twione odmownie. W innych dokumentach, pisanych własnoręcznie, Strumf ujawnił, że w 1944 r. brał udział (do stycznia 1945 r.) w wyzwalaniu Polski i został poważnie ranny w Warszawie! Leczony był przez rok w Saratowie i tam, w Instytucie Transportowym, ukończył kurs przygotowawczy. W 1949 r. otworzył zakład fryzjerski we Wrocławiu. Wraz z rodziną składał wielokrotnie podania o wyjazd do Izraela. Z czasem otrzymał pozwolenie, lecz teściowa jego nie zgodziła się na wyjazd. Strumfowie wyjechali dopiero po zrzeczeniu się obywatelstwa polskiego, w końcu lat 60. Postanowiłem sprawdzić wrocławski ślad Maksymiliana Strumfa. Nie było to łatwe. Cech fryzjerski przez trzydzieści lat zmienił się pokoleniowo i nikt z branży jego osoby nie kojarzył. Szczęśliwy przypadek zrządził, że zareagował jeden z klientów zakładu, potwierdzając istnienie fryzjera Strumfa: Panie, on nikogo nie strzygł ani golił. To było panisko od interesu. Miał kiepełę (głowę do interesu, przyp. autora) jak każdy z naszych. Osobiście go nie znałem, tylko ze słyszenia o awanturach w zakładzie. Podobno jacyś pokrzywdzeni przez komunę go rozpoznali, a on wzywał na nich milicję, ale nie znam żadnych szczegółów [...]. Coś ludzie mówili o jakimś inwalidzie, który go nachodził, ale to było tak dawno. Pewien strzęp informacji dorzuca była sąsiadka Strumfów: Tak, mieszkali tu tacy. Ona była kierowniczką „Delikatesów”, dobrze im się powodziło. Pomagała nam sąsiadom po znajomości towarem spod lady – wie pan, były takie czasy – [...] awantury robiła jego teściowa, chyba Marianna jej było [...], chyba zwariowała, wymyślała mu od zbrodniarzy, morderców, uciekała z domu, robiła na ulicach skandale i zbiegowiska i coś tam plotła, a co, to ja nie wiem. [...] Leczyli ją po zakładach, a ona tylko biegała do kościoła. Zasady, że „agentem pozostaje się aż do śmierci”, dowodzi ostatni przykład, który zdecydowałem się przytoczyć. Tow. Edmund Pszczółkowski, postać o wyrobionych i konsekwentnych przekonaniach politycznych, popartych prawie ukończonymi wyższymi studiami ekonomicznymi, urodził się w 1904 r. w Warszawie, w rodzinie robotniczej związanej z koleją warszawską.
239