praga południe
10
Garbarnia Braci Lejzerowicz i S-ki. Adres obiektu: ul. Lubelska 16 Data powstania: 1910/1919/1935 r. Użytkownik: użytkowany / warsztaty samochodowe, hale magazynowe Historia obiektu Garbarnia rozpoczęła swą działalność jako spółka akcyjna rodzeństwa Lejzerowiczów (akcjonariuszami byli Ryfka, Aleksander, Icchak, Dawid i Józef) w 1935 r. Wcześniej rodzina prowadziła garbarnię przy ul. Gęsiej 44. Na potrzeby produkcji zaadaptowano istniejące już zabudowania przy ul. Berka Joselewicza (adres od ul. Lubelskiej) – zakupione w 1919 r. od Pawła Moszkowskiego, produkującego tu od 1910 r. białą blachę. Dyrektorem nowej fabryki został Aleksander Lejzerowicz. Zakład nie należał do dużych; zatrudniano raptem 30 osób, a kapitał zakładowy wynosił 300 000 złotych. Wojnę przetrwał jeden budynek, który w 1947 r. przekształcono na warsztat samochodowy i magazyn. Po nacjonalizacji w dawnej garbarni umieszczono zakład naprawczy Polmozbytu. Opis Historyczną zabudowę stanowi obecnie jeden budynek (pierwotnie do budynku przylegała jeszcze oficyna, na posesji stał też wolnostojący budynek). Na planie wydłużonego prostokąta, w części parterowy, w części piętrowy, przekryty dwuspadowym dachem krytym papą. Część piętrowa, czteroosiowa, mieściła głównie biura. W części parterowej, dziewięcioosiowej znajdowały się warsztaty garbarskie i dwa przejazdy bramne. Elewacja pierwotnie najprawdopodobniej nieotynkowana, uzyskała prostą dekorację w cegle. Detal architektoniczny ogranicza się do profilowanych gzymsów kordonowego i koronującego oraz do odcinkowych łuków nad oknami – zaakcentowanych szerokimi opaskami. We wnętrzach zachowała się oryginalna klatka schodowa.
2
3 1 1 2 3
Widok od ul. Lubelskiej. Stan z 2009 r. Widok od dziedzińca. Stan z 2009 r. Część parterowa od ul. Lubelskiej. Stan z 2009 r.
Uwagi Obiekt powstał zapewne po I wojnie światowej. Mimo że nie prezentuje wysokiej klasy architektonicznej, na pewno jest cennym świadectwem przemysłowej przeszłości Grochowa (przed wojną w pobliżu funkcjonowało kilka garbarni) i jako taki zasługuje na zachowanie. Obiekt znajduje się w rejestrze zabytków.
................................................................................................................................................................
Bibliografia Pustoła-Kozłowska E., Mapa budownictwa przemysłowego Warszawy, Warszawa 1983 w: Archiwum WUOZ. Stesłowicz W., Wartalski S., Księga adresowa i informacyjna przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych i finansowych w Rzeczypospolitej Polskiej, Izba Przemysłowo-Handlowa, Lwów-Warszawa 1930. Zieliński J., Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, t. IX, Warszawa 1995-2005.
31