İLK İNSAN AKLININ ÇOKLU ZEKÂLARI 1 3 5
dir. Daha sonra, bu tür, 150 000 yıl öncesinden sonra Avrupa ve Yakın doğu’da karşılaştığımız, hatta 30 000 yıl öncesine kadar Avrupa’da yaşama ya devam etmiş olan H. neanderthalensis türünün-yani Neanderthallerinortaya çıkmasına yol açmış gibidir. Bu bölümde, sözünü ettiğimiz bu aktör leri bir araya getirecek ve 4. Perdenin başlangıcında sahne alan ve “Çağdaş İnsan” olarak adlandıracağım H. sapiens sapienslevden ayırt etmek için, onları “İlkel İnsanlar” olarak tanımlayacağım. Bu evrimsel olaylar olurken, fondaki manzara da bir sürü hızlı ve karmaşık değişim geçirmektedir. Gezegenimiz en az sekiz önemli buzulbuzullararası evreden geçerken, birbirini izleyen bir dizi global çevresel değişim, geçmişimizin bu dönemini egemenliği altına almıştır. Avrupa’ya bakacak olursak, manzaranın buzla kaplı tundralardan, sık ormanlıklara, sonra yine buzul arazilere dönüştüğünü ve hayvan direyindeki değişim lerin de buna eşlik ettiğini görürüz. Tek bir iklimsel dönemde bile, bir dizi daha kısa süreli -bazen birkaç yıl, bazen de tek tek yıllar süresincegörülen ve havanın anormal derecede soğuk ya da sıcak, yağışlı ya da kurak olduğu iklimsel dalgalanmalar yaşandığını izleriz. O halde, insan anatomisinin evrimi ve iklimsel değişimler açısından 3. Perde hareket doludur. Ama aktörlerin kullandığı dekorlar bu değişim temposu ile uyum sağlar gibi görünmemektedir. 1.4 milyon yıl önce elbaltasınm ilk kez görünmesinin ardından, 250 000 yıl önce civarında, Levallois metodu olarak adlandırılan yeni bir imalat tekniğinin ortaya çıkmasıyla, tek bir önemli teknik yenilikle karşılaşırız. Bunun dışında, özdeksel kültü rü ilgilendiren hiçbir değişiklik yok gibidir. Gerçekten de, kullanılan aletlerin pek çoğu 2. Perdede, Afrika savanalarında H. habilis tarafından kullanılan aletlerden çok az farklıdır. Bir bütün olarak ele alınacak olursa, 1.4 milyon yıl önceyle 100 000 yıl öncesi arasındaki arkeolojik kayıtların küçük bir dizi teknik ve ekonomik konu üzerinde ve neredeyse sınırsız sayıda önemsiz değişiklikler çevresinde döndüğü görülmektedir. 3. Perdenin başlamasıyla, ortak atanın zamanından beri 4 milyondan fazla yıl geçmiş bulunmaktadır. Bu yıllar, bizi, iki belirgin özelliğe sahip bir akla ulaştırmıştır. Bu özelliklerden birincisi, yalnızca sosyal etkileşime ayrılmış olan ve ayrı bir sosyal zekâ olarak tanımlanabilecek bir akılsal modüller demeti İkincisi ise genel zekâ olarak adlandırılan ve davranış alanlarını dikkate almaksızın kullanılan bir dizi genelleşmiş öğrenme ve problem çözme kuralıdır. Bunları destekleyen ve fiziksel nesneleri ve doğal dünyayı anlamaya ilişkin birkaç özelleşmiş akılsal modül de bulun maktadır, ama bunların sayıları nisbeten az gibi görünmektedir. Şimdi, tarihöncesinin bir sonraki perdesinde bu akla ne olduğunu görmeliyiz.