﺑﺮ ﮔﻮ ﮐُﺠﺎﺳﺖ؟
اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ،ﯾﮏدﺳﺖ ﻓﮑﺮىﻫﺎ ﭼﺮاﺳﺖ؟ ﺑﺎز از اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻮ روﮔﺮدان ﺷَﻮى زﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﺮ اﺻﻞﻫﺎ ﺣﯿﺮان ﺷَﻮى
آن ﮐﻪ ﮐَﺸﻔَﺶ ﻋﺎﻟَﻤﻰ ﺣﯿﺮان ﮐُﻨﺪ
در
ﮐﻠﯿﺴﺎ،
ﺧﻮد
ﻧﻈﺮﻗﺮﺑﺎن
ﮐُﻨﺪ
ﻣﻰﮐَﺸَﺪ ﺑﺮ ﺳﯿﻨﻪ ﺷﮑﻠﻰ از ﺻﻠﯿﺐ ﺷﻤﻊ را روﺷﻦ ﮐُﻨﺪ ﻧﺰد ﻃﺒﯿﺐ ﺗﺎ ﮐﻪ درد روحِ او درﻣﺎن ﺷﻮد آن ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ دروﻧﺶ ،آن ﺷﻮد در ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺎﻟﻰ ،ﺗﻮ اى ﻋﻠﻢِ ﻏﯿﻮر ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰداﻧﻰ ﺑﮕﻮ از ﻋﺸﻖ و ﻧﻮر
116
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻧﻮر در ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ
ﮔﺮ
ﺗﻮاﻧﻰ
ﻧﻮرِ
دﯾﮕﺮ
ﻋﻘﺎﯾﺪ
ﺟﺎىِ
را
اﯾﻨﺎن
ﺑﺴﻮز ﺑﺮﻓُﺮوز
ﺷﺐ ﭼﺮاﻏﺖ را ،ﻓﺘﯿﻠﻰ ﻧﻮ ﺑﺘﺎب ﭘﺎك دان زﯾﻨﻬﺎ ﭼﺮاغِ آﻓﺘﺎب ﻗﻌﺮِ
اﻗﯿﺎﻧﻮس
ﻧﻮر
در
ﻫﺮ
ﭘﯿﻤﺒﺮ
اﺑﺘﺪا
رو
اﮔﺮ
رگﻫﺎىِ ﮐﺰ
ﺳﻮىِ
دلِ
ﺷﻤﻌﻰ ﻇﻠﻤﺖ ﻓﻄﺮت
ﺻﺤﺮاﻫﺎ
رود ﻣﻰدود ﺑﺰاد
ﻧﻬﺎد
ﺗﺎ ز ﻧﻮ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻓﻄﺮت ﮐُﻨﺪ
ﺧﻮﯾﺶ را ﻓﺮزﻧﺪ اﯾﻦ ﻋﺘﺮت ﮐُﻨﺪ ﭼﻮن ﺑﻪ اوجِ ﻗُﻠّﻪى ﻓﻄﺮت رﺳﯿﺪ ﺻﺎف و ﺻﻮﻓﻰ در ﻃﺒﯿﻌﺖ آرﻣﯿﺪ ﻫﺮﭼﻪ را ﺟﺰ ﻓﻄﺮت از ﺧﻮد دور ﮐﺮد ﺟﺴﻢ و ﺟﺎن را ﭘﺎى ﺗﺎ ﺳﺮ ،ﻧﻮر ﮐﺮد
117
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﮐﺎﻫﻰ آﻧﮕﻪ ﮔَﺸﺖ ﮐﻮﻫﻰ ﻣﺸﺘﻌﻞ ﺗﺎ
ﺷﻮد
ﺑﺎ
ﻧﻮرِ
ﻓﻄﺮت
ﻣﺘﺼﻞ
آن ﻧﻪ اﺑﺮاﻫﯿﻢ ،ﮐﺰ آﺗﺶ ﮔُﺬﺷﺖ
ﻫﯿﭻ ﻧﻮر از ﻧﻮرِ دﯾﮕﺮ ﺑﺮﻧﮕَﺸﺖ آن ﻧﻪ ﻣﻮﺳﺎ ﺗﺎ ﻧﻤﺎﯾﺪ رو ﺑﻪ ﻃﻮر
ﺟﺎ دﻫﺪ در ذات ﺧﻮد ،ﻫﺮ ﻧﻮرِ ﻧﻮر آن ﻧﻪ ﻋﯿﺴﺎ ﺑﺮ ﺻﻠﯿﺒﻰ ﺳﺮ ﺑﺰﯾﺮ
ﻫﯿﭻ
ﻧﻮرى
را
ﻧﻤﻰﺑﯿـــﻨﻰ
اﺳﯿﺮ
آن ﻧﻪ اﺣﻤﺪ ﮐﺂنﭼﻨﺎن در ﮔُﻔﺖوﮔﻮ ﺧﻮد ﺑﮕﻮﯾﺪ ﺳﯿﻨﻪام ﭘﺮ ﻧﻮر از او ﻧﺎم اﺣﻤﺪ ،ﭼﻮن ﺣﺼﺎرى ﺷﺪ ﺣﺼﯿﻦ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ ذات آن روحاﻻﻣﯿﻦ اوى
اﺣﻤﺪ،
ﻧﺰد
اُﻣﺖ
ﮔﺮ
ﻧﺒﻮدى
ﻓﻄﺮﺗﺶ
ﭼﻮن
اﻣﺎﻧﺖ
ﺳﻨّﺘﺶ
118
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻧﻮر در ﻓﻄﺮت
از ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻄﺮت ،ﻋﻠﻰ آﻣﺪ وﺟﻮد اﯾﻦ ﻋﻠﻰ ﺑﺮﮔﻮ ﺗﻮ اى ﻓﻄﺮت ﮐﻪ ﺑﻮد؟ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ اوجِ اﺻﺎﻟﺖ در ﮐُﺠﺎﺳﺖ
ﺑﻮد و ﻧﺎﺑﻮدى در آﻏﻮش ﺧُﺪاﺳﺖ زادﻧﺶ در ﮐﻌﺒﻪ ،ﺧﻮد زادن ﺑﺒﯿﻦ رﻓﺘﻨﺶ در ﺳﺠﺪه ،ﺟﺎن دادن ﺑﺒﯿﻦ ﭼﻮن ﮐﻪ از ﻓﻄﺮت ﺑﺰاد آن ﺑﻮاﻟﻌﺠﺐ
ﻏﺮﻗﻪ در ﻓﻄﺮت ﺷﺪ آن ﻋﺎﻟﻰﻧَﺴﺐ ﭼﻮن ﻋﻠﻰ در ﻣﺘﻦِ ﻓﻄﺮت ،ﺟﺎ ﮔﺮﻓﺖ ﻧﺴﻞِ آن
اﻧﺴﺎن ﯾﮑﻰ
رﺗﺒﻪى ﮔُﻔﺘﺎ،
اﻋﻼ ﻋﻠﻰ
ﮔﺮﻓﺖ
ذات
ﺑﻘﺎ
وآن دﮔﺮ ﮔُﻔﺘﺎ ،ﻋﻠﻰ ﻧﻮرِ ﺧُﺪا
ﺟﺰ ﻋﻠﻰ اﻧﺴﺎنِ دﯾﮕﺮ را ﺑﮕﻮي ﻧﺎم او در ﻫﺮ زﻣﺎن ﭘﺮ ﻫﺎى و ﻫﻮى
119
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺧﻠﻖ اﮔﺮ ﺣﻖ را ﻧﺒﯿﻨﺪ ﺑﺎ ﻋﻠﻰ زﯾﺮِ
ﺑﺎرى
ﻫﺮ
ﯾﺎﻋﻠﻰ
ﻧﮕﻮﯾﺪ
در ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ ﻧﺪاىِ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ
اﯾﻦ ﮐَﺸﺶ ،از ﺟﺬﺑﻪﻫﺎىِ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ اى ﺑﺸﺮ ،ﺑﺸﻨﺎس ﺣﺪ ﺧﻮﯾﺶ را
ﻓﻄﺮت اﯾﻦ
ﻧﻮرى
ﭘﺎك
ﭘﯿﻤﺒﺮﻫﺎ از
ﻋﻠﻰ،
ﯾﻌﻨﻰ
ﺧُﺪا
ﻫﻤﻪ
ﻣﺄﻣﻮرِ
ﺣﻖ
ﺳﺮﭼﺸﻤﻪﻫﺎىِ
ﻧﻮرِ
ﺣﻖ
ﺧﻮد ﻋﻠﻰ زاﺻﺤﺎبِ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ ،وﻟﻰ ﭘﺎ
ﻧﻬﺪ
ﺑﺮ
دوشِ
ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ
ﻋﻠﻰ
در ﻋﺮوجِ ﻫﯿﺄت و ﻣﻌﺮاجِ روح
ﮔُﻔﺖ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ ﮐﻪ دﯾﺪم ﺑﺮ وﺿﻮح دﺳﺖ آﻣﺪ
و
ﺳﻨﮕﯿﻨﻰ از
ﺑﻪ
دﺳﺖ
120
روىِ ﺷﺪ
ﺷﺎﻧﻪام
ﭘﯿﻤﺎﻧﻪام
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻧﻮر در ﻓﻄﺮت
ﻣﺎﺟﺮاىِ
آﻣﺪ
ﮐﻌﺒﻪ
ﯾﺎد
ﻣﻦ
ﭼﻮن ﻋﻠﻰ ﺷﺪ روىِ دوﺷﻢ ﺑﺖﺷﮑﻦ دﯾﺪم آن ﺳﺎﻋﺖ ﮐﻪ رﻓﺘﻢ ﺑﺮ ﺳﺠﻮد اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﭘﺎىِ ﻋﻠﻰ در ﮐﻌﺒﻪ ﺑﻮد اى ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ اﻋﺘﻘﺎد و ﻣﺬﻫﺒﻰ
وى ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻓﮑﺮ و ذﮐﺮ و ﻣﺸﺮﺑﻰ ﺟﻠﻮهى ﻓﻄﺮت ﮔﺮ اﯾﻦ اﺣﻮال ﻧﯿﺴﺖ اﯾﻦ دو ﻫﻨﮕﺎم و ﯾﮑﻰ ﺣﺎﻟﺖ ز ﭼﯿﺴﺖ؟ ﻧﺎرﯾﺎن ﻣﺮ ﻧﺎرﯾﺎن را ﺟﺎذﺑﻨﺪ ﻧﻮرﯾﺎن ﻣﺮ ﻧﻮرﯾﺎن را ﻃﺎﻟﺒﻨﺪ وام ﺑِﮕﺮﻓﺘﻢ ﻣﻦ از ﻣﻮﻻىِ روم ﭼﻨﺪ ﺧﻂ در ﺑﺤﺚ ﻓﻄﺮت ﺑﺎ ﻋﻠﻮم آن ﻋﻠﻮﻣﻰ ﮐﻮ ﺑﺰآﯾﺪ ﻫﺮﭼﻪ ﺷﺮ در
ره
ﭘﻨﺪارِ
121
اﺧﻼف
ﺑﺸﺮ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
آن ﻋﻠﻮﻣﻰ ﮐﺰ ﺧﺒﺎﺋﺚ ﻫﺮ دﻣﻰ ﻧﺨﻮت
ﺑﻪ
اﻓﺰاﯾﺪ
آدﻣﻰ
رأىِ
آن ﻋﻠﻮﻣﻰ را ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺿﺪ ﻋﻠﻢ
ﻧﺴﻞِ
را
اﻧﺴﺎن
ز
ﮔُﺮﯾﺰاﻧَﺪ
ﺣﻠﻢ
آن ﻋﻠﻮمِ ﺗﻨﺪ ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎ ﺷﺘﺎب
آن
ﻋﻠﻮمِ
وام
ﺑِﮕﺮﻓﺘﻢ
ﻣﻮج
ﺑﺮ
ﻣﻮج،
از
ز
اﺻﺎﻟﺖﻫﺎ
ﻧﻘﺎب
ﺑﺤﺮِ
ﻣﺜﻨﻮى
ﻣﻌﻨﻮى
ﺑﻰﮐﺮانِ
ﺗﺎ ﮐﻪ ﻣﺤﮑﻢﺗﺮ ﺷﻮد ﮔُﻔﺘﺎرِ ﻣﻦ ﺗﺎ
ﮐُﻨﺪ
ﺗﺜﺒﯿﺖ،
ﭘﻨﺪارِ
اﯾﻦ
ﻣﻦ
ﻣﻦ ﮐﯿﻢ ،ﺷﺎﮔﺮد ﮐﻮرى در ﮐﻼس
ﻟﯿﮏ، او
ﺑﺮ
رﻫﻢ
اﺳﺘﺎد
ﺑﮕﺸﻮد،
ﭘﯿﺸﯿﻦ
ﺣﻖﺷﻨﺎس
در
اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎ
ﺗﺎ زدم ﺑﺮ ﻫﺮﭼﻪ ﺻﻮرت ،ﺗﯿﺸﻪﻫﺎ
122
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻧﻮر در ﻓﻄﺮت
ﺑِﮕﺮﻓﺘﻢ
وام
آن
از
ﺑﯿـــﺪارﻓﮑﺮ
ﺗﺎ ﻋﺒﺚ ﺑﺎ ﻓﮑﺮِ ﺧﻮد ﻧﺎﯾﻢ ﺑﻪ ذﮐﺮ ﺑﮕﺮﻓﺘﻢ
وام
ﻧﻰ
ز
وز
ﻧﯿﺴﺘﺎن
آزاد
ﮐﺮد
ﺑﺎ
ﻣﺪد
ﻣﻌﻨﻰ ﻧﻰ ﻧﻮ ز ﻣﻦ ﺷﺪ اﯾﻦ زﻣﺎن ﻓﻄﺮت
داﺳﺘﺎنِ
وام
ﻧﻰ
ز
ﻧﻰ،
ﻧﻰ،
ﺑِﮕﺮﻓﺘﻢ،
ﻣﻮﻻﻧﺎ
ﻓﻄﺮﺗﻢ
ارﺷﺎد
ﻣﺮا
وﻟﯿﮑﻦ
و
از
ﻣﻮﻻ
ﮐﺮد
ﻣﺪد
ﺑﺎﻧﮓ ﻓﻄﺮت ،ﺑﺎﻧﮓ ﻧﺎى و ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺎد ﻫﺮ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﻄﺮت ﻧﺪاﻧﺪ ،ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺎد آﻓﺖ اﯾﻦ در ﻫﻮا و ﺷﻬﻮت اﺳﺖ ورﻧﻪ اﯾﻨﺠﺎ ﺷﺮﺑﺖ اﻧﺪر ﺷﺮﺑﺖ اﺳﺖ ﻓﮑﺮِ ﻣﻦ زﯾﻦ ﻣﺜﻨﻮى ﻋﺰّت ﮔﺮﻓﺖ ﻓﻄﺮت ﻣﻦ ،ﻣﺎﯾﻪ از ﻓﻄﺮت ﮔﺮﻓﺖ
123
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻣﻦ
ﻧﻤﻰﮔﻮﯾﻢ
ﮔﻮﻫﺮ
ﮐﻪ
ﺳﻔﺘﻪام
ﻫﺮﭼﻪ را ﺑﺮ اﺻﻞ دﯾﺪم ﮔُﻔﺘﻪام آن ﭼﻪ آوردم در اﯾﻨﺠﺎ ،ﺷﻌﺮ ﻧﯿﺴﺖ
اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻓﻮقِ ﺷﻌﺮ و ﺷﺎﻋﺮيﺳﺖ از دلِ ﻓﻄﺮت ﺑﺠﻮﺷﯿﺪ ،اﺻﻞِ ﻣﻦ اﺻﻞِ
آﻣﺪ
ﻣﻦ
ﺧﺮﯾﺪارِ
ﺳﺨﻦ
ﭼﻮن ﭘﻠﻰ در ﺑﺤﺚ ﻣﻮﻻ ﯾﺎﻓﺘﻢ
ﮐُﻬﻨﻪ
و
ﻧﻮ
را
ﺑﻪ
ﻫﻢ
ﺑﺮﺗﺎﻓﺘﻢ
او ز ﻧﺎىِ ﻧﻰ ﺳﺨﻦ آﻏﺎز ﮐﺮد ﻓﻄﺮت ﻣﻦ ،ﺧﻮد زﺑﺎﻧﻢ ﺑﺎز ﮐﺮد ﺑﺤﺚ ﻓﻄﺮت آﻣﺪ ،اى ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺎﯾﺴﺖ
ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﻰ ﺣﺮف ﻧﻮ در ﺷﻌﺮ ﭼﯿﺴﺖ زﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ اﺻﻞِ ﺧﻮد را ﺑﺎز ﺟﻮى وز اﺻﺎﻟﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﺑﮕﻮى
124
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻧﻮر در ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ ﻧﻪ از آن ﻧﺎﻟﻪﻫﺎىِ ﺑﻰﻏﻤﻰﺳﺖ ﺣﺮف
ﻣﻦ
ﺑﺎ
آدﻣﻰﺳﺖ
اﺟﺘﻤﺎعِ
روىِ دوشِ ﻣﻦ رداىِ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ
اﯾﻦ ﻧﻪ ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻢ ،ﺻﺪاىِ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ ﮔُﻨﺒﺪ ﻣﻐﺰم ﭘﺮ از آواىِ اوﺳﺖ
ﻗﺼــــﻪﭘﺮدازِ
وﺟﻮدم،
ﻧﺎىِ
اوﺳﺖ
از ﮐﻪ ﺑﮕﺮﯾﺰﯾﻢ ،از ﺧﻮد ،اﯾﻦ ﻣﺤﺎل
از ﮐﻪ ﺑﺮﺗﺎﺑﯿﻢ ،از ﺣﻖ ،اﯾﻦ وﺑﺎل
125
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
126
ﺧﻠﻘﺖ در ﻓﻄﺮت
ﺑﻮد ﻓﻄﺮت ،ﺳﺨﺖ ﮔﺮمِ ﺑﺤﺚ ﻧﻮر
ﭘﺮﺳﺸﻰ
ﮐﺮد
از
ﺣﺮﯾﻒ
ﻧﺎﺻﺒﻮر
ﭘﺎﺳﺨﺖ اى ﻋﻠﻢِ ﺑﻨﯿﺎنﮐﺎو ﭼﯿﺴﺖ؟ روى ﺑﺮﮔﺮدان؛ ﺗﻮ را ﭘﺎﺳﺦ ﮐﻪ ﻧﯿﺴﺖ!
ﺗﺎ ﮐُﻨﻮن زﯾﻦ ﻗﺼﻪﻫﺎ ﺣﯿﺮان ﺗﻮﯾﻰ زﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﺠﻬﻮل ،روﮔﺮدان ﺗﻮﯾﻰ آن ﭼﻪ ﮐﺮدى ،ﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮﻫﺎﺳﺖ ﺟﻤﻊ ﯾﺎ ﺗﻔﺮﯾﻖِ اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮﻫﺎﺳﺖ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻧﻮرﻫﺎ
ﻫﺴﺘﻨﺪ
و
ﻧﻮراﻓﮑﻦ
ﺗﻮﯾﻰ
ﻣﺎﻫﯿﺎن
ﺟﻤﻌﻨﺪ
و
ﺗﻮراﻓﮑﻦ
ﺗﻮﯾﻰ
راﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻰ ،ﺗﻮر و ﻣﺎﻫﻰ از ﺗﻮ ﻧﯿﺴﺖ
آن ﺳﭙﯿﺪى ،وﯾﻦ ﺳﯿﺎﻫﻰ از ﺗﻮ ﻧﯿﺴﺖ ﺗﻮ ﺧﻮد از ﻣﻐﺰِ ﺑﺸﺮ ﮔﺸﺘﻰ ﭘﺪﯾﺪ ﮔﻮ ﭼﻪ ﮐﺲ ﻣﻐﺰِ ﺑﺸﺮ را آﻓﺮﯾﺪ
اﯾﻦ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﻰ ﺣﺎﮐﻤﻰ ﺑﺮ ﮐﺎﺋﻨﺎت ﻓﺎش ﮐُﻦ اﺳﺮارِ اﯾﻦ ﻣﺮگ و ﺣﯿﺎت
ﭼﯿﺴﺖ ﺑﺮﮔﻮ ﺗﺎر و ﭘﻮد آدﻣﻰ وﯾﻦ
رازِ
ﻫﻤﻪ
وﺟﻮد
آدﻣﻰ
اﯾﻦ ﻫﻤﻪ دژ ﭼﯿﺴﺖ در ﺳﻠﻮلِ ﺗﻦ ﺳﺪ
راه
ﻫﺮ
ﻋﻔﻮﻧﺖ
در
ﺑﺪن؟
اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﯾﯿﻨﻪ رگﻫﺎ از ﮐﺠﺎﺳﺖ ﮐﺎﯾﻦﭼﻨﯿﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪﺷﺎن ﺑﺎ ﻣﻐﺰﻫـــﺎﺳﺖ؟
128
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺧﻠﻘﺖ در ﻓﻄﺮت
ﻧﻈﻢِ ﻓﺮﻣﺎن ﭼﯿﺴﺖ در اﻓﮑﺎرِ ﻣﻐﺰ وﯾﻦ ﻫﻤﻪ اﺑﺰار در ﻫﺮ ﺗﺎرِ ﻣﻐﺰ؟ ﺳﯿﻢِ اﺧﺒﺎرِ ﺑﺪن در دﺳﺖ ﮐﯿﺴﺖ ﮐﻮ ﭼﻮ ﺑﺮق آﮔﻪ ﺷﻮد از ﻫﺴﺖ و ﻧﯿﺴﺖ؟
روزنِ ﭼﺸﻢ اﯾﻦ ﻗَﺪر ﮐﻮﭼﮏ ﭼﺮا دﻧﯿﺎﯾﻰ
وآﻧﮕﻬﻰ
اﻧﺪر
ﭼﺸﻢﻫﺎ؟
ﺣﯿﺮتاﻓﺰا ﻧﻈﻢِ ﮐﺎرِ ﻗﻠﺐ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﺮدشِ ﺧﻮن در ﺷﯿﺎرِ ﻗﻠﺐ ﭼﯿﺴﺖ؟
ﺧﻮن ﮐﻪ اول ﻣﺎﯾﻪى ﺗﺸﮑﯿﻞِ ﻣﺎﺳﺖ اﺧﺘﻼﻟﺶ ﺑﯿﻦ ﮐﻪ ﻋﺰراﺋﯿﻞِ ﻣﺎﺳﺖ! ﻫﺮ ﭼﻘﺪر اى ﻋﻠﻢ ،اﯾﻨﺠﺎ ﺗﺎﺧﺘﻰ
ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﯾﮏ راز را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻰ! ﺗﻮ
ﻫﯿﭻ
زﺟﻤﻊ ﺑﺮ
ﺑﻮدﻫﺎ،
اﯾﻦ
129
ﺧﻮش
ﺑﻮدﻫﺎ
ﺑﻮدهاى
ﻧَﻔﺰودهاى
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺧﺎك ﺷﺪ ﺻﻮرت ،وﻟﻰ ﻣﻌﻨﻰ ﻧﺸﺪ ﻫﺮﮐﻪ ﮔﻮﯾﺪ ﺷﺪ ،ﺗﻮ ﮔﻮﯾﺶ ﻧﻰ ،ﻧﺸﺪ اﯾﻦ
اﻣﻮاجِ
ﻫﻤﻪ
اﻓﮑﺎرِ
ﺑﺸﺮ
ﮐﺎﯾﻦﭼﻨﯿﻦ از ﻫﺮ ﻃﺮف ﺑﮕﺸﻮده ﭘﺮ ﺗﺎ رﺳﺪ ﺑﺮ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﺠﻬﻮلِ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮگ ﺳﺒﺰش ﻣﺎﻧﺪه در ﮐَﺸﮑﻮلِ ﺧﻮﯾﺶ
ﻫﺮ ﮐﺴﻰ ﺑﺎ ﯾﮏ زﺑﺎن ،ﻫﻮ ﻫﻮ ﮐُﻨﺪ ﺧﻮد
رﻫﺎ
در
ﺑﻰﮐﺮانِ
او
ﮐُﻨﺪ
اى ﺑﻪ ﻧﺨﻮت ﮔُﻔﺘﻪ ﻣﻦ ،اﯾﻦ او ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ ﭘﺎﺳﺨﻰ دارى اﮔﺮ ،ﺑﺮﮔﻮ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﻗَﺪر ﻣﻦ ﻣﻦ ﻣﮑُﻦ در ﭘﯿﺶِ ﻣﻦ
ﺟﺎىِ ﺳﻨّﺖ ﺑﺸﮑﻨﻰ ،ﺧﻮد را ﺷﮑﻦ راه
ﺗﺎ
ده،
رﻫﺎ
ﺑﺮ
ﮔﺮدد
ﺳﻨّﺖ ز
130
ﻓﻄﺮت ذﻟّﺖ
دﻣﻰ
آدﻣﻰ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺧﻠﻘﺖ در ﻓﻄﺮت
ﭼﺎرهاى ﺑﺎز
ﮐﻦ
ﮐُﻦ
ﺳﻨّﺖ دروازهﻫﺎىِ
ﺑﺸﮑﺴﺘﻪ
را
ﺑﺴﺘﻪ
را
ﺳﻨّﺖ
ﻓﻄﺮت،
اﺳﺎسِ
ﺑﻮدن
اﺳﺖ
ﺳﻨّﺖ
ﻓﻄﺮت،
ﻧﻈﺎمِ
ﻓﻄﺮت
اﺳﺖ
اﺻﻞِ ﺑﻮدن ،رﻓﺘﻦ و آﺳﻮدن اﺳﺖ
ذرهاى راﺣﺖ ﮐﻪ رامِ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ ﻫﺮ ﮐﺴﻰ ﺑﻨﻬﺎد ﻧﺎﺧﻮش ﺑﺪﻋﺘﻰ
ﺳﻮىِ او ﻧﻔﺮﯾﻦ رود ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺘﻰ
131
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
132
داﺳﺘﺎنِ ﺷﯿﺦﺑﻬﺎﯾﻰ
ﻗﺼﻪ
از
ﺷﯿﺦ
را
وز
رﯾﺶِ رﻫﺴﭙﺎرِ
ﻧﻤﻮد
ﺷﯿﺦِ
ﺑﻬﺎﯾﻰ
ﻓﻄﺮﺗَﺖ
رﺧﺴﺎرهاى
ﻣﺸﮑﻰ،
اﺻﻔﻬﺎن
ﮔﻮﯾﻤﺖ
ﻣﻰﺟﻮﯾﻤﺖ زﯾﺒﺎ
ﻗﺎﻣﺖ
رﻋﻨﺎ
ﺷﺪ،
آن
ﻧﺒﻮد ﻧﺒﻮد
ﻇﺮﯾﻒ
در ﺗﻌﺎﻟﻰ ،روﺣﺶ و ﺟﺴﻤﺶ ﻧﺤﯿﻒ ﻗﺮبِ اﻫﻞِ ﻋﻠﻢ را ﭼﻮن ﻣﻰﺷﻨﯿﺪ ﻇﺎﻫﺮِ
ﺧﻮد
را
ﭼﻨﺎن
واﻻ
ﻧﺪﯾﺪ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﭘﻨﺒﻪزن ﻣﺮدى ﺑﺮون از ﺷﻬﺮ ﺑﻮد ﺷﯿﺦ در دﮐّﺎنِ او ،ﻟَﺨﺘﻰ ﻏُﻨﻮد ﻫﯿﺄت ﻫﯿﺒﺘﻰ
ﭘﻨﺒﻪزن
آن
در
ﭘﯿﭽﯿﺪه
را
دﯾﺪ
زﯾﺮِ
زد
ﻧَﻤﺪ
ﮔُﻔﺖ اﯾﻦ ﺑﯿﺪى ﻧﻪ از آن ﺑﯿﺪﻫﺎﺳﺖ
ﻫﯿﺄﺗﻰ
ﺧﺎرج
ز
ﺣﺪ
دﯾﺪﻫﺎﺳﺖ
ﮔﺮ ﻋﺒﺎ و ﺟﺎﻣﻪاى ﺑﺮ ﺗﻦ ﮐُﻨَﺪ
ور ﺑﺰرگ ﻋﻤﺎﻣﻪاى ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧَﻬﺪ ﻣﻰﺷﻮد
در
ﺑﯿﻦِ
ﻇﺎﻫﺮﺳﺎزﻫـــﺎ
ﻫﯿﮑﻠﻰ
از
آن
ﻏﻠﻂاﻧﺪازﻫـــﺎ
ﮔُﻔﺖ ﺑﺎ ﺑﯿﭽﺎره ﺣﻼّج ،اى ﭘﺪر
ﻫﺴﺖ در ﺧﻮرﺟﯿﻦِ ﻣﻦ ،ﺑﺲ ﺳﯿﻢ و زر ﺷﻮقِ ﺷﺎﮔﺮدى در اﯾﻦ دﮐّﺎن ﻣﺮاﺳﺖ
ﺣﺎﺟﺖ روزاﻧﻪ ،ﻗَﺪرى ﻧﺎن ﻣﺮاﺳﺖ
134
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
داﺳﺘﺎنِ ﺷﯿﺦﺑﻬﺎﯾﯽ
اوﺳﺘﺎدم ﺑﺎش و ﺳﯿﻢ و زر ﺑﮕﯿﺮ ﺗﺎ
ﺷَﻮم
در
ﮐﺎرِ
ﺣﻼّﺟﻰ
ﺑﺼﯿﺮ
زﯾﻦ ﺳﺨﻦ ،ﺷﺪ ﭘﻨﺒﻪزن ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺎد ﮔُﻞ
ﺑﻪ
روىِ
ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﯾﺶ
اوﻓﺘﺎد
ﺑﻌﺪ ﭼﻨﺪﯾﻦ روز ،ﺷﯿﺨﺶ ﺑﺎز ﮔُﻔﺖ
ﺣﺎﻟﯿﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮ را ﯾﮏ راز ﮔُﻔﺖ ﭼﻮن ﺗﻮ را ﻣﻮﻧﺲ ﺷﺪم ،ﺷﺮﻃﻰ ﻣﺮاﺳﺖ ﮔﻮش ﺑﺮ ﻣﻦ دار ،ﮐﺰ آن ﺷﺮطﻫﺎﺳﺖ
ﺧﺮج از ﻣﻦ ،ﺟﺎﻣﻪى زﯾﺒﺎ ز ﺗﻮ ﻓﮑﺮ از ﻣﻦ ،ﻗﺎﻣﺖ رﻋﻨﺎ ز ﺗﻮ ﺗﻮ از اﯾﻦ ﺳﺎﻋﺖ ،ﻓﻼن ﻋﻼّﻣﻪ ﺑﺎش
ﻟﯿﮏ ،ﺳﺎﮐﺖ در درونِ ﺟﺎﻣﻪ ﺑﺎش ﻫﺮﭼﻪ ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ ،رو را ﮐُﻦ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻮ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺷﺎﮔﺮد ﻣﻦ ﮔﻮﯾﺪ ﺳﺨﻦ
135
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﭘﺎﺳﺦِ آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ واﮔُﺬار ﻫﺮ ﮐﻪ ﻫﺴﺖ از ﻫﺮ ﮔﺮوه و ﻫﺮ ﺗَﺒﺎر ﭘﻨﺒﻪزن زر ﺑِﺴﺘَﺪ و ﻓﺮﻣﺎن ﮔﺮﻓﺖ
ﺷﯿﺦ ﺟﺎن ﺑﺨﺸﯿﺪ و ﺧﻮد ﻫﻢ ﺟﺎن ﮔﺮﻓﺖ ﺟﺎنِ او ﻣﺸﺘﺎقِ ﻣﺸﺘﻰ ﺳﯿﻢ و زر اﯾﻦ
ﺟﺎنِ
روﺷﻨﮕﺮِ
ﻋﻠﻢ
و
ﻫﻨﺮ
ﭘﺎى ﺗﺎ ﺳﺮ ﺑﺮ ﺗﻦِ او ﺟﺎﻣﻪ ﮐﺮد
ﺧﻮﯾﺶ را ﭘﻨﻬﺎن در آن ﻋﻤﺎﻣﻪ ﮐﺮد ﺑﺮ
ﺳﺮش
ﻋﻤﺎﻣﻪ،
زآن
ﻋﻤﺎﻣﻪﻫﺎ
ﺷﺪ
ﺧَﺮى
ﻋﻼّﻣﻪ،
زآن
ﻋﻼّﻣﻪﻫﺎ!
او از آن ﭘﺲ ﺣﺎج اﺑﻮاﻟﺤﻼّج ﺑﻮد
در ﭘِﯿﺶ ﺷﯿﺦِ ﻓﻠﮏ ،ﻣﻌﺮاج ﺑﻮد ﺑﺮ
اﻻﻏﻰ
ﺷﺎﯾﻌﻰ
ﺗُﻨﺪﭘﺎ
اﻓﮑﻨﺪ،
در
136
ﮐﺮدش ﻫﺮ
ﺳﻮار
رﻫﮕُﺬار
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
داﺳﺘﺎنِ ﺷﯿﺦﺑﻬﺎﯾﯽ
ﮐﺎﯾﻦ ﺑﺰرگ ،از ﺷﻬﺮِ ﺑﻐﺪاد آﻣﺪه ﺑﺎ
ﻫﺰاران
و
ﺗﻮﺷﻪ
زاد
آﻣﺪه
ﻫﺮ ﮐﻪ را ﻋﻠﻤﻰﺳﺖ ،آﯾﺪ ﺑﺮ ﻣﻘﺎل
ﻣﺮﺷﺪ ﻣﻦ ﺗﺎ ﮐُﻨﺪ ﮐَﺸﻒ ﮐَﻤﺎل ﻗﺼﻪ ﻫﻢﭼﻮن دود ،ﭘﯿﭽﯿﺪن ﮔﺮﻓﺖ
ﺟﺎى وى را ﻫﺮ ﮐﻪ ﭘﺮﺳﯿﺪن ﮔﺮﻓﺖ دﺳﺘﻪ،
دﺳﺘﻪ
آﻣﺪ
ﺧَﻠﻖ
ﭘﯿﺸﻮاز
ﺷﺪ ﭘﺮﯾﺸﺎن ،ﺟﻤﻠﻪ ﺻﻒﻫﺎىِ ﻧﻤﺎز اﯾﻦ ﺧﺒﺮ از ﻣﺎه ﺗﺎ ﻣﺎﻫﻰ رﺳﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮔﻮشِ ﻗﺒﻠﻪى ﺷﺎﻫﻰ رﺳﯿﺪ داد ﻓﺮﻣﺎن ﺷﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﺰّ و ﺳﻼم ﺗﺎزه
ﻗﺪ
ﻫﯿﺄﺗﻰ
وارد
و
ﺑﺎﻻﯾﻰ
در
ﺑﺪارﻧﺪ
را
ﭼﻨﺎن
ﻫﯿﺒﺖ
137
رﻋﻨﺎ
واﻻ
اﺣﺘﺮام ﺑﺪﯾﺪ
ﺑﺪﯾﺪ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
در ﭘِﯿﺶ ﻣﺮد ﻧﺤﯿﻒ و ﻻﻏﺮى در
ﻟﺒﺎسِ
ﻓﺮﻣﺎﻧﺒـــﺮى
ﺳﺎدهى
ﮐﻢ ﮐَﻤﮏ روىِ ﺳﺨﻦﻫﺎ ،ﺑﺎز ﺷﺪ ﻫﺮ ﺳﺆال از ﻫﺮ ﻃﺮف ،آﻏﺎز ﺷﺪ
ﻣﺮد ﻣﻰﮔُﻔﺖ ،اﯾﻦ ﺳﺨﻦﻫﺎ ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ
ﭘﺎﺳﺨﺶ در ﺷﺄن ﺷﺎﮔﺮد ﻣﻦ اﺳﺖ ﺷﯿﺦ ،ﻟﺐ ﺑﺮ ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻰﮔُﺸﻮد
ﺣﺮﻣﺖ
روزﮔﺎرى
ﻣﻰﻓُﺰود
اﺳﺘﺎد
ﺧﻮد
را
ﺑﺮ
ﭼﻨﯿﻦ
ﻣﻨﻮال
رﻓﺖ
اﺻﻞ را ﺑﺎ آن ﺑﺪل ،اﯾﻦ ﺣﺎل رﻓﺖ ﺷﯿﺦ ﺟﻮﺷﺎن از ﻓﻀﺎﯾﻞ ،ﭼﻮن ﺳﺒﻮ ﻣﻐﺰِ
ﭘﻮك
ﭘﻨﺒﻪزن،
اﻣﺎ
ﮐَﺪو
ﺑﻮد در آن ﺟﻤﻊِ ﭘﺮﻓﻀﻞ و وﻗﺎر
ﻋﻤــــﺮو ﻋﺎﺻﻰ ،ﻧﻘﺶﺑﺎز و ﻧﺎﺑﮑﺎر
138
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
داﺳﺘﺎنِ ﺷﯿﺦﺑﻬﺎﯾﯽ
ﻗﺪر و ﻗُﺮﺑﺶ را ﻣﮕﻮ ،ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﺑﻮد آﺧﺮ او ﻫﻢ آن زﻣﺎن ،ﻋﻼّﻣﻪ ﺑﻮد ﺟﺎىِ ﺧﻮد زﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا ،ﻟﺮزﻧﺪه دﯾﺪ ذات ﭘﺮ ﻧﯿﺮﻧﮓ را ﺷﺮﻣﻨﺪه دﯾﺪ ﻣﮑﺮِ او ﻧﻘﺶِ ﺣﻘﺎﯾﻖ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﮐﻢ ﮐَﻤﮏ ﺷﯿﺦِ ﺑﻬﺎﯾﻰ را ﺑِﺮاﻧﺪ
ﺗﺎ ﮐﻪ ﺣﻼّج آﯾﺪش ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﺳﺨﺖ ﮐﻮﺑﺪ ﺗﺎ ﺳﺮِ او را ﺑﻪ ﺳﻨﮓ آن ﻣﺰور ،ﺧﻮش ﺑﺮاﻓﺸﺎﻧﺪ آﺳﺘﯿﻦ ﺷﯿﺦِ
ﻧﻘﺸﻪى
ﺑﻬﺎﯾﻰ
ﻫﻤﯿﻦ
ﻫﻢ،
ﻫﺮﭼﻪ در ﺗﺰوﯾﺮ ،ﭘﺮ ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ ﺑﻮد ﻏﺎﻓﻞ
از
آن
ﺑﺎزىِ
رﻧﺪاﻧﻪ
ﺑﻮد
اﺻﻞ ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪ ،ﺑﺪل آﻣﺪ ﻋﯿﺎن
دزد
ﻧﺎﺷﻰ
ﻣﻰزﻧَﺪ
139
ﺑﺮ
ﮐﺎﻫﺪان
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﯾﮏ زﻣﺎن ﭼﻮن ﺷﯿﺦ ﻧﺂﻣﺪ در رﮐﺎب ﮐﺮد ﺷﻪ ﺑﺮ ﭘﻨﺒﻪزن ﻧﺎﮔَﻪ ﺧﻄﺎب ﮐﺎﯾﻦ در و اﯾﻮان ،ﺑﻨﺎﯾﺶ ﺧﻮب ﻧﯿﺴﺖ اﯾﻦ ﻗَﺪر در ذوقِ ﻣﻦ ،ﻣﻄﻠﻮب ﻧﯿﺴﺖ رأى ﻋﺎﻟﻰ ﭼﻮن ﺑﻮد ،در اﯾﻦ ﺳﺮا ﮔَﺮ ﺧﺮاﺑﺶ ﺳﺎزم و از ﻧﻮ ﺑﻨﺎ
ﺷﯿﺦِ ﺟﺎﻫﻞ ،در ﺳﮑﻮﺗﻰ ژرف رﻓﺖ زآن ﮐﻪ ﻣﻈﺮوﻓﻰ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻇﺮف رﻓﺖ
ﺷﯿﺦِ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﻧﺒﻮدش ﭘﺸﺖ ﮔﻮش ﻓﻄﺮت آن ﭘﻨﺒﻪزن آﻣﺪ ﺑﻪ ﺟﻮش ﮔُﻔﺖ ﺷﺎﻫﺎ ،اﯾﻦ زﻣﯿﻨَﺶ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺖ
ﭘﻨﺒﻪﮔﺮ ﮐﺎرى ،ﻓُﺰوﻧﺶ ﺣﺎﺻﻞ اﺳﺖ ﭘﻨﺒﻪاى
ﻣﺮﻏﻮب،
در
اﯾﻨﺠﺎ
ﺑﮑﺎر
ﺗﺎ ﮐﻪ آﯾﺪ ﭘﻨﺒﻪزنﻫﺎ را ﺑﻪ ﮐﺎر
140
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
داﺳﺘﺎنِ ﺷﯿﺦﺑﻬﺎﯾﯽ
ﺷﺎه ﺑِﺨﺮَد ،زﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪ راﻫﻰِ ﺳﻮﯾﻰ ﺷﺪ و ﺳﺮﭘﻮش ﻣﺎﻧﺪ ﺧﻮاﺳﺖ در دم ﺷﯿﺦ را ﭘﻨﻬﺎن ز ﻣﺮد ﮔُﻔﺖ دﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﺳﺮِ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﮕﺮد راﺳﺖ ﺑﺮ ﮔﻮ ﭼﯿﺴﺖ ﺣﺎل و ﭼﯿﺴﺖ ﻗﺎل؟ ﮐﯿﺴﺖ اﯾﻦ ﭘﺮوردهﻣﺮد ﺑﻰﺧﯿـــﺎل؟ ﮔُﻔﺖ
ﺷﺎﻫﺎ،
ﻣﺮدك
ﺑﯿﭽﺎرهايﺳﺖ
ﭘﯿﺸﺘﺮ ﺣﻼّج و ﺣﺎل آوارهايﺳﺖ ور
ﻣﺮا
ﭘﺮﺳﻰ،
ﺑﻬﺎءاﻟﺪﯾﻦ
ﻣﻨَﻢ
ﻫﺮﭼﻪ را ﺑﺸﻨﯿﺪى از او ،اﯾﻦ ﻣﻨَﻢ ﻇﺎﻫﺮم را ،دﯾﺪم اول ﺟﻮر ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻬﺮه و اﻧﺪامِ ﻣﻦ ﻣﻌﻤﻮر ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻨﮓ ﭼﻮن ﺑﺮ دل ﻧﻤﻰزد ﻫﺴﺖ ﻣﻦ ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ،دﯾﺪم ﻧﮕﯿﺮد دﺳﺖ ﻣﻦ
141
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺗﺎ ﻧﻤﺎﯾﻢ ﻋﻠﻢِ ﺧﻮد را ﭘﯿﺶِ ﺷﺎه ﺑﺎﯾﺪ
اول
ﯾﮏ
ﯾﺎﻓﺘﻦ
ﮐﻮره
راه
ﮔُﻔﺘﻢ اﯾﻨﮏ ،ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ آن ﮐُﻨﻢ اﺻﻞ را در اﯾﻦ ﺑﺪل ﭘﻨﻬﺎن ﮐُﻨﻢ
ﻋﻠﻢِ
ﻣﻦ
ﻫﯿﮑﻞِ
اﯾﻦ
ﺣﺎﻟﯿﺎ
ﻣﻦ
ﺑﺎ
ﯾﮑﺴﺎن
ﺟﺜﻪام
ﭘﻨﺒﻪزن، ﻫﺴﺘﻢ
راﻫﻢ و
ﻓﺮﻣﺎنِ
ﻧﺒﻮد
ﮔُﺸﻮد ﺗﻮ
ﻫﺮﭼﻪ را در ﺳﯿﻨﻪ دارم زآنِ ﺗﻮ
ﺷﺎدى از اﯾﻦ ﻗﺼﻪ ،ﻗﻠﺐِ ﺷﺎه ﯾﺎﻓﺖ ﭘﯿﺶِ او ﺷﯿﺦِ ﺑﻬﺎﯾﻰ ،راه ﯾﺎﻓﺖ ﮔُﻔﺖ ،اﯾﻦ آواره را درﻣﺎن ﺑﮕﻮ ﮔُﻔﺖ ،ﺑﺎ ﻓﻄﺮت ﮐُﻦ او را رو ﺑﻪ رو ﭼﺸﻢِ اﯾﻦ ﺑﯿﭽﺎره ﺳﻮىِ آن در اﺳﺖ ﮔﻮشِ اﯾﻦ ﺣﻼّج ،ﺑﺮ آن ﭼﻨﺒﺮ اﺳﺖ
142
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
داﺳﺘﺎنِ ﺷﯿﺦﺑﻬﺎﯾﯽ
ﺑﺮ ﭘﻨﺒﻪ
ﻫﻤﺎن
ﮐﺎرش
روىِ
زﻧﻮ
ﺑﮕﻤﺎﺷﺘﻨﺪ
ﭘﻨﺒﻪاش
اﻧﺒﺎﺷﺘﻨﺪ
ﺧﻠﻖ ﮔُﻔﺘﻨﺪش ﻋﺠﺐ ﺑﻮدى ﺗﻮ ﺷﺎد ﮔُﻔﺖ
اﻣﺎ
ﮐﺎرِ
ﺣﻼّﺟﻰ
ﮐﺴﺎد
ﻫﺮ ﮐﻪ او از ﻫﻤﺰﺑﺎﻧﻰ ﺷﺪ ﺟﺪا
ﺑﯽﻧﻮا ﺷﺪ ،ﮔﺮﭼﻪ دارد ﺻﺪ ﻧﻮا
143
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
144
ﻫﻨﺮ در ﻓﻄﺮت
آدﻣﻰ ﺗﺎ ﻓﻄﺮﺗﺶ دل زﻧﺪه ﺑﻮد
از
ﻫﻨﺮﻫﺎ
روحِ
او
آﮐﻨﺪه
ﺑﻮد
ﻫﺮ
ﮐُﺠﺎ
ﮔﻮﯾﺎﺳﺖ،
ﺗﺎرﯾﺦِ
ﺑﺸﺮ
ﻧﯿﺴﺖ ﭼﯿﺰى ،ﺟﺰ ﻫﻨﺮ روىِ ﻫﻨﺮ ﺟﻬﺪ ﺗﻮ دردا ،ﻫﻨﺮﻫﺎ را ﺑﺴﻮﺧﺖ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ
ﻣﻌﺸﻮقِ
دﻧﯿﺎ
را
ﺑﺴﻮﺧﺖ
ﺑﺎﻧﮓ ﻣﻮﺳﯿﻘﻰ ،دﮔﺮ ﭘﺮ ﺷﻮر ﻧﯿﺴﺖ اﯾﻦ ﻫﻨﺮﻫﺎ ﺑﺎ اﺻﺎﻟﺖ ﺟﻮر ﻧﯿﺴﺖ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ارﻣﻐﺎن ﺑﺮقِ ﺗﻮ ،اﯾﻦ ﺑﺎﻧﮓﻫﺎﺳﺖ اﯾﻦ ﻫﯿﺎﻫﻮ ﭼﯿﺴﺖ ،ﻣﻮﺳﯿﻘﻰ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ در ﺟﻬﺎن ،ﻓﻄﺮت ﻫﺮ آﻫﻨﮕﻰ ﻓﮑﻨﺪ در
ﻣﺬاقِ
آدﻣﻰ
دﻟﭙﺴﻨﺪ
ﺷﺪ
ﻣﺎر از ﺟﺎ ،ﺑﺎ ﻧﻮاىِ ﻧﻰ ﺟﻬﺪ زآن ﮐﻪ آن آﻫﻨﮓ ﻓﻄﺮت ﻣﻰزﻧَﺪ
اﯾﻦ
ﻫﻨﺮﻫﺎىِ
ﺑﻪ
اﯾﻦ
ﻫﻨُﺮﻫﺎىِ
ﺳﺮآﭘﺎ
از
ﺗُﻬﻰ
ﻣﻐﺰى
ﻇﺎﻫﺮ
ﻧﯿﺎﯾﺪ ﻧﺎن
ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ دﻟﭙﺬﯾﺮ
و
آب
ﺑﺮ ﺳﺮِ درﯾﺎىِ ﻓﻄﺮت ﭼﻮن ﺣﺒﺎب اﯾﻦ ﻫﻨﺮﻫﺎىِ ﭘﺮ از ﺗﺒﻠﯿﻎ و رﻧﮓ در
ﻣﺬاقِ
آدﻣﻰ
رﯾﺰد
ﺷﺮﻧﮓ
اﯾﻦ ﻫﻨﺮﻫﺎىِ ﺳﺮآﭘﺎ زرق و ﺑﺮق ارﻣﻐﺎنِ
ﻏﺮب
ﺑﻮد
146
از
ﺑﻬﺮِ
ﺷﺮق
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻫﻨﺮ در ﻓﻄﺮت
ﻏﺮب را ﺷﺪ ﻫﺮ ﻫﻨﺮ ،ﻧﻘﺶِ ﻧﻈﺮ ﺷﺮق
اﺷﺮاق
را
در
آﻣﺪ
ﻫﻨﺮ
ﺗﺎ ﻏﺮض در اﯾﻦ ﻫﻨﺮﻫﺎ ﺳﻮدﻫﺎﺳﺖ ﻫﺮ اﺻﺎﻟﺖ در ﻫﻨﺮ ،ﭼﻮن دودﻫﺎﺳﺖ
ﺗﺎ ﻏﺮض در اﯾﻦ ﻫﻨﺮ ،ﺗﺒﻠﯿﻎﻫﺎﺳﺖ
ﺟﻠﻮهاش در ﭼﺸﻢِ ﺟﺎنﻫﺎ ﺗﯿﻎﻫﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﻏﺮض در اﯾﻦ ﻫﻨﺮﻫﺎ رﻧﮓﻫﺎﺳﺖ
ﭘﺎىِ ﻓﻄﺮت در ﻫﻨﺮ ﺑﺮ ﺳﻨﮓﻫﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﻏﺮض در اﯾﻦ ﻫﻨﺮﻫﺎ آزﻫﺎﺳﺖ ﺷﻮمآﻫﻨﮓ اﯾﻦ ﺻــــﺪاىِ ﺳﺎزﻫﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﻏﺮض در اﯾﻦ ﻫﻨﺮﻫﺎ ﺷﻬﻮت اﺳﺖ
ﭼﺸﻢﻫﺎ ،ﻣﺒﻬﻮت ﻧﻘﺶِ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﻋﺸﻮهﻫﺎ
ﻣﻰزﻧَﺪ
در
ﻧﻘﺶِ
ﺟﺎمِ
ﻫﻨﺮ
147
ﺗﺼﻮﯾﺮ را
ﺑﺮ
آﻓﺮﯾﻦ زﻣﯿﻦ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺗﺎ ﻏﺮض در اﯾﻦ ﻫﻨﺮﻫﺎ ﺷﺪ ﻓﺮﯾﺐ ﻫﺮ
ﻧﺒﻮﻏﻰ
در
ﻫﻨﺮﻫﺎ
ﺑﻰﻧﺼﯿﺐ
ﭼﻮن ﻏﺮض آﻣﺪ ،ﻫﻨﺮ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪ ﺻﺪ ﺣﺠﺎباز دل ﺑﻪﺳﻮىِ دﯾﺪه ﺷﺪ ﺣﮑﻢِ ﻋﺎﻟﻢﮔﯿﺮِ ﺗﻮ ،اى ﻋﻠﻢِ ﻣﺴﺖ ﻗﺎﻧﻮنِ
ﭘﺎﯾﻪى
ﻓﻄﺮت
را
ﺷﮑﺴﺖ
ﺑﺎﻧﮓ ﻣﻮﺳﯿﻘﻰ ﮐُﻨﻮن ﭼﻮن ﻧﯿﺶﻫﺎﺳﺖ ﺟﺎىِ آراﻣﺶ ﭘﺮ از ﺗﺸﻮﯾﺶﻫﺎﺳﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰآﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮش از ﺳﺎزﻫﺎ وز
ﭘﺲِ
ﺑﺮ
ﺑﺸﺮ
اﻋﺘﺮاض
روحِ
اﯾﻦ
و
ﺳﺎزﻫﺎ،
ﭘﺮﺧﺎشﺟﻮﯾﻰ
آوازﻫﺎ ﻣﻰﮐُﻨــﺪ
ﺗُﻨـــﺪﺧﻮﯾﻰ
ﻣﻰﮐُﻨــﺪ
ﻧﺒﺎﯾﺪ
ﺑﻰﻗﺮار
ﻣﻮﺳﯿﻘﻰ
اﯾﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺎ ﻫﻨﺮ ﮐﻰ ﺳﺎزﮔﺎر
148
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻫﻨﺮ در ﻓﻄﺮت
ﺗﺎ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﯿﻘﻰ ﺑﻪ ﻓﻄﺮت ﺷﺪ ،ﻇﺮﯾﻒ ﭼﻮن
ﻧﻮﺑﻬﺎرى،
ﻧﺴﯿﻢِ
ﺷﺪ
ﻟﻄﯿﻒ
آن ﻧﺴﯿﻢ از ﺧﺎﮐﺪان ،ﺷﺪ دﻟﭙﺴﻨﺪ
اﯾﻦ ﻧﺴﯿﻢ از روحِ اﻧﺴﺎن ،ﺷـﺪ ﺑﻠﻨﺪ آن ﻧﺴﯿﻢ از ﺳﺒﺰ و ﺳﺮخ و زردﻫﺎ
اﯾﻦ ﻧﺴﯿﻢ از ﺳﻮزِ ﻋﺸﻖ و دردﻫﺎ آن ﻧﺴﯿﻢ از ﺑﻮىِ ﺟﺎﻧﺒﺨﺶ ﺑﻬﺎر ﺑﻮىِ
اﯾﻦ
ﻧﺴﯿﻢ
از
آن
ﻧﺴﯿﻢ
از
ﺑﺎغِ
اﯾﻦ
ﻧﺴﯿﻢ
از
ﯾﮏ
رﻧﺞِ
اﻧﺘﻈﺎر
ﮐﺎﺧﻰ
ﭘﺮﺻﻔﺎ
اﻃﺎقِ
ﺑﻰﻧﻮا
ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻢ اﯾﻦ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﺣﺮف راﺳﺖ
ﯾﮏ ﻫﻨﺮ از ﻗﺼﺮِ اﻟﻮان ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺖ اﺻﻞِ ﻓﻄﺮت در ﻫﻨﺮ ،ﺑﺮ ﺳﺎدﮔﻰﺳﺖ
ﺗﮑﯿــــﻪﮔﺎه
ﻫﺮ
ﻫﻨﺮ،
149
آزادﮔﻰﺳﺖ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺻﺪق و اﺣﺴﺎﺳﻰ ﺑﺒﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﻫﻨﺮ دﻟﻰ
در ﺑﻰﻫﻨﺮ،
ﻣﺸﺘﺎق
اى
ﺑﮕﺬارد ﺧﺸﮏ
ﻋﻠﻢِ
اﺛﺮ ﺑﻰﺗﻤﯿﺰ
اى ﻫﻤﻪ اﺑﺰارِ ﺗﻮ ﺑﺎ ﺻﺪ ﺳﺘﯿﺰ
ﺑﺮق و ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﻮ را اﺣﺴﺎس ﻧﯿﺴﺖ
اﯾﻦ
ﺗﺮاشِ
ﻗﻄﻌﻪى
اﻟﻤﺎس
ﻧﯿﺴﺖ
ﻧﻮ،
ﺳﻨّﺖ
را
ﮔُﺰﯾﺪ
ﺳﺮﻋﺖ
ﺑﻰﺷﮑﯿﺒﻰ ﺳﻨّﺖ
ﻧﻮ،
در
ﻫﻨﺮ
ﻧﻮ
ﺳﺮﻋﺖ
آﻣﺪ
ﭘﺪﯾﺪ
وﯾﺮاﻧﮕﺮيﺳﺖ
ﮔﺮﭼﻪ ﻫﺮ دم در ﭘﻰِ ﻧﻮآوريﺳﺖ آن ﯾﮏ اﻣﺸﺐ دل ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﻮ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ
ﺻﺒﺤﺪم اﯾﻦ ﮐُﻬﻨﻪ ،وآن ﻫﻢ ﺧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺳﻨّﺖ از ﻓﻄﺮت اﮔﺮ ﮔﯿﺮد ﻗﻮام
در
ﻃﺒﺎﯾﻊ
رﻧﮓ
150
ﻧﻮ
دارد
ﻣﺪام
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻫﻨﺮ در ﻓﻄﺮت
ﻣﺮدﻣﻰ
ﮐﺰ
ﺳﻨّﺘَﺶ
زآﯾﺪ
ﻫﻨﺮ
رﯾﺸﻪاش در آب و ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺶ ﺛﻤﺮ ﻧﯿﮑﻮان رﻓﺘﻨﺪ و ﺳﻨﺖﻫﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ
از ﻟﺌﯿﻤﺎن ﻇﻠﻢ و ﻟﻌﻨﺖﻫﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ
151
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
152
ﺷﻌﺮ در ﻓﻄﺮت
زآن ﻃﺮف در ﺷﻌﺮ ،اﻓﮑﻨﺪى ﭼﻮ دﺳﺖ ﻗﺎﻣﺖ ﺷﻌﺮ از ﻫﺰاران ﺟﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﺷﻌﺮ ،آن روزى ﮐﻪ اﻧﺴﺎن دوﺳﺖ ﺑﻮد ﺷﺎﻋﺮِ آزاده ﮐﻰ در ﭘﻮﺳﺖ ﺑﻮد ﻋﺸﻖ را ﺗﺎ ﻋﺮشِ اﻋﻼ ﻣﻰﮐَﺸﯿﺪ در ﭘﻰِ او ،روحِ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻰﭘﺮﯾﺪ ﻧُﮑﺘﻪﻫﺎﯾﺶ، ﻣﮑﺘﺐِ
ﺟﻤﻠﻪ
اﺧﻼصِ
او
آدمﺳﺎز
ﺑﻮد
درﺑﺎز
ﺑﻮد
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
اﺻﻞِ ﻓﻄﺮت را ﺑﯿﺎن ﻣﻰﮐﺮد ،ﺷﻌﺮ ﺧَﻠﻖ را روﺷﻦروان ﻣﻰﮐﺮد ،ﺷﻌﺮ در
ﺑﯿﺎنِ
ﺗﺎ
ﺷﻮد
ﻣﺮﻫﻤﻰ
ﺑﺎﻧﮓ
ﺑﺮ
آدﻣﯿﺖ
ﺣﺮف
داﺷﺖ
ﺑﯿﺪار،
ﻫﻮشِ
آدﻣﻰ
درد
ﻣﻰزد
آدم
زﯾﺮِ
ﻣﻰﮔُﺬاﺷﺖ
آدﻣﻰ
ﮔﻮشِ
اى ﺑﺮادر ﺗﻮ ﻫﻤﻪ اﻧﺪﯾﺸﻪاى ﻣﺎﺑﻘﻰ ﺧﻮد اﺳﺘﺨﻮان و رﯾﺸﻪاى
ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺎمِ ﻋﺸﻖ ،ﺷﻌﺮى ﻣﻰرﺳﯿﺪ ﺷـــﺎﻋﺮِ
آﻫﻰ
آﺷـــﻔﺘﻪ
ﻣﻰﮐﺸﯿﺪ
ﺑﺤﺜﻰ از ﻋﺸﻘﻰ ﭼﻮ ﻣﻰآﻣﺪ ﻣﯿﺎن
ﺑﺎ
ادب
ﺷﺎﻋﺮ،
در
آدابِ
زﺑﺎن
ﻋﺸﻖ را ﺷﺎﻋﺮ ﭼﻮ ﻣﻰﮐﺮد آﺷﮑﺎر
ﯾﮏ ﻧﮕﺎﻫﺶ ﺟﺎىِ ﺻﺪ ﺑﻮس و ﮐﻨﺎر
154
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺷﻌﺮ در ﻓﻄﺮت
ﺷﺎﻋﺮِ
ﺷﻨﺎسِ
ﻓﻄﺮت
ﺗﻤﯿـــﺰ
ﺑﺎ
ﮐﻰ ﻫﻮس در ﺷﻌﺮِ او در ﺟﺴﺖ و ﺧﯿﺰ ﭘﺎك ﻓﻄﺮت ﺷﺎﻋﺮِ ﻓﮑﺮت اﺻــــﯿﻞ
ﺧﻮد ﭼﻮ ﻣﻮﺳﺎ ،ﺷﻌﺮِ ژرﻓﺶ رود ﻧﯿﻞ ﺗﺎ
ﻗﯿﺎﻣﺖ
ﭘﺎﺳﺪارِ
ﻣﻰﺷﻮد
ﺷﺎﻋﺮِ
ﺧﺎك
آﻏﻮشِ
ﭘﺎك
اﻧﺪﯾﺸﻪ
آن ﻫﻨﺮﻫﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﻄﺮت ﻋﺠﯿﻦ
ﺗﺎ
ﻗﯿﺎﻣﺖ
ﺷﺎﻋﺮى
آن
زﻧﺪه
ﻫﻢ
ﺑﺮ
روىِ
ﭼﻨﯿﻦ
زﻣﯿﻦ
ﭘﺎﮐﯿﺰهﺧﻮ
ﮐﻮ ﺑﻪ دﻧﯿﺎىِ دلِ ﺧﻮد ﮐﺮده رو ﺳﯿﻨﻪاش ﻣﻰﺳﻮﺧﺖ در ﺳﻮداىِ ﻋﺸﻖ
ﭼﻮن ﮐﻪ ﻣﻰﺷﺪ ﻣﺴﺖ ،از ﻣﯿﻨﺎىِ ﻋﺸﻖ ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮﻣﻰزد ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﺧﻠﻖ
ﮐﺎى اﺳﯿﺮانِ ﺟﻬﺎنِ ﺣﻠﻖ و دﻟﻖ
155
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺗﺎ
ﮐﻰ
ﺑﻪ
واﻧَﻔﺴﺎ
ﻓﺮﯾﺎد
ﮐُﻨﯿﺪ
ﺑﺎ ﻫﻮسﻫﺎ ،ﻋﺸﻖ را رﺳﻮا ﮐُﻨﯿﺪ ﻫﺮﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻢ ﻋﺸﻖ را ﺷﺮح و ﺑﯿﺎن ﭼﻮن ﺑﻪ ﻋﺸﻖآﯾﻢ ﺧﺠﻞ ﮔﺮدم از آن ﺷﻌﺮِ در
ﻣﺎﺷﯿﻨﻰ
ﭘﻰِ
اﻓﮑﺎرِ
در
اﯾﻦ
ﺑﻰاﺻﻞ
ﻓﻘﺮِ و
ادب
ﻧَﺴﺐ
ﻫﺮ زﻣﺎن از ﯾﮏ ﻫﻮس دم ﻣﻰزﻧَﺪ ﻋﺸﻖ
را
ﺗﺎ
ﻗﻌﺮِ
دوزخ
ﻣﻰﺑﺮَد
ﺷﺎﻋﺮِ ﺑﻰدرد از ﻓﻄﺮت ﺑﻪ دور ﺳﺮ
ﻧﻬﺪ
ﺑﺮ
داﻣﻦِ
ﺳﻮداىِ
ﮐﻮر
ﺟﻮﺷﺸﻰ ﮐﻮ ،در ﭼﻨﺎن ﻣﻐﺰِ ﺧﻤﻮش دﯾﮓ ﺧﺎﻟﻰ از ﮐُﺠﺎ آﯾﺪ ﺑﺠﻮش ﻗﺎه ﻗﺎه او ﭘﺮ از دمﺳﺮدى اﺳﺖ
ﺧﻨﺪهﻫﺎﯾﺶ ،ﺧﻨﺪهى ﺑﻰدردى اﺳﺖ
156
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺷﻌﺮ در ﻓﻄﺮت
دل
ﺑﻪ
از
دور
ﺳﺮ
ﺗُﻬﻰ
از
ﻋﺸﻖِ
او
ﻣﻮﻟﻮد
ﻧﺎاﻣﯿـــﺪ
از
ﻫﺴﺘﻰ
ﻟﺬّت
دﻟﺪادﮔﻰ
ﻫﻤﺖ
آزادﮔﻰ
ﻋﻬﺪى و
ﺑﻰﻗﺮار
ﺑﻰاﻧﺘـــﻈﺎر
دم ﺑﻪ دم ﻓﺮﯾﺎد و زارىﻫﺎىِ او ﺷﺎﻫﺪ
ﺷﻤﺎرىﻫـــﺎىِ
ﻣﺤﻨﺖ
او
ﻫﺮ دم از ﯾﮏ آرزو اﻓﺘﺪ ﺑﻪ ﺧﺎك ﻓﻄﺮت
ﻫﻼك
وارﺳﺘﮕﻰﻫـــﺎﯾﺶ
ﺑﺲ ﮐﻪ ﻧﻮﻣﯿﺪاﻧﻪ ﺷﯿﻮن ﻣﻰﮐُﻨـــﺪ ﺻﺒﺮ
را
ﺻﺪﭘﺎره
داﻣﻦ
ﻋﺸﻖ
را
ﻧَﺸﻨﺎﺳﺪ
از
ﻣﻰﭘﺮَد
اﻣﺎ
ﭼﻮ
ﻣﻰﮐُﻨـــﺪ ﺧﻮدﮐﺎﻣﮕﻰ
ﻣﺮغِ
ﺧﺎﻧﮕﻰ
او ﻧﺪاﻧَﺪ ﻓﺮقِ ﮔُﻞ را از ﮔُﻼب
ﭘﯿﺶِ او درﯾﺎىِ ﺟﻮﺷﺎن ،ﻫﺮ ﺳﺮاب
157
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
و
ﺷﻌﺮِ
او
ﻧﺎﭘﺨﺘﻪ
ﻓﮑﺮِ
او
ﺑﺎزﯾﭽﻪى
ﺑﻰاﻋﺘــــﺒﺎر ﻧﺎﺑﮑﺎر
ﻫـــﺮ
ﺗﺎ ﺑِﺪان ﮔُﻔﺘﺎرِ ﺑﻰﻣﻐﺰ و ﺳﺨﯿﻒ ﻓﻄﺮت
او
ﻓﺮﻫﻨﮓ
ﮔﺮدد
ﺧﻔﯿﻒ
ﺑﺲ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻗﻠﺐِ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﺴﺘﻪ دل
ﺷﺎﻋﺮِ
ﭘﺮ
درد
را
ﺑﺸﮑﺴﺘﻪ
ﺷﻤﻊِ
ﺑﺰمِ
ﻫﺮ
ﻫﻨﺮ،
اﯾﻦ
ﺷﺎﻋﺮِ ﺳﻮﺧﺘﻢ،
آزاده
زﯾﻦ
ﺳﺮ،
در
دردﺳﺮﻫـــﺎىِ
دل
ﺑﻰﺣﯿﺎ اﻧﺰوا ﻫﻨﺮ
اى ﻧﺒﻮغ ،از ﻣﻦ ﺑﮕﯿﺮ اﯾﻦ دردﺳﺮ ﻣﺮغِ ﭘﺮ ﻧﺎرﺳﺘﻪ ﭼﻮن ﭘﺮّان ﺷﻮد ﻟﻘﻤﻪى
ﻫﺮ
ﮔﺮﺑﮥ
158
دران
ﺷﻮد
ﻋﺸﻖ در ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﺑﺤﺜﯽﺳﺖ ،ﮐﺰ ﻓﻄﺮت ﺑﻪ دور ﻋﺸﻖ را ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﯿﻨﻰ در ﺣﻀﻮر
ﻫﺮ ﮐﻪ ﺑﯿﺮون ﺷﺪ ز اﺻﻞِ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ
ﻋﺸﻖ
در
ﻧﻤﻰﮔﯿﺮد
ﺟﺎﻧَﺶ
وﻃﻦ
ﻋﺸﻖ و ﻓﻄﺮت ﻫﺮ دو ﻫﻤﺰاد ﻫﻤﻨﺪ رﯾﺸﻪﻫﺎﺷﺎن،
ﺻﯿﺪ
و
ﺻﯿﺎد
ﻫﻤﻨﺪ
ﻫﺮ ﮐُﺠﺎ ﻓﻄﺮت ،ﻫﻤﺎن ﺟﺎ ﻧﻮرِ ﻋﺸﻖ ﺷﺮحِ
ﻓﻄﺮت،
ﻣﻌﻨﻰِ
ﻣﻨﺸﻮرِ
ﻋﺸﻖ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ زﻣﺎن اﻣﺎ ﺣﮑﺎﯾﺖﻫﺎ ﺑﺴﯽﺳﺖ ﻋﺸﻖﻫﺎ ﻣﻨﻈﻮرِ ﻓﮑﺮِ ﻫﺮ ﮐﺴﯽﺳﺖ ﻣﺮدم اﮐُﻨﻮن ﯾﺎرِ ﺳﻮد ﺧﻮد ﺷﻮﻧﺪ ﻋﺎﺷﻖ و ﻣﺠﻨﻮنِ ﺑﻮد ﺧﻮد ﺷﻮﻧﺪ
ذﻫﻨﺸﺎن ﻫﺮ دم ز ﺷﻮﻗﻰ ﺑﻰﻗﺮار او ﺑﻪ ﻣﺎل و اﯾﻦ ﺑﻪ ﺟﺎه و آن ﺑﻪ ﯾﺎر
ﭼﻮن ﺷﻮد ﻣﻌﺸﻮقﻫﺎﺷﺎن ﺳـــﺮﮔﺮان ﻣﻰرﺳﺪ
ﻓﺮﯾﺎدﺷـــﺎن
آﺳﻤﺎن
ﺑﺮ
ﮐﺎى ﺧُﺪا ،ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﻧﺎروا ﺗﺎ ﺑﻪ ﮐﻰ ﻣﺤﺒﻮبﻫﺎ از ﻣﺎ ﺟﺪا در ﺗﻤﻨّﺎﻫﺎىِ ﺧﻮد ،ﺷﯿﺪا و ﻣﺴﺖ ﺻﻒ ﺑﻪ ﺻﻒ ،ﻋﺎﺷﻖِ ﻧﻤﺎىِ ﺧﻮدﭘﺮﺳﺖ
ﺟﻤﻠﮕﻰ زﯾﻦ
دﻟﺒﺴﺘﮕﺎنِ
ﻣﯿﺎن،
ﺑﺪﻧﺎم
160
ﺑ ﯿﺶ
ﻋﺸﻖِ
و
ﮐﻢ
ﻣﺤﺘَﺸَﻢ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻋﺸﻖ در ﻓﻄﺮت
آه
از
اﯾﻦ
ﺻﻔﺮاﺋﯿﺎن
ﺑﻰﻫﻨﺮ
ﭼﻪ ﻫﻨﺮ زآﯾﺪ ز ﺻﻔﺮا ،دردﺳﺮ اﯾﻦ ﺟﺪا ﮔﺸﺘﻦ ز ﻓﻄﺮت ،ﻋﺸﻖ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺸﻨﻮ از ﻣﻦ ﺗﺎ ﺑﮕﻮﯾﻢ ،ﻋﺸﻖ ﭼﯿﺴﺖ
ﻋﺸﻖ اﮔﺮ آﯾﺪ ،ﺣﺴﺪ اُﻓﺘﺪ ﺑﺮون
ﻫﺮﭼﻪ ﺟﺰ ﻓﻄﺮت ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺶ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﻋﺸﻖ اﮔﺮ آﯾﺪ ،ﻧﻪ اﯾﻦ ﻣﺎﻧَﺪ ﻧﻪ آن ﻣﻰﮔُﺮﯾﺰد ﮐﯿﻨﻪ و ﺳﻮد و زﯾﺎن ﻋﺸﻖ اﮔﺮ آﯾﺪ ،ﻧﻤﺎﻧَﺪ آز و ﻧﺎز ﭘﺮﭼــﻢِ
وارﺳﺘﮕﻰ
در
اﻫﺘـــﺰاز
ﻋﺸﻖ اﮔﺮ آﯾﺪ ،ﻧﻪ ﺧﻮد ﻣﺎﻧَﺪ ﻧﻪ ﻏﯿﺮ
ﻋﺸﻖ اﮔﺮ آﯾﺪ ،ﭼﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﭼﻪ دﯾﺮ ﻋﺸﻖ اﮔﺮ آﯾﺪ ،ﻧﻪ اﺷﮏ آﯾﺪ ﻧﻪ آه ﻋﺸﻖ اﮔﺮ آﯾﺪ ،ﻧﻪ ﭘﺎ ﻣﺎﻧَﺪ ﻧﻪ راه
161
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻋﺸﻖ اﮔﺮ آﯾﺪ ،ﻧﻪ ﺷﺐ آﯾﺪ ﻧﻪ ﺧﻮاب ﻋﺸﻖ اﮔﺮ آﯾﺪ ،ﻧﻪ ﭘﻞ ﻣﺎﻧَﺪ ﻧﻪ آب ﻋﺸﻖ اﮔﺮ آﯾﺪ ،ﻧﻪ ﻏﻢ ﻣﺎﻧَﺪ ﻧﻪ ﺳﻮز ﻋﺸﻖ اﮔﺮ آﯾﺪ ،ﻧﻪ ﺷﺐ ﻣﺎﻧَﺪ ﻧﻪ روز
ﻋﺸﻖ اﮔﺮ آﯾﺪ ،ﻧﻪ ﻫﺠﺮ آﯾﺪ ﻧﻪ وﺻﻞ
ﻋﺎﺷﻖ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدد ﺑﻪ اﺻﻞ ﻋﺎﺷﻘﻰ ،ﺟﺎﻧﺒﺨﺸﻰ و ﺟﺎﻧﺒﺎزى اﺳﺖ ﻋﺸﻖ،
اﯾﻦ ﻣﺎﯾﻪى
داﻧﺸﮕﺎه
ﮔﺮوه
رﻓﺘﻪ
ﺑﺪﻧﺎﻣﻰِ
آدمﺳﺎزى
اﺳﺖ
ﮐﺎمِ
ﻫﻮس
و
ﺑﺲ
در ﻋﺸﻘَﻨﺪ
ﻋﺸﻖ از ﻓﻄﺮت ﺑﺠﻮﺷﺪ ،ﻧَﺰ ﻫﻮا
ﻫﯿﭻ ،ﺟﺰ ﻓﻄﺮت ﻧﺪاﻧَﺪ ﻋﺸﻖ را ﻋﺸﻖﻫﺎﯾﻰ ﮐﺰ ﭘﻰِ رﻧﮕﻰ ﺑﻮد ﻋﺸﻖ ﻧﺒﻮد ،ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻧﻨﮕﻰ ﺑﻮد
162
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻋﺸﻖ در ﻓﻄﺮت
ﺣﺎﻟﯿﺎ اى ﻋﻠﻢِ از ﺧﻮد ﮔﺸﺘﻪ ﻣﺴﺖ اى ﻗﻮي ﭼﻨﮕﺎلِ ﮔﯿﺘﻰ زﯾﺮِ دﺳﺖ ﮔﺮ ﺗﻮاﻧﻰ ،ﻋﺸﻖ را ﺗﻔﺴﯿﺮ ﮐُﻦ
ﺗﺸﻨﻪى
ﻣﺎ
ﻓﻬﻤﯿﻢ،
ﺳﯿﺮ
را
ﮐُﻦ
ﮔﺮﭼﻪ داﻧﻢ ،ﺳﺨﺖ ﺧﺎﻣﻮﺷﻰ ﮐُﻨﻰ در
ﻋﺸﻖ،
ﺑﯿﺎنِ
ﮐُﻨﻰ
ﺑﯽﻫﻮﺷﻰ
ﻫﺮﭼﻪ ﺧﻮدﺧﻮاﻫﻨـــﺪ ،ﮔﻮﯾﻰ ﻋﺎﺷﻘَﻨﺪ ﭼﻮن
ﮔﻮﯾﻰ
زﺑﺎنﺑﺎزﻧﺪ،
ﺻـــﺎدﻗَﻨﺪ
ﺟﺰ ﺧﻮدآراﯾﻰ در آﻧﺎن ،ﺑﺎر ﻧﯿﺴﺖ ارزﻧﻰ
در
ﻣﺸﮏ
ﭘﺮﺑﺎدى
ز
اﻣﺎ
ﺳﺮآﭘﺎ
زآدﻣﯿﺖ، ﻋﺎﺷﻘَﻨﺪ،
ﻫﺮﭼﻪ
ﮐﺎرﺷﺎن،
وز
ﻏﻢِ
ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ،
163
ﻧﯿﺴﺖ
اﯾﺜﺎر ﮐﺒﺮ
و
ادﻋﺎ
ﻣﺎ
و
ﻣﻦ
ﺑﻬﺮِ
آدم
رﻫﺎ
ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
زﯾﻦ
ﭘﯿﻤﺒﺮﻫﺎىِ
ﻫﺮ
ﺑﺎ
اﯾﻦ اﺑﺮ
زﻣﺎن
ﺑﻰاُﻣﺖ، ﮐﺴﻮﺗﻰ
ﺟﻬﺎﻧﺨﻮاران،
اﮔﺮ
ﻫﺴﺘﻨﺪ،
ﻓُﺰون
آﯾﺪ
ﺑﺮون
ﺟﻬﺎﻧﺪاران
ﻧﯿﻨﺪ
ﺑﺎ
ﺑﺎران
ﻧﯿﻨﺪ
ﻓﻄﺮت ﻣﻐﻠﻮﺑﺸﺎن ،ﭘﺮ ﻗﯿﻞ و ﻗﺎل ﻫﻢ ز ﻋﺸﻖ و ﻫﻢ ز ﻋﻠﻢ و ﻫﻢ ز ﻣﺎل
دم ﺑﻪ دم دارﻧﺪ ﺑﺎ ﻓﻄﺮت ﺳﺘﯿﺰ ﮔُﻤﺮﻫﺎنِ
داﯾﻢ
از
ﻓﻄﺮت
ﮔُﺮﯾﺰ
ﻏﺎﯾﺒﻨﺪ ،اﻣﺎ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ در ﺣﻀﻮر ﭼﺸﻤﺸﺎن از دﯾﺪنِ ﻫﺮ ﻧﻮر ،ﮐﻮر ﺑﺮ ﺧﻼﯾﻖ ﮔﺮ ﮐﻪ ﻋﺰّت ﻣﻰﻧﻬﻨﺪ
ﻧﻰ ز ﺧﺼﻠﺖ ،ﺑﻞ ﺑﻪ ﻋﺎدت ﻣﻰﻧﻬﻨﺪ ﺳﻮدﺷﺎن ﻋﺸﻘﺸﺎن
ﻫﺮﺟﺎ ﻧﺎﮔَﻪ
ﮐﻪ
ﺷﻮد
164
ﺑﮕﺬارد آﻧﺠﺎ
ﻗﺪم
ﻋﻠَﻢ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻋﺸﻖ در ﻓﻄﺮت
دوﺳﺘﯽﺷــﺎن
ﭘﺎﯾﻪرﯾﺰِ
ﺳـــﻮدﺷﺎن
ﺻﺪ ﻏﺮض در ﻫﺮ ﻧﻤﻮد ﺟﻮدﺷﺎن ﭼﻮن ﺣﺴﺎبِ ﻫﺮ زﯾﺎن دارﻧﺪ و ﺳﻮد
ﻣﺘﺼﻞ ﺑﺮ ﯾﮑﺪﮔﺮ ﭼﻮن ﺣﻠﻘﻪ دود آن ﺷَﻘﻰ ﺑِﮕﺮﻓﺘﻪ دﺳﺖ اﯾﻦ ﺷَﻘﻰ
ﻣﺘﻘّﻰ
اﻣـــﺎ
ﺟـــﺪا
از
ﻣﺘﻘّﻰ
آﺗﺶِ اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ،ﻫﺮﮔﺰ ﺗﯿﺰ ﻧﯿﺴﺖ زآن ﮐﻪ ﺳﻮداﯾﻰ در اﯾﻦ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﻧﯿﺴﺖ وآن ﮔﺮوه ﻣﺘّﻔﻖ در ﺟﺎه و ﻣﺎل زﯾﻦ
ﭘﺮﯾﺸﺎن
روزﮔﺎران،
ﺑﻰﺧﯿﺎل
ﺑﺮ ﺧﯿﺎﻟﻰ ﺻﻠﺤﺸﺎن و ﺟﻨﮕﺸﺎن وز ﺧﯿﺎﻟﻰ ﻓﺨﺮﺷﺎن و ﻧﻨﮕﺸﺎن
165
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
166
ﭘﺬﯾﺮش در ﻓﻄﺮت
در
ﺑﺎ
ﻣﯿﺎنِ
ﺷﺮﯾﻔﻰ
ﻣﺠﻠﺴﻰ
ﮔُﻔﺖ
در
ﺷﯿﻄﺎن
ﺻﺤﺒﺘﻰ
ﺧﺼﻠﺘﻰ
ﮐﯽ ﻓُﻼن ،در ﻣﻦ ﺗﻮ را ﺣﺮﻣﺖ ﺑﺴﯽﺳﺖ در وﺟﻮدت ،ﺧﻮب ﻣﯽداﻧﻢ ﮐﺴﯽﺳﺖ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻃﺒﻌﻢ دم ﺑﻪ دم ﺣﺮﻣﺖ ﮔُﺬاﺷﺖ ﻟﯿﮏ روﺣﻢ ،دوﺳﺘَﺖ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺪاﺷﺖ ﮔُﻔﺖ روﺣﺖ ﺑﺎزﺗﺎبِ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ از
اﻟﻔﺒﺎىِ
ﮐﺘﺎبِ
ﻓﻄﺮت
اﺳﺖ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻫﺮ ﮐُﺠﺎ ﺑﺎ ﻓﻄﺮﺗﻰ ﮔﺮدد ﻗﺮﯾﻦ زود
ﺑﺎ
ﻫﻢﺟﻨﺲ
ﻃﺒﻊِ
ﺗﻮ،
اﻣﺎ
ﮔﺮدد
ﻫﻢﻧﺸﯿﻦ
اﺳﯿﺮِ
ﻗﯿﺪﻫﺎﺳﺖ
آن
ﻇﺎﻫﺮﻓﺮﯾﺐ
آن ﻫﺰاران رﻧﮓ ،از ﻓﻄﺮت ﺟﺪاﺳﺖ
ﻇﺎﻫﺮى ﺑﻰﺧﺒﺮ
ﻣﻰﺟﻮﯾﺪ
از
رﻧﺞِ
روحِ
ﺑﻰﻧﺼﯿﺐ
روحِ ﭘﺎﮐﻰ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺷﺪ ﭼﻮن رو ﺑﻪ رو
روحِ ﻧﺎﭘﺎك ﺗﻮ ﺑﮕـــﺮﯾﺰد از او ﺗﺎ ﺗﻮ را ﺧﺼﻠﺖ ز ﻓﻄﺮت ﺷﺪ ﺟﺪا اﯾﻦ دوﯾﻰ در ﺷﺨﺺِ ﺗﻮ ﺷﺪ ﺑﺮﻣﻼ ﻓﻄﺮﺗَﺖ اﺻﻞ اﺳﺖ و ﺧﺼﻠﺖ ﻋﺎرﯾﺖ آن ﺑﻪ ﺧﻮد ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ،اﯾﻦ ﺑﺮ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺧﺼﻠﺘﺖ
ﺑﺮ
ﺧﺼﻠﺘﻢ
ﺣﺮﻣﺖ
ﻓﻄﺮﺗَﺖ
از
ﻓﻄﺮت
ﻣﻦ
168
ﻧَﻬﺪ ﻣﻰرﻣﺪ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﭘﺬﯾﺮش در ﻓﻄﺮت
ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﻪ ﺟﻮﻫﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻫﺮ ﯾﮑﻰ ﺑﺎ ﺟﻨﺲِ ﺧﻮد اﻧﺒﺎز ﮔﺸﺖ اى ﺟﺪا از اﺻﻞ ،ﻋﻠّﺖ را ﺑﺴﻮز
اﯾﻦ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺧﺼﻢِ ﻓﻄﺮت را ﺑﺴﻮز اى ﺗﻤﺪن ،ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠّﺖﻫﺎ ز ﺗﻮﺳﺖ
اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮِ ﺧﺼﻠﺖﻫﺎ ،ز ﺗﻮﺳﺖ ﺧَﻠﻖ،
ﻣﻔﺘﻮنِ
ﺟﻤﻠﻪ
ﻣﺤﺒﻮﺳﺎنِ
وﺳﯿﻠﺖﻫﺎىِ
ﺗﻮ
ﻋﻠّﺖﻫﺎىِ
ﺗﻮ
ﺑﺲ ﭘﺮاﮐُﻨﺪى وﺳﯿﻠﺖ روىِ ﺧﺎك زﯾﻦ
وﺳﺎﯾﻞ،
ﭼﺸﻢﺗﻨـــﮕﺎﻧﻰ
آدﻣﯿﺖ ﺑﻪ
ﺷﺪ
ﻫﻼك
ﻧﺎمِ
آدﻣﻰ
ﺑﺮده
از
ﺧﺎﻃـــﺮ
ﻣﻘﺎمِ
آدﻣﻰ
در
ﺗﻼشِ
ﻫﺮﭼﻪ
اﻓُﺰوﻧﺘﺮ
ﻣﻨﺎل
روى ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه از ﻓﻬﻢ و ﮐَﻤﺎل
169
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺗﻌﻠّﻖﻫﺎ
اﯾﻦ
زرق
ﺑﻪ
ﺑﺮﻗﺸﺎن
و
ﭼﻮن ﻃﻨﺎبِ دارى و ﺑﺮ ﺣﻠﻘﺸﺎن از
دﺧﻠﺸﺎن
ﺧﺮﺟﺸﺎن
ﮐﺎﺳﻪى
از
ﺑﻰﻋﺰّﺗﻰ
ﺑﻰﺣﺮﻣﺘﻰ
ﮐﯿﺴﻪى
ﮐﺎﺳﻪﺑﺮﮐﺎﺳﻪﺳﺖوﺧﻮان ﺑﺮﺧﻮان ﻣﺪام
از ﺑﺮاىِ اﯾﻦ ﺷﮑﻢ ﺧﻮارانِ ﺧﺎم
داﺳﺘﺎﻧﻰ
ژرف
از
ﺑﺸﻨﻮ
وﮐﯿﻞ
ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ،آن ﺑﻰﺳﻮاد ﺧﻮن اﺻﯿﻞ ﺑﺎ
ﻇﺮوف
ﺗﺎ
ﮐﻪ
ﭘﻬﻠﻮانِ
ﭼﯿﻨﻰ
آﻣﺪ
ﺗﺎﺟﺮى
ﺑﻔﺮوﺷﺪ
ﻣﺘﺎعِ
ﻓﺎﺧﺮى
زﻧﺪ،
اﻧﺒﺎﺷَﺶ
ﭼﻮ
دﯾﺪ
ﻗﻄﻌﻪى ﺧﻮش آب و رﻧﮕﻰ ﺑﺮﮔُﺰﯾﺪ ﻇﺮف ﭼﯿﻨﻰ را زﻣﯿﻦ زد ﺗﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﺑﺮد ﺑﺮ ﺟﺎمِ ﻣﺴﯿﻦ ،آﻧﮕﺎه دﺳﺖ
170
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﭘﺬﯾﺮش در ﻓﻄﺮت
ﮔُﻔﺖ ﻣﺎ را ﯾﮏﭼﻨﯿﻦ ﺳﻮدا ﭼﺮا اﯾﻦ زﯾﺎنﻫﺎ ﺑﺲ ﮔﺮان آﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺮ
ﺑﺎ
ﻣﺴﯿﻦِ
ﺧﻮد
ﻗﻨﺎﻋﺖ
ﻗﻨﺎﻋﺖﻫﺎ،
ﻣﻰﮐُﻨﯿﻢ ﻣﻰﮐُﻨﯿﻢ
ﻣﻨﺎﻋﺖ
ﻓﻄﺮﺗﺶ از ﻋﺎرﯾﺖ در ﻧﻨﮓ ﺑﻮد
آﺧﺮ او ﻓﺮزﻧﺪ اﯾﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻮد ﺧﺎنِ ﻟُﺮ ،ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻪ ﭼﯿﻨﻰ را ﺷﮑﺴﺖ روزنِ
دﯾﻮارِ
ﻓﻄﺮت
را
ﺑِﺒﺴﺖ
ﺣﺮصِ دﺷﻤﻦ ﭼﻮن ﮐَﺸَﺪ ﺧﻤﯿﺎزهﻫﺎ ﮐﻢ ﮐﻢ آن روزن ﺷﻮد ،دروازهﻫﺎ ﺳﯿﻞِ
ﻓﻄﺮتﺷﻮى،
راﻫﺶ
رﻋﺪ
ﻓﻄﺮتﺳﻮز،
ﺷﻮم
ﺑﺎزﺗﺮ آوازﺗﺮ
دﺷﻤﻦِ داﻧﺎ ،ﭼﻮ آﺗﺶ ﺑﺮﻓُﺮوﺧﺖ ﻓﻄﺮت
ﻓﺮﻫﻨﮓ
را
171
اول
ﺑﺴﻮﺧﺖ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻫﺮ
ﺗﻘﻠﯿﺪ
ﮐُﺠﺎ
رﻓﺖ
ﻓﻄﺮتﺳﻮز
در ﭘِﯿﺶ ﺗﻤﻬﯿﺪ ﺣﺮصآﻣﻮز رﻓﺖ ﻣﻠّﺖ
ﻧﻘﺶﻫﺎ
از
دارد
درﻓﮑُﻦ
ﭘﺎ
اﯾﻦ
در
ﺗﻘﻠﯿـــﺪﻫﺎ
ﺗﻤﻬﯿـــﺪﻫﺎ
ﺧﻮﺷﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘﺸَﺶ ﺗﺠﺎرتﻫﺎىِ ﺷﻮم ﺗﺎ
ﮐﻪ
از
ﺑﻨﯿﺎن
رﺳﻮم
دراﻧﺪازد
دﯾﮕﺮ آن ﻣﻠّﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻌﺶ آزﻣﻨﺪ ﮔﺮدد
ﻋﻨﮑﺒﻮﺗﻰ
و
اﻓﺘﺪ
ﺑﻪ
ﺑﻨﺪ
ﺳﻮد را ﭼﻮن ﺳﺎﯾﻪ ﺑﺮ دﻧﯿﺎ ﻓُﺘَﺪ ﻫﺮ
ﺣﺮﯾﺼﻰ
ﻫﺮ
ﻗﻨﺎرى
ﻗﺎﺗﻞِ
ﻫﺮ
زودﺗﺮ را
ﻗﻔﺲ،
آزﻣﻨﺪى،
از
ﭘﺎ
ﻓُﺘَﺪ
آوازِ
او
آزِ
او
ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان را ز ﺻﺤﺮا ﻣﻰﮐَﺸﻨﺪ آن ﮐﻪ ﻓﺮﺑﻪﺗﺮ ،ﻣﺮ آن را ﻣﻰﮐُﺸﻨﺪ
172
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﭘﺬﯾﺮش در ﻓﻄﺮت
رﻓﻊِ ﺟﻮعِ ﻫﺮ ﺑﻬﺎﯾﻢ ،ﺷﺎم و ﭼﺎﺷﺖ
ﺟﻮعِ اﻧﺴﺎن ،ﻟﯿﮏ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻧﺪاﺷﺖ اى
ز
ﻣﺎ
ﮔﺎﻣﻰ
رﻓﺘﮕﺎن
ﺟﻠﻮﺗﺮ
ﻣﻦ ﮐﻪ ﺷﺮﻣﻢ آﯾﺪ از آﯾﻨﺪﮔﺎن ﺗﺎ ﭼﻪ ﮔﻮﯾﻨﺪ از زﻣﺎنِ ﺷﻮمِ ﻣﺎ ﺗﺎ ﭼﻪ داﻧﻨﺪ از دلِ ﻣﻐﻤﻮمِ ﻣﺎ ﺗﺎ
ﭼﮕﻮﻧﻪ
ﯾﺎد
ﻣﺎ
ﻋﻬﺪ
ﮐُﻨﻨﺪ
ﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ،زاﺳﻼف ﺧﻮد ﺣﺎﺷﺎ ﮐُﻨﻨﺪ ﮔﺮ ﺟﻬﺪ روزى ﺟﻬﺎن زﯾﻦ ﻗﯿﺪ و ﺑﻨﺪ ﻣﻰزﻧﻨﺪ
ﺑﺮ
اﺧﻼف،
ﻣﺎ
ﻧﯿﺸﺨﻨﺪ
ﮐﺂن ﻫﻤﻪ ﻓﺮﯾﺎد آزادى ﭼﻪ ﺑﻮد؟ وآن ﺗُﻬﻰ ﻣﻐﺰى و ﭘﺮﺑﺎدى ﭼﻪ ﺑﻮد؟ اُف ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﻬﺪ و ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺮدارﻫﺎ وﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺣﺮص و وﻟﻊ ،در ﮐﺎرﻫﺎ
173
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
زﻧﺪﮔﻰ دردا ﮐُﻨﻮن زﻧﺪانِ ﻣﺎﺳﺖ ﺿﺮﺑﻪﻫﺎىِ
ﻟﺤﻈﻪﻫﺎ،
ﺳﻮﻫﺎنِ
ﻣﺎﺳﺖ
ﮐﻮزة ﭼﺸﻢِ ﺣﺮﯾﺼﺎن ﭘﺮ ﻧﺸﺪ ﺗﺎ ﺻﺪف ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺸﺪ ،ﭘﺮ در ﻧﺸﺪ
174
ﺳﺨﺎوت در ﻓﻄﺮت
ﭘﯿﺮﻣﺮدى در
در
اﺻﻮلِ
ﮐﻢﻧﻈﯿﺮ
ﺳﺨﺎوت
ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ
آدﻣﯿﺖ،
از ﻗﻀﺎ ،اﯾﺎم ﺑﺮ وى ﭼﯿﺮه ﮔﺸﺖ روزﮔﺎرِ
در
ﻧﻌﻤﺖ
ﺟﻮارش،
ﻋﯿﺶﻫـــﺎ
او
ﯾﮏ
ﻣﻰﮐﺮد
ﺗﯿﺮه
ﮔﺸﺖ
ﺗﻮاﻧﮕﺮ
ﺳﺎلﻫﺎ
ﺑﺎ
ﻗَﻮالﻫــــﺎ
روز و ﺷﺐ ﺳﺮﮔﺮمِ ﺳﺎز و ﺑﺎده ﺑﻮد
ﻋﯿﺶ و ﻧﻮﺷَﺶ دم ﺑﻪ دم آﻣﺎده ﺑﻮد
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻣﻄﺮﺑﺎن
ﻟﻮﺗﯿﺎن
و
ﻗﺤﺒﮕﺎن
و
دم ﺑﻪ دم ﺑﺮ ﺳﻔﺮهى او ﭼﻮن ﺳﮕﺎن ﻧﺎﮔﻬﺎن ،او ﻫﻢ دﮔﺮﮔﻮن ﺣﺎل ﮔﺸﺖ ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻰ
و
آﻣﺪ
ﮔﺸﺖ
ﺑﻰﺑﺎل
ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ﺑﺮ ﺣﺎﻟﺶ آﮔﺎﻫﻰ ﻧﺪاﺷﺖ
ﭼﻮن ﮐﺒﺎبِ ﺑﺮّه و ﻣﺎﻫﻰ ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﺮ
ﺧﻼﻓﺶ،
ﺑﺎ
و
آﻣﺪ
ﻫﻢﭼﻨﺎن
ﭘﻨﯿﺮ
ﻧﺰد
ﺷُﺪش
ﻧﺎنِ
ﭘﯿﺮِ
او
دﺳﺖﺑﺎز
اﻫﻞِ
ﻧﯿﺎز
ﻣﻰﺳﺎﺧﺘـﻨﺪ
ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺮ در ﭘﺎىِ او ﻣﻰﺑﺎﺧﺘـﻨﺪ ﭼﻮن زﻣﺎنِ ﻧﻌﻤﺖ و ﺧﻮانﮔُﺴﺘﺮى
ﮔﺮد
او
ﯾﺎران،
ﭼﻨﺎن
اﻧﮕﺸﺘﺮى
ﻧﺎﮔﻮار آﻣﺪ ﺑﻪ آن ﯾﮏ ﻋﻤﺮ ﻣﺴﺖ ﻫﺮ دو اﮐُﻨﻮن ﺑﯽﻧﻮا و ﺗﻨﮓدﺳﺖ
176
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺳﺨﺎوت در ﻓﻄﺮت
در ﺟﻤﺎﻋﺖ اﯾﻦ ﺧﻔﯿﻒ و ﺷﺮﻣﺴﺎر آن
ﯾﮏ
اﻣﺎ
ﻫﻢﭼﻨﺎن
ﺳﻮد
ﺑﺪ
ﻣﺴﺘﯿﺶ،
آه
ﭘﺮاﻋﺘﺒﺎر ﺳﺮد
ﺑﻮد
رﻧﮓ رﻧﮓ ،از ﭘﯿﭻ و ﺗﺎبِ درد ﺑﻮد
ﭼﻮن ﺑﻪ روىِ اﺻﻞِ ﺧﻮد ﻧﻨﻬﺎده ﭘﺎ
زﯾﺮِ
ﭘﺎىِ
ﺧﺎﻟﯿﺶ
ﮔﻮدالﻫﺎ
ﮔُﻔﺖ روزى ﭘﯿﺮ را ،ﮐﺂى ﻧﺎﺗﻮان ﺑﺮ ﻣﻦ اﯾﻦ اﻓﺴﺎﻧﻪ را روﺷﻦ ﺑﺨﻮان
ﻣﺎ دو ﺗﻦ ﯾﮑﺴﺎن ز ﭘﺎ اﻓﺘﺎدهاﯾﻢ دوﻟﺖ از ﮐﻒ ،ﻫﺮ دو ﯾﮑﺴﺎن دادهاﯾﻢ ﻫﺮ دو اﯾﻨﮏ ﺑﺎ ﻧﯿﺎزِ ﻧﺎنِ ﺷﺐ ﻫﺮﭼﻪ واﺟﺐ ،ﺑﺮ ﻣﻦ و ﺗﻮ ﻣﺴﺘَﺤﺐ
از ﭼﻪ ﯾﺎرانِ ﺗﻮ ﭼﻮن اﯾﺎمِ ﭘﯿﺶ ﺑﺎ ﻣﻦ اﻣﺎ ﺳﺮﮔﺮان ،ﻫﺮ ﻏﯿﺮ و ﺧﻮﯾﺶ
177
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﭘﯿﺮ ﮔُﻔﺖ ،اى ﺑﻰﮐﺲِ آﺷﻔﺘﻪﺣﺎل اى ﺷﺐ و روزت اﺳﯿﺮِ ﻗﯿﻞ و ﻗﺎل ﻇﺎﻫﺮاً ﮔﺮ دﺳﺖ ﺗﻮ ﭘﺮ ﺟﻮد ﺑﻮد
ﺑﺎﻃﻨﺖ
ﻏﺮضآﻟﻮد
اﻣـــﺎ
ﺑﻮد
ﻫﺮﮐﺴﻰ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻫﻮس ،ﻣﻬﻤﺎنِ ﺗﻮ زاﺷـــﺘﯿﺎقِ
ﺟﻮﺟﻪى
رﯾﺰهﺧﻮاراﻧﺖ
ﺑﺮ
ﭼﻨﯿﻦ
ﺑﺮﯾﺎنِ
ﺑﺴـــﻰ
ﺧﻮاﻧﻰ،
ﻣﺪه
ﺗﻮ
ﻧﺎﻣﺤﺘــــﺮم ﻧﺎمِ
ﮐَﺮَم
ﻧﺎن ﺑﺮاى ﺳﻮد و ﺳﻮدا دادهاى در ﺑﺮِ ﻣﻦ ،ﺑﺎ ﭼﻪ رو اﺳﺘﺎدهاى! ﻓﻄﺮﺗﺖ،
ﺑﺎ
ﻫﺮﮔﺰ
ﺗُﻬﻰدﺳﺘﻰ
ﻋﺰﯾﺰ
ﮐﺮﯾﻤﻰﻫﺎ و
اﻫﻞِ
ﻧﮑﺮد درد
ﻓﻬﻢِ ﺗﻮ از وﻫﻢِ ﺗﻮ ﮔﯿﺮد ﻗﻮام
ﮐُﻞّ ﺗﻮ از ﺟﺰء ﺗﻮ ﯾﺎﺑﺪ ﻧﻈﺎم
178
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺳﺨﺎوت در ﻓﻄﺮت
ﻫﺮ اﺻﯿﻠﻰ ﺗﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آرد ﺣﺴﺎب در
ﭘﻰِ
اﺣﺴﺎن
ﭘﺴﺖﻓﻄﺮتﻫﺎ
اﮔﺮ
ﻧﻤﻰﺑﻨﺪد
رﮐﺎب
اﺣﺴﺎن
ﮐُﻨـــﻨﺪ
ﻟﻘﻤﻪ ﻟﻘﻤﻪ ﺑﺎ ﺣﺴﺎبِ ﻧﺎن ﮐُﻨـــﻨﺪ ﮔﺮ ﮐُﻨﻨﺪ اﺣﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﺮدى ﺑﯽﻧﻮا
ﺷﺮط
اول
ﮐﻪ
آن
ﺑﺎﺷﺪ
آﺷﻨﺎ
ﺑﺎ ﺣﺴﺎب از ﻣﺎﺳﺖ ،آﻧﮕَﻪ ﻣﻮ ﮐَﺸَﻨﺪ
ﺧﻮﯾﺶ را ﻫﺮ دم ﺑﻪ ﭼﺸﻢِ او ﮐَﺸَﻨﺪ ﺟﺎىِ ﺑﺨﺸﺶ ،ﭼﻮن ﺗﺮﺣﻢ ﻣﻰﮐُﻨـــﻨﺪ ﻓﻄﺮت ﺑﺨﺸﻨﺪه را ﮔُﻢ ﻣﻰﮐُﻨـــﻨﺪ دوﺳﺘﺎن ،ﭼﻮن دوﺳﺘﺎنِ روز ﺗﻨﮓ
ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ راه دراز و ﭘﺎىِ ﻟﻨﮓ اﯾﻦ ﺳﺰاىِ آن ﮐﻪ ﺷﺪ ﯾﺎرِ ﺧَﺴﺎن ﯾﺎ ﮐَﺴﻰ ﮐﺮد از ﺑﺮاىِ ﻧﺎﮐﺴﺎن
179
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﮔُﻔﺖ،
ﺳﺨﻦﻫﺎىِ
ﺑﺸﻨﯿﺪم
ﻣﺘﯿﻦ
اى ﺑﻪ ﻫﺮ ﮔُﻔﺘﺎر و ﮐﺮدارى اﻣﯿﻦ از ﭼﻪ ﻫﺮ دم دوﺳﺘﺎﻧﺖ ﺑﺎ ﺗﻮ وﺻﻞ
ﮔُﻔﺖ از اﺳﺐ اوﻓﺘﺎدم ،ﻧﻰ ز اﺻﻞ ﮔُﻔﺖ ،اﯾﻦ اﺻﻠﻰ ﮐﻪ ﻣﻰﮔﻮﯾﻰ ﮐُﺠﺎﺳﺖ ﮔُﻔﺖ ،در ﺑﺎﻻ و ﭘﺴﺘﻰ ﻧﺰد ﻣﺎﺳﺖ ﮔُﻔﺖ ،اﺣﻮالِ ﻣﺮا ﺑﺎ اﺻﻞ ﮔﻮى ﮔُﻔﺖ رو رو ،ﻓﻄﺮت ﺧﻮد را ﺑﺠﻮى زآن ﮐﻪ ﻓﻄﺮتﻫﺎ اﮔﺮ ﭘﯿﺪا ﺷﻮﻧﺪ اﺻﻞِ ﻣﺮدم ،ﯾﺎرِ اﺻﻞِ ﻣﺎ ﺷﻮﻧﺪ ﺧﺎﻧﻪى ﻣﺎ را ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ و ﻫﻮس ﺧﺎﻧﻪﺻﺎﺣﺐ را ﻫﻤﻰ ﺟﻮﯾﻨﺪ و ﺑﺲ ﺧﻮد رﻫﺎ ﮐﺮدن از اﯾﻦ ﺗﻤﻬﯿﺪ و ﺗﻦ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ
راﺣﺖ
ﻗﺎﻧﻮنِ
180
زﯾﺴﺘﻦ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺳﺨﺎوت در ﻓﻄﺮت
ﻫﺮ ﻧﺪاﯾﻰ ﮐﻪ ﺗﻮ را ﺣﺮص آورد ﺑﺎﻧﮓ ﮔُﺮﮔﻰ دان ﮐﻪ او ﻣﺮدم درد اﯾﻨﮏ اى ﻋﻠﻢِ ﺳﺮآﭘﺎ ﺷﻮق و ﺷﻮر
ﯾﮏ
ﻧﻈﺮ
ﺧﺎﻧﻪ
ﺧﺎﻧﻪ،
اﻧﺪاز
ﮔﻨﺞِ
ﺑﺮ
دﻧﯿﺎىِ
ﻗﺎروﻧﻰ
ﮐﻮر
ﺧﺴﯿﺲ
از ﮔﺪاﻃﺒﻌﻰ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﻐــــﺪى اﻧﯿﺲ
ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺎﻧﻪ ،ﻣﺮد و زن ﺑﺎ ﺻﺪ ﺟﺪال ﺧُﻠﻖ و ﺧﻮﻫﺎ ،ﺟﻤﻠﮕﻰ ﺑﯽ اﻋﺘﺪال ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺎﻧﻪ ،ﮔﺮ دو ﮐﺲ ﻣﺄﻧﻮسِ ﻫﻢ ﻣﻐﺮﺿﺎن ﺑﺮ ﻋﻔﺖ و ﻧﺎﻣﻮسِ ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺎﻧﻪ ،ﻫﺮ دو ﺗﻦ ﺑﻰ اﻧﻌﻄﺎف دم ﺑﻪ دم در ﮔُﻔﺘﻪﻫﺎ ،ﺻﺪ اﺧﺘﻼف ﺧﺎﻧﻪ
ﺧﺎﻧﻪ،
ﮔﺮ
ﻏﺮﯾﺒﻰ
ﻣﯿﻬﻤﺎن
ﺳﻮد و ﺳﻮدا ،ﻓﮑﺮ و ذﮐﺮِ ﻣﯿﺰﺑﺎن
181
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
زﯾﻦ
ﺗﻤﺪن
ﺧﺎﻧﻪ
ﺧﺎﻧﻪ
ﻫﺪﯾﻪﻫﺎﯾﺖ ﺗﻔﺮﯾﻖِ
رﻓﺘﻪ
ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﺸﺮ
ﻇﺎﻫﺮ ﻫﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ او دروﯾﺶﺗﺮ ﻟﺤﻈﻪ
آرزوﯾﺶ
ﻟﺤﻈﻪ
ﻟﺤﻈﻪ
ﻟﺤﻈﻪ
ﺗﻠﺦﺗﺮ
ﻟﺤﻈﻪ
ﻟﺤﻈﻪ
از
ﻃﻌﻢِ
ﺑﯿﺸﺘﺮ
ﻫﻮس
آدﻣﻰ ﺑﺮ ﮔَﻨﺪه اﺳﺖ ،ﻫﻢﭼﻮن ﻣﮕﺲ
ﺳﻮىِ
ﻓﺮزﻧﺪانِ
ﭘﺪرﻫﺎ
ﺣﺮﻣﺖ
اﻟﺘﻤﺎس
ﻧﺎﺷﻨﺎس
ﻟﺤﻈﻪ ﻟﺤﻈﻪ ،ﺧﻠﻖ در ﯾﮏ ﻣﻨﺠﻼب ﺑﺲ ﮐﻪ ﺑﺮ دﻟﺨﻮاه ﺧﻮد ﮔﯿﺮد ﺷﺘﺎب ﻟﺤﻈﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﻗﺘﻞﻫﺎ در ﻧﻄﻊِ ﺧﺎك روحِ اﻧﺴﺎندوﺳﺘﻰ ،ﻫﺮ دم ﻫﻼك ﻟﺤﻈﻪ
ﻟﺤﻈﻪ
ﺟﻬﺪﻫﺎ
در
ﺑﺮﺗﺮى
ﻫﯿﭻ ﮐﺲ را ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺮ ﺧﻮد داورى
182
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺳﺨﺎوت در ﻓﻄﺮت
ﻣﺮد و زن ،ﺧُﺮد و ﮐﻼن در ﻫﺮ ﺷﺌﻮن ﺧﻮﯾﺶ را داﻧﺪ ز دﻧﯿﺎﯾﻰ ﻓُﺰون ﺑﺲ
ﺑﺎ
ﮐﻪ
ﻧﻮ
اﺑﺰارِ
اﻓُﺰونﻃﻠﺐ
ﻫﺮ ﮐﺴﻰ ارث ﭘﺪر را ﺧﻮنﻃﻠﺐ ﻧﻰ ﺑﻪ ﻋﺰّت ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ﻣﻬﻤﺎﻧﺸﺎن
ﻧﻰ ﺑﺮون از ﺳﻔﺮه رﯾﺰَد ﻧﺎﻧﺸﺎن
اى ﮐﻪ ﺟﺎﻧﻰ دادهاى ،ﻓﻬﻤﻰ ﺑﺪه
ﺗﺎ
ﺷﻮد
داﺷﺘﻦﻫﺎ
ﻓﻬﻢ
اﻣﺘﯿﺎزِ
ﮐﻪ
ا ﯾﻦ
زﻣﺎن
ﺷﺪ
ز
ﻣﻪ
اﻣﺘﯿﺎز
در ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻰﻓﻄﺮﺗﻰ ،ﮐﻮ ﭼﺸﻢِ ﺑﺎز ﺣﺴﺮﺗﺎ
ﺣﯿﺮﺗﺎ
ﺑﺮ
از
آن
اﯾﻦ
183
ﻫﻤﻪ
ﻫﻤﻪ
آﺳﻮدﮔﻰ ﺑﯿﻬﻮدﮔﻰ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺑﺸﮑَﻨﯿﺪ ﮐﻮ
اﯾﻦ
ﻧﺒﯿﻨﺪ
ﻋﻠﻢِ ﭘﯿﺶِ
دوراﻧﺪﯾﺶ
را
ﺧﻮﯾﺶ
را
ﭘﺎىِ
اى ﺟﻬﺎن و اى ﺟﻬﺎﻧﺪارانِ ﻣﺴﺖ
ﭘﺎﯾﻪى
اﻧﺴﺎﻧﻰ
ﻓﺮﻫﻨﮓ
ﺷﮑﺴﺖ
ﭼﻮن اﺷﺎرتﻫﺎش را ﺑﺮ ﺟﺎن ﻧَﻬﻰ در وﻓﺎىِ آن اﺷﺎرت ،ﺟﺎن دﻫﻰ
184
ﺷﻨﺎﺧﺖ در ﻓﻄﺮت
ﮔﻮش ﺑﺮ ﻣﻦ اى ﺟﻬﺎﻧﺨﻮارانِ ﭘﯿﺮ
ﺗﺎ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﻗﺼﻪى ﮔُﺮﮔﺎن و ﺷﯿﺮ ﺑﭽﻪﺷﯿﺮى در
ﻣﯿﺎنِ
ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﯿﺸﻪ،
ﺟـــﺎﻧﻰ
ﺳﺘﺨﻮاﻧﻰ
ﮔﺮﻓﺖ ﮔﺮﻓﺖ
ﭼﻮن ﺑﻪ ﺧُﺮدى ،ﺧﻮرده ﺑﻮد از ﺷﯿﺮِ ﮔُﺮگ در ﺑﺰرﮔﻰ ،ﺷﯿﺮ و ﮔُﺮﮔﻰ ﺷﺪ ﺳﺘﺮگ رﻓﺖ ﺧﻮىِ ﺷﯿﺮى از آن ﻧَﺮّهﺷﯿﺮ ﻫﻢﻧﺸﯿﻦ ﺷﺪ ﺑﺎ ﻫﺰاران ﮔُﺮگ ﭘﯿﺮ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﮐﺎرِ ﺟﻨﮕﻞ را ﺑﻪ ﮔُﺮﮔﺎن واﮔُﺬاﺷﺖ ﻧﯿﻢِ او ،ﭼﻮن ﻓﻄﺮت ﺷﯿﺮى ﻧﺪاﺷﺖ در
ﻣﯿﺎنِ
وﺣﻮشِ
آن
ﺑﻰزﺑﺎن
ﮔَﻠّﻪ ﮔُﺮﮔﺎن ،ﺟﺎىِ ﺳﮓﻫﺎ ﭘﺎﺳﺒﺎن
ﻧﺰد ﺷﯿﺮ ،آن ﺣﯿﻠﻪﺑﺎزان ﺳﺮ ﺑﻪ زﯾﺮ ﻫﺮ ﯾﮑﻰ ﺻﺪ ﺷﯿﺮ ،دور از ﭼﺸﻢِ ﺷﯿﺮ
ﺷﯿﺮ ،ﺧﻮابآﻟﻮده ﺑﺎ ﭘﻨﺪارِ ﺧﻮﯾﺶ ﮔُﺮگﻫﺎ ﺳﺮﻣﺴﺖ ،از ﮐُﺸﺘﺎرِ ﺧﻮﯾﺶ
ﺑﯿﺸﻪ
ﭼﻮن
اﺑﺘﺪا،
ﺳﮓﻫﺎ
ﮔُﺮگﻫﺎىِ ﮔُﺮگﺗﺮ
در
در
اﺧﺘﯿﺎرِ
ﮔُﺮگﻫﺎ
ﺷﮑﺎرِ
ﮔُﺮگﻫﺎ
ﺗﯿـــﺰدﻧﺪان
در
ﺷﮑﺎر
ﺑﯿﺸﻪاى
ﺑﻰ
ﭘﺎﺳﺪار
ﺑﯽ ﺳﮕﺎن آن ﺑﯿﺸﻪ ،ﺧﻮﻧﯿﻦﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮد روز و ﺷﺐ ،ﺧﻮﻧﺮﯾﺰىِ ﮔُﺮﮔﺎﻧﻪ ﺑﻮد
186
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺷﻨﺎﺧﺖ در ﻓﻄﺮت
اﻟﻐﺮض ،از ﻣﻮرِ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻓﯿﻞ ﺷﺪ
ﺷﮑﺎرِ
ﺟﻤﻠﻪ
ﮔُﺮﮔﺎنِ
ﻣﺤﯿﻞ
ﻫﺮﭼﻪ ﺣﯿﻮان ﺑﻮد ،ﮐﻢ ﮐﻢ ﺧﻮرد ﮔُﺮگ
ﻃﻌﻤﻪﻫﺎىِ ﺷﯿﺮ را ﻫﻢ ،ﺧﻮرد ﮔُﺮگ ﮐﻢ ﮐﻢ از ﮐُﺸﺘﺎرِ ﮔُﺮگ ﺑﻰﻟﮕﺎم
ﺷﯿﺮ را از اﺳﺘﺨﻮانﻫﺎ ﺷﺪ ﻃﻌﺎم ﮔُﺮگﻫﺎ
را
ﺑﺎﻧﮓ
ﺑﺮزد،
ﻧَﺮّهﺷﯿﺮ
ﻟﯿﮑﻦ آن وﻗﺘﻰ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻫﻢ ﺑﻮد اﺳﯿﺮ ﮐﺎن
ﻃﻌـــﺎمِ
ﻟﺬّتاﻓﺰاﯾﻢ
ﮐُﺠﺎﺳﺖ
دم ﺑﻪ دم در ﭘﯿﺶِ ﻣﻦ ﺳﺘﺨﻮان ﭼﺮاﺳﺖ؟ ﮔُﺮگﻫﺎىِ ﺑﻰاﻣـــﺎن و ﺑﯽ ﺷﮑﺎر
ﺑﻌﺪ
ﺣﻤﻠﻪ
از
آن
ﺑﺮدﻧﺪى
ﺧﻮﻧﺨﻮارىِ
دﯾﻮاﻧﻪوار
ﺷﯿﺮِ
ﺗﯿﺰدﺳﺖ
ﺑﻪ
ﺷﯿﺮ ﻫﻢ ﺷﺪ ﻃﻌﻤﻪى ﮔُﺮﮔﺎنِ ﻣﺴﺖ
187
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺟﺎىِ ﺳﮓﻫﺎ ،ﮔُﺮگ ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ اﮔﺮ ﻓﻄﺮت
ﮔُﺮﮔﻰ،
درﻧﺪهﺗﺮ
ﺑﺴﻰ
ﺷﯿﺮ ﻫﻢ ،ﮔﺮ ﻓﻄﺮت ﺷﯿﺮى ﻧﺒﺎﺧﺖ ﻓﻄﺮت
ﻫﺮ
ﺟﺎﻧﻮر
را
ﻣﻰﺷﻨﺎﺧﺖ
ﻧﻪ دﻟﺶ ﺧُﺮﺳﻨﺪ از ﺗﻌﻈﯿﻢِ ﮔُﺮگ
ﻧﻪ ﮐُﻨﺎم و ﺟﻨﮕﻠﺶ ،ﺗﺴﻠﯿﻢِ ﮔُﺮگ ﻓﻄﺮت ﺳﮓ ﻫﺮﭼﻪ ﺻﺎف و ﺑﺎوﻓﺎ
ﮔُﺮگ
در
درﻧﺪهﺧﻮﯾﻰ
ﺑﻰﺣﯿـــﺎ
از اﺻﺎﻟﺖ ﻫﺮ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﻮﯾﻰ ﻧَﺒﺮد ﮐﺎرﻫـــﺎ
را
دﺳﺖ
ﻧﺎاﺻﻼن
ﺳﭙﺮد
ﺧﻮاﺟﻪ ﭼﻮن ﺑﯿﻠﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻨﺪه داد ﺑﻰزﺑﺎن ،ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ او را ﻣﺮاد
188
ﺳﮑُﻨﺎ در ﻓﻄﺮت
آدﻣﻰ اﺑﺘﺪا
ﺗﺎ
در
در
ﻃﺒﯿﻌﺖ
ﻏﺎرﻫﺎ
ﺗﺎﮐﻪ
ﺷﺪ
ﻣﺴﮑﻦ
ﮐﻢ ﮐﻢ از ﺑﯿﻐﻮﻟﻪﻫﺎ ﺟﺎىِ
ﭘﺪﯾﺪ
ﺑﻬﺘﺮى
ﮔُﺰﯾﺪ
آﻣﺪ ﺑﺮون ﺳﮑﻮن
ﮔﯿﺮد
زﯾﺮ ﻧﻮرِ آﻓﺘﺎب ،از ﺑﺲ ﮔُﺪاﺧﺖ رﻓﺘﻪ
رﻓﺘﻪ
ﺑﻌﺪ
ﭼﻨﺪى،
آدﻣﻰ
ﺳﺎﯾﺒﺎنﻫﺎ
را
ﺳﺎﯾﺒﺎنﻫﺎ
دﻟﺒﺴﺘﻪى
ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﺎﻧﻪ
ﮐﺎﺷﺎﻧﻪ
ﺷﺪ ﺷﺪ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﮐﻢ ﮐَﻤﮏ ،ﮐﺎﺷﺎﻧﻪﻫﺎ رﻧﮕﻰ ﮔﺮﻓﺖ در ز ﭼﻮب و ﭘﺎﯾﻪ از ﺳﻨﮕﻰ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎ
ﻓﺼﻮل
ﺑﺸﺮ
آﻧﮕﻪ
ﺷﺪ
آﺷﻨﺎ
دﺳﺖ زد ﺑﺮ ﻣﺸﮑﻞِ آب و ﻫﻮا در زﻣﯿﻦ و در ﻓﻀﺎىِ ﮔﺮم و ﺳﺮد
ﭘﺎﯾﻪ و ﺳﻘﻒ و ﺳﺘﻮن ،ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮد در ﻧﻘﺎط ﺧﺸﮏ و ﮔﺮﻣﺎىِ ﮐﻮﯾﺮ
ﺧﺎﻧﻪ
ﻏﯿﺮ
ﺑﺎ
رﻃﻮﺑﺖ
ﺑﺎ
ﻧﻘﺎط
ﺧﺎﻧﻪﻫﺎىِ
ﺳﺮدﺳﯿﺮ
از
آﻧﭽﻪ
ﺑﺎﯾﺪ
ﺑﺮﻗـــﺮار
ﺧُﺸﮏ،
ﻧﺂﯾﺪ
ﺳﺎزﮔﺎر
ﻫﺎى و ﻫﻮىِ ﺑﺎد و ﺷﯿﺮاﻓﺸﺎنِ اﺑﺮ در ﻏﻢِ ﻣﺎﯾﻨﺪ ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ ،ﺗﻮ ﺻﺒﺮ ﻓﮑﺮﻫﺎ در ﻫﺮ زﻣﺎن ،راﻫﻰ ﮔُﺸﻮد ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ ،در ﻫﺮﺟﺎ ﮐﻪ ﺑﻮد
190
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺳﮑﻨﺎ در ﻓﻄﺮت
ﻧﯿﮏ ﭼﻮن ﺑﺸﻨﺎﺧﺖ ،ﻓﻄﺮت را ﻧﻈﺎم از
ﻃﺒﯿﻌﺖ
در
ﻧﻘﺎط
در
ﻧﻘﺎط
ﺑﺮ
ﻃﺒﯿﻌﺖ
اﺳﺘﻮا
زد
ﻫﺮ
ﻧﺨﺠﯿﺮى
ﺳﺮد،
ﻟﮕﺎم ﺷﯿﺮﮔﯿﺮ اﺳﯿﺮ
وآن ﮐﻪ در ﺳﺮﻣﺎىِ ﻗﻄﺒﻰ ﭘﺮﻏﺮور
در ﻫﻮاىِ ﮔﺮم ،ﭼﻮﺑﻰ در ﺗﻨﻮر اﯾﻦ
ﻃﺒﺎﯾﻊ
در
ﺣﻮاﯾﺞ،
ﺳﺮ
ﺑﺮون
از
ﻫﻢﻧﺸﯿﻦِ
آﺳﺘﯿﻦِ
ﻋﻘﻠﺸﺎن
ﻓﻄﺮﺗﻨـــﺪ ﻓﻄﺮﺗﻨـــﺪ ﻓﻄﺮتﺷﻨﺎس
ﺑﺮ ﺣﻮادث ،ﺑﺴﺘﻪ ﺳﻨﮕﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﮑﻢِ ﻓﻄﺮت ﭼﻮن ﮐﻪ ﺣﮑﻤﻰ ﺻﺎﺋﺐ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻫﻢ ﻣﺪارا واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻰ ﺑﺪى ﻣﻌﻤﻮرِ اﯾﻦ ﻫﺮ ﭼﺎر ﻓﺼﻞ ﮔﺮ ﻧﺒﻮدى اﯾﻦ ﺗﻒ و اﯾﻦ ﮔﺮﯾﻪ اﺻﻞ
191
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ ﺗﻤﺪن ﭼﻮن ﮐﻪ آﻣﺪ رﯾﺸﻪﺳﻮز ﺑﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ زد ﭼﻮ ﺧﺼﻤﻰ ﮐﯿﻨﻪﺗﻮز روىِ دوشِ ﯾﮑﺪﮔﺮ ،ﺑﺲ ﺧﺎﻧﻪ ﭼﯿﺪ
ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ
ﺗﺎ
اﺑﺮﻫﺎ
زﻧﺪﮔﻰ
در
آن
آورد
ﺑﺮ
ﻃﺒﻊِ
ﺳﺮ
ﻓﻀﺎ
ﺑﺮﮐﺸﯿﺪ
و
اﻧﺴﺎﻧﻰ
ارﺗﻔﺎع ﺻﺪاع
اﯾﻦ ﺗﻤﺪن ﺑﻮد و اﯾﻦ ﻋﻠﻢِ ﺷﺮور ﮐﺰ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﮐﺮد ،اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ دور
ﭼﺸﻢﺑﺴﺘﻪ در ﻧﻘﺎط ﺳﺮد و ﮔﺮم روىِ ﺳﻨﮓ ﺳﺨﺖ ،ﯾﺎ ﺑﺮ ﺧﺎك ﻧﺮم در ﺷﮑﺎف ﮐﻮه ﯾﺎ در دﺷﺖﻫﺎ روىِ ﺑﺮف ﻗﻄﺐ و ﺧّﻂ اﺳﺘﻮا ﮔُﻔﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﺮﻣﻰ و ﺳﺮدى ز ﻣﻦ ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ از ﺳﺒﺰى و زردى ز ﻣﻦ
192
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺳﮑﻨﺎ در ﻓﻄﺮت
ﻫﺮﭼﻪ ﯾﺦﺑﻨﺪان ز ﻣﻦ ،ﮔﺮﻣﺎ ﭘﺬﯾﺮ آﻓﺘﺎبِ
ﻣﮑّﻪ،
ﻣﻦ
از
زﻣﻬﺮﯾﺮ
ﺑﺮقِ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻗﻄﻌﻪاى ﻓﻮﻻد و ﭘﯿﭻ
اﯾﻦ ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﻧﻤﻰﮔﯿﺮد ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻣﻦ اﻣﯿﺮم ،وﯾﻦ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻫﻢ اﺳﯿﺮ
ﺧَﻠﻖ
ﻫﻢ
ﻣﻦ
در
ﻣﻘﯿﺪ
ﻧﺎﮔُﺰﯾﺮ
در ﮐﻮﯾﺮ ،از ﻣﻦ ﺑﻬﺸﺘﻰ ﺑﺮﻣﻼﺳﺖ اﯾﻦ
آدﻣﻰ
ﺑﻬﺸﺖ
ﺗﺴﻠﯿﻢِ
اﻣﺎ
اﯾﻦ
درونِ
ﺗﻤﻬﯿﺪ
ﻗﯿﺪﻫﺎﺳﺖ ﮔﺸﺖ
ﭘﺎى ﺗﺎ ﺳﺮ ،ﺑﺮدهى ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮔﺸﺖ رﺑﻂ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭘﺎره ﮐﺮد ﺑﺎ اﺳﺎرت ،ﺧﻮﯾﺶ را آواره ﮐﺮد ﺑﺮد از ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺮاىِ ﺧﻮﯾﺶ را رﯾﺸﻪى ﻧﺸﻮ و ﻧﻤﺎىِ ﺧﻮﯾﺶ را
193
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺧﻮابِ راﺣﺖ را ﮐُﻨﻮن ﮔﯿﺮد ﺳﺮاغ در ﮐُﻨﺎرِ ﺑﺎد ﺳﺮد و ﻧﻮرِ داغ از ﻃﺒﯿﻌﺖ ،ﻓﻄﺮﺗﺶ اﮐُﻨﻮن ﺑﻪ دور
ﻣﺴﮑُﻨﺶ،
از
دﻟﺘﻨﮓﺗﺮ
ﻻﻧﻪ
ﻣﻮر
ﻫﺮ ﺑﻨﺎ از ﺷﯿﺸﻪ و آﻫﻦ ﺑﻪ ﭘﺎ ﻧﻮرﮔﯿﺮ
آن
ﻫﺮﭼﻪ
ﺳﺮﻣﺎىِ
ﺷﯿﺸﻪى
اﻟﻮان،
زﻣﺴﺘﺎن
رﻫﺎ
ﻣﻰﮐُﻨـــﺪ
ﻧﻮرِ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن دو ﭼﻨﺪان ﻣﻰﮐُﻨـــﺪ ﻧﻰ در آن از ﺑﻬﺮ ﻣﻬﻤﺎن آبِ ﭼﺎه ﻧﻰ ﯾﮑﻰ ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ ،ﮐﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﻨﺎه
ﭘﯿﺶﺗﺮﻫﺎ ﺣﺎﺻﻞِ ﻣﺄﻣﻨﻰ ﻣﺴﮑﻨﻰ
ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ
در اﻋﺼﺎر
ﺳﻨﮕﺮﻧﻤـــﺎىِ راﺣﺖ
ﺑﺮاى
194
ﻫﺮ
ﺷﺌﻮن
و
ﻗُﺮون
ﻫﺮ
ﺑﻼ
ﻫﺮ
ﻫﻮا
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺳﮑﻨﺎ در ﻓﻄﺮت
ﻫﺮ ﺣﺮارت در زﻣﯿﻦ ﭘﺎ ﻣﻰﮔُﺬاﺷﺖ ﺣﺎﺟﺘﻰ
ﺑﺎد
ﺑﺮ
ﻧﺪاﺷﺖ
ﻣﺼﻨﻮﻋﻰ
ﮔﺮﭼﻪ ﺑﯿﻤﺎرى در آن دم ﮐﻢ ﻧﺒﻮد
اﯾﻦ ﻫﻤﻪ درد ﻣﻔﺎﺻﻞ ﻫﻢ ﻧﺒﻮد ﺻﺪﺳﺎﻟﻪ
ﻗﺎﻣﺖ
اﺳﺘﺨﻮاﻧَﺶ
ﮔﻮﯾﻰ
آزاد
ﺑﺲ
ﻓﻮﻻد
از
ﺑﻮد
ﺑﻮد
ﭼﺸﻢﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﻮرِ ﻓﻄﺮت دﯾﺪ داﺷﺖ ﺑﺎ
ﻧﮕﺎه
ﺻﺪ
زﻧﺪه
اﻣﯿﺪ
داﺷﺖ
آدﻣﻰ ﻓﺮزﻧﺪ ﺟﻨﮕﻞ ﺑﻮد و دﺷﺖ ﻓﻄﺮﺗﺶ از ﻫﯿﭻ ﻃﻮﻓﺎن ﺑﺮﻧﮕﺸﺖ ﭼﻮن ﺑﻪ ﻓﻄﺮت ذات او ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮد دل ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎ و ﮔﺮﻣﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻫﺮﭼﻪ
اﻧﺴﺎن
روحِ
ﻋﺰم
از و
ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭘﺎﯾﺪارى
195
ﻣﻨﻔﺼﻞ ﻣﻀﻤﺤﻞ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻣﺴﮑﻦ اﯾﻨﮏ ،ﮔﺮﭼﻪ در ﻇﺎﻫﺮ ﻧﮑﻮ اﯾﻦ ﭼﻪ زﻧﺪاﻧﻰ ﮐﻪ ﻣﺴﮑﻦ ﻧﺎمِ او در ﭼﻨﯿﻦ ﺳﮑﻨﺎىِ ﭘﻨﻬﺎن در ﻧﻘﺎب
ﯾﮏ ﺳﺤﺮ را ﮐﺲ ﻧﻤﻰﺑﯿﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮاب از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﺲ ﮐﻪ دور اﯾﻦ دﺧﻤﻪﻫﺎ ﺻﺒـــﺢ ﺧﯿـــﺰى دﯾﮕﺮ از اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎ
ﻧﻮرﻫﺎ
ﺑﺮ
ﺷﯿﺸﻪﻫﺎ
ﻫﻢﭼﻮن
ﺗﻨﻮر
ﭘﺮدهﻫﺎ ﺑﺮ ﻧﻮرﻫﺎ ﭼﻮن ﺳﻨﮓ ﮐﻮر آه از آن ﻧﻮرى ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﺮدهﻫﺎ واى از اﯾﻦ زﻧﺪان ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺑﺮدهﻫﺎ دم ﺑﻪ دم ﺑﺎ ﯾﮑﺪﮔﺮ ،ﻧﺴﻞِ ﺑﺸﺮ ﺑﻰﻣﺤﺒﺖﺗﺮ
ز
دورانِ
ﺣﺠـَـــــﺮ
ﯾﮏ ﮔُﻬﺮ ﺑﻮدﯾﻢ ،ﻫﻢﭼﻮن آﻓﺘﺎب ﺑﻰﮔﺮه ﺑﻮدﯾﻢ ،ﺻﺎﻓﻰ ﭼﻮن ﺣﺒﺎب
196
ﻣﺤﺒﺖ در ﻓﻄﺮت
ﺑﺤﺜﻰ از ﺷﯿﺦِ ﺑﻬﺎﯾﻰ رﻓﺖ و ﺑﺎز
ﻗﺼﻪاى دﯾﮕﺮ ﺷﻨﻮ زآن ﻣﺮد راز ﺗﺎ
اﺻﻞِ اﺑﺘﺪا
ﻣﺤﺒﺖ
ﻓﻄﺮت
را
ﺗﺎ
اﻓﺘﺎد،
ﮐُﻨﺪ،
ﺷﻮد، ﻓﮑﺮِ
ﺗﻌﺒﯿﺮﻫﺎ
ﺗﻔﺴﯿﺮﻫﺎ ﮐﺎروان
در ﮐﻮﯾﺮِ ﺧُﺸﮏ ،ﺑﺎ رﯾﮓ روان ﮐﺎﯾﻦ ﭘﺮﯾﺸﺎنﻫﺎىِ از ﻫﻢ ﺑﯽ ﺧﺒﺮ در
ﺳﻔﺮ،
ﺑﺎﺷﻨﺪ
ﯾﺎرِ
ﯾﮑﺪﮔﺮ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺑﻬﺮِ ﻫﺮ ﻣﻨﺰل ،رﺑﺎﻃﻰ ﺳﺎﺧﺖ او ﻃﺮحِ ﻧﻮ ،در ﻫﺮ ﺳﺮا اﻧﺪاﺧﺖ او دور
ﺗﺎ
اﻃﺎﻗﻰ،
ﺧﺎﻧﻪى
ﻫﺮ
ﻃﺮف،
اﯾﻮانِ
ﻫﺮ
ﺗﺎ
ﺑﻨـــﺎىِ
ﺳﺮا
دورِ
زﻧﺠﯿـــﺮوار
ﯾﮏ
ﺧﺎﻧﻮار
ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ
ﺑﭙــــﺎ
آﺷﻨﺎﯾﻰﻫـــﺎ
ﺑﻨــــﺎ
ﺗﺎ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺲ ﮐﺮد ،آﻫﻨﮓ ﺳﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ از ﻫﻤﺴﺎﯾﻪى ﺧﻮد ﺑﺎ ﺧﺒﺮ
آﺷﻨﺎﯾﻰ دم ﺑﻪ دم ﭘﺎﯾﻪرﯾﺰِ
ﮔﺮدد ﻋﻤﯿﻖ
دوﺳـــﺘﻰﻫـــﺎىِ
دﻗﯿـــﻖ
دوﺳﺖ ﺗﺎ ﺑِﻨﻬﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ دوﺳﺖ ،دﺳﺖ دوﺳـــﺘﻰ ﺑﻬﺘﺮ ز ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪى اﺳﺖ ﭼﻮن ﮐﻪ ﺧﻮﯾﺸﻰ ﺑﺮ اﺻﻮلِ اﻧﺘﺴﺎب دوﺳﺘﻰ
اﻣﺎ
ﺑﻪ
198
ﺷﺮط
اﻧﺘﺨﺎب
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﻣﺤﺒﺖ در ﻓﻄﺮت
در ﺳﻔﺮ ﻫﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ ﯾﺎﺑﺪ ﻫﻢزﺑﺎن ﺑﻰﮐﺲ و ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﺎﻧَﺪ در ﺟﻬﺎن ﭼﻮن در
ﺳﻔﺮﻫﺎ
ﺳﻔﺮﻫﺎ،
ﺑﺎ
ﺗﻮأﻣﻨﺪ
ﻣﺸﻘّﺖ
ﻫﻢدﻣﻨﺪ
ﻫﻢﺳﻔﺮﻫﺎ
ﻫﻢدﻟﻰ دارﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻫﺮ زﻣﺎن اﯾﻦ
ﻣﺴﺎﻓﺮﻫﺎىِ
ﭘﺮ
درد
ﺟﻬﺎن
زﯾﻦ ﺿﺮورت ،ﺟﺎنِ ﺷﯿﺦ آﮔﺎه ﺑﻮد
زآن ﮐﻪ او ﺧﻮد ﭘﺮ ز ﮔَﺮد راه ﺑﻮد ﺧﺎرﻫﺎ او را ﺑﺴﻰ ﺑﺮ دل ﺧَﻠﯿـــﺪ ﺗﺎ ﮐﻤﺎلِ او ﺑﻪ آن ﻣﻨﺰل رﺳﯿﺪ ﺑﻮد
ﻓﮑﺮِ
اﻧﺴﺎن
اُﻧﺲِ
در
ﺳﻔﺮ
ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﻰﮐﺮد آن ﺣﮑﯿﻢ اﻧﺪر ﺣﻀَﺮ روز و ﺷﺐ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﺮدم ﻓﮑﺮِ او ﺑﺴﻂ ﻟﻄﻒ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻰ ،ذﮐﺮِ او
199
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
روحِ
اﻧﺴﺎﻧﻰ
ﺑﺒﯿﻦ،
ﺷﻮقِ
ﺧﺪﻣﺖ
ﺑﺎ
روزِ
ﺧﺪﻣﺖ
اﺗﻔّـــﺎقِ
وآن ﭼﻨﯿﻦ
ﻣﺮدمِ
ﮐﺎرﻫﺎ ﮐﺮدارﻫﺎ
ﺻﺎﺣﺐ اول
ﺧَﻠﻘﺸﺎن،
ﮐَﺮَم ﻗﺪم
وآن ﮐﻪ از ﻓﻄﺮت ﮔُﺮﯾﺰد ﺧﻮىِ او ﺑﺲ ﻣﺮارت در ﺳﻤﻮمِ ﺑﻮىِ او
ﺳﻮدﺟﻮ ،ﻃﺒﻌﺶ ﭼﻮ ﻃﻐﯿﺎن ﻣﻰﮐُﻨﺪ
ﺧَﻠﻖ
را
ﭘﺮﯾﺸﺎن
دود
ﻣﻰﮐُﻨﺪ
ﻣﺮدﻣﻰ ﮐﺰ رﯾﺸﻪى ﻓﻄﺮت ﺟﻬﻨﺪ ﺧَﻠﻖ
را
ﺑﺎ
ﯾﮑﺪﮔﺮ
اُﻟﻔﺖ
دﻫﻨﺪ
ﺗﺨﻢﻫﺎى ﻓﺘﻨﻪﻫﺎ ،ﮐﻮ ﮐﺸﺘﻪ ﺑﻮد آﻓﺖ ﺳﺮﻫﺎىِ اﯾﺸﺎن ﮔَﺸﺘﻪ ﺑﻮد
200
وﺟﺪان در ﻓﻄﺮت
آدﻣﻰ
ﻣﻰﮐُﻨﺪ ﭼﻮن
ﺗﺎ
ﻧﻌﺮه
زﻧَﺪ
آﻧﺠﺎ
ﮐﻪ
در
ﺑﺮآﯾﺪ
ﺑﺮ
ﺳﺘﯿﻎِ
ﺗﺎرﯾﺦ
ﺑﺮ
ﺑﺮدارد
اوجِ
را
آﺳﻤﺎنﻫﺎ ﺑﻪ
ﻟﺒﺮﯾﺰِ
ﮐﻮه
ﭼﻨﮓ
ﮔﺎه
ﺳﺘﻢ ﻏﻢ ﻧﺎز آز
ﺗﺎﺧﺘﻦ
ﮐﺂﻧﭽﻪ در دﻧﯿـــﺎىِ ﭘﻬﻨﺎور ،ز ﻣﻦ دم ﺑﻪ دم از ﺣﺮصِ داﯾﻢ ﻣﺴﺖ او ﺟﻮىﻫﺎىِ ﺧﻮن ،روان از دﺳﺖ او
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
از
ﭼﻨﯿﻦ
دژﺧﯿﻢﻫـــﺎىِ
ﺗﺸﻨﻪ
ﺗﯿﻎ
ﺻﻔﺤﻪى ﺗﺎرﯾﺦ ،ﺗﺎرﯾﮏ اى درﯾﻎ آﺳﺘﯿﻦ اﻓﺸﺎن ﺷﻮد ،ﭼﻮن ﻇﻠﻢِ ﮐﻮر رﻗﺺ رﻗﺼﺎن ﻣﻰزﻧَﺪ آﻫﻨﮓ ﺷﻮر
رﻗﺼﺪ و ﺧﻨﺪد ﺑﻪ اﺷﮏ روزﮔﺎر
ﺗﺎ
ﻧﺮونﻫﺎ
ﺑﺰآﯾﺪ،
را
رﯾﮓوار
ﻫﺮ زﻣﺎن ﺷﮑﻠﻰ ز دژﺧﯿﻤﺎنِ ﻣﺴﺖ
زاﺑﺘﺪا ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎ ،ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻫﺴﺖ ﺷﮑﻞﻫﺎﺷـــﺎن
را
ﺗﻔﺎوت
اﻧﺪﮐﻰ
ﻓﮑﺮِ ﺷﻮم و ﻗﺼﺪﺷﺎن اﻣﺎ ﯾﮑﻰ دارم
اﯾﻨﺠﺎ
ﯾﮏ
ﻗﯿﺎسِ
روﺷﻨﻰ
در دو ﻧﻘﺶ از ﭼﻬﺮهى اﻫﺮﯾﻤﻨﻰ
202
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
وﺟﺪان در ﻓﻄﺮت
در
دل
ﺻﺤﺮاىِ
ﺳﻮزانِ
ﺣﺠﺎز
ﺗﺎ رود ﺑﺮ ﺑﺖ ز ﻧﻮ دﺳﺖ ﻧﯿﺎز زور و زر آﻧﮕﻪ ﮐﻪ در ﺷﺎم آرﻣﯿﺪ ﻓﮑﺮِ
ﻣﻐــــﺰِ
ﺧﻮنآﻟﻮدهى
ﯾﺰﯾﺪ
ﺧﻮاﺳﺖ ﭼﻮن ﺗﻮﺳﻦ ،ﺑِﺮاﻧَﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻬــــﺎاﻟﺴـﺎﻗﻰ
ﺗﺎ
ﻧﻤـــﺎﻧَﺪ
ﺑﺎ
اﺷـــﺎرتﻫﺎىِ
ﺑﺨﻮاﻧَﺪ
ﺑﯿﺸﺘﺮ
از
آزادﮔﺎن
ﭼﻮبِ
ﺧﯿﺰران
ﻧﺎﻣﻰ
روز ﻧﺂﯾﺪ ،او ﭼﻮ ﺷﺐ ﻓﺮﻣﺎن دﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧَﻠﻘﻰ ﺑﺎ اﺳﺎرت ﻧﺎن دﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻟﺬّت ﮐﻪ ﺟﻮﯾﺪ ،آن ﮐُﻨﻨﺪ ﻃﻔﻞِ ﺷﯿﺮى را ﺑﻪ ﺧﻮن ﻏﻠﺘﺎن ﮐُﻨﻨﺪ ﺗﺎ
ﺗﺎ
ﻣﻼﺋﮏ ﺷﻮد
را
ﺟﺎىِ
ﮐَﺸَﺪ
ﺧُﺪا،
203
زﯾﺮِ
ﻧﮕﯿﻦ
ﺧﻠﻖآﻓﺮﯾﻦ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺗﺎ
ﻋﺮب
ﻧﺒﯿﻨﺪ
دﯾﮕﺮ
دﯾﻦِ
ﺣﻖ
ﺗﺎ ﺑﺒﻠﻌﺪ ﺣﺮصِ او ،ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺣﻖ ﭘﯿﺶِ ﺑﺮ
ﻗﺎﺿﻰ
دﻧﯿﺎ،
ﺳﺮِ
ﺳﮑّﻪى
ﮐﻼه
زرﯾﻦ دﯾﻦ
ﻧﻬﺎد ﻧﻬﺎد
ﺷﺪ ﻧﻬﺎن در ﭘﺮدهى ﮐﺘﻤﺎنِ ﺧﻮﯾﺶ ﻧَﺸﻨَﻮد
ﺗﺎ
وﺟﺪانِ
ﻧﻌﺮهى
ﺧﻮﯾﺶ
دﺳﺖ ﺷﻬﺮى داد ،ﺗﯿﻎ و ﺗﯿﺮ و ﺳﻨﮓ ﺑﺎز ﮐﺮد اﻓﺴﺎرِ ﯾﮏ ﺟﻨﮕﻞ ﭘﻠﻨﮓ
ﺗﺸﻨﻪاى
را
ﺗﺎ
ﺑﻪ
دﺷﺖ
ﻧﯽﻧﻮا
ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ ﻟﺸﮑﺮ در اﻧﺪازد ز ﭘﺎ ﯾﮑّﻪ
ﻣﺮدى
ﺗﻨﻮرِ
در
آن
ﮐﻮﯾﺮ
در دلِ آن ﺣﻠﻘﻪى ﻟﺸﮕﺮ ،اﺳﯿﺮ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﺷﻤﺸﯿﺮِ ﺣﻖ رو ﺳﻮىِ ﻧﻮر ﺑﺎﻧﮓ زد ،ﮐﺎى ﺧﻠﻖِ ﮐﻮرِ ﺑﻰﺷﻌﻮر
204
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
وﺟﺪان در ﻓﻄﺮت
ﻫﻢ اﮔﺮ ﺑﻰدﯾﻦ و ﺑﻰﺗﻘﻮا ﺷﻮﯾﺪ ﻻاﻗﻞ
در
آزاده
دﻧﯿﺎ
ﺷﻮﯾﺪ
آن ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ،دﯾﻦﻓُﺮوﺷﺎن ﮐﻮر و ﮐَﺮ ﺧﻮنِ
ﺗﺸﻨﮕﺎنِ
آن
آزاده
ﺳﺮ
ﺗﺎ ﻧﻤﺎﻧَﺪ ﺧﻮن دﮔﺮ در ﺟﺎنِ ﻋﺸﻖ زﯾﻦ ﺗﻬﺎﺟﻢ ،ﺑﮕﺴﻠَﺪ ﺷﺮﯾﺎنِ ﻋﺸﻖ
ﺗﺎ
ﺑﺮ
زﯾﻦ
ﻓﺘﺪ ﺳﺮِ
از
ﻧﻰ
ﻋﻤﻞ
ﭼﻬﺮهى رﻓﺖ،
آﺷﻔﺘﻪ
ﻇﺎﻟﻢ
ﻧﻘﺎب
وﺟﺪانِ
ﯾﺰﯾﺪ
ﻗﺮصِ
آﻓﺘﺎب
ﭘﺮدهى ﺧﺠﻠﺖ ﺑﻪ روىِ ﺳﺮ ﮐَﺸﯿﺪ ﮔُﻢ ﮐُﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻮنﺑﻬﺎىِ آن ﺷﺮﯾﻒ ﺗﺎ ﻧﺒﯿﻨﺪ ﭼﻬﺮهى ﺧﻮد را ﺧﻔﯿﻒ داﻣﻦِ ﺷﻬﺮى ﺑﻪ ﺧﻮن آﮐﻨﺪه ﮐﺮد ﮐﻮﻓﯿﺎن را در ﻋﻤﻞ ،ﺷﺮﻣﻨﺪه ﮐﺮد
205
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻓﻄﺮت ﻇﺎﻟﻢ در آن دورانِ ﺷﻮم اﻧﺪﮐﻰ
ﺑﻮد،
ﻫﻢ
رﺳﻮم
ﭘﺎﺑﻨﺪ
در زﻣﺎنِ ﺟﻬﻞ ،ﻓﻄﺮت در ﻫﺮاس در
زﻣﺎنِ
ﻋﻠﻢ،
ﻓﻄﺮتﺷﻨﺎس
ﮐﻮ
ﻗﺼﻪ ﭼﻮن در دﺳﺖ ﺗﺎرﯾﺦ اوﻓﺘﺎد ﮐﻮﻓﻪ
آﺑﺮوىِ
را
ﺑﺎد
ﺑﺮ
داد
ﺣﺎل ،در اﯾﻦ ﻋﺼﺮِ داﻧﺶ ﺧﯿﺰِ ﻣﺎ ﻧﮕَﺮ
ﺑﺮ
ﻇﻠﻢِ
در
آﺳﻤﺎنﭘﯿﻤﺎ
و
ﯾﮏ
درداﻧﮕﯿﺰِ ﺗﻦ
ﻣﺎ
ﺳﺮﻧﺸﯿﻦ
ﻫﻤﭽﻮ دودى ،دور از ﭼﺸﻢِ زﻣﯿﻦ ﻫﯿﺮوﺷﯿﻤﺎ را ﺑﻪ ﯾﮏ دم دﯾﺪ زد دﺳﺖ
رد
ﺑﺮ
ﺳﯿﻨﻪى
206
ﺗﺮدﯾﺪ
زد
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
وﺟﺪان در ﻓﻄﺮت
ﺷﻬﺮى ذره
و در
ﺑﺮﺧﻼف
ﺟﻤﻌﯿﺘﻰ
ﺷﺎداب
ﺑﻮد
اﺗُﻢ
ﺑﻰﺗﺎب
ﺑﻮد
ﻗﻠﺐِ ﻇﻬﺮِ
ﮐﺮﺑﻼ
ﺷﻮمِ
در ﺳﮑﻮت ﺻﺒﺢ و ﺷﻬﺮى ﺑﻰﺻﺪا
ﺑﺎ
ﺧَﻠﻖِ
ﻓﺸﺎرِ
ﺷﻬﺮى،
دﮐﻤﻪاى،
ﺣﻠﻘﻪﻫﺎىِ
ﻧﺎﺑﻮد
دود
ﺷﺪ ﺷﺪ
دود ﺷﺪ ﺷﻬﺮى ﺑﻪ دﺳﺖ ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﭘﺎره
ﺷﺪ
داﻣﺎنِ
ﺗﺎرﯾﺦِ
ﺑﺸﺮ
ﺻﺒﺤﺪم زد ﺑﺮ ﻋﻮام و ﺑﺮ ﺧﻮاص اوﻟﯿﻦ
و
آﺧﺮﯾﻦ
ﺗﯿﺮِ
ﺧﻼص
آن زﻣﺎن ﺷﻬﺮى ،ﭘﻰِ ﻗﻄﻊِ ﺳﺮى ﺗﺎ
ﯾﺰﯾﺪى،
راﺣﺖ
اﻧﺪر
ﺑﺴﺘﺮى
اﯾﻦ زﻣﺎن ﺷﻬﺮى ز ﯾﮏ ﺗﻦ در ﻫﻼك ﺗﺎ از اﯾﻦ ﻗﺪرت ،ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﯿﻤﻨﺎك
207
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
آن زﻣﺎن وﺟﺪان ز ﻓﻄﺮت در ﻫﺮاس اﯾﻦ زﻣﺎن ﻓﻄﺮت ﮐُﺠﺎ ﺗﺎ اﯾﻦ ﻗﯿﺎس آن زﻣﺎن ﺣﺮصِ ﺑﺸﺮ در ﭘﯿﭻ و ﺗﺎب
اﯾﻦ زﻣﺎن ﻋﻠﻢِ ﺑﺸﺮ در ﻣﻨﺠﻼب ﻫﺮ دو اﻧﺴﺎنﺳﻮز ،اﻣﺎ ﺑﺎ دو رﻧﮓ
اﯾﻦ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺻﻠﺢ و او در ﻧﻘﺶِ ﺟﻨﮓ ﻫﺮ دو در ﮐُﺸﺘﺎرِ ﻃﻔﻼنِ ﺻﻐﯿﺮ
اﯾﻦ در اﻋﻤﺎقِ ﻓﻀﺎ او در ﮐﻮﯾﺮ ﺗﯿﻎِ او در ﮐُﺸﺘﻦِ ﯾﮏ ﺗﻦ ﺟﺴﻮر ﺑﻤﺐِ اﯾﻦ اﻓﮑﻨﺪه ﺷﻬﺮى در ﺗﻨﻮر او
ﺑﻪ
زﯾﺮِ
ﺑﺮقِ
ﭼﺸﻢِ
آﻓﺘﺎب
اﯾﻦ ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﺻﺒﺤﻰ و ﺷﻬﺮى ﺑﻪ ﺧﻮاب آن
ﺟﻨﺎﯾﺖ
ﺑﺎ
دﻓﺎﻋﻰ
ﻣﺨﺘﺼﺮ
وﯾﻦ
ﻗﯿﺎﻣﺖ
در
ﺳﮑﻮﺗﻰ
ﺑﻰﻣﻔَﺮ
208
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
وﺟﺪان در ﻓﻄﺮت
ﺳﺮﺧﻮش از ﺗﻔﺮﯾﻖِ ﻣﺮدم آن ﯾﺰﯾﺪ ﺳﺮﮐَﺶ از ﺗﺨﺮﯾﺐِ ﻋﺎﻟﻢ اﯾﻦ ﭘﻠﯿﺪ ﻏﺎرت و ﮐُﺸﺘﺎر و وﯾﺮان ﺳﺎﺧﺘﻦ
ﺣﺎﺻﻞِ ﺑﺎزىِ
ﻣﺎﯾﻪى اى
ﺑﺬرِ
رﻧﮓ
ﻧﻔﺎق
اﺳﺖ،
ﺳﺮﮔﺮﻣﻰِ
ﺗﻤﺪن،
ﺷﺮم
اﯾﻦ
اﯾﻦ
ﮐُﻦ
اﻧﺪاﺧﺘﻦ
ﺑﺎزﯾﭽﻪﻫﺎ ﺑﭽﻪﻫﺎ
ﻧﺎﺑﻮد
ﺷﻮ
اى ﭘﺮ از درسِ ﺟﻨﺎﯾﺖ ،دود ﺷﻮ
ﺗﺎ دل ﻣﺮد ﺧُﺪا ﻧﺂﻣﺪ ﺑﻪ درد ﻫﯿﭻ ﻗﻮﻣﻰ را ﺧُﺪا رﺳﻮا ﻧﮑﺮد
209
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
210
دﯾﻦ در ﻓﻄﺮت اﻧﺒـــﯿﺎ
را
ﭼﺘﺮﻫﺎ
ﯾﮏرﻧﮓ
ﺑﻮد
ﻫﺮﭼﻪ دﯾﻦ آﻣﺪ ،ﺑﻪ ﯾﮏ آﻫﻨﮓ ﺑﻮد رأﯾﺸﺎن
ﺳـﺮﮐﻮبﺳـﺎزِ
ﻣﺘّﻔﻖ
اﻓﮑﺎرﺷــﺎن
ﺑﺎﻧﮕﺸﺎن،
اﯾﻦ
ﮔﻠّﻪى
ﻧﻔﺎق
ﻫﺮ
اﺗّﻔﺎق
ﺑﺮ ﺑﻰﺗﺎب
را
ﮔُﻔﺖ ﮐﺰ ﯾﮏ ﭼﺸﻤﻪ ﻧﻮﺷﺪ آب را رو ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﻮ ،ﺟﺴﻤﺸﺎن و ﺟﺎﻧﺸﺎن ﺑﺮ
ﻫﻤﺎن
ﺳﻮ،
اُﻣﺖ
و
اﯾﻤﺎﻧﺸﺎن
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺟﻬﺪﺷﺎن از ﻫﺮﭼﻪ اﻓُﺰون ﺑﺮ وداد دﯾﻨﺸﺎن ﻟﺬّت
ﺷﺮﻃﺶ
ﻗﺎﯾﻢ ﺑﻮدن، اﻣﺎ
اﺻﻞِ
ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ
ﻋﺰّت
اﺗّﺤﺎد
ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽﺳﺖ وارﺳﺘﮕﯽﺳﺖ
ﺑﺎﯾﺪ از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻗﯿﺪى رﺳﺘﻪ ﺑﻮد
دﯾﺪه ﺑﺮ ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد دﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻬﺒﺎلِ ﻓﻄﺮت ﭘﺮ ﮐَﺸﯿﺪ ﺳﺎﯾﻪى ﺗﻮﺣﯿﺪ را ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐَﺸﯿﺪ
ﻧﯿﺴﺖ ﮔﺎﻣﻰ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺮﯾﻢ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ
ﺧﻂ
راهاﺳﺖ،
ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ
ﺑﻰ وﺳﯿﻠﺖ ﺳﻮىِ ﻓﻄﺮت ﮔﺎم ﻧﻪ روىِ ﺣﮑﻤﺖ
اﯾﻦ
ﺑﺎﻟﺶ
ﺳﺮى
ﯾﮑﺘــــﺎﭘﺮﺳﺘﻰ
آرام را
ﻧﻪ
ﺷﻨﺎس
ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﻰ ﭼﯿﺴﺖ ،ﻓﻄﺮت را اﺳﺎس
212
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
دﯾﻦ در ﻓﻄﺮت
ﭼﺘﺮِ وﺣﺪت ،ﺳﺎﯾﺒﺎنِ ﺧﻠﻘﺖ اﺳﺖ ﭼﺘﺮ ﺑﺮ ﺳﺮﮔﯿﺮِ ﻋﺎﻟَﻢ ،ﻓﻄﺮت اﺳﺖ ﺑﺮ
دﺳﺖ
ﻣﺮﯾﻢِ اﯾﻦ
ﻓﻬﻢ
ﭘﺎﮐﻰ ﺑﻔﻬﻢ را
ﮔﻬﻮارهى ﮐﻪ
اى
ﺑِﺮﻫﺎن
ﻓﻄﺮت
ﻋﯿﺴﺎ
ﻣﻦ ز
ﻧﻬﺎد
را
ﻓﺪاىِ
دﺳﺖ
ﺑِﺰاد
ﻓﻬﻢﻫﺎ
وﻫﻢﻫﺎ
ﻓﻄﺮت دﯾﻦ را ﭼﻮ ﺧﻮد ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻰ ﺧﻠﻖ را ﺗﮏ ﺗﮏ ﻧﻔﺎق اﻧﺪاﺧﺘﻰ ﮐَﻨﺪهاى
ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ
را
ﺷﺎﺧﻪى
ﺑﻰرﯾﺸﻪ
از
ﻣﻰﺧُﺸﮑﺪ
رﯾﺸﻪﻫﺎ ز
ﭘﺎ
زﻧﺪﮔﻰ اى ﻋﻠﻢ ،ﭼﻮن ﺷﺪ ﺑﺎ ﺗﻮ وﺻﻞ ﻋﺎرﯾﺖﻫﺎىِ ﺗﻮ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺪ ﺑﻪ اﺻﻞ آنﮐﻪ ﺑﯿﺮون از ﻃﺒﺎﯾﻊ ﺟﺎنِ اوﺳﺖ ﻣﻨﺼﺐِ ﺧﺮق ﺳﺒﺐﻫﺎ آنِ اوﺳﺖ
213
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
اﺻﻞﻫﺎ اى ﻋﻠﻢ ،وﯾﺮان از ﺗﻮ ﮔﺸﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ،ﭘﺮﯾﺸﺎن از ﺗﻮ ﮔﺸﺖ ﻫﯿﭻﮐﺲ دﯾﮕﺮ ﻧﭙﺮﺳﺪ ﺣﺎلِ ﮐﺲ ﻫﺮ ﮐﻪ ﺣﯿﺮانِ ﻏﻢِ ﺧﻮﯾﺶ اﺳﺖ و ﺑﺲ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻬﺮ و ﺻﻔﺎ را ﮐُﺸﺘﻪاى
روحِ
ﻣﺨﻠﻮقِ
ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ
ﺧُﺪا
دﯾﻮارﺷﺎن از
ﺑﻰﺧﺒﺮ
را
از
ﯾﮑﺪﮔﺮ
ﮐُﺸﺘﻪاى
ﻫﻢ
ﺟﺪا
ﻫﻤﺴﺎﯾﻪﻫﺎ
ﻇﺎﻫﺮِ ﺟﻬﺪ ﺗﻮ ﺑﺮ ﻧﻮﺳﺎزى اﺳﺖ ﺑﺎﻃﻨﺖ
اﻣﺎ،
ﻧﻔﺎق
اﻧﺪازى
اﺳﺖ
ﺧﻠﻖ
دل
ﺑﺴﺘﻨﺪ،
ﺑﺮ
آﺛﺎرِ
ﺗﻮ
ﺟﻤﻠﻪ
از
داروىِ
ﺗﻮ،
ﺑﯿﻤﺎرِ
ﺗﻮ
از ﺗﻮ ﺗﻦﻫﺎ ،ﮔﺮﭼﻪ در آﺳﺎﯾﺸﻨﺪ ﻟﯿﮏ ﺟﺎنﻫﺎ ،دم ﺑﻪ دم در ﺳﺎﯾﺸﻨﺪ
214
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
دﯾﻦ در ﻓﻄﺮت
ﻫﺮ ﮐﻪ ﺗﻦ ﭘﺮورده ﺷﺪ ،ﺟﺎﻧﺶ ﺑﺴﻮﺧﺖ ﻫﺮ ﮐﻪ دﻧﯿﺎدوﺳﺖ ،اﯾﻤﺎﻧﺶ ﺑﺴﻮﺧﺖ زﻧﺪﮔﻰ آدﻣﻰ
اﯾﻦ
دﯾﮕﺮ
ﻗَﺪر
درد
ﻧﻪ
اﮐُﻨﻮن
آدم
ﺑﻬﺮِ
آدﻣﯽﺳﺖ
ﺟﺪاﯾﻰ
ﻣﮑﺎر
ﺑﺮاىِ
ﺑﺬرِ را
ﺑﻪ
زﻧﺪﮔﯽﺳﺖ
آدم
را
واﮔُﺬار
ﻫﺮ ﻣﺮض در ﻓﻄﺮت ﺧﻮد ﺟﺎن ﮔﺮﻓﺖ
وز ﻫﻤﺎن ﻓﻄﺮت ،ﻣﺮض درﻣﺎن ﮔﺮﻓﺖ ﺟﻨﺲِ ﻃﺎﻋﻮن ،رﯾﺸﻪى ﻃﺎﻋﻮن ﺑﺮﯾﺪ ﻋﻠﻢ ﭘِﻨﺪارد ﮐﻪ از وى ﺷﺪ ﭘﺪﯾﺪ ﻫﺮ ﮐُﺰاز از ﮔَﺮد و ﺧﺎك و زﺧﻢِ ﺑﺎز ﺑﺮزﮔﺮ ﺑﺎ
اﻣـــﺎ
ﻣﺮضﻫﺎ
ﻧﻤﻰﮔﯿـــﺮد ﻓﻄﺮﺗﺶ
ﭼﻮن
ﮐُﺰاز آﺷﻨﺎ
از ﻣﺮض ،ﯾﮑﺴﺮ ﻣﺼﻮن آن ﺑﯽﻧﻮا
215
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ
ﻣﺼﻮﻧﻰﻫﺎ
ز
ﻓﻄﺮت
ﭘﺎﯾﺪار
وآن ﻣﺼﻮن از ﻋﻠﻢ ،ﻫﺮ دم ﺑﻰﻗﺮار اﯾﻦﺳﺒﺐ ﻫﻤﭽﻮن ﻃﺒﯿﺐ اﺳﺖ و ﻋﻠﯿﻞ وآنﺳﺒﺐ ﻫﻤﭽﻮن ﭼﺮاغاﺳﺖ و ﻓﺘﯿﻞ در ﻃﺒﯿﻌﺖ درد و درﻣﺎن ﺗﻮأﻣﻨﺪ در
ﺗﺮازوﯾﻰ
ﺑﻪ
ﻣﯿﺰانِ
ﻫﻤﻨﺪ
ﯾﮏﭼﻨﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﭼﻮ ﻧﺎﻣﯿـــﺰان ﺷﻮد ﻓﻄﺮت اﯾﻦ اﺻﻞ ،ﺳﺮﮔﺮدان ﺷﻮد ﻣﮕﺴﻼن اى ﻋﻠﻢ ،اﯾﻦ ﻧﻈﻢ و ﻗﺮار ﻓﻄﺮت
ﮔﯿﺘﻰ
ﺑﻪ
ﮔﯿﺘﻰ
واﮔُﺬار
ﻧﻰ ﻣﺮض از ﺗُﺴﺖ ،ﻧﻰ درﻣﺎنِ آن ﻧﻰ اَزل از ﺗُﺴﺖ ،ﻧﻰ ﭘﺎﯾﺎنِ آن ﻓﻄﺮت ﺧﺎك اﺳﺖ و آب و ﺑﺎد و ﻧﻮر ﮐﺎﯾﻦﭼﻨﯿﻦ ﭘﺮورده ذات ﻣﺎر و ﻣﻮر
216
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
دﯾﻦ در ﻓﻄﺮت
ﮔَﻪ
ﺟﻨﻮنِ
ﻓﻄﺮت
اﯾﻦ
ﭘﻬﻦﺧﺎك
اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﮔﺮﻣﻰ دﻫﺪ ﺑﺮ ﺧﻮنِ ﺗﺎك ﮔَﻪ ﺟﻼلِ ﻓﻄﺮت و ذات زﻣﯿﻦ
ﻣﻰﺷﻮد از ﮐﺎﯾﻨﺎت ،اﻧﺴﺎن ﮔُﺰﯾﻦ ﺧﻮد ﮐﻪ ﻋﻠﻤﻰ ،از ﮐُﺠﺎﯾﻰ اى رﻓﯿﻖ ﺑﻰﺧﺒﺮ از ﺧﻮد ﭼﺮاﯾﻰ اى رﻓﯿﻖ ﺧﻮد ﺷﺪى ﺳﺪى ﺑﺮاىِ ﻫﺮ ﻏَﺮَض ﻧﺴﻞِ اﻧﺴﺎن ﺷﺪ ﻣﺼﻮن از ﻫﺮ ﻣﺮَض
ﻟﺸﮕﺮِ اﻣﺮاض ،ﻣﻐﻠﻮبِ ﺗﻮ ﮔﺸﺖ ﻓﻄﺮت اﺿﺪاد ،ﻣﻨﮑﻮبِ ﺗﻮ ﮔﺸﺖ ﺑﺲ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﺎﯾﻪ ﺑﻮدى رﻫﻨﻤﻮن ﻟﺤﻈﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﻧﺴﻞِ اﻧﺴﺎن ﺷﺪ ﻓُﺰون ﺣﺎل ﺣﯿﺮان از ﺧﻮراك و ﺟﺎﻣﻪاى ﺑﺲ ﮐﻪ اى ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ ﺟﻮ ،ﺧﻮدﮐﺎﻣﻪاى
217
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
دﯾﮕﺮ اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﺗﺪﺑﯿﺮى ﺗﻮ را ﻧﯿﺴﺖ در ﺗﺮﮐَﺶ دﮔﺮ ﺗﯿﺮى ﺗﻮ را زازدﺣﺎمِ
دم
ﻫﺮ
اﻓُﺰونِ
ﺑﺸﺮ
ﭘﻬﻨﻪى اﯾﻦ ﺧﺎك ،ﻫﺮ دم ﺗﻨﮕﺘﺮ ﻓﮑﺮِ ﺗﻮ ﻓﺮدا ﺑﺮاىِ ﻧﺎن و آب
ﭼﯿﺴﺖ اى دﯾﻮاﻧﻪى اﻣﺮوز ﺧﻮاب روز و ﺷﺐ را ﭼﻮن ﺑﻪ ﻫﻢ آﻣﯿﺨﺘﻰ
ﻓﺼﻞﻫﺎ را ﭼﻮن ﮐﻪ در ﻫﻢ رﯾﺨﺘﻰ ﻗُﺪرﺗﻰ
در
ﺧﻮﺷﻪى
ﮔﻨﺪم
ﻧَﻤﺎﻧﺪ
ﻗﻮﺗﻰ
در
زاﻧﻮىِ
ﻣﺮدم
ﻧَﻤﺎﻧﺪ
زﻧﺪه ﭼﻮن ﻣﺎﻧَﺪ ز ﻧﺎﻧﻰ ﺑﻰرﻣﻖ اﺳﺘﺨﻮاﻧﻰ
ﭘﻮك
و
ﺟﺎﻧﻰ
ﺑﻰرﻣﻖ
اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺳﺮﮔﯿﺠﻪ از ﻣﺸﮏ ﺗﻮ ﺑﻮد وﯾﻦ ﺗﻨﻮر از ﻫﯿﻤﻪى ﺧُﺸﮏ ﺗﻮ ﺑﻮد
218
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
دﯾﻦ در ﻓﻄﺮت
ﺗﻮ ز ﻃﻔﻠﻰ ﭼﻮن ﺳﺒﺐﻫﺎ دﯾﺪهاى در ﺳﺒﺐ از ﺟﻬﻞ ،ﺑﺮﺟﻔﺘﯿﺪهاى ﻓﻄﺮت از اول ﻗﺮارى ﺳﺎده داﺷﺖ
ﻫﺮﭼﻪ را در ﺟﺎىِ ﺧﻮد آﻣﺎده داﺷﺖ ﺷﯿﺮ را ﭘﺮورد و آﻫﻮ ﻧﯿﺰ ﻫﻢ درد را آورد و دارو ﻧﯿﺰ ﻫﻢ ﺑﺮ
ﮐﻮرهﻫﺎ
ﻃﺎﻗﺖ
آﻫﻦ
ﮔُﺪاﺧﺖ
داﻧﺴﺖ
ﺑﺮ
ﻣﻮﺟﻮدﻫﺎ
ﻇﺮف را اﻧﺪازهى ﻣﻈﺮوف ﺳﺎﺧﺖ
ﺣﺪ
ﻫﻤﯿﻦ
ﺑﻮد
در
دﺳﺘﺶ
ﻗﯿﺎسِ
ﺑﻮدﻫﺎ
ﻫﺮ ﻋﺪد ﮐﺰ ﺣﺪ ﺧﻮد ﻟﺒﺮﯾﺰ ﮔﺸﺖ ﺗﯿﻐﻪى ﻓﻄﺮت در آﻧﺠﺎ ﺗﯿﺰ ﮔﺸﺖ ﺗﺎ ﮐﻪ از ﻫﻢ ﻧﮕﺴﻠَﺪ اﯾﻦ اﻋﺘﺪال او
اﻣﯿﺮ
و
ﺟﻤﻠﮕﺎن
219
ﺑﺮ
اﻣﺘﺜﺎل
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﮔَﻪ ﻣﺮض رﻧﺞ اﺳﺖ و ﮔﺎﻫﻰ ﻣﺮﻫﻤﻰ ﻫﺮ ﮐﻪ اﯾﻦ داﻧﺴﺖ ،ﺑﺎﺷﺪ آدﻣﻰ ﺗﻮ
در
ز
اﺻﻞِ
اﺻﻮلِ
آﻓﺮﯾﻨﺶ
ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﻰ
ﻏﺎﻓﻠﻰ
ﺟﺎﻫﻠﻰ
ﺧﻮد ﮐﻪ ﻓﺮعِ اﺻﻠﻰ اى ﻏﺎﻓﻞ ز اﺻﻞ ﻓﺮعﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﺮعﻫﺎ ﺷﺪ از ﺗﻮ وﺻﻞ ﻓﺮع ،ﮐﻰ ﻏﺎﻟﺐ ﺷﻮد ﺑﺮ اﺻﻞِ ﺧﻮﯾﺶ
ﺑﺮّه از ﻣﯿﺶ اﺳﺖ ،ﻧﻰ از ﺑﺮّه ﻣﯿﺶ ﺑﺎ
ﺳﺒﺐﻫﺎ
از
ﻣﺴﺒﺐ
ﻏﺎﻓﻠﻰ
ﺳﻮىِ اﯾﻦ روﭘﻮشﻫﺎ زآن ﻣﺎﯾﻠﻰ
220
ﺻﻠﺢ در ﻓﻄﺮت
ﭼﻮن
ﮐُﻨﻮن
در
زﯾﻦ
ﻫﺠﻮمِ
ﺧﻠﻖ،
ﺑﺎ
ﻫﻤﻪ
ﻗﺪرت
ز
ﺗﻨﮕﻨﺎ
ﭘﺎ
در
اﻓﺘﺎدهاى
اﻓﺘﺎدهاى اﻧﺪﯾﺸﻪاى
ﺟﻨﮕﻞ اﺳﺖ اﻧﺒﻮه و ﻓﮑﺮِ ﺗﯿﺸﻪاى
ﺗﯿﺸﻪاى ﺑﻬﺘﺮ ز ﺟﻨﮓ اﯾﻨﺠﺎ ﮐﺪام ﺟﻨﮓ ﻣﻰآﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺎرت ،واﻟﺴﻼم ﺧَﻠﻖ را ﮔُﻔﺘﻰ ﮐﻪ از ﻓﻄﺮت ﮔُﺮﯾﺰ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد اﻓﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﭼﻨﮕﺎلِ ﺗﯿﺰ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﺟﻤﻌﯿﺖ
ﮐﺜﺮت
زﻣﯿﻦ
روىِ
ﺟﻨﮓ را ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ دارد در ﮐﻤﯿﻦ ﺑﻬﺮِ ﻫﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﺗﻮ را ﯾﮏ ﻓﮑﺮِ ﻧﻮ
ﺗﯿﺰﺗﺮ
ﻫﺮ
ﺟﻨﮓ
اول
دم
ﮐُﻨﻰ
ﺗﻮپ
ﺷﺪ
داسِ
درو
آﺗﺶﻓُﺮوز
ﺟﻨﮓ دوم ﺟﻨﮓ ﺑﻤﺐِ رﯾﺸﻪﺳﻮز اﺑﺮ و ﺑﺎد و ﻣﻬﺮ و ﻣﻪ ﮔﺮﯾﺎن ز ﺗﻮ
ﺷﻬﺮ ﺷﻬﺮ اى ﻋﻠﻢ ،ﺑﻤﺒﺎران ز ﺗﻮ ﺷﺪ ﭼﻮ از ﺑﻤﺐِ اَﺗُﻢ آن ﺷﻬﺮ دود ﺟﻨﮓ را ﮔُﻔﺘﻰ ﮐﻠﯿﺪ ﺻﻠﺢ ﺑﻮد اى ز ﺻﻠﺤﺖ ،ﺻﻠﺢ داﯾﻢ ﺑﯿﻤﻨﺎك
ﺗﺎ ﺑﻪ ﮐﻰ ﮔﯿﺘﻰ ز ﺗﺰوﯾﺮت ﻫﻼك ﭼﯿﺴﺘﻰ اى ﻋﻠﻢِ داﯾﻢ رو ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﻨﮓ ﺻﻠﺢ و ﻧﻨﮓ ﺟﻨﮓ و ﻧﻨﮓ ﻧﻨﮓ
222
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺻﻠﺢ در ﻓﻄﺮت
ﺟﻨﮓ ﺳﻮم ،ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﺟﻨﮓ ﺳﻮم ،ﺟﻨﮓ ﻋﻠﻢ و ﻓﻄﺮت اﺳﺖ ﺟﻨﮓ ﺳﻮم ،ﻋﻠﻢ در ﭘﺴﺘﻮىِ ﺟﻨﮓ ﻣﻰدﻫﺪ
ﮐﺂﻧﭽﻪ اى
اَﺗُﻢ
ﻓﺮﻣﺎنِ
ﮔﯿﺘﻰ از
آﺗﺶ
ﺑﺮ
رﯾﺸﻪ
ﺳﺮِ
ﺑﻰدرﻧﮓ
او
ﺑﻨﯿﺎدش
اﺳﺘﻮار ﺑﺮآر
ﮔﺮ ﻋﻮاﻃﻒ ﻫﻢ ﮐُﻨﺪ اﯾﻨﺠﺎ درﻧﮓ
ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ
ﻣﻰدﻫﺪ
ﻓﺮﻣﺎنِ
ﺟﻨﮓ
در ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﻢ ﮔَﺮ اﻓﺘﺪ اﺧﺘﻼف ﻣﻐﺰِ
ﻧﺪارد
ﻣﺎﺷﯿﻨﻰ
اﻧﻌﻄﺎف
اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ،ﺟﻤﻠﻪ از ﺗﺰوﯾﺰِ ﺗُﺴﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ ،از ﺣﮑﻢِ ﻋﺎﻟﻢﮔﯿﺮِ ﺗُﺴﺖ
ﺗﮑﯿﻪ ﭼﻮن ﺑﺮ ﻗُﻠّﻪى ﻧﺨﻮت زدى
ﭘﺸﺖ ﭘﺎ اى ﻋﻠﻢ ﺑﺮ ﻓﻄﺮت زدى
223
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
اى
ﻓُـﺰون
ﺳﺮﻣﺎﯾﻪى
ﻋﺎﻟَﻢﻓُـﺮوز
ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺘﻰ ،رﯾﺸﻪى ﺧﻮد را ﻣﺴﻮز آﻓﺘﺎﺑﻰ ﮐﺰ وى اﯾﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﻓُﺮوﺧﺖ اﻧﺪﮐﻰ ﮔﺮ ﺑﯿﺶ ﺗﺎﺑﺪ ،ﺟﻤﻠﻪ ﺳﻮﺧﺖ
224
دﻓﺎع در ﻓﻄﺮت
ﺑﺤﺜﻰ آﻣﺪ ﭼﻮن ز ﺟﻨﮓ ﺑﻰاﻣﺎن
ﺳﻄﺮى از ﺗﺎرﯾﺦِ ﻓﻄﺮت ﻫﻢ ﺑﺨﻮان ﻣﺮدمِ
آزاد
ﺷﺮقِ
آﺳﯿﺎ
ﺳﺮ ﺑﻪ زﯾﺮ و ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﺑﺎﺻﻔﺎ
ﭼﻮن ﺑﻪ روﯾﺶ ﺑﻤﺐِ آﺗﺸﺰا ﻓﺘﺎد ﮔُﻔﺘﻰ از اول ﻧَﻔَﺲ از ﭘﺎ ﻓﺘﺎد ﻟﯿﮑﻦ آن ﺧﺼﻤﻰ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﯿﺮﻧﮓ داﺷﺖ از ﻗﻀﺎ ﺗﯿﺮى ﺑﻪ ﺳﻮىِ ﺳﻨﮓ داﺷﺖ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
او ز ﺑﺮقِ ﻋﻠﻢِ ﺧﻮد ،ﺳﺮﻣﺴﺖ ﺑﻮد وﯾﻦ ﺳﻼحِ ﻓﻄﺮﺗﺶ در دﺳﺖ ﺑﻮد او
روىِ
ﺑﻪ
اﺑﺮﻫﺎ
ﻣﻰﮐَﺸﯿﺪ
ﭘﻞ
وﯾﻦ ﺑﻪ ﺳﻮىِ ﻣﺮگ ،ﺑﻰﭘﻞ ﻣﻰدوﯾﺪ او
ﺑﻪ
ﺑﺎلِ
آﺳﻤﺎنﭘﯿﻤﺎ
ﺳﻮار
وﯾﻦ ﺑﻪ روىِ ﭘﺎىِ ﻓﻄﺮت اﺳﺘﻮار او
ﺑﻪ
ﭘﺸﺖ
ﻣﻮﺷﮏ
آﺗﺶﻓﺸﺎن
وﯾﻦ ﺑﻪ روىِ ﺧﺎرِ ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ دوان او
ﺑﻪ
ﺗﻤﺪن
اﺑﺰارِ
ﭘﺎىﺑﻨﺪ
وﯾﻦ ﺑﺮﻫﻨﻪ ﭘﺎى و در دﺳﺘﺶ ﮐﻤﻨﺪ او
ﭘﻰِ
ﮐُﺸﺘﺎرِ
وﺣﺸﺘﺰاىِ
ﺧﻮﯾﺶ
وﯾﻦ روان ﺗﺎ ﻗﺘﻠﮕَﻪ ﺑﺎ ﭘﺎىِ ﺧﻮﯾﺶ او ﺑﻪ ﻫﺮ دﺳﺘﺶ ﺳﻼﺣﻰ از ﻋﻠﻮم وﯾﻦ ز روﺣﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺳﻨﮕﺮ ﺑﺎ رﺳﻮم
226
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
دﻓﺎع در ﻓﻄﺮت
او
درونِ
ﭘﯿﺮﻫﻦ
آﻫﻦ
و
ﺻﺪﭘﺎره،
ﻓﻮﻻد
اﯾﻦ
ﺳﺨﺖ
ﺷﻮرﯾﺪهﺑﺨﺖ
او ﺑﻪ ﺷﻮقِ ﺑﺮﺗﺮى رو ﺑﺮ ﻫﺪف
وﯾﻦ ﭘﻰِ آزاد ﻣﺎﻧﺪن ،ﺟﺎن ﺑﻪ ﮐﻒ او
ﺟﺎن
ﺑﻪ
اﯾﻦ
ﺳﺮﺑﺎزِ
ﺳﺮﺑﺎز،
اﺟﯿﺮى
ﻋﺸﻖِ
ﺗﮑﯿﻪزن
ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ
ﺑﻤﺐِ آﺗﺸﺰاىِ او ﺑﻰرﺣﻢ و ﮐﻮر
ﻗﻠﺐِ آﺗﺸﮕﻮنِ اﯾﻦ ﻣﺴﺖ و ﻏﯿﻮر ﮐﻮدك ﺷﯿﺮى ﺑﻪ دوش اﻧﺪر ﮔﺮﻓﺖ ﺳﻮىِ دﺷﻤﻦ ﭼﻮن ﻋﻘﺎﺑﻰ ﭘﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻧﺴﻞِ اول ﭼﻮن ﺑﻪ ﮐﻒ ﺟﺎن را ﮔُﺬاﺷﺖ ﺟﻨﮓ را ﺑﺮ ﻧﺴﻞِ دﯾﮕﺮ وا ﮔُﺬاﺷﺖ ﻣﺎدران ،ﮐﻮدك ﺑﻪ ﭘﺸﺖ و ﺟﻨﮕﺠﻮ ﺑﺒﺮِ
ﺟﻨﮕﻞ
ﮔَﺸﺘﻪ
227
آن
آﺷﻔﺘﻪﻣﻮ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻣﺎدر اﻧﺪر دود و آﺗﺶ ،ﺳﻮﺧﺘﻪ ﮐﻮدك ﺑﺮ
وﯾﻦ
ﺷﯿﺮﯾﺶ،
ﭘﺴﺮ،
ﭘﺴﺮ،
ارث
ﺟﻨﮓ ﭘﺪر
ﭘﺸﺖ
اﯾﻦ
ﭘﺪر
آﻣﻮﺧﺘﻪ ﮐﺎرزار
زﻧﺠﯿﺮوار
ﻓﻄﺮت ﭘﺎﮐﺶ ﭼﻮ راه ﺧﻮد ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺎﺧﺖ ﺟﺎن و ﺟﻨﮓ را اﻣﺎ ﻧﺒﺎﺧﺖ آﺷﻨﺎ ﺑﺎ ﻓﻄﺮت او را ﭼﺸﻢ و ﮔﻮش
ﺧﻮنِ ﻓﻄﺮت در رگ او ﭘﺮ ز ﺟﻮش ﻣﺘّﮑﻰ
ﺑﺮ
ﻏﯿﺮ،
ﭘﺸﺘﺒﺎنِ
او
ﺑﻪ
آن ﻏﯿﺮ
از
آﻫﻮ
ﻧﺒﻮد
او
ﻧﺒﻮد
ﮐﻮﻓﺖ ﺳﺮ ﺑﺮ ﺳﻨﮓﻫﺎ ﺗﺎ ﺟﺎن ﮔﺮﻓﺖ او ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﺮﻣﺸﻖ از ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮﻓﺖ ﭼﻮن ﺗﻌﻠّﻖ ﺑﺮ ﭘﺮِ ﮐﺎﻫﻰ ﻧﺪاﺷﺖ ﺗﺮس و وﺣﺸﺖ در دﻟﺶ راﻫﻰ ﻧﺪاﺷﺖ
228
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
دﻓﺎع در ﻓﻄﺮت
ﺑﺎ
ﻫﻤﯿﻦ
اﺑﺰارِ
ﻓﻄﺮت
در
ﻧﺒﺮد
وه ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﭼﻪ ﮐﺮد! آن ﻗَﺪر ﺟﻨﮕﯿﺪ و ﮐُﺸﺖ و ﮐُﺸﺘﻪ داد
ﺗﺎ
ﺳـــﺮاﻓﺮازى
وﯾﺘـــﻨﺎمِ
ﺑﺰاد
ﻓﻄﺮت اﯾﻨﺠﺎ ﻋﻠﻢ را درﻫﻢ ﺷﮑﺴﺖ
ﺟﻨﮓ ،ﻏﯿﺮ از ﻧﻨﮓ ﻫﻢ ﻃﺮﻓﻰ ﻧﺒﺴﺖ ﻓﻄﺮت اﯾﻨﺠﺎ از ﻃﺒﺎﯾﻊ ﺷﺪ ﺑﺮون ﻋﻠﻢ
ﻓﻄﺮت ﻣﻠّﺖ
ﺷﺪ
از
اﯾﻨﺠﺎ آﻧﮕﻪ
آﺳﻤﺎنﻫﺎ
رﻧﮓ ﭘﺮﭼﻢِ
ﺳﺮﻧﮕﻮن
ﻣﻠﯿﺖ
ﮔﺮﻓﺖ
ﻏﯿﺮت
ﮔﺮﻓﺖ
ﻓﻄﺮت اﯾﻨﺠﺎ ﻧﻘﺶِ ﻗﻮﻣﻰ را ﮐَﺸﯿﺪ ﻣﻠّﺖ
آﻧﮕﻪ
ﺗﺎ
ﺑﻦِ
ﻃُﻐﯿﺎن
رﺳﯿﺪ
ﻓﻄﺮت اﯾﻨﺠﺎ ،ﻫﻢدﻟﻰ را ﺳﺎز ﮐﺮد ﻣﻠّﺖ آﻧﮕَﻪ ،ﺑﻮد ﺧﻮد اﺑﺮاز ﮐﺮد
229
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻓﻄﺮت اﯾﻨﺠﺎ ،ﺗﻮﺳﻦِ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻮد ﻣﻠّﺖ آﻧﮕﻪ ،ﯾﮑﺪل و ﯾﮑﺮﻧﮓ ﺑﻮد ﻓﻄﺮت
اﯾﻨﺠﺎ،
زد
اﻋﺘﻘﺎد
ﺻﻼىِ
ﻣﻠّﺖ آﻧﮕَﻪ ﺳﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺒﺎزى ﻧﻬﺎد ﻓﻄﺮت اﯾﻨﺠﺎ ،ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ رزﻣﻨﺪه ﺑﻮد ﻣﻠّﺖ آﻧﮕَﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﻓﺖ زﻧﺪه ﺑﻮد
ﮐُﻦ ﺗﺎ
ﻧﻈﺮ
ﺑﺒﯿﻨﻰ
ﺑﺮ
در
ﺳﯿﻨﻪى
ﺟﻬﺎنِ
ﺗﺎرﯾﺦِ
ﭘ ﯿﺮ
دﯾﺮﻣﯿـــﺮ
ﻫﺮ ﮐُﺠﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻗﻮﻣﻰ ﺷﺪ ﺑﺒـــﺎد ﻣﺤﻮ ﮔﺮدد ﻧﺎمِ آن ﻗﻮم و ﻧﮋاد وآن ﮐﻪ ﺷﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻗﻮﻣﻰ ﯾﺎرِ او وﻗﺖ
ﻃﻮﻓﺎن،
ﻓﻄﺮﺗﺶ
دﯾﻮارِ
او
در واﺷﻨﮕﺘﻦ ﯾﺎ ﮐﻪ ﻟﻨﺪن ﯾﺎ ﭘﮑﻦ
ﺷﺨﺺِ
ﻫﻨﺪى
ﺑﺎ
230
رﺳﻮمِ
ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
دﻓﺎع در ﻓﻄﺮت
ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮدارد ﮐﻪ ﻫﺎن ،ﻣﻦ ﻫﻨﺪﯾﻢ
ﻓﻄﺮتآﻣﻮزى ﭼﻮن
ﮐﻪ
ز
درسِ
ﺑﻰﻓﺮﻫﻨﮓ
ﮔﺮدد
ﮔﺎﻧﺪﯾﻢ
ﻣﻠّﺘﻰ
رو ﺑﺮ او ﻫﺮ دم ﮔُﺬارد ذﻟّﺘﻰ
ﻫﺮ ﮐﻪ در زﻧﺪان ﻗﺮﯾﻦِ ﻣﺤﻨﺘﻰﺳﺖ
آن ﺟﺰاىِ ﻟﻘﻤﻪاى و ﺷﻬﻮﺗﻰﺳﺖ
231
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
232
اَﻧﯿﺸﺘَﻦ و ﻓﻄﺮت
اَﻧﺸﺘَﻦ در
آﺧﺮﯾﻦ اﺣﻮالِ ﺧﻮﯾﺶ
در ﺑﺴﺎط ﺟﺸﻦِ آﺧﺮﺳﺎلِ ﺧﻮﯾﺶ
ﭼﻮن ز ﯾﺎران آن ﺛﻨﺎﻫﺎ را ﺷﻨﯿﺪ وز ﺟﻬﺎﻧﻰ ،ﯾﮏ ﺟﻬﺎن ﺗﮑﺮﯾﻢ دﯾﺪ ﮔُﻔﺖ ،ﻟﻌﻨﺖ ﺑﺮ ﻣﻦ اى ﯾﺎرانِ ﻣﻦ ﻋﻠﻢ،
ﺛﻨﺎﺑﺎرانِ
ﺑﯿﺰار
از
ﻫﺴﺘﻪﻫﺎ
را
ﮔﺮﭼﻪ
ﻣﻦ
ﻫﺴﺘﻰِ
ﺧﻮد
را
وﻟﯿﮑﻦ
ﻣﻦ ﺑﺸﻨﺎﺧﺘﻢ ﺑﺎﺧﺘﻢ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻣﻦ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﮔُﻔﺘﻪام ﺧﻮد را ﺑﺴﺎز ﻣﻦ ﻓﺎش
ﺑﻤﺐِ
ﻧﮕُﻔﺘﻢ ﮐﺮدم
آﺗﺶزا
ﻧﺴﺒﺖ
ﺟﻤﻊِ
ﻧﻮ،
ﺗﻔﺮﯾﻖِ
ﺑﺲ
ﮐﻪ
ﮐﺎوﯾﺪم
ﺑﺴﺎز
اﺑﻌﺎد
اﻋﺪاد
ﻧﻮ، دلِ
ﻧﻮ ﻧﻮ
اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎ
ﺗﺎ ﺧُﺪا را دﯾﺪم از اﯾﻦ رﯾﺸﻪﻫﺎ ﮔﺮﭼﻪ ره ﺑﺮدم ﺑﻪ دﻧﯿﺎىِ ﺟﺪﯾﺪ
ﻣﻦ آن
ﺗﺠﻤﻞ
ﻗَﺪر
ﻣﺤﺘــﻮى
را
ﻧﯿﺎوردم
ﺗﻦﭘﻮشﻫﺎﯾﻢ در
ﻗﺎﻟﺒﻰ
ﭘﺪﯾﺪ
ﺳـﺎده
ﺑﻮد
آزاده
ﺑﻮد
ﻣﻦ در اﯾﻦ ﻏﻢ ،ﮐﺰ ﭼﻪ در ﻗﺎﻟﺐ اﺳﯿﺮ ﺧﻠﻖ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻇﺎﻫﺮِ ﻣﻦ ﺧُﺮدهﮔﯿﺮ ﮐﺎرِ ﻣﻦ ﺟﺰ ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﯾﻘﻰ ﻧﺒﻮد ﮐﺸﻒ ﻣﻦ اﻓﺰون ز ﺗﺤﻘﯿﻘﻰ ﻧﺒﻮد
234
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
اﻧﯿﺸﺘﻦ و ﻓﻄﺮت
ﻣﻦ ﻧﺰ
ﭘﻰِ ﭘﻰِ
ﺗﺤﻘﯿﻖِ و
ﺗﻔﺮﯾﻖ
ذرات
آﻣﺪم
آﻓﺎت
آﻣﺪم
ﻋﻠﻢِ ﻧﻮ را ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻦ ﺑﺎﻧﻰ ﺷﺪم ﻏﺎﻓﻞ
از
ﺗﺰوﯾﺮِ
اﻧﺴﺎﻧﻰ
ﺷﺪم
ﻋﻠﻢِ ﻧﻮ ﺑﻤﺐِ اَﺗُﻢ را ﭼﻮن ﺑِﺰاد
دﺳﺖ
اﯾﻦ
دﯾﻮاﻧﻪ
ﺷﻤﺸﯿﺮ
اوﻓﺘﺎد
اَﻧﺸﺘَﻦ اﯾﻦ ﮔُﻔﺖ و ﺣﺴﺮتﻫﺎ ﺑِﺒﺮد ﻋﺎﻟﻢِ ﻏﻤﮕﯿﻦ ﭘﺸﯿﻤﺎن ﺑﻮد و ﻣﺮد روىِ ﮔﻮرش رﻓﺖ ،ﭼﻮن ﻋﻠﻢِ ﮐﺒﯿﺮ ﺑﺎ ادب ﮔُﻔﺘﺎ ،ﮐﻪ اى اﺳﺘﺎد ﭘﯿﺮ ﻧﯿﮏ ﻓﻬﻤﯿﺪم ﮐﻪ ﻣﻘﺼﻮدت ﭼﻪ ﺑﻮد از ﻣﻦ اﮐﻨﻮن ﺑﺮ ﺗﻮ ﺗﻌﻈﯿﻢ و درود ﻣﻦ ﻧﺒﻮدم آن ﮐﻪ دﻧﯿﺎﺳﻮز ﮔﺸﺖ ﺣﺮصِ اﻧﺴﺎن ،آﺗﺶِ ﻣﺮﻣﻮز ﮔﺸﺖ
235
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
ﻣﻦ ﻧﺒﻮدم آن ﮐﻪ ﺷﺪ ﺗﯿﺮِ ﺷﻬﺎب زودﺧﻮاﻫﻰ زﯾﻦ ﺣﺮﯾﺺِ ﭘﺮ ﺷﺘﺎب ﻣﻦ ﻧﺒﻮدم آن ﮐﻪ ﺧﻂ ﺑﺮ دﯾﻦ ﮐَﺸﯿﺪ اﺑﻠﯿﺲِ
دﺳﺖ
ﺗﻤﺪن،
ﮐَﺸﯿﺪ
اﯾﻦ
اﯾﻦ ﺗﻤﺪن ﭼﻮن ز ﺻﻨﻌﺖ زاده اﺳﺖ اﺻﻞﻫﺎ را دﺳﺖ ﻃﻮﻓﺎن داده اﺳﺖ
ﻫﺮ ﮐﻪ دور از اﯾﻦ ﺗﻤﺪن ،راﺣﺖ اﺳﺖ
ﮐﺎﯾﻦ ﺗﻤﺪن ،وﺣﺸﺖ اﻧﺪر وﺣﺸﺖ اﺳﺖ در ﻧﻬﺎد اﯾﻦ ﺗﻤﺪن ،ﺑﺲ ﺟﻨﻮن ﭘﻨﺠﻪى اﺣﺴﺎس ﺳﻮزش ،ﻏﺮقِ ﺧﻮن اﯾﻦ ﺗﻤﺪن ﻓﺮش و ﻋﺮشِ ﮐﺎﻫﻼن ﻣﻮ
ﺑﻪ
ﻣﻮ
ﻣﻦ
ﺑﻪ
دﺳﺖ
ﺟﺎﻫﻼن
ﺧﺪﻣﺖﮔُﺰارِ
ﻓﺮقِ
ﺟﺎﻫﻼن
ﺑﺮّﻧﺪه
ﺟﺎﻫﻞ
اوﻓﺘﺎدم،
اى
236
ﺗﯿﻎ درﯾﻎ
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
اﻧﯿﺸﺘﻦ و ﻓﻄﺮت
ﺟﺎﻫﻼن ﺗﯿﺮﻫﺎ
از ﺑﺮ
ﻣﻦ
ﺷﺮرﻫﺎ
ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ
ﻗﻠﺐِ
ﻣﻦ
اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ
ﺟﺎﻫﻞ از اﺑﺰارِ ﻣﻦ ،ﺑﺲ ﮐﺎﻣﯿﺎب
ﻣﻐﺰِ داﻧﺎ ﻟﯿﮏ در ﺳﺮبِ ﻣﺬاب ﻣﻦ ﻧﺒﻮدم آن ﮐﻪ ﺧﻮنِ ﺧﻠﻖ رﯾﺨﺖ
ﻓﻄﺮت
اﻧﺴﺎﻧﻰ
از
اﻧﺴﺎن
ﮔُﺮﯾﺨﺖ
ﭼﻮن ز ﻋﻠﻢ اﯾﻦ ﺿﺠﻪﻫﺎ ﻓﻄﺮت ﺷﻨﯿﺪ در ﺳﮑﻮت ﺧﻮﯾﺶ ،آرام آراﻣﯿﺪ ﻋﺸﻖ و ﺳﻮدا ﭼﻮنﮐﻪ ﭘﺮ ﺑﻮدش ﺑﺪن ﻣﻰ ﻧﺒﻮدش ﭼﺎره از ﺑﯽﺧﻮد ﺷﺪن
237
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
238
ﺣﻘﯿﻘﺖ در ﻓﻄﺮت
ﺑﺤﺚ ﻓﻄﺮت ،ﮔﺮﭼﻪ ﺧﻮد ﭘﺎﯾﺎن ﮔﺮﻓﺖ
ﻓﻄﺮﺗَﻢ اﻣﺎ ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن ﮔﺮﻓﺖ آن ﮐﻪ ﮔُﻔﺖ اﯾﻦ ﻣﺜﻨﻮى ،ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺘﻢ! ﺗﺎ ﮐﻪ ﻓﻄﺮت در ﺳﺨﻦ ،ﻣﻦ ﮐﯿﺴﺘﻢ!
روزﻫﺎ ،ﺷﺐ ﮔَﺸﺖ و ﺷﺐﻫﺎ ﮔﺸﺖ روز ﺳــﻮﺧﺘﻢ ﻟﺤﻈﻪﻫﺎ ﺗﺎ
ﺷﺪم
ﺑﺎ را
ﻓﮑﺮﻫــﺎىِ دوﺧﺘﻢ
ﺑﺎ
ﻓﮑﺮِ
ﻋﻤــﺮﺳﻮز در
ﻓﻄﺮت
ﻟﺤﻈﻪﻫﺎ آﺷﻨﺎ
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
در
زﻣﺎنِ
اﯾﻦ
ﭘﻮچ
دوﯾﺪنﻫﺎىِ
ﮐﺰ دلِ ذرات ﻓﻄﺮت ﮐﺮده ﮐﻮچ در
در
زﻣﺎنِ
زﻣﺎنِ
ﺑﺪل
ﺑﺮﺗﺮىﻫـــﺎىِ
دﻏَﻞ
ﺳــــﺮﮐَﺸﻰﻫﺎىِ
در زﻣﺎنِ ﻫﺎى و ﻫﻮىِ ﺣﺮص و آز در زﻣﺎنِ ﻧﻌﺮهى ﮔُﺮگ و ﮔُﺮاز
در
در
زﻣﺎنِ
ﺧﻔّﺖ
زﻣﺎنِ
داﻧﺸﻮران
راﻣﺸﮕﺮان
ﻋﺰّت
در
زﻣﺎنِ
ﺟﻠﻮهﻫﺎ
در
ﮐﺎرِ
ﮔﻞ
در
زﻣﺎنِ
ﺳﮑﺘﻪﻫﺎ
در
ﮐﺎرِ
دل
ﺑﺮ
ﺳﺮِ
زاﻧﻮ،
ﺳﺮِ
اﻧﺪﯾﺸﻪام
ﺗﯿﺸﻪ ﺑﺮ ﮐﻒ ،ﺗﺎ ﺑﺠﻮﯾﺪ رﯾﺸﻪام ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﻣﻦ ﺑﺎﺷﻢ و ﭼﺸﻤﺎنِ ﺑﺎز در
ﭘﻨﺎه
ﻓﻄﺮت
240
ﺧﻮد
ﺑﻰﻧﯿﺎز
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺣﻘﯿﻘﺖ در ﻓﻄﺮت
ﺑﻰﻧﯿﺎز از ﻫﺮﭼﻪ او ﻧﺎم اﺳﺖ و ﻧﻨﮓ ﮔﺮ ز ﺧﺎرم ﺑﺴﺘﺮ و ﺑﺎﻟﺶ ز ﺳﻨﮓ ﺗﺎ ﺑﮕﻮﯾﻢ اﺻﻞِ ﺑﻮدنﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﯿﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﺑﻮده و ﻧﺎﺑﻮده ﮐﯿﺴﺖ
ﺗﺎ
ﺑﮕﻮﯾﻢ
ﺷﻤﻪاى
از
رازِ
ﺣﻖ
ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﻰ ﻓﺮقِ واﻗﻊ را ز ﺣﻖ اﺣﻤﻖ از رﻧﮓ ﻏﺮوب و ﺻﺒﺢﮔﺎه
ﺑﺎ
ﻓَﻠَﻖ
ﺷَﻔَﻖ
ﮔﯿﺮد
را
اﺷﺘﺒﺎه
ﻫﺮ دو ﮔﻠﮕﻮن در ﻏﺮوب و در ﻃﻠﻮع ﻫﺮ دو ﺧﻮﻧﯿﻦ ،اﯾﻦ ز ﭘﺎﯾﺎن آن ﺷﺮوع اﯾﻦ ﻓَﻠَﻖ ،دروازهى روز اﺳﺖ و ﻧﻮر آن ﺷَﻔَﻖ ،زاﯾﻨﺪهى ﺷﺐﻫﺎىِ ﮐﻮر آن
ﺷَﻔَﻖ،
وﯾﻦ
ﻓَﻠَﻖ،
آورده ﺑﮕﺸﻮده
241
رواﻧﺪازِ
ﺧﻮاب
ﭼﺸﻢِ
آﻓﺘﺎب
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
واﻗﻌﯿﺖ ﭼﻮن ﺷَﻔَﻖ ﮔﻠﮕﻮﻧﻪ روى وﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﭼﻮن ﻓَﻠَﻖ ﺧﻮﻧﯿﻦ ﮔﻠﻮى از
ﻓﺮقﻫﺎ
واﻗﻌﯿﺖ
ﺑﻪ
ﺣﻖ
ﺗﺎ
ﻣﻠﻤﻮسِ
ﻣﺎ
ﭼﻮن ﻫﻤﯿﻦ رﻧﮓ ﻓَﻠَﻖ ﺑﺎ آن ﺷَﻔَﻖ واﻗﻌﯿﺖ،
وﯾﻦ
ﻇﺎﻫﺮِ
ﺣﻘﯿﻘﺖ،
ﻓﻄﺮت
ﻧﺎﻣﻮسِ
ﻣﺎ
آن ﭼﻪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و واﻗﻊ ،ﺣﻖ ﮐﻪ ﻧﯿﺴﺖ
ﺑﺎ ﻧﻈﺎمِ ﻓﻄﺮت آن ﻣﻠﺤﻖ ﮐﻪ ﻧﯿﺴﺖ زﯾﺮِ
ﭼﺘﺮِ
واﻗﻌﯿﺖ
ﻓُﺴﻮن
از
ﻫﺮ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺧُﻔﺘﻪ در ﮔﺮدابِ ﺧﻮن ﮔﺮدنِ
ﻫﺮ
داده
ﺷﺮحِ
اﻫﻞِ
ﺣﻘّﻰ
واﻗﻌﯿﺖ،
زﯾﺮِ اى
ﺗﯿﻎ درﯾﻎ
ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮدارد زﻣﺎن آﻧﮕﻪ ﺑﻪ ﺧَﻠﻖ ﮐﺎى ﻣﺮﯾﺪ ﺣﻠﻖ و اى ﭘﺎﺑﻨﺪ دﻟﻖ
242
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
ﺣﻘﯿﻘﺖ در ﻓﻄﺮت
زﯾﻦ ﺳﺘﻢﻫﺎ ،ﮔﺮﭼﻪ اﻫﻞِ ﺣﻖ ﻣﻠﻮل واﻗﻌﯿﺖ
را
ﺑﺎﯾﺪ
وﻟﻰ
ﻗﺒﻮل
واﻗﻌﯿﺖ ﭼﻮن ﺑﻪ ﺟﺒﺮ آﻣﺪ ﭘﺪﯾﺪ
اﺧﺘﯿﺎرِ
واﻗﻌﯿﺖ،
ﻣﺎ،
ﺣﻘﯿﻘﺖ
ﺑﺎﻃﻦ
ﮐﺎش
را
ﻧﺪﯾﺪ
ﻣﻰﻧﻤﻮد
وﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ،ﮐﺎﺷﮑﻰ ﭘﻰﺑﺮده ﺑﻮد ﮐﺎﺷﮑﻰ ﻫﺴﺘﻰ زﺑﺎن ﻣﻰداﺷﺘﻰ
ﺗﺎ ز ﻫﺴﺘﺎن ﭘﺮده ﺑﺮﻣﻰداﺷﺘﻰ
243
ﺑﯿﺘﯽ از ﻣﺘﻦِ ﮐﺘﺎب
244
آرزو در ﻓﻄﺮت
اى
در
ﭘﯿﺎمِ
ﻋﺸﻖ
ﻧﮕﺎه
ﺑﺮﮐَﺸﻢ
ﺳﺮد
ﺑﯿﺮون
ﺗﺸﻨﻪﻟﺐ
در
و ز
ﺑﻪ
ﻣﺮدم
ﮔﻮﺷﻢ
ﺑﭙﯿﭻ
ﺧﺎﻣﻮﺷﻢ
ﺑﭙﯿﭻ
ﮔﻮرﺳﺘﺎنِ
ﻗﯿـﺪ
ﺷﻮرﺳﺘﺎن
ﻗﯿـﺪ
در وﺟﻮدم زﻧﺪﮔﻰ را زﻧﺪه ﮐُﻦ ﭼﺸﻤﻪاى ﺧُﺸﮑﯿﺪه را زاﯾﻨﺪه ﮐُﻦ رﯾﺸﻪﻫﺎىِ ﺳﺒﺰ
ﮐُﻦ
ﻓﻄﺮﺗﻢ
را
در
ﻗُﻠّﻪﻫﺎىِ
ﻧﺨﻞوار اﻧﺘﻈﺎر
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
اﻧﺘـــــﻈﺎرِ
ﺑﺒﺨﺶ
زﻧﺪﮔﻰﺑﺨﺸﻢ
ﭘﻬﻠﻮانِ ره ﮐُﻦ و رﺧﺸﻢ ﺑﺒﺨﺶ ﺗﺎ ﺑﺠﻮﺷﺪ ﺧﻮن ﺑﻪ رگﻫﺎىِ وﺟﻮد ﻣﻨﺘﻈﺮ
ﺑﺎﯾﺪ
ﺷﺪ
و
ﻣﻨﺘﻈﺮ
در
اﯾﻦ
ﺗﻼشِ
رو
ﻣﻦ
ﺑﻪ
ﻓﺮداﻫﺎىِ
ﻧﺨﻮاﻫﻢ،
ﻣﺸﺘﺎق
ﺑﺎ
ﺑﻰﺗﻔﺎوت
ﺑﻮد
ﻟﺤﻈﻪﻫﺎ ﻣﻦ
ﺑﻮد
آﺷﻨﺎ ﻣﻦ
ﺳﯿﻢ و آﻫﻦ ﺟﺎى ﺗﺎر و ﭘﻮد ﻣﻦ در ﺗﻼﺷﻢ ﺗَﺮك اﯾﻦ ﭘﺴﺘﻮ ﮐُﻨﻢ ﻟﺤﻈﻪﻫﺎىِ
زﻧﺪﮔﻰ
را
ﺑﻮ
ﮐُﻨﻢ
ﻣﻦ ز ﺧﺎﮐﻢ ،ﻣﻦ ز آﺑﻢ ،ﻣﻦ ز اﺑﺮ ﻣﻦ ز دردم ،ﻣﻦ ز رﻧﺠﻢ ،ﻣﻦ ز ﺻﺒﺮ ﻣﻦ ز ﻧﻮرم ،ﻣﻦ ز ﺑﺎدم ،ﻣﻦ ز ﺳﻨﮓ ﻣﻦ ز ﻋﺸﻘﻢ ،ﻣﻦ ز ﻧﺎﻣﻢ ،ﻣﻦ ز ﻧﻨﮓ
246
اﻧﺪﯾﺸﻪاي در ﻣﺜﻨﻮي
آرزو در ﻓﻄﺮت
ﮔﺎه ﺷﻬﺪم ،ﮔَﻪ ﺷﺮﻧﮕﻢ ،ﮔَﻪ ﺷﺮاب ﮔﺎه ﭼﺸﻤﻪ ،ﮔﺎه درﯾﺎ ،ﮔَﻪ ﺳﺮاب ﮔﺎه ﺳﺮﺧﻢ ،ﮔَﻪ ﺳﯿﺎﻫﻢ ،ﮔَﻪ ﺳﭙﯿﺪ
ﮔﺎه ﺗﺮﺳﻢ ،ﮔﺎه ﯾﺄﺳﻢ ،ﮔَﻪ اﻣﯿﺪ ﺟﻤﻊِ اﯾﻦ اﺿﺪاد در ﻣﻦ ،ﺑﻮد ﻣﻦ ﺷﺪ
ﻋﺸﻖ
دود
ﺷﮑﻞآﻓﺮﯾﻦِ
ﻣﻦ
ﺟﺬبِ ﻋﺸﻖ ،اﺿﺪاد را درﻫﻢ ﮐَﺸﯿﺪ ﺣﯿﺎت
ﺗﺎ
ذرهﻫﺎ
آﻓﺮﯾﺪ
را
ﭘﺎﺳﺪار اى ﻋﺸﻖ ،اﯾﻦ وﺻﻞِ ﻣﺮا دﺳﺖ ﺗﺎ
ﺑﻪ
ﻧﺎاﺻﻼن
ﻣﺪه،
اﻗﯿﺎﻧﻮسِ
ﻓﻄﺮت
اﺻﻞِ
ﻣﺮا
رو
ﮐُﻨﻢ
ﺗﺮك اﯾﻦ وارﻓﺘﻪ آبِ ﺟﻮ ﮐُﻨﻢ ﺗﺎ در آن اﻋﻤﺎقِ اﻗﯿﺎﻧﻮسِ ﺷﻮر ﻓﻄﺮﺗَﻢ
ﻧﻮﺷَﺪ
دﻣﺎدم
247
ﺧﻮنِ
ﻧﻮر
رﺣﯿﻢِ ﻣﻌﯿﻨﯽِﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ
ﻓﻄﺮت
در ﺗﺎ ﻓﻄﺮﺗَﻢ راﻫﯿﻢ
ﺷﻌﺎعِ ﺑِﭙـَـﺮّم را
ﮐُﻦ
ﻧﻮرﻫﺎ از ﻧﻪ
ﺑﺮ
ﺑﻪ
ﺑﺎ
ذرهﻫﺎ
ﺣﻀﯿﺾِ
درهﻫﺎ
دوشِ
ﻣﻮجﻫﺎ
ﻋﺮوجِ
اوجﻫﺎ
ﺳﺎز ﮐُﻦ اى ﻋﺸﻖ ،اﯾﻦ آﻏﺎز را
ﮐُﻦ ﻣﺒﺎرك ﺑﺮ ﻣﻦ اﯾﻦ ﭘﺮواز را ﮐﺎﯾﻦ ﺳﻔﺮ زﯾﻦ ﭘﺲ ﺑﻮد ﺟﺬبِ ﺧﺪا وآن ﺳﻔﺮ ﺑﺮ ﻧﺎﻗﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﯿﺮِ ﻣﺎ
اﯾﻦﭼﻨﯿﻦ ﺟﺬﺑﯽﺳﺖ ،ﻧﻰ ﻫﺮﺟﺬبِﻋﺎم
ﮐﻪ ﻧﻬﺎدش ﻓﻀﻞِ اﺣﻤﺪ ،واﻟﺴﻼم
ﺷُﮑﺮ
ﺷُﮑﺮ
اى
ﻫﻢدﻻنِ
ﻫﻢﮐﻼم
ﮐﺎﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺎ ﻧﺎمِ اﺣﻤﺪ ﺷﺪ ﺗﻤﺎم
248