ZBIORY I ZBIERACZE
1 | Bronisław Kopczyński, „Dachy Nowego Miasta”, 1917 r., akwarela 2 | Bronisław Kopczyński, „Fragment Kasztelanki od strony Bednarskiej”, 1935 r., akwarela 3 | Bronisław Kopczyński, „Podwórko kamienicy przy Rynku Starego Miasta”, 1925 r., akwarela 4 | Bronisław
Kopczyński, „Podwórko kamienicy przy Kamiennych Schodkach 1”, 1921 r., akwarela
...........................
3
refleksji, nostalgii czy baśniowości. Namalowane przez niego fasady budynków wyłaniają się zza mgieł, narysowane krzywą linią robią wrażenie poruszonych. W niespokojnym, kapryśnym konturze okalającym plamy barwne widać echa secesji, w kolorycie lekcję impresjonizmu, a w poszukiwaniu emocji wpływy młodopolskiego symbolizmu. Malował głównie akwarelą, techniki olejnej używał rzadko, tylko w dużych formatach. Kopczyński wykonał wiele widoków Starej Warszawy w ostatnich latach okupacji, przeczuwając nadciągającą zagładę stolicy. Biegał gorączkowo po mieście, utrwalając kolejne zaułki i detale. Pracy nie przerywał nawet podczas powstania warszawskiego, opracowując w swym domu na Saskiej Kępie wcześniej wykonane rysunki. Owoc swej pracy pokazał w 1946 r. w Muzeum Wojska Polskiego na wystawie „Sześćsetletnia Warszawa w przeddzień zbrodni niemieckich 1939-1945”. Za wystawę otrzymał nagrodę od ministra kultury i sztuki. Przez 60 lat pracy pozostał wierny tematyce warszawskiej i zasadom realizmu. Mimo to udało mu się ustrzec banału, w który nietrudno wpaść, ograniczając się do dość wąskiej tematyki, łatwo znajdującej nabywców. Prace
4 Kopczyńskiego mają dziś dużą wartość dokumentacyjną, w wielu przypadkach pokazują budynki już nieistniejące, które uległy zagładzie podczas drugiej wojny światowej lub później w czasie rozbudowy stolicy. Tak też jest w przypadku akwarel zakupionych w 2012 r. przez Muzeum Historyczne i zaprezentowanych na pokazie. Z roku 1917 pochodzą „Dachy Nowego Miasta”, widziane z ganku dawnej Prochowni przy zbiegu ulic Rybaki i Bugaj. Najwyższy budynek z lewej to nieistniejący dziś dawny pałac Kotowskich, wzniesiony przez Tylmana z Gameren w 1684 r., a później włączony w zabudowania klasztorne sakramentek. W 1944 r. uległ zniszczeniu i nie został już odbudowany. Po prawej widać kościół św. Benona z zabudowaniami klasztornymi, w których mieścił się w tym czasie zakład przemysłowy. U dołu dachy nieistniejących już domów przy ul. Rybaki. Cennym przekazem jest „Fragment Kasztelanki od strony Bednarskiej” z 1935 r. Kasztelanką nazywano kompleks budynków łazienek przy ul. Bednarskiej 1-5, wzniesiony w latach osiemdziesiątych XVIII w. przez kasztelana Jacka Jezierskiego. Łazienki te − z gospodą i winiarnią – pełniły w tym czasie funkcję domu schadzek,
na skutek czego panie najstarszej profesji zaczęto nazywać w Warszawie „kasztelankami”. Cały kompleks, składający się z piętrowego korpusu i parterowych skrzydeł, w okresie międzywojennym popadał w coraz większą ruinę (na akwareli widać rozpadającą się bramę wjazdową); po 1949 r. został wyburzony. Cztery z zakupionych akwarel Kopczyńskiego przedstawiają motywy ze Starego Miasta. Z 1932 r. pochodzi praca „Krzywe Koło. Poczta z 1647 r.”, ukazująca dwie narożne kamienice o numerach 14 i 14a. W latach 1647-1665 mieścił się w nich pierwszy urząd pocztowy oraz posthalteria, czyli zajazd dla pocztowych wozów. W okresie okupacji powstał obraz „Przekupka na Piwnej” (1943 r.). Otulona szalem staruszka siedzi we wnęce portalu przy ul. Piwnej 20. Na stojącym obok krzesełku urządziła niewielki straganik. Obecny portal to powojenna wierna rekonstrukcja. Niezwykle cennymi, wręcz unikatowymi przekazami ikonograficznymi są dwa wnętrza staromiejskich podwórek, które bezpowrotnie przepadły. „Podwórko kamienicy przy Rynku Starego Miasta” (1925 r.) pokazuje podwórze domu nr 11 po Stronie Zakrzewskiego, z malowniczo
Spotkania z Zabytkami
1-2 2013 |
57