wola
30
Fabryka Obić i Papierów Kolorowych Józefa Franaszka / FOTON Adres obiektu: ul. Wolska 41/45 Data powstania: 1873 r. Użytkownik: Zakłady Fototechniczne FOTON / biura i magazyny prywatne / Wyższa Szkoła Ekonomiczna Historia obiektu W 1873 r. Józef Franaszek kupił znajdującą się w upadłości Wytwórnię Obić Papierowych Loth i Vetter. Fabryka była kontynuatorem założonej w 1829 r. niewielkiej wytwórni papierów Michała Spörlina i Henryk Rahna (przybyli z Alzacji), znajdującej się na rogu ulic Marszałkowskiej i Złotej. Po śmierci założycieli fabryka w 1840 r. została przemianowana na Wytwórnię Obić Papierowych. Po latach świetności popadła w tarapaty finansowe i ten właśnie moment wykorzystał Józef Franaszek. Franaszek przeniósł produkcję z ciasnego centrum miasta na tereny rozbudowującej się dzielnicy przemysłowej Wola. Początkowo wynajmował teren po dawnym ogrodzie Ohma (z miejscem zabaw nazywanym „Prado”) w miejscu, gdzie dziś znajduje się wolski Szpital Zakaźny. Nie było to miejsce dogodne i zbyt ciasne, stąd też wkrótce została zakupiona sąsiednia posesja, na której Franaszek wybudował obszerny gmach (projektu Leandra Marconiego), do którego w 1878 r. przeniósł całą produkcję. Kolejne budynki, przeznaczone na biuro i skład materiałów, zostały wzniesione w 1887 r. W 1908 r. przedsiębiorstwo zostało przekształcone w spółkę akcyjną pod nazwą „Towarzystwo Akcyjne Fabryki Obić Papierowych i Papierów Kolorowych – J. Franaszek”. Zarząd mieścił się przy ul. Wolskiej 41/43, natomiast hale fabryczne pod sąsiednim adresem Wolska 45. W 1910 r.
1 1
Budynki od ul. Skierniewickiej. Stan z 2009 r.
przedsiębiorstwo rozbudowało istniejące stare hale. Wybudowano też nowe. Fabryka Franaszka stała się głównym producentem obić papierowych na terenie Warszawy. Produkowano tapety kolorowe, serwetki, bibułki, papiery. Zakład dysponował własnymi projektami w dużej ilości, tworzonymi przez rzeszę rysowników i projektantów. Przedsiębiorstwo rozrosło się do znacznych rozmiarów: w 1936 r. zatrudniano około 400 osób, funkcjonowały dwa silniki o łącznej mocy 400 KM. Wartość rocznej produkcji przekroczyła 3 mln złotych. Nowy zarząd (trzecie pokolenie po Józefie Franaszku) zdecydował się na rozszerzenie produkcji o papier fotograficzny i artykuły fotochemiczne (w tym taśmy filmowe). W 1936 r. rozpoczęto budowę nowego
141