SUQUE ANNUO IN PERPETUUM DE SUO AUXISSET, / UT UBI EXTANT EIUS PIETATIS MONUMENTA, / IBI ET IPSIUS EXTET MEMORIA. / ADAMUS KOCHANOWSKI JUDEX TERRAE LUBLI- / NENSIS FRATRI OPTIMO POSUIT EODEM QUO EX- / CESSIT ANNO 1620 AETATIS 54”. W tłumaczeniu na język
2 | Jan Zachariasz Frey wg rysunku Zygmunta Vogla, „Wnętrze Kaplicy Kochanowskich w kościele w Zwoleniu”, 1806, akwaforta z akwatintą (w zbiorach Biblioteki Narodowej)
upamiętniająca Adama (1565-1628). Około dziesięć lat po wzniesieniu Kaplicy Kochanowskich, w 1620 r., zmarł Piotr; Adam uwiecznił odejście swego młodszego brata płytą inskrypcyjną. Płyta poświęcona Piotrowi Kochanowskiemu wykonana jest z czarnego marmuru. Ma formę leżącego, wydłużonego prostokąta, obwiedzionego profilowaną ramą. Zwieńczenie złożone jest z profilowanego gzymsu i symetrycznie umieszczonych na nim dwóch ślimacznic, ujmujących centralnie znajdujący się krzyż. Poniżej dolnej ramy płyty podobnie ułożone dwie ślimacznice ujmują kartusz z herbem Korwin. Boczne ścianki obramienia płyty ozdobione są skromnymi w rysunku, pionowo ustawionymi ornamentami okuciowymi. Na powierzchni płyty został utrwalony następujący tekst w języku łacińskim: „PETRO KO-
CHANOWSKI SECRETARIO REGIO AD DIVUM/FRANCISCUM CRACOVIAE SEPULTO, QUI CUM HOC / SACELLUM AGENTAE SUPELLECTILI ET ACU PIETIS / TABELLIS AC MULTA VESTAE SACRA ORNASSET, CEN- /
34
| Spotkania z Zabytkami
1-2 2016
polski tekst ten brzmi następująco: „Piotrowi Kochanowskiemu, sekretarzowi królewskiemu, u św. Franciszka w Krakowie pochowanemu, który tę kaplicę srebrnymi sprzętami, obrazami i licznymi haftowanymi szatami świętymi uposażył i ze swego jej dochód roczny powiększył na zawsze, aby gdzie znajdują się dowody jego pobożności, tam i była pamięć jego samego. Adam Kochanowski, sędzia ziemi lubelskiej, najlepszemu bratu położył tego samego roku, w którym umarł, w 1620 roku, 54 roku życia”. Z powyższego tekstu wynika, że fundator płyty inskrypcyjnej pragnął przede wszystkim podkreślić fakt pełnienia przez Piotra Kochanowskiego funkcji sekretarza królewskiego. Nie zapomniał również o jego udziale finansowym w należyte utrzymanie w przyszłości obiektu, a także w nabycie obrazów, szat i sprzętu liturgicznego, stanowiących wyposażenie kaplicy. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na różnice w formie i rzeźbiarskiej dekoracji pomiędzy epitafium upamiętniającym Jana z Czarnolasu oraz płytą inskrypcyjną upamiętniającą Piotra i Annę z Białaczowskich, a pozostałymi płytami kommemoratywnymi. Wynikają one z faktu, że epitafium zostało wykonane w konwencji późnorenesansowej, a dopiero jakiś czas po śmierci poety – jak domniemają niektórzy autorzy – przemieszczone do kaplicy z „lewej ściany prezbiterium kościoła zwoleńskiego” lub z „kościoła pw. św. Michała w Lublinie”. Płyta inskrypcyjna upamiętniająca rodziców Jana z Czarnolasu została z polecenia Adama odtworzona na podstawie już dziś nieistniejącej późnorenesansowej płyty z kaplicy w Sycynie. Epitafium upamiętniające Jana z Czarnolasu i płyty inskrypcyjne utrwalające pamięć po jego bliskich, w tym Piotra Kochanowskiego, znajdujące się w Kaplicy Kochanowskich, zostały przypuszczalnie wykonane przez lokalne warsztaty kamieniarskie, jakich wówczas stosunkowo dużo działało w Małopolsce. Kraków – miasto będące prężnym ośrodkiem akademickim oraz