185. Neonowa „reklama” kolei radzieckich – Chmielna 73C. Stan z 1982.
mnożyły się metodą klonowania projektów. W warunkach gospodarki socjalistycznej państwowe i spółdzielcze przedsiębiorstwa tworzyły zbiór nieliczny, dodatkowo zuniformizowany dość prozaicznymi nazwami. Znajdowało to odzwierciedlenie w napisach zawartych w projektach neonów, które – na przekór tendencji do niepowtarzalności formy instalacji – bywały powtarzalne jak stempel, choć nierzadko bardzo piękne. Wspominaliśmy już parokrotnie o charakterystycznych logo takich przedsiębiorstw, jak „Delikatesy”, „WSS Społem”, „Jubiler”, „Cepelia”, PKO, PZU, „Totalizator Sportowy”, „Pollena Uroda”, „1001 Drobiazgów”, „22 Lipca – d.E.Wedel”, powtarzanych w mrowiu neonów różniących się zazwyczaj tylko wielkością i układem elementów składowych. Na gigantach chętnie wzorowały się mniejsze firmy i sklepy, ze szczególnym upodobaniem stosując zawijasy i formy graficzne z użyciem wyłącznie rurki neonowej. Powstawały znaki charakterystyczne tylko dla określonej firmy lub całej branży, łatwo wpadające w oko przechodnia. Specyficznym „produktem” socjalistycznego rynku były od 1960 r. sklepy komisowe, w których można było sprzedawać i, za spore pieniądze, kupować towary niedostępne na państwowym rynku dystrybucji dóbr. Sklepy te otrzymały charakterystyczne neony Komis, kreowane rozwlekłą, pisaną czcionką. Większe pawilony z prasą, należące do sieci „Ruchu” zdobiono od 1961 r. neonami z nazwą firmową RUCH oraz motywami graficznymi. Najczęściej była to sylwetka człowieka z gazetą w wyciągniętym ręku (fot. 125) albo za tą gazetą skrytego. Czasem do kompozycji doda-
186. Neony sklepu spożywczego „Społem” – Nowy Świat 53, róg Wareckiej, 1960.
187. Typowy neon sklepu komisowego, 1960.
188. Różne odmiany neonów punktów sprzedaży prasy spółdzielni „Ruch”. W 1961 było ich już 68. Zdjęcia z 1961, 1965 (fot. Zbyszko Siemaszko) i 1967.
Neony – ulotny ornament warszawskiej nocy | 87