BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ÖĞRETİM YÖNETİM SİSTEMİ OLARAK FACEBOOK KULLANIMINA YÖNELİK ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ
HACER TÜRKOĞLU
Araştırma Önerisi Ankara 2013
~1~
ÖZ ÖĞRETİM YÖNETİM SİSTEMİ OLARAK FACEBOOK KULLANIMINA İLİŞKİN ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ
HACER TÜRKOĞLU BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
ARAŞTIRMA ÖNERİSİ
HAZİRAN 2013
Bu çalışmanın amacı, sosyal ağ olan Facebook’ un öğretim yönetim sistemi olarak kullanılabilirliğinin incelemektir. Araştırmaya, Başkent Üniversitesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliğinden 27 kişi, İlköğretim Matematik Öğretmenliği’ nden 20 kişi, Okul Öncesi Öğretmenliğinden 28 kişi katılacaktır. Bilgisayar Destekli Eğitim Dersi’ nde (BDE) Öğretim Yönetim Sistemi (ÖYS) olarak Moodle’ ın yanı sıra Facebook sosyal ağı kullanılmaktadır. Öğrencilere ödevler, ders ile ilgili duyurular, önemli kaynaklar, bu sistem üzerinden duyurulacaktır. Öğrenciler, derste verilen ödevleri bu sistem üzerinden paylaşacaklardır. Facebook sosyal ağının öğretim yönetim sistemi açısından etkili olup olmadığını belirlemek üzere, katılımcılara yarı-yapılandırılmış sorular sorulacaktır. Öğrencilerden alınan cevaplar içerik analizi yöntemi analiz edilecektir. Anahtar Sözcükler: Öğretim Yönetim Sistemleri, Facebook,
~2~
İÇİNDEKİLER ÖZ
i
1. PROBLEM...........................................................................................................................1 2. AMAÇ...................................................................................................................................4 3. VARSAYIMLAR..................................................................................................................4 4. SINIRLILIKLAR................................................................................................................4 5. TANIMLAR........................................................................................................................... 6. YÖNTEM.............................................................................................................................4 7. ÇALIŞMA PLANI...............................................................................................................4 8. KISALTMALAR..................................................................................................................4 9. KAYNAKLAR......................................................................................................................4
~3~
1. PROBLEM
Öğretim Yönetim Sistemleri (ÖYS), eğitsel içeriği ileten ve dağıtan, kişisel ve organizasyonel öğrenme ve eğitim hedeflerini tanımlayan ve değerlendiren, bu hedefler doğrultusunda süreci takip eden, ve bütün olarak organizasyonun öğrenme sürecini denetlemek için veri toplayan ve sunan bir alt yapıdır (Szabo ve Flesher, 2002). ÖYS eöğrenmeyi kolaylaştıran bir bilgi sistemidir. ÖYS’ler eğitimsel materyallerin işlenmesi, saklanması, dağıtılmasına olanak sağlamakta, eğitim ve öğretimle ilişkili yönetimi ve iletişimi desteklemektedir (McGill ve Klobas, 2008). Günümüzde ÖYS’ lerin farklı türleri bulunmaktadır. Bunlar; Açık Kaynak Kodlu olanlar (örneğin: aTutor Claroline Chamilo Dokeos eFront ILIAS Moodle OLAT Sakai) ve ticari (örneğin: Blackboard Learning System CCNet eCollege Fedena GeoLearning HotChalk Informetica it's learning JoomlaLMS Learn.com Meridian Knowledge Solutions Plateau Systems SharePointLMS SSLearn Thinking Cap LMS Vitalect Moodle) olanlar olarak 2’ e ayrılır. Bu sistem sayesinde dersin takvim üzerinde ilerleme durumu görüntülenebilmektedir. Öğrenciler görüşme ve tartışmalar içinde arama yapabilmektedirler. Öğrenci kullanım araçları olarak öğrencinin kendini değerlendirmesi için öğrenci kişisel sayfaları bulunmaktadır. Yazılımın destek araçları olarak kimlik denetimi, kurs yetkileri düzenleme, sunucu hizmetleri ve kayıt entegrasyonu bulunmaktadır. Sistem, kimlik denetimi için temel kullanıcı ismi ve şifresini kullanır. Yöneticiler için farklı grup rollerinden erişim olanakları vardır. Bunlar; yöneticiler, eğitmenler, öğrenciler ve konuklardır. Eğitmenler, öğrencilerin kursta kullanılmak üzere sınırlandırılmış metin dosyalarını kaydedebilir veya öğrenciler kendi kayıtlarını yapabilir. Eğitmenler özel tarihlere tartışmalar veya kurs etkinlikleri koyabilmektedirler. Sistem eş zamanlı olarak kurs tarihlerini kurumsal takvime göre ayarlar. Eğitmenler soruları çoktan seçmeli soru, çoktan yanıtlı soru, hesaplama, kısa cevaplı ve karşılaştırmalı soruları otomatik olarak oluşturabilirler. Soruların her bir cevabı ayrıntılı geri bildirim ve izlenimi içerir. Eğitmenler kurs içeriğine erişen her öğrencinin IP adresi, tartışma formları, kurs değerlendirmeleri ve ödevleri raporlandırabilir ve bunu ne sıklıkta olacağı ayarlanabilir. Görüldüğü gibi, ÖYS’ lerin pek çok olumlu yanının olmasının yanı sıra, bazı dezavantajları da vardır. Özellikle bazı ÖYS’ lerin eski sürümlerinde öğrencilerin grup içi yapmaları gereken wiki etkinliklerini öğrenciler eş zamanlı olarak yürütememektedirler. Yine anket hazırlama seçeneğinin olmasının yanı sıra anket hazırlamada ve cevaplarının alınmasında problemler yaşanmaktadır. Bunlara ilaveten, bu sistem daha çok öğretmen ve öğrenci arasında gerçekleşen, öğrencilerin kendi aralarında etkileşimine pek de olanak vermeyen bir sistemdir. Her ne kadar etkileşimi sağlayan araçları olsa da, etkileşim ihtiyacına tam anlamıyla cevap veremediği, uzman görüşleri sonucunda ortaya çıkmıştır. Uzaktan eğitimde yeni yaklaşımlardan bir tanesi de günümüzde yaygın olarak kullanılan, sosyal ağların eğitimde nasıl kullanıldığıdır. Bu konu üzerine birçok araştırmacının çalışmaları vardır. Literatüre baktığımızda bu sosyal ağların içerisinden özellikle Facebook’ un eğitimde kullanılabilirliği üzerinde çalışmalar yapılmıştır. Facebook yapısı gereği, insanlar arasında etkileşimi sağlayabilen, anlık iletilerin ve çoklu ortam materyallerinin paylaşıldığı bir sistemdir. Bu sistemin özelliklerinden
~4~
dolayı, araştırmacılar bu sistemin eğitimde kullanılabilirliğini uygun görmüşlerdir. Fakat Facebook’ un öğretim yönetim sistemi olarak kullanımının dersin verimliliğini artırmada, öğrenci-öğrenci, öğrenci-öğretmen arasındaki etkileşimi artırmada, geri dönüt sağlamada etkisi üzerine çalışılmak gerekmektedir. 2. AMAÇ
Bu çalışma ile, ÖYS olarak Facebook sosyal ağının, öğrencilerin derse katılımı ve dersin verimliliği üzerine etkileri değerlendirilmeye çalışılacaktır. Bu amaçla araştırmacının beklentisini yansıtan aşağıdaki hipotez araştırma hipotezi olarak belirlenmiştir: Hipotez: Öğretim yönetim sistemi olarak kullanılan Facebook sosyal ağı, öğrencilerin derse olan katılımlarını ve dersin verimliliğini artıracaktır. Bu araştırma hipotezinin testi için birtakım alt hipotezlerinin de formüle edilmesi gerekmiştir. Bu hipotezler şunlardır: Alt Hipotez 1: Öğretim yönetim sistemi olarak Facebook sosyal ağının deslerde kullanılması, öğrenci-öğrenci etkileşimini artıracaktır. Alt Hipotez 2: Öğretim yönetim sistemi olarak Facebook sosyal ağının deslerde kullanılması, öğrenci-öğretmen etkileşimini artıracaktır. Alt Hipotez 3: Öğretim yönetim sistemi olarak Facebook sosyal ağının deslerde kullanılması, öğrencilere hızlı geri dönüt vermeyi kolaylaştıracaktır. Alt Hipotez 3: Öğretim yönetim sistemi olarak Facebook sosyal ağının deslerde kullanılması, öğrencilerin derste yapılan duyurulardan (ödev, bilgi, duyuru) anında haberdar olmayı kolaylaştıracaktır. 3. ÖNEM
Bu çalışmanın tamamlanması ile, uzaktan eğitimde yeni yönelimler alanında ortaya farklı bir çalışma ortaya çıkmış olacaktır. Bu çalışma, sosyal ağların eğitimde kullanımı üzerine çalışma yapacak olan araştırmacılara yol gösterici bir kaynak olacaktır. Bu çalışmadan elde edilecek sonuçların özellikle; 1. Öğretim yönetim sistemi olarak Facebook kullanımının, öğrenci-öğrenci
etkileşimini artıracağı 2. Öğretim yönetim sistemi olarak Facebook kullanımının; öğrenci-öğretmen
etkileşimini artıracağı, 3. Öğrencilerin dersle ilgili paylaşımlarına anında dönüt alabileceği, 4. Öğrencilerin, dersle ilgili yapılacak duyuru, ödev paylaşımı, ilgili materyal paylaşımı gibi konularda daha kolay haber alacağı umulmaktadır.
~5~
4. VARSAYIMLAR
Bu çalışmada aşağıdaki varsayımlardan hareket edilecektir. 1. Çalışmadaki katılımcıların çoğunun Facebook hesapları bulunmaktadır. 2. Öğrenciler, Facebook hesaplarını sık sık kontrol etmektedir. 3. Bu araştırmada ele alınan değişkenler ve ilişkiler dışında kontrol altına
alınamayan değişkenlerin etkisi söz konusudur. Ancak ele alınan değişkenler arasındaki ilişkilerin, araştırılmak istenilen alanı yansıttığı varsayılmıştır. 4. Bu araştırmada kullanılan veri toplama araçlarının ölçülmek istenilen özellikleri doğru olarak ölçtüğü varsayılmıştır. 5. SINIRLILIKLAR
Çalışmamızda elimizde olan ya da olmayan sebeplerden dolayı bazı sınırlılıklar mevcuttur: 1. Araştırma Ankara İli sınırları içindeki Başkent Üniversitesi İlköğretim Bölümü,
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği, Sınıf Öğretmenliği, Okul Öncesi Öğretmenliği ve İlköğretim Matematik Öğretmenliği öğrencilerini kapsamaktadır. 2. Araştırmanın örneklemini, seçilmiş olan bölümlerden sadece 1. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. 3. Araştırma 2013-2014 Eğitim-Öğretim Yılı 2. Yarıyıl ile sınırlandırılmıştır. 4. Araştırmada, öğretim yönetim sistemi olarak Facebook, sadece “Bilgisayar Destekli Eğitim” dersi için kullanılmıştır. 6. TANIMLAR
Online Öğrenme: Çevrimiçi öğrenme ya da e-öğrenme; internet teknolojileri, TV, mobil iletişim araçları, elektronik ortamlarda, eğitimin materyalinin metin, ses, hareketli video, grafikler, animasyon gibi elektronik araçlarla dağıtılması ile gerçekleşen öğrenme ve öğretim faaliyetine verilen addır. Kullanılan çoklu ortam teknolojisi ile veri değiş-tokuşu ve işbirliği kolay sağlanmaktadır. Öğrenciler konumlandırmadan uzaktırlar, kendi imkânları ile çevrimiçi derslere eş zamanlı veya eş zamansız olarak erişirler. Etkileşim: Etkileşim, öğrenenin ilgisini, katılımını ve uğraşını öğrenme sürecine dahil etmek için kullanılan içerik sunum tekniğidir Ortam: Ortam, öğrenenin tasarlanan durumu zihninde canlandırmasını sağlar ve öğrenen gözünde etkileşime anlam katar. Bir başka deyişle; ortam ne kadar gerçeğe yakın olursa, öğrenenin olayı zihninde canlandırması ve konu üzerinde düşünmeye başlaması o kadar kolay olur.
~6~
Geribildirim (Feedback): Geribildirim, meydan okunan öğrenen tarafından gerçekleştirilen aktivitenin doğruluk derecesi hakkında öğrenene dönüt veren bileşendir. Öğrenene geribildirim verilmesindeki amaç, sergilediği fiziksel aktivitenin iyi ya da kötü sonuçları hakkında bilgi vermektir. Etkileşim ortamında verilen geribildirimlerde en fazla yapılan yanlışlardan birisi verilen cevapların doğruluk veya yanlışlıkları konusunda varılan yargıyı anında öğrenene bildirmektir. Bu şekilde bir yaklaşım öğrenenin, verdiği cevabın neden doğru ya da neden yanlış olduğu düşünmemesine neden olabileceği gibi öğrenme motivasyonunu da azaltabilmektedir. Sosyal Ağ: Bireylerin sınırları belirlenmiş bir sistem içinde halka yarı/açık profil oluşturmasına, bağlantıda olduğu diğer kullanıcıların listesini açıkça vermesine, bu diğer kullanıcıların sistemdeki listelenmiş bağlantılarını görmesine ve aralarında gezmesine izin veren web tabanlı hizmetlerin tümüne Sosyal Ağlar denmektedir ( http://www.hayalakademisi.com).
Facebook: Facebook, insanların birbirleriyle iletişim kurmasını sağlayan, video, fotoğraf, yazı, dosya, haber gibi çeşitli paylaşımlara izin veren bir ücretsiz olan sosyal paylaşım web sitesidir. 2004 yılında Harvard Üniversitesi’ nde okumakta olan, Mark Zuckerberg tarafından geliştirilmiştir. İlk oluşturulduğunda sadece Harvard Üniversitesi’ nde kullanılmaktaydı. Şu an itibari ile yaklaşık, 500 milyondan fazla aktif kullanıcısı bulunmaktadır. Uzaktan eğitimde kullanımına yönelik çalışmalarda da Facebook’ dan yararlanılmaya başlanmıştır. 7. YÖNTEM 7.1.
Araştırmanın Yöntemi
Başkent Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 2013-2014 eğitim-öğretim yılı 2. yarıyılda ders olarak bulunan Bilgisayar Destekli Eğitim Dersi’ nde öğretim yönetim sistemi olarak Facebook kullanılacaktır. Facebook kullanımının derse öğrenci katılımına ve dersin verimliliğine olan etkisini araştırmak üzere öğrencilere yarı yapılandırılmış, açık uçlu sorular sorulacaktır. Araştırma yöntemi olara durum analizi yapılacaktır. Öğrencilerin açık uçlu sorulara verecekleri cevaplar, ana başlıklar altında toplanacaktır ve daha sonra her bir ana başlığın altında da, ana başlıklar ile ilişkili alt başlıklar yer alacaktır. Yapılan ilişkilendirme neticesinde, öğrenciler tarafından en fazla verilen cevaplar, eğitimde Facebook kullanımına ilişkin araştırmacılara bir fikir verecektir. 7.2.
Evren
Araştırmanın ana kütlesini Başkent Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencileri oluşturmaktadır.
~7~
7.3.
Örneklem
Araştırmanın örneklemini Başkent Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü’ nde 1. Sınıfta okumakta olan, Okul Öncesi Öğretmenliğinden 28 öğrenci, Sınıf Öğretmenliğinden 27 öğrenci ve İlköğretim Matematik Öğretmenliğinden 20 öğrenci oluşturmaktadır. Bu çalışmada bu bölümlerde okumakta olan tüm öğrenciler yer almaktadır. 7.4.
Veri Toplama Teknikleri
Araştırmada verileri toplamak amacıyla öğrencilere yarı-yapılandırılmış, açık uçlu sorular sorulacaktır. Bu sorular, alan uzmanlarının da görüşleri alınarak hazırlanmıştır. Bu sorular şunlardır; “Facebook ile ders işlemeyi size göre avantajları nelerdir?” “Facebook ile ders işlemenin size göre dezavantajları nelerdir?” “Facebook’ u daha önceden kullandığınız Moodle ile karşılaştırmanız gerekirse size göre avantajı ne olabilir?” “Facebook’ u daha önceden kullandığınız Moodle ile karşılaştırmanız gerekirse size göre dezavantajı ne olabilir?” Sorular öğrencilere, dersin sonunda uygulanacaktır. Görüşme soruları, Google Drive kullanılarak hazırlanacaktır. Dersin sonunda görüşme soruları Facebook’ daki ders için açılan grupta paylaşılacaktır. Öğrencilerin verdikleri cevaplar, araştırmacının Google Drive ‘ da oluşturduğu dosyasında toplanacaktır. 7.5.
Verilen Analizi
Öğrencilerin, açık uçlu sorulara verdikleri cevapları analiz etmek için içerik analizi yönteminden yararlanılacaktır. Öğrencilerin her bir soru başlığına verecekleri cevaplar, bir kelime ile etiketlenecektir. Her bir öğrencinin cevapları analiz edildikten sonra, her bir etiketin frekans dağılımları ve toplam cevap sayıları belirlenerek, etiketlerin yüzdelik dilimlerini bakılacaktır. Böylece, her bir soruya verilen cevaplardan en etkili olanı aldıkları yüzdelik dilimlere göre belirlenebilecektir. 8. ÇALIŞMA PLANI
Araştırma 2013-2014 yılı Bahar Döneminde “Bilgisayar Destekli Eğitim” dersinde yapılacaktır. Bu zaman diliminde sırası ile; 1. 2. 3. 4. 5.
Kaynak Araştırması, Veri Toplama Verileri Analiz Etme Değerlendirme Yazma işlemleri yapılacaktır.
~8~
Öğrencilerin görüşlerini almak için hazırlanan 4 adet açık-uçlu soru Google Drive’ da hazırlanacaktır ve dersin bitiminde öğrencilere Facebook’ da dersin dönem boyunca işlenmesi için açılan grupta paylaşılacaktır. Öğrenciler istediği zaman erişip en geç bir hafta içerisinde soruları cevaplayacaktır. Öğrencilerin sorulara verdikleri cevaplar, araştırmacının kendi Google hesabına iletilecektir. Doldurulan görüşme soruları araştırmacı tarafından tek tek incelenip, analiz edilecektir. 9. KISALTMALAR
ÖYS: Öğretim Yönetim Sistemi BDE: Bilgisayar Destekli Eğitim 10. KAYNAKÇA
Büyükşener,E. Türkiye’ de Sosyal Ağların Yeri ve Sosyal Medyaya Bakış. http://www.hayalakademisi.com adresinden alınmıştır. http://www.enocta.com/web2/ContentShowOne.asp?CType=2&ContentID=304&T=5 http://www.eogrenme.net/index.php? option=com_content&task=view&id=62&Itemid=9 http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/courses/spring2009/bby606/Tez_Onerisi_Nasil_Haz irlanir_.pdf http://leeseungyeon.blogcu.com/ogretim-yonetim-sistemi-nedir/12085941 http://www.belgeler.com/blg/2d87/arastirma-onerisi http://egitim.ankara.edu.tr/UserFiles/File/tez_yazim_klavuzu.pdf
~9~