KRAKÓW
ZNAKI MIEJSKIE − PEWNE
lokalną kontrolę srebra i wprowadza nowy system cechowania, realizowany przez państwowy urząd probierczy (zob. odnośny ustęp na s. 268). System ten przetrwał do czasu odzyskania niepodległości i został zastąpiony przez polskie ustawodawstwo probiercze. Zob. też Kraków w rozdz. III.2 – znaki niepewne i rozdz. III.4 – znaki błędne. Próby srebra używane w Krakowie nie odbiegały jakością od tych, jakie stosowano w innych miastach. Wilkierz miejski z 1475 r. nakazuje, by do wyrobów korpusowych używać stopu 151/3-łutowego, zaś do wyrobów drobnych, jak pasy i klamry – 15-łutowego. Statut cechu złotników kazimierskich, zatwierdzony w 1563 r., przewiduje produkcję wszelkich obiektów ze stopu 15-łutowego. Można założyć, że w cechu krakowskim używano wtedy takiego samego srebra. Rada miejska Krakowa, uchwalając w 1596 r. nowy statut cechu, nakazała używanie srebra 14-łutowego. Dalsze obniżanie próby następowało w XVII i XVIII w., jednakże potwierdzenie tego znajdujemy dopiero w ustawie W. M. Krakowa z 1843 r., która w art. 3 przewiduje przerabianie srebra tylko 12- i 13-łutowego12. Pomimo to używano tam również – przynajmniej początkowo – prób niższych (zob. znak nr 5). Na wyrobach krakowskich wykonanych po 1866 r. znajdujemy austriackie cechy z próbą „3”, która oznacza 800 promili czystego srebra w stopie (nieco poniżej dawnej próby „13”) oraz próbę „4” – odpowiadającą 750 promilom (dawna próba „12”). Bibl.: K. K n i e s , Die Punzirungin Österreich, Wien 1896, tabl. III i VII; L e p s z y , s. 98, przytacza m.in. fragmenty wilkierzy miejskich z 1475 i 1489 r. oraz przywileju złotników kazimierskich z 1563 r., a także pełen tekst ustawy z 1843 r.; K. C z y ż e w s k i , D. N o w a c k i , M. P i w о с k a , Tyniec. Sztuka i kultura benedyktynów od wieku XI do XVIII – na marginesie wystawy, „Studia Waweliana”, t. 4, 1995, s. 168.
Znaki miejskie: Nr 1 – 2. ćwierć XVII w. Nr 9 – 1648 r. Nr 2 – z apewne w latach 1815-1823
1
9
2
121