Türk mitolojisi Ay Atam: İlk çağda durmaksızın yağan yağmur sele yol açıyor, her taraf suyla doluyordu. Bu yağmur suları Karadağcı dağında bulunan bir mağaraya sızarak buradaki yarıkları doldurdu. Bu yarıklar insan biçimindeydi ve onun içinde bulunan su ve toprak balçığa dönüşmüştü. İşte o zaman güneş güçlü ısısıyla balçığın nemini kuruttu ve yarıklarının içinde bir şekil kazanmasına neden oldu. Ardından dokuz ay esen rüzgârla birlikte, mağara yarığında “Ay baba” olarak bilinen “Ay Atam” adında bir insan doğdu. Suyla: Göksel ruhlardan biri olarak kabul edilen Suyla, “At Gözlü Kartal”
olarak da bilinir. Bu ruh suyu, ay ve güneşin parçalarından yaratılmıştır. Suyla, insanların kaderlerini belirlediğine inanılan bir ruhtur. Suyla’ya, kaderi haber vermesi nedeniyle “iki dilli kekeme han” da denirdi. Suyla’nın bir diğer görevi ise kurbanın canını Tanrı Ülgen’e götürmekti. Suyla, ayin sırasında çıktığı yolculukta şamanın karşısına çıkan ve onu yolundan çevirmeye çalışan kötü ruhları kovarak şamanın ruhsal koruculuğunu da üstleniyordu. Yer-Su ruhları: Yer-Su ruhları nehirlerde, dağ eteklerinde, kaynaklarda
ve göllerde yaşar ve üzerlerinde yaşadıkları yeri temsil ederler. Sayılarının on yedi olduğu düşünülen bu ruhlar insan hayatıyla ilgili pek çok işle ilgilenir ve iyi ruhlar olarak kabul görürlerdi. Bir söylenceye göre Kimak ülkesinde bulunan Menkur dağında, kalkan genişliğinde bir tatlı su gözü bulunmaktaydı. Bu göz her zaman ağzına kadar doluydu ve kim ne kadar su içerse içsin, suyu bir dirhem bile eksilmezdi. Bu gözün yanında secdeye durmuş bir insan ayaklarının, dizlerinin ve ellerinin izi bulunmaktaydı. Bu gözden su içen Oğuz Türkleri izlerin olduğu yerde secde etmeyi adet edinmişlerdi. Talay Han: Altaylıların Yayık Han olarak nitelendirdiği denizlerin hâki-
mi ve yeryüzündeki tüm suların koruyucusu, suların efendisi Talay Han aynı zamanda ölülerin de koruyucu tanrısıdır. Ölen kişilerin ruhunu Suyla ile birlikte Tanrı Ülgen’e götürmek görevleri arasındadır. Yada (yağmur taşı): Türklerde yağmur ve rüzgâr gibi doğa olaylarının
bir ruhla ilişkili olduğuna inanılırdı. Ayrıca Yad, Yada ve Yat gibi çeşitli
289