Tijdschrijft Historische Vereniging Gemeente Beilen 1991 - nr.2

inkijkexemplaren

HIST( VERENIGING GEMEENTE BEILEN info@historiebeilen.nl

„Gemeentehuizen van Beilen"

jaargang 3 - nummer 2 - mei 1991 2-1991

Verkoopprijs:

Losse nummers f 9,95

Inhoudsopgave:

blz. 1 "Woord vooraf' - H. Nauta blz. 1 "Schets van de ontwikkeling van het gemeentebestuur" H. Nauta blz. 3 "De eerste gemeentehuizen..." - G. J. Dijkstra/H. Vos blz. 4 "Het gemeentehuis te Beilen (1880-1891)" H. L. G. Schuur blz. 6 "Het gemeentehuis van 1891" - H. L. G. Schuur blz. 14 "Gemeentewapen van Beilen" - G. J. Dijkstra blz. 16 "Gemeentevlag" - G. J. Dijkstra blz. 18 "Gemeentehuis 1956" - T. L. Kroes blz. 39 "Het nieuwe raadhuis der gemeente Beilen in 1956" blz. 41 "Burgemeesters van Beilen" - H. Vos blz. 42 "Naar een nieuw gemeentehuis" G. Tangerman /R. W. Gerritsma blz. 47 "Inrichting en aankleding van het gemeentehuis" H. Nauta

De auteurs:

drs. G. J. Dijkstra, Pinksterbloem 42, 9411 CH Beilen T. L. Kroes, Hijkerweg 19, 9411 LS Beilen drs. H. Nauta, Schapendrift 50, 9411 BT Beilen H. L. G. Schuur, Nieuwe Es 10, 9418 PS Wijster Ir. G. Tangerman/Ir. R. W. Gerritsma, Collardsl. 1, 9401 GX Assen H. J. Vos, Oosteinde 12, 9415 PA Hijken

De redactie:

T. L. Kroes, Hijkerweg 19, 9411 LS Beilen, tel 05930-23382 (eindredacteur) G. J. Dijkstra, Pinksterbloem 42, 9411 CH Beilen, tel. 05930-24826 R. Wessels, Asserstraat 42, 9411 LM Beilen, tel. 05930-23458

Het volgend nummer:

In de maand september zal het volgend nummer verschijnen. Uw bijdragen, zowel foto's als artikelen en verhalen zijn zeer welkom.

Copyright:

Het overnemen van artikelen of delen daarvan is slechts toegestaan na verkregen SCHRIFTELIJKE toestemming van de eindredacteur.

Omslag:

Leen Brouwer: Aquarel van het nieuwe gemeentehuis.

2-1991

WOORD VOORAF Op 7 juli 1989 besloot de raad tot verbouw van het gemeentehuis. Dat staat gebeiteld in een steen, die op 8 december 1990 in de foyer in het nieuwe gedeelte van het gemeentehuis werd aangebracht.

Het leek mij aardig om ter gelegenheid van de opening van het verbouwde gemeentehuis de geschiedenis van de Beiler gemeentehuizen te laten beschrijven.

Ik prijs mij gelukkig, dat de Historische Vereniging van Beilen bereid was een verzoek daartoe te accepteren en ik heb

grote waardering voor de leden van die vereniging, die aan het totstandkomen van dit boekje hebben meegewerkt.

Uit de inhoudsopgave moge reeds blijken, dat in dit boekje ook aan een aantal andere onderwerpen aandacht wordt geschonken. Onderwerpen, die wel verband houden met het gemeentehuis.

Ik hoop, dat dit tijdschrift zijn weg naar de lezer zal vinden en dat het de lezer het nodige leesgenoegen mag bezorgen.

Drs. H. Nauta, burgemeester van Beilen

SCHETS VAN DE ONTWIKKELING VAN HET GEMEENTEBESTUUR Er bestaat een relatie tussen het bestuur van een gemeente en het huis waarin of waaruit dat bestuur wordt uitgeoefend.

Gemeentehuis en gemeentebestuur zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden. Zij worden vaak in ĂŠĂŠn adem genoemd.

Dikwijls hoor je: "Dat hebben ze van het gemeentehuis gezegd."

Daarom past in een boekje, dat handelt over de geschiedenis van de Beiler gemeentehuizen een korte schets over de ontwikkeling van het gemeentebestuur casu quo het plaatselijk bestuur.

niet alleen plaatselijk maar ook in de Republiek groot. In 's-Gravenhage, waar de verschillende gewestelijke autoriteiten elkaar troffen, was de stem van het stedelijk patriciaat belangrijker dan die van de landelijke adel.

De bevoegdheid om op het platteland aan het bestuur deel te nemen was in beginsel gebaseerd op grondbezit. Dat kon aan weinigen en aan velen toebehoren. Het eerste was bijvoorbeeld het geval in Friesland en Groningen, waar relatief veel grond in bezit van relatief weinig families In de staatkundige geschiedenis van ons was, families, waarvan een lid in Friesland als grietman en in Groningen als amland heeft het plaatselijk bestuur een belangrijke rol gespeeld. Onze staat is er als bachtsheer het platteland bestuurden. het ware uit voortgekomen. De structuur In de landschap Drenthe, met zijn veel van de plaatselijke besturen liep in het meer gemeenschappelijk grondbezit lag de verleden nogal uiteen. Zo bestond er een situatie anders. Daar hadden de bezitters belangrijk verschil tussen de steden en van de volle hoeven zich in "buurschaphet platteland, niet alleen in de samenpen" verenigd. Hun vertegenwoordigers, stelling van de besturen, maar ook door de volmachten, bestuurden in en na hun invloed. overleg met de andere ingezetenen de Tijdens en ook na de opstand tegen Spanje buurschap. Een speciaal huis, waarin of was de macht van de steden, die door waaruit bestuurd werd, hadden zij niet. welgestelde regenten werden bestuurd, De buurschapsvergaderingen werden in 2-1991 1

de open lucht gehouden of in een plaatselijke herberg of in de school.

De Franse revolutie, die ons achtereenvolgens een Bataafse Republiek, het Koninkrijk Holland en een inlijving bij Frankrijk bezorgde, bracht ons land in aanraking met een op bureaucratische leest geschoeid Frans bestuursstelsel. Het was een bestuursstelsel, dat besturen en rechtspreken onderscheidde, dat voor alle bestuurslagen gelijkvormig was en waarin de ambtenaren of klerken niet meer in persoonlijke dienst van de bestuurders waren, maar dienaren werden van een onpersoonlijke bestuursorganisatie.

De scheiding tussen bestuur en rechtspraak heeft zijn weg gevonden naar onze eerste Grondwet van 1814 onder koning Willem I. EĂŠn bestuursstelsel voor alle plaatselijke besturen was er niet. De grondwet bleef bijvoorbeeld onderscheid maken tussen steden en platteland. Voor het platteland bepaalde zij in artikel 81: "De besturen van Heerlijkheden, Districten en Dorpen zullen worden ingerigt op zoodanigen voet, als met de bijzondere omstandigheden van elk dezelfde, met de belangen der ingezetenen en het verkregen regt der belanghebbenden onderling bestaanbaar geoordeeld zal worden, alles in overeenstemming met deze grondwet en volgens nadere reglementen op last van de Staten te maken, welke dezelve, in gevalle van goedkeuring, aan de bekrachtiging van den Souvereinen Vorst onderwerpen".

Een algeheel herstel van de situatie van de plaatselijke besturen van van voor voor de de Franse revolutie had de grondwetgever van 1814 niet voor ogen. Dat Dat paste paste ook ook niet meer in de gedecentraliseerde gedecentraliseerde eeneenheidsstaat, heidsstaat, een een staatsvorm staatsvorm waarvoor waarvoor in in 1814 werd gekozen.

Wel ging werd gekozen. Wel ging de de grondwet grondwet van 1814 nog uit uit van van het het beginsel beginsel van van de de individualiteit.

Dat betekende geen individualiteit. Dat betekende geen algealgemene mene en en uniforme uniforme regeling regeling van van de de plaatseplaatselijke bestuursorganisatie bij een lijke bestuursorganisatie bij een voor voor het het gehele gehele Koninkrijk Koninkrijk geldende geldende wet, wet, maar maar 2-1991 2 2

Koning Willem 1 I naar naar een een schilderij schilderij van van C.H. Hodges. voor iedere plaatselijke gemeenschap een eigen regeling, die op de eigen behoeften was afgestemd.

Daar is niets van terecht gekomen. gekomen. KoKoning Willem I was er de man niet niet naar naar om om vrijheid te te laten. laten. de lagere besturen veel vrijheid touwtjes liever liever zelf zelf in in handen. handen.

Hij hield de touwtjes Op 23 juli 1825 stelde stelde hij, hij, in in afwijking afwijking van van de grondwet, grondwet, een een de uitgangspunten van de reglement vast, waarin waarin voor voor alle alle platteplattelandsgemeenten landsgemeenten de de samenstelling samenstelling en en inrichting inrichting van van hun hun bestuur bestuur werd werd geregeld; geregeld; een bestuur, bestuur, waarop waarop van van enige enige volksinvolksinvloed vloed geen geen sprake sprake was. was. De De koning koning bebenoemde de de burgemeester. burgemeester. Zijn Zijn commissacommissanoemde ris ris in in de de provincie provincie benoemde benoemde de de assessoassessoren (de (de tegenwoordige tegenwoordige wethouders) wethouders) en en de de ren Provinciale Provinciale Staten Staten benoemde benoemde de de leden leden van van de de gemeenteraad. gemeenteraad. De De benoemingen benoemingen vonden vonden plaats plaats voor voor het het leven. leven. Van Van openbaarheid openbaarheid

van bestuur was geen sprake. De gemeenteraad vergaderde achter gesloten deuren.

Van de grondwettelijke bevoegdheden van de plattelandsbesturen, "de vrije beschikking over hunne huishoudelijke belangen", kwam eveneens weinig terecht. Het regime van Koning Willem I heeft een bestuurswijze gekend, waarop van hogerhand doorlopend is getracht om de plaatselijke besturen tot werktuigen van de centrale regering of de provinciale overheid te maken.

J. R. Thorbecke, de schrijver van de grondwet van 1848.

Dat veranderde na 1848.

De grondwet van dat jaar heeft de basis gelegd voor het tegenwoordige gemeentebestuur. Zij brak met het onderscheid tussen steden en platteland en eiste een wet, die "zamenstelling, inrigting en bevoegdheid" van de gemeentebesturen diende te regelen. Dat is de gemeentewet

van 1851 geworden. Zij bestaat nog met haar uniforme regeling voor het bestuur van alle Nederlandse gemeenten. Sedert 1851 worden in ons land de raadsleden voor een bepaalde periode rechtstreeks door de bevolking gekozen en de wethouders door de raad uit zijn midden benoemd. Ook sedert 1851 vergadert de raad in het openbaar.

Het Koninklijk benoemingsrecht van de burgemeester, zoals dat na 1814 werd geïntroduceerd, bleef. Met dit verschil, dat de burgemeester volgens de grondwet van 1848 ook buiten de leden van de raad kon worden benoemd. Vóór1848 moest de door de koning te benoemen burgemeester lid van de gemeenteraad zijn. Artikel 11 van het reglement van 23 juli 1825 schreef dat voor. Na 1848 kon de burgemeester tevens lid van de gemeenteraad zijn. Aanvankelijk kwam dat nog wel voor; later niet meer. De enkele keren waarin in het recente verleden in een gemeente een lid van de raad tot burgemeester werd benoemd, hebben de betrokkenen zich gehaast voor het raadslidschap te bedanken.

De grondwettelijke uitzondering van 1848 om buiten de leden van de raad een burgemeester te benoemen is op den duur regel geworden. Onze tegenwoordige grondwet kent die uitzondering dan ook niet meer.

Drs. H. Nauta

DE EERSTE GEMEENTEHUIZEN...

De ingezetenen van het kerspel Beilen als het ware een overlijdensregister bij bezitten in het begin van de 19e eeuw door te noteren wie een zwart kleed voor geen ruimte, die zou kunnen dienen als de begrafenis had gehuurd. gemeentelokaal. Tot 1813 was een eigen De schulte had naast een justitiële ook bestuurscentrum ook nog niet nodig een notariële taak. Hij maakte op vrijwillige basis basis actes actes van van verkoop en geldleningeweest. ge geweest. gen op.

De De predikant predikant van van de Hervormde Kerk gen Van een een gebureaucratiseerde gebureaucratiseerde samenleving verzorgde verzorgde de de burgelijke burgelijke stand. In registers Van was voor 1813 geen sprake.

Ambtenaren noteerde hij wie er gedoopt waren en wie was sprake Ambtenaren waren er er nauwelijks nauwelijks en en zeker zeker niet niet op op in in ondertrouw ondertrouw gingen. gingen. De diakonie hield waren 2-1991 33

lokaal niveau. Een bestuurscentrum had men dan ook niet nodig... Het is dan ook niet zo verwonderlijk, dat "maire" P. Hunse in 1813 in een brief aan de provinciale overheid schrijft, dat de gemeente Beilen geen lokaal bezit dat kan dienen als "een huis der gemeente". Bij kastelein Jan Weurding huurt burgemeester Hunse een lokaal voor 160 francs per jaar. Deze ruimte kan als vergaderplaats dienen.')

In de twintiger jaren huurt het gemeentebestuur een lokaal bij J. G. Bakker voor 6,80 per per jaar.2) jaar.') In het een bedrag van f 6,80 midden van de 19e eeuw huurt men een lokaal bij Jan Bening. Deze woonde toen in een pand aan de Brinkstraat, waar nu de schoenenzaak van Schepel is gevestigd.

Behalve tapper was Jan Bening ook nog deurwaarder en ambtenaar.3) ambtenaar.')

Voor de ingezetenen van de gemeente waren de kamers, die men huurde "het gemeentehuis". In de notulering over de bijdrage van de plaatselijke burgerlijke gemeente in de armenkas van de Ned. Hervormde kerk wordt vermeld, dat dominee Van Loenen zich niet "ten gemeentehuize zoude vervoegen."4) Als een reglement voor de nachtwaker wordt opgesteld, wordt dit ter inzage gelegd op het gemeentehuis.') gemeentehuis.5) Het aflezen van publikaties gebeurde voor voor het gemeentehuis. Een dergelijke publikapublikatie werd aangekondigd door het luiden luiden

van de klok van half twaalf tot kwart voor twaalf. Daarna zou om klokslag twaalf uur de publikatie voor de "hoofddeur" van het gemeentehuis worden voorgelezen.6) Van 1857 tot 1870 verhuurt weduwe J. H. Hunse kamers aan het gemeentebestuur. In 1860 ontvangt zij hiervoor een 19,75. 7) vergoeding van f 19,75.7) Van 1870 tot 1880 huurde men kamers van Willem en Roelof Snijder. Willem Snijder was logementhouder in Beilen. In 1870 ontvangt hij f 19,75 huur.8) Van 1880 tot 1890 verhuurt Albert Brunsting een deel van zijn woning aan het gemeentebestuur. Hij ontvangt hiervoor f 18,33Y) 18,33.9) Vlak voor de in gebruikneming van het eerste gemeentehuis huurt men nog twee jaar lang kamers bij J. Timmerman. In 1890 ontving hij daarvoor een bedrag van f 100,—.4°) 100,—.'°) G. J. Dijkstra/H. Vos

1)

GemeenteArchief Archief Beilen Beilen = = GAB, GAB, Uitgegane stukken, ') Gemeente stukken, 2 februari februari 1813 1813 1827 GAB, Gemeenteverslag Gemeenteverslag over het jaar 1827 2) GAB, 3) GAB, Gemeenteverslag Gemeenteverslag over het jaar 1856 ") GAB, 1856 4) 4) GAB, GAB, Notulen Notulen gemeenteraad gemeenteraad 33 april april 1847 1847 5) 5) GAB, GAB, Notulen Notulen gemeenteraad, gemeenteraad, 20 20 mei mei 1847 1847 6) GAB, Notulen Notulen gemeenteraad, gemeenteraad, 33 november november 1848 1848 6) GAB, 7) 7) GAB, GAB, Gemeenteverslag Gemeenteverslag over over het het jaar jaar 1860 1860 8) GAB, Gemeenteverslag Gemeenteverslag over het jaar jaar 1870 1870 9 ) GAB, 8) 9) GAB, GAB, Gemeenteverslagen Gemeenteverslagen over over de de jaren jaren 1880 1880 t/m t/m 1889 1889 10) GAB, Gemeenteverslagen Gemeenteverslagen over over de de jaren jaren 1890-1891 1890-1891 10)GAB, 0)

HET GEMEENTEHUIS TE BEILEN DE DE GESCHIEDENIS GESCHIEDENISVANAF VANAF 1880 1880 De De periode periode 1880-1891 1880-1891 De De gemeenteraadsvergadering gemeenteraadsvergadering van van 77 sepseptember tember 1880 1880 mag mag als als een een keerpunt keerpunt worden worden beschouwd beschouwd in in de de geschiedenis geschiedenis van van de de tottotstandkoming standkoming van van het het Beiler Beiler gemeentegemeentehuis. huis.

In In deze deze vergadering vergadering deelde deelde burgemeester burgemeester W. W. C. C. de de Vidal Vidal de de Saint Saint Germain Germain mee, mee, dat dat met met ingang ingang van van 11 januari januari 1881 1881 de de huur huur van van de de kamer kamer die die als als secretarie secretarie in in gebruik gebruik was, was, was was opgezegd. opgezegd. Deze Deze secretarie secretarie was was

2-1991

44

ondergebracht ondergebracht in in het het pand pand van van Willem Willem Snijder, Snijder, logementhouder logementhouder in in de de Brinkstraat.

Brinkstraat.

Na beraad beraad besluit besluit de de vergadering vergadering niet niet Na weer "eene "eene kamer kamer of of dergelijke dergelijke gelegengelegenweer heid van van een een der der ingezetenen ingezetenen te te huren, huren, heid waar waar eene eene tapperij tapperij is."') is."')

Blijkbaar is is de de werksituatie werksituatie in in de de tapperij tapperij Blijkbaar (een (een klein klein café, café, veelal veelal als als nevenbedrijf nevenbedrijf uituitgeoefend) geoefend) verre verre van van ideaal ideaal en en acht acht men men een een eigen eigen onderkomen onderkomen gewenst, gewenst, want want in in

dezelfde vergadering wordt Burgemeester en Wethouders opgedragen "uit te zien naar eene woning tot aankoop of grond om daarop -een gemeentehuis- te bouwen".2)

gang van 1 mei de huur van de kamer, nog steeds in het huis van Albert Brunsting, weer te verlengen met een periode van drie jaar.5) Voordat deze periode is verstreken, heeft Drie weken later, tijdens de raadsvergade- het gemeentelijke bestuursapparaat kenring van 28 september 1880, staat deze nelijk een groei doorgemaakt en voldoet de kwestie weer op de agenda. De voorzitter kamer niet meer, want in de vergadering deelt de vergadering mee, dat hij erin is van 30 november 1889 komt aan de orde geslaagd enkele "meer of minder geschikte "de zaak omtrent de huur van LOKALEN plaatsen" voor de bouw van een gemeente- voor secretarie (enz.)" voor de komende huis te vinden. In afwachting van de drie jaren. realisatie van een eigen onderkomen De voorzitter W. C. de Vidal deelt de raad wordt besloten voorlopig een "locaal" te mee, dat B. en W. het voorstel doen om huren van winkelier Albert Brunsting het "oude schoolgebouw" te laten inrichten Lzn., voor het bedrag van f 25,— 's j aars, als gemeentehuis.6) Zij hebben daartoe benevens daarboven de som van f 20,— reeds een voorlopig "plan" alsmede een voor "vuur en licht".3) begroting van f 1500,— laten opstellen.

In de jaren daarna vernemen wij niets Daarnaast blijft ook de mogelijkheid om meer over de bouwplannen van een gede huur per 1 mei 1890 te verlengen meentehuis. Vermoedelijk is dit een bestaan. gevolg van de algemene malaise uit die Uit de notulen valt op te maken, dat jaren; deze zou tot ca. 1890 duren. Wel Brunsting voor het nieuwe huurcontract worden uitgaven gedaan ten behoeve van in 1890 zijn huurprijs heeft willen verhomeubilair in de secretarie, maar dat zijn gen, maar dat de plannen voor een geringe bedragen zonder nadere omschrij- "nieuw" gemeentehuis hem hebben doen ving. besluiten water bij de wijn te doen, want hij biedt zijn vertrekken weer te huur aan Pas in september 1883 komt de zaak van voor de oude prijs van f 100,—. Dit zal een eigen gemeentehuis weer aan de orde; mede ertoe hebben bijgedragen, dan niet per 1 mei 1884 loopt het huurcontract van elk raadslid het standpunt van B. en W. de kamer "gebezigd wordende voor secredeelt, want bij de stemming over deze tarie" af. Van de raad wordt een beslissing kwestie staken de stemmen: vijf leden zijn gevraagd in wat nu te doen staat: een gevoor verbouwing, vijf voor verlenging van meentehuis bouwen of een daartoe gede huur.') De uiteindelijke beslissing schikt pand kopen, óf de huur van het wordt daarom aangehouden tot de volgenhuidige onderkomen verlengen. De raad de raadsvergadering ruim drie weken neemt het voorstel van de voorzitter over later. Na ampel beraad wordt besloten en besluit de huur van de kamer te verlen- met zeven tegen drie stemmen het huurgen en wel voor f 100,— per jaar op (niet contract m.i.v. 1 mei 1890 weer voor een nader genoemde) voorwaarden van periode van drie jaren te verlengen. Uit de B. en W. voor een periode van drie jaar.4) stemverhouding blijkt duidelijk, dat de De gehuurde ruimte voldoet blijkbaar, bouwplannen van B. en W. voorlopig nog want nergens in de gemeenteraadsverslageen genade vinden in de ogen van de gen komen we in deze periode klachten te- raad, maar ook, als we beide stemverhougen over de behuizing of worden er opdingen vergelijken, dat de gemeentepolimerkingen gemaakt inzake de plannen tiek zich deels achter de schermen afvoor een eigen gemeentehuis. Eén en speelt.3) ander blijkt ook wel uit het feit, dat vrij B. en W. laten zich echter door de tegenlaat, tijdens de raadsvergadering van werking van de raad niet uit het veld 6 april 1887, besloten wordt om met inslaan. Nog vóór één jaar van het nieuwe 2-1991 5

huurcontract is is verstreken, verstreken, komt komt in in maart maart huurcontract 1891 het oude plan tot "herinrichting van 1891 het oude plan tot "herinrichting van de oude school tot gemeentehuis" weer ter de oude school tot gemeentehuis" weer ter sprake.

B. en W. hebben zich goed voorbesprake.

W. hebben zich goed voorbereid; er er heeft heeft inmiddels inmiddels een een gesprek gesprek reid; plaatsgevonden met Brunsting die gegeplaatsgevonden met Brunsting die negen blijkt de huur op een "nader overnegen blijkt de huur op een "nader overeen te komen tijdstip te beëindigen" en een te komen tijdstip te beëindigen" en daarnaast kunnen ze hun voorstel toelichdaarnaast kunnen ze hun voorstel toelichten met met "eene "eene voorloopige voorloopige schetsteekeschetsteeketen ning".

Het voorstel van B. en W. tot tot ning". Het voorstel van B. en W. verbouw en herinrichting van de oude verbouw en herinrichting van de oude school werd met acht tegen drie stemmen school werd met acht tegen drie stemmen aangenomen. Aan Aan B. B. en en W. W. werd werd opgedraopgedraaangenomen. gen om te zijner tijd het bestek en de gen om te zijner tijd het bestek en de bouwtekening ter goedkeuring aan de bouwtekening ter goedkeuring aan de

raad raad aan aante tebieden.°) bieden?) Zo Zo hadden hadden de de vage vage plannen plannen uit uit 1880 1880 na na ruim ruim tien tien jaar jaar uiteinuiteindelijk delijk vaste vaste vorm vorm gekregen. gekregen.

H. L. L. G. G. Schuur Schuur H.

1) 1)

Raadsnotulen Raadsnotulen 77 september september 1880, 1880, nr. nr. 38 38 Raadsnotulen Raadsnotulen 77 september september 1880, 1880, nr. nr. 38 38 3) 3) Raadsnotulen Raadsnotulen 28 28 september september 1880, 1880, nr. nr. 46 46 A) 3) Raadsnotulen Raadsnotulen 10 10 september september 1883, 1883, nr. nr. 238 238 51 Raadsnotulen Raadsnotulen 66 april april 1887, 1887, nr. nr. 406 11) 5) De De oude oude openbare openbare lagere school aan de Schoolstraat, later het het Wilhelminaplein.

Wilhelminaplein. Volgens de kadastrale kaart van 1832 1832 bevond bevond zich zich hier toen reeds een schoolgebouw met onderwijzerswoning.

7) 7) Raadsnotulen 30 november 1889, nr. 47 8) Raadsnotulen 24 december 1889, nr. 51 0) Raadsnotulen 12 maart 1891, nr. 128 2) 2)

5)

HET GEMEENTEHUIS VAN 1891 VERBOUW EN INRICHTING VAN DE VOORMALIGE OPENBARE LAGERE SCHOOL 1) SCHOOL AAN AAN DE DE SCHOOLSTRAAT. SCHOOLSTRAAT.') De De aanloop aanloop te kunnen kunnen leveren.4 leveren.4)) Men Men hoort hoort nogal nogal eens eens de de verzuchting verzuchting dat dat Op maandag maandag 22 22 juni juni vond vond 's 's middags middags om om Op ambtelijke ambtelijke molens molens langzaam langzaam malen; malen; dat dat 12 uur uur bij bij "den "den logementhouder logementhouder Roelof Roelof 12 het het ook ook anders anders kan, kan, blijkt blijkt uit uit het het feit feit dat dat Bosman" een een openbare openbare inschrijving inschrijving plaats. plaats.

Bosman" binnen 14 dagen na het raadsbesluit binnen 14 dagen na het raadsbesluit van van Met ff 1.080,— 1.080,— was was Bart Bart Mulder, Mulder, "timmer"timmerMet 12 12 maart maart 1891 1891 een een bouwtekening bouwtekening en en de de man" uit uit Hijken, Hijken, de de laagste laagste inschrijven inschrijver. man" begroting aan de raad werd overlegd! begroting aan de raad werd overlegd!

Teneinde de de uitvoering uitvoering en en nakoming nakoming van van Teneinde Blijkbaar Blijkbaar werd werd ook ook de de raad raad in in de de euforie euforie de voorwaarden voorwaarden zoals zoals die die in in het het bestek bestek de van van Burgemeester Burgemeester en en Wethouders Wethouders meegemeege- waren waren vastgelegd vastgelegd te te waarborgen, waarborgen, hadden hadden sleept, want beide stukken sleept, want beide stukken werden werden zonder zonder Lambert Lambert en en Jan Jan Seubring Seubring uit uit Hijken Hijken zich zich problemen problemen goedgekeurd. goedgekeurd. De De aanbesteding aanbesteding borg borg gesteld.5 gesteld.5) BartMulder Mulderwerd werdhet het ) Bart zou werk zou op op een een door door de de raad raad nader nader te te bepalen bepalen werkgegund.6) gegund.6) datum datum plaatsvinden?) plaatsvinden?) Bij Bij raadsbesluit raadsbesluit van van77april april1891 1891werd werddeze dezebepaald bepaaldin inmei mei Om Omde deuitvoering uitvoeringvan vande debouwplannen bouwplannente te 1891e), 18913), maar maar blijkens blijkens de de raadsnotulen raadsnotulenvan van financieren, financieren,kwamen kwamenB. B.en enW. W.met methet het 29 29mei mei1891 1891had hadde deaanbesteding aanbestedingnog nogniet niet voorstel voorstelom omeen eengeldlening geldleningaan aante tegaan gaan plaatsgevonden. plaatsgevonden.Op Op13 13juni juni1891 1891werd werd vanƒf 1.100,— 1.100,— áà 4% 4% 's's jaars jaarsen eneen eenaflosaflosvan door doorB. B.en enW. W.echter echtermeegedeeld, meegedeeld,dat datop op88 sing singvan vanƒf 100,—jaarlijks 100,— jaarlijkstetevoldoen. voldoen.De De juni junidaarvoor daarvoorde deinschrijving inschrijvingwas wasgehougehouraadging ginghiermee hiermeeaccoord. accoord.7) Op31 31juli juli raad 7) Op den. den.De Delaagste laagsteinschrijving inschrijvingzat zatruim ruim 1891werd werddoor doorB. B.en enW. W.aan aande deraad raadhet het 1891 f,ƒ 100,— 100,—boven bovendedebegroting begrotingvan vanf f1.090,—; 1.090,—; concept-besluitinzake inzakehet hetaangaan aangaanvan van concept-besluit voor voorB. B.en enW. W.een eenreden redenom omde degunning gunning eenobligatielening obligatieleningad adf f1.100,— 1.100,—aangeboaangeboeen van vande deinschrijving inschrijvingaan aantetehouden. houden.BovenBoven- den. den.Tijdens Tijdensdezelfde dezelfdevergadering vergaderingwerd werd dien dienhad hadarchitect architectC. C.van vanZoelen Zoelenuit uit voorgestelden enbesloten, besloten,dat datininhet hetgegevoorgesteld Hoogeveen, Hoogeveen,de deopsteller opstellervan vande debegroting, begroting, meentehuis meentehuiseen eenwoning woningzou zoukomen komenvoor voor verklaard verklaardhet hetwerk werkvolgens volgenszijn zijnbegroting begroting de develdwachter veldwachterofofconciërge conciërge"ten "teneinde eindetete

2-1991

66

Dienst 1891.

1891.

Dienst

VOORWAARDEN BESTEK EN VOORWAARDEN

Aanwijs op op Maandag Maandag Aanwijs den 88 Juni Juni 1891, 1891, voorvoordon middags 10 10 uur. uur. middage Aanbesteding op op Aanbesteding Maandeg deu den 88 Juni Juni Maandag 1891, ismiddage 12.unr, uur, 1891, 'middags 12 in het bet logement logement van van ie A. Boemelt.

Bouw.

E.

oude voor de de verbouwing verbouwing der der oude voor school tot gemeentehuis en te BelBeiveldwaehterswoningte veldwachterswoning lee, met met bijlevering bijlevering van van alle alle len, daartoe noodige noodige materialen, materialen, daartoe arheidsloonen,, enz. enz. arbeidsloonen

T:r D. D. I IV P4 110 T.7 Afdeeling :Beschrijving.

Beschrijving.

Piv Afdeeling • Voorschriften voor de uitvoering. aa• Voorwaarden van algemeenen aard.

• EERSTE.A.FIDEETANGr% EEE1S7DE 9\

Over het raadsbesluit raadsbesluit van van 31 31 juli juli inzake inzake de obligatielening obligatielening ontstond ontstond nog nog een een penpennestrijd met het provinciaal bestuur bestuur van van Drenthe. In een brief van 77 augustus augustus 1891 1891 zien Gedeputeerde Staten zich zich genoodgenoodzaakt het raadsbesluit te blokkeren, aangezien de voorgenomen dekking van van rente rente en aflossing niet volgens de (wettelijke) regelgeving is.9)

BESCHRIJVING.

Art. 1.

Het werkinindit ditbestek bestekbedoeld, bedoeld, Uit te voeren voerenwerk, werk.§ .5 Ilit \,te 1. 1.

Het werk ns. 143, beetaa verbouwen der der oude oude school, school,sectie sectie D D n.. bestelt in het verbouwen richten tot gemeentehuis en veldte Bet en, en deze in te Gokten Beien, denaannemer aannemermoet moet woeden werden wachtetswoning waartoealles alleedoor doorden wachtenvoning, ,waartoe geleverd wat nodig zal zijn.

Deafmetingen afmetingen zijn Minbinnenwerks binnenwerk. geAfmetingen. § 2.2.De nomen nomen en en ie is -1- als volgt:

Oude school diep 16.57 DI., M., breed 9.82 9.32 M., 31., en zal worden verdeeld ia: in: Een breed 4.70 4.70 M. Een wachtkamer, wachtkamer, diep diep 3.80 3.80111., Id., breed r• secretarie, • 4.70 • • 6.20 6.20 ae • e4.70 » kadaeterkamer, •e 4.70 kadasterkamer, • 6.30 •a • woonkamer, . 4.50 .

• 4.50 •a + •e 1.75 • Twee bedsteden, . 1.30 Een portaal, .

•a 0.95 • • e 1.30 .

• keuken, • 3.20 .

3.18 118 . a osr 1.30 •a bedstede, . a 1.75 • a 1.88 oa kast, kast, 1.38 • 1.30 a gang met privé, a 2.05 . . 4.50 • . privé, 1.00 • • 1.10 •a a . bergplaats, •a 5.99 •e 4.50 5.33 4.50 .

• a Hoogten Hoogten on en diepten betrekkelijk het Peil: Peil.

Aanleg 1.00 M.M.-- Peil, Aanlegfundamentlagen fundamentlagenprivéput privéput 1.00 Bovenkant •e 0.70 0.70 - • Bovenkant bevloering bevloering Aanleg fundamentlagen fandamentlagen muren 0.25 0.35 •a -0.17 .- •a Begin 0.17 Begin trasraam trasraam = a = Vloer Vloer in in 't't gebouw gebouw 0.25 •. + Bovenkant 0.25 Bovenkant trasraam trasraam + balklaag 3.87 + balklaag 3.87 • schoorsteen 0.60 0.60 a++nok nok a schoorsteen kappen kappen 0.84 •e + + a •

De tegenzet van B. en W. inhoudende enkele wijzigingen, vormt voor G.S. geen aanleiding het ingenomen standpunt van 7 augustus te herzien.1°) Tijdens de raadsvergadering van 7 oktober besloot de raad dan ook, aangezien G.S. voet bij stuk houden, het raadsbesluit van 31 juli in te trekken. Tegelijk wordt besloten een nieuwe obligatielening ad f 1.000,- uit te schrijven, maar nu met een andere dekking (uit gemeentelijke inkomsten).") Onverwijld komsten).'1) Onverwijld wordt wordt op 9 oktober G.S. op de hoogte gesteld van beide besluiten en met een kleine wijziging wordt het raadsbesluit inzake de lening door het provinciaal bestuur goedgekeurd.'2) keurd?)

Het gebouw Ik heb mij tot dusverre nog niet beziggehouden met de zaak waar alles om begonnen was: de eigenlijke bouw van het gemeentehuis.

Naar huidige maatstaven gerekend had de verbouwing om tot een nieuw, ruim en representatief geheel te komen, weinig te betekenen. In het nieuwe gemeentehuis Een Een gedeelte gedeelte van het bestek voor de verbou- bevonden zich alle werkruimten inclusief wing wing van van de oude school (1891). de dienstwoning van de veldwachter op de begane grond. Boven dit geheel lag een grote zolder, zolder, waarvan een eventuele voorzien in de bediening van - en de zorg grote bestemming op de bouwtekening niet is voor vuur en licht in het gemeentehuis". bestemming aangegeven. Het totale oppervlak gelijkB. aangegeven.

B. en en W. W. stellen stellen voor voor m.i.v. m.i.v. 1 november 1891 vloers bedroeg binnenmaats ca. 150 m2.

1891 de de woning woning te te laten laten betrekken betrekken door door (= 27%) 27%) in in Daarvan werd werd ruim ruim 40 m2 m2 (= veldwachter Daarvan veldwachter J. J. Mulder; Mulder; voor voor zijn zijn diensten diensten beslag genomen door de dienstwoning. zal beslag zal hem hem een een jaarlijkse jaarlijkse tegemoetkoming tegemoetkoming In het het gebouw gebouw bevond bevond zich zich slechts slechts één één van In van ff 75,75,- worden worden uitbetaald. uitbetaald. De De raad raad privaat (toilet). (toilet). Het Het enige enige wateraftappunt, wateraftappunt, neemt privaat neemt dit dit voorstel voorstel over over en en laat laat "volgens "volgens een welput welput met met loden loden leiding leiding en en koperen koperen plaatselijk plaatselijk gebruik" gebruik" de de regeling regeling officieel officieel in in een pomp, was was in in de de keuken keuken aangebracht. aangebracht. gaan pomp, gaan op op 11 mei mei 1892 1892 voor voor de de duur duur van van één één Ondanks de de stoffering stoffering moeten moeten de de jaar.8) Ondanks j aar.8) 2-1991 77

.£ ,./(0-22

1

111 tiP

x

_s e

b 1 5-5.11 -1 -t.3.1e `-`51t55“-a,,5, -1-et 3.10 +t dl 55. e-0,-Arrzr.1 `-`1f

7( ~

ge,

5 ,se

:C" -p-. <,4%, cz- 49e2e-a-v--4---,°

e:d

J

lI

IIQ

1.

4.ra

470

1 5

II I

k 04

ysa

pr o qyo

k

Plattegrond Plattegronden engevels gevelsvan vande deteteverbouwen verbouwen oude school aan de Schoolstraat oude school aan de Schoolstraattot totgegemeentehuis.

Het linker gedeelte werd meentehuis. Het linker gedeelte werd verbouwd verbouwdtot totveldwachterswoning; veldwachterswoning;het het rechter gedeelte rechter gedeeltewas wasbestemd bestemdvoor voorde de gemeente. gemeente.

2-1991 88

1

.

J

...710

verschillenderuimten ruimtenzoals zoalssecretarie, secretarie,kakaverschillende dasterkameren enwachtkamer wachtkamerop oppersoneel personeel dasterkamer enbezoeker bezoekereen eenietwat ietwatsjofele sjofeleindruk indruk en gemaakthebben; hebben;de devloeren vloerenwaren warennamenamegemaakt lijkniet nietgeverfd. geverfd.Hoewel Hoewelwas wasvoorgeschrevoorgeschrelijk vendat datvoor voorde debouwmaterialen bouwmaterialende de"beste "beste ven

in hun soort" moesten worden gebruikt, werden daarnaast oude, nog bruikbare, materialen die bij de gedeeltelijke sloop vrijkwamen hergebruikt, met name baksteen en glas, mits "zonder gebreken en groen".

In het bestek was vastgelegd, dat de werkzaamheden onmiddellijk na de gunning van de inschrijving konden beginnen en dat uiterlijk op 15 oktober 1891 het gebouw moest worden opgeleverd. Aansluitend hierop was bepaald, dat de aannemer een boete kreeg opgelegd van f 5,— "voor iederen dag te late oplevering".")

Opvallend is, dat in de raadsnotulen nergens iets wordt vermeld over de opening, al dan niet feestelijk. Ook de raadsnotulen van 26 oktober en 25 november 1891 reppen nergens over het nieuwe gemeentehuis; noch dat men er vergadert, noch dat het gebouw in gebruik is genomen. Wel wordt in de vergadering van 25 november meegedeeld, dat ten behoeve van de lening voor de verbouwing elf aandelen á f 100,— zijn geplaatst tegen een rente van 4%.

In februari 1892 besluit de raad om een bel "naar gelijk gewicht als de bel op het station" op het gemeentehuis te laten plaatsen, die "bij de aanvang van de schooltijden kan worden gebezigd tot waarschuwing van de kinderen", zodat de school elke dag op regelmatige tijd "een aanvang neemt".14)

Ook van de werkzaamheden behoeven wij ons geen overdreven voorstelling te maken; zo doen B. en W. in oktober 1916 een voorstel om een "schrijfmachine" aan te schaffen. Als reden wordt aangevoerd, dat de werkzaamheden ter secretarie toenemen en dat daardoor het "verouderde systeem voor de administratie, n.l. alles schijven", sommige stukken "twee of meermalen" modernisering behoeft.")

Burgemeester W. C. de Vidal de Saint Germain is dan inmiddels na bijna 40 dienstjaren in Beilen gepensioneerd en opgevolgd door Jonkheer mr. H. de Jong van Beek en Donk.

Verouderd Naast de toegenomen werkzaamheden voldeed ook het gemeentehuis na ongeveer 25 jaar niet meer aan de eisen des tijds.

In een brief, gedateerd 15 februari 1917, komen B. en W. met het voorstel om een geheel nieuw gemeentehuis te bouwen, waarin - hier spreken de tijdsomstandigheden waarschijnlijk een woordje mee: de Eerste Wereldoorlog woedde in alle hevigheid - "alle luxe is vermeden". Desondanks worden de kosten van het "vereenvoudigd plan" geraamd op f 33.000,—. Weliswaar ziet de raad in, dat de huidige situatie onhoudbaar is, maar toch vormen de hoge kosten een struikelblok. Ook worden er bedenkingen geopperd tegen de ontwerpers De Roos en Overijnden: "Zij hebben intussen met het bouwen van arbeiderswoningen een beroerde naam gekregen."

Na ampel beraad wordt het ingebrachte voorstel van B. en W. dan ook verworpen met acht tegen twee stemmen. De raad geeft de voorkeur aan een verbouwing van het bestaande gemeentehuis, waarbij een conciërgewoning in de onmiddellijke nabijheid moet worden gebouwd. B. en W. krijgen opdracht hierover een plan te laten opmaken en "nadere voorstellen" bij de raad in te dienen.")

Groei Het is de lezer misschien niet ontgaan, dat de nieuwe huisvesting van het gemeentelijk bestuursapparaat nauwelijks op groei was berekend. Nu gaf het aantal ambtenaren, werkzaam op de secretarie, daar niet direct aanleiding toe. Vermoedelijk waren er in 1891 naast de burgemeester en de secretaris twee ambtenaren en één gemeentebode-conciërge op het gemeentehuis werkzaam. In 1916 werd een gratificatie toegekend aan de "ambtenaren ter In de raadsvergadering van 12 april 1917 komen B. en W. inderdaad met "nadere secretarie en de gemeentebode" wegens voorstellen". De raad kan kiezen uit twee extra werkzaamheden tengevolge van de mobilisatie; dit betrof totaal vier personen. mogelijkheden inzake de door haar geuite 2-1991 9

wensen: een een duurdere duurdere ,, waarbij waarbij de de ververwensen: bouw en en de de bouw bouw van van de de woning woning worden worden bouw geschat op op ca. ca. ff 14.000,— 14.000,— en en een een goedkopegoedkopegeschat re, waarbij waarbij ff 2.000,— 2.000,— op op de de verbouwing verbouwing re, van het het gemeentehuis gemeentehuis kan kan worden worden bezuibezuivan nigd. B. B. en en W., W., waarschijnlijk waarschijnlijk toch toch al al nigd. teleurgesteld dat dat hun hun voorstel voorstel tot tot nieuwnieuwteleurgesteld bouw is is afgewezen, afgewezen, spreken spreken duidelijk duidelijk hun hun bouw voorkeur uit uit voor voor de de duurdere duurdere versie. versie. Na Na voorkeur "ene uitvoerige uitvoerige discussie", discussie", waarbij waarbij de mo"ene gelijkheid geopperd geopperd wordt wordt om om de de conciërconciërgelijkheid gewoning bovenop het bestaande gemeentehuis te te bouwen bouwen en en de de twee twee tegentegentehuis stemmers van 22 februari hun voorkeur stemmers van 22 februari hun voorkeur voor nieuwbouw handhaven, wordt weer met acht acht tegen tegen twee twee stemmen stemmen besloten besloten de de met duurdere variant van het ingediende duurdere variant van het ingediende voorstel goed goed te te keuren.") keuren.") voorstel De De openbare openbare aanbesteding aanbesteding vond vond plaats plaats op op dinsdag 12 juni 1917 om 14.00 uur in het gemeentehuis. gemeentehuis. Laagste Laagste inschrijver inschrijver was was Bestek Bestek en en voorwaarden voorwaarden voor de voor de verbouwing verbouwing van van 1917.

1917.

Gemeente GemeenteBeilen.

Bellen.

Bestek en Voorwaarden

waarnaar waarnaardoor doorBurgemeester Burgemeesteren enWetWethouders houdersvan van•Bellen •Beilenzal zalworden wordenaanbeaanbesteed: steed:liet lietverbouwen verbouwenvan vanhet hetGemeenGemeentehuis tehuiste teBellen Bellenen enhet hetbouwen bouwenvan van een eenConciérgewoning Conciérgewoningaldaar. aldaar.

INHOUD. INHOUD.

Eerste EersteAfdeeling Afdeeling Tweede Tweede„ „ Derde „ Derde „

Omschrijving.

Omschrijving.

Voorschriften Voorschriftenvoor voorde deuitvoering. uitvoering.

Voorwaarden Voorwaardenvan vanalgerneenen algerneenenaard. aard.

EERSTE EERSTEAFDEELING. AFDEELING. Omschrijving.

Omschrijving. §§ 1.

Harm Harm Meijer Meijer uit uit Obergum Obergum voor voor een een bebedrag van f 15.100,—.

Aangezien drag van f 15.100,—. Aangezien dit dit bedrag bedrag met met ff 1.100,— 1.100,— de de begroting begroting overschreed, overschreed, moesten moesten B. B. en en W. W. alvorens alvorens tot tot de de definitiedefinitieve ve gunning gunning over over te te gaan, gaan, eerst eerst ruggeruggespraak spraak houden houden met met de de raad. raad. In In juni juni kwam kwam de de raad raad in in een een "spoedeischende "spoedeischende openbare openbare vergadering" vergadering” bijeen bijeen om om over over de de inschrijinschrijving ving te te beslissen. beslissen. Uiteindelijk Uiteindelijk werd besloten ten B. B. en en W. W. te machtigen het werk toch maar aan Meijer te gunnen en de begroting in overeenstemming met diens inschrijving te brengen.

Bij lezing van de raadsnotulen bleek, dat de gemeente nog niet in het bezit was van alle benodigde grond voor haar bouwactiviteiten. Voor de conciërgewoning en enige ruimte bij het gemeentehuis moest nog 2,4 are à f 5,— per vierkante meter in bleek eigendom worden verworven. Voorts bleek nog geen overeenstemming te zijn bereikt Nederlandse met de kerkvoogdij van de Nederlandse gemeente, eigenaresse eigenaresse van van een een Hervormde gemeente, deel van van de de grond grond waarop waarop het het gemeentegemeentedeel huis zich zich bevond. bevond. In In dit dit laatste laatste geval geval ging ging huis het om om 1,72 1,72 are, are, die die de de kerkvoogdij kerkvoogdij wel wel het wilde afstaan afstaan àà ff 2,50 2,50 per per vierkante vierkante wilde meter. Het Het bedrag bedrag dat dat hiermee hiermee gemoeid gemoeid meter. was, n.l. n.l. ff 430,—, 430,—, stuitte stuitte echter echter op op tegentegenwas, stand bij bij een een deel deel van van de de raad. raad. Besloten Besloten stand werd, dat dat B. B. en en W. W. met met de de kerkvoogden kerkvoogden werd, over deze deze kwestie kwestie een een vergadering vergadering zouden zouden over beleggen, maar maar dat dat intussen, intussen, dit dit "naar "naar het het beleggen, oordeelvan vanden denraad", raad",de deverbouwingsverbouwingsoordeel werkzaamhedenrustig rustigkonden kondenworden worden werkzaamheden voortgezet.'8) voortgezet.18)

1. Uit Uittetevoeren voerenmerk. werk.

Het lietwerk werkinindit ditbestek bestekbedoeld, bedoeld,bestaat bestaatinin Het lietverbouwen verbouwenvan vanhet hetGemeentehuis GemeentehuisteteBellen Bellenen enhet hetbouwen bouwen van vaneen eenConciérgewoning Conciérgewoningaldaar, aldaar,zulks zulksonder onderbijlevering bijleveringvan vanalle alle benoodigde benoodigdematerialen, materialen,transporten, transporten,arbeidsloonen, arbeidsloonen,enz., enz.,alles allesinin overeenstemming overeenstemmingmet metdaarvoor daarvoorbestaande bestaandeteekeningen, teekeningen,tetegeven geven detailteekeningen, en hierna te noemen bepalingen, eel, en ander detailieekeningen, en hierna te noemen bepalingen, een en ander voor rekening der gemeente Beilen. voor rekening der gemeente Betten.

Alcoholvrij Alcoholvrij Ingevolgehet hetraadsbesluit raadsbesluitvan van66juni juniwerd werd Ingevolge op12 12juni junihet hetwerk werkgegund gegundaan aanH. H.Meijer; Meijer; op § 2. Hoofdafmetingen. hijmoest moesthet hetgemeentehuis gemeentehuisverbouwen verbouwen hij De Deafmetingen afmetingenvan vanhet hetGemeentehuis Gemeentehuisblijven blijvengelijk gelijkaan aandedebebestaande buitenwerksche maten ; de maten inin dede nieuwe vertrekken staande buitenwerksche maten ; de maten nieuwe vertrekken zijn in meters op de teekening aangegeven. volgens een ontwerp van architect H.de de zijn in meters op de teekening aangegeven. volgens een ontwerp van architect H. De der zijn eveneens inin meters opop dede Dematen maten derConciérgewoning Conciérgewoning zijn eveneens meters teekening aangegeven. teekening aangegeven.

Jong Jonguit uitHoogeveen.

Hoogeveen. § 3.

Diepten beneden peil.

De aanleg der binnenmuren van het Gemeentehuis peil.

Binnendrie driemaanden maandenna nade degunning gunning Binnen der Gemeentebutsis 65 cM.÷ peil.

De van dedeConciérgewoning is 65 ci14.

2:aanleg der muren b ti nnurnm dg c moestde deconciërgewoning conciërgewoningvolgens volgensbestek bestek moest § 4. Hoogten boven peil.

De der muren van het gemeentehuis te te maken opop 4.— Dehoogten hoogten der muren van het gemeentehuis maken 4.— meter 3,25 M.M. enen dede achtermuur blijft worden opgeleverd, terwijl voor het gehele worden opgeleverd, terwijl voor het gehele meterboven bovenpeil, peil,de dekap kapwordt wordt 8,25 achtermuur blijft gelijk aan dede bestaande hoogte. gelijk aan bestaande hoogte.

DeDe hoogten van dede concièrgewoning zijn alsals volgt: hoogten van concièrgewoning zijn volgt: werk een termijn van vijf maanden was werk een termijn van vijf maanden was Bovenkant balkenlaag 3,25 M. Apeil.

Bovenkant balken/en 3,25 M. + peil. „ muurplaten 3,32 M. M. + muurplaten 3,32 „ „ naald bepaald.De Deaannemer aannemerdiende diendeverder verder 6,25 M. M. + „ bepaald. naald 6,25 „ „ balkenlaag schuurtje 2,30 M. M. H- + „ „ balkenlaag schuurtje 2,30 Verdere hoogten volgens teekening en nadere aanwijzing.

Verdere hoogten volgens teekening en nadere"aanwijzing. ervoortetezorgen, zorgen,dat dattijdens tijdensde deverbouverbouervoor § 5. Dikte der muren. wing de gemeentelijke werkzaamheden wing de gemeentelijke werkzaamheden DeDe nieuwe voormuur van het gemeentehuis zwaar 1 steen of nieuwe voormuur van het gemeentehuis zwaar 1 steen of 2222 CM., binnemureu thV, steen of of 1111 cM. DeDe buitencM.,de denieuwe nieuwe binnemureu steen cM. buiten2-1991 muren van dede conciérgewoning, benevens om dede cellen allen muren van conciérgewoning, benevens om cellen allen § 2.

Hoofdafmetingen.

§ 3.

Diepten beneden peil.

§ 4.

Hoogten boven peil.

§ 5.

Dikte der maren.

zwaar 1 steen of 22 cM., de overige muren zwaar steen of 11zwaar cM. 1 steen of 22 CM, de overige muren zwaar 1/, steen of 11 cM.

normaal doorgang konden vinden. Saillant detail in het bestek is: het verbod op het nuttigen of in het bezit hebben van sterke drank, zulks tegen een boete van f 25,— voor de aannemer bij elke geconstateerde overtreding.

P sEcaernn 1£ SECReTnaic

4,9°

Een vernieuwd gemeentehuis Het "nieuwe" gemeentehuis bleef wat de buitenwerkse afmetingen betreft gelijk aan de bestaande maten; de ruimtewinst werd verkregen door verwijdering van de conciërgewoning van 1891. iztri(vb (15,›znrit_ zr izt De indeling van het geheel werd totaal 0 gewijzigd.

Een vergelijking van de situatie van 1891 met die van 1917 laat duidelijk zien, dat ,E1,917 .51 IÍ ER Nn hlHER de klachten over het gemeentehuis van vóór 1917 niet overdreven waren. Ze illustreert tevens de groei van de gemeenV 9te Beilen en de uitbreiding van de hiermee GRNG SURGEMEEST bisTRiEsurir ! samenhangende werkzaamheden op 1 rfularmu - J r, vt bestuurlijk niveau. Burgemeester en secretaris krijgen nu eerst een eigen werkruimte.

0,0,5 /0,0,5 --h Nieuw is het distributiebureau, waarvan de noodzaak voortkwam uit de randverFLPTTEGRót-lb . schijnselen van de Eerste Wereldoorlog.

Nieuw is ook de brandvrije kluis, ook al Plattegrond voor de verbouwing van het een aanwijzing dat het bestuur van de gemeentehuis aan de Schoolstraat (1917). plattelandsgemeente zich ontwikkeld had tot een professioneel niveau. Het sanitair werd aan de eisen des tijds aangepast. Het (even uitspringende, verticale, slanke, rechthoekige geledingen vóór een muur). oude privaat verdween om plaats te Volgens het ontwerp zouden de hoekpilasmaken voor een "hoek-urinoir" met een aparte "militia-pot, voorzien van mahonie- ters worden voorzien van een siervaas of een gestileerde granaat. houten zitting en deksel", echter nog Het middendeel van de voorgevel, waarin zonder waterspoeling(!) De fecaliën werde ingangspartij met teakhouten voordeur den afgevoerd naar een beerput met een zou bekroond worden met een halsgevel inhoud van 2.000 liter. De conciërgewogeflankeerd door klauwstukken met ning daarentegen werd voor dit doel voluten (spiraalvormig gedraaide krullen, voorzien van een "greenen" privaatton en o.a. aan de einden van klauwstukken op de zitting een "gedraaid" deksel. tegen geveltoppen). Binnen deze halsgevel Ook aan de voorzijde van het nieuwe gewerd in een rondbogige nis de bel gemeentehuis trachtte men het bestuurlijk plaatst; tenslotte zou het geheel worden centrum van de gemeente Beilen een bekroond met een schilddragende leeuw. eigen aanzien te geven. Geheel naar de smaak van die tijd werd de voorgevel opHoewel in het bestek wel sprake is van getrokken van machinale steen en voorversieringen op de hoekpilasters en de zien van pleisterornament. Bovendien topgevel, zijn deze nooit aangebracht.19) werd de voorgevel verfraaid met pilasters 2-1991 450

5C.RE'rn 17 I Nr,

3

b ,STFI

SURGErIEESTEI, K CA rIER NR

-■1

/

11

Netals alsinin1891 1891zwijgen zwijgende deraadsnotulen raadsnotulen Net ooknu nuweer weerover overde dewijze wijzewaarop waarophet het ook verbouwdegemeentehuis gemeentehuisin ingebruik gebruikwerd werd verbouwde genomen. genomen.

Tenslottewerd werdin inde dezomer zomervan van1918 1918voor voor Tenslotte 475,â&#x20AC;&#x201D;op ophet hetgebouw gebouween eencomplete complete ff475,â&#x20AC;&#x201D; bliksemafleider-installatiegeplaatst geplaatstdoor door bliksemafleider-installatie Andries van van Guldener, Guldener, koperslager koperslager en en Andries rijwielhandelaar te te Beilen.

Beilen. rijwielhandelaar Snel te te klein klein Snel Hierboven schreef schreef ik ik al, al, dat dat de de meerdermeerderHierboven heid van van de de gemeenteraad, gemeenteraad, ondanks ondanks de de heid bezwaren van van B. B. en en W. W. en en een een tweetal tweetal bezwaren raadsleden, de de verbouwing verbouwing van van het het oude oude raadsleden, gemeentehuis had had doorgezet. doorgezet. Was Was hier hier gemeentehuis sprake geweest geweest van van zuinigheid zuinigheid die die de de sprake wijsheid bedrogen bedrogen had? had? Ik Ik neig neig ertoe ertoe dit dit wijsheid laatste te te onderschrijven. onderschrijven. Nog laatste Nog geen geen tien tien jaar jaar na na het het gereedkomen gereedkomen van van de de verbouverbouwing wing komen komen er er al al weer weer klachten klachten over over ruimtegebrek ruimtegebrek in in het het gemeentehuis gemeentehuis en en in in een een brief, brief, gedateerd gedateerd 12 12 april april 1930, 1930, delen delen B. B. en en W. W. mee, mee, dat dat de de "bestaande "bestaande toestand toestand (...) (...) onmogelijk onmogelijk langer langer bestendigd bestendigd (kan) (kan) blijven".20 ) Zo blijven".20) Zo wordt wordt onder onder meer meer geklaagd, geklaagd, dat dat door door het het ontbreken ontbreken van van een een wachtwachtVerbouwing Verbouwing 1917; 1917; ontwerp ontwerp van vande de voorgevel. voorgevel.

2-1991 12

kamer kamerhet hetwachtende wachtendepubliek publiekin inhet het "nauwe gangetje" de gesprekken "nauwe gangetje" de gesprekkenin inde de burgemeesterskamer burgemeesterskamerkan kanafluisteren. afluisteren.De De gemeenteveldwachter gemeenteveldwachteren ende degemeentebode gemeentebode moeten moetenbij bijgebrek gebrekaan aaneen eeneigen eigenruimte ruimte zich ophouden in de secretarie, zich ophouden in de secretarie,alwaar alwaarook ook de depolitiezaken politiezakenworden wordenafgehandeld. afgehandeld.Ook Ook het het raadzaaltje raadzaaltje is is te te klein. klein.

Vooralsnog zoeken B. Vooralsnog zoeken B. en en W. W. de de oplossing oplossing voor het ruimteprobleem in een voor het ruimteprobleem in een kleine kleine verbouwing verbouwing (de (de derde derde binnen binnen 40 40 jaar!). jaar!).

Het Het ontvangerskantoor ontvangerskantoor dient dient hierbij hierbij te te worden worden verplaatst verplaatst naar naar de de bergplaats bergplaats achter het gemeentehuis, een "hok" van ca. twee bij twee meter.21) meter. 21) De De vrijgekomen vrijgekomen ruimte kan geschikt gemaakt worden voor politie, gemeentebode, wachtkamer en publieke "tribune".

Meer klachten Ondanks deze "belangrijke verbetering" wordt de de lijst lijst van van klachten klachten in in de de jaren jaren daarna slechts uitgebreid.

De raad vergadaarna slechts uitgebreid. De raad vergadert niet meer in het gemeentehuis, maar dert niet meer in het gemeentehuis, maar in een "koffiehuis", het huidige hotel in een "koffiehuis", het huidige hotel Prakken aan aan de de Brinkstraat.

Brinkstraat. Daar Daar vinden vinden Prakken ook de huwelijksvoltrekkingen plaats. ook de huwelijksvoltrekkingen plaats.

De publieke publieke wachtkamer wachtkamer is is te te klein, klein, De waardoor werklozen werklozendie diekomen komenstempelen stempelen waardoor ensteuntrekkende steuntrekkendeboeren boerenin inweer weeren en en

1

De voorgevel zoals hij geworden is. Links is nog juist de congiĂŤrgewoning zichtbaar.

(Foto: Archief Wim Bakker) wind, ook 's winters, buiten moeten wachten. Het archief, het kadaster, alsmede andere "waardevolle aan de zorgen van het gemeentebestuur toevertrouwde zaken" zijn opgeslagen op de slecht verlichte en onverwarmde zolder, die bovendien geen enkele bescherming biedt tegen stof en die uiteraard niet brandveilig is.

Zelfs uitbreiding van het bestaande gemeentehuis is niet meer mogelijk; het

1) De naam "Wilhelminaplein" komt in 1891 in gebruik 2) Raadsnotulen 25 maart 1891, nr. 131 0 ) Raadsnotulen 7 april 1891, nr. 134 4 ) Raadsnotulen 13 juni 1891, nr. 150 6 ) Gemeente Archief Beilen = GAB B140, 207.354.1 6) Raadsnotulen 26 juni 1891, nr. 153 7) Raadsnotulen 26 juni 1891, nr. 134 0 6) Raadsnotulen 31 juni 1891, nr. 158 9) GAB ingekomen stukken 1891, nr. 23 10)GAB ingekomen stukken 28 augustus 1891, zonder nr.

11)Raadsnotulen 7 oktober 1891, nr. 173, 174 12)GAB ingekomen stukken 6 november 1891, nr. 11 ") Bestek en voorwaarden voor de verbouwing der oude school tot gemeentehuis en veldwachterswoning te Bellen, Beilen, GAB 207.354.1, B140

gebouw staat ingeklemd tussen belendende percelen.

Het mag dan ook geen wonder heten, dat in de loop van de jaren dertig uiteindelijk de knoop wordt doorgehakt en men besluit om over te gaan tot een complete nieuwbouw. De problemen zijn inmiddels zo groot geworden, dat ze "uitsluitend" zijn "te verhelpen door het gemeentelijk bestuursapparaat een nieuw gebouw te doen betrekken".22) H. L. G. Schuur

) Raadsnotulen 26 februari en 7 april 1892, resp. nr. 195a en 200 ") Raadsnotulen 26 oktober 1918, nr. 18 16)Raadsnotulen 22 februari 1917, nr. 15 17)Raadsnotulen 12 april 1917, nr. 17 16) Raadsnotulen 6 juni 1917 18)Raadsnotulen 19)Dhr. B. Sanders, voormalig secretarie-ambtenaar verstrekte een aantal gegevens.

20)Notulen gemeenteraad 24 april 1930, nr. 11, GAB 207.354.1, B140 21)Informatie B. Sanders 22) GAB 207.354.1, B140; werkfondsplan 1938 14

2-1991 13

GEMEENTEWAPEN VAN BEILEN In 1931 richt het gemeentebestuur een verzoek aan de koningin om aan de gemeente Beilen een gemeentewapen te geven. Het ontwerp is getekend door mr.

G. A. Bontekoe, in die dagen burgemeester van Sleen. Het ontwerp was als volgt samengesteld: "op het schild in groen een gouden boomstronk, waarin twee in de richting van een schuinbalk geplaatste zilveren bijlen, met gouden steel, steken; het schild gedekt door een kroon van drie bladeren en twee paarlen en gehouden door twee beren in natuurlijke kleur." Op bijgaande afbeelding is alleen het ontwerp van het schild te zien.

Aangezien er geen belangrijke historische feiten gevonden waren, die als onderwerp voor het wapen gebruikt konden worden had men voor het motief "bijlen" gekozen.

De Hoge Raad van de Adel had tegen dit ontwerp bezwaren, omdat men met enkel twee bijlen op het schild hetzelfde tot uitdrukking kon brengen en eenvoudiger was.

De plaatsnaam De naam Beilen komt voor de eerste keer voor in een oorkonde uit 1139. De naam wordt dan gespeld als "Bele". In een oorkonde uit 1256 komt men de plaatsnaam tegen als "Beilne". Nog voor het begin van de 14e eeuw, in 1292, komt men de huidige naam tegen: "Beylen", waarbij de "y" 2-1991 14

gelezen kan worden als een "i".

De naam zou afgeleid zijn van "Bijlloo", dat "uitgehouwen plaats in het woud" betekent.

Bontekoe had zijn ontwerp gebaseerd op de uitleg van de plaatsnaam Beilen door de provinciaal bibliothecaris van Friesland, dr. G. Wumkes. Met het ontwerp en de uitleg waren W. Beijerinck, directeur van het Biologisch station te Wijster en A. de Jong Jr., onderwijzer te Beilen, het niet eens. Samen schreven zij - na de weigering van de Raad om het ontwerp uit 1931 tot gemeentewapen te maken - een epistel van zes kantjes en tekenden zij een nieuw ontwerp.

Over de verklaring van de plaatsnaam schreven zij, dat er meer naamsverklaringen zijn. Zo zou de plaatsnaam "Bele" afkomstig zijn van de naam van een zendeling. Andere verklaringen wijzen op een verband met het Griekse woord "belos", dat werpspies betekent. Weer anderen menen dat Beilen een verbastering is van "Bij de Looën", dat wil zeggen "bij de wouden". Het achtervoegsel "le" zou afgeleid zijn van "loo".

Heilige plaats Beijerinck en De Jong zijn wel van mening, dat men de plaatsnaam Beilen in verband moet brengen met "bijlen".

Zij verwijzen naar de vondsten van heilige bijlen, twee bij het Looveen en één ten zuiden van het vernielde hunnebed bij Spier. Deze heilige bijlen waren groter en zwaarder dan de gewone bijlen uit de tijd van de Volksverhuizing. Vermoed wordt dat deze bijlen een rol hebben gespeeld bij de heidense erediensten. Verder denken zij, dat de streek rondom Beilen een centrum was van heidense erediensten. Zo zijn er bij het Looveen grondsporen gevonden van een tempel. De plaatsnaam Beilen is naar hun mening dan ook afgeleid van het woord bijlen. In hun verdere betoog leggen zij een verband tussen de heidense tempels en het ontstaan van de

eerste Christelijke kerken op die plaatsen.

De schrijvers vermoeden, dat op de plaats waar de huidige Hervormde kerk is gebouwd - een zandheuvel langs de Beilerstroom - ooit een hunnebed heeft gelegen.

Op die heidense plaats in Beilen zou de eerste Christelijke kerk in MiddenDrenthe zijn gebouwd. Een kerk die de moederkerk is geweest van de kerken van Westerbork en Zuidwolde.

Wapenontwerp De Jong/Beijerinck Bij hun wapenontwerp gaan De Jong en Beijerinck dan ook uit van de geschiedenis van de heilige bijlen, het hunebed en de kerken. Hun ontwerp zag er zo uit:

"Op de onderste helft zou zou op op een een lichtlichtgrijze grijze ondergrond ondergrond de de drie drie heilige heilige bijlen bijlen gegetekend kunnen worden. worden. Op Op de de bovenste bovenste helft helft tegen tegen een een licht licht blauwe blauwe achtergrond: achtergrond: in in 't't midden midden de kerk met toren van Beilen op op een een heuvel, heuvel, waarin waarin zich zich eenige eenige groote groote steenen steenen bevinden, bevinden, links links een een kapel kapel voorvoorstellende stellende de de kapel kapel in in Westerbork, Westerbork, rechts rechts de de verderaf verderaf gelegen gelegen kapel, kapel, die die te te "Zuidwol"Zuidwolde" de" moet moet gestaan gestaan hebben". hebben". Tekenen Tekenen we we in in de de beide beide bovenhoeken bovenhoeken een een (witte) (witte) valk, valk, (want (want de de kerk kerk van van Beilen Beilen had had de de verplichverplichting ting jaarlijks jaarlijks een een valk valk te te leveren leveren aan aan den den kerk kerk van van Steenwijk; Steenwijk; Westerbork Westerbork moest moest deze deze last last helpen helpen meedragen), meedragen), dan dan zien zien we we

in 't wapen van Beilen, een gedeelte van de geschiedenis weerspiegeld."

Nieuw ontwerp Bontekoe Na de afwijzing van de Hoge Raad voor de Adel in 1931 maakt Bontekoe in het voorjaar van 1932 een aantal nieuwe ontwerpen. Ook hij zoekt nu motieven in de geschiedenis van de kerk van Beilen.

Evenals De Jong en Beijerinck neemt hij ook de witte valk als motief. Deze jachtvogel herinnert aan de verplichting, die de kerspelkerk van Beilen had. Vanaf de 12e eeuw moest de kerk van Beilen jaarlijks een witte valk voor voor de de valkenj valkenjacht acht aan de St. Clemenskerk van Steenwijk leveren.

Deze verplichting werd in 1369 afgekocht door jaarlijks tien lood zuiver zilver te betalen.

In twee twee ontwerpen ontwerpen heeft heeft hij hij de de witte witte valk valk In geschilderd op op een een gouden gouden bisschopsstaf. bisschopsstaf. geschilderd In In het het derde derde ontwerp ontwerp is is er er in in de de valk valk een een hartschild hartschild getekend getekend met met daarin daarin het het wapen wapen van het het bisdom bisdom Utrecht.

Utrecht. Tegen Tegen dit dit ontontvan werp heeft heeft hijzelf hijzelf het het bezwaar, bezwaar, dat dat het het werp wapen van van het het bisdom bisdom Utrecht Utrecht ook ook al al in in wapen het het wapen wapen van van de de gemeente gemeente OosterhesseOosterhesselen is is verwerkt. verwerkt. In In het het hartschild hartschild van van het het len vierde vierde ontwerp ontwerp is is het het wapen wapen van van Steenwijk Steenwijk

2-1991

15 15

getekend.Het HetSteenwijkse Steenwijksewapen wapenisiseen een getekend. herinnering aan de heilige Clemens, de herinnering aan de heilige Clemens, de beschermheilige van de kerk, waaraan de beschermheilige van de kerk, waaraan de valk verschuldigd was. valk verschuldigd was.

Hetdefinitieve definitieveontwerp ontwerp Het Het gemeentebestuur neemtniet nietde de Het gemeentebestuur neemt ontwerpenvan vanDe DeJong Jongen enBeijerinck Beijerinck ontwerpen over,noch nochéén éénvan vande devier viernieuwe nieuweontwerontwerover, penvan vanBontekoe.

Bontekoe.Het Hetkiest kiestvoor voorde de pen suggestievan vande deHoge HogeRaad Raad van van Adel, Adel, die die suggestie in1931 1931 het het voorstel voorstel deed deed te te kiezen kiezen voor voor in twee bijlen bijlen in in één één schild. schild. Verder Verder worden worden twee de twee twee beren beren in in het het voorstel voorstel vervangen vervangen de door twee twee schildhouders. schildhouders. Ook Ook in in dit dit voorvoordoor stel is is het het gemeentebestuur gemeentebestuur geadviseerd geadviseerd stel door Bontekoe.

Bontekoe. De De Hoge Hoge Raad Raad heeft heeft ten ten door aanzien van van het het ontwerp ontwerp maar maar één één bebeaanzien zwaar. Zij Zij vindt vindt dat dat de de pij pij van van de de geestelijgeestelijzwaar. ke niet de voorgestelde bruine kleur ke niet de voorgestelde bruine kleur mag mag hebben, hebben, maar maar zwart. zwart. Zij Zij vinden vinden het het histohistorisch risch onjuist onjuist om om een een geestelijke geestelijke af af te te beelden in een bruine pij, het kleed beelden in een bruine pij, het kleed van van de de monniken van Orde van St. Franciscus, monniken van Orde van St. Franciscus, omdat omdat niet niet bekend bekend is is of of deze deze monniken monniken de de parochiekerk van Beilen bediend parochiekerk van Beilen bediend hebben. hebben.

Koninklijk Koninklijkbesluit besluit Bij Bijeen eenkoninklijk koninklijkbesluit besluitvan van22oktober oktober 1934 krijgt Beilen zijn gemeentewapen.

1934 krijgt Beilen zijn gemeentewapen.

Het Hetgemeentewapen gemeentewapenbestaat bestaatuit uiteen een schild, waarop twee van elkaar schild, waarop twee van elkaarafgewende afgewende bijlen bijlenstaan staanafgebeeld. afgebeeld.De Debijlen bijlenzijn zijn zilverkleurig, de stelen goudkleurig. zilverkleurig, de stelen goudkleurig.Het Het schild schildisisafgedekt afgedektmet meteen eengouden goudenkroon kroon van vandrie driebladeren bladerenen entwee tweeparels. parels.

Aan de rechterkant van Aan de rechterkant vanhet hetschild schildstaat staat

GEMEENTEVLAG GEMEENTEVLAG

een prehistorische bewoner uit deze streken streken met met op op zijn zijn schouder schouder een een stenen stenen bijl met met een een houten houten steel, steel, die die hij hij gebruikte gebruikte bijl erediensten.') bij heidense erediensten.

1) In In de de omschrijomschrijving bij bij het het ontwerp ontwerp wordt wordt de de prehistoriprehistoriving sche bewoner bewoner "wildeman" "wildeman" genoemd. genoemd. Aan Aan sche de linkerkant linkerkant staat staat een een geestelijke, geestelijke, gegede kleed "in "in een een gewaad gewaad van van sabel", sabel", die die op op kleed zijn vrije vrije hand hand een een witte witte valk valk draagt. draagt.2) zijn 2) G.J.J.Dijkstra Dijkstra G. Degegevens gegevensvoor voordit ditartikel artikelzijn zijnontleend ontleendaan: aan: De Wapenen enVlag Vlagder dergemeente gemeenteBeilen, Beilen,van vanG.A. G.A.Bontekoe, Bontekoe, - -Wapen in:Nieuwe NieuweDrentse DrentseVolkalmanak Volkalmanak1940; 1940; in: Sierksma, gemeentewapens vanNederland, Nederland, - Kl.Kl. Sierksma, DeDe gemeentewapens van Utrecht,1962; 1962; Utrecht, W.de deVries, Vries,Drentse DrentsePlaatsnamen, Plaatsnamen,Assen, Assen,1945; 1945; - -W. GemeenteArchief ArchiefBeilen, Beilen,inventarisnummer inventarisnummer2.07.13 2.07.13 - -Gemeente 1)1)InIndedeheraldiek heraldiekworden wordenrechts rechtsenenlinks linksverwisseld. verwisseld.Het Het schild werd oudtijds vanaf plaats van drager, die schild werd oudtijds vanaf dede plaats van dede drager, die het bescherming voor zijn lichaam hield, beschreven. het terter bescherming voor zijn lichaam hield, beschreven.

2)2)"Sabel" "Sabel" een heraldische term voor zwart. is is een heraldische term voor zwart.

eigenvlag vlaghadden. hadden.Om Omditditopoptetelossen lossen eigen kwammen menopophet hetidee ideeom ominindedehoek hoekvan van kwam provincialevlag vlag het gemeentewapen dedeprovinciale het gemeentewapen tete Bij dede viering van het 40-jarig regeringsBij viering van het 40-jarig regerings- plaatsen. plaatsen.

Dat met uitzondering van Dat erer met uitzondering van jubileum van koningin Wilhelmina opop jubileum van koningin Wilhelmina Friesland geen gemeentevlaggen waren, Friesland geen gemeentevlaggen waren, 66 september 1938 in Amsterdam was inin september 1938 in Amsterdam was was geen bezwaar.

Provinciale vlaggen was geen bezwaar.

Provinciale vlaggen het programma een defilé opgenomen, het programma een defilé opgenomen, waren snel genoeg gemaakt. waren snel genoeg gemaakt. waarin jongeren uit de Nederlandse gewaarin jongeren uit de Nederlandse geHet gemeentebestuur van Beilen had Het gemeentebestuur van Beilen had meenten een vlag van hun eigen gemeente meenten een vlag van hun eigen gemeente moeite moeite met deze schijnoplossing.

Aanmet deze schijnoplossing.

Aanzouden meevoeren.

Een probleem was zouden meevoeren.

Een probleem was gezien vaststelling van een gemeentegezien dede vaststelling van een gemeenteechter, dat toen maar 20 gemeenten een echter, dat toen maar 20 gemeenten een vlag vlag niet gebonden aan een Koninklijk niet gebonden is is aan een Koninklijk 2-1991 16 16

▪

▪

Besluit, kon het gemeentebestuur zelf het initiatief nemen om een eigen vlag te ontwerpen.

Op 22 augustus 1938 stelden Burgemeester en Wethouders de gemeenteraad voor om accoord te gaan met een gemeentevlag, die zal bestaan uit drie verticale banen in de kleuren groen, wit en geel. In de middelste baan wordt het wapenschild van de gemeente opgenomen. De kleuren van de vlag zijn ontleend aan het schild van het gemeentewapen: de hoofdkleur groen aan de stok, dan wit, dan geel.

Om verwarring met andere vlaggen te voorkomen, is het gemeentewapen met weglating van de "wildeman", de priester en de kroon in de middelste baan geplaatst. Het schild is getekend met een accoladevormige voet.

Door dit initiatief van het gemeentebestuur werd Beilen de eerste gemeente in Drenthe met een eigen vlag.

Veel belangstelling om mee te lopen met het defilé was er niet, omdat er in Beilen

HULDEBETOOGING H. M. DE KONINGIN

Burgemeester Wytema overhandigt de deelnemers aan het defilé de gemeentevlag, die in recordtijd was vervaardigd door mevr. Thalen-Thomas, schoondochter van de gemeentesecretaris. vinr.: Jantina Tij ms,Willem Willem Dijkema, Dijkema, Berend Berend Sikken Sikken en Tijms, burgemeester Wytema. ook festiviteiten georganiseerd waren.

Burgemeester Wytema plaatste daarom een advertentie in het Nieuwsblad voor Beilen om geïnteresseerden op te roepen te reageren.

Uiteindelijk vond het gemeentebestuur Jantina Tijms (Beilen), Willem Dijkema (Beilen) en Berend Sikken (Hijken) bereid om mee te lopen. Door het gemeentebestuur en de bevolking van Beilen werden zij uitgezwaaid. Samen met Berend Winters die als chauffeur meeging, vertrokken zij zij naar Amsterdam. trokken

De De Burgemeester Burgemeester van van Beilen Beilen maakt maakt -in in aansluiting aansluiting op op de de onlangs onlangs aan aan verschilverschilG. J. J. Dijkstra G. lende lende organisaties organisaties gezonden gezonden circulaire circulaire -bekend, bekend, dat dat deze deze week week nog nog gelegenheid gelegenheid bebestaat om om zich zich op op te te geven geven voor voor deelneming deelneming De gegevens gegevens voor voor dit dit artikel artikel zijn zijn ontleend ontleend aan: aan: staat De aan aan de de nationale nationale huldebetooging huldebetooging te te AmsterAmsterWapen en en Vlag Vlag der der gemeente gemeente Beilen, Beilen, van van G.A. G.A. Bontekoe, Bontekoe, -- Wapen dam, dam, ter ter gelegenheid gelegenheid van van het het 40-jarige 40-jarige rerein: Nieuwe Nieuwe Drentse Drentse Volkalmanak Volkalmanak 1940; 1940; in: M. de de Koningin.

Koningin. geerings-jubileum van H. M. geerings-jubileum van Gemeentearchief Beilen, Beilen, inventarisnummer inventarisnummer 2.07.13 2.07.13 -- Gemeentearchief Indien Indien zich zich geen geen deelnemers deelnemers aanmelden, aanmelden, zal zal de de gemeente gemeente Beilen Beilen niet niet vertegenwoorvertegenwoordigd digd zijn. zijn.

Beilen, Beilen, 11 September September 1938.

1938.

De Burgemeester Burgemeester voornoemd, voornoemd, De WYTEMA. WYTEMA. 2-1991

17 17

GEMEENTEHUIS1956 1956 GEMEENTEHUIS Gemeenteraad1940 1940 Gemeenteraad

"Bellen,26 26November November1940 1940 "Beilen, Hetisisruim ruim50 50jaar jaargeleden, geleden,toen toende dezetel zetel Het van het gemeentebestuur nog gevestigd van het gemeentebestuur nog gevestigd wasin ineen eenpaar paarvertrekken vertrekkenvan vaneen eenpartipartiwas culiere woning, die daartoe gehuurd culiere woning, die daartoe gehuurd werden voor voor een een bedrag bedrag van per werden van ff 100,— 100,- per jaar, dat den gemeenteraad ter overweging jaar, dat den gemeenteraad ter overweging werden voorgelegd voorgelegd de de plannen plannen tot tot verbouw verbouw werden van het oude schoolgebouw tot gemeentevan het oude schoolgebouw tot gemeentehuis, waarvan waarvan de de kosten kosten werden werden geraamd geraamd huis, op f 1.500,—.

Het desbetreffend voorstel op f 1.500,-. Het desbetreffend voorstel werd echter echter niet niet aangenomen aangenomen en en de de huur huur werd van de particuliere vertrekken werd opvan de particuliere vertrekken werd opnieuw voor voor drie drie jaar jaar aangegaan. nieuw aangegaan.

Een paar jaar later maakten Een paar jaar later maakten burgemeester burgemeester en en wethouders wethouders de de zaak zaak opnieuw opnieuw bij bij den den raad raad aanhangig. aanhangig. Hun Hun voorstel voorstel vond vond nu nu een een gunstiger onthaal. gunstiger onthaal.

In In zijn zijn vergadering vergadering van van 26 26 Juni Juni 1891, 1891, besloot de gemeenteraad bedoeld besloot de gemeenteraad bedoeld schoolgeschoolgebouw bouw te te laten lateninrichten inrichtentot totgemeentehuis. gemeentehuis.

Deze Dezeinrichting inrichtingomvatte omvattehet hetmaken makenvan van22 dienstlokalen, n.l. een raadzaal en secretadienstlokalen, n.l. een raadzaal en secretarie rieininde deeene eenehelft, helft,en eneen eenwoning woningvoor voorden den veldwachter-concierge veldwachter-conciergeininde deandere anderehelft. helft.

De Degemeente gemeentetelde teldeop op11Januari Januarivan vandat dat jaar ruim 4.500 inwoners. jaar ruim 4.500 inwoners.

Dit Dittoen toentot totgemeentehuis gemeentehuisingerichte ingerichte gebouw gebouwisisininzijn zijnuitwendigen uitwendigenvorm, vorm,voor voor zoover de 4 buitenmuren betreft, zoover de 4 buitenmuren betreft,nog noghet het tegenwoordige tegenwoordigegemeentehuis," gemeentehuis,"aldus aldusdede

bij bijhotel hotelBosman Bosmanininde dePaltz.

Paltz.Er Ermoest moestinin het hetgebouw gebouwaanwezig aanwezigzijn: zijn:een eenraadzaal; raadzaal; een eenburgemeesterskamer; burgemeesterskamer;een eensecretarissecretariskamer; kamer;een eensecretarie secretariemet metkluis; kluis;een eenraadraaden entrouwzaal; trouwzaal;een eenkantoor kantoorvoor voorde degegemeente-ontvanger; meente-ontvanger;een eenpolitiebureau; politiebureau;een een wachtkamer wachtkamervoor voorhet hetpubliek; publiek;een eenkadaskadasterkamer; terkamer;een eenconciërgewoning conciërgewoningmet met enige enige schuurruimte schuurruimte en en een een bergplaats bergplaats voor voor de de brandspuit.2) brandspuit.2) Het Het gemeentebestuur gemeentebestuur ontving ontving de de ontwerontwerpen pen van van Smallenbroek.

Smallenbroek. Hij Hij had had direct direct maar maar drie drie versies versies gemaakt. gemaakt. Het Het goedkoopgoedkoopste plan plan zou zou ff 23.000,— 23.000,- bedragen.3) bedragen. 3) Op een Op 4 4 juni juni 1914 1914 nam nam de de gemeenteraad gemeenteraad een voorstel en wethouders wethouders voorstel van van burgemeester burgemeester en tot de de bouw bouw van van een een nieuw nieuw gemeentehuis gemeentehuis tot aan. aan.

Eén ontwerp ontwerp werd werd goedgekeurd goedgekeurd door door de de Eén inspecteur van van de de volkshuisvesting volkshuisvesting en en de de inspecteur raad raad"behoefde "behoefde er er slechts slechts zijn zijn sanctie sanctie aan aan

tegeven gevenen enalles allesware warein inkannen kannenen enkruikruite kengeweest. geweest.Een Eenvoor voordien dientijd tijdgrootsch grootsch ken gebouw,zou zouinineen eengroote grootebehoefte behoeftevoor voor gebouw, jarenvoorzien voorzienen enals alseen eensieraad sieraadvan vande de jaren plaatsaan aanden denOostelijken Oostelijkeningang ingangvan vanhet het plaats dorpkomen komentetestaan. staan.Daarmede Daarmedezou zouBellen Beilen dorp hetcentrum centrumder derprovincie, provincie,de deeerste eersteinin ininhet derij rijharer harerlandelijke landelijkezusteren zusterenininhet het de "OudeLandschap" Landschap"worden wordenmet meteen eengege"Oude meentehuiswaarop waarophet hetmet metrecht rechttrotsch trotsch meentehuis zoukunnen kunnenzijn. zijn.Het Hetwas was- -behoudens behoudensinin zou raadsstukken van 26 november 1940 enkele grootere gemeenten indien dientijd tijd 1), enkele grootere gemeenten in raadsstukken van 26 november 19401), waarin B en W. een overzicht van de met de huisvesting van het bestuur endede met de huisvesting van het bestuur en waarin B en W. een overzicht van de voorgeschiedenis geven. administratie der gemeenten in Drenthe administratie der gemeenten in Drenthe voorgeschiedenis geven. overhet hetalgemeen algemeennog nogdroevig droeviggesteld. gesteld.Het Het over InIn1908 bleek ditdit gemeentehuis reeds tete 1908 bleek gemeentehuis reeds noodlotheeft heeftechter echteranders andersgewild. gewild.Het Het noodlot klein.

InIn 1910 werd besloten dede "Weijerd", klein.

1910 werd besloten "Weijerd", schip schip strandde met haven zicht. strandde met dede haven inin 't 't zicht.

InIn een laag terrein ten westen van dede Beilereen laag terrein ten westen van Beiler- Mei Mei 1916 besloot raad, voorstel van 1916 besloot dede raad, opop voorstel van stroom, die toen nog langs het hotel stroom, die toen nog langs het hotel burgemeester wethouders, den bouw burgemeester enen wethouders, den bouw Bosman liep een nieuw gemeentehuis te te Bosman liep een nieuw gemeentehuis van nieuwe gemeentehuis verband van hethet nieuwe gemeentehuis in in verband bouwen.

DeDe zaak bleef echter wat slepen. bouwen. zaak bleef echter wat slepen. met met abnormale stijging van prijzen dede abnormale stijging van dede prijzen DeDe architecten J. Smallenbroek & Zn. te te architecten J. Smallenbroek & Zn. bouwmaterialen stellen, derder bouwmaterialen uituit te te stellen, tottot Assen ontvingen opop 1010 april 1913 een uitAssen ontvingen april 1913 een uit- weder weder eenigszins normale toestand eeneen eenigszins normale toestand zouzou nodiging tot het ontwerpen van een nieuw nodiging tot het ontwerpen van een nieuw zijn zijn ingetreden.

Hiermede stond zaak, ingetreden.

Hiermede stond de de zaak, gemeentehuis, te te stichten opop eeneen vrijvrij gemeentehuis, stichten midden oorlog 1914-1918 weder midden in in denden oorlog 1914-1918 weder opop terrein bij de Beilerstroom, onmiddellijk terrein bij de Beilerstroom, onmiddellijk losse losse schroeven." 4) schroeven."4) 2-1991 18 18

De toestand was echter onhoudbaar, er moest ruimte komen. De raad besloot daarom op 22 februari 1917 om het eerder bekroonde ontwerp te laten vereenvoudigen om voor een bedrag van f 33.000,— te bouwen. Dit voorstel werd verworpen, men achtte de kosten te hoog. Vervolgens besloot de raad in dezelfde vergadering het toenmalige gemeentehuis te verbouwen en aan te passen. De gemeenteveldwachter woonde al sinds 1908 niet meer in het gebouw en voor de bodeconciërge zou een afzonderlijke woning gebouwd worden, zodat de ruimte in het gemeentehuis aan het Wilhelminaplein uitsluitend voor de gemeentedienst beschikbaar kwam.

Aan het eind van de jaren twintig bleek het gemeentehuis al weer veel te klein te zijn. Op 12 april 1930 schreven B. en W. de raad dan ook "dat al geruimen tijd de ruimte in het gemeentehuis te klein was en dat de toestand onmogelijk langer bestendigd kon blijven." 5)

■ ror. er,-C . zr

.3";

n —A7 -JyrdJ9"AAnnpwtate A-p.w. "..37

De offerte van F. Prakken aan B. en W.

kl Z/

Weer werd het inwendige van het gebouw aangepast, maar het bleken schijnoplossingen te zijn, vooral door een geleidelijke uitbreiding van de werkzaamheden, waarop wel uitbreiding van personeel moest volgen.

Te klein In 1935 besloot de raad reeds om de raadsvergaderingen en huwelijksvoltrekkingen niet langer in het gemeentehuis te laten plaatsvinden, zodat een afdeling van de gemeente-secretarie in de vrijgekomen ruimte gehuisvest kon worden.

"Met den ombouw van raadzaal tot localiteiten voor den dagelijkschen gemeentedienst was de gemeenteraad feitelijk uit zijn eigen woning gezet en ontbrak de gelegenheid om huwelijken te voltrekken.

Voor beide doeleinden huurde de gemeente een zaal van het café Prakken.

En het moet worden erkend, dat - afgezien van het gegronde motief dat het niet juist is de raadsvergaderingen te houden en de huwelijken te voltrekken in een café, doch dat beide behooren te geschieden in het

r/r)

Gemeente Beilen

7

r :,.

. 96.

9 lid, late lid, eg,,sicg ettsaing art. art. 14, lste Drankwet.

1, 1 der der Drankwet. t

k de., heer P. .9.Prakken Prakken del, heer frinkstraat A. 355 arinkstrast A. te te Beile Beile n. n.

.

1 Bellen, Beden,

23 1937. ' 23 April 1337.

.: doelen r_ med de minister var. van sociale taken sgken g, dealen 1' mede, dat de scfikkifg va, CC kpril c■ pril 1937, nr. 333 d:likkIng var.

323 3, a4d. akd. Volke79lksJ,f.,..4. oma tdoa ,ceste94.ing "neeft gegeven gegeven om os, 22 10291ideid:n:: oma ,wqming "nedft localitei.—‘4.,_ ,,e -.,, , , el BrkstrastAA 355/oor ,e, tAvak el blokattest Iet tijdvak 355 vcor 4ess.4.- aa_. jansci 1337 9.4.4Z 4--- ,a4 1 Jcnd,vi voor 1337tot to, 1 1 d,ndari januari 1942 1942te te gebruiken gehalten voor ,..._ ,,,,, disc,* ander .7- ...,' , d,sngaren dienst, voorwaarde, dat gedurende indevoorwaarde, tedasende .Z1Y° .4.4 ,..4..-.4-, ' ] - 4slite'tes voor openbaren dienst dienst e lceeliteiten voor den - de den openbaren c warden gebruikt, gebruikt, in geen sterkefr 4 .order, in die die lecaliteiten localiteiten geen sterke/1, drank uur,. acid, verkocht, verkocht, geschonken geschonkenof of toegediend.

Burgemeester Burgemeester en en wethouders wethouders van van peilen, Benen, ..h---ff ., d. I.

7,1 4—

Tijdens de vergaderingen mocht Prakken geen sterke drank schenken.

2-1991

19

"Huisder dergemeente" gemeente"- -deze dezegelegenheid gelegenheidals als "Huis zoodanig nog de beste is van alle dienstlozoodanig nog de beste is van alle dienstlocalender dergemeente. gemeente. calen (...)Het behoeft danook ookgeen geenverwondering verwondering (...)Het behoeft dan te wekken, dat wij al gedurende enkele te wekken, dat wij al gedurende enkele jaren pogingen in het werk stellen omeen een jaren pogingen in het werk stellen om betere en op de toekomst berekende huisbetere en op de toekomst berekende huisvestingvan vanhet hetgemeentelijk gemeentelijkbestuursbestuursvesting apparaat te krijgen. apparaat te krijgen.

Toenruim ruimdrie driejaar jaargeleden geledenbekend bekendwerd, werd, Toen dat er uitzicht bestond dat voor den bouw dat er uitzicht bestond dat voor den bouw vaneen een nieuw nieuw gemeentehuis gemeentehuis gelden gelden uit uit het het van Werkfonds beschikbaar gesteld zouden Werkfonds beschikbaar gesteld zouden worden, hebben hebben wij wij dadelijk dadelijk maatregelen maatregelen worden, getroffen, om zoo spoedig mogelijk plannen getroffen, om zoo spoedig mogelijk plannen te ontwerpen. te ontwerpen.

In Uwe Uwe vergadering vergadering van van 25 25 Februari Februari 1938 1938 In deelden wij een en ander mede en in die deelden wij een en ander mede en in die Eén Eén van van de de laatste laatste huwelijken huwelijken die die volvoltrokken werd in de zaal die de gemeentrokken werd in de zaal die de gemeente te bij bij "Prakken" "Prakken" huurde, huurde, was was op op 21 21 april 1956: Jacobus en Jannie april 1956: Jacobus en Jannie Prakken Prakken trouwden trouwden 'thuis'. 'thuis'. De De ambtenaar ambtenaar van van de de burgelijke stand is Jo van Gelder. burgelijke stand is Jo van Gelder. Er Er werd werd vaak vaak op opzaterdag zaterdaggetrouwd. getrouwd.Het Het isisverscheidene keren voorgekomen, verscheidene keren voorgekomen,dat dat er ergeen geengetuigen getuigenaanwezig aanwezigwaren. waren.

Freerk FreerkPrakken Prakkenwerd werder erdan danals alsgetuigetuige bijgehaald.

Een enkele keer ge bijgehaald. Een enkele keerisishet het voorgekomen, voorgekomen,dat dathet hetbruidspaar bruidspaaralal aanwezig aanwezigwas, was,maar maarJo Jovan vanGelder Gelder kwam maar niet opdagen. kwam maar niet opdagen.Een Eenteletelefoontje foontjenaar naarmevrouw mevrouwVan VanGelder Gelder leerde, leerde,dat dathaar haarman maninindedetuin tuinbezig bezig was en de huwelijkssluiting finaal was en de huwelijkssluiting finaalwas was vergeten. vergeten.Hij Hijspoedde spoeddezich zichdan dannaar naardede bovenzaal bovenzaalvan van"Prakken".

"Prakken".

2020

2-1991

vergadering vergaderingwerd werdons onsopgedragen opgedragenons ons werk voort te zetten en met werk voort te zetten en meteen eenconcreet concreet voorstel voorsteltetekomen." komen."6)6 ) Burgemeester Burgemeesteren enWethouders Wethoudersvan vanBeilen Beilen verwijzen in boven geciteerd raadsstuk verwijzen in boven geciteerd raadsstuk naar naarde deraadsvergadering raadsvergaderingvan van25 25februari februari 1938 1938waarin waarinhet hetcollege collegede deopdracht opdrachtkreeg kreeg het hetvoorbereidende voorbereidendewerk werkom omtot toteen eennieuw nieuw gemeentehuis gemeentehuiste tekomen komenvoort voortte tezetten zettenen en met meteen eenconcreet concreetvoorstel voorstelte tekomen. komen.

Er Erwaren waren al al veel veel voorbereidingen voorbereidingen gedaan. gedaan.

Burgemeester Burgemeester H. H. J. J. Wytema Wytema was was daarbij daarbij de de stuwende stuwende kracht. kracht. Hij Hij was was bevriend bevriend met met de de Amsterdamse Amsterdamse architect architect C. C. (Kees) (Kees) van van der der Linden Linden die die zijn zijn huis huis aan aan de de Esweg Esweg had had gebouwd gebouwd (nr. (nr. 129, 129, de de latere latere ambtswoning) ambtswoning) en en met met diens diens broer broer J. J. J. J. van van der der Linden.

Linden.

In In het het college college van van B. B. en en W. W. hadden hadden de de nodige besprekingen besprekingen al al plaatsgevonden, plaatsgevonden, nodige zodat op op 29 29 december december 1937 1937 de de volgende volgende zodat brief van hen uitging: Aan het het architectenbureau architectenbureau Aan J. J. en C. van der der Linden Linden J. J. en C. van 29 December December 1937 1937 29

Wijhebben hebbende deeer eerU Uuit uitte tenoodigen noodigentot tothet het Wij maken van een voorontwerp van een maken van een voorontwerp van een gemeentehuisvoor vooronze onzegemeente gemeenteop opeen een gemeentehuis perceel grond aan de haven te Beilen, perceel grond aan de haven te Beilen, zooalsbesproken besprokenmet metden denheer heerC. C.van vander der zooals Linden, en volgens het tarief van den Bond Linden, en volgens het tarief van den Bond vanNederlandsche NederlandscheArchitecten.

Architecten. van Als bouwsom van het gemeentehuis- -zonzonAls bouwsom van het gemeentehuis der inrichting, plantsoenaanleg, doch met der inrichting, plantsoenaanleg, doch met centrale verwarming, sanitair en eventueel centrale verwarming, sanitair en eventueel noodigebestrating bestratingenenhekwerken hekwerken- -ware waretete noodige rekenen een bedrag van f 35.000,—. rekenen een bedrag van f 35.000,—.

Daardedegemeenteraad gemeenteraadinindeze dezeaangelegenaangelegenDaar heid nog niet is gekend, en wij ook nogniet niet heid nog niet is gekend, en wij ook nog den vollen eigendom hebben van het den vollen eigendom hebben van het perceel, waarop wij het nieuwe gemeenteperceel, waarop wij het nieuwe gemeentehuis zouden willen zien verrijzen, gelieve huis zouden willen zien verrijzen, gelieve UU deze uitnodiging tot nader bericht van ons deze uitnodiging tot nader bericht van ons streng vertrouwelijk beschouwen. alsals streng vertrouwelijk te te beschouwen.

Mocht Uw project tot uitvoering kunnen Mocht Uw project tot uitvoering kunnen komen, dan zullen wij gaarne zien, Uw komen, dan zullen wij gaarne zien, datdat Uw bureau zich met het hoofdtoezicht op den bureau zich met het hoofdtoezicht op den bouw belast; dagelijksch toezicht bouw belast; hethet dagelijksch toezicht zalzal bij den Technischen dienst onzer gemeente bij den Technischen dienst onzer gemeente moeten berusten.7) moeten berusten.7)

Installatie van burgemeester Wytema in het oude gemeentehuis aan de Schoolstraat.

Achterste rij, vinr. nr. 1, 2, 3, 4- familie Wytema; 5- onbekend; 6- burgemeester Gerrits van Smilde; 7- onbekend; 8- L. Vredeveld, Smalbroek (?); 9- onbekend; 10- J. Hartman, Drijber (?); 11- onbekend; 12- R. F. Moorman, Lieving; 13- J. Schierbeek (kassier Boerenleenbank); 14- W. Mulder, Hooghalen. Zittend: 1, 2- familie Wytema; 3- mevr. Wytema; 4- wethouder H. Schuring, Wijster; 5- burgemeester H. J. Wytema; 6- wethouder H. Lunshof; 7- gemeentesecretaris H. Thalen; 8- raadslid Stadman, Hijken; 9- raadslid L. Nijboer.

Saillant detail is zeker, dat de gemeenteraad niet in deze zaak was gekend; de noodzakelijke slag om de arm "mocht ons project tot uitvoering komen" is dan ook aanwezig.

Op 4 januari 1938 schrijven de heren Van der Linden hun antwoord: Aan Burgemeester en Wethouders der Gemeente Beilen

den Bond van Nederlandsche Architecten, gevolg geven.

Wij zullen bij dit ontwerp uitgaan van de door U gestelde eischen en de door u genoemde bouwsom.

Voorts zullen wij deze uitnoodiging als streng vertrouwelijk beschouwen.

Wij hopen zoo spoedig mogelijk U een goed doorwerkt voorontwerp te kunnen doen toekomen. Met de meeste hoogachting, J. J. van der Linden, C. van der Linden. 8)

Volgaarne zullen ondergeteekenden aan Bouwplaats Uw vereerend verzoek een voorontwerp te Als bouwplaats hadden burgemeester maken van een gemeentehuis voor Uw Wytema en C. van der Linden de Brink gemeente op een perceel grond aan de haven te Beilen en wel volgens tarief van 2-1991tegen de haven in gedachten. Het meest 21

naarvoren vorenkomende komendebezwaar bezwaartegen tegendeze deze naar plekwas wasdat dathet hetnieuwe nieuwegemeentehuis gemeentehuis plek danniet nietin inhet hetcentrum centrumvan vanhet hetoude oudedorp dorp dan zoukomen komente testaan. staan.Verschillende Verschillendegegezou schiktepunten puntenom om"in "inBeilen" Beilen"te tebouwen bouwen schikte warenal alnaar naarvoren vorengebracht gebracht-- ik ik kom kom waren daarnog nog op op terug-. terug-. Maar Maar in in hun hun raadsraadsdaar stuk van van 26 26 november november 1940 1940 verwerpen verwerpen stuk B. en en W. W. alle alle bezwaren bezwaren tegen tegen het het bouwen bouwen B. aan de de haven: haven:"Maar 'Maar ook ongeacht ongeacht al al deze deze aan

bezwaren tegen tegen het het bouwen bouwen "in "in de de plaats", plaats", bezwaren blijven wij wij bij bij onze onze meening, meening, dat dat het het blijven bouwterrein aan aan den den Brink Brink niet niet alleen alleen de de bouwterrein voorkeur boven boven alle alle andere andere mogelijke mogelijke voorkeur bouwterreinen verdient, verdient, doch doch dat dat het het DE DE bouwterreinen aangewezen plaats plaats is is voor voor een een represenrepresenaangewezen tatief gebouw gebouw als als het het gemeentehuis. gemeentehuis. tatief Het zal zal daar daar aan aan alle alle kanten Het kanten vrij vrij staan, staan, waardoor waardoor het het volledig volledig uitkomt, uitkomt, het het zal zal daar daar een een plein plein van van ruime ruime afmetingen afmetingen v贸贸r v贸贸r zich zich hebben hebben en en geen geen enkele enkele in in Beilen Beilen onbekende onbekende zal zal behoeven behoeven te te vragen vragen naar naar het het gemeentehuis, gemeentehuis, omdat omdat daar daar is is het het knoopknooppunt punt van van alle alle hoofdverkeerswegen. hoofdverkeerswegen. Wij Wij zijn zijn overtuigd overtuigd dat dat de detijd tijdzal zalZeeren leeren dat dat geen geen beter beter en en geschikter geschikter plaats plaats uitgekozen uitgekozen had had kunnen kunnen worden." worden." 9)9) Burgemeester Burgemeester en en wethouders wethouders stellen stellen de de gemeenteraad gemeenteraad dan dan ook ook voor voor te te besluiten besluiten tot: tot: aa-het hetbouwen bouwenvan vaneen eennieuw nieuwgemeentegemeentehuis; huis; bb-het hetaanwijzen aanwijzenals alsplaats plaatsvan vanstichting, stichting, het hetaan aande degemeente gemeentetoebehoorende toebehoorende terrein terreinaan aanden denBrink Brinktegen tegende dehaven; haven; c-c-het hetlaten latenopmaken opmakenaan aande dehand handvan vanhet het in inde debespreking besprekingvan van28 28Juni Juni1940 1940 behandelde behandeldegrootste grootsteontwerp, ontwerp,van vaneen een definitief definitiefplan planmet metteekening, teekening,bestek besteken en raming ramingvan vankosten. kosten.

Op Op22december december1940 1940vindt vindtde deraadsvergaraadsvergadering deringplaats. plaats.Enkele Enkeleraadsleden raadsledenhebben hebben geen geenbezwaar bezwaartegen tegenhet hetbouwen bouwenvan vaneen een nieuw nieuwgemeentehuis, gemeentehuis,maar maardedeplaats plaats vinden vindenzezeniet nietzozogelukkig; gelukkig;bovendien bovendienisis het hetniet nietdedegeschiktste geschiktstetijd tijdom omtetebouwen bouwen (oorlog!). (oorlog!).

Burgemeester BurgemeesterWytema Wytemaverdedigt verdedigthet het voorstel voorstelmet metverve. verve.Hij Hijzegt, zegt,dat datgezien geziendede moeilijke moeilijketijden tijdenmen menmoed moedten tenaanzien aanzien 2-1991

2222

van vande detoekomst toekomstbehoort behoorttetehebben. hebben.En En wat de plaats betreft, is er z.i. wat de plaats betreft, is er z.i.geen geenbetere betere inBeilen.

Beilen. "Het in "Hetgebouw gebouwkomt komtop opeen eenplek plek

die dierepresentatief, representatief voornaam voornaam en en weidsch weidsch is is.

Aan die zeer hooge eischen voldoet Aan die zeer hooge eischen voldoetgeen geen andere andereplaats plaatsininhet hetdorp." dorp. 10) ,, 10) Raadslid Raadslid Oosting Oosting merkt merkt op op dat dat er er geen geen andere andere plaats plaats voor voor het het gemeentegemeentehuis huis genoemd genoemd kan kan worden, worden, maar maar nieuwbouw tegenover de hervormde kerk lijkt hem een goede mogelijkheid.

De voorzitter blijft J. Oosting. er echter bij, dat de door B. en W. voorgestelde plaats de beste is, ook met met het het uitbreiding. "De "De tegenwoordige tegenwoordige oog op de uitbreiding.

groote verkeersweg, verkeersweg, de de Eschweg, Eschweg, zal zal in in de de groote toekomst een weg zijn die door het dorp toekomst een weg zijn die door het dorp loopt. Het Het dorp dorp zal zal zich zich op op de de esch esch uitbreiuitbreiloopt. den, dat leest men terstond uit het uitbreiden, dat leest men terstond uit het uitbreidingsplan. Daarom Daarom zal zal er er in in de de toekomst toekomst dingsplan. een nieuwe verkeersweg moeten worden geeen nieuwe verkeersweg moeten worden ge projecteerd.

Deze kan eigenlijk alleen maa projecteerd. Deze kan eigenlijk alleen maa komenten tenWesten Westenvan vanons onsdorp. dorp.De Debrink brink komen zal in elk geval het centrale punt van de zal in elk geval het centrale punt van de plaats worden.

De brink is dat heden plaats worden. De brink is dat heden reeds,maar maarzal zaldat datin inde detoekomst toekomstwellich wellich reeds, in nog grootere mate zijn."

11) in nog grootere mate zijn." 11)

Kopenenschotel schotelvan vanhet hetservies serviesdat datFreerk Freerk Kop Prakken speciaal gekocht had om tijdens Prakken speciaal gekocht had om tijdens de raadsvergaderingen in de bovenzaal de raadsvergaderingen in de bovenzaal tete gebruiken.Daar Daarwaren warenenige enigeextra extrastoelen stoelen gebruiken. aanwezig voor de 'publieke tribune; aanwezig voor de 'publieke tribune; erer werdslechts slechtsweinig weiniggebruik gebruikvan vangemaakt. gemaakt. werd

Burgemeester Wytema is tenslotte nogal optimisch wat betreft de realisatie van een nieuw gemeentehuis in dit eerste oorlogsjaar; hij heeft "een bespreking over de

bouwplannen gehad op het bureau van den algemeen gemachtigde voor den wederopbouw. Daar is hem den wenk gegeven voort te werken." 12) Na een gedachtenwisseling waarin geen nieuwe gezichtspunten meer naar voren komen wordt er gestemd over een voorstel van raadslid Schierbeek om de beslissing drie maanden uit te stellen. Dit voorstel wordt ten slotte met 7 tegen 6 stemmen aangenomen.

Briefwisseling Ondertussen was er een uitgebreide privécorrespondentie op gang gekomen naar aanleiding van burgemeester Wytema's (geheime) uitnodiging tot het maken van een voorontwerp. Deze correspondentie in de trant van "Beste Jaap" en "Beste Kees" is helaas maar voor de helft in het gemeentearchief aanwezig; er bestaat slechts één afschrift van een uitgaande brief van burgemeester Wytema. In de brieven komt veelvuldig de bouw van het nieuwe gemeentehuis aan de orde, afgewisseld met privé-opmerkingen. Op 22 januari 1938 schrijft Kees van der Linden o.a.

voor een raadhuis. Het project, dat voor mij ligt overschrijdt weliswaar even de rooilijn, maar dat is natuurlijk geen bezwaar. Als de schuur van de gemeentewoning die er achter ligt, zou kunnen verdwijnen dan ware veel gewonnen, doordat de hoofdmassa dan verder van de weg komt; nog veel mooier als de hele woning zou verdwijnen, maar daar rekenen we niet mee." 14) Voorlopig ontwerp In 1938 wordt het "Voorlopig Ontwerp P.3705 Raadhuis Gemeente Beilen" voltooid. Het is de moeite waard dit ontwerp aandachtig te lezen; een aantal elementen hieruit zijn duidelijk terug te vinden in het in 1956 gerealiseerde gemeentehuis op de es.

"Nu is dit ontwerp nog niet in het net getekend, maar zodra ik even tijd heb, wil ik dit doen - ongeacht of er een ander terrein bepaald wordt of niet. Een architect is technisch vakman - maar ook een beetje kunstenaar: als een schilder met een portret begonnen is, en het wordt onverhoopt afbesteld, dan zal hij zijn werk tèch willen afmaken. En bovendien is de vóórarbeid niet weg; we weten nu wat we met 35 mille kunnen doen - en ook zeer belangrijk wat we moeten láten."

De architect was goed op de hoogte met de situatie bij de haven (hij had tenslotte Wytema's huis aan de Esweg gebouwd (1937)13); hij moet Beilen dus (goed) gekend hebben): "Het is gebleken, dat het

terrein zeer wel voldoet als bouwterrein

2-1991

Toeliohting bij het Voorlopig Ontwerp P.37e5.

P.3705.

RAADHUIS GEMEENTE REILEN. HEILEN.

B

, 3/ Eituatie. ituatie.

Eet Het bouwterrein bouwterrein ligt ligt tueeen sneeen de de Hrink Brink en en da haven. Gene had oorspronkelijk een loodrecht aseenkrui, aseenkrule Nl-IT. NS-07. De nieuwe verkeerestreat, verkeersstraat, de de Eachweg, Eaohweg, loopt loont echter echter diagonaal.dia....le...je over gawfje over het het plein. plein.

Rat project verenigt beide elementen, doordat de boowblokbonwbloken richten..., de en eich a c r =c ea naar a rechthoekige rechthoekige bebouwingen bebouwingen de de vleu-

geleinden eioh sioh eanelniten aansluiten aan aan de rooilijn van de Eschweg Eaohweg ( sic blad 1 ) Organisatie.

De hoofd-vleugel Organieatie. hoofdvleugel bevat alle representatieve funotiea functies o.a. de hoofdingang, een aan het het voorplein vooral,. met met parkeergelegenheid, parkeergelegenheid, de laelekamer, van waartuit Inolekamer, va n waar uit ingang, ingang, trappenhuis, trappenhuis, publieke oiletten, doch ook ook de de afsluitbare afsluitbare fietsenbergplaats fietsenbergpleate In de oilette, doch kelder ( door middel middel ven ven een een venster, venter, sis sis ...d.. ...d.. blad blad 22 ) gemakkelijk te overzien eijn, de burgemeesterskamer burgemeeeterskamer ( va spreekkamertje ), die een uitgang heeft naar een een met met een een lage lage muur muur omgeven omgeven terras. terra, Boven, de readeael randeaal met sitplaateen voor pene pere en publiek, aaneloitendbibliotheetj aaneluitendbibliotheetj garderobe en toiletten voor de readeleden, raadsleden, achter echter drgang tramanael trnnwmaal (tevens keuringsaal) keuringseal) d-- d, rsoR adar.....des haa dreoht op dit hoofdgebouw asmat Loodrecht etaat I de vleugel vleugal voor de administratieve functie., met o.a.

0°-"J de 3 aeoretarieefdelingsn eecreterieafdelingen met de kamer voor den gameenteeecraterds, gemeentesecretarie, garderobe en toiletten voor de ambtenaren, kluis, epreekkamertje, spreekkamertje, vertrek vertrekvoor voordedeaohrijfeohrijf-enenstencileten., machines. Roven, Boven, de teohnieche In het het eoueterraina aoueterraina etempellokaal etempellolnal voor voor werkibloeen werkelozen (met eigen

-

in.ng en Odekeveldwachter, ene. ingang toiletten), archief bureau Odekmveldwachteth en toilette.), De arreetanten arrestanten kunnen binnendoor naar de toiletten geleid geleid warden en dese demo na afsluiting voor het publiek als als leearaimte wearuimte gebruiken.

Het bureau voor den Riateontranger Riikeontranger vormt een op siohse10 einhaalf ....d geheel, doch ie binnendoor te bereiken (o.a. voor de aohoonmeaksters) echo...maaksters) 0.0 d. conciergewonIng heeft 0.1 d. heeft een een separate separate ingee13, ee echter eehten ingtaP3, 1e door de etookruimte etookrulmte voor de centrale verwarming met n. het gebouw verbonden.

De De

architeotent architeoten,

6

ttp &da, 2.4 4LA ['out, (Pt,

Arshiteotenbureau 7.7. en C. van der Linden.

Architeotenbureau Lieden.

Keiseragraoht Beizeregracht 462 Snaterde,.

Amsterdam.

7

-

Uitdedebrief briefvan vanJaap Jaap(Wytema) (Wytema)van van Uit 18 februari 1938 blijkt, dat een perspec18 februari 1938 blijkt, dat een perspectieftekeningvan vanooghoogte ooghoogtegemaakt gemaaktis,is, tieftekening dus wat men werkelijk zal zien vande de dus wat men werkelijk zal zien van Brink af. "Zoals je ziet hebben we de Brink af. "Zoals je ziet hebben we de

behoud behoudvan vanden denopzet, opzet,dien dienwij wijininhet het algemeen aanvaardbaar achten algemeen aanvaardbaar achten- -teteontontvangen."15) vangen."15)

Brief Brief voordeurwat watnader naderuitgewerkt. uitgewerkt.IkIkmeen, meen, voordeur Gelukkig Gelukkigtrof trofikiktoch tocheen eenkopie kopievan vaneen een datook ookde degevel gevelmet metde dehooge hoogeraadzaalraadzaaldat uitgaande brief van burgemeester uitgaande brief van burgemeesterWyteWyteramenhet hetzo zogoed goeddoet. doet.We Wehebben hebbenhier hier ramen ma maaan. aan.Deze Dezeisisgedateerd gedateerd55juli juli1938: 1938: zogenaamde Franse balkons aangebrac ht, zogenaamde Franse balkons aangebracht, d.w.z.naar naarbinnenslaande binnenslaandedeuren deurenmet meteen een "Beste d.w.z.

"BesteJan Jan en en Kees, Kees, versierend hekwerk er voor.

De omliggen versierend hekwerk er voor. De omliggende Hierbij de gevraagde teekening van de Hierbij de gevraagde teekening van het het gemeenten bieden bieden elk elk zo'n zo'n hek hek aan, aan, terwijl terwijl havenplein, waaruit blijkt, dat de schacht gemeenten havenplein, waaruit blijkt, dat de schach Assen het het hekwerk hekwerk met met wapen wapen van van Beilen Beilen Assen van van het het ± ± 44 m m diep diep liggende liggende moerriool moerriool net net boven de ingang offreert." boven de ingang offreert." buiten het raadhuis zou komen buiten het raadhuis zou komen te te liggen. liggen.

Het lijkt lijkt mij, mij, dat dat de de architect architect een een flink flink Het Een Een enorme enorme meevaller, meevaller, dien dien we we tactisch tactisch voorschot op de toekomst neemt. voorschot op de toekomst neemt. kunnen uitbuiten. (...)

In een kunnen uitbuiten. (...) In een der der laatste laatste commissievergaderingen commissievergaderingen heeft heeft Minister Minister Op 16 16 maart maart 1938 1938 schrijven schrijven B. B. en en W. W. aan aan Op Colijn Colijn gezegd: gezegd: het het moet moet nu nu maar maar eens eens uit uit de heren J. J. en C. van der Linden dat de heren J. J. en C. van der Linden dat zij zij zijn zijn met met het het bouwen bouwen van van raadhuizen raadhuizen met met met kennis hebben met belangstelling belangstelling kermis hebben genogenogeld van van het het werkfonds. werkfonds. Daartegen Daartegen is is van van geld men van hun voorlopig ontwerp men van hun voorlopig ontwerp voor voor een een werkfondszijde aangevoerd, dat de reeds werkfondszijde aangevoerd, dat de reeds i raadhuis. raadhuis. Wel Wel worden worden nog nog een een aantal aantal behandeling zijnde zijnde plannen plannen toch toch wel wel behandeling opmerkingen opmerkingen gemaakt gemaakt betreffende betreffende de de mochten worden uitgevoerd.

DIT IS NOG mochten DIT IS NOG vormgeving vormgeving en en indeling: indeling: NIET TOEGESTAAN,_ maar wil er iets van NIET TOEGESTAAk maar wil er iets van - "De "Desterk sterksprekende sprekendetoepassing toepassingvan van het het komen, dan moeten we ons project toch zo komen, dan moeten we ons project toch zo boerendak boerendak met met wolfskap wolfskap ontneemt ontneemt het het spoedig mogelijk indienen, IN ELK GEVAL spoedig mogelijk IN ELK GEVAL gebouw gebouwdie diemonumentaliteit monumentaliteiten endie die VOOR11AUGUSTUS AUGUSTUSE.K. E.K.EnEndaar daarzal zalhet het VOOR uiterlijke uiterlijkerepresentatieve representatieveeigenschappen eigenschappen plan plantot totverbouwen verbouwenvan vanhet hetoude oudegemeente gemeente die diewij wijvoor vooreen eenraadhuis raadhuisonmisbaar onmisbaar huiseen eendeel deelvan vanmoeten moetenuitmaken. uitmaken.(...) (...) huis achten.

Wij erkennen achten. Wij erkennengaarne gaarnede demoeimoeiSumma summarum was de indruk niet Summa summarum was de indruk niet lijkheid, lijkheid,schuilende schuilendeininhet hetontbreken ontbreken slecht.Toen ToenVan VanNoppen Noppen(ir. (ir.Van VanNoppen Noppen slecht. van vaneen eenmonumentalen monumentalenbouwstijl bouwstijlinindit dit van vanhet hetWerkfonds.)

Werkfonds.)de deschets schetsvan vanden den gewest, gewest,doch dochzijn zijnerervan vanovertuigd, overtuigd,dat dat voorgevel zag, vond hij het een aardig voorgevel zag, vond hij het een aardig zulk zulkeen eenbouwstijl, bouwstijl,welke welkede deDrentsche Drentsche ontwerp.Hem Hemleek leekhet hetwel weliets ietsteteroyaal royaal ontwerp. karakteristieken karakteristiekenbevat, bevat,toch tochwel welzal zalzijn zijn van vanopzet, opzet,maar maardaar daarzou zoudedeRijksgebouRijksgeboutetescheppen, scheppen,zonder zonderdat dattetegroote grooteaffiniaffini- wendienst wendienstwel welwat watover overzeggen, zeggen,enenzoo zoodezi dez teit met de boerenschuur ontstaat. teit met de boerenschuur ontstaat. accoord ging, zou hij geen bezwaar maken accoord ging, zou hij geen bezwaar maken, - DeDe trouwzaal is is aan dede kleine trouwzaal aan kleinekant. kant. omdathijhijhet hetgeheel geheelwel welaantrekkelijk aantrekkelijk omdat Indien Indienmen menininaanmerking aanmerkingneemt, neemt,dat dat vond.

Maar hij vroeg zich hetwel wel vond. Maar hij vroeg zich afaf, ofofhet vaak vaakverscheidene verscheideneparen paren- die - diealle allehun hun mogelijk mogelijk zou zijn voor f 42.000,dit zou zijn voor f 42.000,— dit gevolg gevolgvan vanfamilieleden familieledenenengetuigen getuigen gebouwmet metDEZEN DEZEN onderbouw neer gebouw onderbouw neer tete hebben - tegelijkertijd inin den echt verhebben - tegelijkertijd den echt verzetten.

Het lijkt mij goed, als je een zetten. Het lijkt mij goed, als je een enen bonden worden, zijn grootere afmetingen bonden worden, zijn grootere afmetingen ander ander nog eens goed overweegt.

Kom zoo nog eens goed overweegt.

Kom zoo voor dede trouwzaal, zoal niet noodzakevoor trouwzaal, zoal niet noodzake- noodig noodig nog eens in Beilen praten. (...) w.g. nog eens in Beilen praten. (...) w.g. lijk, dan toch wenschelijk.

Jaap Jaap lijk, dan toch wenschelijk.

- De trap is is o. o. i. niet monumentaal genoeg.

- De trap i. niet monumentaal genoeg.

Het komt ons voor, dat een tweede bovenstaande fragment blijkt, Het komt ons voor, dat een tweede UitUit hethet bovenstaande fragment blijkt, datdat bordes hethet aanzien zeer tenten goede zouzou bordes aanzien zeer goede er verbouwingsplannen voor het oude er verbouwingsplannen voor het oude komen." komen." gemeentehuis bestonden; zou een gemeentehuis bestonden; ditdit zou in in een Tenslotte achten B. B. enen W.W. hethet verkieslijk Tenslotte achten verkieslijk gymnastiekzaal gymnastiekzaal getransformeerd moeten getransformeerd moeten "een geheel gewijzigd ontwerp - met "een geheel gewijzigd ontwerp - met worden. worden.

2-1991 24 24

Allerlei wijzigingsvoorstellen op 't voorlopig ontwerp passeren dan de revue: "Na 12 dagen volop genoten te hebben van Parijs en Chartres heb ik met nieuwe moed ons geliefde P.3705 weer aangepakt - en ja, het lukt wel de 15 mannetjes (ambtenaren!) in de gekortwiekte secretarie onder te brengen," schrijft Kees van der Linden medio 1939.

Oorlogsjaren Op dinsdag 19 februari 1940 sprak burgemeester Wytema in Zwolle met de minister van Binnenlandse Zaken H. van Boeijen over het Beiler raadhuisplan. In een brief van 2 maart 1940 verstrekt de burgemeester de minister nog enkele gegevens: - "Het zielenaantal der gemeente Beilen bedroeg in 4.851 1900 1910 5.504 1920 6.607 1930 8.132 1940 9.367 - In de jaren 1926-1939 kwam in gebruik als cultuurgrond door ontginning van heideveld ongeveer 3.500 ha., d.i. 20% van de oppervlakte der gemeente (16.658 ha.) en van deze 3.500 ha. de helft in de jaren 1937, 1938 en 1939. Bebossching, herontginning e.d. zijn hierbij buiten beschouwing gebleven.

- In 1901 kwam de huidige secretaris als eenige ambtenaar ter secretarie. Het administratieve personeel der gemeente bestond toen uit 1 burgemeester-secretaris, 1 ontvanger en 1 bode-veldwachter.

Thans werken ter secretarie: burgemeester, secretaris, ontvanger, 2 commiezen, 3 adjunct-commiezen (waarvan 1 tevens agent der arbeidsbemiddeling), 3 klerken en 5 personen tijdelijk (werkverschaffing en steunverleening, kostwinnersvergoeding, omzetting bevolkingsadministratie). De bode, de controleur der steunverleening en de politie blijven buiten beschouwing.

In het oorspronkelijk opgemaakte plan voor een nieuw raadhuis was rekening gehouden met 15 man personeel (buiten de 2-1991

.nsownt• Beileo•

ierkrondeplan nr.

Begroetingen omtrent het plan tot bona van een 010. ....ui. en verandering van het beatoande oemeentchula tot oymonaeleklok.1• genw ni., ~belga. aobale koatenbegrootingt 5900 ob., naelue100 grondwerken, drooggnuning, <metsel* verwarming, elootrleena aanlag, annitair en waterleiding. h t / 9.90 centrale verwarming eleotriaohe Inatalletie 09 llantganten k t f 4.50 .witair, hydrofoor. put, 101010000 &nr.

f

»

tataal

37.000.4.700.— 380...

^

1.100+

ƒ

43.1110..

M••••■•••■••■•11

grnalleetenkonoraring over f' 43.000* Klas,* B, 00/0.0.1.

B...4, tegel., trekken, verweer. meetbulaatind, drooghouding kleloerina, 30 0. we,aeman, 45 11 0 30 0.M. en 45 V 0 00 riool le den, .peer.. aanwerk. ene.

f

•

fataal

380...

f

beataange agamen,onnig Globale raming van koeien

Ver■OR•

ƒ

84effirentl4ngl Bouwk ***** rendhol& gregltaotuar. heiwerk en 01410001ng Verbouw beetoande iep...hole tot gymnaallek loknal ter ar— voorbereiding (reiekoolon en .da.) to, lag •ot ole ha n t en

4.000..

• 4.000..

De begroting voor het Werkfonds betreffende de nieuwbouw van een gemeentehuis en het verbouwen van het oude gemeentehuis tot gymnastiekzaal. typiste) op de 3 afdeelingen Alg. Zaken, Financiën en Onderwijs, Sociale Zaken, in de rangen van commies tot klerk, terwijl tevens een kantoor voor den ontvanger der directe belastingen in het gebouw was geprojecteerd. Het was mijn bedoeling dit kantoor de eerste 25 jaren productief te maken door verhuring; later zou de gemeente-administratie het zelf in gebruik kunnen nemen. De rijksgebouwendienst wilde zich echter niet binden, zoodat alle reserve-ruimte voortaan IN de secretarie moest worden gevonden. De oorspronkelijke 22 m lange secretarievleugel werd ingekort tot 19 m. Dit was echter naar het oordeel van den rijksgebouwendienst nog te royaal. Er moest nog 4 m van die vleugel af Daar de werkruimte in die vleugel 5 m breed was, werd het oppervlak met 20 m2 verminderd. Ik behoef Uwe Excellentie wel niet te verzekeren, dat dit ALLE RESERVE deed verdwijnen, en toen ik de opmerking 25

maakte,dat datwij wijniet nietslechts slechtsvoor voorhet hetheden heden maakte, bouwen,maar maarook ookvoor voorde detoekomst, toekomst,werd werd bouwen, mij geantwoord, geantwoord, dat dat alleen alleen met met de de huidige huidige mij verhoudingen rekening rekening kan kan worden worden gehougehouverhoudingen den.(...)" den.(...)"

Het antwoord antwoord uit uit Den Den Haag Haag komt komt snel. snel. De De Het minister van van Binnenlandse Binnenlandse Zaken Zaken bericht, bericht, minister dat hij hij tot tot dusver dusver nog nog geen geen bemoeiingen bemoeiingen dat heeft gehad gehad met met de de raadhuisbouw raadhuisbouw in in heeft Beilen. Hij Hij heeft heeft het het schrijven schrijven uit uit Beilen Beilen Beilen. doorgegeven aan aan de de Rijksdienst Rijksdienst voor voor de de doorgegeven Werkverruiming en zal, wanneer het plan Werkverruiming te zijner zijner tijd tijd het Departement bereikt, aan te (bovenvermelde) brief de nodige aandacht 6) schenken.") schenken.'

Locaties Locaties Maar de echte domper komt op 6 juli 1940 als het departement van Sociale Zaken meedeelt geen financiële medewerking te kunnen verlenen.") kunnen verlenen.17) Wytema blijft echter volhouden, ook wat betreft de locatie van het te bouwen gemeentehuis. Hij blijft met Kees van der Linden de plek bij de Haven het mooist vinden. Aan de Esweg, de verkeersader verkeersader van van Beilen, Beilen, hoort hoort een een representatief representatief gebouw gebouw te te komen, komen, al al zijn zijn de de tijden tijden somber somber geworden. geworden.

Om Om de de tegenstanders tegenstanders van van zijn zijn locatie locatie enigszins enigszins tegemoet tegemoet te te komen, komen, geven geven B. B. en en W. W. de de opdracht opdracht "een "een rapport rapport inzake inzake aankoop aankoop van van perceelen perceelen in in 't't dorp dorp Beilen, Beilen, welke welke in in aanmerking aanmerking komen komen voor voor StichStichting ting van van een een nieuw nieuw Gemeentehuis" Gemeentehuis" op op te te stellen. stellen. Op Op 44 november november 1940 1940 wordt wordt dit dit rapport rapport uitgebracht. uitgebracht. Er Er waren waren heel heel wat wat moeilijkheden moeilijkheden te te overwinnen overwinnen voor voor en en aleer aleer er ereen eenbeslissing beslissingwas waste tekrijgen krijgenvan vande de verschillende verschillendepersonen. personen.

Complex ComplexI,I,omvat omvatde depercelen percelenvan van W. W.Gerding, Gerding,Gebr.

Gebr.Geertjes Geertjesen enHulst.

Hulst.

Geertjes Geertjesisisniet niette tebewegen bewegeneen eenvraagprijs vraagprijs te tenoemen, noemen,daardoor daardoorvervalt vervaltdit ditcomplex. complex.

Complex ComplexII, II,omvat omvatde depercelen percelenvan van J.J.Reijntjes, Reijntjes,C. C.Gaasbeek Gaasbeeken enJ.J.Padding.

Padding.

Alle Alledrie driezijn zijngenegen genegenteteverkopen. verkopen.

Complex ComplexIII, III omvat omvatde depercelen percelenvan van H. H.Stel, Stel,mej. mej.H. H.Mulder Mulderen enJs. Js.Siegers.

Siegers.

Stel Stelen enSiegers Siegerszijn zijnniet nietgenegen genegeneen een vraagprijs vraagprijstetenoemen; noemen;complex complexIII IIIvervalt. vervalt.

2-1991 26 26

,

Complex ComplexIV, IV,omvat omvatde depercelen percelenvan van A. A.Smit, Smit,B. B.Boer Boer(eigenaar (eigenaarJ.J.Meijering) Meijering) en en J. J. Wassenaar Wassenaar Ook Ook hier hier komen, komen, behalve behalve Wassenaar, Wassenaar, geen geen vraagprijzen vraagprijzen op op tafel. tafel.

Complex Complex IV IV vervalt. vervalt.

Complex Complex V, V, omvat omvat de de 33 percelen percelen van van de de heer heer W. W. Kuik, Kuik, gelegen gelegen aan aan de de Hekstraat, Hekstraat, Schoolstraat Schoolstraat en en verbindingsweg verbindingsweg HekHekstraat-Schoolstraat. straat-Schoolstraat. Vraagprijs Vraagprijs voor voor deze deze 33 percelen percelen samen samen ff 20.000,—.

20.000,—. Het Het hieraan hieraan grenzende grenzende perceel perceel van vanL. L. Nijboer Nijboer is is eveneveneens eens te te koop koop voor voor ff 12.000,—.

12.000,—.

Complex Complex VI, VI, omvat omvat de de percelen percelen van van J. J. Eleveld Eleveld en en 't't daarnaast daarnaast gelegen perceel, bewoond o.a. door de wed. A. Denneboom, eigenaar H. de Jonge. Vraagprijzen resp. f 18.000,— en f 8.000,—.

Uit bovenstaand rapport blijkt wel dat het voor verschillende personen moeilijk is een vraagprijs te noemen voor hun perceel, zolang zij niet weten waar ze een nieuw zakenpand of bouwterrein voor een nieuw pand terug kunnen krijgen.

Op 20 maart 1941 maken B. en W. bekend, "dat de verschillende in de laatste Situatieschets van van de de zes zes complexen. complexen.

Situatieschets

tijd naar naar voren voren gekomen gekomen terreinen terreinen voor het tijd bouwen van een nieuw gemeentehuis, in bouwen teekening zijn gebracht." Op zaterdag 22 teekening maart 1941 konden deze tekeningen door de ingezetenen ingezetenen bezichtigd worden. de In het raadsstuk nr. 14/1 voor de raadsvergadering van april 1941 wensen B. en W. dat de Raad tot een beginseluitspraak komt. De situatietekeningen zijn verdeeld in twee series. Serie A bevat locaties die "alle dit gemeen hebben, dat bouw van een nieuw gemeentehuis eerst mogelijk is na aankoop en afbraak van verscheidene winkels, woonhuizen en andere panden. De bouwplannen B daarentegen zijn gedacht op plaatsen, waar thans geen gebouw staat." B. en W. wensen dat een uitspraak gedaan wordt over de principiële vraag of een A-plan, dan wel een B-plan dient te worden gekozen.

Aan de locaties van serie A kleven vele bezwaren: (goede) panden moeten afgebroken worden (in oorlogstijd!) en geen der locaties kent een belendende bebouwing die die "in harmonie zal zijn met de waardigheid, monumentaliteit en schoonheid van van het te bouwen raadhuis" Daarbij Daarbij merken merken B. en W. op dat zij zij wat wat betreft betreft serie serie A, A, mocht daartoe onverhoopt besloten daartoe onverhoopt besloten worworden, zich zich nader nader moeten moeten beraden, beraden, "aange"aangezien wij in dit stadium nog zien wij in dit stadium nog geen geen keus keus uit uit de de denkbeelden-A denkbeelden-A hebben hebben gemaakt." gemaakt."

Er Er waren waren vijf vijf B-mogelijkheden, B-mogelijkheden, waarvan waarvan op twee locaties op twee locaties dadelijk dadelijk gebouwd gebouwd zou zou kunnen kunnen worden. worden. Uiteraard Uiteraard wordt wordt hier hier de de Brink Brink genoemd genoemd en en een een locatie locatie aan aan de de Eschweg.

Eschweg. Voor Voor de de andere andere drie drie B-locaties B-locaties is is steeds een wijziging van het uitbreidingssteeds een wijziging van het uitbreidingsplan plan nodig, nodig, hetgeen hetgeen een een belangrijke belangrijke vertraging zal opleveren. vertraging zal opleveren.

De De stuurmanskunst stuurmanskunst van van burgemeester burgemeester Wytema blijkt duidelijk Wytema blijkt duidelijk uit uit dit dit raadstuk. raadstuk.

Maar weer werd Wytema niet Maar weer werd Wytema niet op op zijn zijn wenken wenken bediend, bediend, want want de de gemeenteraad gemeenteraad sprak sprak op op 77 april april 1941 1941 uit uit "ook "ooknog nogtetewillen willen

te de de beschikking beschikking kreeg over het Wilhelte minagebouw. Voldoende Voldoende aan aan een opdracht minagebouw. van den gemeenteraad, verzoeken wij U ons te willen mededeelen of het Wilhelminagebouw, met inbegrip van den bijbehoorenden grond, te koop is en zoo ja, voor welken prijs," aldus het schrijven van B. en W. aan de Kerkvoogden der Ned. Hervormde gemeente gemeente van van Beiden.")

Beilen.'8) Op 25 april 1941 viel het antwoord van de Kerkvoogden bij de "buurman" in de brievenbus: Kerkvoogdij der Ned. Herv. Gemeente te Béilen.

Beilen.

Kérkvoogdij

,

z-riano

.»,...7 „ BEILE2515 BEILEN iLE

ONDERWEPP ONOERWEPP

25 4ra 2% Mit ,41.

./o ft4

•

•

,

•

Natuurlijk Natuurlijk namen namen B. B. en en W. W. met met belangbelangstelling stelling kennis kennis van van het het schrijven schrijven der der Kerkvoogden.

Kerkvoogden.

Drie Drie dagen dagen later later stelde stelde burgemeester burgemeester Wytema een een antwoord antwoord op. op. Hij Hij schrijft, schrijft, dat dat Wytema de de voorwaarden voorwaarden der der Kerkvoogden Kerkvoogden en en Kerkeraad Kerkeraad "zoodanige "zoodanige moeilijkheden moeilijkheden in in

zich zich sluiten sluiten en en tot tot zoodanige zoodanige voor voor beide beide partijen partijen onaangename onaangename verwikkelingen verwikkelingen aanleiding aanleiding kunnen kunnen geven, geven, dat dat de de gemeente gemeente die, die, naar naar onze onze meening meening niet niet kan kan aanvaaraanvaarden." den."B. B. en en W. W. verzoeken verzoeken daarop daarop een een overwegen bepaalde overwegen de de mogelijkheid mogelijkheid om om het het nieuwe nieuwe bepaalde koopprijs koopprijs op opte tegeven. geven."Bij "Bijhet het gemeentehuis bepalen gemeentehuis te te zetten zetten in in dezelfde dezelfde omombepalen van van het het bedrag bedrag kunt kunt U U dan dan naar naar geving eigen geving als als het het tegenwoordige. tegenwoordige.Daarvoor Daarvoor eigeninzicht inzichtrekening rekeninghouden houdenmet metde de zou zou dan dan echter echter noodig noodigzijn, zijn,dat datde degemeengemeen- eischen eischenwelke welkeU Uaan aande destichtingsplaats stichtingsplaatsen en 2-1991

27 27

hetgebouw gebouwwilt wilt stellen." stellen." 19) 19) het Burgemeester Wytema hadde debrief brief Burgemeester Wytema had zodanig geredigeerd dat hij gevoeglijk kon zodanig geredigeerd dat hij gevoeglijk kon aannemen, dat de Kerkvoogdij nooit aan aannemen, dat de Kerkvoogdij nooit aan dezeklus kluszou zoubeginnen. beginnen.Het Hetantwoord antwoordop op deze de brief van B. en W. arriveert op 19 mei de brief van B. en W. arriveert op 19 mei 1941: 1941: EdelachtbareHeeren, Heeren, Edelachtbare Namens Kerkvoogden enKerkeraad Kerkeraad der der Namens Kerkvoogden en Ned. Herv.

Gemeente te Beilen, deel ik Ned. Herv. Gemeente te Beilen, deel ik uu mee, dat dat zij zij in in hun hun verg. verg. van van 1 mee, 1 mei mei j.l. fl. waar bovengenoemd onderwerp is besprobesprowaar bovengenoemd onderwerp is ken, in in verband verband met met een een schrijven schrijven van van uw uw ken, geacht col. daar omtrent, hebben besloten geacht col. daar omtrent, hebben besloten dat zij zij niet niet genegen genegen zijn zijn tot tot verkoop verkoop van van dat het Wilhelminagebouw. het Wilhelminagebouw.

Hoogachtend, Hoogachtend, uw uw d.w. d.w. D. D. Beugel, Beugel, secr. secr. Kerkv.

Kerkv. 20)

een eenvolgende volgendevergadering vergaderingdus dusopnieuw opnieuw aan aande deorde. orde.

Succes Succes Op Op27 27juni juni1941 1941haalde haaldeWytema Wytemade dewinst winst binnen. binnen.Met Met77tegen tegen66stemmen stemmenbesloot beslootde de gemeenteraad gemeenteraadJ.J.J.J.en enC. C.van vander derLinden Linden te teAmsterdam Amsterdam"aan "aantetewijzen wijzenals alsarchitect architect

voor voorhet hetbouwen bouwenvan vaneen eennieuw nieuwgemeentegemeentehuis huisop ophet hetU Ubekende bekende terrein terrein aan aan de de Brink Brink bij bij de de haven. haven. Wij Wij verzoeken verzoeken U U thans thans met met den den noodigen noodigen spoed, spoed, een een definitief definitief plan plan met met teekeningen, teekeningen, bestek bestek en en raming raming van van kosten kosten op op te te maken maken en en bij bij ons ons in in te te dienen." dienen." 22) 22) Al op 10 juli 1941 vonden te Beilen besprekingen plaats, twee dagen na ontvangst van de opdracht. Op de schriftelijke aanvaarding van de opdracht heeft burgemeester Wytema in de marge de "dat het het de de bedoeling bedoeling opmerking gemaakt: "dat Burgemeester Burgemeester Wytema Wytema zal zal ongetwijfeld ongetwijfeld tot tot is het plan te laten uitwerken op basis basis van van de de conclusie conclusie gekomen gekomen zijn zijn dat dat hij hij het het spel spel 1940, hetgeen hetgeen zoo zoo moet moet worden worden 9 Mei 1940, goed speelde. goed speelde. uitgelegd, dat dat B. B. en en W. W. onder onder geen geen enkel enkel uitgelegd, In In de de raadsvergadering raadsvergadering van van 30 30 mei mei 1941 1941 beding met met minderwaardige minderwaardige materialen materialen beding wordt wordt vervolgens vervolgens uitgebreid uitgebreid gedebatteerd gedebatteerd genoegen genoegen zullen zullen nemen." nemen." 23) 23) over een geschikte over een geschikte bouwplaats. bouwplaats. Wethouder Wethouder J. J. Eleveld Eleveld heeft heeft geen geenbewondering bewonderingvoor voorhet het Meningsverschil Meningsverschil plan op de es. plan op de es.

Heteerste eersteprobleem probleemdat datzich zichvoordoet, voordoet,isis Het Als Alsmen menrekening rekening eenzekere zekeremate matevan vanonenigheid onenigheidtussen tussende de een houdt met de houdt met de architecten--de debroers broers--Van Vander derLinden.

Linden. architecten plannen plannenaldaar, aldaar, Samenhadden haddenze zede deopdracht opdrachtgekregen, gekregen, Samen kan kande dees esnooit nooitdie die dochhet hetvoorontwerp voorontwerpwas wasgeheel geheelvan vande de doch ruimte ruimtebieden biedendie die handvan vanKees Keesvan vander derLinden, Linden,deze dezetoch toch hand men menaan aande deBrink Brink "kendeden denopdrachtgever opdrachtgever(i.c. (i.c.Wytema) Wytema) "kende heeft. De heer heeft. De heer entevens tevensde deBeiler Beilertoestanden toestandenen ennatuur natuur en Schierbeek Schierbeekbegrijpt begrijpt vannabij. nabij.Dat Datwas wasbegin begin1938.

1938.Maar MaarKees Kees van niet dat iemand voeltzich zichdan dantoch tochmeer meeraangetrokken aangetrokkentot tot niet dat iemand voelt kan "pedagogische"kant kant(onderwijs) (onderwijs)enen kanverdedigen verdedigendat dat dede"pedagogische" op de es niet volop de es niet voldaarhij hijenenJan Janelkaar elkaargoed goedaanvulden, aanvulden, daar doende ruimte is Wethouder Wethouder doende ruimte is gingJan Janvan vander derLinden Lindenzich zichlangzamerlangzamerging voor een gemeenteEleveld.(Foto: (Foto: voor een gemeente- J.J.Eleveld. handmet methet hetontwerp ontwerpbezighouden; bezighouden;hij hij hand huis.21) Archief ArchiefHist.

Hist.Ver.) Ver.) ging huis.21) gingzelfs zelfsnaar naarBeilen Beilenvoor voorbesprekingen besprekingen Raadslid RaadslidJ.J.Oosting Oosting metB.B.enenW. W.Uiteindelijk Uiteindelijkwil wilJan Jandat dat met isishet hetmet methem hemeens. eens.Hij Hijvindt, vindt,dat datopopdede Kees Keeszich zichgeheel geheelterugtrekt, terugtrekt,zodat zodathijhijhet het esesspoedig kan worden; het heeft spoediggebouwd gebouwd kan worden; het heeft definitieve definitieve voorontwerp alleen kan volvoorontwerp alleen kan voltrouwens allemaal alal zozo lang geduurd... trouwens allemaal lang geduurd... tooien.

Jan blijkt echter het ontwerp van tooien.

Jan blijkt echter het ontwerp van Als het voorstel van B. en W. om alsals bouwAls het voorstel van B. en W. om bouw- Kees Kees verouderd beschouwen.

Hij wil alsals verouderd te te beschouwen.

Hij wil plaats dede Brink aan tete wijzen inin stemming plaats Brink aan wijzen stemming zelfs zelfs een geheel nieuw ontwerp maken, een geheel nieuw ontwerp maken, komt, staken dedestemmen Daar dede vergakomt, staken stemmen.

Daar verga- waarin waarin dan nieuwe elementen: woning dan dede nieuwe elementen: woning dering niet voltallig is, komt het voorstel dering niet voltallig is, komt het voorstel enen brandweerkazerne betrokken zouden brandweerkazerne betrokken zouden ingevolge artikel 5858 der gemeentewet, in in ingevolge artikel der gemeentewet, kunnen worden.

Jan zegt zich (die) kunnen worden.

Jan zegt zich in in (die) 2-1991 28 28

dracht drachtinclusief inclusiefalles allesklaar, klaar,maar maarjejeweet weet dat datbij bijieder iederplan planpas pasde dewinsten winstenbeginnen beginnen voor vooreen eenarchitect architectbij bijde deuitvoering, uitvoering,en en zeker zekerbij bijdit ditplan planwaar waarzoo zooongehoord ongehoordveel veel tijd tijd en en energie energie in in ging ging zitten. zitten. Je Je,wilt wiltdus, dus, indien indien er er wederom wederomover overeen eenarchitectenkeuarchitectenkeuze gepraat moet worden, naast de liggen, werkelijk niet."

24) ze gepraat moet worden, naast de moreele moreele liggen, werkelijk niet." 24) band en het ideeĂŤle voorwerk wijzen op Verdere gegevens om dit broederlijk band en het ideeĂŤle voorwerk wijzen op Verdere gegevens om dit broederlijk deze zijde, dat, indien ik niet weer wordt meningsverschil te behandelen ontbreken. deze zijde, dat, indien ik niet weer wordt meningsverschil te behandelen ontbreken. aangewezen Wel is is het het zo, zo, dat dat bij bij de de uiteindelijke uiteindelijke aangewezen dit dit financieel financieel een een groote groote strop strop Wel voor mij betekent." realisatie na de oorlog Jan van der Linden voor mij betekent." realisatie na de oorlog Jan van der Linden de uitvoerend uitvoerend architect architect is. is. de In In de de raadsvergadering raadsvergadering van van 17 17 december december 1945 vraagt dhr.

Nijboer nu de plannen Na de oorlog 1945 vraagt dhr.

Nijboer nu de plannen Na de oorlog tot bouw van een raadhuis aan de haven Nauwelijks is Nederland bevrijd of de een raadhuis aan de haven Nauwelijks is Nederland bevrijd of de niet doorgaan, of er niet een geschikt teruggekeerde burgemeester Wytema25) 25) teruggekeerde burgemeester Wytema terrein te vinden is "op den esch in en Jan Jan van van der der Linden Linden nemen nemen de de draad draad ix het en uitbreidingsplan". weer op.

De eerste brief van J. J. van der weer op. De eerste brief van J. J. van der Linden is gedateerd gedateerd Linden is 13-5-1945. die 13-5-1945. Uit Uit die brief blijkt, dat brief blijkt, dat ook ook NSB-burgemeester NSB-burgemeester Cool Cool zich zich met met mogelijke mogelijke nieuwnieuwbouw bouw van van een een gemeentehuis gemeentehuis heeft heeft beziggehouden. beziggehouden. Er Er zou zou zelfs zelfs een een mamaquette quette gemaakt gemaakt moeten moeten worden, worden, maar maar de de definitieve definitieve opdracht opdracht daartoe daartoe is is niet gegeven. niet gegeven.

jaarontwikkeld ontwikkeldte tehebben hebbenen ener ernu nu 33jaar geheel anders over te denken dan toen geheel anders over te denken dan toen -hetmoment momentom omdie dieveranderde veranderdeinzichten inzichten het kenbaar te maken is dan toch wel heel kenbaar te maken is dan toch wel heel ongelukkig gekozen.

Kees maakt tenslotte ongelukkig gekozen. Kees maakt tenslotte duidelijk"dat "dat de de broeders broeders niet niet overhoop overhoop duidelijk

Op Op5-8-1945 5-8-1945blijkt blijktburgemeester burgemeester Wytema Wytema al aan Jan van der Linden al aan Jan van der Linden geschreven geschreven te te hebben hebbendat dater ergeen geengemeentehuis gemeentehuisaan aanhet het water waterkomt; komt;Gedeputeerde GedeputeerdeStaten Statenkonden konden zich zichniet nietmet metde desituatie situatieaan aande deBrink Brink verenigen.

In diens antwoord verenigen. In diens antwoordschrijft schrijftVan Van der derLinden Linden(19-8-1945): (19-8-1945):

Nijboerin inzijn zijnstand stand tijdens tijdens L. Nijboer Raadslid Raadslid L. eenLanijto-tentoonstelling Lanijto-tentoonstelling in in de de dertiger dertiger een jaren.(Foto: (Foto:fam. fam.G. G.Kuik Kuik/archief /archiefHist.

Hist. jaren.

Ver.) Ver.) Op29 29juli juli1947 1947besluit besluitde degemeenteraad gemeenteraad Op datde dedefinitieve definitieveplaats plaatsvoor voorhet hetnieuwe nieuwe dat gemeentehuisop opde dees eszal zalzijn. zijn.ArchitecArchitecgemeentehuis tenbureau J. J. J. J. van van der der Linden Lindenkrijgt krijgtde de tenbureau opdrachttot tothet hetmaken makenvan vaneen eenvoorvooropdracht ontwerpvoor vooreen eengemeentehuis. gemeentehuis.De Deraad raad ontwerp "Deze voeltzich zichdaartoe daartoemoreel moreelverplicht. verplicht."Deze voelt

"En "Endan dande degroote grooteJobstijding!

Jobstijding!Geen Geenraadraadhuis aan het water.

Afgezien van huis aan het water. Afgezien vanmijn mijn gevoelens,ik gevoelens,ikvind vindhet hetook ookvoor voorjou jouellendig, ellendig, omdat je er zoveel energie aan verbruikte omdat je er zoveel energie aan verbruikte en enmet metzooveel zooveelinzicht inzichtde degeheele geheelezaak zaak (Vander derLinden) Linden)toch tochheeft heeftook ookhet hetvorige vorige leidde.

Voor mij is het voorlopig, leidde. Voor mij is het voorlopig,naast naastde de (Van door de Raad aangenomen ontwerp verberoerdigheid van een zoover uitgewerkt door de Raad aangenomen ontwerp verberoerdigheid van een zoover uitgewerkt vaardigd, dat echter door Gedeputeerde plan, dat toch levend reeds in je fantasie vaardigd, dat echter door Gedeputeerde plan, dat toch levend reeds in je fantasie Statenwerd werdverworpen. verworpen.Het Hetzou zouonjuist onjuist bestaat, Staten bestaat,en endat datnu nuniet nietdoorgaat, doorgaat,ook ookeen een zijn een andere architect te nemen." strop.

Want in October is de gehele opzijn een andere architect te nemen."

26)26) strop. Want in October is de gehele op2-1991 29 29

Ondertussenheeft heeftBeilen Beileneen eenandere andere Ondertussen Jan Janvan vander derLinden Lindenuit uitvervolgens vervolgenszijn zijn ■ burgemeester gekregen: Mr. S. G.RëmeRiimeburgemeester gekregen: Mr. S. G. teleurstelling: teleurstelling: lingh. (installatie 17 november 1948) lingh. (installatie 17 november 1948) "Ik "Ikhoop hoopdat datde detijden tijdenspoedig spoedigzo zozullen zullen Hettempo tempowaarin waaringewerkt gewerktwordt, wordt,ligt ligtdan dan veranderen, Het veranderen,dat datUUmij mijwederom wederomoproept oproept beduidendlager lagernu nude dekar karniet nietmeer meerdoor door om naar Beilen te komen. Het raadhuis beduidend om naar Beilen te komen. Het raadhuis burgemeester Wytema getrokken wordt. burgemeester Wytema getrokken wordt. van vanBeilen Beilenis, is,ondanks ondanksde de12 12jaar jaarvertravertraDebrieven brievenvan vanJ.J.J.J.van vander derLinden Lindenzijn zijn De ging, ging,nog nogsteeds steedsmijn mijnoogappel!" oogappel!"(13-2-1951) (13-2-1951) nuzeer zeerformeel formeelgeworden. geworden. nu Welspringt springtmen menzuinig zuinigom ommet met de de gegeWel De DeRaad Raad aanvaardt aanvaardt op op 22 22 februari februari 1951 1951 meentefinanciën.

Zou men nog wel geld meentefinanciën. Zou men nog wel geld het het ontwerp ontwerp voor voor de de bouw bouw van van een een nieuw nieuw uitgeven aan aan vernieuwingen vernieuwingen en/of en/of verbeteverbete- raadhuis; het voorstel wordt zonder uitgeven raadhuis; het voorstel wordt zonder ringen aan aan en en in in het het oude oude gemeentehuis gemeentehuis ringen hoofdelijke hoofdelijke stemming stemming aangenomen. aangenomen. Wel Wel aan het Wilhelminaplein, zo vraagt men men aan het Wilhelminaplein, zo vraagt moet moet men men wachten wachten op op betere betere tijden tijden om om tot tot zich af. zich af. uitvoering uitvoering over over te te gaan. gaan.

Op 10 10 mei mei 1949 1949 stellen stellen B. B. en en W. W. de de raad raad Op voor een crediet te verlenen van f 2.010,— voor een crediet te verlenen van f 2.010,— Twee Twee etappes etappes ter financiering financiering van van de de kosten kosten van van aanaanter Op 9 oktober 1951 stellen B. en W. voor schaffing van van een een behoorlijke behoorlijke meubilering meubilering schaffing dat de bouw van een nieuw gemeentehuis van de burgemeesterskamer.

Burgemeesvan de burgemeesterskamer Burgemeesin twee etappes zal worden uitgevoerd. ter verdedigt het het standpunt ter Riimelingh Rëmelingh verdedigt standpunt Gedeputeerde Staten Staten immers immers zijn zijn van van Gedeputeerde van B. en W.: van B. en W.: oordeel dat de bouw van de gemeente"Als "Als de de wethouders wethouders een een hele hele dag dag vergadevergadedoorgang moet moet vinden, vinden, secretarie wel doorgang ren moeten, zitten ze zich bijna ren moeten, zitten ze zich bijna door. door. Vele Vele maar de de bouw bouw van van het het representatieve representatieve maar autoriteiten autoriteiten moeten moeten hier hier worden worden ontvanontvangedeelte niet. niet. Veel Veel raadsleden raadsleden vrezen, vrezen, dat dat gedeelte gen.

Een confectiestoel vind gen. Een confectiestoel vind ik ik voor voor dit dit doel doel de de uitvoering uitvoering van van het het bouwplan bouwplan in in twee twee ongeschikt. ongeschikt. Ik Ik wil wil graag graag een een goed goed meubel meubel fasen duurder duurder uitkomt uitkomt dan dan de de bouw bouw in in één één fasen kopen dat ook geschikt is voor kopen dat ook geschikt is voor het het nieuwe nieuwe keer. B. B. en en W. W. wordt wordt dan dan ook ook duidelijk duidelijk keer. gemeentehuis." gemeentehuis." verstaan gegeven gegeven dat datde dewoningbouw woningbouwin in verstaan Een Een aantal aantal raadsleden raadsledenvindt vindtde deprijs prijste te geen geval schade zal mogen ondervinden geen geval schade zal mogen ondervinden hoog. hoog.Daarbij Daarbijvraagt vraagtraadslid raadslidOosting Oostingzich zich van vande destichting stichtingvan vaneen eennieuw nieuwgemeentegemeenteaf huis. afof ofdit ditmeubilair meubilairwel welpast pastin inhet hetover over huis. misschien misschienvijf vijfjaar jaarnieuw nieuwtetebouwen bouwen Hetvoorstel voorstelom omin intwee tweeetappes etappesteteboubouHet gemeentehuis.

"Dan gemeentehuis. "Dankunnen kunnenwij wijeen eenkeus keus wen wordt vervolgens zonder hoofdelijke wen wordt vervolgens zonder hoofdelijke doen doenininoverleg overlegmet metde dearchitect. architect.Het Het stemmingaangenomen. aangenomen.Er Erzal zalworden worden stemming

bureau bureauininde deburgemeesterskamer burgemeesterskameracht achtikik nog wel voldoende.

Met een prijs van nog wel voldoende. Met een prijs van f f1.600,— 1.600,— voor voor 10 10stoelen stoelenzal zalikikmij mijnooit nooit kunnen verenigen."

27) kunnen verenigen." 27) Het Hetvoorstel voorstelwordt wordtininstemming stemminggebracht gebracht en verworpen met 13 tegen en verworpen met 13 tegen11stem. stem.

"aangevangenmet metde debouw bouwvan vanhet hetwerkwerk"aangevangen gedeelte (secretarie en conciërgewoning) en gedeelte (secretarie en conciërgewoning) en te zijner tijd zal het representatieve gedeelte zijner tijd zal het representatieve gedeelwordengesticht." gesticht." 28) 28) teteworden De woning voor de conciergezal zaldan dan De woning voor de concierge voorlopig worden ingericht voor huisvesvoorlopig worden ingericht voor huisvestingvan vanburgemeester, burgemeester,secretaris secretarisenen ting ontvanger. ontvanger.29) 29)

Op Op28-11-1950 28-11-1950ligt ligthet hetvoorontwerp voorontwerpinin hoofdtrekken vast. hoofdtrekken vast.

Pas delen B.B. enen W.Waan Pasopop5 5februari februari1951 1951 delen aan Allerlei Allerleibesprekingen besprekingenvolgen. volgen.B.B.enenW. W. Van der Linden mee, Van der Linden mee,"dat "datwij wijuw uwplan plan houden wel de hand op de knip: houden wel de hand op de knip:

voor voorhet hetgemeentehuis gemeentehuishebben hebbenbestudeerd bestudeerd "Aangezien "Aangezienwij wijnog nogopophet hetstandpunt standpunt enendat wij er, behoudens dat wij er, behoudensenkele enkeleopmerkinopmerkin- staan, staan,dat dathet hetvoldoende voldoendeis,is,dat datwerktekewerktekegen, gen,mee meeaccoord accoordgaan. gaan.De Definanciële financiëleomom- ningen ningenvoor voorhet hetwerkgedeelte werkgedeelteworden worden standigheden standighedenzijn zijnechter echtermomenteel momenteelzo,zo,dat dat gemaakt, gemaakt, verzoeken wij ons mede verzoeken wij UU ons mede tete wij geen vrijheid kunnen vinden nadere wij geen vrijheid kunnen vinden nadere delen, wat de kosten daarvan zijn. (...) delen, wat de kosten daarvan zijn. (...) stappen bijbij dede gemeenteraad te te doen." stappen gemeenteraad doen."

Blijkt U later, dat ook van dat bedrag nog Blijkt U later, dat ook van dat bedrag nog 2-1991 3030

eenoverschot overschotis, is,dan danzal zaldat datzonder zonderonze onze een toestemming niet mogen worden besteed toestemming niet mogen worden besteed voor het het maken maken van van werktekeningen werktekeningen voor voor voor het representatieve gedeelte."

3° ) het representatieve gedeelte." 30)

hebben hebbengebouwd gebouwdc.q. c.q.plannen plannenhebben hebbenvoor voor een eendergelijke dergelijkebouw: bouw:

"Aangezien "Aangezien ook ook hier hier de debouw bouwvan vaneen een nieuw nieuw raadhuis raadhuis wordt wordt voorbereid, voorbereid, zullen zullen wij wij teneinde teneinde ons ons te te kunnen kunnen oriënteren oriënteren t.a.v. t.a.v. de financiële normen welke in het algeReeds op 13-11-1952 geven B. en W. de de financiële normen welke in het algeReeds op 13-11-1952 geven B. en W. de meen opdracht ook ook werktekeningen werktekeningen voor voor het het meen door door de de toezichthoudende toezichthoudende organen organen opdracht gesteld worden, gaarne vernemen: representatieve gedeelte van het gemeengesteld worden, gaarne vernemen: representatieve gedeelte van het gemeentehuis uit uit te te werken. werken. hoeveel de de kubieke kubieke meterprijs meterprijs bedraagt bedraagt a. hoeveel a. tehuis van het door u gebouwde c.q. te bouwen "Thans bereikt ons vanwege de Provinciale van het door u gebouwde c.q. te bouwen "Thans bereikt ons vanwege de Provinciale raadhuis; Commissie Werkgelegenheid (P.C.W) de raadhuis; Commissie Werkgelegenheid (P.C.W) de mededeling, dat het Coordinatie Coiirdinatie College College b. hoeveel hoeveel de de vierkante vierkante meterprijs meterprijs bedraagt bedraagt b. van de voor deze bouw Openbare Werken (C.O.W.) overweegt ten bouw benodigde benodigde behoeve van de versnelde uitvoering van de grond."

Deze brief gaat naar 27(!) gemeenten. bouw van het GEHELE gemeentehuis een bouw van het Bij de antwoorden op deze brief trof ik budgettaire bijdrage aan de gemeente te grondprijzen aan die uiteenliepen van verlenen." 31) 31) verlenen."

Op 24-11-1952 besluit de Raad in principe f 2,— tot f 10,—. De kubieke meterprijzen waren ook zeer uiteenlopend: van f 42,— tot nieuw gemeentehuis gemeentehuis tot de de bouw bouw van van een een nieuw IN ZIJN GEHEEL, op voorwaarde dat de tot ƒf 68,—.

De ontvangen informatie zal ongetwijfeld financiële bijdrage aan de gemeente op bevredigende bevredigende wijze wijze zal zal worden worden geregeld.32) geregeld.") hebben meegeholpen een inzicht in de te verwachten kosten te krijgen.

Informatie Informatie De gemeente Beilen ging tijdens de voorOp 7 december 1953 is de exacte begroting bereiding van de bouw niet over één nacht voor het raadhuis gereed. Het bedrag bereiding wordt ff 398.190,— ijs.

In een brief van 3 november 1953 wordt 398.190,— zonder zonder enige bezuiniijs. In een brief van 3 november 1953 ging, behalve imitatie-natuursteen invragen B. en W. van Beilen aan gemeenging, behalve imitatie-natuursteen invragen B. en W. van Beilen aan gemeenplaats van natuursteen. ten die na 1945 een nieuw raadhuis plaats van natuursteen. ten die na 1945 een nieuw raadhuis

Situatieschets Situatieschets van van het het nieuw nieuw te te bouwen bouwen gegemeentehuis, december 1954. meentehuis, december 1954.

Rijksgoedkeuring Rijksgoedkeuring Op 20 20 oktober oktober 1954 1954 schrijft schrijft burgemeester burgemeester Op Rëmelingh aan aan het het architectenbureau architectenbureau Van Van Rëmelingh der Linden, Linden, dat dat de de Hoofdingenieur-DirecHoofdingenieur-Direcder teur van van de de Wederopbouw Wederopbouw en en de de VolksVolksteur huisvesting in in de de provincie provincie Drenthe Drenthe van van huisvesting de Directeur-Generaal Directeur-Generaal bericht bericht heeft heeft de ontvangendat datde degevraagde gevraagde rijksgoedkeurijksgoedkeuontvangen ringvoor voorhet hetbouwen bouwenvan vaneen eenraadhuis raadhuis ring metconciergewoning conciergewoningte teBeilen Beilenkan kanworwormet denverleend. verleend.In Indeze dezebrief briefverzoekt verzoektde de den burgemeesterzo zospoedig spoedigmogelijk mogelijktot tot burgemeester aanbestedingover overte tegaan. gaan. aanbesteding Perkerende kerendepost post(21-10-1954) (21-10-1954)antwoordt antwoordt Per hetarchitectenbureau: architectenbureau: het

"EdelachtbareHeren, Heren, "Edelachtbare Het verheugt mij, naprecies precies15 15jaar jaaraan aan Het verheugt mij, na de plannen tot verwerkelijking van Uw de plannen tot verwerkelijking van Uw raadhuistetehebben hebbengewerkt, gewerkt,de deopdracht opdrachttete raadhuis krijgen tot aanbesteding.

Van 2 November krijgen tot aanbesteding. Van 2 November

2-1991

31 31

zalikikdeze dezezaak zaakter terhand handnemen, nemen,daar daar afafzal ik tot die datum totaal met werkzaamik tot die datum totaal met werkzaamhedenben benvolgeboekt." volgeboekt." heden

In Inde deraadsvergadering raadsvergaderingvan van27 27januari januari h.

1955 1955deelt deeltde devoorzitter voorzitter de de gunning mee. Ir

Uiteraard Uiteraardisiser ereen een uitgebreide uitgebreidecorrescorrespondentie pondentieover over allerlei allerleitechnische technische zaken zakenbetreffende betreffende de debouw bouwvan van het het gegeEenendertig aannemers aannemers komen komen met met een een Eenendertig meentehuis meentehuis in in het het bedrag waarvoor waarvoor zij zij willen willen bouwen. bouwen. bedrag gemeentearchief gemeentearchief te te Op 20 januari 1955 gaat een aangetekenOp 20 januari 1955 gaat een aangetekenvinden. vinden. Uit Uit een een de brief brief naar naar de de heer heer W. W. Eleveld, Eleveld, Paltz Paltz 22 de brief brief van van 5-2-1955 5-2-1955 te Beilen, waarin hem wordt medegedeeld, te Beilen, waarin hem wordt medegedeeld, komen komen problemen problemen dat "op grond van Uw inschrijving d.d. 4 dat "op grond van Uw inschrijving d.d. 4 over de stalen over Januari 1955 aan aan U U is is gegund gegund het het bouwen bouwen ramen Januari 1955 aande deorde. orde. Aannemer ramen aan Aannemer W. W. van een een raadhuis raadhuis met met conciergewoning conciergewoning op op van Ook wordt er beEleveld.

Eleveld. een terrein terrein gelegen gelegen te te Beilen, Beilen, kadastraal kadastraal een keken of er Groninbekend... enz." bekend... enz." "deze ger steen gebruikt zal worden, maar "deze steen is echter dunner, zodat men meer Op Op de de voorgrond voorgrond het het land land van van Arend Arend gestenen nodig heeft dan oorspronkelijk geStevens waarop het gemeentehuis Stevens waarop het gemeentehuis gebouwd gebouwd dacht. Ik moet nu aan de hand van de de werd. werd. Arend Arend Stevens Stevens woonde woonde aan aan de de prijzen uitzoeken uitzoeken of of wij wij inderdaad inderdaad daartoe daartoe prijzen Hekstraat ter hoogte van het pand Hekstraat ter hoogte van het pand van van overgaan", overgaan", schrijft schrijft Van Van der der Linden.

Linden.

Arend Arend de de Jonge, Jonge, nu nu Hekstraat Hekstraat 29.

29. Stevens' Stevens' (8-3-1955) (8-3-1955) land liep van achter zijn boerderij land liep van achter zijn boerderij in in de de richting richting van van de de Esweg.

Esweg. (Foto: (Foto: B. B. Sanders Sanders // Voor Voor grote grote moeilijkheden moeilijkheden zorgt zorgtde dekoperen koperen archief Hist.

Ver.) archief Hist. Ver.) dakbedekking, waarvan de prijs niet exact dakbedekking, waarvan de prijs niet exact tezeggen zeggenis, is,daar daarde dedagprijs dagprijsgeldt geldten en te deze deze"stijgt "stijgten enzakt zaktnaar naarwillekeur. willekeur.VoorVoordathet hetbestek bestekin inzee zeeging gingwas wasde dekoperprijs koperprijs dat Novemberf f3,58 3,58per perkg. kg.(...) (...)De DedagdagininNovember prijsisisop ophet hetogenblik ogenblik±±« f f4,58 4,58per perkg." kg."In In prijs dezebrief briefwordt wordtvoor voorhet hetdak dakeen eengewicht gewicht deze aankoper kopervan van4.080 4.080kg kggenoemd. genoemd.Er Er aan komen bedragen op tafel die hoger zijn komen bedragen op tafel die hoger zijn dan de aangenomen stelpost.

Uiteindelijk dan de aangenomen stelpost. Uiteindelijk wordthet hetmaken makenvan vande dekoperen koperendakbedakbewordt dekking gegund aan de laagste inschrijver dekking gegund aan de laagste inschrijver vooreen eenbedrag bedragvan vanf f26.115,—.

26.115,—. voor Aanbesteding Aanbesteding Indecember december1954 1954wordt wordtde deadvertentie advertentie In voor de aanbesteding in diverse dag-en en voor de aanbesteding in diverse dagweekbladen geplaatst. weekbladen geplaatst.

Tenslottenog nogeen eenprobleem probleemwaar waarmen meninin Tenslotte de beginfase van de bouw mee te maken de beginfase van de bouw mee te maken kreeg.De Degemeente gemeentekreeg kreegdederijkspremie rijkspremie kreeg. voordedeaan aanhet hetraadhuis raadhuistetebouwen bouwen voor woningniet nietuitgekeerd, uitgekeerd,omdat omdat maten woning dede maten vanhet hethuis huisniet nietcorrect correctwaren. waren. van Van der Linden verandert tekening; Van der Linden verandert dede tekening; dede woning wordt 75 cm langar, zodat de woning wordt 75 cm lang3r, zodat de rijkspremievan vanruim ruimf f3.000,— 3.000,—binnenbinnenrijkspremie gehaald kan worden.33) gehaald kan worden.33) 2-1991 3232

GEMEENTE GEMEENTEBEILEN BEILEN

WIJHEBBEN HEBBENDE DEEER EERUUUIT UITTE TENODIGEN NODIGENVOOR VOORHET HETBIJWONEN BIJWONENVAN VANDE DE WIJ EERSTE EERSTESTEENLEGGING STEENLEGGINGVAN VANHET HETGEMEENTEHUIS, GEMEENTEHUIS,WELKE WELKEPLECHTIGHEID PLECHTIGHEID

OPDONDERDAG DONDERDAG21 21JULI JULI1955, 1955,DES DESNAMIDDAGS NAMIDDAGSOM OM33UUR, UUR,VERRICHT VERRICHT OP ZAL ZAL WORDEN WORDEN DOOR DOOR DE DEHEER HEERCOMMISSARIS COMMISSARISDER DERKONINGIN KONINGIN IN IN DE DE PROPROVINCIE DRENTHE. DRENTHE. VINCIE WIJ WU MOGEN MOGENUUVERZOEKEN VERZOEKENOM OMTE TEHALF HALFDRIE DRIEUUR UURIN INHOTEL HOTELPRAKKEN PRAKKEN

Op 21 21 juli juli 1955 1955 is is Op het eindelijk zover, het eindelijk zover, de eerste eerste steen steen kan kan de gelegd worden. gelegd worden.

(BENEDENZAAL) AANWEZIG AANWEZIG TE TE ZIJN. ZUN. (BENEDENZAAL) BURGEMEESTER BURGEMEESTEREN ENWETHOUDERS WETHOUDERSVAN VANBEILEN, BEILEN, ReWELINGH, RCWELINGH, BURGEMEESTER BURGEMEESTER..

U. DE JONG, JONG, SECRETARIS SECRETARIS..

BEILEN, 99 JULI JULI 1955 1955..

BEILEN,

EERSTE STEEN, OP OP 21 21 JULI JULI 1955 1955 GELEGD GELEGD EERSTE STEEN, DOOR DE COMMISSARIS COMMISSARIS DER DER KONINGIN KONINGIN DOOR DE IN DRENTHE, MR.D.CRAMER MR.3.CRAMER IN DE DE PROVINCIE PROVINCIE DRENTHE,

S.G.RtM ELIN IN GH GH SGRÓMEL BLI RG E EM BURG M EESTER EESTER U. IJ_DE DEJONG JONG SECRETARIS SEcRETAR ■ s J3.1-1 1-1.DLIKEMA DIJ KEmA35.00STING 35.00STING WETHOUDERS WETHOUDERS W. W. DUNN DuNN ING ING A.K.MULDER A.K.MULDER L.NIJBOER J. L.N IJSDEK J. GEERTS GEERTS LGILS R.SANTINGE R. SANTINGE L. G I LS TA LLENS E N5 R.VAN RYANHALEN HALEN H-.TA M. HARI-MAN 14 TJA RK S m,HANT-mAN H.TJARKS IJLSTRA: DR. R. ZZIJLSTRA B. DR.R. B.KOSTER KOSTER G G.MENSINK MENSINK

LEDEN LEDENVAN VANDE DEGEMEENTERAAD GEMEENTERAAP

ARCHITECrf

ARCHITECT:

De bouwkeet. bouwkeet.

De Opde deachtergrond achtergrondde deEsweg.

Esweg.

Op (Foto:B.B.Sanders Sanders archief / archiefHist.

Hist.Ver.) Ver.) (Foto:

LINDEN. J.D.J. J. VAN VANDER DER LINDEN

Het Hetontwerp ontwerpvoor voorde de herdenkingssteen. herdenkingssteen.

Schetsvan vande de Schets raadzaal. raadzaal.

2-1991

33 33

01111111111 ,„

Dwarsdoorsneden hoofdgebouw

15

11__LL111 1 Burgemeester 2 Vergaderkamer B. & W. 3 Wachtkamer 4 Entree 5 Bode 6 Hal—Wachtruimte 7 Hal—Wachtruimte 8 Ontvanger 9 Secretaris 10 Traphal 11 Toiletten heren 12 13 Kluistontvanger 14 Sorteerruimte 15 Telefoniste 16 Typekamer 17 Secretarie 1 18 Archivaris 19 Spreekkamer 20 Spreekkamer 21 Secretarie 2 22 Sioreekamer 22a Wachtruimte 23 Sociale Zaken 1 24 Garderobe 25 Entree personeel 26 Toilet dames 27 Toilet heren

Verdieping

28 Gang—Wachtruimte 29 Entree sociale zaken 30 Maatschappelijk werkster 31 Maatschappelijk werkster 32 Slaapkamer, Slaapkamer' 34 Slaapkamer 35 Gang 36 W.C. 37 Wasruimte 38 Hal 39 Woonkamer 40 Keuken 41 Bijkeuken 42 Fietsen 43 Trouwkamer 44 Commissiekamer 45 Garderobe 46 Koffiekeuken 47 Toilet dames 48 Toilet heren 49 Hal 50 Raadzaal 51 Publieke tribune 52 Pers 53 Vide entree 54 Trappenhuis

Doorsnede secretarie

Begane grond Schaar 1 -300

2-1991 34

Foto Fotoboven: boven:Mr. Mr.J.J.Cramer, Cramer,Commissaris Commissaris van de koningin, legt van de koningin, legtde de'eerste' 'eerste'steen steen onder onderhet hettoeziend toeziendoog oogvan vanburgemeester burgemeester limelingh enen architect Rtimelingh architectVan Vander derLinden.

Linden.

Op de achtergrond staan: de wethouders Op de achtergrond staan: de wethouders J.J.H. H.Dijkema Dijkemaen enJans JansOosting.

Oosting.

Rechtsonder: gemeentesecretaris Rechtsonder: gemeentesecretaris U. U.dedeJong.

Jong.(Foto: (Foto:Archief ArchiefHist.

Hist.Ver.) Ver.)

Fotomidden: midden:De DeCommissaris Commissarisen ende de Foto burgemeester na de eerste steenlegging op burgemeester na de eerste steenlegging op weg naar "Prakken". weg naar "Prakken".

(Foto:Archief ArchiefHist.

Hist.Ver.) Ver.) (Foto: Fotobeneden: beneden:InInde dezaal zaalvan van"Prakken"; "Prakken"; Foto vinr.

Jans Oosting, Mr. J. Cramer en vinr. Jans Oosting, Mr. J. Cramer en burgemeester Rtimelingh. burgemeester Riimelingh.

(Foto:Archief ArchiefHist.

Hist.Ver.) Ver.) (Foto:

2-1991

35 35

Burgemeester Burgemeester en en Wethouders Wethouders der der gemeente gemeente Beilen Beilen hebben hebben de de eer eer U U uit uit te te nodigen nodigen aanwezig aanwezig te te willen willen zijn zijn bij bij de de officiële officiële ingebruikstelling ingebruikstelling van van het het nieuwe nieuwe raadhuis, raadhuis, welke welke zal zal geschieden geschieden door door de de Weledelgeboren Weledelgeboren Heer, Heer, de de Heer Heer J. J. C. C. Wilmans, Wilmans, lid lid van van het het College College van van Gedeputeerde Gedeputeerde

Staten van van Drenthe, Drenthe, op op dinsdag dinsdag 77 augustus augustus 1956.

1956.

Staten

een jaar jaar na na Ruim een steenlegde eerste steenlegging is het nieuwe gemeentehuis van Beilen klaar.

De De samenkomst samenkomst zal zal plaats plaats vinden vinden in in het het Hotel Hotel Prakken Prakken te te Beilen Beilen om om 22 uur. uur.

Beilen, 25 25 juli juli 1956.

1956.

Beilen,

De bijgaande kaart ontvangen wij gaarne vóór 1 augustus ingevuld van U terug.

Over de aankleding van het nieuwe gemeentehuis is in het gemeentearchief veel terug te vinden.

Zo werd de stoffering in samenwerking met mevrouw C. Nicolaï-Chaillet te Emmen uitgevoerd, waarbij de architect Van der Linden steeds de supervisie behield:

"Naast allerlei andere punten staan o.a. mijnerzijds op het programma de gordijnen, nen, de de vloerbedekking vloerbedekking en en het het leer leer van van de de stoelen stoelen in in de de trouwzaal, trouwzaal, voorts voorts de de gordijgordij77 augustus augustus 1956: 1956: Het Het nieuwe nieuwe gemeentehuis gemeentehuis van van Beilen.

Beilen.

nen voor de secretariskamer, de kamer van de ontvanger en de bode. Eveneens wilde ik een monster vloerbedekking meebrengen voor de kamer van de burgemeester." 34)) De meubilering werd in samenwerking met mej. B. Rodbard, binnenhuisarchitecte te Amsterdam uitgevoerd. Van der Linden houdt echter alles goed in de gaten. Over Over de burgemeestersstoel schrijft gaten.

"Hierbij stuur stuur ik ik U U de de hij aan B. en W.: "Hierbij veranderde stoeltekening stoeltekening voor voor de de burgeburgeveranderde meesterskamer en en de de kamer kamer van van B. B. en en W. W. meesterskamer Met rood rood aangegeven aangegeven,de de veranderingen. veranderingen. De De Met stoel is is luier luier gemaakt, gemaakt, doordat doordat de de achterachterstoel

2-1991 37 37

Burgemeester Burgemeesteren enWethouders Wethoudersder dergemeente gemeenteBeilen Beilenhebben hebbende deeer eerUUuit uit te tenodigen nodigenaanwezig aanwezigte tewillen willenzijn zijnbij bijde deofficiële officiëleingebruikstelling ingebruikstellingvan van het hetnieuwe nieuweraadhuis, raadhuis,welke welkezal zalgeschieden geschiedendoor doorde deWeledelgeboren Weledelgeboren Heer, Heer, de de Heer Heer J.J. C. C. Wilmans, Wilmans, lid lid van van het het College College van van Gedeputeerde Gedeputeerde Staten Staten van van Drenthe, Drenthe, op op dinsdag dinsdag 77 augustus augustus 1956.

1956.

Ruim een een jaar jaar na na Ruim de eerste eerste steenlegsteenlegde ging is is het het nieuwe nieuwe ging gemeentehuis van van gemeentehuis Beilen klaar. klaar.

Beilen

De De samenkomst samenkomst zal zal plaats plaats vinden vinden in in het het Hotel Hotel Prakken Prakken te te Beilen Beilen om om 22 uur. uur.

Beilen, 25 25 juli juli 1956.

1956.

Beilen,

De De bijgaande bijgaande kaart kaart ontvangen ontvangen wij wij gaarne gaarne vóór vóér 1 augustus ingevuld van U terug.

nen voor de secretariskamer, de kamer van de ontvanger en de bode. Eveneens wilde ik een monster vloerbedekking meebrengen 34)) voor de kamer van de burgemeester." 34 De meubilering werd in samenwerking De meubilering werd in samenwerking met mej. mej. B. B. Rodbard, Rodbard, binnenhuisarchitecbinnenhuisarchitecmet te te Amsterdam uitgevoerd.

Van der der te te Amsterdam uitgevoerd. Van Linden houdt echter alles goed in de Linden houdt echter alles goed in de "Naast "Naast allerlei allerlei andere andere punten punten staan staan o.a. o.a. gaten. Over Over de de burgemeestersstoel burgemeestersstoel schrijft schrijft gaten. mijnerzijds mijnerzijds op op het het programma programma de de gordijgordij"Hierbij stuur ik U de hij aan B. en W.: nen, hij aan B. en W.: "Hierbij stuur ik U de nen, de de vloerbedekking vloerbedekking en en het het leer leer van van de de veranderde stoeltekening voor de burgestoelen veranderde stoeltekening voor de burgestoelen in in de de trouwzaal, trouwzaal, voorts voorts de de gordijgordijmeesterskamer en en de de kamer kamer van van B. B. en en W. W. meesterskamer Met rood aangegeven de veranderingen.

De 77 augustus augustus 1956: 1956: Het Het nieuwe nieuwe gemeentehuis gemeentehuis Met rood aangegeven de veranderingen. De stoel is luier gemaakt, doordat de achtervan stoel is luier gemaakt, doordat de achtervan Beilen.

Beilen.

Over de aankleding van het nieuwe gemeentehuis is in het gemeentearchief veel terug terug te te vinden. vinden.

Zo werd de stoffering in samenwerking met mevrouw C. Nicolaï-Chaillet te Emmen men uitgevoerd, uitgevoerd, waarbij waarbij de de architect architect Van Van der der Linden Linden steeds steeds de de supervisie supervisie behield: behield:

2-1991 37 37

Bijdedeopening openingvan vanhet hetnieuwe nieuweGemeentehuis Gemeentehuis Bij Beden teteBeilen opDinsdag Dinsdag77Augustus AugustusAnno AnnoDomini DominiMCMLVI MCMLVI op

O O Aan de Bouwmeester J.J. derLinden Linden Aan de Bouwmeester I vannder

Waar eens de groenende Es oud Beilen mild omzoomde, Waar eens de groenende Es oud Bellen mild omzoomde, schoot woningbouw te schraler tijd omhoog schoot woningbouw te schraler tijd omhoog als onkruid op verwaarloosde akkers, als onkruid op verwaarloosde akkers, in vale eenvormigheid voortwoek'rend rij na rij. in vale eenvormigheid voortwoek'rend rij na rij.

Genie des Bouwheers schiep weer ruimte en riep 't't Genie des Bouwheers schiep weer ruimte en riep gedroomde Schoonheid tot aanschoub're, waar gedroomde Schoonheid tot aanschoub're, waar thans Beilens Beilens Vroedschapshuis Vroedschapshuis in lijn omhoog omhoog rijst. rijst. thans in eed'le eedle lijn

Zo Zo eindigt eindigt dit dit overzicht overzicht betreffende betreffende de bouw bouw van van het het Beiler gemeentehuis bij de Raad, de instantie die de verantwoordelijkheid draagt voor de gang van zaken in de gemeente.

T. L. Kroes

De Wijsheid, die Lindanus bij de bouw geleidde, De Wijsheid, die Lindanus bij de bouw geleidde, zij ook der vroede Beiler Vaad'ren deel, zij ook der vroede Beiler Vaad'ren deel, als z' in dit schone Huis 't gemenebest bestieren! als z' in dit schone Huis 't gemenebest bestieren!

de de R. R.

Het Het bovenstaande bovenstaande gedicht gedicht werd werd door door G. A. de Ridder gemaakt.

G. A. de Ridder gemaakt.

Dhr. Dhr. De De Ridder Ridder was was o.a. o.a. voorganger voorganger van van afdeling Beilen van de Ned. afdeling Beilen van de Ned. Protestanten Protestanten Bond Bond en en redacteur redacteur van van het het Nieuwsblad Nieuwsblad voor Beilen; hij was een voor Beilen; hij was eenalom alomgerespecteerd gerespecteerd burger burgervan vanBeilen.

Beilen.

leuning leuningiets ietsmeer meernaar naarachteren achterenhelt, helt,(...), (...), de zitting is iets dieper geworden de zitting is iets dieper gewordenen ende de armleuningen armleuningenlanger. langer.Wij Wijmoeten moetenbesprebespreken of er alsnog een proefstoel ken of er alsnog een proefstoelmoet moetworden worden gemaakt." gemaakt."35) 35 ) 77Augustus Augustus1956 1956 Terstond Terstondna nade deofficiële officiëleingebruikstelling ingebruikstelling door dhr.

J. C. Wilmans, door dhr. J. C. Wilmans,lid lidvan vanGedepuGedeputeerde Staten van Drenthe, werd teerde Staten van Drenthe, werd's'smidmiddags dagsom omdrie drieuur uureen eenbuitengewone buitengewone vergadering vergaderingvan vande degemeenteraad gemeenteraadgehougehouden.

Nadat burgemeester den. Nadat burgemeesterRëmelingh Rëmelingheen een toespraak toespraakhad hadgehouden gehoudenkreeg kreeghet hetgegemeenteraadslid meenteraadslidL.L.Nijboer Nijboerhet hetwoord. woord.

Hij sprak namens alle raadsleden Hij sprak namens alle raadsledeno.a.: o.a.: "Wij "Wijals alsRaad Raadstonden stondenbij bijdedeeerste eerste

2-1991

38 38

bezichtiging bezichtigingwel weleen eenbeetje beetjeperplex, perplex,want want zulk een schitterend en doelmatig zulk een schitterend en doelmatiggeheel geheel maakte maakteop opons onseen eengrote groteindruk. indruk.Wij Wijzijn zijn trots op zulk een gemeentehuis. (...) trots op zulk een gemeentehuis. (...)Wij Wij waren warenin inde delaatste laatste twintig twintig jaren jaren gewend gewend te vergaderen in een noodgemeentehuis. te vergaderen in een noodgemeentehuis. (...) (...) Als Als ik ik het het goed goed heb, heb, meen meen ik ik dat dat dertien dertien leden leden van van onze onze Raad Raad nog nog nimmer nimmer een een raadsvergadering raadsvergadering hebben hebben bijgewoond bijgewoond in in een een officieel officieel gemeentehuis." gemeentehuis." 37 37))

1) Gemeente Archief Beilen = GAB 207.354.1 nr. 10 1) Gemeente Archief Bellen = GAB 207.354.1 nr. 10 2) 2) stukken nr. nr. 385 385 GAB uitg. stukken 3) GAB ingek. stukken nr. 284 3) GAB ingek. stukken nr. 284 4) 4) GAB 207.354.1 207.354.1 nr. nr. 10 10 GAB 5) 5) GAB 207.354.1 207.354.1 nr. nr. 10 10 GAB 6) 6) GAB GAB 207.354.1 207.354.1 nr. nr. 10 10 7) 7) GAB GAB 207.354.1 207.354.1 nr. nr. 37 37 GAB 207.354.1 207.354.1 nr. nr. 39 39 GAB 9) GAB 207.354.1 nr. 10 9) GAB 207.354.1 nr. 10 10) Notulen raadsvergadering 2 dec. 1940 10) Notulen raadsvergadering 2 dec. 1940 11) Notulen raadsvergadering 2 11) dec.1940 1940 Notulen raadsvergadering 2 dec.

12) 12) Notulenraadsvergadering raadsvergadering22dec. dec.1940 1940 Notulen 1,1) 13) Dewoning woningaan aande deEsweg Eswegwas wasWytema's Wytema'seigendom. eigendom.In Inde de De raadsvergaderingvan van20 20april april1949 1949werd werdbesloten beslotende de raadsvergadering woningtetekopen kopenen enals alsambtswoning ambtswoningvoor voorde deburgemeesburgemeeswoning tertetebestemmen. bestemmen. ter 14) 14)Brief Briefd.d. d.d.26/1/1938 26/1/1938 15) 15) GAB 2.073.541 nr. 64 GAB 2.073.541 nr. 64 16) 16) GAB 21 maart 1940, kab. 203 GAB 21 maart 1940, kab. 203 17) 17) GAB207.354.1 207.354.1I.S. I.S.1754 1754 GAB 18) IA) GAB 207.354.1 nr. 1323 GAB 207.354.1 nr. 1323 19) 19) GAB 207.354.1 V.S. 1506 GAB 207.354.1 V.S. 1506 20) 20) GAB 207.354.1 I.S. 1796 GAB 207.354.1 I.S. 1796 21) 21) Notulen raadsvergadering 30 mei 1941 Notulen raadsvergadering 30 mei 1941 22) 22) GAB 207.354.1 nr. 2920 GAB 207.354.1 nr. 2920 23)23) GAB207.354.1 207.354.1J.S. J.S.3379 3379 GAB 24) 24)) Gab Brief d.d. 5/8/1941 Gab Brief d.d. 5/8/1941 25)25) Zietijdschrift tijdschriftHistorische HistorischeVereniging VerenigingGemeente GemeenteBeilen Beilen2e2e Zie jrg. jrg.nr. nr.2,2,blz. blz.3838 26)26) Notulenraadsvergadering raadsvergadering2929juli juli1947 1947 Notulen 2127) Notulenraadsvergadering raadsvergadering2525mei mei1949 1949 Notulen 28)28) Notulenraadsvergadering raadsvergadering2929oktober oktober1951 1951 Notulen 29)28) GAB207.354.1 207.354.1nr.nr.2675 2675 GAB 38)37) Briefvan vanVan Vander derLinden Lindend.d. d.d.8/10/1952, 8/10/1952,GAB GAB207.354.1 207.354.1 Brief nr.nr.

1/3383 1/3383 31) GAB Raadsstuk d.d. 18/11/1952 31) GAB Raadsstuk d.d. 18/11/1952 32) 32) GAB207.354.1 207.354.1 4410 GAB nr.nr.

4410 33)33) GAB Brief d.d.

15/3/1955 GAB Brief d.d.

15/3/1955 34)34)GAB GAB Brief d.d.

10/3/1956 Brief d.d.

10/3/1956 3 )35) ' GAB GAB Brief d.d.

7/5/1956 Brief d.d.

7/5/1956 36)35) Maandblad Samson ns.71e 71ejrg. jrg. blz.

251 Maandblad N.N. Samson n.v. blz.

251 37)37) Notulen raadsvergadering 7 augustus 1956 Notulen raadsvergadering 7 augustus 1956

11~

HETNIEUWE NIEUWERAADHUIS RAADHUIS HET DER GEMEENTE GEMEENTEBEILEN BEILENIN IN1956 1956 DER de deburgemeester burgemeestertreft treftmen menmeubelen meubelenvan van bruin bruinmacoré-hout macoré-houtaan. aan.De Degele geletint tintvan van de de muren muren harmonieert harmonieertuitstekend uitstekendmet metde de groene groene kleur kleur der der overgordijnen overgordijnenen ende de bruine bruine parketvloer. parketvloer. De De kamer kamer van van de de secretaris secretaris is is gestoffeerd gestoffeerd met met meubilair meubilair van van lichtgekleurd eikehout.

In deze kamer "Reeds van buiten kan men zien dat de lichtgekleurd eikehout.

In deze kamer "Reeds van buiten kan men zien dat de overheersten overheersten de de lichte lichte tinten, tinten, geel geel van van de de geheel ineenlopende ineenlopende en en onderling onderling verbonverbongeheel marleytile-tegels op de vloer, daarbij den ruimten duidelijk in drie delen gemarleytile-tegels op de vloer, daarbij den ruimten duidelijk in drie delen geaangepast splitst kunnen kunnen worden. worden. aangepast zachtgeel zachtgeel der der wanden wanden en en witwitsplitst geel der overgordijnen.

Beide kamers Het eerste bevat de representatieve verBeide kamers Het eerste bevat de representatieve verhebben behalve de nodige accomodatie als trekken, het het tweede tweede deel deel de de lange lange gang, gang, trekken, waarnaast de werkvertrekken der secretawaarnaast de werkvertrekken der secreta- schrijfbureau, boekenkast, e.d. een gezellige zithoek, geschikt voor rustige besprerie, derde, naar naar links links buibuirie, terwijl terwijl in in het het derde, gende gedeelte, enkele kantoren en de wogende gedeelte, enkele kantoren en de wo- king met bezoekers. ning ning van van de de conciërge conciërge zijn zijn ondergebracht. ondergebracht.

Het naast de burgemeesterskamer geleHet gebouw is opgetrokken Het gebouw is opgetrokken van van handhandvormsteen en voorzien van een rand van gen vertrek is bestemd voor het houden vormsteen en voorzien van een rand van van de vergaderingen van burgemeester sierbeton.

Op het representatieve deel en sierbeton. Op het representatieve deel en en wethouders. en wethouders.

In deze kamer, uitgerust de daarbij aansluitende secretarie rust de daarbij aansluitende secretarie rust met parketvloer en macoré-meubilair, macoré-meubilair, met parketvloer en een koperen dak.

De voorgevel wordt een koperen dak. De voorgevel wordt trekt een schilderij van Hein Hein Kraij Kraij uit uit trekt een schilderij van gesierd door een overdekt bordes met twee gesierd door een overdekt bordes met twee Assen, waarop de N.H. kerk aan de Torenbronzen pilasters.

Daarboven bevindt zich Assen, waarop de N.H. kerk aan de Torenbronzen pilasters. Daarboven bevindt zich laan te Beilen is afgebeeld, de aandacht laan te Beilen is afgebeeld, de aandacht het gemeentewapen uitgevoerd in smeedhet gemeentewapen uitgevoerd in smeedvanwege zijn zijn fraaie fraaie kleuren kleuren die die tegen tegen de de vanwege ijzer. ijzer. lichtgroene wand wand zo zo goed goed uitkomen. uitkomen. Dit Dit lichtgroene schilderijisiseen eengeschenk geschenkvan vande deCooperaCoëperaschilderij Nadat Nadatwij wijhet het bordes bordes hebben hebben betreden betreden tieve Boerenleenbank. tieve Boerenleenbank. geeft de hoofddeur ons toegang tot de hal. geeft de hoofddeur ons toegang tot de hal.

Deze Dezehal halen enalle alleandere andereruimten, ruimten,welke welkein in Wijbevinden bevindenons onsnog nogsteeds steedsin inhet hetreprerepreWij het representatieve deel gelegen zijn, het representatieve deel gelegen zijn, sentatieve gedeelte, als we na de hal te hebben ronde hoeken.

Deze geven een sentatieve gedeelte, als we na de hal te hebben ronde hoeken. Deze geven een zijn gepasseerd wat meer naar links lopen apart cachet aan alle vertrekken, welke zijn gepasseerd wat meer naar links lopen apart cachet aan alle vertrekken, welke ennaast naastde dekamer kamervan vande desecretaris secretarisdie die overigens en overigensininzeer zeerlicht lichttinten tintenen enmet metveel veel van de ontvanger vinden.

Het kantoor van grote ramen zonder uitzondering prettig van de ontvanger vinden.

Het kantoor van grote ramen zonder uitzondering prettig de gemeenteontvanger is iets meer zakeaandoen.

De vloer is belegd met Solnhofer de gemeenteontvanger is iets meer zakeaandoen. De vloer is belegd met Solnhofer lijkingericht ingerichtdan dande detot totdusver dusvergenoemde genoemde tegels lijk tegelsvan vanlichte lichtekleur. kleur.Alle Allemuren murenzijn zijn werkkamers,maar maarmag magererniettemin nietteminzijn. zijn. werkkamers, crèmekleurig. crèmekleurig.

Evenalsoveral overallichte lichtetinten, tinten,lichtgeel lichtgeelvoor voor Evenals dewanden wandenen ende devloerbedekking vloerbedekkingen engrijs grijs de Het Hetspreekt spreektwelhaast welhaastvanzelf, vanzelf,dat datinindit dit voor het stalen meubilair.

Naast de deur, voor het stalen meubilair.

Naast de deur, zeer riant ingerichte raadhuis de burgezeer riant ingerichte raadhuis de burgewelketot tothet hetkantoor kantoortoegang toeganggeeft, geeft,isiseen een meester meesteren ende desecretaris secretarisover overeen eenvoortrefvoortref- welke loket. felijke werkkamer beschikken.

Die van de loket. felijke werkkamer beschikken. Die van de burgemeester burgemeesterisisrechts, rechts,die dievan vande desecretasecretaVervolgenskomen komenwe wedan danbeneden benedeninindede ris links van de hoofdingang gelegen.

Vervolgens ris links van de hoofdingang gelegen. eveneens met gele marleytile-tegels Beide kamers zijn hoekkamers, met grote eveneens met gele marleytile-tegels Beide kamers zijn hoekkamers, met grote belegdegang, gang,welke welkelangs langsdedeloketten lokettender der ramen belegde ramenaan aantwee tweezijden. zijden.InIndedekamer kamervan van 2-1991 39 39

Enigefragmenten fragmentenuit uiteen eenbeschrijving beschrijvingin in Enige het "Maandblad", N. Samson N.V., gewijd het "Maandblad", N. Samson N.V., gewijd aan de de belangen belangen der der gemeente-adminigemeente-adminiaan stratie, nr.7/8, juli/augustus 1957, 71ste 71ste stratie, nr.7/8, juli/augustus 1957, jaargang, blz.

53 en 53. jaargang, blz. 53 en 53.

De secretarie.

De secretarie. secretarie loopt loopt en en die die aan aan de de ene ene zijde zijde secretarie door een reeks van grote ramen een ruim door een reeks van grote ramen een ruim uitzicht op de omgeving van het raadhuis uitzicht op de omgeving van het raadhuis biedt. biedt.

Vanuit Vanuit de de gang gang overzien overzien we we over over de de balie balie heen de gehele secretarie.

Er is geen heen de gehele secretarie. Er is geen andere andere afscheiding afscheiding tussen tussen gang gang en en lokalilokaliteiten dan alleen een lage balie, zodat teiten dan alleen een lage balie, zodat we we kunnen kunnen spreken spreken van van "open" "open" loketten. loketten.

Zeer Zeerbewust bewustligt ligtaan aandeze dezewijze wijzevan van inrichting het denkbeeld ten inrichting het denkbeeld tengrondslag, grondslag, dat dathet hetcontact contactvan vande deambtenaren ambtenarenmet met het publiek zo prettig en het publiek zo prettig engoed goedmoet moetzijn zijn als alsmaar maarmogelijk mogelijkis. is.Twee Tweespreekkamerspreekkamertjes tjesstaan staanter terbeschikking beschikkingals alsererdelicate delicate onderwerpen met bezoekers onderwerpen met bezoekersbehandeld behandeld moeten moetenworden. worden.Deze Dezetwee tweekamertjes, kamertjes, tegenover welke de tegenover welke de afdeling registraafdeling registratuur ook in een tuur ook in een afzonderlijk vertrek afzonderlijk vertrek is ondergebracht, is ondergebracht, vormen de afscheivormen de afscheiding tussen de ding tussen de afdeling algemene afdeling algemene zaken en de afdezaken en de afdeling financiĂŤn ter ling financiĂŤn ter secretarie.(...) secretarie.(...)

Zeer bijzonder is Zeer bijzonder is ook de raadzaal. ook de raadzaal.

Zij is op de bovenZij is op de bovenverdieping van het verdieping van het representatieve representatieve gedeelte gelegen en gedeelte gelegen en 40

2-1991 40

als alsmen mendededeur deuropent, opent,bevindt bevindtmen menzich zich direct op een verhoging, die zowel direct op een verhoging, die zowelaan aandede rechterrechter-als alsaan aandedelinkerzijde linkerzijdetot totpublieke publieke tribune dient.

Boven de in wit en tribune dient. Boven de in wit engoud gouduituitgevoerde gevoerdehoofddeur hoofddeurisishet hetportret portretvan van H.M. H.M.dedeKoningin Koninginneergehangen. neergehangen.Pilaren Pilaren van ahornhout in witte van ahornhout in wittekleuren kleurenschragen schragen de deoverkapping overkappingvan vande detribune tribuneen enininwit wit geschilderd hekwerk met vergulde geschilderd hekwerk met verguldeleuning leuning scheidt scheidtde detribune tribunevan vanhet hetoverig overigdeel deelder der raadzaal, dat via twee afstapjes kan raadzaal, dat via twee afstapjes kan worden wordenbetreden. betreden. Het Het daglicht daglicht heeft heeft toegang door zeven grote toegang door zeven grote ramen, ramen, voor voor de de kunstverlichting dienen twee fraaie kunstverlichting dienen twee fraaie lichtkronen, lichtkronen, elk elk met met acht acht witte witte kelken. kelken. De De zaal is uitgerust met een grote ovale zaal is uitgerust met een grote ovale tafel tafel van van Frans Frans notehout, notehout, waaromheen waaromheen de de met met beigekleurig leer beklede zetels der beigekleurig leer beklede zetels der raadsraadsleden zijn geschaard.

De bovenverdieping bovenverdieping bevat bevat ook ook nog nog een een De afzonderlijk trouwkamer. trouwkamer afzonderlijk Blauw en en wit wit zijn zijn de de kleuren kleuren die die daarin daarin Blauw domineren. Een Een betimmering betimmering in in blauw blauw en en domineren. wit ahornhout, ahornhout, witte wittetafel tafelen enlessenaar, lessenaar, wit blauwtapijt tapijtop opde devloeren vloerenen enblauwe blauwe blauw overgordijnenmet metbladmotieven. bladmotieven. overgordijnen Achterde detafel, tafel,waaraan waaraande deambtenaar ambtenaar Achter vande deburgerlijke burgerlijkestand standmoet moetplaatsneplaatsnevan men,isistegen tegende dezachtgele zachtgelewand wandhet het men, bekende"Waar "Waarwerd werdoprechter oprechtertrouw" trouw"van van bekende Deraadzaal. raadzaal.

De

Vondel Vondelin insierlijke sierlijkeletters lettersgeschilderd geschilderd door doormevr. mevr.S. S.Gruber-Heijneman Gruber-Heijnemanuit uit Haren Haren (Gr.).

(Gr.).

Wij Wij hopen hopen dat dat de de korte korte beschrijving beschrijving van van het het raadhuis raadhuis van van Heilen Beilen voor voor velen velen aanleiding aanleiding zal zal zijn zijn het het eens eens te te gaan gaan bebezichtigen zichtigen als als hun hun weg weg naar naar het het mooie mooie Drenthe Drenthe voert. voert. Het Het is is gebouwd gebouwd door door een een aannemer aannemer uit uit Beilen, Beilen, de de heer heer W. W. Eleveld Eleveld onder onder architectuur architectuur van van de de heer heer J. J. J. J. van van der Linden te Amsterdam. der Linden te Amsterdam.

De trouwzaal. trouwzaal.

De

BURGEMEESTERS VAN BEILEN 1811-1826 1811-1826 Teunis Teunis Hunse Hunse geboren te Beden Bellen geboren te overleden overleden te te Bellen Beilen

05-06-1780 05-06-1780 02-10-1822 02-10-1822

1822-1826 1822-1826 Mr. Mr. Andries Andries Snoek Snoek Nijsingh Nijsingh geboren 05-12-1797 05-12-1797 geboren te te De De Wijk Wijk 27-11-1847 overleden 27-11-1847 overleden te te Assen Assen nadien nadien raadsheer raadsheer Hof Hof van van Drenthe Drenthe 1826-1830 1826-1830 Mr. Mr. Hugo Hugo Christiaan Christiaan Carsten Carsten geboren 27-06-1772 geboren te te Hoogeveen Hoogeveen 27-06-1772 overleden overledente teHoogeveen Hoogeveen 07-04-1832 07-04-1832 notaris notaris te te Hoogeveen Hoogeveen 1810, 1810, lid lid van van de de Staten Staten van van Drenthe Drenthe 1815 1815 1830-1835 1830-1835Mr. Mr.Hendrik HendrikJan JanKymmell Kymmell geboren 10-05-1806 10-05-1806 geborente teRoden Roden overleden 23-03-1851 overledente teHoogeveen Hoogeveen 23-03-1851 1836-1845 tenHave Have 1836-1845T.T.ten geboren geborente teBellen Beilen overleden overledente teBellen Bellen

15-01-1796 15-01-1796 04-08-1845 04-08-1845

1846-1850 1846-1850Mr. Mr.Claas ClaasLamberts LambertsKniphorst Kniphorst geboren 16-07-1821 geborenteteRotterdam Rotterdam 16-07-1821 inin1850 1850benoemd benoemdtot totburgemeester burgemeester van vanGieten Gieten 1850-1852 1850-1852Hendrik HendrikCrull Crull geboren 23-03-1825 23-03-1825 geborenteteMeppel Meppel woonde woondelater laterininZuid-Afrika Zuid-Afrika 1852-1855 1852-1855Mr. Mr.Sjuck SjuckJohannes JohannesOosting Oosting geboren 25-08-1825 25-08-1825 geborenteteAssen Assen 27-06-1900 overleden 27-06-1900 overledenteteEmmen Emmen was wastevens tevensburgemeester burgemeestervan van Westerbork,van Westerbork,van1855-1892 1855-1892notaris notaris teteEmmen Emmen

1855-1861 Mr. Goderd Willem baron de Vos van Steenwijk geboren te Meppel 21-11-1829 overleden te Beilen 28-08-1904 was tevens burgemeester van Westerbork 1861-1866 1861-1866 Cornelius Cornelius Lucas Conradus Willem Willem PickĂŠ PickĂŠ 10-09-1834 geboren geboren te te Koudekerke Koudekerke 10-09-1834 16-07-1885 overleden overleden te te Noordwijk Noordwijk 16-07-1885 in 1866 1866 benoemd benoemd tot tot burgemeester burgemeester in van van Noordwijk Noordwijk 1866-1870 1866-1870Mr. Mr.Isaac [sak Sluis Sluis geboren geborente te Nijensleek, Nijensleek, 30-12-1839 30-12-1839 gemeente gemeente Vledder Vledder 01-03-1894 overleden 01-03-1894 overledente teAssen Assen nadienofficier officiervan vanjustitie justitiete teAssen Assen nadien 11870-1878 870-1878 Mr. Mr. Johannes Johannes Beckeringh Beckeringhvan van Loenen Loeven 14-03-1842 geboren 14-03-1842 geborente teBeilen Bellen overledente teDwingeloo Dwingeloo08-04-1900 08-04-1900 overleden voordien voordienburgemeester burgemeestervan vanWesterWesterbork,nadien nadiennotaris notarisen enadvocaat advocaatte te bork, Dwingeloo Dwingeloo WillemKarel Karelde deVidal Vidalde deSaint Saint 11878-1916 878-1916 Willem Germain Germain 30-11-1849 geboren 30-11-1849 geborenteteRaalte Raalte overledenteteHarderwijk Harderwijk07-12-1924 07-12-1924 overleden

1 916-1918 1916-1918Jhr. Jhr.Mr. Mr.Herman Hermande deJong Jongvan van Beek Beeken enDonk Donk 10-02-1885 geboren 10-02-1885 geborenteteBreda Breda 10-11-1918 10-11-1918 overleden overledenteteBeilen Beilen

1919-1931 J. 1919-1931 J. C. C. Manssen Manssen 02-09-1882 geb. te 02-09-1882 geb. te 's-Gravenpage 's-Gravenpage voordien burgemeester burgemeester van voordien van Sleen, Sleen, nadien van van Lonneker Lonneker tot tot opheffing opheffing nadien der gemeente gemeente in in 1934 1934 der 1931-1936 T. T. Froentjes Froentjes 1931-1936 geboren te te Grootegast Grootegast 01-08-1893 01-08-1893 geboren 16-07-1936 overleden te te Assen Assen 16-07-1936 overleden 1936-1948 Mr. Mr. dr. dr. H. H. J. J. Wytema Wytema 1936-1948 02-04-1906 geboren te te Haarlem Haarlem geboren 02-04-1906 benoemd ingaande ingaande 15-09-1936, 15-09-1936, benoemd ingaande 01-06-1948 01-06-1948 benoemd benoemd tot tot ingaande burgemeester van van Alkmaar Alkmaar burgemeester 1948-1963 Statius Statius Georg Georg ROmelingh ROmelingh 1948-1963 13-04-1899 geboren te te Zweeloo Zweeloo geboren 13-04-1899 24-05-1963 overledente teBellen Bellen overleden 24-05-1963 voordienburgemeester burgemeestervan vanPeize, Peize, voordien benoemdingaande ingaande16 16november november benoemd 1948 1948 1964-1977A. A.A. A.Beckeringh Beckeringhvan vanRhijn Rhijn 1964-1977 26-04-1920 geborente teSneek Sneek geboren 26-04-1920 voordienburgemeester burgemeestervan van voordien Vierpoldersen enZwartewaal Zwartewaalsinds sinds Vierpolders 01-06-1952, 01-06-1952, benoemdm.i.v. m.i.v.16-02-1964 16-02-1964 benoemd deNoord Noord 1977-1983P.P.de 1977-1983 04-05-1918 geborenteteTen TenBoer Boer 04-05-1918 geboren voordienburgemeester burgemeestervan vanSmilde, Smilde, voordien benoemdm.i.v. m.i.v.16-11-1977 16-11-1977 benoemd 1983-hedenH. H.Nauta Nauta 1983-heden geborenteteOppenhuizen Oppenhuizen20-07-1932 20-07-1932 geboren benoemdm.i.v. m.i.v.16-09-1983 16-09-1983 benoemd

H.Vos Vos H.

2-1991 41 41

NAAR EEN EEN NIEUW NIEUW GEMEENTEHUIS GEMEENTEHUIS NAAR Op77augustus augustus1956 1956nam namhet hetgemeentegemeenteOp bestuur van Beilen het pas voltooide bestuur van Beilen het pas voltooide raadhuisplechtig plechtigin ingebruik. gebruik.Bij Bijdeze deze raadhuis gelegenheid worden vele lovende woorden gelegenheid worden vele lovende woorden gesproken over het nieuwe gebouw. gesproken over het nieuwe gebouw.

BurgemeesterS. S.G. G.Riimelingh Rëmelingh constaconstaBurgemeester teert, dat de architect, de heer J. J. van van teert, dat de architect, de heer J. J. der Linden uit Amsterdam, "zich op der Linden uit Amsterdam, "zich op geniale wijze wijze van van zijn zijn taak taak heeft heeft gekwegekwegeniale ten"; het raadslid de heer L. Nijboer ten"; het raadslid de heer L. Nijboer bekent, dat dat de de Raad Raad "bij "bij eerste eerste bezichtibezichtibekent, ging wel een beetje perplex stond" vanging wel een beetje perplex stond" vanwege "het schitterend en doelmatig gewege "het schitterend en doelmatig geheel" en hij hoopt dat de inrichting van de heel" en hij hoopt dat de inrichting van de raadzaal "een gunstige invloed op de beraadzaal "een gunstige invloed op de besprekingen" sprekingen" mag mag hebben. hebben. Helaas Helaas bleef bleef het het publiek op deze regenachtige dag publiek op deze regenachtige dag -- "waar"waarop op het het grauw grauw overheerst," overheerst," aldus aldus het het Nieuwsblad voor Beilen verstoken Nieuwsblad voor Beilen - verstoken van van alle alle mooie mooie woorden woorden vanwege vanwege het het falen falen van van de de geluidsinstallatie. geluidsinstallatie.

bestuur bestuurbesluit besluitzich zichte teoriënteren oriënterenop opeen een grondige grondigerenovatie renovatiedan danwel weluitbreiding uitbreiding van vanhet hetbestaande bestaandegebouw. gebouw. In In het het najaar najaar van van 1984 1984 wordt wordt het het Architektenburo Architektenburo BNA BNA Tangerman Tangerman en en Gerritsma Gerritsma uit uit Assen Assen -- toen toen nog nog werkend werkend onder onder de de naam naam ArchitektenArchitektenbureau bureau BNA BNA Nieman, Nieman, Steeneken, Steeneken, TangerTangerman man B.V. B.V. -- gevraagd gevraagd een een onderzoek onderzoek te te doen doen naar naar de de mogelijkheden. mogelijkheden.

In de periode die daarop volgt, passeren vele varianten de revue. Voor de gemeent Beilen ligt de nadruk op het verbeteren van de accommodatie voor de gemeentelijke diensten. Het is de bedoeling dat ook de Dienst Gemeentewerken, die sedert enige jaren beschikt over een eigen gebouw, in het vernieuwde gemeentehuis ondergebracht. wordt ondergebracht.

Al spoedig spoedig wordt wordt besloten besloten tot tot sloop sloop van van de de Al lage vleugel, vleugel, waarin waarin de de kantoorruimten kantoorruimten lage Ruim Ruim 25 25 jaar jaar later later is is het het algemene algemene oordeel oordeel tot tot dan dan toe toe zijn zijn ondergebracht. ondergebracht. Om Om budbudover het gemeentehuis minder over het gemeentehuis minder lovend. lovend. De De gettaire gettaire redenen redenen worden worden de de bestuurlijke bestuurlijke werkruimtes werkruimtes zijn zijn te te klein, klein, niet niet meer meer doeldoelruimten in in het het representatieve representatieve gedeelte gedeelte ruimten matig en de indruk is, dat nu ook matig en de indruk is, dat nu ook binnen binnen gehandhaafd en vanwege diezelfde finangehandhaafd en vanwege diezelfde finan"het "hetgrauw grauwoverheerst." overheerst."Het Hetgemeentegemeenteciën blijft ook de archiefkelder onder de ciën blijft ook de archiefkelder onder de lagesecretarievleugel secretarievleugelin ingebruik. gebruik. lage De Desecretarie secretarieisisveel veelteteklein. klein.(Foto: (Foto:oktober oktober 1989, Gemeente-archief) 1989, Gemeente-archief) Deontwerp-opgave ontwerp-opgavebehelsde behelsdedus duseen eenuituitDe breiding van het breiding van het hoofdgebouwuit uit hoofdgebouw 1956 met zo'n 1956 met zo'n 2.000m2 m2kantoorkantoor2.000 ruimte, waarbij ruimte, waarbij rekeninggehouden gehouden rekening moest worden met moest worden met een bestaande een bestaande kelder.Een Eenuitbreiuitbreikelder. ding van een dergeding van een dergelijke omvang roept lijke omvang roept allereerst stedeallereerst stedebouwkundigevravrabouwkundige gen op.

Het raadgen op. Het raadhuiswas wasinin1956 1956 huis gebouwd op een gebouwd op een open terrein aan open terrein aan dd rand van het dorp; rand van het dorp; 2-1991 4242

karspetstraat -ja-17,1Wri ls Far

J

De De ligging ligging van van het het verbouwde gemeengemeentehuis, 1990.

• , Al

%

r

De De secretarie-vleugel secretarie-vleugel is is afgebroken. afgebroken.

(Foto: (Foto: Archief Archief Hist.

Hist. Ver.) Ver.)

representatieve ingang echter aan de Raadhuisstraat, het einde van het winkelgebied. Het zwaartepunt van het nieuwe gemeentehuis zou komen te liggen in het nieuwe gedeelte, waar ook alle publieksfuncties zouden worden ondergebracht.

Toen het gemeentebestuur bovendien had besloten ook een nieuwe raadzaal in de uitbreiding op te nemen, waren voldoende argumenten aanwezig om te kiezen voor een oriëntatie oriëntatie naar de westzijde, naar de een open groene groene ruimte. Het nieuwe gedeelte open van het het gemeentehuis gemeentehuis vormt zo een afsluivan ting van van dit dit open open terrein, terrein, dat dat al al aan aan drie drie ting

ditzelfde ditzelfde gebied gebied ligt ligt nu nu centraal centraal in in Beilen Beilen en en is is uitgeuitgegroeid groeid tot tot een een "dienstencentrum" "dienstencentrum" met met banken, banken, een een rijkspolitiebureau, rijkspolitiebureau, een een arbeidsbureau, arbeidsbureau, de debibliotheek bibliotheeken en dergelijke. dergelijke.

Het Hetbestaande bestaande raadhuis raadhuishad hadzijn zijn De Desituatie situatiein inmaart maart 1990.

(Foto: Ge1990. (Foto: Gemeente-archief) meente-archief)

2-1991 43 43

overleg overlegmet metburgeburgemeester H. meester H.Nauta, Nauta, gemeente-secretaris gemeente-secretaris RR.Timmer Timmeren, en,in in een later stadium een later stadium van vanhet hetontwerpontwerpproces, proces,een eenbouwbouwbegeleidingscombegeleidingscommissie, missie, waarin waarin medewerkers medewerkers van van de de diverse diverse afdelinafdelingen gen vertegenwoorvertegenwoordigd digd waren. waren.

Oktober Oktober 1990.

1990. (Foto: (Foto: Gemeente-archief) Gemeente-archief) zijden zijden begrensd begrensd wordt wordt door door bomenrijen. bomenrijen. Zo Zo ontstaat vóór het gebouw een ontstaat vóór het gebouw een "Raadhuis"Raadhuisplein", plein", dat dat past past bij bij de de uitstraling uitstraling dien dien men men van het nieuwe gemeentehuis verwacht. van het nieuwe gemeentehuis verwacht.

De De uiteindelijke uiteindelijke opzet opzet van van de de nieuwe nieuwe huisvesting voor het gemeentebestuur huisvesting voor het gemeentebestuur van van Beilen Beilen is is tot tot stand stand gekomen gekomen in in nauw nauw Deze Dezesteen steenisisin inhet hetnieuwe nieuwegedeelte gedeelteiningemetseld.

(Foto: Archief Hist gemetseld. (Foto: Archief HistVer.) Ver.)

Het Het grootste grootste deel deel van de van de nieuwbouw nieuwbouw is is ingericht ingericht als als kankantoorruimte Op de toorruimte Op de begane grond grond zijn zijn begane vooral de afdelingen gesitueerd, die het meeste door publiek worden bezocht: Algemene Zaken, Burgerzaken, Burgerzaken, BouwBouw- en en Algemene Zaken, Woningtoezicht en Sociale Zaken.

Op de Woningtoezicht en Sociale Zaken. Op de eerst verdieping verdieping bevinden bevinden zich zich de de overige overige eerst ruimten van de afdeling Gemeentewerken ruimten van de afdeling Gemeentewerken en Gemeentelijke Gemeentelijke Ontwikkeling, Ontwikkeling, op op de de en tweede verdieping de ruimten van de tweede verdieping de ruimten van de afdelingenFinanciën Financiënen enWelzijn.

Welzijn. afdelingen

Hetmeest meestmarkante markanteelement elementvan vanhet het Het nieuwe gedeelte is de raadzaal met foyer. nieuwe gedeelte is de raadzaal met foyer.

Het eigen karakter van deze ruimten Het eigen karakter van deze ruimten komtvooral vooraltot totuitdrukking uitdrukkingininde deververkomt draaiing ten opzicht van de kantoorvleudraaiing ten opzicht van de kantoorvleuOP OP77JULI JULI198413ESLOOT 19899BESkOOTDE DERAAD RAAD gel.De Deraadzaal raadzaalricht richtzich zichnaar naaréén éénvan van gel.

TOT GEMEENTEHUIS TOTVERBOUW*:VAN VERBOUW-VANHET HET GEMEENTEHUIS de bomenrijen die het voorplein begrenzen de bomenrijen die het voorplein begrenzen enwaarlangs waarlangsmen menhet hetgemeentehuis gemeentehuisook ook en DRS. H. NAUTA DRS. FL NAUTA „ benadert. benadert.

BURGEMEESTER BURGEMEESTER B.B.DEnEVRIES Deraadzaal raadzaalisiseen eenL-vormige L-vormigeruimte, ruimte, De T.T.HUIBERTS VRIES HIItHERTS WETHOUDERS waarin aan beide uiteinden plaats voor W&HOUDERS waarin aan beide uiteinden plaats isisvoor R. TIMMER publiek. publiek.

R. TlItsiMERm; SECRETARIS SECRETARIS Doormiddel middelvan vanenerzijds enerzijdseen eenglazen glazenpui pui Door R.R.BOUWMAN A.A.OOSTING BOUWJAN OOSTING en anderzijds een mobiele panelenwand en anderzijds een mobiele panelenwand isis IR. H.J. L.L.OTTEN H.BRAND BRAND OTTER E.IR. to~ raadzaalverbonden verbondenmet metdedefoyer foyerenen PEPPING-JIN N.I. PEPPING-JINtES dederaadzaal E.DRFC3,AFIKHOFT. DO G.G. POTS vormt daarmee een ruimtelijk geheel.Het Het vormt daarmee een ruimtelijk geheel.

DREI* -BARKHOFT. POTS M.I. GE TsÉN K.K. SCHEPER ITSFN SCHEPER M.J. centrale gedeelte van de raadzaal is vrij centrale gedeelte van de raadzaal is vrij H. KREEFT H.H. ZANTINGE ZANTINGE 4,11.

KREEFT T. -VAN GOOR introvert; daglicht valt voornamelijk introvert; daglicht valt voornamelijk T.MOES MOES-VAN GOOR LEDEN VAN DEDE RAAD binnen via een hoog geplaatste raamLEDEM VAN RAAD binnen via een hoog geplaatste raamstrook rondom.

De gesloten gevel onder IR.IR. G.G. TANGERMAN IR.IR. R.W. GERRITSMA TANGERMAN R.W. GERRFFSMA strook rondom. De gesloten gevel onder ARCKITEK EEN deze raamstrook is uitgebouwd naar deze raamstrook is uitgebouwd naar ARCHITEK TEN buiten toe, zodat een verdiepte galerij buiten toe, zodat een verdiepte galerij 2-1991 4444

Het centrale gedeelte van de raadzaal.

(Foto: Archief Hist. Ver.) ontstaat, die dient als decor voor de raadsvergaderingen en trouwplechtigheden. De raadstafel is opgesteld in een halve cirkel onder het waaierend patroon van de stalen dakliggers, die elkaar ontmoeten in het scharnierpunt van de L-vorm. Onder dit brandpunt van constructieve lijnen staat een beeltenis van H.M. Koningin Beatrix, vervaardigd door

de beeldhouwer Bert Kiewiet uit Mantinge.

Raadzaal en foyer zijn via een ruime gang verbonden met de overige bestuurlijke vertrekken in het oude gedeelte van het gemeentehuis. De voormalige trouwzaal is ingericht als bestuurskamer voor B. en W., de voormalige raadzaal is verbouwd tot een grote vergaderruimte. Door overeenstemming in kleurstelling en afwerking vormen oud en nieuw ĂŠĂŠn geheel: in plaats van het "grauw" overheerst nu het blauw en zacht oud-rose.

In de architectuur van het geheel is een antwoord gezocht op enerzijds de vormentaal van het raadhuis van Van der Linden, anderzijds op de royale maten van de ruimten waarop het nieuwe gedeelte is De voorgevel van het nieuwe gemeentehuis; april 1991. (Foto: Archief Hist. Ver.)

2-1991 45

georiënteerd.De Deeerste eerstetwee tweebouwlagen bouwlagen georiënteerd. zijn in de gevel samengetrokken totéén één zijn in de gevel samengetrokken tot hoofdvorm, die door zijn verhoudingen hoofdvorm, die door zijn verhoudingen correspondeertmet methet hetbestaande bestaandegedeelgedeelcorrespondeert te.

De derde bouwlaag dient als "kroonte. De derde bouwlaag dient als "kroonlijst",de debeëindiging beëindigingvan vande debouwmassa, bouwmassa, lijst", zoals het bestaande gebouw eindigtmet met zoals het bestaande gebouw eindigt een dak boven een sierbetonnen lijst.

De een dak boven een sierbetonnen lijst. De horizontale lijn van de uitkragende zonnehorizontale lijn van de uitkragende zonneluifelgeeft geeftextra extranadruk nadrukaan aandit ditafsluitenafsluitenluifel de gebaar. de gebaar.

Deuitkragende uitkragenderaadzaal raadzaalvormt vormteen een De zelfstandig, beeldbepalend element in de de zelfstandig, beeldbepalend element in voorgevel, uitgevoerd in grijs en wit voorgevel, uitgevoerd in grijs en wit aluminium. door door de de verdraaiing verdraaiing ten ten aluminium. opzichte van het kantoorgedeelte wordt de de opzichte van het kantoorgedeelte wordt bezoeker op natuurlijke wijze naar de bezoeker op natuurlijke wijze naar de entree van het gebouw geleid. entree van het gebouw geleid.

Vijfendertig Vijfendertig jaar jaar na na de de ingebruikneming ingebruikneming van het oude raadhuis van het oude raadhuis beschikt beschikt Beilen Beilen opnieuw opnieuw over over een een gemeentehuis gemeentehuis dat dat is is aangepast aan de eisen die een modern aangepast aan de eisen die een modern gemeentelijk gemeentelijk bestuursapparaat bestuursapparaat stelt. stelt. Als Als architecten spreken wij de hoop architecten spreken wij de hoop uit, uit, dat dat het hetgebouw gebouwin infunctie functieèn ènuitstraling uitstraling de de komende decennia een passende komende decennia een passendehuisveshuisves-

Deze Dezegevelsteen gevelsteenvan vande deSynagoge Synagogevan van Beilen is tijdens de sloop in 1952 Beilen is tijdens de sloop in 1952 gespaard. gespaard.Hij Hijheeft heefteen eenplaats plaatsininhet het nieuwe nieuwegedeelte gedeeltevan vanhet hetgemeentehuis gemeentehuis gekregen, direct bij de ingang. gekregen, direct bij de ingang.

ting tingzal zalzijn zijnvoor vooreen eenadequaat adequaatgemeentegemeentebestuur in Beilen.

En hopelijk bestuur in Beilen. En hopelijkzal zalhet het ditmaal ditmaalop opdedeopeningsdag openingsdagzonnig zonnigzijn, zijn, een eendag dag"waarop "waarophet hetblauw blauwoverheerst..." overheerst..."

Bij Bijde devoorbereiding voorbereidingen enuitvoering uitvoeringvan vande de bouw waren betrokken: bouw waren betrokken: - ontwerp ontwerpenendirectievoering: directievoering: Architektenburo ArchitektenburoBNA BNATangerman Tangermanen en Gerritsma bv, Assen Gerritsma bv, Assen --adviesbureau adviesbureauinstallaties: installaties: Adviesburo AdviesburoKroon Kroonbv, bv,Zuidlaren Zuidlaren -- adviesbureau konstrukties: adviesbureau konstrukties: Raadgevend Raadgevend Ingenieursbureau Ingenieursbureau Piers Piers B.V. Rijswijk B.V. Rijswijk -- bouwkundige bouwkundige werken: werken: Aannemersbedrijf Aannemersbedrijf Plegt Plegt bv, bv, Langeveen Langeveen - glas- en schilderwerken: Wits Beilen Wits Beilen, Beilen, Schilders, Schilders, Beilen - elektrische installaties: Harwig Elektriciteitswerken Elektriciteitswerken B.V., B.V., Harwig Emmen Emmen werktuigbouwkundige installaties: installaties: werktuigbouwkundige GTI Warmtetechniek Roden B.V., GTI Warmtetechniek Roden B.V., Roden Roden Ir.G. G.Tangerman/Ir. Tangerman/Ir.R.W. R.W.Gerritsma Gerritsma Ir.

hetvolgend volgendnummer nummervan vanhet hetHistoHistoInInhet risch Tijdschrift komen wij terug opdede risch Tijdschrift komen wij terug op Beiler synagoge.

(Foto: Archief Hist.

Ver.) Beiler synagoge. (Foto: Archief Hist. Ver.)

mot n ier nn GEVELSTEEN VAN DE GEVELSTEEN VAN DE VOORMALIGE SYNAGOGE VOORMALIGE SYNAGOGE VAN DE JOODSE GEMEENTE VAN DE, JOODSE GEMEENTE ti HEILEN IN UILEN

1885 rlICS 561:5 Ps 84:2

"HOE LIEFLIJK ZIJN UW "ROE LIEPLUK ZUN UW MIX>NELAATSEN" PS, S4:2 WOONPLAATSEN" PS, S4:2

LAAT ONS ALLEN ININ VREDE ENEN VRTJ1íEID LEVEN. IAAT ONS ALLEN VREDE V JHEID LEVEN.

46

46

2-1991

1

INRICHTING EN AANKLEDING VAN HET GEMEENTEHUIS Deze bijdrage bijdrage beoogt beoogt geen geen volledige volledige bebeDeze schrijving van van de de inrichting inrichting en en aankleding aankleding schrijving het gemeentehuis. gemeentehuis. Inrichting Inrichting en en aanaanvan het kleding lenen lenen zich zich ook ook beter beter voor voor een een aanaankleding meer bedoeld bedoeld schouwing. Het artikeltje is meer daarvan bijbijom op een paar onderdelen daarvan zondere aandacht te vestigen.

Daar is in de eerste plaats het in brons gegoten portret van Hare Majesteit de Koningin in de raadzaal; een geschenk van de provincie Drenthe. Het is gemaakt door Bert Kiewiet, beeldhouwer te Mantinge. Hij is geen onbekende in Beilen, want de 'winkelende dames' op de Markt en ĂŠĂŠn van de beelden op het terrein van Beileroord zijn ook van hem.

Het kabinet in de vergaderzaal. (Foto: Archief Hist. Ver.)

Bert Bert Kiewiet: Kiewiet: portret portret van van Hare Hare Majesteit Majesteit Koningin Koningin Beatrix.

Beatrix. (Foto: (Foto: Archief Archief Hist.

Hist. Ver.) Ver.)

Aan de wand tussen de foyer en de raadzaal raadzaal hangt de de scheepsbel scheepsbel van de de uit uit de de vaart vaart gegede nomen mijnenveger mijnenveger nomen "Hr. Ms. Ms. Beilen".

Beilen".

"Hr. Deze bel bel wordt wordt Deze geluid bij bij de de anangeluid vang van van raadsverraadsvervang gaderingen en en na na gaderingen afloop van van afloop schorsingen van van schorsingen die vergaderingen. vergaderingen. die

Het Het kabinet kabinet in in de de vergaderzaal vergaderzaal (de (de vroegevroegere re raadzaal) raadzaal) is is door door het het bestuur bestuur van van de de Oudheidkamer Oudheidkamer in in bruikleen bruikleen aan aan de de gegemeente meente Beilen Beilen afgestaan. afgestaan. De De porseleinkast porseleinkast in in de de bestuurskamer bestuurskamer (de (de vroegere vroegere trouwtrouwOp de de baldakijn baldakijn zaal) Op zaal)en en de de dekenkist dekenkist in in de de kamer kamer van van de de boven de de vroegere vroegere burgemeester boven burgemeesterzijn zijn eigendom eigendom van van het het ingang van het gegeDrents museum. ingang van het Drents museum. meentehuis aan aan de de Raadhuisstraat Raadhuisstraat stond stond Vele meentehuis Velevan vande deschilderijen schilderijendie diein inhet het gegeeenin inkoper koperuitgevoerd uitgevoerd gemeentewapen. gemeentewapen. meentehuis een meentehuishangen, hangen,zijn zijnvia viakunstuitkunstuitHetwerd werddestijds destijds gemaakt gemaakt door door de de Beiler Beiler leen leenbeschikbaar beschikbaargesteld gestelddoor doorde deCulturele Culturele Het smid H. Vrieling uit de Brinkstraat.

Dat smid H. Vrieling uit de Brinkstraat.

Dat Raad van Drenthe.

Raad van Drenthe.

2-1991 47 47

wapen is nu aangebracht tegen de muur naast de ingang van het gemeentehuis aan het Raadhuisplein. De aanduiding "gemeentehuis" daarnaast is een geschenk van de architect en de aannemers die het gemeentehuis bouwden.

Het gemeentehuis kent geen stoep voor de ingang, maar een verhoogd plein, dat tevens dienst kan doen als een podium voor verschillende activiteiten.

De volgende, in alfabetische volgorde genoemde instellingen en bedrijven hebben het plaatsen van het klokkenspel financieel mogelijk gemaakt: AMRO-bank te Beilen BEFO b.v. foto-afwerkcentrale en fotogroothandel te Beilen BONDSSPAARBANK te Beilen DE BOER winkelbedrijven N.V. te Assen FRIESLAND Frico Domo JAGER afbouw te Hooghalen L 1 B 1& I P, bureau voor landschapsoecologisch onderzoek B.V. te Beilen NEDERLANDSE MIDDENSTANDSBANK n.v te Beilen ONDERNEMERS VERBOND BEILEN (OVB) OOSTLAND WOONLAND te Beilen RABO-bank te Beilen STICHTING BEILEROORD STICHTING HARTJE DRENTHE STICHTING PROMOTIEGROEP BEILEN V.B. ACCOUNTANTS te Assen VERKOOPKANTOOR ZONNA B.V. te Beilen WONINGBOUWVERENIGING "DE MARKE" te Beilen drs. H. Nauta

(Foto: Archief Hist. Ver.) Het klokkenspel op de rand van dat verhoogde plein is gegoten door de Koninklijke Klokkengieterij Petit & Fritsen te Aarle-Rixtel. De achttien speelklokken, op basis van C3, hangen in een driebenige stoel, gemaakt naar een model, dat in het Senri-Center te Osaka in Japan staat.

48

2-1991