Zabytkowa architektura – zamek w Iłży i tls
wania laserowego, nabiera nowego wymiaru. Rejestracja TLS w odniesieniu do architektury, a tym samym ruiny zamku w Iłży, odsyła do jeszcze jednego zagadnienia – autentyzmu. W literaturze przedmiotu został szeroko omówiony problem autentyczności zabytków, w szczególności architektury – autentyczności jej formy i substancji.13 Ten element, stanowiący dla obiektu gwarancję bycia dokumentem historycznym, jest definiowany w literaturze przedmiotu jako „cecha (złożona) obiektu polegająca na tym, że obiekt jako byt złożony z wielu komponentów – materialnych i niematerialnych – zachowuje oryginalność we wszystkich składnikach”.14 Zwłaszcza geometria obiektu – jego przestrzenna, autentyczna forma, są przedmiotem prac dokumentacyjno-pomiarowych, których celem jest ich wierny (dodajmy jak najwierniejszy) zapis, również w formie cyfrowej, co obecnie może wspierać technologia TLS. Przywołane przekrojowo problemy i zagadnienia, charakteryzujące współczesne badania architektoniczne i konserwatorskie, nie wyczerpując całego ich zbioru, kierują nas w stronę tematyki, jaką bezpośrednio możemy wiązać z ruiną zamku w Iłży oraz jej obecnym stanem, a dalej nieinwazyjnym pomiarem laserowym.
3.2. Dziedzictwo architektoniczne – ruina zamku w Iłży Ruina zamku w Iłży to obiekt wpisany do rejestru zabytków – st. 6 – zamek (powierzchnia 1,00 ha) – Decyzja Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Radomiu, nr rej. 23 z 24.03.1974, 156 z 23.06.1967 oraz 96/A/81 z dnia 18.03.1981 r.15 Obiekt jest założeniem, które przetrwało do dzisiaj w postaci ruiny z zachowanym układem przestrzennym, będącym efektem licznych zmian i modernizacji. Zamek w swej historii był nie tylko warownią średniowieczną, ale również (w późniejszym okresie) renesansową, rezydencjalno-obronną siedzibą biskupów, a także szpitalem wojskowym. Łączył funkcje administracyjne z rolą centrum rozległego klucza biskupiego oraz siedzibą starosty16. 13
arta z Nara, Międzynarodowa Karta Konserwacji i Restauracji Zabytków i Miejsc Zabytkowych (Karta WenecK ka), Wenecja 1964; Czerner O., 1974, Wartość autentyzmu w zabytkach, „Ochrona Zabytków”, 7. 27, nr 3 (106), s. 180-183; Rouba B., 2008, Autentyczność i integralność zabytków, „Ochrona Zabytków”, t. 56, nr 4 (243), s. 37-57; 14 Berełkowski R., 2012, System wartości zabytkowej a ruina, (w:) Zamki w ruinie – zasady postępowania konserwatorskiego, (red.) Szmygin B., Molski P., Warszawa – Lublin, s. 37-48 (45). 15 Szałygin J., 1997, Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa – ruina zamku biskupów krakowskich, [archiwum Narodowy Instytut Dziedzictwa]. 16 Lewicki J., 1997, Dzieje i architektura zamku w Iłży. Problematyka badawcza i konserwatorska, (w:) Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego woj. sandomierskiego, Kielce, s.56-86 (60).
116