Clubblad nr. 49

HET LOSGETRILDE INZICHT Deze overbekende naam gaf Jac. Dijkstra mee aan zijn doctoraalscriptie cultuurwetenschappen. De mtvc kreeg dat als een boekje aangereikt tijdens de stripbeurs in Kampen. Ron Streppel van uitgeverij Boumaar kwam het ons trots overhandigen, want het was de dag daarvoor van de drukker gekomen. De achterflap meldt: taal wordt vaak belangrijker gevonden dan tekeningen. Er bestaat bij literaire critici veel meer interesse voor het woord dan voor beelden. Beelden zijn echter essentieel. Zij geven informatie die evenals teksten gelezen kunnen worden. Het beeld ondersteunt het geschreven verhaal, maar geeft ook eigen informatie. Kortom: er is een wisselwerking tussen tekst en beeld. Dit boek is een studie over de emancipatie van het beeld, of hoe Jac Dijkstra het inzicht probeert los te trillen om tot een nieuw inzicht te komen. De diepere gedachten over dit onderwerp zijn in een helder betoog beschreven De probleemstelling die Dijkstra voor zijn onderzoek had geformuleerd luidt: In hoeverre is er sprake van ontwikkeling van de wisselwerking tussen tekst en beeld in de Bommelstrip? Hij heeft een groot aantal bronnen geraadpleegd die (denk ik) bij een groot aantal Bommelfans al in de boekenkast staan. In de literatuurlijst staan onder andere Rob Godthelp, Henk Mondria, Peter Smulders, Aart van Zoest en uiteraard werk van MT zelf. Toch constateert schrijver dat een aantal bronnen elkaar regelrecht tegenspreken. Het getuigt van een bijna stuitende eerlijkheid dat de opmerkingen die Eiso Toonder na lezing van dit schrijven heeft gemaakt allen, in de kantlijn als voetnoot, opgenomen zijn. Zorgvuldigheid kan Dijkstra niet ontzegd worden.

Sterker nog, voor de minder erudiete lezertjes is achterin een verklarende woordenlijst opgenomen om lastige begrippen te verhelderen Dijkstra leidt de lezer via de inleidingen langs een aantal vensters waardoor hij verschillende Bommelverhalen bekijkt en ze vervolgens indeelt. Verwijzingen via tekeningen en tekst worden steeds meer herhaald constateert hij. Het geeft de strip voor de ingewijde kijker‑lezer nieuwe mogelijkheden. Maar daarnaast wordt het voor de niet‑ingewijde lezer‑kijker moeilijker om de geheimtaal van tekst en beeld te duiden. De conclusie aan het eind van het boek is dat de Bommelstrip zich heeft ontwikkeld van een beeldverhaal voor kinderen, tot een strip op (het eerste en tweede) niveau, waarbij de wisselwerking op meerdere fronten plaatsvindt. Zij is soms illustratief van karakter, soms ook ironiserend, hyperboliserend, amplificerend, detaillerend en elliptisch. Gelukkig is er de woordenlijst. Ik vindt het een leuk, fris vormgegeven boek dat zijn plaats verdient tussen de anderen uit de literatuurlijst. Het getuigt van durf van de uitgever zich aan de uitgave van dit boek voor liefhebbers te wagen. Henk Arens.

Ook Clublid M. Vliegenthart gaf ons dit door. Hij/zij vermeldt nog dat het werkje is uit‑ gegeven met toestemming van Marten en met medewerking van Eiso Toonder en behoudens bij de beter strip‑ en event. boekwinkel verkrijgbaar bij uitg. Boumaar / Braamkamp 199, 7206 HJ Zutphen / Tel. 0575‑528325 / ISBN 90‑7383680‑8 / 64 Pagina’s / Euro 12,50. Ook is er een genummerde HardCover‑editie vervaardigd in een oplage van 80‑4 ex. voor ik meen 20 euro (red.). Om beide uitgaven te bemachtigen moet u echter niet al te lang wachten, de verkoop loopt zeer voorspoedig mede dankzij de fraaie uitvoering.

22