Evelyne: “Ik word zo kwaad van dat marktdenken. Zelfs al zou ik mij nu wel zorgen maken over het draagvlak van de kunstkritiek, dan nog vind ik het uiterst nefast dat je het draagvlak zou willen vergroten door aan de kwaliteit te tornen. Ik vind dat echt paniekvoetbal. Als je je schikt naar die angst, dan ben je sowieso fout bezig.”
© Filip Tielens
ik daarmee in een soort van neoliberale gedachte zit.” Evelyne: “Ik ga niemand tegenhouden om filmpjes te maken of om al waterpolo spelend een recensie te zingen in zeven toonaarden. Ieder moet voor zichzelf uitmaken wat de beste vorm is om jouw inhoud te vertellen. Alleen moet ik wel zeggen dat ik je beter vind als schrijver dan als een hometrainende recensent (lacht).” Wouter: “Zelf had ik het gevoel dat ik veel meer kon zeggen over deze voorstelling, over zelfpresentatie en persoonlijke individualiteit, met een YouTube-filmpje dan op papier. MULTIPERSPECTIEF Evelyne: “Waar komt trouwens het idee vandaan dat kunstenaars zitten te wachten op kunstkritiek met meerdere perspectieven? Ik denk dat kunstenaars gewoon zitten te wachten op degelijke, serieuze, gedegen teksten over hun werk. Ik vind zeker ook dat gesprekken met meerdere mensen over bijvoorbeeld een voorstelling interessant zijn: niet alleen met experts, maar ook met niet-experts. Het is alleen de vraag of die gesprekken interessant genoeg zijn om ze een platform te geven. Mijn antwoord is daar heel duidelijk neen op.” Wouter: “Maar hoe weet je dat? Dat is net wat ik en De Zendelingen heel graag willen onderzoeken. Als zo’n gesprek verrijkend is voor jou, dan zou het toch ook voor heel veel andere mensen verrijkend kunnen zijn?” Evelyne: “Dat gebeurt heel occasioneel, bijvoorbeeld bij een briefwisseling die gepubliceerd wordt in de krant. Maar wat
De Zendelingen willen doen, mondt volgens mij uit in een soort van hanengevecht, vergelijkbaar met die ergerlijke foto’s van recensenten bij de krantenartikels. Ik wil niet weten hoe de kop van een journalist eruit ziet, ik wil gewoon interessant vinden wat er geschreven wordt. Die gezichten worden er enkel bijgezet om het beter te verkopen.” Wouter: “De meest interessante momenten in mijn job zijn ontstaan uit conflicten met makers. Ik geloof heel erg in een multiperspectief, waardoor de expertise van een persoon voor een deel gerelativeerd wordt door er een andere expert naast te zetten. Dat er dan zichtbare koppen bijstaan, vind ik niet zo’n probleem. Als je zegt dat dit een vorm van commercialisering is, kan ik net zo goed zeggen dat het een soort van communisme is: de gemeenschap wordt terug eigenaar van de distributiemiddelen om televisie of radio te maken. Dat klinkt even vaag.” HET DRAAGVLAK Evelyne: “Ik ben ervan overtuigd dat er nog altijd heel lange teksten gelezen zullen worden, maar misschien door minder mensen. Maar dat vind ik echt geen probleem. Ik heb een probleem met die idee van groei. Waarom moet er steeds een groot publiek zijn? Dat is toch puur het neoliberaal aspect waar we in de kunsten zo tegen zijn, dat we nu in de kunstkritiek zouden introduceren.” Wouter: “Dan denk ik dat je aan de fundamentele essentie van een criticus verzaakt. Want voor wie bemiddel je dan als er slechts een klein publiek is? Wat jij de nadruk op kwantiteit noemt, noem ik democratie.”
Wouter: “Ik voel mij absoluut geen paniekerig persoon, maar eerder iemand die probeert constructief te onderzoeken wat we als criticus doen, in welke wereld dit gebeurt en hoe die twee zaken mogelijk uit elkaar drijven. Ik vind dat veel meer een omarmende en positieve beweging. Ik vind het belangrijker om mee te denken over de veranderingen in de wereld dan om tegen te denken. Kwaliteitsverlies is jouw projectie, ons onderzoek beoogt op papier het tegendeel.” Evelyne: “Vind je niet dat wat jij meedenken noemt eigenlijk meedrijven is?” Wouter: “Vanaf het moment dat ik het gevoel heb dat ik mezelf uitverkoop en dat ik alleen nog kan doen wat het publiek wil zonder dat ik dat zelf wil, dan hoop ik dat ik stop. Dat is heel duidelijk. En ik denk dat dat voor De Zendelingen ook geldt. Maar als je niet voor een breder publiek wil werken, kan je even goed dagboeken schrijven voor jezelf. Als we met Rekto:verso nu geen groter publiek zouden bereiken dan na één jaar, zouden we er beter mee stoppen.” Evelyne: “Maar wanneer is een publiek groot genoeg? Dat ga je nooit weten. Misschien leest er over tachtig jaar niemand meer, of misschien net terug wel. Ik ga er echt vanuit dat iedere tijd zijn eigen dynamiek heeft. Je kunt nu niet introduceren dat niemand meer een boek of een geschreven recensie zal lezen, want dat is gewoon te vroeg. Dat gaat ofwel vanzelf gebeuren, ofwel niet. Anderzijds vind ik dat er bepaalde tendensen in deze tijd zijn waar ik niet achter sta. Moeten we dan zomaar meedrijven? Moeten wij niet bij uitstek tegen de stroom ingaan? Ik wil staan voor het woord en dat met hand en tand verdedigen. Wil jij echter staan voor een alternatieve vorm, dan moet je dat zeker doen.” Bregt Van Wijnendaele Filip Tielens
Op www.zendelingen.be vind je verschillende filmpjes en podcasts terug die De Zendelingen op Het Theaterfestival maakten. Scan deze QR-code en zie Evelyne en Wouter debatteren. 9