wola
7
Warszawska Fabryka Mebli Stylowych Z.Szczerbiński / Zakład Stolarski L. Kamlera / Zakłady Mechaniczne „Sigma” / „Zalmed” Adres obiektu: ul. Dzielna 72 Data powstania: od 1910 r. Użytkownik: obiekt nieużytkowany Historia obiektu W 1901 r. powstała Warszawska Fabryka Mebli Stylowych. Pierwszy zakład mieścił się przy ul. Aleksandria (dzisiejsza Kopernika). W 1905 r. firma, już jako spółka akcyjna, przeniosła się na posesje przy ul. Dzielnej. W 1914 r. Fabryka Szczerbińskiego zatrudniała 400 pracowników. Był to bardzo duży zakład posiadający własną tkalnię (produkująca tapicerkę do mebli), oddział projektowy (rysowniczy), rzeźbiarzy, a przede wszystkim własne składy różnych gatunków drewna (w tym egzotycznych) przy ul. Dzielnej 75-77. Firma produkowała ekskluzywne meble dostarczane przede wszystkim do hoteli, restauracji. Biura sprzedaży znajdowały się w największych miastach dawnego Cesarstwa Rosyjskiego: w Warszawie, Łodzi, Moskwie i Petersburgu. Mimo wielu sukcesów, w tym także medalu na wystawie ogólnokrajowej „Mieszkanie i jego kultura”, firma zaczęła podupadać i w 1936 r. ogłosiła swoją likwidację. W pomieszczeniach pofabrycznych nadal prowadzona była produkcja małego zakładu przemysłowo-handlowego Szczerbińskiego, zakład stolarski Leopolda Kamlera i zakłady mechaniczne Szczerbińskiego. W 1943 r. Leopold Kamler zakupił całą posesję. Przy zakładach, od strony ul. Pawiej, usytuowana była także kamienica mieszkalna, dziś już nieistniejąca. Zakłady wsławiły się w trakcie Powstania Warszawskiego. W pierwszym tygodniu sierpnia mieściła się tu Kwatera Komendy Głównej AK i Delegata Rządu. Tu także odbyły się pierwsze walki, jeszcze przed wyznaczoną godziną W. Po wojnie zabudowania fabryczne, znajdujące się w dość dobrym stanie (wypalone), zostały na mocy dekretu Bieruta przekazane na Skarb Państwa. Od tamtej pory mieściły się w nich różne zakłady, ostatnio zakład Aparatury Laboratoryjno-Medycznej „Zalmed”, obecnie w likwidacji. W latach 1945-81 dokonano licznych zmian na terenie fabryki, w tym wielu wyburzeń. Przestała istnieć kamienica mieszkalna od ul. Pawiej, rozebra1
2
3
4
Budynek biurowoprodukcyjny, widok od ul. Dzielnej. Stan z 2008 r.
Budynek biurowoprodukcyjny, widok od ul.Pawiej. Stan z 2008 r. Budynek biurowoprodukcyjny, widok od ul. Dzielnej. Stan z 2008 r. Budynek biurowoprodukcyjny, widok z parkingu. Stan z 2008 r.
1 no oficynę w części wschodniej, w głównym budynku zmieniono okna, wzmocniono ankrami konstrukcję, wreszcie w 1985 r., na miejscu dawnych parterowych budynków przylegających do skrzydła środkowego, wzniesiono metalową halę produkcyjną. Obecnie nieużytkowany budynek wymaga podjęcia niezwłocznie prac remontowych. Opis W skład zespołu wchodzą: 4 kondygnacyjny budynek administracyjno-produkcyjny (w kształcie litery „C”) od strony ul. Dzielnej, 1 kondygnacyjny budynek – zabudowa na podwórzu, 1 kondygnacyjna hala od strony ul. Pawiej. Cechy zabytkowe wykazuje tylko główny budynek od str. ul. Dzielnej. Budynek administracyjno-produkcyjny: Budynek składający się z dwóch skrzydeł, na planie litery „C”. O konstrukcji żelbetowo-murowanej (część środkowa)
107