SYMBOLEN
DOCENTENHANDLEIDING
SYMBOLEN OPDRACHT DOCENTENHANDLEIDING INHOUD: 1. 2. 3. 4. 5.
INLEIDING KORTE PROJECTINFORMATIE UITLEG OPDRACHT PRAKTISCHE INFORMATIE VRAGEN EN ANTWOORDEN OPDRACHTEN
COLOFON: Deze docentenhandleiding maakt deel uit van de symbolen opdracht. SAMENSTELLING: Maarten Rutten in opdracht van het Markiezenhof Bergen op Zoom, 2011
BLZ. BLZ. BLZ. BLZ. BLZ.
INLEIDING: In deze beknopte docentenhandleiding vindt u informatie over de symbolen opdrachten en praktische informatie over het museumbezoek. Ook de antwoorden op alle vragen zijn bijgesloten. Wij wensen u en uw klas veel plezier met het maken van de opdrachten! “Een symbool is een teken waarbij geen natuurlijke relatie bestaat tussen de representatie van het teken en de betekenis die ermee wordt uitgedrukt. Een symbool is een betekenisdrager; het heeft enerzijds een vorm of representatie, en anderzijds een betekenis. De betekenis van een symbool is conventioneel; zij berust meestal op afspraken die de gebruikers van het symbool of - (zoals bijvoorbeeld in de taal) - de gebruikers van het systeem waar het symbool deel van uitmaakt ooit hebben gemaakt. In ons dagelijks leven komen symbolen op allerlei plaatsen terug. Ze bepalen ons straatbeeld met vlaggen, handelsmerken, logo’s en reclameborden. In het verkeer komen we talloze afbeeldingen tegen die ons vertellen wat we wel of niet mogen doen of die ons waarschuwen voor gevaarlijke situaties. Symbolen worden gebruikt in vrijwel alle wetenschappen zoals de wiskunde, de logica en de natuur- en scheikunde, om te streven naar eenvoud en zoveel mogelijk ondubbelzinnigheid in de uitspraken; er worden, dikwijls na verhitte debatten, nauwkeurige afspraken gemaakt over hun betekenis, zodat later zo precies mogelijk gepraat kan worden over de begrippen die in de betreffende wetenschap worden bestudeerd. De cultuur wordt ook wel gezien als een groot symbolenspel waar religie, kunst, wetenschappelijke en filosofische kennis alsmede economische verschijnselen deel van uitmaken. Maar wellicht vinden we een van de meest complexe en tegelijkertijd meest gebruikte vorm van symbolen terug in de gesproken en geschreven taal. Het woord ‘symbool’ heeft zijn oorsprong in het Griekse zelfstandige naamwoord ‘symbolon’ of ‘sumbolon’, dat teken, kenteken of herkenningsteken betekent, en het werkwoord ‘symbaloo’, dat ontmoeten, bijeenbrengen of vergelijken betekent.” Bron: wikipedia
KORTE PROJECTINFORMATIE: Project: Symbolen Thema: Symbolen in het museum Doelgroep: onderbouw, voortgezet onderwijs Vakgebied: CKV Duur: ĂŠĂŠn blokuur Waar: Markiezenhof, Bergen op Zoom OPDRACHT: De leerlingen gaan met een aantal kaarten met vragen erop, verschillende plekken in het museum bekijken. De vragen gaan over de vele symbolen die te zien zijn in het museum. Net als nu hadden ze in het verleden bepaalde symbolen om dingen uit te beelden zonder het gebruik van tekst of woord. De leerlingen leren, door zelf te ervaren, dat voorwerpen, gebaren, houdingen enz. dus vaak een betekenis hebben. Door de betekenis te achterhalen kom je meer te weten over het werk waar het symbool op afgebeeld is. Door goed te kijken en met behulp van de symbolenlijst kunnen de vragen beantwoord worden. Als afsluitende opdracht ontwerpen de leerlingen, net als de markiezen van Bergen op Zoom dit hebben, een eigen wapen. Hierin verwerken ze minimaal 3 symbolen die te vinden zijn in het Markiezenhof. Daarnaast mogen ze symbolen uit het nu gebruiken. Ze moeten aan de hand van hun wapen iets over zichzelf kunnen vertellen. Het belangrijkste doel van de opdrachten is de leerlingen te leren kijken. Achter veel werken in het museum zit een verhaal. Die zijn echter vaak moeilijk te begrijpen/ vinden zonder een theoretische achtergrond. Doormiddel van symbolen kan hier op een redelijk simpele manier een start mee gemaakt worden. Op de achtkant van een aantal opdrachtkaarten staat een symbolenlijst. Dit is een soort woordenboekje waar de betekenis van een aantal symbolen wordt uitgelegd. Deze kunnen de leerlingen gebruiken om de betekenis van de gevonden symbolen te achterhalen.
PRAKTISCHE INFORMATIE Informatie museum: Het Markiezenhof Steenbergsestraat 8 4611 TE Bergen op Zoom 0031(0)164277077 markiezenhof@bergenopzoom.nl postadres: postbus 35 4600 AA Bergen op Zoom www.markiezenhof.nl Huisregels: - U blijft als docent verantwoordelijk voor het gedrag van de leerlingen. - Het is verboden museale objecten aan te raken - Het is verplicht tassen en jassen af te geven bij de garderobe. - In de museumzalen mag niet gegeten, gedronken of gerookt worden. - Zorg dat er geen overlast bezorgd wordt aan andere bezoekers. Mochten er bij aankomst nog onduidelijkheden zijn, dan kunt u met uw vragen terecht bij de museummedewerker die u ontvangt. Bij voorbaat dank voor uw aandacht en medewerking.
VRAGEN EN ANTWOORDEN OPDRACHTEN ANTWOORDEN INDUSTRIE KAART Kijk naar het vaandel van st jozef. In een van de cirkels zien je een kruis, hart en anker over elkaar liggen. Zoek in de symbolenlijst op waar ze voor staan. Anker: hoop Kruis: geloof Hart: liefde In zijn hand heeft hij een bloem vast, waar staat deze voor? Bloem: lelie Staat voor: zuiverheid Boven één van de cirkels staat het woord arbeidzaamhied. Zoke het symbool wat hier bij staat in je symbolenlijst en schrijf op waar het voor staat. Symbool: bijenkorf Staat voor: ijver en werklust. Antwoord wie van de drie: het linkersymbool is aanwezig in de industrie ruimte. ANTWOORDEN BESTUUR EN RECHTSPRAAK KAART Ga naar de bestuur en rechtspraak gang. Op een van de schilderijen in deze gang zie je een figuur zijn wijsvinger op de lippen houden. Waarom doet hij dat? Hij moet dingen geheim houden. (het is een geheimhouder). Hiernaast zie je vrouwe Justitia. Al vanaf de Romeinen staat zij voor het recht. Naast de blinddoek die staat voor een eerlijke rechtspraak heeft ze nog twee symbolen. Welke, en waar staan ze voor: 1. weegschaal, De afweging of de bewijzen en getuigenissen wel of niet in het voordeel van de verdachte spreken. 2. zwaard, staat voor het vonnis dat wordt uitgesproken. Op een ander schilderij zie je een man aan een tafel zitten. Wat was zijn beroep denk je? postmeester Waaraan kan je dat zien? De brieven die op de tafel liggen. Oplossing wie van de drie: het rechter symbool is aanwezig in de bestuur en rechtspraak gang. OPLOSSINGEN HOFZAAL KAART Ga naar de hofzaal en kijk naar de schouw. Je ziet twee leeuwen een wapen vasthouden. Ga naar de touchscreen die in de zaal staat en klik op “vaste(bouw) elementen” en vervolgens op “de christoffelschouw”. Bekijk het filmpje en beantwoord de volgende vragen: Van wie is het wapen: Jan van Glymes Wat wil hij met dit wapen zeggen: Dat hij een rijk man van stand is. Aan welke elementen kun je zien dat hij een rijk man was: De kroon, het gulden vlies In de hofzaal is dit wapen nog ergens te vinden, waar? Boven de deur naar de trap. Kijk naar het grote wandkleed in de hofzaal. Veel kunstenaars uit die tijd laten zich inspireren door Romeinse ruines. Het colosseum zag men als het indrukwekkendste voorbeeld van de Romeinse bouwkunst. Er staat ook een heel
belangrijk persoon op het wandkleed, de keizer. Welk figuur op het wandkleed is het? Waar kan je dat aan zien? Noem twee dingen. 1. enige op paard, 2. het grootst afgebeeld, 3. heeft een kroon op. ANTWOORDEN STIJLKAMER KAART 2. Ga naar de middelste stijlkamer. Je ziet 4 schilderijen van vrouwen naast elkaar hangen. Waar zouden deze 4 schilderijen voor staan? De vier jaargetijden In welke volgorde hangen de schilderijen? Waar kun je dat aan zien(welke symbolen?) Volgorde: waarom: 1. lente bloemen in haar hand. 2. zomer tarwe in het haar. 3. herfst haas 4. winter warme deken om. Teken de symbolen die jij zou gebruiken bij deze vier: Voorbeeld: 1.vogeltje 2. zon 3. kale boom 4. sneeuwpop Ga naar de stijlkamer met de eettafel. Je ziet aan een van de wanden het portret van Maria HenriĂŤtte de la tour hangen. Haar vader was markies van Bergen op Zoom. Ze komt dus uit een rijke familie. Waar kun je dat aan zien? Noem 2 dingen. 1. Ze draagt dure edelstenen in haar jurk en haar. 2. Ze draagt en koningsmantel. Hoe laten mensen tegenwoordig zien dat ze rijk zijn? Merkkleding, dure sieraden enz. De thuisopdracht: Nu is het jouw beurt. Je gaat zelf een wapen ontwerpen. Net zoals de stad Bergen op Zoom en de Markiezen van het Markiezenhof dit hebben. Door symbolen te verwerken in je wapen laat je zien wie je bent en wat je leuk vind. Verwerk minimaal 3 symbolen die je in het Markiezenhof hebt gezien in je wapen. Daarnaast kan je ook symbolen uit deze tijd gebruiken. Succes! De leraar bepaald zelf hoe deze opdracht beoordeeld wordt. Voorbeelden: - De leerlingen schrijven een kort verslag bij hun ontwerp. Hierin schrijven ze waar elk symbool voor staat en waarom ze daar voor gekozen hebben. - Een andere mogelijkheid is dat de leerlingen een korte presentatie houden waarin ze de iets vertellen over hun ontwerp. Er wordt wat verteld over de gebruikte symbolen en waarom deze bij hun passen.