ROZMAITOŚCI
Dobrodziejstwa Kryspina i Kryspiniana w Hrubieszowie podominikańskim kościele św. Mikołaja w HrubieszoW wie znajduje się obraz przed-
stawiający dwóch mężczyzn pracujących przy garbowaniu skór. Z wystroju wnętrza i usytuowanych na stołach rekwizytów można wywnioskować, że jest to izba rzemieślnicza, a leżące na stole przedmioty − to przybory szewskie. Przyglądając się bliżej, można zauważyć, że obraz jest zakomponowany w dwóch strefach oddzielonych od siebie namalowaną ramą. W dolnej strefie przedstawione jest wspomniane wnętrze warsztatu szewskiego i mężczyźni przy pracy. Ubrani są w fartuchy, a nad ich głowami widnieją nimby. Jeden z nich, siedzący na niewielkim krześle, trzyma w dłoniach kawałek skóry i narzędzia, a drugi, stojący przed dwoma schodkami, przytrzymuje dłońmi większy fragment skóry i nożyce. Obok niego usytuowane jest okrągłe naczynie. Z prawej strony górnej strefy obrazu znajduje się wyobrażenie Matki Bożej z Dzieciątkiem wśród obłoków, z lewej strony − duży kocioł na palenisku, z dwoma nagimi mężczyznami w środku. U dołu obrazu widnieje napis: „S. Cryspinian M. Roku 1825 S. Crysoinus M. zrobiono za bytności Cechmistrzów Połania [?] Borkowskiego i Jana Bobrowicz”. Przedstawiona na obrazie z Hrubieszowa scena ilustruje legendę o św. św. Kryspinie i Kryspinianie. Święci ci żyli w III w. i byli braćmi. Wywodzili się ze znanego rodu
.........................................................
| Święci Kryspin i Kryspinian
na obrazie z kościoła św. Mikołaja w Hrubieszowie
(fot. Agnieszka Szykuła-Żygawska)
rzymskich patrycjuszy i byli dobrze wykształceni. Jako dorośli mężczyźni, motywowani wiarą w Jezusa Chrystusa, wstąpili do cechu szewców i po nabyciu praktyki zawodowej w rodzinnym mieście udali się do miejscowości Soissons (obecnie miasto w środkowej Francji), gdzie nadal zajmowali się szewstwem. Ich warsztat stał się miejscem głoszenia wiary chrześcijańskiej. Znani byli z krzewienia Słowa Bożego oraz dobrych uczynków względem ubogich. Wytwarzali skórzane ubrania i obuwie, a następnie rozdawali je najbiedniejszym. Informacje o popularyzowaniu przez szewców zakazanego wówczas Słowa Bożego dotarły do Maksymiliana Herkuliusza.
Cesarz, oskarżając ich o liczne kradzieże i naruszanie prawa, skazał braci na śmierć. Zostali oni straceni w męczarniach w 286 r. Według przekazów chłostano ich, wbijano szydła pod paznokcie, obdzierano ze skóry, gotowano w kotle z gorącym olejem, a następnie zanurzano w lodowatej wodzie rzeki Aisne, przepływającej przez Soissons (Henryk Fros, Franciszek Sowa, Księga imion i świętych, T. III, Kraków 1998, s. 535). Informacje o męczeńskiej śmierci braci stały się pierwowzorami dla ich przedstawień. Ukazywani są również podczas obdarowywania ubogich oraz w towarzystwie objawiającej się im Matki Bożej z Dzieciątkiem. Kult św. św. Kryspina i Kryspiniana upowszechnił się po
ich śmierci. W miejscowości Soissons, gdzie mieszkali i zapoczątkowali działalność gminy chrześcijańskiej, wzniesiono w VI w. kościół, któremu patronowali. Uznano ich za patronów szewców i tkaczy oraz osób ubierających się w skórzaną odzież. Są również orędownikami dobrych uczynków, które od ich imienia nazywane są kryspinianami. W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się namalowany w 1494 r. przez Aerta van den Bossche obraz przedstawiający męczeństwo świętych (National Museum in Warsaw, Arkady, Warsaw 1990). Najstarszy wizerunek św. św. Kryspina i Kryspiniana w Polsce widnieje na późnogotyckiej, wykonanej w latach 1520-1530 kwaterze ołtarza w kościele św. Ducha w Chronowie. Obraz powstał w warsztacie Mistrza Tryptyku z Szyku, a święci zostali na nim ukazani podczas męczeńskiej śmierci. Z 1559 r. pochodzi kaplica w kościele św. Ducha w Łowiczu, której patronują św. św. Kryspin i Kryspinian – patroni szewców. Natomiast na ufundowanym przez cech szewców w 1823 r. obrazie z ołtarza bocznego kościoła św. Mikołaja w Kaliszu św. św. Kryspin i Kryspinian – podobnie jak w Hrubieszowie − adorują Matkę Bożą. Jako patroni cechu szewskiego święci są ukazani m.in. na obrazie z katedry św. Marcina w Bydgoszczy oraz w ołtarzu nawy bocznej w kościele w Działoszycach. Z zapisu umieszczonego na obrazie z kościoła w Hrubieszowie można wywnioskować, że jego fundatorami byli rzemieślnicy z cechu szewców w Hrubieszowie, należący do rzymskokatolickiej parafii św. Mikołaja,
Spotkania z Zabytkami
7-8 2012 |
63