Większość budynków otrzymała plan zbliżony kształtem do litery „L”, część do prostokąta, z wysuniętymi ryzalitowo poszczególnymi partiami odpowiadającymi funkcji pomieszczeń. Wnętrza rozplanowano na ogół w układzie dwutraktowym z korytarzem pośrodku, w części zastosowano układ korytarzowy (Stawki) lub mieszany (Różana, Grott gera). Schemat kompozycyjny układu polegał na dodawaniu kilku zróżnicowanych wielkością i funkcją członów, co znajdowało odbicie w kompozycji bryły budynku (Jagiellońska, Raszyńska, Kolektorska, Spokojna). W ten sposób kształtowane budynki to urozmaicone kompozycje, złożone z kilku różnej wielkości członów lub partii funkcjonalnych wysuniętych lub cofniętych w stosunku do głównej części, we fragmentach zewnętrznych wspartych na słupach, przekryte płaskimi dachami, pozbawione detalu. W kilku przypadkach (Kolektorska, Raszyńska, Słomińskiego, Zuga) elewacje urozmaicone zostały balkonami podkreślającymi funkcję tej części budynku (sala przyrody, rozszerzenie korytarza). W kilku realizacjach ważnym elementem akcentującym elewacje była klatka schodowa, często ukryta we wnętrzu ryzalitu oświetlonego pionową listwą okien, tzw. termometrem (Grottgera, Woronicza, Jagiellońska, Zuga, Spokojna, Kasprzaka). Na każdym budynku szkoły umieszczono herb miasta, Syrenkę warszawską, czasami z towarzyszącym napisem (np. Publiczna Szkoła Powszechna czy Szkoła Miejska). Były to projekty indywidualne, nieznanych autorów, wykonane w postaci sgraffita lub płaskiego reliefu wykonanego w tynku; do dzisiaj zachowały się jedynie na 6 szkołach: przy ulicach Zuga, Stojanowskiej, Ożarowskiej, Różanej, Słomińskiego, Raszyńskiej. W I i II serii realizacyjnej budowy szkół projekty oraz kierownictwo robót powierzane były architektom wolno praktykującym. Koordynacja i nadzór należały do Działu Architektury Wydziału Technicznego, którego kierownikiem był architekt Stefan Ambrożewicz. Projekty szkół uzgadniała komisja składająca się z przedstawicieli Wydziału Oświaty i Kultury, Wydziału Technicznego Zarządu Miejskiego, Kuratorium Szkolnego oraz Inspektoratu Szkolnego m.st. Warszawy. W III serii szkoły projektowane były już przez biuro projektów zorganizowane przy Wydziale Technicznym Zarządu Miejskiego.
Do wykonania obiektów szkolnych zaangażowano nisko oferujące firmy, co odbiło się na jakości ich wykonania. W przeciwieństwie do ścisłych norm obowiązujących architekta przy kształtowaniu wnętrz, architektura projektowanych budynków nie podlegała żadnym normom ani wytycznym, wynikała li tylko z funkcji budynku. W tej kwestii zostawiono architektom całkowicie wolną rękę. Przy wszelkich ograniczeniach hamujących wyobraźnię architekta, a takim był obowiązujący minimalny program, a w nim określona kubatura i narzucony typ okien, każdy z powstałych budynków szkolnych był autorskim projektem danego architekta. Twórcami szkół było kilkunastu architektów, w większości wolno praktykujących. Część z nich związana była działalnością projektową z modernistycznymi osiedlami typowego budownictwa mieszkaniowego na Kole, Żoliborzu, Bielanach, Starym Moko-
6 | Szkoła przy
ul. Ożarowskiej 71; powstała poza trzema seriami budowlanymi w latach 1937-1938, proj. arch. Maria Wroczyńska, Mieczysław Łokcikowski
towie, Rakowcu, że wystarczy wymienić Józefa Jankowskiego, Aleksandra Bojemskiego, spółkę autorską Maria Wroczyńska i Mieczysław Łokcikowski, Piotra Kwieka, Jerzego Przymanowskiego, Tadeusza Ćwierdzińskiego, Henryka Lutoborskiego. W programie budowy szkół udział wzięli też dwaj znakomici warszawscy architekci moderniści: Juliusz Żórawski i Romuald Gutt. Dziełem pierwszego jest szkoła przy ul. Różanej, wystawiona w ramach I serii budowlanej. Jest to obiekt usytuowany na zagłębionym terenie, Spotkania z Zabytkami
11-12 2014 |
27