ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
3 | Kościół w Truskolasach, widok obecny 4 | Truskolaska kapliczka z XIX w., zastąpiona w 2007 r. obiektem współczesnym ...............................................................................
3 truskolaskiego kościoła ma kształt krzyża, utworzonego przez dwie zamknięte trójbocznie kaplice boczne. Korpus główny, podzielony dwoma rzędami filarów, tworzy układ zbliżony do trójnawowego, choć jest częścią jednorodną stylistycznie. Wrażenie to pogłębiają płaskie stropy nad bocznymi częściami i drewniana kolebka nad centralną, szeroką częścią nawową. Ozdobne filary podtrzymują, obok drewnianej kolebki nad nawą, również chór muzyczny, przekształcony w trakcie dziewiętnastowiecznych remontów świątyni. Prezbiterium jest wyraźnie węższe, zamknięte trójbocznie i podobnie jak nawa główna również otoczone dwoma rzędami słupów powielających układ stropów i drewnianej kolebki z nawy, ale o innym promieniu łuku. Drewniane pseudosklepienie kolebkowe ma łagodniejszy przekrój o łuku koszowym, a prezbiterialna część kolebki biegnie po łuku odcinkowym. Filary nawy i prezbiterium różnią się przekrojami i detalem od filarów chóru organowego. Filary organowe mają przekrój kołowy, te w nawie i prezbiterium kwadratowy. W obu przypadkach zastosowano więc odmienny rodzaj dekoracji i profili. W łuku tęczowym użyte są również podpierające
belkę z „Grupą Ukrzyżowania” dekoracyjne kroksztyny o profilu wykonanym z połączonych ze sobą belek drewnianych, z których każda zakończona jest simą. Od strony północnej dostawione zostało pomieszczenie zakrystii i dodatkowa kruchta. Bryłę kościoła urozmaicały pierwotnie wysokie dachy o zróżnicowanej wysokości i spadkach. Zdecydowanie też różnił się od dzisiejszego jego fronton. Obok wspomnianych wież, które flankowały wejście, nie występowała widoczna dziś wysoka dwukondygnacyjna kruchta, mieszcząca wejście na chór muzyczny. W XIX w. znajdowała się w tym miejscu galeryjka z balustradą tralkową i rodzajem okna rozetowego. Również w północnej części świątyni zaszły zmiany. W pierwotnym założeniu nad zakrystią znajdowała się druga kondygnacja mieszcząca oratorium, dostępne przez zewnętrzne schody z galeryjką, oraz kruchtę boczną. Jedynym akcentem wysokościowym z dawnego założenia pozostała sygnaturka, choć również ona zmieniała swoją formę w trakcie dwóch stuleci. W XIX w. miała niewielką formę glorietową, a w trakcie prac renowacyjno-konserwatorskich w latach 2006-2007 obudowana została
gontem. Ostatnie prace renowacyjne przywróciły także pierwotny gont na elewacji kościoła. Wsparcie funduszy unijnych pomogło zrewitalizować również bezpośrednie otoczenie świątyni z kapliczkami i ogrodzeniem murowanym z kamienia polnego i z przęsłami drewnianymi. W 2009 r. Generalny Konserwator Zabytków nagrodził laurem kościół w Truskolasach w ramach konkursu „Zabytek Zadbany”. Do 2007 r. dotrwała w oryginalnej formie ostatnia drewniana, a jednocześnie najbardziej unikatowa dziewiętnastowieczna kapliczka truskolaska. Pozostałe u schyłku wieku XX zostały zastąpione obiektami murowanymi. Były to kapliczki o prostej architekturze, deskowanych elewacjach, skromnym detalu i niewielkich sygnaturkach. Najbardziej oryginalna kapliczka przy drodze Częstochowa-Panki, zlokalizowana w kierunku południowo-wschodnim od kościoła, także została zastąpiona drewnianym obiektem, ale o zredukowanych, wyjątkowo topornych formach.
4
Spotkania z Zabytkami
1-2 2015 |
55