Z WIZYTĄ W MUZEUM
6
7
6 | Statyw na nożyki do owoców, proj. Julia
Keilowa, firma Bracia Henneberg, lata trzydzieste XX w., mosiądz srebrzony (kolekcja prywatna)
7 | Przybornik do palenia papierosów, proj. Julia
Keilowa, firma Bracia Henneberg, lata trzydzieste XX w., mosiądz srebrzony (kolekcja prywatna)
(zdjęcia: 1 – Robert Moździerz, 2, 4, 6, 7 – Adam Leja, 3 – Artur Grzybowski, 5 – Wojciech Sosenko) ................................................................................
na naczyniach metalowych, szklanych i ceramicznych. Formy liści kasztanowca budują szeroki wazon fajansowy (proj. Karol Brudzewski, wykonany w firmie „J. Niedźwiecki i Ska” w Dębnikach około 1905 r.), który wraz z motywami kasztanowca zaprojektowanymi przez Stanisława Wyspiańskiego do dekoracji krakowskiego Domu Towarzystwa Lekarskiego stał się niemal ikoną stylu krakowskiej secesji. Szczególne zamiłowanie epoki do przyrody i świata owadów kazało warszawskiej firmie Frageta stworzyć platerowe naczynie na miód w formie pszczoły, a delikatnym, reliefowym ważkom przysiąść na spłaszczonej kuli wazonu, projektu Marii Ludwiki Męciny-Krzesz (przed 1916 r.). Odmienny charakter wzorów prezentują serwisy w stylu art déco,
o nowoczesnych, zgeometryzowanych kształtach – „Kula”, „Płaski” i „Kaprys”, zaprojektowane w latach trzydziestych XX w. przez Bogdana Wendorfa i wykonane w fabryce porcelany w Ćmielowie, która w okresie międzywojennym produkowała bogatą gamę ceramiki stołowej, wysoko cenionej na rynku. Charakterystyczne są również nowoczesne, odznaczające się logiką konstrukcji i doskonałym wyczuciem charakteru metalu modele rzeźbiarki i metaloplastyczki Julii Keilowej, nagrodzonej na międzynarodowej wystawie w Paryżu w 1937 r. złotymi medalami. Jej przybornik do palenia, wyprodukowany przez firmę Braci Henneberg, ma doskonale wyważoną, harmonijną formę o kompozycji zbliżonej do rzeźb kubistycznych. Bryła jest złożona z prostych form geometrycznych – koła i prostokąta − ustawionych na wielu, przenikających się płaszczyznach. Wielicka ekspozycja zestawia szerokie spektrum realizacji ośrodków polskich i zagranicznych. Znajdują się wśród nich dzieła firm przodujących na świecie w dziedzinie szkła, ceramiki i wyrobów metalowych, takich jak Emile Gallé w Nancy, Louis Comfort Tiffany w Nowym Jorku,
Württembergische Metallwarenfabrik w Geislingen wraz z licznymi filiami, m.in. w Wiedniu. Bogato prezentowane są dokonania polskich projektantów ze środowisk Warszawy, Krakowa i Poznania. Wystawa ukazuje wyroby pierwszych polskich firm, które zbudowały swój wizerunek, wykorzystując wzornictwo – fabryki porcelany w Ćmielowie, hut szkła „Niemen” i „Hortensja” oraz warszawskich producentów wyrobów metalowych Norblin, Fraget, Bracia Henneberg. Ich obiekty pokazane są w szerszym kontekście innych elementów typowych dla ówczesnych wnętrz, np. form rzeźbiarskich, mebli i kilimów. Dla zobrazowania bogatej kultury i sztuki stołu zgromadzono zastawę o wyszukanych kształtach i zastosowaniach, np. secesyjne koziołki pod sztućce, serwetniki, tzw. kabaret do przypraw, talerze do keksu, naczynia do cytryn. Uzupełnia je haftowana bielizna stołowa (obrusy, serwety). O dawnych przyjęciach i przedmiotach stołu informacji dostarczają afisze zapowiadające wydarzenia, reklamy producentów i przykłady menu z epoki. Klementyna Ochniak-Dudek
Wystawę „Piękne i użyteczne. Nakrycia stołowe epoki secesji i art déco” można oglądać w Muzeum Żup Krakowskich w Zamku Żupnym w Wieliczce, ul. Zamkowa 8, 32-020 Wieliczka, tel. 12 278-32-66, 12 422-19-47, www.muzeum.wieliczka.pl. Ekspozycja czynna od 22 czerwca do 2 września 2012 r.
64
| Spotkania z Zabytkami
5-6 2012